altınyıldız

ALTINYILDIZ
İLKÖĞRETİM KURUMU
"Türkiye’nin Örnek Okulu’’
MEB Kalite Beratlı – Avrupa Dil Ödüllü Eğitim Kurumu
Akran Zorbalığı
Değerli Anne-Babalar,
Ocak ayı bültenimizde, son yıllarda eğitim ve davranış bilimcilerinin önemle üzerinde durduğu,
araştırmaların yapıldığı ve çözüm yollarının arandığı bir konu olan “Akran Zorbalığı” konusunu ele aldık.
Günümüzde kişiler arası sağlıklı ilişkiler kurmanın en temel gereksinimlerimizden biri olduğunu düşünecek
olursak, akran zorbalığı konusunun önemi daha iyi anlaşılabilir.
Saldırganlık, canlıların temel dürtülerinden, bir diğer ifadeyle, doğuştan getirdiği içgüdülerinden
biridir. Zorbalık da bir tür saldırganlık olmakla birlikte, herhangi bir davranışın zorbalık olarak
nitelendirilebilmesi için sadece “saldırganlık” özelliği taşıması yeterli değildir. Örneğin, bedensel veya
zihinsel yönden birbirine eşit güçlere sahip iki bireyin tartışması ya da kavga etmesi saldırganlık
özelliği taşır; ancak zorbalık olarak nitelendirilemez. Bu durumun zorbalık olarak tanımlanabilmesi için;
taraflar arasında “eşit olmayan güç ilişkisinin olması”, bunun “süreklilik” özelliği taşıması ve “kasıtlı”
olarak yapılması gibi birtakım özellikleri de barındırması gerekmektedir.
Akran zorbalığı, bir veya birden çok öğrencinin, kendilerinden daha güçsüz öğrencileri, kasıtlı ve
sürekli olarak rahatsız etmesiyle sonuçlanan ve kurbanın kendisini koruyamayacak durumda olduğu bir
saldırganlık türüdür. Zorbalık, çatışma, şiddet veya münakaşadan farklıdır ve bir arkadaş anlaşmazlığı
olduğu düşünülmemelidir.
Zorbalık erken yaşlarda öğrenciler arasında popüler olma, kendini kabul ettirme, sorun çözme ve
empati kurma gibi becerilerden yoksun olma, devamlı kaygı yaşama, fiziksel ceza yöntemi kullanan
ailelerden gelme gibi çok çeşitli nedenler ile tetiklenebilmektedir.
Son 30 yıldır yapılan araştırmalar zorbalığın, çocukların sağlıklı gelişimine yönelik önemli bir tehdit
olduğunu, zorbalık olgusunun çocuklar üzerindeki psikolojik ve sosyolojik etkilerinin sadece okul yıllarıyla
sınırlı kalmayıp yaşamın sonraki dönemlerinde de devam ettiğini ve yetişkinliğe de taşınma riskinin yüksek
olduğunu ortaya koyuyor. Zorbalık, hem zorbaları, hem de kurbanları olumsuz etkilemektedir.
Zorbalık davranışı gösteren öğrencilerin ortak özellikleri incelendiğinde genellikle bu çocukların
benlik saygısı yüksek, empati kurma yeteneği gelişmemiş olduğu görülür. Sosyal becerilerde ve ilişki kurma
biçimlerinde de yetersizlikler olabilir. Saldırgan ve dürtüsel yapıya sahiptirler. Erkeklerde bu duruma
fiziksel üstünlük de eşlik edebilir.
Zorbalığa uğrayan öğrencilerin ise genellikle güvensiz , kendilerini koruyamayan, pasif ve boyun
eğici bir tarzları vardır. Utangaç ve içine kapanıktırlar. Çok arkadaşı yoktur.
Genellikle aşırı koruyucu ailelerin çocuklarıdırlar. Farklı özelliklere de sahip olabilirler,bunlar:
kekemelik, gözlük kullanma, diş aparatı kullanma vb.
Zorbalığın Ortaya Çıkış Biçimleri
Zorba öğrencilerin eylemleri farklı biçimlerde ortaya çıkabilir. Bunlardan bazıları şöyle sıralanabilir:

Fiziksel şiddet: Vurmak, itmek, saç çekmek, yumruk atmak, tekme atmak, kasıtlı olarak eşyalara
zarar vermek, korkutarak bir başkasının eşyasını ya da parasını almak.

Sözel şiddet: Fiziksel özelliklerle alay etmek, isim takmak, hakaret etmek, küfür etmek,
korkutmak, sindirmek, sataşmak, küçük düşürmek.

Sosyal yalıtım: Dışlamak, oyuna almamak, başkalarının söz konusu öğrenciyle arkadaş olmasına
izin vermemek, hakkında yalan-yanlış söylentiler çıkarmak ve yaymak, çeşitli şekillerde kişinin
kendisini kötü hissetmesine sebep olmak,
tacizde bulunmak.
Akran Zorbalığının Yeni Yüzü: Siber Zorbalık
Siber zorbalık, 18 yaşından küçük herhangi bir çocuğun bir başka çocuk veya grup tarafından e- posta,
Facebook, Twitter vb. sosyal paylaşım platformları üzerinden veya doğrudan cep telefonlarına gelen sözlü veya
yazılı mesajlarla rahatsız edilmesi, küçük düşürülmesi veya aşağılanmasıdır.
Zorbalığın Yol Açtığı Sorunlar
 Psikolojik sorunlar: Huzursuzluk, kaygı, panik, gerginlik hissi, konsantrasyon bozukluğu vb. duygusal
değişimlerle var olan sorunların artması, uyku sorunları, altını ıslatma, okul fobisi ve depresyon
görülebilmektedir.

Akademik sorunlar: Okula uyumda bozulma, okulu güvensiz ve mutsuz bir yer olarak algılama,
devamsızlığın artması, ders başarısında düşme vb.

Sosyal sorunlar: Sosyal ve duygusal yaşantıda problemler, arkadaşlık kurma ve arkadaşlığı
sürdürmekte sıkıntı yaşama, olumsuz benlik algısı oluşturma, kendini ifade etmekte güçlük çekme,
güvensizlik, yaşama ve içine kapanıklık, utangaçlık vb.
Ailelere Öneriler
Çocukların, özellikle saldırgan davranışlarla istediklerini yerine getirmelerine izin verilmemeli, bu tür
davranışlar pekiştirilmemelidir.
Zorba olmak ya da zorbalığa maruz kalmak bir yana, sadece bu olaylara tanık olmak bile uzun süreli
olumsuz etkilere neden olabilir. Bu nedenle de mutlaka bu durumun erken fark edilmesi ve uygun
stratejilerle ve önleme programlarıyla etkilerinin azaltılması için gerekli önlemler alınmalıdır.
Çocuklar, sosyal olgunluklarına uygun görevler verilerek kendine güven duygusunun gelişmesi de
desteklenmelidir.
Çocuklar kızgın ve öfkeliyken onlarla tartışmamalı ve sakinleştikten sonra bu durum birlikte
konuşularak değerlendirilmelidir.
Çocuğun, seyrettiği TV programları, filmler , oynadığı bilgisayar oyunları ilgileri konusunda dikkatli
olunması gerekir. Televizyon izlemesi sınırlandırmalı, hangi programları izlediği, hangi bilgisayar
oyunlarını oynadığı ise kontrol edilmelidir.
Seyredilen film ve yaşanılan gerçek olaylar üzerinde mutlaka konuşulmalı, topluma uyan veya
uymayan davranışlar çocukla birlikte değerlendirilmelidir.
Çocuklar ,çeşitli sosyal ve sportif alanlara yönlendirilmeli ve onlara ,hobilerini yapmaları için fırsatlar
verilmelidir.
Aileler ,çocuklarıyla daha nitelikli zaman geçirmeli; zorbalık davranışlarına karşı dikkatli ve özenli
olmalıdır.
Kardeşler arasında böyle bir durum varsa mutlaka müdahale etmeli bu tür davranışlara izin
verilmemelidir.
Aileler çocuklarının diğer arkadaşlarının yanında popüler olması yönündeki arzularını, çocuklarına
yansıtmaktan kaçınmalıdır.
Aileler, çocuklarıyla sorgulayıcı nitelikte değil, paylaşım amacıyla sohbet etmeli, çocuklarının
arkadaşlıklarını (kendisini üzen veya kızdıran) anlamaya çalışmalıdır.












Anne ve baba çocuklarının bir arkadaşına zorbalık çocuğa öğrendiğinde, çocuklarını
savunmamalı ve bu tür davranışları asla onaylamayacaklarını kesin bir dille belirtmelidir.
Çocuğun, empati kurarak karşısındakinin zorba bir davranış karşısındaki duygusunu anlaması
sağlanmalıdır. Zorbalığın doğal bir davranış olmadığı vurgulanmalıdır.

Aileler, çocuklarının davranışları ile ilgili olarak sıklıkla öğretmenlerinden bilgi almalı çözüm
üretmeye çalışmalıdır. Eğer davranış problemi devam ederse ALTINYILDIZ İLKÖĞRETİM
KURUMU REHBERLİK SERVİSİMİZLE iletişime geçilmesi gerekmektedir.

Akran zorbalığı, toplumsal yaşantının sürdüğü ortamlarda önemli bir sorundur ve bu sorunla
ebeveynlerin tek başlarına mücadele etmeleri oldukça zordur. Davranışsal sorunların, en sağlıklı biçimde
aile-okul-çocuk üçgeninde, öğretmenlerin, ebeveynlerin ,rehberlik servisinin birbirleri ile iletişim
halinde bulunarak çözülebileceği unutulmamalıdır.
ALTINYILDIZ İLKÖĞRETİM KURUMU REHBERLİK SERVİSİ