Adana'nın acı işgal günlerinde Piyer Lotı "K ilik y a hakikî Türk nam uskârlığının koparılamaz parçasıdır,, diye haykırıyordu! Bir Fransız Subayı olan Piyer Loti pek çok eser vermiş bir edib idi. İsyan dolu sesini hep Türklet için kullandı. Mustafa Kemal’in Anadolu İs­ tiklâl Savaşı’nı kazanmasına dua edenlerden biri de Piyer Loti’ydi. Fransız Ordusu Çukurova top­ raklarına girdiği günlerde Piyer Loti acı feryatlar kopardı. Bu bâkir Türk Topraklarının Fransız çizmesi altında kirlenmesini mâzideki dostluğa yakıştıramadı. Hatta, Fransız Ordusunun bu de­ rece zâlim olacağına inanmamış­ tı. Türklerin gördüğü zulüm O’nu şaşırttı. Bereketli topraklar diyarı Adana’nın işgal altında inlediği gün­ lerde, çektiğimiz elem Piyer Loti’nin yüreğine oturdu. Adana cina­ yetleri, hergün bir çok mâsum AdanalInın sebebsiz öldürülmesi Piyer Loti’yi çileli yaptı. Uğradığımız bunca işkence karşısında Piyer Loti yürekten yaralanmıştı. Piyer Loti çok sevdiği Türk kıyafetiyle Yurdumuz ve istiklâlimiz 1918’ in acı akıbetine sürüklenirken, Türk Hakları’nı savunan Piyer Loti idi. Adana’da bizi Fransızlar yaralarken, o yaraları sarmağa çalışan yine bir Fransız id i: Piyer Loti. Türkleri bütün derinliğine, ta­ rihteki Türk - Fransız dostluğunu bütün esprilerine kadar bilen, bizi yürekten seven, âdeta Türk­ leşen Piyer Loti, Türk Hayatı’na ve İstanbul’a gönül vermiş bir âşıktı. Türk Tarihi’ni ve tarihteki Türk - Fransız dostluğunun yüce­ liğini Puankare’den (Poincard) faz­ la bildiği muhakkaktı. Millî Mücadele sırasında vefa­ sından, cesaretinden, ümidinden hiç birşey kaybetmedi. Tehditlere göğüs gerdi ve bizi savunmaktan usanmadı. Acılarımızla tasalandı. Türkiye toprakları çiğnendikçe, Türklük saldırgan silâhlı Avrupa­ lIların hakaretine uğradıkça Piyer Loti korkmadan, gayretlerini gev­ şetmeden yazdı, yazdı. Mütemadi bağırdı. Temaslarını sürdürdü. Bütün bu işkenceler niçin ya­ pılıyordu? Fransa’nın Adana’ya ordu gön­ dermesinin sebebi ne idi? Çukurova halkına revâ görü­ len bu işkenceler Türklerden in­ tikam almak hissinden doğuyor­ sa, bu, yanlış bir tutumdu. Çünkü; Fransa’nın en müşkil günlerinde yardım elini Türkler uzatmış, Fransa’yı Türkler kurtarmıştı. Hatta Fransa Kralını da.. Bu duygu ve düşüncelerle, bu gerçeklerin verdiği heyecanla Pi­ yer Loti büyük bir haykırışla Fran­ sa’yı uyardı: «Kilikya (*) hakikî Piyer Loti Mustafa Kemal Atatürk ve Fransa adına büyük devlet adamı Franklin Buyyon’un 20 Ekim 1921 tarihli Türkiye - Fransa anlaşma­ sını imzalamalariyle iki memleket arasındaki dostluk yeniden ihya edilmişti. Bu anlaşma üzerine Fransa Adana’dan ordusunu çekti ve daha Adana’da iken, Anadolu İstiklâl Savaşı’nda kullanmamız için 14 uçak verdi. Çekildikten sonra da Haleb ve İskenderun’dan trenlerle Mustafa Kemal emrine bir tümenlik silâh ve teçhizat yol­ ladı. Türkiye - Fransa anlaşmasivle Piyer Loti’nin ne derece uzak gö­ rüşlü olduğunu anlamış olduk. Kilikya gerçekten hakikî Türk namuskârlığının koparılamaz par­ çası olarak millî sınırlarımız için­ de kaldı. Gerçek dost müteveffa Piyer Loti’ye gönül şükranlarımız arma­ ğan olsun. Türk na- Avrupa’nın adaletsiz tutumunu ayıpladı. Yerdi. muskârlığının Türkiye’ye Fransızlar arasın­ dan başka dostlar da sağladı. Zaman Piyer Loti’yi doğruladı ve O’nu dâvasında haklı çıkardı. koparılamaz parça­ sıdır!». (*) Ç u k u ro v a ’n ın m ito lo jik a d ı K ilik y a ’d ır . F r a n s ız a n s ik lo p e d ile r in d e d e K ilik y a d e y e g e ç e r. Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi