Slayt 1 - video.eba.gov.tr

Gerileme Devri Islah. ve Özellikleri
Lale Devri
I. Mahmut Dönemi
III. Selim Dönemi
Gerileme Dönemi İsyanları
HAZIRLIK ÇALIŞMALARI
XVIII. yüzyıldan sonra Osmanlı Devleti’nin Avrupa’yı yakından takip
etmesinin sebepleri neler olabilir?
2
TEMEL KAVRAMLAR
• DENGE POLİTİKASI
• DİPLOMASİ
• İTTİFAK
Yanda verilen kavramlar size neleri
çağrıştırmaktadır?
• TULUMBACILAR
• NİZAM-I CEDİT
3
.
4
LALE DEVRİ (1718- 1730)
5
TANIYALIM
III. Ahmet
Babası : IV. Mehmet
Annesi : Rabia Sultan
Doğumu : 31 Aralık 1673
Vefatı : 1 Temmuz 1736
Saltanatı: 1703-1730
III. Ahmet’in şehzadelik hayatı sarayda geçti. Çok iyi bir eğitim görerek
yetişti. Tahta çıktığında 30 yaşındaydı. Edirne Olayı ile yeniçeriler
II. Mustafa’yı tahttan indirince 22 Ağustos 1703’te padişah oldu. III. Ahmet
iyi bir eğitim alması yanında musikiye son derece meraklıydı. Güzel şiirler
yazardı. Hat sanatında ustaydı. Eğlenceye düşkünlüğü ve barışseverliği ile
tanınmıştı.
III. Ahmet’in saltanatının büyük bir kısmında Damat İbrahim Paşa
sadrazamlık yaptı. Bu dönemde Avrupa yakından izlendi. Özellikle Lale
Devri’nde İstanbul’da pek çok mimari eser yapıldı. III. Ahmet Çeşmesi
dönemin en ünlü eserlerinden biridir. III. Ahmet 1730 yılında çıkan Patrona
Halil İsyanı yüzünden tahtı I. Mahmut’a devretmek zorunda kaldı.
III. Ahmet minyatürü
7
Yorumlayalım
Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi’nin Fransız
Sarayı’na kabulünü gösteren temsilî resim
Yirmisekiz Celebi Mehmet Efendi ve Fransa Sefaretnamesi
Pasarofça Barışı’ndan sonra Sadrazam Damat İbrahim Paşa, Avrupa ile
dostluk münasebetlerini geliştirme gayretine girmiş ve çeşitli ülkelere
elçiler göndermişti. Sadrazam, bu vesileyle Batı dünyasının siyasi, sosyal
ve kültürel durumu hakkında bilgi edinmek istiyordu.
Fransa’ya gönderilecek elçi o sırada baş muhasebecilik görevinde
bulunan Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi idi. Mehmet Efendi’nin
“Yirmisekiz” lakabı, Yeniçeri Ocağının 28. Ortasında yetişmesi dolayısıyla
verilmişti. Türk elçilik heyeti, 1720 yılı Ekim ayı başlarında İstanbul’dan
hareket etti ve kasım ayında Fransa’nın Toulon Limanı’na vardı. Çelebi
Mehmet Efendi burada bir müddet karantinada kaldı. Sonra Paris’te
muhteşem bir törenle karşılandı.
Fransa kralı ve devlet ileri gelenleriyle konuştu. Bir yıl sonra da İstanbul’a
döndü. Yirmisekiz Çelebi Mehmet Efendi, bu seyahatini anlattığı
“Sefaretname”sinde o devir Fransa’sı hakkında ilgi çekici bilgiler vermiştir.
“Sefaretname”nin en önemli tarafı, Osmanlı Devleti’nin bir Hristiyan
ülkesini nasıl gördükleri ve nasıl değerlendirdiklerini göstermesidir.
Çelebinin ünlü eseri iki defa (1841 ve 1872 yılında) Paris’te, birkaç defa
da İstanbul’da basılmıştır.
9
XVIII. yüzyılda Osmanlı Devleti’nin, Avrupa’daki
gelişmeleri takip etmek ve Avrupa’daki yenilikleri
ülkeye getirmek istemesinin nedenleri nelerdir?
Osmanlı Devleti’nde Avrupa’ya ilgi Lale Devrinde başlamıştır.
Bu dönemde Viyana ve Paris gibi Avrupa başkentlerine elçiler
gönderilmiştir. Bu elçiler Avrupa’daki her türlü gelişmeyi
izlemekle görevlendirilmiştir.
Bu bilgiye dayanarak, Osmanlı Devleti ile ilgili aşağıdaki
yargılardan hangisine ulaşılamaz?
A)
B)
C)
D)
E)
Kültürel değişmelere ortam hazırlanmıştır.
Avrupa’yı yakından tanıma gereği duyulmuştur.
Bilime, askeri alandan daha fazla önem verilmiştir.
Batıdan gelecek yeniliklere olumlu yaklaşılmıştır.
Daha önce yapılan ıslahatlar yetersiz bulunmuştur.
11
Osmanlı Devleti’nde,
I. Veraset sisteminde değişiklik yapılarak hanedanın en yaşlı
üyesinin hükümdar olması
II. Avrupa’ya öğrenci gönderilmesi
III. Avrupa’da elçilikler açılması
gelişmelerinden hangilerinin, Avrupa’yı yakından tanımaya
olanak sağladığı savunulabilir?
A) Yalnız I
B) Yalnız II
D) I ve II
C) Yalnız III
E) II ve III
12
Lale Devri’nde III. Ahmet’in izlediği
bir şenliği gösteren minyatür
13
ETKİNLİK
Aşağıda Lale Devri’ndeki bazı gelişmeler verilmiştir. Bu gelişmelerin
numaralarını tabloda ait oldukları yerleri söyleyiniz.
I. MAHMUT (1730- 1754)
15
TANIYALIM
I. Mahmut
Babası : II Mustafa
Annesi : Saliha Sultan
Doğumu : 2 Ağustos 696
Vefatı : 13 Aralık 1754
Saltanatı: 1730-1754
Sultan I. Mahmut iyi bir saray eğitimi gördü. İyi bir şair ve bestekârdı. Çok zeki,
aydın ve ileri görüşlü bir hükümdardı. Zamanında Avusturya’yı yenilgiye uğrattı,
Pasarofça Antlaşması ile kaybedilen Belgrad’ı geri aldı. Rusya, Karadeniz’den
uzaklaştırıldı, İran’ın Osmanlı toprakları üzerindeki emelleri önlenmiş oldu.
I. Mahmut zamanında, imparatorluğun pek çok bölgesinde imar hareketleri
hızlandı. Kütüphaneler kuruldu. Ordunun ıslahına çalışıldı. Avrupa’daki
gelişmeler yakından takip edildi. Döneminde bir Fransız subayı iken
Müslümanlığı kabul eden Ahmet Paşa (Kont dö Boneval) humbaracı sınıfını
kurarak yeni savaş usullerini Osmanlı ordusuna öğretti. Bu çalışmalar
sonucunda Osmanlı ordusu çeşitli cephelerde başarılar kazandı.
Osmanlı Devleti, XVIII. yüzyılda Avrupa'yı örnek alarak yenilikler yapmıştır.
XVIII. yüzyılda,
I. Doğu klasiklerinin Türkçe’ye çevrilmesi,
II. Yerli malı kullanılmasının teşvik edilmesi,
III. Avrupa'dan uzmanlar getirilerek ordunun modernleştirilmesi
yeniliklerinden hangileri bu duruma örnek olarak gösterilemez?
A) Yalnız I
D) I ve II
B) Yalnız II
E) II ve III
C) Yalnız III
17
III. OSMAN (1754- 1757)
18
Çin Atasözü
19
III. MUSTAFA (1757- 1774)
20
Osmanlı İmparatorluğu’nda aşağıdakilerden hangisinin batı
kültürleriyle etkileşimi artırdığı savunulamaz?
A)
B)
C)
D)
E)
Arap alfabesinin kullanılması
Avrupa’da devamlı elçiliklerin açılması
Avrupa’ya öğrenci gönderilmesi
Osmanlı padişahının Avrupa’ya gitmesi
Medreselerin yanında modern okulların da açılması
21
I. ABDÜLHAMİT (1774- 1789)
22
XVIII. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde,
- savaşların yenilgiyle sonuçlanması,
- toprak kayıplarının devam etmesi
aşağıdaki alanların hangisinde ıslahatlara ağırlık verilmesine
neden olmuştur?
A) Kültürel
B) Hukuksal
D) Askeri
C) Ekonomik
E) Toplumsal
23
III. SELİM (1789- 1807)
24
III. Selim’in temsilî resmi
25
Osmanlı Devleti, batı eğitim sisteminden etkilenerek XVIII. yüzyılda Mühendishane-i Bahri Hüma-yun, Mühendishane-i Berri
Hümayun, Tıbbiye ve Harbiye gibi okullar açmıştır.
Bu gelişmeler Osmanlı Devleti’nin hangi alanda batılılaşmaya
öncelik verdiğini gösterir?
A)
B)
C)
D)
E)
Medrese eğitiminde
Yönetim şeklinde
Askeri alanda
Ekonomik alanda
Hukuk alanında
26
Yorumlayalım
DEVLETİN KURTULUŞ REÇETESİ LAYİHALAR (RAPORLAR)
III. Selim, Osmanlı Devlet kurumlarını modernleştirmek amacıyla
Avrupalıların modern kurumları ve uygulamalarını incelemek üzere
Avrupa’nın önemli şehirlerine elçiler gönderdi. Bu elçilerin gönderdiği
layihalardan hareketle devlet kurumlarında ıslahatlar yaptı.
Bu layihalar arasında en önemlisi Ebubekir Ratip Efendi tarafından
gönderilendi. Bu layihaların birinde şu açıklamalar vardı: “Avrupa
devletlerinde hükümdarlar tarafından koyulan kanunlara, teşkilatlara,
prensiplere ve vergilere toplumun her seviyesinde insanlar tarafından
tam olarak uyulmaktadır. Vergiler zamanında ödendiği müddetçe hiçbir
kral, askerî komutan veya bürokrat birinin işlerine vergiyi gerekçe
göstererek müdahale etmez. Mahkemeler, hiçbir dinî hukuka sahip
değildir. Bu demektir ki İsa’nın koymuş olduğu kanunlardan
sadece evlilikle ilgili kimi kurallar geçerli kalmıştır ve bu alanda bile krallar
söz konusu olunca İsa’nın getirdiği kurallar her zaman uygulanmaz.
Mirasla ilgili konularda dinî hükümler uygulanmamaktadır. Bu nedenle
mevcut Avrupa devletleri öyle yapıya sahiptir ki artık onlar ehli kitap
olarak nitelendirilemezler.
Prof. Dr. Stanford J. SHAW
28
Layihalara göre Avrupa’nın gelişmesinde hangi
faktörler etkili olmuştur?
Osmanlı Devleti’nde XVIII. yüzyıldan itibaren görülen aşağıdaki
gelişmelerden hangisi, Avrupa devletleriyle diplomatik ilişkilere
eskisinden daha fazla önem verildiğinin en güçlü göstergedir?
A)
B)
C)
D)
E)
Padişah Abdülaziz’in Avrupa’ya gezi amacıyla gitmesi
Avrupa’ya öğrenci gönderilmesi
Avrupa’da devamlı elçiliklerin kurulması
Avrupa’dan askeri ve teknik alanlarda uzman getirilmesi
Türk matbaasının açılması
30
İLK DAİMİ ELÇİMİZ YUSUF AGAH EFENDİİNGİLTERE KRALI
31
GERİLEME DÖN. İSYANLARI
PATRONA HALİL İSYANI (1730)
32
KABAKÇI MUSTAFA İSYANI (1807)
33
Nizamıcedit ordusunun geçit töreninin
anlatan temsilî resim
34
ETKİNLİK
XVII. ve XVIII. yüzyıl ıslahatlarının genel özelliklerini örnekteki gibi aşağıdaki
tabloya yazınız.