Proje Adı : Aydın, Balıkesir ve İzmir İllerinde Zeytin Ağaçlarındaki Viral Hastalık Etmenlerinin Tanılanması, Bulunma Durumlarının Belirlenmesi ve Bazı Meyve Kalite Özellikleri Üzerine Olan Etkilerinin Araştırılması Başlama /Bitiş Tarihi : 2009-2012 Destekleyen Kuruluş : TAGEM Proje Yürütücüsü : Dr. Serpil ERİLMEZ Proje Yardımcıları : - Proje Özeti : Bu çalışma 2009 ve 2012 yılları arasında Aydın, Balıkesir ve İzmir illerinde yaygın olarak zeytin yetiştiriciliği yapılan üretim alanlarındaki virüs hastalıklarının belirlenmesi, toplanan örneklerde virüslerin bulunma durumlarının ortaya konması ve virüslerin bazı meyve kalite özellikleri üzerine olan etkisinin araştırılması amacıyla yürütülmüştür. 2009 yılında Aydın (157) ve İzmir (136) illerinden 293 örnek, 2010 yılında ise Balıkesir ilinden 82 örnek olmak üzere, toplam 375 örnek alınmıştır. Ayrıca, bu üç ildeki fidanlıklardan her ilden 40 adet olmak üzere, toplam 120 adet fidan örneği alınmıştır. Zeytin örneklerindeki viral etmenlerin tanılanması biyolojik, serolojik ve moleküler yöntemler kullanılarak yapılmıştır. Arabis mosaic nepovirus (ArMV), Cucumber mosaic cucumovirus (CMV), Cherry leafroll nepovirus (CLRV) ve Strawberry latent ringspot nepovirus (SLRSV) virüslerine ait tanı kitleri kullanılarak, örnekler DAS-ELISA yöntemine göre testlenmiştir. Bu virüslere ek olarak, örneklerde Olive latent-1 virus (OLV-1), Olive latent-2 virus (OLV2),Olive latent-3 virus (OLV-3), Olive latent ringspot virus (OLRSV) ve Olive leaf yellowing-associatedvirus (OLYaV) adlı virüslerin varlığı RT-PCR ile araştırılmıştır. 2009 ve 2010 yıllarında Aydın, Balıkesir ve İzmir illerinden toplanarak testlenen toplam 375 bitki örneğinde % 55.73 oranında viral enfeksiyon olduğu belirlenmiştir. Aydın ilinde % 22.66, Balıkesir ilinde % 11.46 ve İzmir ilinde % 21.60 oranında viral enfeksiyon tespit edilmiştir. Toplam 375 örnekte DAS-ELISA testi sonucunda % 13 oranında virüs enfeksiyonu belirlenirken, RT-PCR sonucuna göre örneklerde % 56 oranında viral enfeksiyonu olduğu görülmüştür. DAS-ELISA sonuçlarına göre; örneklerin % 12,80’inde ArMV ve sadece 1 örnekte ise SLRSV enfeksiyonu bulunduğu saptanmıştır. RT-PCR testi sonucunda, örneklerin % 22,93’ünde ArMV, % 9,60’ında CMV, % 10,66’sında CLRV ve % 9,06’sında SLRSV enfeksiyonlarının var olduğu belirlenmiştir. Buna ek olarak, 9 örnekte CMV+ CLRV, 4 örnekte ise ArMV+CLRV karışık enfeksiyon şeklinde tespit edilmiştir. Bazı meyve kalite özellikleri üzerine virüs enfeksiyonunun etkilerini incelemek amacıyla, SLRSV ile enfekteli ve enfekteli olmayan zeytin ağaçlarının bulunduğu bahçede denemeler kurulmuş ve karşılaştırma yapılmıştır. Bu denemelerde ağaç başına meyve verimi, meyve ağırlığı ve meyve hacmi (meyve eni+ meyve boy) gibi özellikler karşılaştırılmıştır. Pomolojik analiz sonuçlarına göre, ağaç başına meyve verimi, meyve ağırlığı ve meyve hacmi açısından enfekteli olmayan ve enfekteli ağaçlar arasında istatistiksel olarak önemli farklılıklar olduğu bulunmuştur. Belirtilen özelliklere ilişkin değerlerin virüs ile enfekteli olan ağaçlarda daha düşük olduğu görülmüştür.