tc inkılap tarihi ve atatürkçülük ders notları - HARUN SEN

T.C İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERS NOTLARI
Babası tarafından dedesi Hafız Ahmet Efendi
XIV-XV yüzyıllarda Ana doludan Makedoncaya
yerleştirilmiş Kocacık Yörüklerindendir.
Annesi tarafından dedesi Feyzullah Ağa ise
Karamandan Rumenliye gelen Konya
Yörüklerindendir.
Kardeşleri; Makbule, Naciye, Fatma, Ahmet,
Ömer’dir.
Fatma,Ahmet ,Ömer ve Naciye erken yaşta vefat
etmişlerdir.
Babası Ali Rıza Efendi
1-Asakirimilliye Taburunda Üsteğmen rütbesiyle
görev yapmıştır.
2-Vakıflar idaresinde ikinci katiplik yapmıtır.
3-Rüsumat idaresinde gümrük memurluk
yapmıştır.
4-Kereste işi ile uğraşarak serbest ticaret
yapmıştır.
Selanik
Çok uluslu yapısı
Liman şehri
Avrupa ile İstanbul’u birbirine bağlayan demir
yollarına sahipti.Şehrin bu özelliği Avrupa’da
meydana gelen yeniliklerin ve olayların takip
edilmesini kolaylaştırıyordu.
Örnegin Fransız İhtilali ile ortaya çıkan
milliyetçilik düşüncesi
Milliyetçilik isyanlarının devam ettiği yıllarda
1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı başladı.Osmanlı
Devletinin savaş sonrası imzaladığı Berlin
Antlaşması ile Sırbistan, Karadağ ve Romanya
bağımsız oldu.
Ekonomik sorunlar nedeniyle iç ve dış borçlarını
ödeyemeyecegini açıkladı.
1881’de Düyunuumiye idaresi(Genel borçlar)
kuruldu. Damga ,alkollü içki, balık avı, tuz, tütün
ve ipekten alınan vergileri iç ve dış borlara ayrıldı
Osmanlı Devleti içinde bulunduğu zor şartlardan
kurtaracak yeni fikirler tartışılmaya başladı.
ÖGRENİM HAYATI
1-Mahalle Mektebi-Şemsi Efendi Okulu
Annesinin ısrarı üzere Mustafa mahalle
mektebine gönderilmiştir birkaç gün sonra
annesinin gönülü razı olunca babasının istediği
şemsi efendi okuluna gönderilmiştir. Bu sırada
babası vefat etmiştir, bunun üzerine Zübeyde
hanım Langaza’ya tarımla meşgul olan ağabeyi
Hüseyin Ağanın yanına gitmiştir.
2-Selanik Askeri Rüştiyesi
Mustafa Selanik te mülkiye rüştiyesinden kısa
süre sonra ayrıldı onun tek istegi askeri okula
gitmekti.
Askeri rüştiyesinden çok başarılı bir eğitim hayatı
geçirdi.
3-Manastır Askeri İdadisi
Askeri rüştiyesini bitirdi, manastır askeri idadisini
imtihanlarına girdi ve başarılı oldu.
Çok kültürlü yapısıyla dikkat çeken manastır aynı
zamanda 3.Ordunun da merkeziydi
Bazı öğretmenleri de Meşrutiyet yanlısı
fikirlerden etkilenmiş İttihat ve Terakki
Cemiyetine üye olan subaylardı, cemiyetin amacı
meşrutiyet ilan ettirmek.
Tarih öğretmeni Mehmet Tevfik Bilge sayesinde
Türk tarihine ilgi duymaya başladı.
Mustafa Kemali etkileyen Türk düşünürler;
Tevfik Fikret ,Namık Kemal ,Ziya Gökalp ,Celal
Nuri
Yabancı düşünürler ise; J.J Russo, Volter,
Monteskiyö
4-İstanbul Harp Okulu
Mustafa Kemal harp okulunu teğmen
rütbesiyle bitirmiştir.
İttifak ve Terakki amacı II.meşrutiyet
Genç Osmanlıların amacı I.meşrutiyet
Namık Kemal vatan şairi olarak ta bilinir.
5-Harp Akademisi-İstanbul
1905’de Harp Akademisini Kurmay Yüzbaşı
rütbesiyle bitirdi.
Şam Günleri
Mustafa Kemal meşruti idarenin tekrar
kurulması için gizli teşkilat kurmayı
amaçlıyordu ve görev yerinin Makedonya ya
çıkma olasılığı yüksekti Makedonya da rahat
kurabilirlerdi ama arkadaşlarıyla bir şikayet
üzerine yakalandılar ve Mustafa Kemal ceza
olarak ta Şam’daki 5.Ordu’ya tayin edildi.
Ayrıca bu ilk göreviydi.
Şam’da da boş durmayan Mustafa “Vatan ve
Hürriyet” adlı gizli bir cemiyet kurdu.
Selanik’e Dönüş
“Vatan ve Hürriyet Cemiyeti”nin Makedonya
şubesini açtı.Bir süre sonra Şam’a
döndü.1907’de Şam’daki stajını bitirip Kolağası
rütbesiyle Makedonya ya tayin edildi.
Selanik’e döndü ve 1909’da 3.Ordu’nun
Selanik Tümen Kurmay Başkanlığına atandı.
31 Mart Vakası meşrutiyete karşı olanların
HARUN ŞEN
senharun.weebly.com
1
T.C İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERS NOTLARI
çıkardığı ayaklanmadır.Selanik’te hazırlanıp
İstanbul’a gönderilen hareket ordusu
tarafından bastırıldı.Hareket ordusunun
komutanı Mahmut Şevket paşadır, kurmay
başkanı ise Mustafa Kemal’dir.
1910’da Fransa’da düzenlenen Pikardi
Manevraları’na katılacak heyete seçildi.
Mustafa Kemal Sofya’da
Mustafa Kemal’in İttihat ve Terakki Cemiyeti
üyeleriyle yaşadığı fikir ayrılıkları onun 1913’te
Sofya ataşemiliterliğine (elçiye bağlı askeri
uzman) atanmasına neden oldu. Mustafa
Kemal Sofya’da iken I.Dünya Savaşı başladı.
Mustafa Kemal’i etkiliyen şehirler;
Selanik,Manastır,İstanbul,Şam,Sofya
Trablusgarp Savaşı Nedeni
İtalyanın gelişen sanayisi için ham madde arayışı
Mustafa K. Trablusgarp’a gazeteci şerif olarak
gitti.
Mustafa K. Binbaşı rütbesini aldı, ve bu savaşın
sonucunda üşi antlaşması imzalandı.
Üşi Anlaşması Maddeleri
 Trablusgarp ve bingazi İtalya ya bırakıldı.
 12 adalar geçici olarak İtalya ya bırakıldı.
Önemi
Osmanlı devleti kuzey afrikadaki son toprağını
kaybetti.
Çanakkale Savaşı
Nedeni
1. İtilaf devletleri Osmanlı devleti’ni savaş
dışında bırakmak
2. Rusya ya yardım gönderebilmek
gönderilebilmek
Sonucu
1. I.dünya savaşının 2yıl daha uzamasına neden
oldu
2. Rusya ya yardım yapılamadı ve Bolşevik
ihtilali çıktı
3. Bulgaristan ittifak grubundan savaşa girdi
4. Mustafa K. Tanındı ve milli mücadelenin lideri
olmasında etkili oldu
Çanakkalede Mustafa K. 19.tümende savaştı.
Albaylığa yükseldi.
Mustafa K.’in Çanakkale Savaştığı Yerler
Anafartalar, Kineçtepe, Arıburnu, Conkbayırı
Kafkas Cephesi
Nedeni
 Rus güçlerini durdurmak
 Orta Asya Türkleri ile birleştirmek için
Muş ve Bitlis’i işgale gelen Rus kuvvetleri ne
karşı başarılı savaşlar yaparak Rus kuvvetlerini
geri püskürttü. Tüm general rütbesine yükseldi.
Mustafa K. Suriye de iken I.Dünya savaşı sona
erdi.
Rütbeleri
Harp okulu
Teğmen
Harp Akademisi
Kurmay Yüzbaşı
Trablusgarp
Binbaşı
Çanakkale
Albay
Kafkas
Tümgeneral
Suriye
Yıldırım orduları
grup komt.
Kişisel Özellikleri
 Vatan ve millet sevgisi
 Mantıklı ve gerçekçi oluşu
 Yaratıcı düşüncesi
 İdealisliği
 Lider (önder) oluşu
 İnkılapçılığı
 İleri görüşlülüğü
 Birleştirme ve bütünleştirme gücü
Osmanlı Devletini Almanya’nın Yanında Savaşa
Girme Nedenleri
 Kaybedilen topraklarını geri almak istemesi
 Savaşı Almanya’nın kazanacağına inanmaları
 İttihat ve terakinin alman hayranlığı
 Osmanlı devletinin siyasi yalnızlıkta
kurtulmak istemesi
 Alman desteğiyle ülkenin kalkınabileceği
inancı
Osmanlı Devleti Savaşa Girme Nedeni
Balkan savaşlarında büyük toprak kaybeden
Osmanlı devleti kaybettiklerini geri alabilmek
İttilaf Devletlerinin Osmanlıyı Reddetme
Nedeni
İtilaf devletleri Osmanlı devleti topraklarını
paylaşma niyetinde oldukları için bu teklifi
reddetti.
Almanyanın Osmanlı Kendi Yanında
İstemesinin Nedeni
Osmanlı devletinin savaşa girmesiyle Ruslara
ve İngilizlere karşı yeni cepheler açılacak ve
almanyanın yükü hafifleyecekti.
İngilterenin uzak doğu’daki sömürgeleriyle
yolları kesilecek ve Rusya ya yardım
gidemeyecekti.
Halifenin cihat çağrısıyla İngiliz sömürgesi
altındaki Müslümanlar Osmanlı devleti adına
HARUN ŞEN
senharun.weebly.com
2
T.C İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERS NOTLARI
savaşanlar ve İngiltere’yi zor durumda
bırakabileceklerdi.
Kanal Cephesinin Savaş Nedeni
o İngiltere’nin sömürge yok bağlantısını kesmek
o Mısır’ı geri alabilmek
Irak Cephesi Savaş Nedeni
 İngiltere’nin orta doğu petrollerini korumak
 Rusya ya Kafkaslardan yardım götürmek
istemesi
Hicaz-Yemen Cephesi Savaş Nedeni
Kutsal yerleri İngilizlere karşı korumak
27 mayıs 1915 Tehcir(Göç) kanunu çıkarıldı. Bu
yasa nedir, neden çıkarıldı?
Ruslarla iş birliği yaparak katliama girişen
Ermeniler bulundukları yerlerde, tehlike
oluşturdukları için yaşadıkları yerlerde illerden
güvenli bir Osmanlı toprağı olan Suriye ye göç
ettirdiler.
Tehcir (Göç) Kanunu
Bu yasa ile Ruslarla iş birliği yaparak katliama
girişen Ermeniler bulundukları yerlerde, tehlike
oluşturdukları için yaşadıkları illerinden güvenle
bir Osmanlı toprağı olan Suriye’ye göç
ettirildiler.
ABD’nin Savaşa Girme Nedeni
Almanya’nın denizaltı ABD’nin ticaret gemilerini
batırması sonucu ABD savaşa girdi.
I.Dünya Savaşının Nedeni
Avusturya-Macaristan veliahdını bir Sırplı
tarafından öldürülmesi
I.Dünya Savaşının Sonuçları
 Almanya ,Avusturya-Macaristan ve Osmanlı
Devleti toprak kaybederek parçalandı.
 Dünya barışı korumak amacıyla Milletler
Cemiyeti (cemiyetiakvam) kuruldu.
 Demokratik rejimler ön plana çıktı.
 İlk kez bu savaşta kimyasal silah, denizaltı ve
tank kullanıldı.
 II.Dünya savaşına neden oldu.
 Yeni Devletler kuruldu. (Polonya, Çekoslavya,
Macaristan, Türkiye)
 Rejim değişiklikleri oldu.(Almanya da Nazizm,
İtalya da Faşizm, Rusya da konizm)
 ABD dünya siyasetinde ön plana geçti.
Mondros Ateşkes Antlaşması (30 Ekim 1918)
Limni adası’nın Mondros limanı’nda
İngiliz Amiral Calthorpe (kalthorp) Osmanlı
Devleti’ni ise Bahriye Nazırı Rauf Bey
başkanlığında bir heyet katıldı.
7.madde
İtilaf devletleri güvenliklerini tehlikede gördükleri
herhangi bir stratejik bökgeyi işgal
edebileceklerdir.
Amacı: İşgallere zemin hazırlamak, Hukuki
dayanak elde etmek
24.madde
Vilasetisitte’de (Altı Doğu Anadolu ili: Sivas,
Erzurum, Bitlis, Van, Diyarbakır, Elazığ) herhangi
bir karşıklık çıkarsa İtilaf Devletleri bu bölgeleri
işgal edebilecektir.
Amacı: Doğuda ermeni devleti kurmak
Wilson İlkeleri
ABD başkanı Wilson I.Dünya Savaşının sonlarına
doğru savaş sonunda devletlerin uyması gereken
kurallar olarak 14 madde yayımladı.
Maddeleri ;
 Uluslar arası antlaşmalar açık yapılacaktı.
 Galip devletler mağlup devletlerden toprak
yada savaş tazminatı almayacaktı.
 Devletler arası barışı sağlamak, sorunlarını
çözüm bulmak amacıyla Cemiyetiakvam
(milletler cemiyeti) kurulacaktı.
 Osmanlı devletlerinde Türklerin yoğun olduğu
bölgelerin bağımsızlığı sağlanacaktı. Türk
olmayan milletlerin kendi kendini yönetme
hakkı olacaktı. Boğazlar , bütün devletlerin
gemilerine açık olacak ve bu durum uluslar
arası denetim altında tutulacaktı.
Paris Barış Konferansı
Sonuçları
I. Arap Yarımadası, Irak, Suriye ve Filistin’in
manda sistemiyle milletler cemiyeti yada
onun atayacağı bir devlet tarafından
yönetilmesine karar verildi.
II. Doğu Anadolu’da mandater sistemle
yönetilecek bir Ermeni Devleti kurulacaktı.
III. Batı Anadolu’da Yunanlıların nüfus olarak
çoğunluğu oluşturdukları iddiası kabul edildi.
IV. İzmir’i işgal etmesine izin verdiler.
V. Osmanlı Devleti dışındaki İttifak Devletleri ile
ilgili barış şartları kabul edilmiş ve bu
devletlerle barış antlaşmaları imzalanması
kararlaştırılmıştır.
VI. İngiltere ve Fransa Wilson ilkelerine ters
düşmemek için savaş tazminati yerine savaş
tamiratı sömürgecilik yerine manda ve
himaye sistemini kabul ettiler.
HARUN ŞEN
senharun.weebly.com
3
T.C İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERS NOTLARI
Amacı
I.Osmanlı Topraklarını paylaşmak
II. I.Dünya Savaşında yenilen devletlerle yapılarak
barış antlaşmalarını hazırlamak
III.Avrupanın sınırlarını yeniden belirlemek.
İngiltere’nin Yunanistan’ı Destekleme Nedeni
Bölgede güçlü İtalya istememesi.
Barış Antlaşmaları
28 Haziran 1919 Almanya ile Versailles (versay)
10 Eylül 1919 Avusturya ile Saint Germain (sen
jermen)
27 Kasım 1919 Bulgaristan ile Neuilly (nöyyi)
4 Haziran 1920 Macaristan ile Trianon (triyanon)
Rusya Brest-Litowsk Antlaşması ile I.Dünya
savaşından çekildi.
İzmir’in İşgali (15 Mayıs 1919)
Sonucu
 Kuvayımilliye kuruldu.
 Yunanlılar bölgede katliamlar yaptılar.
 Anadoluda işgali protesto eden mitingler
düzenlenmiştir.
 Anadoluda milli bilinci uyanmasını sağlamış
kurtuluş savaşının başlamasını hızlanmıştır.
Kuvayımilliye: Düzenli ordu kurulana kadar
bölgesel olarak işgalci devletlere yada azınlıklara
karşı vatanı savunan silahlı gruplardı.
Özellikleri
 Kuvayımilliye birlikleri tek bir merkezden
yönetilmiyordu ve düzenli birlikler değildi.
 Kuvayımilliye birlikleri içinde Demirci Mehmet
Efe, Parti Pehlivan, Gaddar Pehlivan, Halil Efe,
Şahin Bey, Kara Fatma, İpsiz Recep halk
arasında en çok bilinenlerdir.
 Yunan ilerleyişini durduramasalar bile
düşmana zarar vermişlerdir.
 Rum ve Ermeni çeteleriyle mücadele
etmişlerdir.
 Düzenli ordunun kurulmasına zemin
hazırlamışlardır.
 İç isyanları bastırmada önemli rol oynayan
Kuvayımilliye birlikleri içinde düzenli orduya
geçiş döneminde isyan edenler de olmuştur.
Fransızlara karşı;
İlk direniş 19 aralık 1918’de Hatay’ın Dörtyol
ilçesi
İkinci direniş İzmir’in işgali üzerine Yunanlılara
karşı eğe bölgesinde
Pontus Rum Cemiyeti
Karadeniz’de Pontus
Rum devleti kurmak
Ermeni Hınçak Komitası
Çukurova ve Doğu
Anadolu’da bir ermeni
devleti kurmaktı.Taşnak
cemiyeti ve Ermeni
intikam alayı da bağımsız
bir ermeni devleti için
çalışıyordu.
Etniki Eterya Cemiyeti
Yunanistan’dan
Anadolu’ya Rum göçmen
getirmek, Anadolu’da
Rumların yaşadığı bütün
toprakların Yunanistan’a
katılmasını sağlamak ve
Bizans İmparatorluğu’nu
kurmak
Mavri Mira Cemiyeti
Büyük Yunanistan’ı
kurmak ve Bizans
İmparatorluğu’nu
yeniden canlandırmak
Musevi Cemiyeti
Kudus’u alarak İsrail
devleti kurmak


Ortak Amaç
Azınlık cemiyetleri İtilaf
devletleri tarafından
desteklemiş
Bağımsız devlet
kurmayı amaçlamışlar
Topraklarımızın işgalini
kolaylaştırmıştır
Kiliselerden emir
almışlar ve azınlık
okullarında
örgütlenmişler.
Pontus Meslesi

Amacı: Karadeniz
bölgesinde(İnebolu’dan

Batum’a Kadar) bir
Pontus Devleti kurmak.
İngiltere’nin buradaki
Amacı:Kurulacak olan
Pontus devleti sayesinde Doğu Karadeniz’de ve
Kafkaslarda daha etkin olmaktı.
Yunanistan’ın Amacı:Megali İdea (büyük ülkü)
hedefi doğrultusunda ileride Pontus devleti ile
birleşmek ve Büyük Yunanistanı kurmaktı.
Milli Varlığa Düşman Cemiyetler
 İngiliz Muhipleri(sevenler) Cemiyeti
 Teali İslam Cemiyeti
Amacı:Kurtuluşu islamın emirlerine bağlı
kalmakta buluyor.
 Kürt Teali Cemiyeti
Amacı:Doğu Anadoluda bir kürt devleti kurmayı
savunuyor.
 Sulh ve Selametiosmaniye Fırkası
Amacı:Ülkenin kurtuluşunun padişah ve
halifenin emirlerine uymakla mümkün
olabileceğini savunuyor.
 Wilson İlkeleri Cemiyeti
Amacı:Amerikan mandası ile olabileceğini
savunuyor.
HARUN ŞEN
senharun.weebly.com
4
T.C İNKILAP TARİHİ VE ATATÜRKÇÜLÜK DERS NOTLARI
Milli Cemiyetler
Kuruluş amacı:Mondros’un 7.maddesine tepki
olarak kurulmuşlar, amaçları kuruldukları
bölgenin haklarını hukuki yönden Dünya
kamuoyunda savunmaktır.
Tüm Cemiyetlerin Özellikleri
1-Bölgeseldir.
2-Milliyetçilik (Türkçülük) duygusu hakimdir.
3-Milli Mücadelenin tabanını oluşturmuşlardır.
4-Sivas Kongresinde “Anadolu ve Rumeli
müdafaaihukuk cemiyeti” adı ile tek çatı altında
birleşmişler.
5-Basın yoluyla çalışmışlar gerektiğinde silahlı
direniş yapmışlar.
13 Kasım 1918 de Mustafa K.’in İstanbul’a
gelmesiyle İstanbul fiilen işgal edildi.
Milli Cemiyetler
Adı
Kuruluş Tarihi
Kuruluş Amacı
Faaliyetleri
Trakya-Paşaeli
Müdafaaihukukumilliye
Cemiyeti
Trabzon
Muhafazaihukumilliye
Cemiyeti
Kilikyalılar Cemiyeti
2 Aralık 1918
Edirne
Trakya’nın Yunanistan’a
verilmesini önlemek
12 Şubat 1919
Trabzon
Trabzon ve civarında
Pontus devletinin
kurulmasını önlemek
Çukurova bölgesini
Fransız ve Ermenilere
karşı savunmak
Doğu Anadolu’nun
Ermenilere verilmesini
önlemek, Doğu
Anadolu’da Türk
nüfusunun azalmasını
engellemek
İzmir ve civarının Türk
olduğunu ispat etmek,
İzmir’in Yunanlılara
verilmesini önlemek
Trakya’nın tarih, ırk, kültür olarak
Türk olduğunu kanıtlamak için
yayınlar yapmışlardır.
Erzurum Kongresi’nin toplanmasına
yardım etmişlerdir.
Aralık 1918
İstanbul
Doğu Anadolu
4 Aralık 1918
Müdafaaihukukumilliye İstanbul
Cemiyeti
Reddi İlhak Cemiyeti
14 Mayıs 1919
İzmir
Milli Kongre Cemiyeti
29 Kasım 1918
İstanbul
İzmir Müdafaaihukuk
Cemiyeti
1 Aralık 1918
İzmir
Anadolu Kadınları
Müdafaaivatan
Cemiyeti
5 Kasım 1919
Sivas
Türkler hakkında
dünyada yapılmış ve
yapılmakta olan
propagandalara yayın
yoluyla karşı koymak
İzmir’i Yunanlılara
vermemek ve İzmir’in
Türk olduğunu
kanıtlamak
Ülkenin uğradığı işgali
protesto etmek ve
orduya yardım toplamak
HARUN ŞEN
senharun.weebly.com
Yayın ve propaganda ile milli bilinci
uyandırmaya çalışmışlardır.
Erzurum ve Elazığ’da şubeler
açmışlardır.Erzurum Kongresi’ni
organize ederek Milli Mücadele’nin
teşkilatlanmasında önemli rol
oynamışlardır.
Basın yayın yoluyla İzmir’in işgalini
protesto etmişlerdir.Yunan işgaline
fiili olarak karşı koyarak Balıkesir ve
Alaşehir Kongreleri’nin
toplanmasında etkin rol oynamıştır.
Kuvayimilliyenin kurulması etkili
olmuştur.
Misakımilliye’nin kabul edilmesinde
önemli çalışmalar
yapmışlardır.Kuvayimilliye terimini
ilk kullanan diğer cemiyetler
bölgesel iken bu cemiyet yurtsaldır.
Basın yayın yoluyla İzmir’in
Türklere ait olduğunu dünya
kamuoyuna duyurmaya
çalışmışlardır.Milli mücadele’de
Anadolu’ya silah taşımışlardır.
İtilaf devletleri temsilciliklerine
telgraflar çekmişlerdir.Kurtuluş
Savaşı’na katılmalarını sağlayıp
orduya para ve mal yardımları için
kampanyalar düzenlemişlerdir.
5