S? FaaL?
advertisement
Petrol Ofisi Faaliyet Raporu 2009 PETROL OFİSİ Faaliyet Raporu 2009 Petrol Ofisi A.Ş. Faaliyet Raporu ‘09 Nice y yollara İçindekiler Faaliyet Raporu ‘09 Üst yönetimden mesaj 6 2009 yılında dünya ve Türkiye 10 2009 yılında Petrol Ofisi 20 Perakende faaliyetleri 24 Ticari ve Endüstriyel satışlar 42 Havacılık ve Denizcilik sektörü satışları 46 Madeni yağ faaliyetleri 52 Tedarik zinciri yönetimi 62 Enerji yatırımları 68 Kurum değerleri 72 Markaya yönelik faaliyetler 80 Kurumsal takvim 88 Yönetim Kurulu ve üst yönetim 92 Temel göstergeler 99 Kurumsal Yönetim İlkeleri Uyum Raporu 113 Konsolide Mali Tablolar ve Bağımsız Denetçi Raporu 127 Üst yönetimden mesaj 6 Faaliyet Raporu ‘09 Beklendiği üzere 2009, dünya ekonomisinin bugüne dek yaşadığı en zorlu dönemlerden biri oldu. Ekonomik çalkantılar, ülkemizi de olumsuz etkiledi ve her sektörde hasarlar ortaya çıktı. Gerek ihracat pazarlarında yaşanan daralmalar, gerekse otomotiv, perakende, üretim gibi sektörlerde yaşanan sert kapasite düşüşleri, petrol ürünleri sektörünü de doğrudan etkiledi. Sektör genelinde hem perakende, hem de endüstriyel satışlarda düşüş kaydedildi. Ekonomik kriz, her şeyin birbiriyle bağlantılı olduğu günümüz dünyasında, yaşanan konjonktürel gelişmeleri “kenardan izleme” imkânı tanıyan imtiyazlı yerlerin var olmadığını bir kez daha kanıtladı. Türkiye’nin, küresel krizin etkilerini hızlı bir şekilde geride bırakması beklenmektedir. Ancak unutulmamalıdır ki, ülkemizin krizden çıkış süreci, küresel ekonomik iklimdeki düzelmeye bağlı olacaktır. Bu nedenle, 2010 yılının çetin şartlarda geçeceğini, global konjonktürün ve tüm dünyada, tüm sektörlerde çetinleşen rekabetin, ülkemiz ekonomisi ve işlerimiz üzerinde önemli etkilerinin olacağını öngörmek gerekmektedir. Diğer yandan, dünya ekonomisinde bir değişim süreci yaşandığı ortadadır. Dengeler hızla yer değiştirmekte; refah düzeyi, sermaye birikimi ve üretim gücünde eksen batıdan doğuya, kuzeyden güneye hareketlilik göstermektedir. Bu hareket eksenlerinin tam ortasında yer alan Türkiyemiz ise, büyük bir potansiyele sahip bulunmaktadır. Bu potansiyeli gerçekleştirebilmek için ise, kriz sonrası oluşan yeni rekabet ortamını iyi değerlendirebilmek; sağlıklı ve sürdürülebilir büyüme stratejileri geliştirmek gerekmektedir. Kriz sonrasında daralan küresel pazarlardan ve yatırım arzından pay alabilmek için, sürdürülebilir güven ve rekabet ortamının aksatılmadan işleyebilmesi, bunun için de serbest piyasa ekonomisinin kurallarına azami ölçüde uyum gösterilmesi ve pazara dışarıdan müdahalelerden kaçınılması çok büyük önem taşımaktadır. 2009 yılında, gerek serbest piyasa yapısındaki aksamalar, gerekse ürünler üzerindeki vergi artışları, küresel krizin yanı sıra, hem akaryakıt dağıtım ve madeni yağlar sektöründeki kuruluşları, hem de tüketicileri zorlayan diğer koşullar oldu. Petrol Ofisi olarak 2009 yılının zorlu koşullarında temel önceliğimizi, krizin ve diğer olumsuzlukların işimiz, iş ortaklarımız olan bayilerimiz ve çalışanlarımız başta olmak üzere tüm paydaşlarımız üzerindeki etkisini minimumda tutmak; müşteri odaklı çalışmalarımıza ve yatırımlarımıza planlı olarak devam etmek olarak belirledik. 7 Türkiye ekonomisi, 2009’un son çeyreğinde görülen toparlanmaya rağmen, yıl genelinde 2001’den bu yana ilk kez daralma sergiledi ve %4,7 oranında küçüldü. Bu olumsuz göstergelere rağmen, 2009 yılında Petrol Ofisi olarak, verimliliği artırma ve masraf bazımızı daha etkin bir şekilde kontrol etme yönünde aldığımız önlemlerle başarılı bir performans sergiledik ve faaliyet giderlerimizi sabit tutabildik. Sektör genelinde yaşanan daralma doğrultusunda satış hacimlerimizde düşüş olması kaçınılmaz bir durumdu. Öte yandan, düşük kükürtlü motorin gibi stratejik önem verdiğimiz bir üründe pazarın bir buçuk katından da fazla büyüme elde ettik. Bunun yanı sıra, verimlilik ve maliyet kontrolü çalışmalarımızın da katkısıyla işletme sermayemizi iyi bir şekilde yönettik. Tüm tutkumuzu ve enejimizi işimize kanalize ederek elde ettiğimiz bu performansımızla, hem hissedarlarımız, yatırımcılarımız, iş ortaklarımız, çalışanlarımız ve ülkemiz ekonomisi için değer yaratmayı; hem de istihdam başta olmak üzere sorumluluklarımızı yerine getirmeyi sürdürdük. 2009 yılı ticari performansımız da, aynı şekilde başarılı bir tablo sergiledi. Benzin ve motorin satışlarında olduğu kadar, açık farkla piyasa lideri olduğumuz havacılık ve denizcilik sektörlerindeki performansımızla yerimizi daha da güçlendirdik. Madeni yağlar sektöründe ise Petrol Ofisi, yıllık 140 bin tonla Türkiye’nin en yüksek üretim kapasitesine sahip şirketi konumundadır. Şirketimiz, yaklaşık 1 milyon m³ depolama kapasitesi ve ülkenin her noktasına dağılmış terminal altyapısıyla, 2009 yılında 2.225.000 ton ürün ithalatı gerçekleştirerek Akdeniz Bölgesi’nde akaryakıt ürün trafiği içindeki önemli konumunu pekiştirmiştir. Gerek perakende, gerekse ticari ve endüstriyel segmentlerdeki müşterilerimize, en gelişmiş ürünleri ve en kaliteli hizmeti sunuyoruz. Bu kapsamda, akaryakıt geliştirme faaliyetlerimiz için yılda 15 milyon dolar yatırım gerçekleştiriyor ve dünyanın bu alanda önde gelen teknoloji kurumları ile işbirliği yapıyoruz. Bu yatırımlarımız neticesinde de, Petrol Ofisi müşterilerine en yüksek performansı ve yakıt ekonomisi değerini sağlayan akaryakıt ürünlerini sunuyoruz. 2009 yılında, Türkiye’de faaliyet gösterdiğimiz alanlarda liderliğimizi güçlendirmenin de ötesinde, entegre bir enerji şirketi olma ve faaliyetlerimizi yurtdışına taşıyarak bölgesel bir güç haline gelme vizyonumuz doğrultusunda çok önemli adımlar attık. Bu adımların en önemlilerinden birini, Türkiye’nin en büyük doğalgaz üretim sahası olan Akçakoca’da gerçekleştirdiğimiz 55 milyon ABD doları tutarındaki yatırım oluşturdu. Bu yatırımı, portföyümüzü çeşitlendirmek ve dikey entegrasyon anlamında arama ve üretim alanına girmek üzere gerçekleştirdik. Petrol Ofisi, bu hamlemizle üretim sahasında Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı’ndan (TPAO) sonra ikinci büyük ortak haline gelmiş durumdadır. 8 Faaliyet Raporu ‘09 2010 ve sonrasında oluşan farklı dünyada ülkemiz, performansını ve rekabet gücünü artırarak gelişmişlik liginde sıralamasını daha da yükseltme fırsatına sahip bulunmakta ve bunu hak etmektedir. Petrol Ofisi de, ülkemizin refahına ve kalkınmasına katkılarını artan bir ivmeyle sürdürmek için mükemmel bir noktada bulunmaktadır. Bu doğrultuda, ileriye yönelik adımlarımız son derece nettir: bir yandan müşteri odaklı çalışmalarımızı sürdürürken, diğer yandan da portföyümüzü daha verimli hale getirerek çeşitlendirmek hedefiyle hareket edeceğiz. Büyüme performansımızı sürdürülebilir kılmak amacıyla ihtiyatı elden bırakmayacağız. Maliyet ve masraflarımızı gözetmeyi ve verimliliği artırıcı yoğun çalışmalarımızı sürdürürken, iş yapma biçimlerimizi de sürekli gözden geçirerek geliştirmeye çalışacağız. Ülkemizin 81 ilinin tamamına ve 850 ilçeye yayılan, Türkiye’nin en yaygın ulusal ağı olma özelliği taşıyan organizasyonumuzu sürekli canlı tutarak ve yenileyerek geliştirmeye devam edeceğiz. Bu amaçla yatırımlarımızda güçlü fizibilite çalışmalarını, Türkiye geneline yayılmış bayi ağımızın yönetiminde eksiksiz denetim mekanizmalarını, insan kaynaklarımızda ise konusunda uzman personel istihdamını ve bağlılığı her zaman ön planda tutmayı sürdüreceğiz. Petrol Ofisi’nin 2009’daki performansı ve başarıları, rekabetçiliğimizin gücünü ve dinamizmini tam olarak yansıtmaktadır. Rekabetçiliğimizi en üst düzeyde tutmak için araştırma geliştirme programlarımıza yatırım yapmayı; dünyanın önde gelen program ortaklarımızla yüksek teknolojiyi yakından izleyerek yenilikçi ürünler geliştirmeyi, Türk ekonomisi ve çevre için ürettiğimiz değerlerle, geliştirdiğimiz ürünlerimizle, yenilikçi çalışmalarımızla sektörümüzde öncü olmayı sürdüreceğiz. Büyük Petrol Ofisi Ailesi olarak, ülkemiz için değer üretmeye devam etme yönündeki kararlılığımız her zamankinden güçlüdür. Melih Türker CEO Aydın Doğan Yönetim Kurulu Başkanı 9 1 10 2009 yılında dünya ve Türkiye Faaliyet Raporu ‘09 Yollar düze çıkarken 2009, bedelini dünya ekonomisinin ödediği ağır bir krizin ardından endişelerin umuda dönüştüğü ve gelecekle ilgili olumlu beklentilerin filizlenmeye başladığı bir yıl olmuştur. Bir önceki yılın son çeyreğinden başlayarak dünyayı saran karamsarlık havası, 2009’un ortalarından itibaren ekonomik göstergelerde olumlu sinyallerin alınmaya başlamasıyla birlikte yerini ihtiyatlı bir iyimserliğe bırakmıştır. Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu, dünyanın en büyük 20 ekonomisini yönetenler tarafından krize karşı yürütülen koordineli mücadele, 2009’da ilk meyvelerini vermeye başlamıştır. Türkiye, krizden en fazla etkilenen, ancak finans sektörünün sağlam yapısı sayesinde krizin en çalkantılı dönemini büyük bir çöküş yaşamadan atlatma başarısını gösteren ender ülkelerden biri olmuştur. Türkiye’nin 2001 krizinden kendine dersler çıkararak bankacılık sistemini sağlam temeller üzerine oturtmuş olması, bu süreçte yaşanan ciddi daralmaya rağmen ekonominin çarklarının dönmeye devam etmesini sağlamıştır. Küresel krizin emtia fiyatları üzerindeki olumsuz etkisi nedeniyle dünyada 2009’a istikrarsız bir şekilde başlayan petrol sektöründe de, yıl içerisinde ümit aşılayan olumlu gelişmeler doğrultusunda göreli bir iyileşme sağlanmıştır. Buna rağmen krizin olumsuz etkileri Türkiye’de 2009 yılı boyunca kendini işsizliğin artması, sanayi üretiminin daralması, akaryakıt sektöründe tüketimin azalması, finans ve kredi sorunları şeklinde göstermiştir. 11 2009’da dünya ekonomisi Y›la damgas›n› vuran koşullar 2009 yılı, modern küresel ekonominin bugüne kadar yaşadığı en zorlu krize tanıklık eden, özel koşullarıyla öne çıkan ve “olağanüstü” olarak tanımlanabilecek bir yıl olmuştur. 2007 yaz aylarında ABD’de mortgage kredilerinin geri dönmemesiyle baş gösteren ve 2008 Eylül’ünde Lehman Brothers’ın batmasıyla psikolojik zirvesine ulaşan kriz, 2008’in son çeyreğinden itibaren önce gelişmiş ülkeleri, ardından gelişmekte olan ülkeleri etkisi altına alarak küresel bir boyuta ulaşmıştır. Dünya piyasaları, ekonomik görünümdeki kötüleşme ve kredi piyasalarının etkin işlememesi nedeniyle 2009’un ilk aylarında sert düşüşler yaşamıştır. Aynı dönemde krizin kaynağında yer alan bankacılık kesimindeki çöküşü engellemek amacıyla, hükümetler kamulaştırmadan sermaye desteği sağlamaya, borçlara kefil olmaktan likidite imkânları yaratmaya kadar geniş bir yelpazede önlemler almışlardır. 12 Ancak finans sektörünün ardından reel kesimdeki şirketleri de büyük mali sorunlarla baş başa bırakan kriz, hükümetlerin aldığı önlemlere rağmen merkez bankaları tarafından sağlanan likiditenin reel sektöre etkin bir şekilde ulaşamaması nedeniyle, başta ABD olmak üzere birçok ülkede çok sayıda büyük şirketin iflas noktasına sürüklenmesine yol açmıştır. Makroekonomik göstergeler hızla kötüleşirken, 2009 yılının özellikle ilk yarısında dünyanın pek çok ülkesinde büyüme hızları negatife dönmüş, talep ve üretim gerilemiş, işsizlik artmış ve uluslararası ticarette büyük düşüşler yaşanmıştır. Bu dönemde tüketici güveninin azalması ve harcamalarının büyük oranda düşmesi, krizin bir resesyona dönüşmesi endişesini de beraberinde getirmiştir. Bu tehlikeye karşı birçok hükümet, lokomotif sektörlerde teşvik uygulamalarını devreye sokarak tüketimi canlandırmaya çalışmıştır. Faaliyet Raporu ‘09 Krizle koordineli mücadele Krizle mücadelede, küresel finans sistemine ve ticarete yönelik olarak G-20 ülkelerinin koordineli bir şekilde aldığı önlemler 2009’un ilk çeyreğinin sonlarında etkisini göstermeye başlamış ve piyasalar hızlı bir yükseliş eğilimine girmiştir. Bu süreçte hisse senetleriyle birlikte, petrol ve diğer emtia fiyatlarında da bir yükselme başlamıştır. Özellikle 2009’un ikinci yarısından itibaren krizin şiddetinde görece bir yavaşlama meydana gelmiştir. Nihayet yılın son çeyreğinde ekonomik büyüme hızının pek çok ülkede tekrar pozitife döneceğine ilişkin umut ve beklentiler ortaya çıkmıştır. Genel olarak bakıldığında, gelişmiş ekonomiler 2009 yılında krizi göğüslemekte büyük zorluklarla karşılaşırken, gelişmekte olan ekonomiler birçok gelişmiş ülkeye göre daha olumlu bir performans sergilemiştir. Gelişmekte olan ülkeler içinde, büyüme performansı ve iyileşmenin kuvveti açısından Çin ve Hindistan öne çıkmıştır. IMF’nin son tahminlerine göre 2009 yılında dünya ekonomisi %0,8 ve gelişmiş ülkeler %3,2 oranında daralma gösterirken, gelişmekte olan ülkeler –büyük ölçüde Asya ülkelerinin etkisiyle– %2,1 büyümeyi başarmıştır. Özetle, alınan tüm önlemlere rağmen küresel ekonomide daralma, dünya ticaretinin darbe alması, korumacılığı anımsatan devlet müdahaleleri, birleşme ve satın alma aktivitelerinin neredeyse durma noktasına gelmesi, ciddi istihdam kayıpları ve kapasite kullanımındaki düşüşler, 2009 yılında reel ekonomiye damgasını vuran başlıca gelişmeler olmuştur. 2009 yılında... Dünya piyasalarında, gelişmiş ekonomilerden başlayarak birbiri ardına büyük düşüşler yaşandı. 13 dünya petrol piyasasındaki gelişmeler Petrol fiyatlarındaki değişim İyileşme belirtileri 2008 ve 2009 yıllarındaki gelişmeler, ekonomideki büyük dalgalanmalarla birlikte petrol sektörünü de istikrarsız bir döneme sokmuştur. Son dört yıldır sürekli artış eğiliminde olan ve 2008’in yaz aylarında 145 ABD doları/varil ile tüm zamanların rekorunu kıran ham petrol fiyatları, 2008’in üçüncü çeyreğinden itibaren krizle birlikte hızla değer kaybetmeye başlamış ve petrole yatırım yapan fonların pozisyonlarını bozarak güvenli limanlara sığınmasıyla 2008 yılını 45 ABD doları/varil seviyesinde tamamlamıştır. Bu süreç içinde küresel çapta tasarruf eğiliminin artması ve akaryakıt tüketiminde önemli paya sahip olan sektörlerde önemli daralma yaşanması, hızla düşen petrol fiyatlarının tutunmasını daha da zorlaştırmıştır. Ocak 2009 ortalarında 39 ABD doları/varil gibi dip bir noktaya vuran ve ancak bu tarihten sonra bir toparlanma sürecine giren petrol fiyatları, yılın ilk çeyreğini 50 ABD doları/varil düzeyinde tamamlamıştır. 2009’un ikinci çeyreğinden itibaren ham petrol ve petrol ürünleri fiyatları, makroekonomik göstergelerdeki göreli iyileşme belirtilerinden ve emtia piyasalarındaki spekülatif para girişlerinden güçlü bir şekilde yararlanmış ve doların yeniden değer kaybetmesiyle kararlı bir yükselişe girmiştir. Gelişmiş ekonomilerdeki gevşek para politikası ve likidite bolluğu, risk iştahının ve diğer emtia fiyatlarıyla birlikte petrol fiyatlarının artmasına neden olmuştur. Brent ham petrolünün 2009 yılı ortalama fiyatı 61,68 ABD doları/varil seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu rakam, 2008 yılındaki ortalama 97,37 ABD doları fiyatına göre %36,6 düşüşü ifade etmektedir. Petrol fiyatları 2009’un ilk çeyreğinde 39,66 ABD doları ile en düşük seviyesini görürken, yılı 77,67 ABD doları ile tamamlamıştır. 2009 yılında... Petrol fiyatlarındaki büyük düşüşle birlikte küresel petrol talebi de %1,6 oranında azaldı. 14 Faaliyet Raporu ‘09 2009’da Türkiye Petrol talebinde daralma Krize rağmen istikrar Küresel mali kriz, 2009 yılında petrol talebini olumsuz yönde etkileyerek talebin günde 1,4 milyon varil, yıllık bazda %1,6 azalmasına yol açmıştır. Ancak ekonomik krizden çıkış belirtilerinin gün geçtikçe güçlenmesi ve dünyadaki büyümenin 2010 yılında yeniden artıya döneceğine dair beklentilerin yaygınlık kazanmasıyla, küresel petrol talebinin 2010’da günde 0,5 ile 1 milyon varil arasında artış göstereceği tahmin edilmektedir. Ancak petrol piyasasının yönü, esas olarak halen küresel ekonominin mevcut olumlu görünüşünün devamına bağlıdır. Türkiye ekonomisi, küresel kriz öncesindeki dönemde güçlü bir büyüme ivmesi yakaladığı halde, dünyada baş gösteren olumsuz gelişmelerden bire bir etkilenmiş ve krizden en fazla zarar gören ülkelerden biri olmuştur. Yedi yıllık kesintisiz büyüme döneminden sonra 2008’in son çeyreğinde %6,5 daralma yaşayan Türkiye ekonomisi, 2009’un ilk çeyreğinde %14,7 daralmayla dip yapmış, sonraki iki çeyrek dönemde ise KDV/ÖTV indirimlerinin sağladığı kısmi düzelmeye rağmen negatif seyrini sürdürmüştür. Son çeyrekteki olumlu gelişmelerle %6 büyüyen Türkiye ekonomisi, 2009 yılının genelinde %4,7 daralmıştır. Bununla birlikte dış ticarette ciddi gerilemeler yaşanmış ve işsizlik oranlarında çarpıcı artışlar meydana gelmiştir. Ekonomik göstergelerdeki bu olumsuz tabloya rağmen Türkiye’de piyasalar 2009 yılında oldukça yüksek bir performans sergilemiştir. Dünyadaki iyileşme belirtileriyle birlikte olumlu bir hava yakalayan piyasalar, eylül ayında hükümetin açıkladığı Orta Vadeli Ekonomik Program’ın yarattığı görece iyimserlikle birlikte, dünyadaki pek çok ülkenin tersine 2009’un büyük bölümünde dengeli bir seyir izlemiştir. Türkiye ekonomisi dünya ekonomileri içinde hayli yüksek bir daralma oranıyla krizi yaşarken, finansal sistemin 2001 sonrasında kazandığı görece sağlamlık piyasaların güven ve istikrar içinde kalmasını sağlamıştır. Türkiye, gelişmekte olan pek çok ülkeye göre 2009’da çok daha sağlam bir duruş sergilemiş ve kriz sırasında kredi notu artırılan ender ülkelerden biri olmuştur. 15 Cari açık ve diğer göstergeler 2010’a dair güçlü beklentiler 2009 yılına damgasını vuran olağanüstü koşullar, ekonominin diğer alanlarına da etkisini çeşitli şekillerde hissettirmiştir. Özellikle petrol ve diğer emtia fiyatlarında yaşanan sert düşüşün etkisiyle 2009 Ekim’inde 12 aylık enflasyon %5,1 ile dip yaparken, ara mallarına, tüketim amaçlı ithal ürünlere ve petrole talebin azalması nedeniyle Türkiye’nin cari açığı 2008’deki 41,9 milyar dolardan 2009’da 13,9 milyar dolara düşmüştür. Cari açığın böylesine büyük bir daralma göstermesi kur üzerindeki baskıyı da önemli ölçüde hafifletmiştir. Diğer taraftan 2009 yılında ihracatta %23 ve doğrudan yabancı yatırımlarda %61,7 azalma kaydedilmiştir. Bankacılık sisteminin döviz açık pozisyonu olmaması nedeniyle TL yıl boyunca değerini korumuş ve kriz öncesine göre daha düşük bir platforma oturmuştur. 2009’un üçüncü çeyreğinden bu yana artan “krizden çıkış” belirtileri gün geçtikçe güçlenmektedir. Dünya Bankası, IMF ve OECD gibi uluslararası ekonomi kurumlarının tahminleri, 2010 yılının 2009’a göre daha olumlu geçeceğini işaret etmektedir. İyileşmenin sürdürülebilirliğine ilişkin belirsizliklerin tamamen ortadan kalktığını söylemek güç olsa da, ekonomi çevreleri arasındaki genel görüş, 2010 yılının hem dünya, hem Türkiye için daha istikrarlı geçeceği ve eksi büyüme değerlerinin 2010’da artıya döneceği yönündedir. Türkiye’nin, sahip olduğu büyüme potansiyeli ve güçlü ekonomisiyle, küresel ekonomide görülecek bir iyileşme sürecinin etkilerini en güçlü hissedecek ülkeler arasında yer alması beklenmektedir. 2009 yılında... Küresel krize bağlı olarak pek çok sektörde olduğu gibi petrol ürünleri pazarında da belirgin bir daralma yaşandı. 16 Faaliyet Raporu ‘09 2009’da Türkiye akaryakıt sektörü Sektördeki gelişmeler Motorin tüketimi Türkiye ekonomisinde 2008 ve 2009 yıllarında yaşanan gelişmeler, diğer pek çok alanda olduğu gibi petrol ürünleri pazarında da derin etkiler yaratmış ve krizin etkisiyle sektörde belirgin bir daralma yaşanmıştır. Bu gelişmede, 2008 yılından başlayarak bireysel ve kurumsal tasarruf eğilimlerinin artmasının yanı sıra sanayi, inşaat, turizm ve tarım gibi akaryakıt tüketiminde önemli paya sahip olan sektörlerin gerilemesi de önemli rol oynamıştır. Ürün bazında incelendiğinde, PETDER verilerine göre, beyaz ürünler olarak adlandırılan ve benzin, motorin ve LPG Otogaz’ın toplamı olarak ifade edilen otomotiv yakıtları tüketimi 2008 yılına göre %2,3 azalarak 18 milyon tona inmiştir. Beyaz ürünler arasında en büyük daralma, son beş yıldır sürekli artış eğilimi gösteren motorin tüketiminde olmuştur. 2009 yılında tüketilen motorin türleri (düşük kükürtlü motorin ve kırsal motorin) toplamında 2008 yılına göre %3,9 oranında bir azalma meydana geldiyse de, bu düşüşün asıl sorumlusu %9,4 gibi çok yüksek bir oranda tüketimi gerileyen kırsal motorindir. Son yıllarda artan dizel araç sayısıyla bağlantılı olarak daha fazla talep gösterilen düşük kükürtlü dizel tüketimindeki artış ise 2009 yılında da sürmüş ve toplam motorin tüketimi içindeki payı %20’den %25’e yükselmiştir. 17 Benzin tüketimi Siyah ürünler 2009 yılında toplam benzin tüketimi %2,7 oranında azalarak 2,28 milyon ton seviyesinde gerçekleşmiştir. Bu azalmada, daha düşük ÖTV uygulaması nedeniyle fiyat avantajına sahip olan oto-LPG’nin benzin tüketiminden pay alması etkili olmuştur. Nitekim 2009 yılında ilk kez oto-LPG tüketimi (ton cinsinden) benzin tüketimini aşmış ve 2,3 milyon tonun üzerine çıkmıştır. Benzin ile oto-LPG arasındaki pazar paylaşımında benzinin payı 2008’e göre %52,6’dan %49,8’e gerilerken, oto-LPG pazar payını aynı oranda yükseltmiştir. Fuel-oil ve kalorifer yakıtından oluşan siyah ürünlerde ise tüketim bir önceki yıla göre %30,5 oranında azalarak yaklaşık 1,9 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. Böylece siyah ürünlerde uzun zamandır süregelen azalma devam etmiş ve son 10 yılın en büyük rakamına ulaşılmıştır. Doğalgaz kullanımının düzenli olarak artmasından ötürü siyah ürünler arasında fuel-oil segmentindeki gerileme daha yüksek gerçekleşmiştir. 2009 yılında... Benzin tüketiminin yanında fuel-oil ve kalorifer yakıtından oluşan siyah ürünlerin satışlarında da düşüş gerçekleşti. 18 Faaliyet Raporu ‘09 EPDK Tavan Fiyat Uygulaması ÖTV değişiklikleri 2009 yılında Türkiye’deki akaryakıt sektöründe ortaya çıkan önemli gelişmelerden biri de, 27 Haziran 2009 tarih ve 27271 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan EPDK Kurul Kararı gereğince 27 Haziran - 27 Ağustos 2009 tarihleri arasında geçerli olmak üzere iki ay süreyle motorin ve benzin pompa fiyatları için Tavan Fiyat Uygulaması’nın yürürlüğe konulmasıdır. Pompa fiyatlarının dağıtıcı ve bayiler için belirlenmiş bir formülle hesaplandığı bu uygulamadan önce İstanbul Avrupa yakasında Kurşunsuz Benzin 95 Oktan fiyatı 3,21 TL/lt, Kırsal Motorin fiyatı 2,45 TL/lt ve Motorin fiyatı 2,55 TL/lt iken uygulama ile birlikte bu fiyatlar Kurşunsuz Benzin 95 Oktan için 3,05 TL/lt, Kırsal Motorin için 2,35 TL/lt ve Motorin için 2,49 TL/ lt şeklinde oluşmuştur. 2009 yılı içerisinde, 15 Temmuz 2009 ve 31 Aralık 2009 tarihlerinde T.C. Maliye Bakanlığı’nca bazı akaryakıt türlerinden alınan maktu ÖTV tutarları artırılmıştır. Bu uygulama sonucunda, 15 Eylül 2009 öncesinde 1,4915 TL/lt seviyesinde olan Kurşunsuz Benzin 95 Oktan Özel Tüketim Vergisi tutarı sırayla 1,6915 TL/lt ve 1,8915 TL/lt seviyesine yükselmiştir. Aynı uygulama Kırsal Motorin Özel Tüketim Vergisi tutarının 0,9345 TL/lt seviyesinden 1,0845 TL/lt ve 1,2345 TL/ lt seviyelerine, Motorin Özel Tüketim Vergisi tutarının da 1,0045 TL/lt seviyesinden 1,1545 TL/lt ve 1,3045 TL/lt seviyelerine yükselmesine yol açmıştır. Tavan Fiyat Uygulaması süresince pazartesi, çarşamba ve cuma günleri EPDK internet sitesinde tavan fiyatlar ilan edilmiş olup, terminal ve perakende satış fiyatları buna göre ayarlanmıştır. Uygulamanın sona erdiği 28 Ağustos 2009 tarihinden sonra yeniden serbest piyasa koşullarına dönülmüştür. 19 2 20 2009 yılında Petrol Ofisi Faaliyet Raporu ‘09 Güçlenerek yola devam Petrol Ofisi 2009 yılına, petrol fiyatlarındaki dalgalanmalar nedeniyle, tüm taşımacılık sektörü için belirsizliğin getirdiği riskler ve buna bağlı endişelerle girmiştir. Ancak Türkiye coğrafyasının tamamını kapsayan en büyük dağıtım şirketi, akaryakıt sektörünün lideri ve en büyük madeni yağ üreticisi olan Petrol Ofisi, bu olumsuzlukları gidermeye yönelik önlemlerini hızla alarak, pozitif bir bakışla zorluk ve endişeleri fırsata dönüştürmek için yıl boyunca yoğun bir çaba sergilemiş ve başarılı bir yılı geride bırakmıştır. 2009 yılında elde edilen rakamlar, bu başarının göstergesidir. Petrol Ofisi, ikinci markası Erk’le birlikte 3.008 istasyondan oluşan dev satış ağıyla Türkiye’nin lider akaryakıt şirketi olma özelliğini 2009’da da sürdürmüştür. 2009 yılında şirket, toplam 7,35 milyon ton ürün satışı gerçekleştirerek benzinde %23,5, motorinde %27,9, siyah ürünlerde ise %45,7 pazar payı elde etmiştir. Petrol Ofisi, havacılık ve denizcilik sektörlerinde açık farkla piyasa lideri konumundadır. Yıllık 140 bin tonla Türkiye’nin en yüksek madeni yağ üretim kapasitesine sahip olan şirket, bu sektörde de %22,4’lük pazar payıyla 2009 yılını lider olarak kapatmıştır. 2009 yılında ciro itibariyle Türkiye’nin en büyük ikinci şirketi olan Petrol Ofisi, kriz koşullarına rağmen 2009 yılında tüm segmentlerde pazar payını korumuş ve kârlılığını %185 artırarak 287,4 milyon TL düzeyine çıkarmayı başarmıştır. 21 2009’da Petrol Ofisi 22 Ödünsüz müşteri memnuniyeti Kârlılık hedefi Türkiye’nin kendi alanındaki lider kuruluşu Petrol Ofisi, yıla damgasını vuran olumsuz piyasa koşullarına rağmen, her zaman tüketicilerine ve kurumsal müşterilerine en üst kalitede ürün ve hizmet sunma vizyonundan ödün vermeyerek müşteri memnuniyeti odaklı etkinliklerini 2009 boyunca sürdürmüştür. Bu dönemde Petrol Ofisi’nin temel önceliği, krizin ve diğer olumsuzlukların şirketin faaliyetleri, iş ortakları, çalışanları ve en önemlisi müşterileri üzerindeki etkilerini en alt seviyede tutmak ve pazar payını koruyarak, müşteri odaklı çalışma prensibinden ödün vermeksizin, sektörün gelişimine yön veren projelere ve tüketicilere yarar sağlayan uygulama ve yatırımlara planlı bir şekilde devam etmek yönünde olmuştur. Bu anlayış, sektörde artan rekabet ortamında gün geçtikçe daha önemli hale gelen tüketici bağlılığına olumlu yönde katkıda bulunmuş ve Petrol Ofisi çalışanlarının bu çalışmalara yansıttığı enerji ve tutku, artan müşteri sayısı ve güven olarak geri dönmüştür. Petrol Ofisi, “Türkiye’nin en iyi perakende satış organizasyonu olma” hedefi doğrultusunda kararlı adımlar atmayı 2009 yılında da sürdürmüştür. Şirket, bu hedefle birlikte, petrol ve gaz alanında bölgesel bir güç haline gelme vizyonu doğrultusundaki yatırım fırsatlarını yıl boyunca yakından takip etmiştir. Ancak mevcut piyasa koşulları, yatırım kararlarının doğru zaman, doğru pazar ve doğru kârlılık hedefleri doğrultusunda alınmasını her zamankinden daha önemli hale getirmiştir. Petrol Ofisi, değişen koşullarla birlikte büyüme konusuna daha hassas yaklaşmış ve planlarını pazar payını koruyarak kârlılığını artırma hedeflerine dayandırmıştır. Kötü maliyetlerden kurtulup hafiflemek ve daha fazla ciro yerine “daha fazla kâr” elde etmek, 2009 yılında şirketin öncelikli hedefleri arasında yer almıştır. Bu hedef doğrultusunda şirket, fazla kârlı olmayan segmentlerden çıkma yaklaşımını sürdürmüş ve etkin bir masraf yönetimini uygulamaya koymuştur. Petrol Ofisi, operasyonlarını daha az masrafla daha etkin bir şekilde yönetmeyi 2009’un öncelikli konularından biri olarak ele almıştır. Verimliliği artırmanın yanı sıra masraf bazını daha etkin bir şekilde kontrol etmeye yönelik önlemler, şirketin başarılı bir performans sergilemesinde önemli rol oynamıştır. Faaliyet Raporu ‘09 Krize rağmen yatırımlara devam Sorumlu liderlik Diğer taraftan Petrol Ofisi’ni entegre bir petrol ve gaz şirketi haline getirme vizyonu doğrultusunda 2009’da çok önemli adımlar atılmıştır. Bu adımların ilkini, şirketin Türkiye’nin en büyük doğalgaz üretim sahası olan Akçakoca’da yaptığı doğalgaz yatırımı oluşturmuştur. Şirketin portföyünü çeşitlendirmek ve dikey entegrasyon anlamında arama ve üretim alanına girmek üzere gerçekleştirdiği 55 milyon ABD doları tutarındaki bu yatırım, Petrol Ofisi’ni bu projede Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı’ndan (TPAO) sonra ikinci büyük ortak haline getirmiştir. Olumsuz ekonomik koşullar, 2009 yılında sektörde genel bir daralmaya yol açmış ve Petrol Ofisi’nin satışlarına da yansımıştır. Ancak şirketin aldığı önlemler sayesinde satışlar, pazardaki genel daralmaya rağmen, sektör ortalamasının üzerinde bir performans sergilemiştir. Petrol Ofisi, 2009’da hemen tüm segmentlerde pazar payını korumuş, hatta bazı segmentlerde artırmayı başarmıştır. Petrol Ofisi’nin ikinci büyük yatırımını, kontrat yenileme ve yeni istasyon yatırımları oluşturmuştur. Perakende sektörü, şirketin cirosunun yaklaşık %70’ini oluşturan bir iş sahası olarak şirket faaliyetleri arasında hayati bir öneme sahiptir. Petrol Ofisi’nin son yıllarda büyük önem verdiği istasyon geliştirmeleri ve operasyonel mükemmellik hedefi, bu yöndeki yatırımların ağırlıklı bir şekilde devam etmesinde etkili olmuştur. Petrol Ofisi, Capital dergisinin bu yıl 12. kez düzenlediği “Türkiye’nin En Büyük 500 Özel Şirketi” araştırmasında, “Cirosu En Büyük İlk 3 Şirket” kategorisinde ikinci sırada yer almıştır. 3 binin üzerinde bayisi, çalışanları, dağıtım ağı ve tedarikçileriyle 100 bine yakın kişiye doğrudan ya da dolaylı istihdam sağlayan Petrol Ofisi, Türkiye’nin en itibarlı kurumlarından biri olarak 2009’da da kendisine duyulan güvene layık olmaya çalışmış ve toplumsal gelişmeye destek vermenin olanakları ölçüsünde ülkenin tüm kuruluşları için bir sorumluluk olduğu inancıyla sosyal projelere destek vermeyi sürdürmüştür. Şirketin üçüncü büyük yatırım alanını lojistik ve altyapı hizmetleri oluşturmaktadır. Operasyonların kesintisiz ve mükemmel bir şekilde devam etmesinin koşulu olan altyapı yatırımları kapsamında 29 Ocak 2009 tarihinde hizmete sokulan 7.700 m3 stoklama kapasiteli Batman deposu ile Marmara Ereğlisi’nde hayata geçirilecek terminal yatırımı önemli bir yere sahiptir. 2009 yılında... Petrol Ofisi, sektördeki daralmaya ve zor pazar koşullarına rağmen büyümesini sürdürdü. 23 3 24 Perakende faaliyetleri Faaliyet Raporu ‘09 Güvenilir ve güçlü bir yol arkadaşı Petrol Ofisi, 81 ilin tamamını ve yaklaşık 850 ilçeyi kapsayan geniş bayi ağı ile Türkiye’nin ülke çapında hizmet verebilen tek ve en büyük akaryakıt dağıtım şirketidir. 2009 yılındaki perakende satış faaliyetlerini ikinci markası olan Erk’le birlikte 3.008 istasyondan oluşan dev satış ağı yoluyla sürdüren şirket, bu özelliğiyle Türkiye’nin en yaygın perakende organizasyonlarından biri konumundadır. Petrol Ofisi’nin perakende faaliyetlerinin en önemli hedefi, müşteri memnuniyetine odaklanmış bir hizmet anlayışı ve üstün nitelikli ürünlerle tüketicilerin akaryakıt ihtiyaçlarını güvenle karşılamak ve akaryakıt alışverişini zevkli, hızlı ve pratik bir işlem haline dönüştürmektir. Şirket, yurt çapında dağılmış istasyonlarıyla müşterilerine kolay erişim olanağı sunmakta, ürün ve hizmet standartlarındaki kalitesini ise periyodik bayi denetimleriyle sağlamaktadır. Petrol Ofisi, son yıllarda en temel başarı kriterleri arasında saydığı operasyonel mükemmellik kavramı çerçevesinde istasyon geliştirme faaliyetlerini düzenli olarak sürdürmekte ve istasyonlarını kurumsal kimlik doğrultusunda yenilemektedir. İstasyonlarda akaryakıt dışında müşterilerin başka ihtiyaçlarını da karşılamayı ve müşteri memnuniyetini alışveriş sürecinin her anına yaymayı amaçlayan bu program çerçevesinde özelleştirmeden 2009 sonuna kadar toplam 2.395 istasyon yenilenmiş ve söz konusu istasyonlar hedeflenen kalite standartlarına kavuşturulmuştur. Şirket, müşterilere sunulan hizmetin sürekli geliştirilmesi amacıyla eğitim faaliyetlerinin ve standart denetimlerin yanında gizli müşteri uygulamaları da gerçekleştirmekte ve bu denetimlerde eksik görülen noktaların geliştirilmesine yönelik sürekli bir iyileştirme programı uygulamaktadır. Petrol Ofisi’nin başlıca amacı, kendi markasını taşıyan her istasyonda müşterilerine akaryakıttan daha fazlasını sunmak ve Türkiye’nin tüm yollarında, havada, denizde ve karada, insanlar için en güvenilir ve güçlü yol arkadaşı olmaktır. 25 akaryakıt istasyonları Akaryakıt sektörünün lideri İstasyon yatırımları Petrol Ofisi, akaryakıt satışlarını iki marka yoluyla yapmaktadır. 2.811 adedi Petrol Ofisi ve 197 adedi Erk markasıyla faaliyet gösteren toplam 3.008 istasyon, Türkiye’deki toplam 12.693 istasyonun %24’ünü oluşturmaktadır. Şirket, rekabetteki bu üstünlüğünü satış performansıyla da pekiştirmektedir. 2009 yılında Petrol Ofisi, dev satış ağı aracılığıyla 4,6 milyon m3 perakende beyaz ürün (benzin, motorin, gazyağı ve LPG) satışı gerçekleştirmiş ve benzinde %23,5, motorinde ise %27,9 pazar payı elde etmiştir. Sektör genelinde 2009 itibariyle istasyon başına yıllık satış ortalaması 1.200 m3 civarındayken, Petrol Ofisi bayileri 1.500 m3’ün üzerinde bir satış ortalamasıyla sektör ortalamasının hayli üzerinde bir performans sergilemiştir. Petrol Ofisi, yıllık cirosu içinde çok önemli bir yere sahip olan perakende satışlarını daha da artırmak ve bu alandaki pazar liderliğini güçlendirerek sürdürmek amacıyla yoğun bir yatırım politikası izlemektedir. Şirketin son yıllarda öncelik verdiği istasyon geliştirmeleri ve operasyonel mükemmellik hedefi, bu yöndeki yatırımların ağırlıklı bir şekilde devam etmesini zorunlu kılmaktadır. Perakende yatırımlarının en önemli kısmını sözleşme yenileme, yeni istasyon yatırımları ve otomasyon çalışmaları oluşturmaktadır. Petrol Ofisi, yatırım planlarını, müşterilerin kolay ulaşabileceği ve onlara en iyi hizmeti verebileceği lokasyonları hedefleyerek yapmaktadır. Perakende satışlara yönelik büyüme planları ülke çapında ele alınmakla birlikte ağırlıklı olarak büyük kent merkezlerindeki görünürlüğü ve satış gücü yüksek noktalara yoğunlaşmaktadır. Petrol Ofisi tarafından 2009 yılında perakende faaliyetlerine yönelik olarak 365 bayi ile sözleşme yenilemesi gerçekleştirilmiş, 26 adet yeni istasyon anlaşması imzalanmış ve 203 istasyonda genel kurumsal kimlik bakımı, saha betonu iyileştirmesi, altyapı iyileştirmesi, çevre düzenlemesi vb. gibi “donanım iyileştirmesi” yapılmıştır. Aynı çerçevede 2009 yılı boyunca 1.540 istasyona “kurumsal kimlik bakımı” gerçekleştirilmiştir. Marketten geçişli WC uygulaması ve bina cephe kaplaması/boyası gibi satış binası uygulamalarının yanı sıra beyaz kimlik uygulamaları da yıl boyunca devam etmiştir. 26 Faaliyet Raporu ‘09 Teknoloji ve altyapı yatırımları Web hizmetleri Petrol Ofisi’ni akaryakıt sektörünün lideri yapan farklılaştırıcı unsurlardan biri de teknoloji kullanımıdır. Şirket yönetimi, dünyadaki yenilikleri güncel olarak takip etmenin önemine inanmakta ve kaliteli hizmet prensibinin hayata geçirilmesinde teknolojiden geniş biçimde yararlanmaktadır. Petrol Ofisi tüm dünyada, yüksek teknolojiyi bu kadar geniş bir bayi ağı üzerinde etkin bir şekilde kullanan az sayıda akaryakıt şirketinden biridir. Petrol Ofisi, bayileriyle iletişimini artırmak ve zaman alan birçok rutin prosedürü hızlandırmak amacıyla internet ortamından ve diğer teknolojik olanaklardan yaygın şekilde yararlanmaktadır. Sürekli geliştirme felsefesi içinde bu alandaki yatırımlarını sürdüren şirket, 2009 yılı içinde bayilere web üzerinden sunulan tüm hizmetleri bir araya topladığı bayi portalını devreye almıştır. Siteye www.poasbayi.com.tr adresinden ulaşılabilmektedir. İnternet ortamındaki iyileştirme ve geliştirme faaliyetlerine ek olarak, 2009 yılında Petrol Ofisi’nin tüm terminal ve tesisatlarında elektronik ortamda “imza kontrolü” süreci başlatılmıştır. Kaliteyi artırmaya yönelik teknoloji uygulamalarının en önemlisi, istasyon tanklarının ve pompaların 365 gün 24 saat uydu kanalıyla denetlenmesini sağlayan “Uydu Takip Sistemi”dir. Bu sistem, ana dağıtım ağında yer alan istasyonlardaki tank seviyelerinin ve akaryakıt satış hareketlerinin online olarak izlenebilmesini ve böylece dışarıdan girişlerin tespit edilebilmesini sağlamaktadır. 2009 sonu itibariyle pompa ve tank otomasyonu gerçekleştirilen bayi sayısı 1.600’e ulaşmış ve böylece istasyon satışlarının hacim olarak yaklaşık %75’i merkezden takip edilebilir hale gelmiştir. Bunun dışında bayilerde kullanılan teknolojik otomasyon sistemleri, geliştirilen ek uygulamalar sayesinde müşterilerin hayatını kolaylaştıran ve tüketicilere çeşitli avantajlar sağlayan pazarlama/satış araçlarına da olanak vermektedir. Online sisteme bağlı olarak gerçek zamanlı çalışan Positive Card, AutoMatic, Kartlı AutoMatic, Prepaid Kart, Bayi Filo Kart, Lojistik Kart ve Lokal Cari Kart gibi uygulamaların her biri, kendi alanında örnek teşkil eden öncü ve yaratıcı çözümlerdir. 2009 yılında... Petrol Ofisi 1.540 istasyona “kurumsal kimlik bakımı” gerçekleştirerek bu yöndeki yatırımlarını sürdürdü. 27 İstasyon eğitim faaliyetleri Bayilere yönelik iyileştirme ve geliştirmeler Perakende faaliyetlerinin iyileştirilmesine yönelik yatırımlardan bir diğeri de insana yapılan yatırımlardır. Petrol Ofisi, müşteri ile yüz yüze iletişimin reklamdan daha etkili olduğu görüşüyle, bayiler düzeyinde müşteri ilişkilerini geliştirmeye ve operasyonel mükemmeliyeti sağlamaya yönelik olarak, ölçümlemeye ve takip metoduna dayalı rutin eğitim faaliyetleri uygulamaktadır. 2009 yılında Petrol Ofisi, 1.000 istasyonda “Ürün”, “Hizmet”, “SEÇ / Sağlık, Emniyet, Çevre” ve “Operasyon Yönetimi” konularında standart eğitim faaliyetleri düzenlemiştir. Ayrıca öncelikli olarak seçilen 267 istasyonda daha uzun süreli “İstasyon İşleticiliği Geliştirme Programı” uygulanmıştır. 2009 yılında bayi kanalının etkinliğini artırmak ve sürekli iyileştirme ve geliştirme sağlamak üzere bir dizi çalışma gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmalara yönelik olarak gerekli aksiyonlar alınmış ve paylaşılmıştır. İstasyonlara yeni ve eğitimli eleman tedarik edilmesi amacıyla uygulanmakta olan PO Akademi (İstasyon Personeli Yerleştirme Programı) kapsamında 2009 yılında 402 yeni istasyon görevlisinin istihdamı sağlanmıştır. Yıl içerisinde sürdürülen diğer eğitim ve geliştirme faaliyetleri kapsamında: •• 58 saha müdürüne “İş Yönetimi ve Finansal Analizler” konulu eğitim verilmiştir. •• 266 istasyon müdürüne “Operasyon Yönetimi” eğitimi verilmiştir. •• 55 şirket personeline sahada uygulamalı olarak “Perakendecilik Oryantasyon” eğitimi verilmiştir. •• Taksiciler kooperatifinin 200 üyesine yönelik olarak “PO Kalite Süreçleri” konulu eğitim toplantıları organize edilmiştir. •• İstasyonlarda Positive Card kullanımı konusunda eğitimler düzenlenmiştir. 28 Faaliyet Raporu ‘09 Bayi toplantıları Bayilere yönelik diğer çalışmalar Petrol Ofisi, bir dağıtım şirketinin bayisinden ayrı düşünülemeyeceği gerçeğiyle, bayileriyle ilişkilerini en üst düzeyde tutmaya önem vermektedir. Şirket, “Nice Yollara” temasıyla 12 Haziran 2009 tarihinde başlattığı ve 7 hafta boyunca Türkiye’nin 7 bölgesini dolaşarak sırasıyla İstanbul (Anadolu ve Avrupa yakası), Ankara, İzmir, Adana, Nevşehir ve Antalya’da düzenlediği bayi toplantıları yoluyla, sektörde yaşanan gelişmeleri, sorunları ve hedefleri bayileriyle bire bir paylaşma olanağı bulmuştur. Markalaşmanın önemli bir gereği olarak, istasyonlarda kurumsal kimliğimizi yansıtan personel üniformaları Yaz 2009 ve Kış 2010 sezonu için üretilmiş ve dağıtımları yapılmıştır. İstasyon personeline yönelik olarak eğitim ve iletişim amaçlı hazırlanan İstasyonum dergisinin dört sayısı yayımlanmıştır. İstasyon İşleticiliği Geliştirme Programı (DOCO) için pilot olarak seçilen Gebze POAŞ istasyonunda akaryakıt, madeni yağ ve sadakat kart uygulamaları konularında belirlenen performans hedefleri aşılmıştır. Ekonomik krizden kaynaklanan sorunlara ortak çözümlerin arandığı ve karşılıklı iletişim içinde gelecekle ilgili hedeflerin paylaşıldığı bu toplantılarda bayilerin her konuda tam desteğinin alınması, Petrol Ofisi ailesinin güç birliğini göstermiş ve güven tazelemiştir. Organizasyon süresince gündeme gelen konulara ve bu konularda sağlanan gelişmelere ilişkin olarak daha sonra genelgeler hazırlanarak bayilere iletilmiş ve gerekli geri bildirimler yapılmıştır. 2009 yılında... “Nice Yollara” temasıyla 7 bölgede bayi buluşmaları gerçekleştirildi. 29 benzin ve motorin ürünleri V/Max Performans Serisi V/Max Kurşunsuz 95 Petrol Ofisi, yenilikçi yaklaşımı ve müşteri odaklı hizmet anlayışıyla Türkiye’ye en gelişmiş akaryakıtları sunma ilkesiyle hareket etmektedir. Bu doğrultuda, yakıt ekonomisi ve performans sağlayan, çevreye saygılı ürünlerin geliştirilmesi ve tüketiciye sunulması için dünyadaki en son teknolojik gelişmeleri takip etmekte ve yakıt özelliklerini artırmaya yönelik çalışmalarla yeni ürünler geliştirmektedir. Petrol Ofisi’nin lider ürünlerinden V/Max Kurşunsuz 95, sağladığı yüksek temizlik ve performans, motor koruma ve yakıt ekonomisi özellikleriyle pazardaki rakiplerinden ayrışan üstün nitelikli bir üründür. Formülündeki yüksek deterjan katkısı sayesinde motoru temizleyerek maksimum performans ve ekonomi sağlayan V/Max Kurşunsuz 95, aynı zamanda sürtünmeyi azaltan özel “Friction Modifier” katık sayesinde sürtünmeden kaynaklanan enerji kaybını ve aşınmayı önleyerek motoru korur, önemli miktarda yakıt tasarrufu sağlar. Diğer taraftan akaryakıt sektöründeki teknolojik gelişmelerle birlikte, tüketicilerin akaryakıttan beklentileri de artmaktadır. Tüketiciler, kullandıkları akaryakıtın kaliteli olmasının yanı sıra ekonomi ve daha yüksek performans sağlamasını talep etmektedir. Bünyesinde araç performansını artıran, yakıt ekonomisi sağlayan ve motoru temizleyip koruyan bir dizi ürünü barındıran V/Max Performans Serisi, 2007 yılında Petrol Ofisi tarafından bu taleplere cevap vermek için pazara sunulmuş ve tüketiciler tarafından beğeniyle karşılanarak ilk günden bu yana başarılı bir performans sergilemiştir. Dünyanın önde gelen akaryakıt katkısı üreticilerinden Afton tarafından özel olarak geliştirilen V/Max Performans Serisi, V/Max Kurşunsuz 95, V/Max Kurşunsuz 97, V/Max EuroDizel ve V/Max EuroDizel 10’dan oluşmaktadır. 30 Faaliyet Raporu ‘09 V/Max Kurşunsuz 97 V/Max EuroDizel 10 V/Max Kurşunsuz 97, yüksek oktan sayısıyla performansı artıran motor dostu bir üründür. Formülündeki güçlü temizleme maddeleri sayesinde, birikmiş tortuları temizleyerek motora ilk günkü performansını kazandıran V/Max Kurşunsuz 97, özel “Friction Modifier” katık sayesinde sürtünmeyi azaltarak yakıt ekonomisi sağlar ve motorun ömrünü uzatır. Kurşunsuz benzin kullanan tüm araçlarda V/Max Kurşunsuz 97 kullanılabilir. Petrol Ofisi’nin birçok özelliğiyle rakipsiz motorin ürünü V/Max EuroDizel 10, içerdiği “yok denecek kadar düşük” seviyedeki (0-10 ppm) kükürt oranıyla dünyanın en çevreci ve motoru en iyi koruyan dizel yakıtı olarak tanımlanmaktadır. “Dünyanın en temiz dizeli” sloganıyla, AB’nin şart koştuğu yasal düzenleme tarihi olan 1 Ocak 2009’dan 1 yıl 26 gün önce lansmanı gerçekleştirilen V/Max EuroDizel 10, sektörde tüketicilere sunulan ilk Ultra Düşük Kükürtlü Motorin ürünüdür. V/Max EuroDizel 10, Euro-3 normlarına göre %80 daha az kükürt ve %60 daha az nitrojen oksit içermektedir. 2009 yılında... Petrol Ofisi, Türkiye’ye en üstün akaryakıtı sunma misyonuyla geliştirdiği V/Max Performans Serisi’ni daha da mükemmelleştirdi. V/Max EuroDizel 10, pazara sürüldükten sonra, sahip olduğu özelliklerle dizel motor kullanıcılarının vazgeçemedikleri bir ürün haline gelmiştir. İçeriğindeki yüksek setan sayesinde yüksek performans sunan, motorun vuruntusuz ve sessiz çalışmasını sağlayan, deterjan katkısı sayesinde motoru temizleyen ve anti-metal özelliğiyle yakıt sisteminde bulunan metal tozlarının motora zarar vermesini önleyen V/Max EuroDizel 10, aynı zamanda anti-korozyon özelliğiyle oksitlenmeye engel olarak motorun bakım periyodunu uzatmakta ve bakım masraflarını önemli ölçüde düşürmektedir. Aynı zamanda içeriğindeki özel katık sayesinde -20 dereceye kadar donmama özelliğine sahip olan ürün, çok düşük kükürt oranıyla gerçek bir çevre dostudur. 31 AdBlue® SCR (Seçici Katalitik İndirgeme) sistemine sahip dizel araçların egzoz gazlarındaki azot oksitlerini su buharına ve zararsız azota dönüştüren AdBlue®, Mayıs 2009’da Petrol Ofisi ürün ailesindeki yerini almıştır. Egzoz gazlarının içeriğindeki çevreye ve insan sağlığına zararlı maddeleri elimine etmek ve küresel ısınmanın en önemli nedenlerinden biri olan sera gazı salınımını azaltmak amacıyla Avrupa’da yürürlüğe sokulan Euro-4 ve Euro-5 standartları, SCR sistemli dizel araçlarda egzoz gaz emisyonlarını düşürmek için AdBlue® kullanımını gerekli kılmaktadır. AdBlue® kullanıldığı takdirde egzoz gazı ile salınan azot oksitler %80’e varan oranlarda azalmakta ve çevreye verilen zarar en aza indirgenmektedir. Yakıt tankının yanında, özel bir hazneye eklenen ve dizel tüketiminin %4-6’sı oranında kullanılan Ad Blue®, çevreci özelliklerinin yanında SCR sistemli araçların çekiş gücünü artırmakta ve ömrünü uzatmaktadır. Petrol Ofisi’nin de üyesi olduğu VDA’nın (Verband der automobilindustrie) tescilli markası olan ve 18 litrelik plastik ambalajlarda tüketiciye sunulan AdBlue®, Mayıs 2009’da Petrol Ofisi’nin 100’ü aşkın istasyonundaki yerini almıştır. 2009 yılında... Doğaya ve araca Avrupa standartlarında koruma sağlayan AdBlue® piyasaya sunuldu. 32 Faaliyet Raporu ‘09 ürün testleri Petrol Ofisi’nden özel ürünler Yeni Nesil V/Max Eurodizel Petrol Ofisi, tüketicilerin akaryakıtla ilgili yükselen beklentilerini karşılamak ve pazar liderliğinin bir gereği olarak müşterilerini rakiplerinin önünde yeni ürünlerle tanıştırmak için, akaryakıt katkıları konusunda dünyanın bir numaralı otoritesi sayılan Afton Chemical firmasıyla işbirliği yapmaktadır. ARGE ortaklığının sonucu olarak Petrol Ofisi için özel geliştirilen ürünler, müşterilerin kullanımına sunulmadan önce önemli otomotiv firmalarıyla yapılan işbirlikleri yoluyla uzun ve ayrıntılı bir test sürecinden geçirilmektedir. Test sonuçları, daha sonra bağımsız bilim kuruluşları tarafından onaylanmaktadır. Petrol Ofisi, 2009 yılında Afton tarafından dizel motorlar için özel olarak geliştirilen yeni nesil katkı paketinin özellikle yakıt ekonomisi açısından test edilmesi amacıyla Mercedes Benz Türk ile işbirliği gerçekleştirmiştir. TÜBİTAK gözetiminde ve onayıyla gerçekleştirilen yol testleri ile şasi dinamometre testlerine ek olarak, direkt yakıt enjeksiyonlu dizel motorlarda yakıttan kaynaklanan güç kayıplarının ölçümlendiği bağımsız Tickford Powertrain Test Merkezi’nde yeni katkı paketi üzerine bir dizi deneme yapılmıştır. Yeni Nesil V/Max Eurodizel için yapılan testler, yakıtın düzenli kullanıldığı takdirde motoru temizlediğini, enjektörlerde biriken tortuyu giderdiğini, daha verimli ve tam yanma ile önemli yakıt ekonomisi sağladığını, güç artışı, daha uzun motor ömrü, daha sessiz sürüş gibi yararlar sağladığını ve düşük emisyon değerleriyle çevreyi koruduğunu göstermiştir. Sıradan yakıt kullanımı ile oluşan güç kaybı, Yeni Nesil V/Max Eurodizel sayesinde geri kazanılmaktadır. Alınan olumlu sonuçların ardından Petrol Ofisi, Yeni Nesil V/Max Eurodizel’i 2010 yılının Şubat ayında pazara sunmaya karar vermiştir. 33 kalite kontrolü oto-LPG Temiz ve güvenli yakıt Büyüyen bir sektör Petrol Ofisi, özel olarak geliştirilen üstün vasıflı ürünlerin, özelliklerinden hiçbir şey kaybetmeden tüketiciye kadar ulaştırılması için kalite kontrolüne ve denetimlere büyük önem vermektedir. “Uydu Takip Sistemi” sayesinde akaryakıt satış hareketlerini anı anına izleyen Petrol Ofisi, otomasyon yoluyla sağlanan denetimlere ek olarak tüm istasyonlarda periyodik olarak gerçekleştirilen “marker testleri” ile yakıta dışarıdan bir ekleme yapılıp yapılmadığını düzenli bir şekilde kontrol etmektedir. Türkiye’deki oto-LPG tüketimi, dökme ve tüplü LPG segmentlerindeki daralmaya karşın 2009’un zorlu koşullarında büyümesini sürdürmüş ve PETDER’in tahminlerine göre 2008 yılına oranla yaklaşık %9 artarak 2,3 milyon tona ulaşmıştır. Bu gelişme doğrultusunda, oto-LPG segmentinin toplam LPG tüketimi içindeki payı da 2000 yılında %30 seviyesinde iken günümüzde %65’ler seviyesine yükselmiştir. Türkiye’de toplam 2,4 milyon adet LPG’li binek araç bulunduğu tahmin edilmektedir. Oto-LPG kullanımı yıllar itibariyle hızla artarak pazar genelinde ilk kez toplam benzin tüketimini (ton cinsinden) geçmiştir. İstasyonlardaki akaryakıt kalitesinin güvence altına alınmasını sağlayan iç denetimlerin dışında, EPDK kararı uyarınca istasyonlardan belirli aralıklarla tüm akaryakıt cinslerine ait örnekler toplanmakta ve analiz edilmek üzere ilgili laboratuvarlara gönderilmektedir. Tüketiciye sunulan yakıtın temizliğinin sağlanabilmesi için de yılda iki kez tüm istasyonlarda tank temizliği gerçekleştirilmektedir. 2009 yılında 2.578 istasyonda tank temizliği operasyonu gerçekleştirilmiş ve operasyon gerçekleşme oranı %91 seviyesine yükseltilmiştir. 2009 yılında... Petrol Ofisi, 1.321 adede ulaşan PO/gaz istasyonlarıyla Türkiye’nin en yaygın otoLPG dağıtım ağı haline geldi. 34 Faaliyet Raporu ‘09 En yaygın oto-LPG dağıtım ağı LPG altyapı yatırımları 2006 yılında ilk LPG lisansını alan ve 2007 yılında Türkiye çapında ulusal otogaz dağıtıcısı olan Petrol Ofisi, bu tarihten sonra PO/gaz markasını yaratarak bu sektördeki faaliyetlerine hız vermiştir. 2008 yılında istasyon sayısını artırmak için atağa geçen ve yıl sonuna kadar 1.046 istasyona ulaşan Petrol Ofisi, böylece Türkiye’nin en yaygın oto-LPG dağıtım ağı haline gelmiştir. 2009 yılı içinde bayi sayısını artırmaya yönelik çalışmalar sürerken, aynı zamanda bu geniş ağın ikmal ve lojistik optimizasyonunu sağlamak amacıyla yoğun bir iş planı takip edilmiştir. Toplam 151 tankerden oluşan araç filosu, araçların her an izlenmesini sağlayan uydu takip sistemi ve kütle ölçerli sayaçlarla donatılmış, ayrıca 2010 yılından itibaren yerinde faturalamaya olanak verecek şekilde en gelişmiş ekipmanlarla teçhiz edilmiştir. LPG tanker sayaçlarından detaylı dolum bilgilerinin online olarak merkeze aktarımını sağlayacak sistemin geliştirilmesi tamamlanmış ve deneme aşamasına gelinmiştir. 2009 içinde PO/gaz çatısı altına 275 bayi daha eklenerek toplam istasyon sayısı 1.321’e yükselmiştir. 2009 yılındaki satışlar 415 bin ton olarak gerçekleşmiştir. PO/gaz’ın pazar payı %15 civarındadır. Bu oran, anlaşmalı istasyonlarla birlikte %18’e ulaşmaktadır. Şirket, 2009 yılında toplam 336.326 ton oto-LPG ikmali gerçekleştirmiştir. İkmal merkezleri Yarımca, Ankara, Aliağa, Dörtyol, Antalya, Marmara Ereğlisi, Ordu, Erzurum ve Tirebolu’dadır. Yıl içinde 180 adet oto-LPG istasyonunun kurulumu gerçekleştirilirken, 1.000 adet PO/gaz istasyonunda periyodik kontrol ve dispenser kalibrasyonu yapılmıştır. Yıl boyunca istasyon kurulumuyla ilgili tedarikçilerin çeşitlendirilmesine devam edilmiş, tank, pompa ve dispenser konularında yeni tedarikçi anlaşmaları yapılmıştır. Aksaray Dolum Tesisi’nde otogaz tanker dolumu yapabilmek için yeni tank ve kantar yatırımı gerçekleştirilirken, toplam 50.000 m3 stoklama kapasitesine sahip 2 adet LPG terminalinin inşaatına üçüncü çeyrekte başlanmıştır. Terminallerin 2011 sonunda devreye alınması planlanmaktadır. 35 müşteri sadakat programları AutoMatic filo satış programı Petrol Ofisi tarafından kurumsal müşterilere yönelik olarak ilk kez 2003 yılında hizmete sunulan ve sağladığı avantajlar nedeniyle hızla geniş bir müşteri kitlesine ulaşan AutoMatic filo yönetimi hizmeti, 2009 sonu itibariyle 8.450 müşteriye ve yaklaşık 30.000 araç artışıyla 140.000 araca ulaşmıştır. Program kapsamında 306.000 m3 beyaz ürün satışının gerçekleştirildiği 2009 yılında müşteri portföyü bazında %33, araç sayısı bazında %27 ve satış hacmi bazında %35 büyüme sağlanmıştır. Rakip alternatifler arasında en geniş hizmet sahasına sahip olan AutoMatic, Türkiye’de kurumsal müşterilere yönelik en yaygın sadakat programıdır. Aralarında TBMM’nin de bulunduğu kamu kurumlarının yanı sıra özellikle sanayi, gıda, lojistik ve turizm sektöründen çok sayıda özel sektör kuruluşunun yararlandığı AutoMatic sistemi, araç üzerine yerleştirilen bir cihaz sayesinde Petrol Ofisi istasyonlarından herhangi bir ücret ödemeden yakıt alınabilmesini sağlamaktadır. Yapılan tüm alımlar sistem tarafından otomatik olarak kaydedilmekte ve müşteri tarafından internet üzerinden takip edilebilmektedir. Araca takılan AutoMatic ünitesinin niteliğine göre aracın akaryakıt alımı anındaki kilometre bilgisinin dahi raporlandığı bu sistem, araç bazında yakıt alımını durdurma, sınırlama getirme ya da ürün belirleme olanaklarıyla müşterilere filo yönetimi bakımından da büyük kolaylıklar sunmaktadır. Petrol Ofisi’nin ülke çapında en yaygın istasyon ağına sahip akaryakıt dağıtım şirketi olması, AutoMatic müşterilerinin gittikleri her yerde sistemden yararlanabilmelerini sağlamaktadır. Petrol Ofisi, AutoMatic sisteminin geçerli olduğu istasyon sayısını 2009 yılında 1.350’den 1.500’e yükseltmiştir. Yıl içinde DenizBank, Drogsan, Akbank, Aydın Rent A Car, Turkcell ve Unilever-Algida gibi firmaların da sisteme dahil olmasıyla müşteri listesi daha da zenginleşmiş ve sisteme bağlı filo araçlarının sayısı artmıştır. 2009 yılında... Ülke çapında 2 binden fazla Petrol Ofisi istasyonunda geçerli olan Positive Card’ın aktif kullanıcı sayısı 2 milyonu aştı. 36 Faaliyet Raporu ‘09 Positive Card Petrol Ofisi’nin 2008 yılında müşterilerine sunduğu Positive Card büyük bir başarı kazanmış ve ilk yılın sonunda ulaştığı 1,5 milyon kullanıcı sayısıyla Türkiye’nin en yaygın müşteri sadakat programı haline gelmiştir. 2009 yılında eklenen birçok özellik sayesinde müşteri kitlesini daha da geliştiren Positive Card, 2009 sonu itibariyle aktif kullanıcı sayısını 2 milyonun üzerine çıkarmıştır. Positive Card, ülke çapında 2.000’den fazla Petrol Ofisi istasyonunda geçerlidir. Diğer taraftan Positive Card sahipleri, aynı zamanda kartlarını anlaşmalı bankaların kredi kartlarıyla eşleştirerek akaryakıt alışverişlerini araçlarından inmeden pompa başında yapabilmektedirler. Türkiye’de ilk kez uygulanan ve sadece Positive Card’a özgü olan bu teknoloji yoluyla müşteriler, hem Positive Card’larına, hem de kredi kartlarına puan kazandırabilmektedir. Halen sistemde İş Bankası, Garanti Bankası, Finansbank, Fortisbank ve HSBC yer almaktadır. Positive Card puan sisteminde tüketiciler, ürün gruplarına göre aldıkları akaryakıt karşılığında Positive Puan kazanmakta ve biriktirdikleri puanlarla Positive Card kataloğunda yer alan çeşitli ilgi alanlarına yönelik 8 ayrı kategorideki 80 hediye arasından seçim yapabilmektedir. 2009 yılında katalogdaki armağanlar yenilenmiş ve Petrol Ofisi madeni yağları arasından üç ürün (maxima AUTO LPG 20W-50, maxima 10W40 ve MAXIMUS 15W-40) hediye alternatifi olarak kataloğa eklenmiştir. 2009 itibariyle Positive Card sahiplerine 200 binin üzerinde hediye teslimatı yapılmıştır. Petrol Ofisi, sağlam bir teknolojik altyapı üzerine oturmuş tüketici odaklı müşteri sadakat programını yaygın hizmet ağıyla destekleyerek, Positive Card’ın müşterilerin hayatına sağladığı kolaylıkları ve pozitif katkısını genişletmeyi hedeflemektedir. Bu doğrultuda Petrol Ofisi ile başka güçlü kuruluşlar arasında tüketici faydası odağında bir dizi işbirliği gerçekleştirilmiş ve Positive Card kullanmanın avantajları daha da çeşitlendirilmiştir. 2009 yılında düzenlenen kampanyaların başlıcaları şunlardır: 37 •• Türkiye’nin En Çabuk Uçuran Programı: Petrol Ofisi, Pegasus Havayolları ve HSBC Advantage işbirliğiyle 12 Haziran 2009 tarihinde başlatılan ve bir yıl sürecek olan kampanya ile Positive Card sahiplerine, Petrol Ofisi istasyonlarından satın aldıkları akaryakıtın bedelini Pegasus Kart ile ödedikleri takdirde alışveriş tutarının %5’i oranında uçuş puanı kazanma imkânı sunulmuştur. •• Ekstra Katkılı Emeklilik Programı: Petrol Ofisi tarafından Anadolu Hayat Emeklilik ve İş Bankası işbirliğiyle 2004 yılında başlatılan ve Petrol Ofisi müşterilerinin emeklilik hesaplarına katkıda bulunmayı hedefleyen “Ekstra Katkılı Bireysel Emeklilik Sistemi”, 15 Temmuz 2009 tarihinden itibaren Positive Card şemsiyesi altına alınmıştır. Programa katılan müşterilerin aldıkları akaryakıt tutarının üzerinden %1 oranında kazandıkları puanlar bireysel emeklilik hesaplarına ek katkı olarak aktarılmaktadır. •• Fenerbahçe Kart: Başka bir kuruluşa ait kart sistemiyle Positive Card özelliklerinin birleştirilmesine örnek teşkil eden bu uygulama, 25 Ekim 2009 tarihinden itibaren Fenerbahçe taraftarlarının sahip olduğu Fenerbahçe Kart’larının Petrol Ofisi istasyonlarında Positive Card gibi kullanılmasına olanak sağlamıştır. Positive Card gibi puan toplayarak tüketicilere katalogdan ürün seçme imkânı sağlayan bu işbirliği ile aynı zamanda akaryakıt tutarının bir kısmı Fenerbahçe Spor Kulübü’ne katkı olarak aktarılmaktadır. •• Ayrıcalıklı seyahat avantajları: Petrol Ofisi’nin Işıl Tur ile yaptığı işbirliğiyle Positive Card sahiplerine 100 TL’ye varan indirim çekleri ve ek taksit olanakları sunulmuştur. •• Madeni yağ ürünlerine puan uygulaması: 31.12.2009 tarihinde devreye giren bir düzenlemeyle, akaryakıtların dışında Petrol Ofisi istasyonlarından alınan maxima, MAXIMUS ve maximoto ailelerine ait madeni yağ ürünleri de Positive Card’a puan kazandırmaya başlamıştır. 2009 yılı sonu itibariyle 165 Petrol Ofisi istasyonunun bu doğrultuda entegrasyonu tamamlanmıştır. 2010 yılında sisteme dahil edilen istasyon sayısının 1.000’e ulaşması hedeflenmektedir. •• Kasko indirimi: Sigortam.net ile 1 Nisan 2009 tarihinde başlatılan ve bir yıl sürecek olan ortak kampanya doğrultusunda Positive Card sahiplerine Sigortam.net’ten alacakları trafik sigortalarında 20 TL, kasko sigortalarında ise 50 TL indirim imkânı sunulmuştur. •• Sanal dünyada gerçek avantajlar: Positive Card sahipleri, 29 Mayıs 2009 tarihinde başlatılan kampanyayla, biriktirdikleri puanlar karşılığında online alışveriş merkezi Hepsiburada.com’da kullanmak üzere 10, 25, 50 ve 100 TL’lik indirim çekleri kazanmıştır. 2009 yılında... Petrol Ofisi, Positive Card sahibi olmanın avantajlarını artırmak üzere çeşitli markalarla ortak kampanyalar düzenledi. 38 Faaliyet Raporu ‘09 sat›şı destekleyici diğer etkinlikler KOBİ’lere özel projeler Lojistik Kart Petrol Ofisi, filo satışları alanında küçük ve orta ölçekli müşteri portföyünü geliştirmek amacıyla 2009 yılında TEB KOBİ Kulüp Kart, OSO (Ortak Satın Alma Organizasyonu) ve Otobroker girişimleriyle acentelik anlaşmaları yapmış ve bu organizasyonların portföyünde bulunan müşterilere AutoMatic Filo Yönetim Sistemi’nin tanıtımını yaparak 200 orta ölçekli firmayla 3 yıl süreli akaryakıt alım anlaşması imzalamıştır. Petrol Ofisi, nakliye sektörünün ihtiyaçlarını analiz ederek, bu sektörün ihtiyaçlarına cevap verecek özelliklere sahip Lojistik Kart ürününü geliştirmiştir. Lojistik Kart, taşeron kullanan büyük nakliye şirketlerine ödemelerinin bir kısmını, Petrol Ofisi istasyonlarından temin edilmek üzere yakıt karşılığında yapma olanağı vermektedir. Bu sistemde üye işyeri, Petrol Ofisi’nden aldığı kullanıcı kodu ve şifre ile taşeronun Lojistik Kart’ına internet üzerinden yükleme yapabilmekte ve taşeronun Petrol Ofisi istasyonlarından alacağı akaryakıta limit koyabilmektedir. Lojistik Kart, nakliye şirketlerinin operasyonel maliyetlerini daha iyi yönetebilmelerini sağlamaktadır. Ayrıca KOBİ segmentine yönelik bir “telesatış acentesi” oluşturularak aylık tüketimi 10 bin TL’yi geçmeyen küçük ve orta ölçekli firmalara telefon ve e-posta gibi kanallarla ulaşılmış ve 500 firmayla anlaşma sağlanmıştır. KOBİ portföyünü genişletmek amacıyla organize sanayi bölgelerine yapılan ziyaretler sonucunda da 150 firma ile sözleşme imzalanmıştır. 39 40 Banka kampanyaları Özel promosyonlar Petrol Ofisi, 2009 yılında düzenlediği çeşitli banka kampanyalarıyla, mevcut müşterilerine ek olarak yeni müşteriler kazanmayı ve satışlarını desteklemeyi hedeflemiştir. Yıl boyunca 5 farklı bankayla 6 ayrı tüketici kampanyası gerçekleştirilmiştir. Bu kampanyalar çeşitli mecralar üzerinden gerçekleştirilen iletişim çalışmalarıyla desteklenmiş ve kamuoyunun bilgilendirilmesi sağlanmıştır. Çeşitli ödeme kolaylıkları ve fırsatlar sunan banka kampanyalarının yanı sıra DenizBank ortaklığıyla sektörde ilk kez geliştirilen “Üretici Kart” programı ile 200 binden fazla küçük ve orta ölçekli tarım üreticisine yıl boyunca Petrol Ofisi’nden yapacakları akaryakıt alışverişleri için 5 ay vadeli ve sıfır faizli ödeme imkânı sunulmuştur. Yine 2009’un son aylarında lansmanı yapılan ve yine sektörde bir ilk olan “İşletme Kart” ile küçük ve orta ölçekli işletmelerin akaryakıt alımlarına benzer faydalar sunan özel bir program devreye sokulmuştur. Petrol Ofisi Filo Satışları, portföyünde bulunan Sigortam.net ve Ray Sigorta gibi iş ortaklarıyla 2009 içinde çeşitli işbirlikleri geliştirmiştir. Bu çerçevede iş ortakları, Filo Satışları’nın Kontör Kart ürününü kullanarak, müşterilerine promosyon amacıyla Petrol Ofisi istasyonlarından akaryakıt alma seçeneği sunmuşlardır. CRM çalışmaları Ürün ve kampanyaların tanıtımına yönelik doğrudan pazarlama faaliyetleri yanında, Petrol Ofisi’nin farklı müşteri kesimlerine özel kampanya ve teklifler hazırlamasını sağlayan CRM (Customer Relations Management – Müşteri İlişkileri Yönetimi) çalışmalarına büyük önem verilmektedir. Müşterilerin demografik özellikleri, gelir durumları, beklentileri ve tüketim alışkanlıkları gibi özelliklerine göre gruplandırılmasını ve doğru gruba doğru kampanya sunulmasını sağlayan segmentasyon çalışmaları 2009 boyunca devam etmiş ve gruplara özel öneriler geliştirilmiştir. CRM çalışmalarının kurumsal hedef ve stratejiler doğrultusunda daha etkin yürütülebilmesi için gereken altyapı çalışmaları da kapsamlı bir şekilde devam etmiştir. Faaliyet Raporu ‘09 akaryakıt dışı satışlar İstasyon marketleri Petrol Ofisi istasyonlarının birer perakende satış noktası olarak akaryakıt dışında müşterilerin diğer ihtiyaçlarına yönelik hizmet ve ürünlerle zenginleştirilmesi gerek istasyonun toplam gelirini artırması, gerekse akaryakıt satışına dolaylı bir yarar sağlaması nedeniyle üzerinde önemle durulan konulardan biridir. Bu amaçla, başta gıda olmak üzere, tekstil, iletişim, hediyelik eşya ve hijyen ürünleri gibi alanlarda tanınmış markalarla 2009 yılında merkezi anlaşmalar yapılmış ve bunların istasyon mağazalarında ürün ve marka olarak konumlandırılmasına yönelik çalışmalar gerçekleştirilmiştir. Diğer taraftan mağazaların arzu edilen kalite standartlarına kavuşturulması ve alışveriş kolaylığı sağlayacak şekilde düzenlenmesi amacıyla kurulan “Tanzim ve Teşhir (Merchandising)” ekibinin Türkiye çapında istasyonlara yönelik ziyaretleri 2009 boyunca sürmüştür. Ziyaretler sırasında market düzeni çalışmaları bizzat ekip tarafından yürütülmüş ve ürün yerleşimi, temizlik ve stok takibi gibi konularda istasyon yetkililerine verilen işbaşı eğitimlerine devam edilmiştir. 2009 yılında... “Üretici Kart” programı ile tarım üreticilerine Petrol Ofisi ürünleri alımında ödeme kolaylığı sağlandı. 41 4 42 Ticari ve Endüstriyel satışlar Faaliyet Raporu ‘09 Çarkların dönmesini sağlayan güç Petrol Ofisi, perakende faaliyetlerinde sağladığı liderlik başarısını ticari ve endüstriyel satışlarda da göstermekte ve bu alanda sahip olduğu hizmet ve rekabet üstünlüğüyle her yıl pazar ortalamasının üzerinde bir büyüme gerçekleştirmektedir. Sanayi, madencilik, tarım, lojistik ve inşaat gibi sektörlerde faaliyet gösteren büyük ve küçük çaplı kurumsal müşteriler nezdinde Petrol Ofisi, yurt geneline yayılmış lojistik ağı, güçlü altyapısı ve uzun yılların birikimine dayalı operasyonel hizmet başarısıyla toptan satışlarda da en çok tercih edilen akaryakıt tedarikçisi konumundadır. Beyaz ve siyah petrol ürünlerinin yanı sıra sanayide giderek daha geniş kullanım alanı bulan sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) pazarında da Petrol Ofisi konumunu hızla yükseltmekte ve yeni yatırımlarla bu alandaki varlığını güçlendirmektedir. Petrol ürünlerine oranla daha ekonomik ve çevreci bir yakıt olan LNG, sahip olduğu büyüme potansiyeliyle Petrol Ofisi’nin gelecek planları içinde önemli bir yere sahip bulunmaktadır. 43 toptan satışlar LNG satışları Toptan satışlarda da lider Büyüyen bir sektör Petrol Ofisi, Türkiye çapında sanayi kuruluşları, müteahhitlik firmaları, kamu kuruluşları, lojistik firmaları ve distribütörlere yönelik olarak gerçekleştirdiği toptan satışlarda da Türkiye’nin pazar lideridir. Sahip olduğu stok kapasitesi ve yurt çapında dağılmış depolama tesisleri sayesinde müşterilerin talep ettiği her türlü ürünü en kısa zamanda, en üst kalitede ve en ekonomik şartlarla ikmal edebilen Petrol Ofisi, yerli-yabancı tüm kurumsal müşterilerine önemli bir katma değer sunmaktadır. Şirket ayrıca, müşterilerinin tüketim ihtiyaçları, depolama imkânları ve teknik altyapıları gibi özel koşullarını değerlendirerek esnek bir yapı içinde bu koşullara uygun hizmetler üretebilmektedir. Bu özelliği, Petrol Ofisi’ne endüstriyel / ticari satışlarda ayrıcalıklı bir yer kazandırmaktadır. Doğalgazın -162°C’de sıvılaştırılmasıyla elde edilen LNG (Liquefied Natural Gas - Sıvılaştırılmış Doğalgaz) tüm dünyada olduğu gibi Türkiye’de de gün geçtikçe daha fazla kullanım alanı bulan alternatif bir enerji kaynağıdır. Petrol türevlerinden daha ekonomik olması nedeniyle özellikle ısıl işlem gerektiren sanayi kolları ve tersaneler dışında ısıtma amaçlı olarak büyük tesislerde kullanılan LNG, çevre dostu özellikleri nedeniyle de pek çok işletme tarafından tercih edilmektedir. Özel donanımlı tankerler yoluyla denizden ve karayolundan taşınabilen LNG, doğalgaz boru hatlarının erişmediği yerlerdeki tesisler için maliyet avantajı yaratan ve kullanımı kolay bir alternatif sunmaktadır. Petrol Ofisi tarafından yürütülen toptan satış faaliyetleri, ilgili mevzuat kapsamında bayi ağı üzerinden yapılabildiği gibi, belli bir büyüklüğe sahip lisanslı tüketicilere doğrudan da yapılabilmektedir. İkmaller talebe bağlı olarak Petrol Ofisi terminallerinde gerçekleştirilmekte ya da ürünler müşterilere kapıda teslim edilmektedir. 2009 yılında... Petrol Ofisi, 175 LNG tankı, 26 LNG tankeri ve seçkin müşteri portföyü ile LNG pazarındaki varlığını güçlendirdi. 44 Faaliyet Raporu ‘09 2009 yılında LNG pazarı Petrol Ofisi’nin LNG faaliyetleri 2009 yılında Türkiye’de LNG piyasasını etkileyen iki önemli gelişme yaşanmıştır. Bunların ilki, fiyat avantajını yitirmesi nedeniyle yılın ilk çeyreğinde LNG kullanımının büyük ölçüde gerilemesidir. Petrol fiyatlarını 6-9 ay geriden takip eden doğalgaz fiyatları 2009 başında tavan yapmış, oysa aynı dönemde petrol fiyatlarındaki sert düşüş nedeniyle fuel-oil fiyatları LNG’ye göre daha düşük bir seviyeye inmiştir. Ayrıca bazı müşterilerin maliyetleri daha da geriye çekmek için kömür yatırımına girmesi, yılın ilk çeyreğinde LNG satışlarında büyük bir gerileme olmasına yol açmıştır. Bu durum, nisan ayından itibaren LNG fiyatlarının %39 oranında düşmesiyle sona ermiş, mayıs ayından itibaren yeniden büyük çaplı satış anlaşmaları yapılmıştır. LNG pazarındaki faaliyetlerini Petrol Ofisi Alternatif Yakıtlar Toptan Satış A.Ş. adlı iştiraki yoluyla sürdüren Petrol Ofisi, sahip olduğu 175 LNG tankı ve 26 LNG tankeri ile pazarın en önemli oyuncularından biridir. Şirket, 2005 yılında girdiği pazardaki etkinliğini kısa zamanda artırmış ve %21 seviyesindeki pazar payını 2009 yılında da korumayı başarmıştır. Yılın ilk çeyreğinde aşırı fiyat artışından kaynaklanan pazar daralmasına rağmen 73.000 ton LNG satışı gerçekleştiren Petrol Ofisi, Egegaz dolumlarında ilk sırada yer almıştır. Şirket, dinamik bir yapıya sahip olan müşteri havuzu içinde 100’den fazla firmadan oluşan seçkin bir müşteri portföyüne sahiptir. Yıl içinde yaşanan bir diğer önemli gelişme de, İzmirAliağa’da kurulu Egegaz LNG terminalinde kara tankerlerine LNG dolumu yapılmaya başlanmasıdır. Bu gelişme hem Türkiye’deki tek LNG dolum tesisi olan BOTAŞ’ın Marmara Ereğlisi’ndeki terminaline alternatif sağlamış, hem de bölgesel müşteriler için tedarik kolaylığı getirmiştir. Petrol Ofisi, -162°C’de muhafaza edilmesi gereken LNG’nin nakliyat ve muhafazasını özel donanım gerektiren araçlarla yapmaktadır. Şirketin taşımacılık hizmetleri, L1 lisansına sahip olan Petrol Ofisi Gaz İletim A.Ş. tarafından verilmektedir. LNG nakliyatında kullanılan vakum izolasyonlu kreyojenik tanklar Avrupa Birliği standartlarına sahip olup, sürekli olarak denetlenmektedir. 45 5 46 Havacılık ve Denizcilik sektörü satışları Faaliyet Raporu ‘09 Uçakların ve gemilerin yakıtları da Petrol Ofisi’nden Türkiye’nin en çok tercih edilen jet yakıtı tedarikçisi Petrol Ofisi, pazar payı itibariyle büyük bir üstünlüğe sahip olduğu havacılık sektöründeki faaliyetlerini POAir markasıyla sürdürmektedir. Şirket, yurtiçinde ve yurtdışında yerli ve yabancı 100’den fazla havayolu şirketinin jet yakıtlarını tedarik etmekte ve yılda 260.000’in üzerinde uçağa yakıt ikmali yapmaktadır. 1967 yılından bu yana havacılık ve jet yakıtı pazarında faaliyet gösteren Petrol Ofisi, sıfır hata ve sıfır gecikme prensibiyle hizmet verdiği sektörde haklı bir güven oluşturmuş ve aralarında dünyanın en büyük filolarının da bulunduğu 100’ü aşkın havayolu firmasını portföyüne katmıştır. Petrol Ofisi, uzun yıllardır liderliğini perçinlediği denizcilik sektöründe ise POMarine markasıyla hizmet vermektedir. Hopa’dan İskenderun’a kadar sahip olduğu terminal ve yüzer istasyon olanaklarıyla Türkiye denizlerinin tamamında yakıt ikmali yapabilen tek şirket konumundaki POMarine, %36 pazar payıyla erişilmesi güç bir penetrasyon oranına sahiptir. Şirket, uluslararası bilinirliği sayesinde satışlarının önemli bir kısmını yabancı müşterilere yapmaktadır. POMarine, gerek yurtiçi sularında çalışan, gerekse Türk sularından transit geçiş yapan her türlü tanker, konteyner, kuru yük ve yolcu gemileri ile balıkçı ve gezi teknelerine gümrüklü ve ihracat kapsamında fuel-oil, motorin ve madeni yağ satışı yapmaktadır. 47 havacılık satışları Havacılık sektöründeki gelişmeler Pazarın tartışılmaz lideri POAir 2009 yılında dünya çapında ortaya çıkan gelişmeler, her sektörde olduğu gibi havacılık sektöründe de olumsuz bir tablo ortaya koymuştur. Ekonomik krizden ötürü yolcu sayılarında önemli düşüşlerin yaşandığı 2009’da, aralarında British Airways ve Air France gibi dünya devlerinin de olduğu pek çok havayolu şirketi yılı büyük ölçüde zarar ve küçülmeyle kapatmıştır. Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) verilerine göre yolcu talebinin %3 civarında küçüldüğü 2009 yılında havacılık sektörünün uğradığı toplam zarar 9,4 milyar dolara ulaşmıştır. POAir, havacılık sektörünün içinde bulunduğu olumsuzluklara rağmen satışlarını 2009 yılında 1,93 milyon m3’ten %6 artışla 2,04 milyon m3’e yükseltmiş ve aynı dönemde 249 bin adet olan ikmal sayısını %7 artışla 266 bin adede ulaştırmıştır. POAir, bu başarılı performansla jet yakıtları segmentindeki liderliğini sürdürmüştür. Şirket, 2009 yılında Türk Hava Yolları’nın yanı sıra Onur Air, Pegasus, Atlasjet, Sun Express, MNG ve Sky gibi yerli kuruluşların ve KLM, SAS, Lufthansa, Air France, Swissair, Korean Air, DHL, Thomas Cook, Qatar Airways, Aeroflot ve EasyJet gibi 60’tan fazla yabancı havayolu şirketinin jet yakıtlarını tedarik etmiştir. Uçuş okulları ve özel jetlerle birlikte POAir’in müşteri sayısı 1.000’i geçmektedir. 2009 yılında... POAir bir önceki yıla göre satışlarını yüzde 6 artırarak jet yakıtları segmentindeki liderliğini daha da pekiştirdi. 48 Faaliyet Raporu ‘09 POAir, uçaklara yakıt ikmal hizmetlerinin dışında İstanbul-Atatürk, Antalya, Ankara-Esenboğa, İzmirAdnan Menderes ve Muğla-Dalaman havaalanlarında yakıt hidrant sistemlerinin yönetimini 2009 yılında da sürdürmüştür. Şirket ayrıca yabancı ikmal firmalarıyla gerçekleştirdiği stratejik işbirlikleri sayesinde aralarında Amsterdam, Manchester, Kopenhag, Brüksel ve Milano gibi kentlerin de bulunduğu dünyanın birçok önemli havaalanında Türk Hava Yolları’na ve diğer müşterilerine jet yakıtı temin etmiştir. POAir, 2009’un sonlarına doğru teknoloji altyapısında gerçekleştirilen bir yenilikle, uçaklara yapılan yakıt ikmalleri için elektronik makbuz sistemine geçmiştir. Daha önce elle hazırlanan teslimat makbuzları elektronik ortama geçirilmiş olup, sistemle entegrasyonu tamamlandıktan sonra önemli zaman tasarrufu sağlanacaktır. 49 denizcilik satışları Denizcilik sektöründeki gelişmeler POMarine 2009 faaliyetleri 2008’in son çeyreğinde etkili olan ve 2009 yılına damgasını vuran küresel kriz, uluslararası ticaretin azalmasına bağlı olarak özellikle kuru yük ve konteyner taşımacılığında büyük bir daralmaya yol açmış ve navlun ücretlerinde %80’lere varan düşüşler yaşanmıştır. Deniz ticaretindeki krizin en belirgin göstergelerinden biri de, dünyadaki kuru yük navlunlarının göstergesi olan Baltic Dry Index’in (BDI) 2008 yılı ortasında yakaladığı 12.000 puanlık zirveden sonra krizle birlikte yaklaşık %94 oranında değer kaybetmesi ve 663 puana kadar düşmesidir. 2009 yılı boyunca BDI ortalaması 2008 yılının %40’ı mertebesinde kalmış ve 5.000 puanın üzerine çıkamamıştır. Türkiye’nin en büyük denizcilik yakıt dağıtım ağına sahip olan POMarine, kendi sektöründe tartışmasız lider bir konumda bulunmaktadır. Şirket, Hopa’dan İskenderun’a kadar Türkiye’nin tüm sahil şeridi boyunca konumlandırılmış 8 adet terminal, 20 adet “barge” olarak adlandırılan deniz tankeri, 6 adet marina istasyonu ve küçük ölçekli yerli müşterilere hizmet vermek için 3 adet yüzer istasyona sahiptir. Bu ağ sayesinde POMarine, çoğunlukla yurtdışına sefer yapan yerli ve yabancı bayraklı gemilerin her türlü yakıt ve yağ ihtiyacını sorunsuz ve hızlı bir şekilde karşılamaktadır. Gemi taşımacılığının büyük darbe aldığı kriz süresince, transit yakıt pazarında da %20 oranında bir daralma olmuştur. Bu sürecin 2010 yılında dünyadaki ekonomik büyüme ile birlikte düzelmeye başlaması, ancak deniz ticaretindeki gerçek toparlanmanın en iyi ihtimalle yılın üçüncü çeyreğinden sonra gündeme gelmesi beklenmektedir. Yaklaşık 4.000 müşterinin oluşturduğu geniş bir portföye sahip olan POMarine, 2009 yılında Türkiye karasuları içinde yaklaşık 620.000 m3 ve Türkiye dışı limanlarda 34.000 m3 deniz yakıtı satışı gerçekleştirmiştir. Denizcilik sektöründeki daralmaya bağlı olarak 2008 satışlarının %18,85 altında gerçekleşmesine rağmen POMarine, bu satış performansıyla 2009 yılı içinde gümrüklü kapsamda satışı gerçekleştirilen ürünlerde %61, ihracat kapsamında satışı gerçekleştirilen ürünlerde ise %30 pazar payı elde ederek liderliğini korumuştur. 2009 yılında... POMarine, denizcilik sektöründeki daralmaya rağmen %61 pazar payı elde ederek liderliğini korudu. 50 Faaliyet Raporu ‘09 Yeni yatırımlar ve gelecek planları POMarine, olumsuz pazar koşullarına rağmen 2009 yılı için belirlemiş olduğu yatırım planlamasına sadık kalarak biri Didim ve diğeri Kemer’de olmak üzere 2 adet marina istasyonunu devreye almış ve böylece toplam marina istasyonu sayısını 6’ya çıkarmıştır. 2010 yılı içinde toplam marina istasyon sayısını 8’e çıkarmayı hedefleyen POMarine, turizm sektöründe gerçekleştirdiği satışlarını %100 oranında artırmayı planlamaktadır. POMarine, yaklaşık 500 müşteriden oluşan geniş portföyü ile en bilinen marka konumunda olduğu transit satışlarını daha da artırmayı ve bu alanda uluslararası bilinirliği olan bir marka haline gelmeyi amaçlamaktadır. Gelecek planlarını bu doğrultuda oluşturan POMarine, 2015 yılına kadar deniz tankeri filosunu tamamen yenilemeyi ve en genç, en hızlı ve en güvenilir deniz tankeri filosu haline gelmeyi hedeflemektedir. 51 6 52 Madeni yağ faaliyetleri Faaliyet Raporu ‘09 Uzmanından ihtiyaca özel ürünler Türkiye’nin en yüksek madeni yağ üretim kapasitesine sahip olan ve 335 farklı ürünle otomotiv, endüstri ve denizcilik sektörünün her türlü ihtiyacına cevap veren Petrol Ofisi Madeni Yağlar segmenti, şirketin faaliyetleri arasında önemli bir yere sahiptir. Bu segmentteki satış faaliyetleri şirketin yurt sathına dağılmış 3.008 akaryakıt istasyonu, distribütörleri ve doğrudan kurumsal satış kanalı yoluyla yürütülmektedir. Petrol Ofisi, madeni yağlar alanında Türkiye’nin en yaygın satış ağına sahip firmasıdır. Petrol Ofisi’nin müşteri odaklılık anlayışı, madeni yağlar alanında sunulan hizmetlerde somut olarak kendisini göstermektedir. Motor yağı kontrol ve değişim işlemlerinin hızlı ve pratik bir şekilde akaryakıt istasyonlarında yapılmasını sağlayan Maxima Merkezleri, müşterilere yerinde hizmet verilmesini sağlayan Diagnostik Servisler ve sonuçları internet üzerinden takip edilebilen kullanılmış yağ analizleri, bunlardan sadece birkaçıdır. Teknoloji Merkezi ve düzenli ARGE çalışmalarıyla ürünlerini sürekli geliştiren ve son teknolojileri günü gününe takip eden Petrol Ofisi, otomotiv ve motorlu araç sektörünün lider kuruluşlarıyla geliştirdiği işbirlikleriyle müşteri kitlesini her geçen gün biraz daha genişletmekte ve tüketicilere güvenilir, ekonomik ve ihtiyaca uygun çözümler sunmaya devam etmektedir. 53 madeni yağ satışları Madeni yağ pazarı Geniş ürün portföyü 2009 yılında tüm dünyayı etkisi altına alan kriz, her sektör gibi madeni yağ sektörünü de etkilemiş ve talebin azalmasına bağlı olarak sektörde bir daralma yaşanmıştır. Petrol Ofisi, 2009’da 69.938 ton madeni yağ üretmiştir. Şirket, üretiminin 11.688 tonu ihracata yönelik olmak üzere toplam 71.804 ton madeni yağ satışı gerçekleştirmiş ve bir önceki yıla göre %9 küçülen pazarda 2009 itibariyle %21,7 pazar payı elde etmiştir. Araç pazarında binek ve ticari sınıfta sentetik ve yarı sentetik ürünlere talep gün geçtikçe artmaktadır. Endüstriyel alanda ise genel olarak pazar yapısı değişmemekle birlikte özel ürünlere talep bulunmaktadır. Standart performans kriterleri dışında, günümüzde araç ve makine üreticileri ilave şartnameler yayımlayarak ihtiyaçlarına uygun özel taleplerde bulunmaktadır. Petrol Ofisi, bu taleplere uygun çalışmaları yaparak tüketicilere bu yönde tavsiyelerde bulunabilmektedir. Petrol Ofisi, motor yağları, endüstriyel yağlar, gresler ve antifriz de dahil olmak üzere 330 farklı seçenekle tüm bu talepleri karşılayacak zengin bir ürün portföyünü müşterilerine sunmaktadır. Petrol Ofisi, perakende satışlarını büyük ölçüde 3.008 istasyondan oluşan perakende ağı ve 30 adet toptancı bayi yoluyla gerçekleştirmektedir. Aynı zamanda Petrol Ofisi tarafından kamu kuruluşlarına, özel kuruluşlara ve yetkili otomotiv servislerine doğrudan satış da yapılmaktadır. 2009 yılında... Petrol Ofisi’nin geniş madeni yağ portföyü, yeni nesil LPG’li araçlara yönelik “maxima Auto LPG 10W-40”, scooter’lara yönelik “maximoto 5W-40 Scooter” ve AdBlue® ile daha da genişledi. 54 Faaliyet Raporu ‘09 Yeni ürünler Petrol Ofisi, 2009 yılında yeni nesil LPG’li araçlara yönelik olarak “maxima Auto LPG 10W-40” ürününü tüketicilere sunmuştur. Petrol Ofisi’nin geliştirdiği “akıllı yağ” teknolojisiyle üretilen maxima Auto LPG 10W-40, LPG’li araçlarda motorun aşırı ısınmasıyla ortaya çıkan harareti önlerken aynı zamanda aşınmaya ve korozyona karşı maksimum koruma sunmaktadır. Böylece hem motorun ömrünü uzatan, hem de yakıttan önemli tasarruf sağlayan ürün, yağ değişim aralığını uzatarak aracın bakım masraflarını da önemli ölçüde azaltmaktadır. Petrol Ofisi’nin 2009 yılında pazara sunduğu ürünlerden bir diğeri de, sayıları hızla artan SCR (Seçici Katalitik İndirgeme) sistemli dizel araçlar için geliştirilen AdBlue® adlı kimyasaldır. Egzoz gazlarında bulunan azot oksitleri su buharına ve zararsız azota dönüştüren AdBlue®, ayrıca motorun performansını artırmakta ve SCR sistemlerinin ömrünü uzatmaktadır. Ürün, 18 litrelik ambalajı ile Petrol Ofisi istasyonları, yaygın distribütör ağı ve filolara direkt satış kanalıyla pazara sunulmaktadır. Ayrıca 2009 içinde maximoto motosiklet ürün ailesi, scooter kategorisindeki motorlara özel olarak geliştirilen “maximoto 5W-40 Scooter” ile daha da genişlemiştir. 55 Üreticilerle işbirliği Petrol Ofisi, pazara sunduğu yağların, araç ve motor üreticilerinin beklenti ve standartlarına uygunluğuna büyük önem vermekte ve orijinal ekipman üreticileriyle (OEM – Original Equipment Manufacturer) yakın işbirlikleri gerçekleştirmektedir. Şirket, 2009 yılı içerisinde maxima binek araç motor yağı ürün ailesi ve MAXIMUS ağır vasıta dizel motor yağı ailesi için Ford, GM, Mercedes Benz, Hyundai, Renault, Volvo ve diğer başlıca OEM’lerden onaylar almıştır. Ayrıca yıl boyunca, çeşitli OEM’lere bağlı çalışan çok sayıda yetkili servisle madeni yağ ikmal anlaşmaları sağlanmıştır. Türk otomotiv sektörünün köklü kuruluşlarından ticari araç üreticisi Karsan, 2009 yılında Karsan J9 ve Hyundai Truck HD Serisi’nin yetkili servislerinde Petrol Ofisi markalı madeni yağları kullanmayı tercih etmiştir. İmzalanan anlaşmadan sonra Karsan Pazarlama A.Ş. tarafından tüm yetkili servislerinde Petrol Ofisi markalı madeni yağların ikmaline başlanmıştır. Yine yıl içerisinde, Gölcük fabrikasında yılda 100 bin adet üretilmesi planlanan Transit ve Transit Connect araçların direksiyon hidrolik sıvılarının ilk dolum hizmetinin Petrol Ofisi tarafından verilmesi için Ford Otosan ile bir anlaşma yapılmıştır. Aynı anlaşma, söz konusu ürünün Ford Otosan için FMY özel markasıyla 1 litrelik plastik ambalaj içerisinde tüm Ford yetkili servis ağı üzerinden satışını da kapsamaktadır. Türkiye’nin önde gelen otobüs ve kamyon üreticisi MAN Türkiye A.Ş. ile Petrol Ofisi arasında 10 yılı aşkın süredir devam etmekte olan madeni yağ ilk dolum işbirliğine ve MAN Türkiye’nin ülke genelindeki 11 anlaşmalı yetkili servisinde Petrol Ofisi madeni yağlarının kullanılmasına ek olarak, 2009 yılında yapılan anlaşma ile MAN markalı araçların satışı sırasında müşteriye sunulan 3 ve 5 yıllık uzatılmış garanti paketi seçeneklerinin içinde yer alan motor yağı, diferansiyel yağı ve şanzıman yağı markasının Petrol Ofisi olması sağlanmıştır. Ayrıca yine iki şirket arasındaki işbirliği kapsamında 2009 yılında MAN yetkili servis müşterilerine ve MAN araç kullanan ağır vasıta sürücülerine Petrol Ofisi organizasyonuyla ileri sürüş teknikleri eğitimi verilmiştir. Eğitimden başarıyla geçen sürücülere, Türkiye Otomobil Sporları Federasyonu (TOSFED) tarafından onaylı eğitim sertifikası verilmiştir. 2009 yılında... Araç sahiplerine 15 dakikada motor yağı kontrolü ve değişim hizmeti veren Maxima merkezlerinin sayısı 142’ye yükseltildi. 56 Faaliyet Raporu ‘09 Satış destek etkinlikleri Maxima motor yağı değişim merkezleri Petrol Ofisi madeni yağlar ekibi, özel olarak tasarlanan aracıyla Ağustos-Ekim 2009 tarihleri arasında İstanbul’daki 25 sanayi sitesinde perakende satış noktası, servis ve oto tamirhaneleri olmak üzere toplam 430 noktayı ziyaret etmiştir. Petrol Ofisi’nin akıllı yağ teknolojisiyle üretilen maxima ve MAXIMUS motor yağlarının tanıtıldığı bu etkinliklerde, özellikle en son teknoloji ürünleri olan maxima 0W-30, maxima Diesel LA 5W-30, maxima Diesel 5W-40, MAXIMUS Diesel 10W-40 ve MAXIMUS Turbo Diesel Extra 15W40 yoğun ilgi görmüştür. Ayrıca etkinlik kapsamında, tanıtıma katılanlarla akşam yemekleri düzenlenerek bire bir iletişim kurulmuştur. Ziyaretlerle eşzamanlı başlatılan “ambalaj toplama” promosyon kampanyası da yoğun ilgi görmüştür. Petrol Ofisi’nin müşteri odaklı hizmet anlayışı çerçevesinde faaliyete geçirdiği Maxima motor yağı değişim merkezleri projesi kapsamındaki çalışmalar 2009 yılında genişleyerek devam etmiştir. Motor yağı kontrolü ve değişim işlemlerini akaryakıt istasyonlarına taşımayı ve akaryakıt almak üzere Petrol Ofisi istasyonuna gelen araç sahiplerine temiz ve konforlu bir ortamda 15 dakika gibi oldukça kısa bir süre içinde yağ kontrolü ve değişim hizmeti sunmayı amaçlayan Maxima merkezlerinin sayısı 2009 itibariyle 28 ilde 142’ye yükseltilmiştir. Merkezlerde, Petrol Ofisi tarafından teknik ve pazarlama eğitimine tabi tutulan profesyonel personel istihdam edilmektedir. Tarım sektörüne sağladığı finansal destekle özel sektör bankaları arasında önemli bir yer edinen DenizBank’ın çiftçiler için özel geliştirdiği “Üretici Kart” kapsamında 2006 yılında başlayan DenizBank - Petrol Ofisi işbirliği 2009 yılında daha da geliştirilmiştir. Bu kapsamda, anlaşmalı Petrol Ofisi istasyonlarında akaryakıt alışverişi yapan üreticilere sunulan “sıfır faizle beş ay vade” avantajı madeni yağ ürünleri için de geçerli kılınmıştır. 57 Sektörel çalışmalar 2009 yılı itibariyle, Petrol Ofisi iş ortaklarının talep ve ihtiyaçlarına göre müşteri odaklı olarak madeni yağ organizasyonu yeniden yapılandırılmış ve bu çerçevede nakliye ve inşaat sektörlerinin özel ihtiyaçlarına daha etkili bir şekilde cevap verebilmek amacıyla “Nakliye ve İnşaat Satışları Segmenti” oluşturulmuştur. Bu sektörlerdeki müşterilerle daha yakın çalışabilmek amacını güden bu gelişmenin ardından başlatılan saha faaliyetleri ile yıl içerisinde 46 adedi inşaat ve 7 adedi nakliye sektöründen olmak üzere toplam 53 yeni müşteriyle anlaşma sağlanmıştır. Aynı çalışmalar çerçevesinde, boru hattı iş makineleri üretimi yapan Hollanda merkezli MAATS firması ile farklı markalarda toplam 6 iş makinesi firmasının yetkili servislerinde Petrol Ofisi markalı madeni yağların kullanılması ve/veya tavsiye edilmesi yönünde anlaşmalar yapılmıştır. Ayrıca, nakliye ve inşaat segmenti müşterilerinin özel ihtiyaçlarına cevap vermek üzere Petrol Ofisi tarafından “360 Derece Hizmet Paketi” adında özel bir hizmet alanı oluşturulmuştur. Petrol Ofisi Madeni Yağları’nın sadece bir ürün sağlayıcı değil, aynı zamanda her zaman müşterisine en yakın çözüm ortağı olma felsefesi doğrultusunda oluşturulan 360 Derece Hizmet Paketi, müşterilere erken uyarı laboratuvar hizmetlerinden teknik saha mühendislik hizmetlerine, güvenli ve ekonomik sürüş eğitimlerinden uydu araç takip sistemlerine kadar geniş bir yelpazede çözümler sunmaktadır. Müşteriler tarafından gönderilen yağ numunelerinin analiz edilerek araçlardaki sorunların önceden tespit edilebilmesini, makine parklarından sorumlu personelin eğitilmesini, sürücülerin bilinçlendirilmesiyle operasyonel maliyetlerin düşürülmesini ve araç filolarının uydu üzerinden gözlenerek kilometre ve çalışma saatlerinin tespit edilebilmesini sağlayan bu hizmetler, otomatik takip ve bilgilendirme imkânı sunan en gelişmiş raporlama sistemleriyle desteklenmektedir. 2009 yılında... Petrol Ofisi müşterilerinin madeni yağlarla ilgili her türlü sorununa ve özel ihtiyaçlarına yanıt vermek için “360 Derece Hizmet Paketi” oluşturuldu. 58 Faaliyet Raporu ‘09 Endüstriyel satışlar İhracat faaliyetleri 2009 yılında yaşanan krizin sanayide yol açtığı üretim düşüşüyle birlikte doğal olarak madeni yağ tüketiminde de önemli bir azalma meydana gelmiştir. Küresel ekonomik krizin neden olduğu tüm zorluklara rağmen Petrol Ofisi Endüstriyel Satışlar birimi 2009 yılı içerisinde otomotivden demir çeliğe, tarımdan yapı gereçlerine kadar pek çok sektörde önemli sanayi kuruluşlarıyla dönemsel ya da uzun süreli tedarik anlaşmaları imzalamayı başarmıştır. Standard Profil Otomotiv San. ve Tic. A.Ş., Tarım Kredi Kooperatifleri Genel Müdürlüğü, Ekinciler Demir Çelik San. A.Ş., Türk Pirelli Lastikleri A.Ş., Coşkunöz Holding A.Ş., MMK Atakaş Metalurji A.Ş., Türkiye Kömür İşletmeleri Güney Ege Linyitleri Müessese Müdürlüğü, Kütahya Seramik A.Ş. ve Eczacıbaşı Yapı Gereçleri A.Ş. bu kuruluşlardan sadece bazılarıdır. 2009 yılında küresel krizin ihracat sektöründe yol açtığı daralmaya rağmen Petrol Ofisi yurtdışı satışlarını başarılı bir şekilde sürdürmüş ve Irak, Azerbaycan, Libya, Gürcistan ve KKTC başta olmak üzere 22 ülkeye 11.688 ton madeni yağ satışı gerçekleştirmiştir. Kazakistan, Lübnan ve İran yeni girilen pazarlar olurken, Mısır, Suriye ve Cezayir’le ilk temas kurulmuş ve görüşmelere başlanmıştır. KKTC’de 2009 içerisinde Girne ve Magosa olmak üzere iki kentte Maxima Merkezleri açılmıştır. Petrol Ofisi’nin endüstriyel satışlardaki hedefleri arasında üretim verimliliklerini artırarak işletme giderlerini azaltmanın yanı sıra çevre ve insan sağlığına uygunluk kriterleri de önemli bir yer tutmaktadır. Ayrıca endüstriyel kuruluşların ihtiyaçları doğrultusunda geliştirilmiş ya da geliştirilmeye devam edilen yeni ürünler ile bu ürünlerin kullanılması sırasında sunulması gereken çözümler de verilen hizmetler arasındadır. Petrol Ofisi, madeni yağ, gres ve antifriz tüketiminin bulunduğu her sektörde, son kullanıcılara yönelik tüm gereksinimlere cevap verecek şekilde portföyünü her gün biraz daha genişletmektedir. Türkiye’nin önde gelen inşaat şirketlerinin yurtdışındaki şantiye faaliyetlerinin artması, Petrol Ofisi madeni yağları için ihracat yapılan pazarlarda önemli bir fırsat alanı oluşturmaktadır. Merkezi olarak yapılan görüşmeler yoluyla müşterilerimize bu coğrafyalarda da ikmal yapılması yönündeki çalışmalara devam edilmektedir. Petrol Ofisi’nin ortağı OMV’nin iştiraklerinden PETROM’un 2008 yılında kendi madeni yağ üretimine son vererek madeni yağ ihtiyacının tamamını Petrol Ofisi’nden karşılama yoluna gitmesiyle başlayan işbirliği 2009 yılında da devam etmiştir. Aynı zamanda OMV’nin ikinci markası olan AVANTI’nin madeni yağ üretimleri de Petrol Ofisi tarafından gerçekleştirilmektedir. 59 üretim ve ARGE çalışmaları 60 Üretim tesisleri Teknoloji Merkezi Petrol Ofisi, 2008 yılı sonlarında Aliağa Madeni Yağ Fabrikası’nı kapatma yönünde aldığı stratejik kararı 2009 Ocak ayında uygulamaya geçirmiş ve üretim faaliyetlerinin tamamını İzmit’teki Derince Madeni Yağ Fabrikası’nda toplamıştır. Üretim kapasitesi 140.000 ton/yıl olan Derince Madeni Yağ Fabrikası’nda otomotiv yağları, endüstriyel yağlar, antifrizler, hidrolik fren yağları ve greslerin üretimi yapılmaktadır. 2009 yılı boyunca Derince fabrikasında birçok altyapı yatırımı gerçekleştirilmiştir. Aliağa fabrikasının kapatılması kararı şirketin operasyonel maliyetlerini düşürerek kaynak kullanımında ciddi tasarruf sağlamış ve Petrol Ofisi’nin madeni yağlar sektöründeki rekabet gücünü artırmıştır. Ayrıca sentetik motor yağlarının yerel olarak üretilmesi projesinin 2009 yılında hayata geçirilmesiyle önemli bir maliyet avantajı yakalanmış ve bu gelişme şirketin sentetik ürünler pazarındaki konumunu güçlendirmiştir. Petrol Ofisi’nin artan sektörel rekabet karşısında ürün kalitesini ve çeşitliliğini artırmak, pazara daha nitelikli ürünler sunmak, müşterilerin beklentilerine yanıt vermek ve son teknolojileri takip etmek amacıyla 2007 yılında yeni yatırımlarla geliştirdiği Petrol Ofisi Teknoloji Merkezi (POTEM), yeni ürün geliştirme ve mevcut ürünleri iyileştirmeye yönelik çalışmalarını 2009 boyunca sürdürmüştür. 1.200 m2 kapalı alanı, gelişmiş donanımı ve uzman personeliyle POTEM, madeni yağ ve akaryakıt sektörüne yönelik ARGE çalışmaları bakımından Türkiye’de ve yakın coğrafyasında öncü bir role sahiptir. POTEM, Petrol Ofisi’nin kendi iç ihtiyaçları dışında gerek ARGE faaliyetleri, gerekse ürün testleri alanında dış müşterilere de hizmet vermektedir. Sektörde ilk ve en kapsamlı TS EN ISO/IEC 17025:2005 laboratuvar yeterlilik akreditasyonuna sahip olan ve faaliyetlerini ISO 9001:2008, TS ISO 16949:2009, OHSAS 18001 ve ISO 14001 standartlarına uygun olarak yürüten Teknoloji Merkezi, tarafsız laboratuvar olarak özellikle TSE ürün belgesi almaya yönelik test taleplerini karşılamaktadır. Faaliyet Raporu ‘09 teknik hizmetler POLA® kullanılmış yağ analizleri Özellikle endüstriyel müşterilere, filo sahibi lojistik firmalarına ve denizcilik sektörüne yönelik olarak kullanılmış madeni yağ analizleri yapmak üzere 2002 yılında uygulamaya sokulan Petrol Ofisi Laboratuvar Analizi (POLA®), araçlardan alınan yağ örneklerinin ileri düzeyde analiziyle yağın kimyasal ve fiziksel durumunu tespit etmekte ve gerek dış ve iç kirleticilerin, gerekse aşınma elementlerinin cins ve miktarını ölçerek motorun durumu hakkında önemli bilgiler vermektedir. POLA®, yağ değişim sürelerinin uzatılması ve ekipmanlarda arızaların önceden tespit edilmesi yoluyla maliyetlerde önemli tasarruf sağlamaktadır. 2006 yılından bu yana internet tabanlı olarak çalışan ve müşterilerin kendilerine verilen şifreler yoluyla yağ sonuç analizlerine internetten ulaşmalarını sağlayan sistem kapsamında 2009 yılında 4.500’e yakın POLA® raporu hazırlanmış ve böylece bugüne kadar hazırlanan raporların toplam sayısı 29 bine ulaşmıştır. Diagnostik Servisler Kurumsal müşterilere yerinde hizmet verilmesini sağlayan “Diagnostik Servisler” kapsamında Petrol Ofisi madeni yağ kullanıcıları periyodik olarak ziyaret edilmekte, bu ziyaretler sırasında analiz ve problem çözme çalışmaları gerçekleştirilmektedir. Bu kapsamda sunulan hizmetler 2009 yılında artarak devam etmiş ve 80 müşteri yerinde ziyaret edilerek bugüne kadar ziyaret edilen firma sayısı 2.500’e ulaşmıştır. Madeni yağ eğitimleri Bir sosyal sorumluluk projesi olarak 2001 yılında devreye giren “Eğitim TIR’ı” ile sanayi sitelerinden fabrikalara, meslek liselerinden üniversitelere kadar geniş bir kitleye madeni yağlar hakkında uzmanları tarafından bilgi verilmesini sağlayan eğitim faaliyetleri 2009 yılında 600’ü aşan teknik personelin eğitilmesiyle devam etmiş ve bugüne kadar eğitim verilen kişilerin sayısı yurt çapında 100 bini geçmiştir. 2009 yılında... Petrol Ofisi, operasyonel verimliliği artırmak amacıyla Aliağa Madeni Yağ Fabrikası’nı kapatarak tüm madeni yağ üretimini Derince’deki tesislerinde topladı. 61 7 62 Tedarik zinciri yönetimi Faaliyet Raporu ‘09 Düzenli, güvenli, çevreye saygılı… Petrol Ofisi, Türkiye’nin en büyük akaryakıt dağıtım şirketi olarak dev boyutlarda bir tedarik zincirini yönetmekte ve bu yönetimde sağladığı etkinlikle operasyonel başarısını teminat altına almaktadır. Dağıtımı yapılacak petrol ürünlerinin ve diğer girdilerin yerel ya da uluslararası kaynaklardan temin edilerek POAŞ terminallerine taşınması, depolanması ve son noktalara ulaştırılması faaliyetlerinin en uygun maliyetlerle, zamanında, uluslararası standartlara ve yasal mevzuata uygun olarak, kalite güvencesine sadık kalarak, çevreye zarar vermeden ve teknik emniyet kurallarına uygun bir şekilde yürütülmesi, Petrol Ofisi tedarik zinciri yönetimi faaliyetlerinin temel önceliklerini oluşturmaktadır. Müşterilerine her zaman en kaliteli ürünü sunmayı ilke edinen Petrol Ofisi, tedarik zincirini oluşturan halkaların her biri için özel güvenlik ve denetim mekanizmalarını oluşturarak, müşterilerine sunduğu yakıtın yüksek niteliğinin kaynağından pompaya kadar bozulmadan korunmasını sağlamaktadır. Petrol Ofisi, bu amaçla güncel teknolojilerden en üst düzeyde yararlanmakta ve sürdürülebilir bir tedarik zinciri oluşturarak iş stratejilerini güçlü lojistik altyapısıyla desteklemektedir. 63 ürün tedariki ve depolama Zincirin ilk halkası: Tedarik Terminaller ve depolama faaliyetleri Petrol Ofisi, dağıtımını yaptığı akaryakıtları iç pazarda TÜPRAŞ’tan temin etmekte, ayrıca Rusya, Ukrayna, Yunanistan, İtalya, Malta, Gürcistan, Hollanda, Letonya ve Fransa gibi ülkelerden ithalat yapmaktadır. 2009 yılında TÜPRAŞ’tan 3.859.000 tonu beyaz ürün ve 849.000 tonu siyah ürün olmak üzere toplam 4.708.000 ton petrol ürünü alımı yapılmıştır. Aynı yıl içinde yurtdışından 2.187.000 tonu motorin, 32.000 tonu fuel-oil ve 5.000 tonu avgaz olmak üzere toplam 2.224.000 ton ürün ithal edilmiştir. Türkiye’nin en büyük akaryakıt dağıtım şirketi olan Petrol Ofisi, ülkenin çeşitli bölgelerine dağılmış toplam 10 terminalinde yaklaşık 1 milyon m3 ürün depolama kapasitesine sahiptir. Söz konusu terminaller OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi, ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi ve ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Sistemi belgelerine sahiptir. Depolanan ürünlerin kalitesi, Türk Akreditasyon Kurumu tarafından akredite edilmiş 9 adet Petrol Ofisi terminal laboratuvarında EPDK’nın Teknik Kriterler Yönetmeliği çerçevesinde düzenli olarak kontrol edilmekte ve müşterilere raporlanmaktadır. Diğer taraftan denizcilik yakıtlarında 1. kademe analiz yapabilmek üzere 2009 yılında gerekli cihazlarla donatılan Haramidere Laboratuvarı’ndaki akreditasyon süreci devam etmektedir. Akreditasyon işlemlerinin 2010 yılı Şubat ayına kadar tamamlanması beklenmektedir. 2009 yılında... Petrol Ofisi TÜPRAŞ’tan 4,7 milyon ton, yurtdışından da 2,2 milyon ton petrol ürünü tedarik ederek Türkiye çapında dağıtımını gerçekleştirdi. 64 Faaliyet Raporu ‘09 Yeni depolama yatırımları Havacılık ikmal sistemi geliştirmeleri 2009 yılında Petrol Ofisi’nin depolama olanaklarını geliştirme yönünde çok sayıda yeni yatırım ve girişim gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda 29 Ocak 2009 tarihinde EPDK’dan alınan depolama lisansı ile 7.700 m3 stoklama kapasiteli Batman Terminali açılmış; Aliağa Terminali’ne toplam 40.000 m3 kapasiteli 6 adet akaryakıt tankı yapılmış; Derince Terminali’nde bulunan akaryakıt iskelesinin daha büyük akaryakıt ve LPG gemilerinin yanaşmasına uygun hale getirilmesi projelendirilmiş; ayrıca Yarımca ve Aliağa’da Petrol Ofisi’nin ilk LPG depolama ve dolum terminalleri olarak kullanılmak üzere 2 adet 25.000 m3 kapasiteli terminal yapılması için gerekli izinler alınarak inşaatlarına başlanmıştır. Öte yandan, havacılık sektöründeki büyüme Petrol Ofisi’nin mevcut ikmal olanaklarını zorlamaktadır. Bu amaçla Atatürk Hava İkmal Müdürlüğü ile Atatürk Havalimanı arasına ikinci bir hidrant hat çekilmiş, ayrıca Denizli ve Urfa’da hava ikmal merkezleri kurulmuştur. Petrol Ofisi’nin 2009 yılında depolama kapasitesini artırmaya yönelik en önemli girişimi, büyük ortağı olduğu Marmara Depoculuk Hizmetleri A.Ş.’nin Marmara Ereğlisi’nde kuracağı 250.000 m3 kapasiteli akaryakıt depolama terminalidir. Bu doğrultuda Marmara Ereğlisi’nde kurulu bulunan 14.900 m3 akaryakıt stoklama kapasitesine sahip faal bir terminal 07.08.2009 tarihinde satın alınmıştır. Akaryakıt tanklarının yanı sıra akaryakıt yükleme-boşaltmasına yönelik tesisat ve hizmet binaları ile 50.000 dwt’luk gemilerin yanaşabileceği bir iskelenin de bulunduğu terminalde akaryakıt stoklama kapasitesinin 250.000 m3’e çıkarılmasına yönelik yatırım izinleri alınmış ve projeler hazırlanmıştır. 2010 yılının ilk aylarında başlayacak olan inşaat çalışmalarının 2011 yılının ilk yarısında tamamlanması hedeflenmektedir. Petrol Ofisi adına ilk etapta yıllık 1.150.000 ton akaryakıtın elleçlenmesinin hedeflendiği bu proje ile şirketin ithalat kapasitesi artırılacak ve önemli bir ithalat avantajı sağlanmış olacaktır. 65 taşıma faaliyetleri Deniz taşımaları Kara taşımaları Gemi filosu Petrol Ofisi’nin ürün tedarikinde önemli bir yer tutmaktadır. 2009 yılında T/C (time charter – zaman esaslı kiralık) gemi filosuyla yurtiçinde 3,9 milyon ton akaryakıt taşınmıştır. Ayrıca, ithalat operasyonları için yine 30.000 dwt’luk gemilerle yurtdışı ikmal noktalarından Petrol Ofisi terminallerine 800.000 ton ürün taşınmıştır. T/C gemi filosuyla 2009 yılı içerisinde toplam 580.000 deniz mili seyir yapılmıştır. Bu mesafe, dünyanın çevresinde 27 kez dönmeye yetecek uzunluktadır. Petrol Ofisi tarafından pazara sunulan ürünlerin karayoluyla yurt çapında dağıtımında iki temel kriter gözetilmektedir. Bunların birincisi, ürünlerin emniyet ve çevre faktörleri göz önünde bulundurularak taşınması, diğeri ise taşıma sırasında kalite zincirinin korunmasıdır. Petrol Ofisi, her iki konuda da uluslararası standartlara uygun hareket etmekte ve bu yönde özel yatırımlar gerçekleştirmektedir. Petrol Ofisi tarafından deniz taşımaları SEÇ (Sağlık Emniyet Çevre) kriterleri doğrultusunda, yerel ve uluslararası tüm kural ve denizcilik mevzuatına uygun şekilde sürdürülmektedir. İkmal için kullanılacak gemiler “Petrol Ofisi Gemi Uygunluk Sistemi” kapsamında sürekli gözetim altında tutulmakta ve yükleme öncesinde mutlaka ayrıntılı bir incelemeden geçirilmektedir. Petrol Ofisi tarafından uygulanan DAT (Direkt Akaryakıt Teslimatı) sistemi, akaryakıt ürünlerinin başka ürünlerle karışmadan ve daha önce taşınmış ürünlerin kalıntılarıyla bozulmadan, yüksek teknolojiyle donatılmış bir tanker filosuyla ve gerek sürücülük, gerekse operasyon konularında eğitimli operatörler tarafından sürekli gözetim ve kontrol altında istasyonlara ulaştırılmasını sağlamaktadır. 2009 yılında DAT sistemi ile 500 bin m3’ün üzerinde ürün sevkıyatı gerçekleştirilmiştir. 2009 yılında... Petrol Ofisi, uluslararası standartlara uygun olarak sürdürdüğü kara nakliye operasyonlarında 2 milyon 750 bin ton ürün taşıması gerçekleştirdi. 66 Faaliyet Raporu ‘09 Özel donanımlı araçlarla güvenli taşıma Önce güvenlik Petrol Ofisi, benzer bir şekilde istasyonlara yapılan LPG (Likit Petrol Gazı) ve LNG (Likit Doğalgaz) dağıtımını da özel filolarla gerçekleştirmektedir. LPG ve LNG taşımaları gerek sürücülük, gerekse operasyon konularında eğitimli operatörler tarafından gerçekleştirilmektedir. 2009 yılında 300 bin tonun üzerinde LPG, 70 bin tonun üzerinde LNG ve 600 bin tonun üzerinde Jet-A1 uçak yakıtı dağıtımı yapılmıştır. 2009 yılında terminallerin ikmalleri ile ticari ve endüstriyel müşterilerin teslimatları dahil olmak üzere tüm Petrol Ofisi kara nakliye operasyonlarında yaklaşık 2 milyon 750 bin ton ürün taşıması gerçekleştirilmiştir. Petrol Ofisi’nin iş hacminin büyümesi, taşıma faaliyetlerinin ve buna paralel olarak gerek mevzuat, gerekse standartlarla ilgili sorumluluklarının her yıl biraz daha artmasına neden olmaktadır. Tedarik zincirinin her halkasında çevre ve insan emniyetinin korunması Petrol Ofisi’nin en öncelikli konusudur. Bu nedenle, ADR (Tehlikeli Malların Karayolu ile Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Avrupa Anlaşması) prensipleri benimsenmiş ve yaygın bir şekilde uygulamaya konulmuştur. Ayrıca Petrol Ofisi kara nakliye filolarındaki araçların yeterlilik ve taşımacılığa uygunlukları ile sürücülerin mesleki, operasyonel, teknik emniyet ve çevre koruma açılarından yetkinliği, bağımsız bir denetim firması tarafından da düzenli bir şekilde takip edilmektedir. Ayrıca, Türkiye’deki tüm Petrol Ofisi Hava İkmal Üniteleri’nin Jet-A1 uçak yakıtı ikmalleri özel bir taşıma filosuyla gerçekleştirilmektedir. Madeni yağ müşterilerinin dökme ya da ambalajlı madeni yağ taşıma ihtiyaçları da uygun tanker ve araçlarla karşılanmaktadır. 67 8 68 Enerji yatırımları Faaliyet Raporu ‘09 Bölgesel bir güç olma yolunda Türkiye’nin en büyük akaryakıt dağıtım şirketi olan Petrol Ofisi, Türkiye’de faaliyet gösterdiği alanlardaki liderliğini güçlendirerek sürdürme hedefinin dışında, geleceğe ilişkin plan ve yatırımlarını entegre bir enerji şirketi olma ve faaliyetlerini yurtdışına taşıyarak bölgesel bir güç haline gelme vizyonu doğrultusunda şekillendirmektedir. Petrol Ofisi, bu hedefe ulaşmak için enerji alanındaki gelişmeleri ve fırsatları yakından takip etmektedir. Türkiye, doğudaki enerji üreten ülkelerle batıdaki enerji tüketen ülkeler arasında bir koridor konumundadır. Coğrafi konumunun sunduğu avantajların yanı sıra, bir devlet politikası olarak hükümetlerin enerji projelerine yakın ilgi göstermesi, bu sektörü özel sektör için de cazip bir yatırım alanı haline getirmektedir. 2002 yılına kadar Türkiye’de arama-üretim sektöründe sadece 4 yerli firma varken 2009’da bu sayının 24’e yükselmesi, bu alana ülkemiz özel sektörünün artan ilgisinin açık bir göstergesidir. Petrol Ofisi, bölgesel entegre bir enerji şirketi olma yolunda emin adımlarla ilerlemektedir. Şirket, dikey entegre enerji şirketlerinin önemli değer halkaları olan rafineri ve arama-üretim sektöründe faaliyette bulunmak üzere Petrol Ofisi Akdeniz Rafinerisi Sanayi ve Ticaret A.Ş. ve Petrol Ofisi Arama Üretim Sanayi ve Ticaret A.Ş. adlı şirketleri kurmuştur. Petrol Ofisi, öncelikle Türkiye’nin petrol potansiyelini araştırma ve bölgesinde lider bir özel sektör petrol-doğalgaz arama ve üretim şirketi olma vizyonuyla hareket etmektedir. Şirket, dengeli bir petrol ve doğalgaz portföyü oluşturarak, ileri teknolojiyi akıllıca kullanabilen, yaratıcı ve dünya standartlarında faaliyet gösteren bölgesel bir güç haline gelmeyi arzulamaktadır. 69 doğalgaz üretimi Krizden fırsat yaratmak Türkiye’de petrol-doğalgaz arama sektörü 2008’den başlayarak petrol fiyatlarında oluşan büyük türbülanslar, küresel krizin yol açtığı tüketim daralması ve finansal-ekonomik durgunluk, 2009 yılında petrol ve gaz sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin yatırım stratejilerini yeniden gözden geçirmelerine neden olmuştur. Fosil yakıta dayalı tüketim, geçtiğimiz yılda dünya genelinde Çin Halk Cumhuriyeti hariç günde 1,75 milyon varillik düşüş göstermiştir. Türkiye, petrol ve doğalgaz kaynakları itibariyle henüz “aranmamış” bir ülke olarak kabul edilmektedir. Son verilere göre ülkemizde üretilebilir 39,4 milyon ton petrol ve 6,1 milyar standart m3 doğalgaz rezervi bulunmaktadır. Ancak kara alanlarının aranma oranı henüz %20 ile sınırlıdır. Bu oran, deniz aramacılığında sadece %1 seviyesindedir. Sanayi tüketiminin düşmesiyle bağlantılı olarak, yine ekonomik büyümenin hız kesmediği Çin ve Hindistan gibi ülkelerin dışında, doğalgaz üretiminde de 2009 itibariyle küresel çapta bir gerileme olmuştur. Ancak bu gelişmeler, yaşanan ekonomik krizi fırsata çevirmek isteyen şirketlerin geleceğe yönelik projeksiyonlarla yatırımlarına devam etmelerine engel olmamıştır. Enerji sektörüne yatırım yapmaya devam eden şirketler, 2010 ve sonrasında enerji fiyatlarının yeniden yükselmesiyle, kârlarını artırmayı hedeflemektedir. 70 Oysa sanayisi hızla gelişen ve nüfusu artan Türkiye, enerjiye aç bir ülkedir. Fosil yakıtlar ve doğalgaz açısından büyük ölçüde dışa bağımlı olan ülkedeki toplam petrol üretimi ihtiyacın %8’ini, doğalgaz üretimi ise ihtiyacın ancak %2’sini karşılamaktadır. Ülkedeki enerji tüketiminin dağılımında petrol ve doğalgaz toplam %63 ile en büyük paya sahiptir. Doğalgazın bunun içindeki payı %32 olmakla birlikte, doğalgaz tüketiminin yaygınlaşmasıyla bu pay gün geçtikçe artmaktadır. Türkiye’nin doğalgaz üretiminde 2002-2008 yılları arasında önemli bir büyüme gerçekleşmiş ve 2002 yılında 378 milyon standart m3 olan üretim miktarı 2008 yılında 1,013 milyon standart m3’e ulaşmıştır. Ancak 2009 yılında bu miktar yaklaşık 715 milyon standart m3’e gerilemiştir. Buna rağmen doğalgaz, güvenilir ve etkin bir enerji kaynağı olarak, Türkiye’nin artan ihtiyacını karşılamada büyük bir potansiyele sahiptir. Ayrıca fosil yakıtlar arasında en az karbon yoğunluğuna sahip olması bakımından da tercih edilmektedir. Faaliyet Raporu ‘09 Petrol Ofisi’nin doğalgaz arama yatırımı Petrol Ofisi’nin dikey yapılanma stratejisi doğrultusunda arama ve üretim projelerine duyduğu ilgi, 2009 yılında ilk somut sonucunu vermiş ve şirket Akçakoca açıklarındaki doğalgaz üretim sahalarını ve arama ruhsatlarını kapsayan projede Toreador’un sahip olduğu hisseleri 55 milyon ABD doları bedelle satın almıştır. Petrol Ofisi Arama Üretim Sanayi ve Ticaret A.Ş. üzerinden gerçekleştirilen devir işleminin Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından da onaylanmasıyla, Petrol Ofisi projede %26,75’lik bir payın sahibi olmuştur. Hisse devri, resmi onayların tamamlanmasından sonra 3 Mart 2009 tarihinde gerçekleşmiştir. 2009 yılında... Petrol Ofisi, Akçakoca doğalgaz üretim sahasına yaptığı 55 milyon dolarlık yatırımla projenin ikinci büyük ortağı haline geldi. Petrol Ofisi için yeni bir başlangıç anlamını taşıyan söz konusu yatırım, yurtiçi doğalgaz üretiminde önemli bir yere sahip olan Güney Akçakoca Alt Baseni (SASB) Projesi’nde Petrol Ofisi’ni Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı’ndan (TPAO) sonra ikinci büyük hissedar konumuna getirmiştir. Proje, 8 adet doğalgaz arama ruhsatından oluşmaktadır. Faz-I olarak adlandırılan ilk geliştirme ve üretim aşamasında 3 adet üretim platformu kurulmuş ve 2007 yılından itibaren gaz üretimine başlanmıştır. Projenin ikinci aşaması olarak bir diğer sahanın üretime alınması için geliştirme ve altyapı yatırımları halen devam etmektedir. 2010 yılı sonunda devreye alınması planlanan Faz-II ile birlikte gaz üretiminde ciddi bir artış sağlanması öngörülmektedir. Petrol Ofisi Arama Üretim Sanayi ve Ticaret A.Ş., 2009 yılı içinde doğalgaz satış fiyatlarının düşmesine rağmen, üretilen gaz miktarının, sektördeki genel daralmanın aksine öngörülenden daha yüksek olması nedeniyle, satış gelirleri bakımından 2009 yılında hedeflerine ulaşmıştır. Şirketin, 2009 içinde toptan gaz satışı için Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu’na (EPDK) yapılan lisans başvurusu olumlu sonuçlanmış ve Petrol Ofisi Arama Üretim Sanayi ve Ticaret A.Ş. 10 yıllık toptan gaz satış lisansı almıştır. 2009 yılında kazılan Batı Ayazlı-1 arama kuyusunda iki ayrı seviyede gaz bulunması sevinç yaratmıştır. Petrol Ofisi, küresel krizin yarattığı olumsuzluklara rağmen, gelecek planları içinde çok önemli bir yere sahip olan hidrokarbon arama ve üretim yatırımlarına planlı ve kontrollü bir şekilde devam etme kararındadır. 71 9 72 Kurum değerleri Faaliyet Raporu ‘09 Değerleriyle birlikte büyüyen şirket Bir kurumu diğerleri arasında öne çıkartan ve onu değerli kılan şey sadece ticari başarıları değil, aynı zamanda sahip olduğu değerlerle topluma yaptığı katkılardır. Bu bakışla Petrol Ofisi, faaliyetlerini en doğru şekilde gerçekleştirme ve tüketicilere en doğru ürünleri, en üst hizmet anlayışıyla sunma önceliklerinin yanında, bazı değerleri tavizsiz bir şekilde sahiplenmeyi yönetim anlayışının gereği ve sektör lideri olmanın getirdiği temel sorumluluklardan biri olarak kabul etmektedir. Bu değerlerden bir tanesi, şirketin insan hayatına ve yaşam kalitesine verdiği önemdir. Petrol Ofisi, Anayasa’nın “Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek, devletin ve vatandaşların ödevidir” diyen 56. maddesinin kurumsal ve bireysel her vatandaşa yüklediği sorumlulukları içtenlikle benimsemektedir. Şirket, sosyal ve ekonomik hayatın ayrılmaz bir parçası olan ulaşım ve buna bağlı akaryakıt sektörünün, sürdürülebilir çevre konusunda sağlayabileceği birçok katma değer bulunduğuna inanmakta ve çalışmalarını bu inanç doğrultusunda sürdürmektedir. Petrol Ofisi’nin bir diğer önemli değer halkası da insan kaynağıdır. Şirket, mevcudiyetinin ve başarılarının devamı için en önemli kaynağının insan olduğuna inanmakta ve amaçlarına ancak çalışanlarıyla ulaşabileceği görüşüyle insan kaynaklarını sürekli yatırım yapılması ve geliştirilmesi gereken bir alan olarak görmektedir. 73 Sağlık, Emniyet, Çevre (SEÇ) Bir tanım değil, bir anlayış En üstten en alta, komple bir sorumluluk Petrol Ofisi, faaliyetlerini Sağlık, Emniyet, Çevre (SEÇ) prensiplerine uygun olarak yürütmeyi salt bir yasal zorunluluk ya da rekabetin bir gereği olarak görmemekte; çalışanlarının, iş ortaklarının ve müşterilerinin daha güvenli, daha sağlıklı bir ortamda bulunmalarını sağlamayı ve yaptığı faaliyetlerin çevre üzerindeki etkilerini minimuma indirecek önlemleri almayı bir felsefe olarak benimsemektedir. Şirketin bu felsefe doğrultusundaki tüm çalışmaları, Petrol Ofisi Sağlık, Emniyet ve Çevre Koruma Politikası çerçevesinde ele alınmaktadır. Petrol Ofisi, tüm çalışanlarının, Petrol Ofisi tesislerinde çalışan müteahhit elemanlarının ve istasyonlarda görevli personelin iş kazalarını ve çevre kirliliğini önlemek üzere alınan tüm önlemleri bire bir takip etmekten sorumlu olduğu yaklaşımıyla, bu alandaki uygulamaları en üst kademeden en alt kademeye kadar tüm personele tatbik edilecek bir bütün olarak görmektedir. Bu nedenle şirket bünyesindeki Sağlık, Teknik Emniyet ve Çevre Koruma Müdürlüğü, tüm Petrol Ofisi organizasyonunda SEÇ bilincinin artmasını sağlayarak, her kademede önleyici bir yaklaşımı şirket faaliyetlerinin bir parçası haline getirmeye çalışmaktadır. Akaryakıt dağıtım sektöründe faaliyet göstermenin getirdiği doğal risklerin yanı sıra şirketin bu alanda gösterdiği hassasiyet, Petrol Ofisi’ne: •• Doğal kaynakları ve her türlü enerji kaynağını en verimli, en ekonomik ve en temiz şekilde kullanmak; •• Tüm çalışanlarını, bayilerini, tedarikçilerini ve müteahhitlerini sağlık, emniyet ve çevrenin korunması konusunda bilinçlendirmek ve her zaman eğitimle desteklemek; •• Müşterilerinin, çalışanlarının, tedarikçilerinin, rakiplerinin, komşu işletmelerin ve kamu çıkarlarını gözeten kuruluşların öneri, şikâyet ve taleplerini dikkate alarak, sağlık, emniyet ve çevrenin korunması yönündeki performansını sürekli geliştirmek yönünde önemli sorumluluklar yüklemektedir. Türkiye’de sektörünün lider kuruluşu olan Petrol Ofisi, bu konuda üzerine düşen sorumluluğu her yönüyle sahiplenerek, liderliğini bu alanda da sürdürmektedir. 74 Petrol Ofisi bünyesinde, iş sağlığı, güvenliği ve çevre risklerini kontrol etmek ve performansını geliştirmek amacıyla, tüm dünyaca kabul görmüş ve risk değerlendirmesine dayalı önleyici bazı sistemler kurulmuştur. Risk değerlendirmesi, çalışanların katılımı, eğitimi, bilgilendirilmesi, uzman katkısı sağlanması, koruma-önleme anlayışı ve acil durum hazırlığı, bu çerçevede ele alınan ana başlıklardır. Kurulan sistem periyodik olarak denetlenmekte ve uygun olmayan ya da eksik görülen noktaların giderilmesi için hızla aksiyon alınmaktadır. Tüm aksiyonlar, “ucuz atlatılan olay” ve “tehlike” formlarıyla, QDMS (Quality Document Management System) üzerinden elektronik ortamda takip edilmektedir. Faaliyet Raporu ‘09 Ürünleriyle de çevreci SEÇ yatırımları Petrol Ofisi, küresel ısınmayla mücadele kavramının akaryakıt sektörüne de önemli görevler yüklediğine inanmakta ve müşterilerine sunduğu ürünlerin maksimum oranda çevre dostu olmasını sağlamak için gerçek ve etkin adımlar atmaktadır. Örneğin V/Max kurşunsuz benzin ürünleri, içindeki katkılar sayesinde sürtünmeden kaynaklanan enerji kaybını önleyerek önemli yakıt ekonomisi sağlamakta ve kümülatif karbondioksit salınımını azaltmaktadır. Petrol Ofisi, benimsediği yüksek SEÇ kriterlerini somut adımlara dönüştürmek için aralıksız olarak yatırımlarına devam etmektedir. Şirket, 2000 yılından bu yana terminallerinde tank sahası ıslahlarını ve altyapı projelerini tamamlamış olup, akaryakıt depolamasından oluşabilecek tüm çevresel risklerin minimize edilmesi için yaklaşık 50 milyon ABD doları, tüm denizaltı akaryakıt hatlarının yenilenmesi için de yaklaşık 15 milyon ABD doları tutarında yatırım yapmıştır. Ayrıca tüm tesislerde dolum işleminden kaynaklanan emisyon etkilerinin en aza indirgenmesi için her tesise bir adet alttan dolum adası yapılmıştır. Bu yatırımla istenmeyen döküntülerin önüne geçilmiş, uçucu organik buhar yükleri ve yangın riski azaltılmıştır. Son olarak 2009 yılı içerisinde Haramidere ve İskenderun Terminalleri endüstriyel arıtma sistemleri 1 milyon ABD doları tutarındaki yatırımla yenilenmiştir. V/Max EuroDizel ürünü, Avrupa standartlarına uygun düşük kükürt oranına sahip bulunmaktadır. V/Max EuroDizel 10 ise dünyanın en düşük kükürtlü dizeli olma özelliğini taşımaktadır. Petrol Ofisi’nin dizel motorlarda Euro-5 standartlarını yakalamaya yönelik ürünlerinden bir diğerini de SCR (Seçici Katalitik İndirgeme) sistemine sahip dizel araçların egzoz gazlarındaki azot oksitlerini su buharına ve zararsız azota dönüştüren AdBlue® katığı oluşturmaktadır. Petrol Ofisi, ürünlerinin çevreci performanslarını daha da geliştirmek için çalışmalarını aralıksız sürdürmektedir. Yukarıdaki yatırımlara ek olarak, tüm tesislerde akaryakıt döküntüsüne müdahale etmek üzere acil durum müdahale ekipmanları alınmış, atık yönetim sistemleri kurulmuş ve gerekli yasal izinler alınmıştır. 2004 yılında ISO 14001 Çevre Yönetim Sistemi ve OHSAS 18001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi’nin tüm terminallerde kurulması için çalışmalara başlanmış, 2005 yılında akaryakıt terminalleri ile madeni yağ fabrikası BSI (British Standards Institution) tarafından belgelendirilmiştir. Bu çerçevede son olarak 2009 yılında faaliyete geçen Batman Terminali Entegre Yönetim Sistemi kapsamına alınmış ve yine BSI tarafından belgelendirilmiştir. 2009 yılında... Petrol Ofisi, çevre dostu yeni ürünler piyasaya sürmenin dışında, Haramidere ve İskenderun Terminallerinin arıtma sistemlerini yenileyerek çevreci hamleler yapmayı sürdürdü. 75 2009 SEÇ faaliyetleri Petrol Ofisi, yasaların gerektirdiği rutin uygulamaların dışında, yukarıda özetlenen Sağlık, Emniyet ve Çevre Koruma Politikası çerçevesinde bilinçlendirme çalışmalarını 2009 yılında da kesintisiz bir şekilde sürdürmüştür. SEÇ faaliyetleri arasında personel eğitimleri önemli bir yer tutmuştur. Petrol Ofisi’ne bağlı tüm işletmelerde ve Genel Müdürlük binasında yıllık plana uygun olarak SEÇ eğitimleri düzenlenmiş ve Petrol Ofisi çalışanlarının yanı sıra müteahhitlerin elemanları da eğitimlere tabi tutulmuştur. 2009 yılı içinde SEÇ Müdürlüğü, tesis müdürlükleri ve şirket dışından uzmanlar tarafından 37 ayrı başlık altında toplam 14.970 adam-saat ve kişi başına ortalama 7,5 saat SEÇ eğitimi verilmiştir. Ayrıca istasyon çalışanlarına yönelik olarak bir “SEÇ El Kitabı” hazırlanıp dağıtılmıştır. Yasal düzenlemeler •• 5312 sayılı “Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Za- rarlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların Tazmini Esaslarına Dair Kanun” kapsamında Denizcilik Müsteşarlığı tarafından yayımlanan “Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerden Kaynaklanan Kirliliğe Hazırlıklı Olma ve Müdahale ile İlgili Eğitim Seminerlerinin ve Tatbikat Programlarının Usul ve Esasları” başlıklı genelge çerçevesinde, deniz çevresinin petrol ve diğer zararlı maddelerle kirlenmesi acil durumunda müdahale için görev alacak 118 personele 1. ve 2. seviye eğitim seminerleri 11 grup halinde 27.10.2009 - 18.12.2009 tarihleri arasında verilmiştir. SEÇ uygulamalarına yönelik denetimler yıl boyunca yoğun bir şekilde devam etmiştir. 2009 yılında saha müdürleri tarafından 2.970 istasyonda, müteahhit firma tarafından da 1.066 istasyonda SEÇ denetlemeleri gerçekleştirilmiştir. Ayrıca terminaller, madeni yağ fabrikası ve hava ikmal ünitelerinden oluşan 47 tesiste, tesis müdürlüklerince 2.072 adet SEÇ denetimi gerçekleştirilmiştir. Emisyon iznine sahip tüm hava ikmal tesislerinde düzenli emisyon teyit ölçümleri yapılmış ve sonuçları Çevre ve Orman İl Müdürlüklerine teslim edilmiştir. Ayrıca 2009 yılı içerisinde Genel Müdürlük binası da dahil olmak üzere 48 lokasyonda 155 adet Yangınla Mücadele ve Tahliye Tatbikatı gerçekleştirilmiş ve denize kıyısı olan 9 tesiste 11 adet Denizde Döküntü ile Mücadele Tatbikatı yapılmıştır. 2009 yılında... SEÇ eğitim ve uygulamalarına yönelik denetlemelere yoğun bir şekilde devam edildi. 76 Faaliyet Raporu ‘09 Alınan izin ve sertifikasyonlar •• AB uyum süreci kapsamında, ülkemizde çevre denetiminin ve çevre yönetiminin, bizzat faaliyet sahipleri tarafından kurulacak bir otokontrol mekanizmasıyla sağlanması amacıyla Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 21.11.2008 tarihinde “Çevre Denetimi Yönetmeliği” ve 29.04.2009 tarihinde “Çevre Kanunu’nca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik” başlıkları altında iki ayrı yönetmelik yayımlanmıştır. Bu yönetmelikler kapsamında 9 Petrol Ofisi çalışanına, Çevre ve Orman Bakanlığı’nca düzenlenen “Çevre Görevlisi Eğitimleri” aldırılmıştır. •• 03.07.2009 tarihinde “Sanayi Kaynaklı Hava Kirliliğinin Kontrolü Yönetmeliği” (SKHKKY) yayımlanmış olup, yeni yönetmelik kapsamında tüm terminallerde emisyon ölçümlerine başlanmıştır. Derince Terminali’ne SKHKKY kapsamında emisyon izni alınmıştır. •• Kıyı Tesisleri İşletme İzni kapsamında 1 Temmuz 2009 tarihinde “Kıyı Tesislerine İşletme İzni Verilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” kapsamında terminallerimiz için kiralama süreci Milli Emlak Genel Müdürlüğü’ne intikal ettirilmiştir ve halen Maliye Bakanlığı’ndan onay beklenmektedir. Maliye Bakanlığı’ndan onay alındıktan sonra 3 aylık kiralama ihale süreci tamamlanacak ve geçici işletme izni başvurusu yapılacaktır. 2009 yılında: •• Antalya, Haramidere ve İskenderun terminallerinin deşarj izinleri yenilenmiş; •• Kırıkkale Terminali’nin emisyon izni yenilenmiş •• •• •• •• ve Haramidere Terminali için emisyon izni alınmış; Derince Terminali’nin işletme belgesi yenilenmiş ve iskele kapasite artırımıyla ilgili olarak Çevre ve Orman Bakanlığı’na ÇED başvurusunda bulunulmuş; Yarımca LPG Tesisi için ÇED Olumlu Belgesi alınmış; Aliağa Terminali Kıyı Tesisi Risk Değerlendirmesi ve Acil Müdahale Planı onaylanmış; Batman Terminali ISO 9001, ISO 14001 ve OHSAS 18001 Entegre Yönetim Sistemi kapsamına alınarak belgelendirilmiştir. 77 insan kaynakları En değerli kaynağımız, çalışanlarımız Amaç, tercih edilen şirket olmak Petrol Ofisi, hedeflerine ulaşmada en önemli kaynağı olarak gördüğü çalışanları ile ilişkilerini tutarlı ve sürdürülebilir bir anlayış içinde ele almakta ve sahip olduğu diğer tüm kaynakların verimliliği üzerinde doğrudan etkisi olan insan kaynaklarını, sürekli geliştirilmesi ve iyileştirilmesi gereken bir alan olarak tanımlamaktadır. Şirketin insan kaynakları politikasının temelinde, çalışanlarını yeniliklere açık, yaratıcı, dinamik, değişimleri yönetebilen, katma değer üreten, müşteri odaklı ve çevreye duyarlı bir ekip haline getirme ve bu ekibin verimliliğini en üst seviyeye çıkartacak sistem ve süreçleri geliştirme hedefi yer almaktadır. Petrol Ofisi, insan kaynaklarında süreç odaklı bir yaklaşım izlemekte ve işe alım, eğitim, performans değerlendirme ve maaş yönetimi konularında kendi özgün uygulamalarını izlemektedir. Uygulanmakta olan “Entegre İnsan Kaynakları Modeli”nin amaçlarından biri de, Petrol Ofisi’ni tercih edilen bir şirket haline getirmektir. Petrol Ofisi, en iyi yetenekleri kendine çekmek ve işine değer katan çalışanların organizasyona bağlılıklarını artırmak suretiyle verimliliğini yükseltmeyi, insan kaynakları yönetiminin öncelikli konularından biri olarak görmektedir. Bir şirket politikası olarak, mevcut personelin yetkinliklerinin en üst seviyede kullanılmasını sağlamak ve çalışanlara kariyer planlarını şirket içerisinde uygulama fırsatı vermek üzere, açık pozisyonların öncelikli olarak şirket içinden karşılanması tercih edilmektedir. İçeriden temin edilmesi mümkün olmayan yeni elemanların ise, şirketin insan kaynakları politikasına uygun olarak ekip çalışmasına önem veren, yeniliklere açık, değişimi yönetebilen, yaratıcı, yetkin, dinamik, iş performansını artırmaya gayretli, motivasyonu ve kararlılığı yüksek, iletişim becerisi gelişmiş, stratejik ve vizyoner bakış açısına sahip adaylar arasından seçilmesine özen gösterilmektedir. 2009 yılında... Bireysel gelişim planlarını desteklemek ve yetkinliklerini geliştirmek amacıyla Petrol Ofisi çalışanlarına 3.592 adam/gün eğitim verildi. 78 Faaliyet Raporu ‘09 Büyük ve mutlu bir aile Bireysel gelişimin sırrı eğitim Petrol Ofisi, 31 Aralık 2009 itibariyle, 601’i beyaz yakalı ve 443’ü mavi yakalı olmak üzere toplam 1.044 çalışandan oluşan büyük bir ailedir. Personelin %48’i lisans ve yüksek lisans mezunudur. Şirketteki yaş ortalaması 36’dır. Bu büyük aile içinde dayanışma ve ekip ruhuna dayalı bir bütünleşmenin sağlanması ve dinamizmi öne çıkartan kurum kültürü altında bireysel ve takım performansının geliştirilmesi için, Petrol Ofisi etkin bir Performans Yönetimi Süreci uygulamaktadır. Bu doğrultuda tüm çalışanlar, iş hedeflerini gerçekleştirme, şirket önceliklerine katkı, liderlik, sorumluluk alma, takım çalışmasına uygun tavır ve davranışlar konusunda sürekli olarak değerlendirilmektedir. Eğitim ve Gelişim Performans Yönetimi sürecinin bir uzantısı olarak Petrol Ofisi, çalışanlarının hedeflerine ulaşabilmeleri için bireysel gelişim planlarını desteklemekte ve görevlerinin gerektirdiği yetkinlik ve yönetim becerilerini geliştirmek amacıyla, iş sonuçlarına somut iyileştirmeler getiren eğitimler düzenlemektedir. Petrol Ofisi bünyesinde, kurum kültürünü geliştirmek, çalışanların takım ruhunu güçlendirmek, iletişimi artırmak ve sosyal ortamlarda beraberlik anlayışını geliştirmek amacıyla, şirket sonuçlarının paylaşıldığı geniş katılımlı toplantılar, CEO ve çalışanları bir araya getiren rutin yemek organizasyonları ve özel gün kutlamaları gibi farklı niteliklerde sosyal etkinlikler gerçekleştirilmektedir. Bu etkinliklerin yanı sıra 2009 yılında şirket çalışanlarının çeşitli sosyal sorumluluk projelerine katılmaları teşvik edilmiş ve PO News e-bülteni yoluyla çalışanlarla doğrudan iletişim kurulmuştur. 2009 yılı içinde Performans Koçluğu, Liderlik, Satış, Müzakere, Problem Çözme ve Karar Alma Teknikleri ile Finansçı Olmayanlar İçin Finans, Zaman Yönetimi, Müşteri Yönetimi ve Takım Çalışması başta olmak üzere, çalışanların mesleki ve davranışsal yetkinliklerini artırmaya ve şirketin SEÇ politikalarını desteklemeye yönelik çok sayıda eğitim programı organize edilmiştir. Yıl boyunca 3.592 adam/gün eğitim verilmiş olup, bu eğitimlerin 1.767 adam/günü iç eğitimlerden oluşmuştur. 79 10 80 Markaya yönelik faaliyetler Faaliyet Raporu ‘09 Türkiye’nin en güçlü markalarından biri Güven unsurunun önemli bir tercih kriteri olduğu akaryakıt sektöründe markalaşma büyük önem taşımaktadır. Petrol Ofisi, güçlü marka algısını geliştirerek sürdürmeyi en önemli önceliklerinden biri olarak kabul etmektedir. Bu amaçla toplumun her kesimiyle iki yönlü ve etkili bir iletişim içinde olmayı hedefleyen Petrol Ofisi, iletişim stratejisini liderlik özelliğinin yanı sıra en son teknolojiyi kullanma konusundaki öncü karakterini ve sahip olduğu kurumsal değerleri öne çıkartacak şekilde oluşturmaktadır. Şirket bilinirliğini artırma; tercih edilme ve sadakat oranlarını yükseltme; müşteri gruplarıyla olan bağlarını güçlendirme ve müşterilerin ihtiyaçlarına odaklanma hedefleri, Petrol Ofisi’nin iletişim stratejisini belirleyen en önemli kriterlerdir. Diğer taraftan Türkiye’nin en yaygın istasyon ağıyla ülkemizin tüm yollarında tüketicinin yanında olan Petrol Ofisi, sahip olduğu köklü değerlerinden kaynaklanan sorumluluk bilinciyle toplumsal gelişime de çeşitli yollarla destek vermektedir. Toplumsal gelişimi sürdürülebilir kılacak projeler geliştirmeye önem veren Petrol Ofisi, uzun soluklu işbirlikleri yoluyla geleceğe yatırım yapmayı kurumsal vatandaş olmanın bir gereği saymaktadır. 81 pazarlama faaliyetleri Müşteri gözünde en iyi olma Marka iletişimi: “Nice Yollara” kampanyası Petrol Ofisi, pazarlama alanındaki tüm faaliyetlerini, pazar araştırmaları yoluyla tüketicilerin beklentilerini anlayarak ve pazarda sahip olduğu değerleri tüketici gözünden görmeye çalışarak şekillendirmektedir. Pazarlama stratejilerinin odağına “müşteri gözünde en iyi olma” vizyonunu koyan Petrol Ofisi, 2009 yılından başlayarak pazarlama alanındaki etkinliklerini “ürünlerini farklılaştırma”, “müşterilerini ödüllendirme”, “dağıtım kanalıyla gücünü birleştirme” ve “satış noktalarını hizmetler ve fiziki şartlar itibariyle geliştirme” olarak 4 ana alanda yoğunlaştırmayı kararlaştırmıştır. Şirket, 2009 yılı pazarlama faaliyetlerini marka iletişimi, satış geliştirme ve müşteri sadakat programları başlıkları altında yürütmüştür. 2009 yılında yürütülen en kapsamlı marka iletişim etkinliği “Nice Yollara” reklam kampanyasıdır. 2008 sonunda yapılan marka imaj araştırmaları sonucunda belirlenen gelişme alanlarını destekleyen ve markanın gücünü, liderliğini ve yaygınlığını vurgulamanın dışında tüm araç sürücüleriyle duygusal bağı güçlendirmeyi amaçlayan kampanya, çok yoğun bir iletişim planıyla Nisan 2009’da devreye girmiştir. Yol hikâyelerinin anlatıldığı reklam filminde, yaygın istasyon ağı ile Türkiye’nin en ücra köşelerine bile ulaşan Petrol Ofisi’nin, uzun ya da kısa her yolun başında, ortasında ya da sonunda yer alarak, seyahat edenlerin en yakın yol arkadaşı olduğu mesajı işlenmiştir. 2009 yılının gündeminde yer alan konu başlıklarından bir diğeri de, 2010 pazarlama planlarının temelini oluşturan Yeni Nesil V/Max yakıt ailesine yönelik hazırlık çalışmalarıdır. Yıl boyunca farklı coğrafi bölgelere ve araç tiplerine yönelik olarak, tüketicilerin yakıt kullanımı davranışlarını ve alışkanlıklarını ölçmek üzere kapsamlı kalitatif ve kantitatif araştırmalar gerçekleştirilmiş ve elde edilen veriler doğrultusunda “müşteri beklentilerini aşarak karşılayan yeni nesil yakıt ailesi” ve onu 360 derece destekleyen bir marka iletişim stratejisi geliştirilmiştir. Petrol Ofisi marka algısını belirleyen en önemli unsurlardan biri olan istasyonların fiziki şartlarını ve hizmet standartlarını denetlemeyi amaçlayan gizli müşteri araştırmaları da yıl boyunca sürdürülmüş ve eksik görülen noktaların iyileştirilmesine yönelik aksiyonlar alınmıştır. 82 Faaliyet Raporu ‘09 Satış geliştirme: Promosyon kampanyaları Müşteri sadakat programları Satış geliştirme faaliyetlerinin geçmiş yıllardan daha yoğun bir şekilde sürdürüldüğü ve çeşitlendirildiği 2009 yılında 6 farklı genel satış promosyonu ile 2 otogaz özel satış promosyonu gerçekleştirilmiştir. Söz konusu promosyon kampanyaları süresince Petrol Ofisi’ni tercih eden sürücüler çeşitli armağanlarla ödüllendirilmiştir. Bu yöndeki en geniş kampanya, Kasım-Aralık 2009 tarihleri arasında gerçekleştirilen “Nice Yıllara, Nice Yollara” adlı yıl sonu kampanyasıdır. Kampanya süresince yakıtlarını Petrol Ofisi’nden alan sürücülere cep telefonundan dakikalarca günlük bedava konuşma ve mesajlaşma olanağı sunulmuş, ayrıca otomobiller ve cep telefonları armağan edilmiştir. Petrol Ofisi tarafından kurumsal müşterilere yönelik olarak geliştirilen AutoMatic filo yönetimi hizmeti ile bireysel müşterileri hedefleyen Positive Card, Petrol Ofisi tarafından uygulanan müşteri sadakat programının temelini teşkil etmektedir. AutoMatic 140.000 araca ulaşan geniş kurumsal müşteri tabanı, Positive Card da 2 milyonu aşan bireysel kullanıcı sayısıyla sektördeki benzer uygulamalar arasında ayrıcalıklı bir yere sahiptir. 2009 yılında... Petrol Ofisi, seyahat edenlerin en yakın yol arkadaşı olduğunu vurgulamak ve tüketicilerle arasındaki duygusal bağı güçlendirmek amacıyla “Nice Yollara” reklam kampanyasını düzenledi. 83 kurumsal iletişim faaliyetleri 84 Daha güçlü bir Petrol Ofisi algısı için Medya ilişkileri Sektörel liderliğinin yanı sıra, Türk tüketicisi ve toplumu için çok ayrıcalıklı konuma sahip olan Petrol Ofisi’nin kamuoyu gözündeki algısını, kurumsal itibarın devamlılığını sağlayacak şekilde geliştirmek üzere çalışmalara 2009 yılında da devam edilmiştir. Kurumsal iletişim çalışmaları, Petrol Ofisi’nin vizyon, misyon ve hedefleri ile dış çevreden gelen etkileşimler arasında bir denge oluşturmayı amaçlamaktadır. Petrol Ofisi’nin kendi gündemini oluşturarak planlı, pozitif ve sürdürülebilir bir iletişim programı içinde hareket etmesi, şirket bünyesindeki tüm birimlerin koordineli çalışmasıyla sağlanmaktadır. Bu çerçevede 2009 ajandasında yer alan başlıca faaliyet alanları şunlardır: Kamuoyu nezdinde şirketin bilinirliğini pekiştirmek amacıyla medyayı etkili bir şekilde kullanmak ve medya ilişkilerini sıcak tutmak Petrol Ofisi gündemindeki öncelikli konulardan biridir. Bu amaçla 2009 yılı boyunca medya, basın bültenleri yoluyla düzenli olarak bilgilendirilmiş ve özel haber çalışmalarıyla iş birimlerinin faaliyet ve hizmetleri detaylı anlatılmıştır. Sektörün öncü kuruluşu olarak sektörel dosya haberlerinin içinde yer alınmasına öncelik verilmiştir. Yenilikçi ürün ve faaliyetlerimize ilişkin basın toplantıları, geniş medya kesimleriyle bir araya gelebilmek için bir fırsat oluşturmuştur. Düzenlenen basın gezileriyle, medyanın sektörün ve sosyal ilişkilerimizin dinamizmini yakından gözlemlemesi sağlanmıştır. Üst düzey şirket yöneticileri için organize edilen röportajlar yoluyla kamuoyuna en yetkin ağızlardan bilgi aktarımı yapılmıştır. Faaliyet Raporu ‘09 İç iletişim çalışmaları Gündem yönetimi ve kriz iletişimi Petrol Ofisi çalışanlarının, şirket hedef ve faaliyetleriyle ilgili bilgi seviyelerini yüksek tutmak amacıyla yıl boyunca periyodik olarak iç bilgilendirme toplantıları düzenlenmiştir. Yine bu doğrultuda, Petrol Ofisi bünyesinde bir yenilik olarak, şirketteki gelişme ve yenilikleri paylaşmak amacıyla “Yol POstası” adlı iç iletişim bülteni yayın hayatına başlamıştır. Günümüzde kriz iletişimi ve gündem yönetimi, iletişim çalışmalarının ayrılmaz bir parçasıdır. 2009 yılında da, proaktif ve reaktif süreçlerle kriz yönetimi çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Bayi iletişimi çalışmaları Petrol Ofisi ailesinin birer mensubu olan bayilere yönelik iletişim çalışmaları kapsamında “Yol POstası” adlı iletişim bülteninin bayilere yönelik versiyonu da yayın hayatına başlamıştır. Petrol Ofisi 2009 İtibar Araştırması Petrol Ofisi 2009 yılı “İtibar Yönetimi Araştırması” Petrol Ofisi’nin tüm paydaşları dikkate alınarak geniş bir kapsamda kurgulanmıştır. Araştırma çerçevesinde şirket yönetici ve çalışanlarından bayi ağına, tüketicilerden finans kurumlarına kadar tüm paydaşlarımızla çok sayıda görüşme gerçekleştirilmiştir. Araştırma bulguları ve hazırlanan yol planı, 2010 içerisinde belirli bir planlama ile yaygın bir şekilde paylaşılacaktır. 2009 yılında... Petrol Ofisi, daha güçlü bir marka algısı için tüm paydaşlarıyla iletişimini pekiştirmeye devam etti. 85 sosyal sorumluluk çalışmaları “Gönülden bağlıyız” 86 Ülke çapında 81 ilin tamamı ve yaklaşık 850 ilçede toplam 3.008 istasyonuyla Türkiye’nin en büyük kurumsal yapılarından birini oluşturan Petrol Ofisi, ürettiği değerlerin bir bölümünü toplumsal gelişime destek vermek için kullanmakta ve uzun soluklu projelerle geleceğe yatırım yapmaktadır. Şirket, kurumsal vatandaş olmanın bilinciyle gerçekleştirdiği ve kazanımlarıyla geleceğe ışık tuttuğuna inandığı sosyal sorumluluk çalışmalarından birini, Türkiye’nin önde gelen sivil toplum kuruluşlarından Toplum Gönüllüleri Vakfı (TOG) ile 2008 sonlarında başlatmıştır. TOG bünyesinde geliştirilen projelere katılan Petrol Ofisi çalışanları “Dinamo Toplum Takımı” adında bir grup oluşturmuştur. TOG’un, üniversite gençlerinin iş yaşamına yakınlaşmasını sağlamak, özgüven kazanmalarına yardımcı olmak ve kişisel girişimlerini teşvik etmek amacıyla yürüttüğü Rehberlik Projesi’ne gönüllü olarak destek veren bu grup, gençlerin kişisel gelişimlerine çeşitli şekillerde katkıda bulunmaktadır. Ayrıca çalışanlarımızın bir kısmı Toplum Gönüllüleri Vakfı’nın burs komitesinde yer alarak, burs verilecek öğrencilerin seçiminde etkin rol oynamaktadır. “Gönülden Bağlıyız” sloganıyla hayata geçen işbirliği, 56 ilde, 75 üniversitede, 88 üniversite kulübü ve 16 bin genç gönüllüsüyle faaliyetlerini sürdüren TOG ile Türkiye çapında bir sosyal yaygınlığa sahip olan Petrol Ofisi arasında bir sinerji oluşturulmasını hedeflemektedir. Tüm çalışanlarına, bayilerine ve sosyal paydaşlarına “Toplum Gönüllüsü” olma çağrısında bulunan Petrol Ofisi, söz konusu işbirliği yoluyla vakfın gerçekleştirdiği çok sayıda yerel projeyi destekleyerek gençlerin kişisel gelişimine katkıda bulunmakta ve onların aktif birer yurttaş olarak sosyal hayatta yer almalarına yardımcı olmaktadır. Petrol Ofisi ile TOG arasındaki işbirliğinin başladığı Kasım 2008 tarihinden bu yana 16 ilde bayiler ve gönüllü gençlerin bir araya geldiği çeşitli toplantılar düzenlenmiş ve atölye çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Yerel ihtiyaca göre, gençlerin liderliğinde, bayilerin ve iş çevrelerinin katılımıyla toplumsal fayda sağlayan faaliyetler 2009 boyunca sürdürülmüştür. Yapılan çalışmalarda gençler tarafından geliştirilen sosyal sorumluluk projeleri de desteklenmiş ve yaratılan bilginin topluma aktarılması hedeflenmiştir. Faaliyet Raporu ‘09 “Baba Beni Okula Gönder” Diğer projeler Petrol Ofisi, Milliyet gazetesinin öncülüğünde sürdürülen “Baba Beni Okula Gönder” projesine 2005 yılından bu yana destek vermektedir. Şirketimiz, bu kapsamda her yıl 500 kız öğrencinin eğitimine katkıda bulunmaktadır. Ayrıca Petrol Ofisi çalışanları ve bayileri, 68 kız çocuğunun eğitimine destek sağlamakta ve bu desteğin çoğalması yönünde girişimlerde bulunulmaktadır. Bu projenin kapsamı ve etki alanı, öğrencilerin İstanbul ve Petrol Ofisi Genel Müdürlüğü’ne yaptıkları ziyaret ve diploma töreni gibi etkinliklerle daha da zenginleştirilmiştir. Petrol Ofisi, kurumsal vatandaş olmanın gereği olarak, sosyal içerikli ve geleceğe yönelik fayda sağlayan başka sosyal sorumluluk projelerine de destek vermektedir. Şirketin kurumsal üyesi olduğu Özel Sektör Gönüllüler Derneği (ÖSGD) bünyesinde gerçekleştirilen çalışmalar buna örnek gösterilebilir. Bu çerçevede 2009 yılı içinde “Okul Dostu” projesi kapsamında Poligon Mahallesi Kâzım Karabekir İlköğretim Okulu’nda 3. ve 4. sınıflara yönelik kitap okuma etkinliği ile 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin farklı meslekleri tanımalarına yönelik Meslek Tanıtımı Semineri düzenlenmiştir. Petrol Ofisi gönüllüleri, kendileriyle paylaşılan projelere görme engelli öğrencilere bilgisayarda kitap okuyarak; kadın girişimcileri destekleme projesi çerçevesinde ihtiyaç duyulan alanlarda danışmanlık vererek; ilköğretim öğrencilerinin kültür bilincini artırmaya yönelik “Kültür Karıncaları” eğitmeni olarak; uzun mesafe koşarak yardım toplayan Adım Adım Oluşumu’na katılarak destek olmuşlardır. İşitme engelli çocuklara destek Petrol Ofisi, doğuştan işitme engelli çocukların topluma kazandırılması yönündeki çalışmalara da destek vermektedir. Söz konusu destek, 0-6 yaş arası çocuklardaki işitme problemine zamanında müdahale yapılarak, bu çocukların normal yaşamdan geri kalmamaları için çalışmalar yürüten Türkiye İşitme ve Konuşma Rehabilitasyon Vakfı (TİV) yoluyla yerine getirilmektedir. Batman ve Adana’da eğitim veren Petrol Ofisi İlköğretim Okulları’nın yanı sıra ülkenin farklı yerlerindeki ihtiyaç sahibi okullardan gelen talepler doğrultusundakitap, kırtasiye ve bilgisayar bağışları yapılmaktadır. 2009 yılında... Petrol Ofisi ile Toplum Gönüllüleri Vakfı arasında “Gönülden Bağlıyız” sloganıyla kapsamlı bir işbirliği hayata geçirildi. 87 Kurumsal takvim 88 Faaliyet Raporu ‘09 ocak mart Ê Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği (TKYD) tarafından düzenlenen “Şirket Değeri Oluşturmada Kurumsal Yönetimin Rolü” başlıklı konferansa katılım sağlandı. Ê Kamyonum dergisi Düzce buluşmasında Positive Card’ın ve madeni yağ ürünlerinin tanıtımı yapıldı. Organizasyonda V/Max Performans Serisi ve Kalite Sistemi sunumu gerçekleştirildi. Ê Kamyonum dergisi İzmir buluşmasında Positive Card’ın ve madeni yağ ürünlerinin tanıtımı yapıldı. Organizasyonda V/Max Performans Serisi ve Kalite Sistemi sunumu gerçekleştirildi. Ê TOG tarafından Petrol Ofisi Toplum Takımı üyelerine “Gönüllülük Eğitimi” verildi. Ê Toplum Gönüllüleri Vakfı (TOG) bünyesindeki toplum gönüllüsü gençler Petrol Ofisi’nin Eskişehir bayileriyle buluştu. Ê Tarım Kredi Kooperatifleri Genel Müdürlüğü ile 5 yıllık akaryakıt ve madeni yağ alım sözleşmesi imzalandı. Ê Aliağa madeni yağ fabrikasının operasyonlarına son verildi. Ê Üç adet yeni akaryakıt istasyonu açıldı. şubat Ê Satış Gücü Toplantısı Antalya’da yapıldı. Ê Kamyonum dergisi Eskişehir buluşmasında Positive Card’ın ve madeni yağ ürünlerinin tanıtımı yapıldı. Organizasyonda V/Max Performans Serisi ve Kalite Sistemi sunumu gerçekleştirildi. Ê Petrol Ofisi ile General Motors arasındaki işbirliği Hilton İstanbul’da yapılan basın toplantısıyla duyuruldu. Ê Toplum Gönüllüleri Vakfı (TOG) bünyesindeki gönüllü gençler Petrol Ofisi’nin Denizli bayileriyle buluştu. Ê 2008 yıl sonu mali tabloları açıklandı. Ê İki adet yeni akaryakıt istasyonu açıldı. Ê Memorial Sağlık Grubu ile Petrol Ofisi arasında Positive Card kullanıcılarına yönelik işbirliği, Ceylan Intercontinental’da yapılan basın toplantısıyla duyuruldu. Ê Toplum Gönüllüleri Vakfı (TOG) bünyesindeki gönüllü gençler, Petrol Ofisi’nin Kahramanmaraş ve Gaziantep bayileriyle buluştu. Ê Afton tarafından geliştirilen yeni nesil katkı paketimizin özellikle yakıt ekonomisi açısından test edilmesine yönelik olarak, Mercedes Benz Türk işbirliğiyle TÜBİTAK gözetiminde ve onayında yol ve şasi dinamometre testlerine başlandı (MartAralık). nisan Ê ODTÜ mezunu şirket yöneticilerimiz ODTÜ Kariyer Günleri’nde sunum yaptı. Ê MX Motocross Şampiyonası, Petrol Ofisi sponsorluğunda 11-12 Nisan tarihlerinde İstanbul Hezarfen parkurunda gerçekleşti. Ê Kamyonum dergisi Mersin buluşmasında Positive Card’ın tanıtımı yapıldı. Organizasyonda V/ Max Performans Serisi ve Kalite Sistemi sunumu gerçekleştirildi. Ê CNR Fuarcılık tarafından düzenlenen Petroleum Fuarı’ndaki Petrol Ofisi standı yoğun ilgi çekti. Ê Petrol Ofisi tarafından LPG ile çalışan araçlar için özel olarak geliştirilen akıllı yağ maxima Auto LPG 10W–40 pazara sunuldu. Ê Bir adet yeni akaryakıt istasyonu açıldı. 89 mayıs Ê 2009 yılı birinci çeyreği finansal sonuçları açıklandı. Ê Muğla’daki “Baba Beni Okula Gönder” bursiyerlerimiz 18-20 Mayıs tarihleri arasında İstanbul’da misafir edildi. Ê Türkiye’de de sayıları hızla artan Euro 4 ve Euro 5 motorlu SCR (Seçici Katalitik İndirgeme) sistemli dizel araçlar için geliştirilen AdBlue® ürünü pazara sunuldu. Ê Motosiklet yağları ailesine, scooter’lar için özel geliştirilen maximoto Scooter 5W–40 ürünü eklendi. Ê Petrol Ofisi Madeni Yağları ile Avrupa’nın en büyük, dünyanın dördüncü büyük motosiklet üreticisi Piaggio & C.S.p.a’nın Türkiye genel distribütörü Ferco Motor arasında sponsorluk anlaşması imzalandı. Anlaşmayla birlikte Ferco Motor tüm motosiklet markaları için müşterilerine Petrol Ofisi maximoto motosiklet yağları serisini önermeye ve servislerinde kullanmaya başladı. Ê KKTC Tarım Bakanlığı tarafından düzenlenen “Piyasada Dolaşımda Olan Akaryakıtlar - KKTC ve Türkiye İçin 2008 Yılı Değerlendirmesi” adlı konferansta “Petrol Ofisi ve KIPET Ürün Kalitesi ve Kalite Zinciri” konulu bir sunum yapıldı. Ê İki adet yeni akaryakıt istasyonu açıldı. haziran Ê Kurumsal Oyunlar’a (Corporate Games) Petrol Ofisi çalışanlarından oluşan takımlarla yedi branşta katılım sağlandı. Ê Kamyonum dergisi Sakarya buluşmasında Positive Card’ın tanıtımı yapıldı. Organizasyonda V/ Max Performans Serisi ve Kalite Sistemi sunumu gerçekleştirildi. Ê Pegasus Havayolları ile Positive Card arasında imzalanan işbirliği anlaşması geniş katılımlı bir basın toplantısıyla duyuruldu. Ê Accountability Etik Hesap Verebilirlik 2008 Türkiye Değerlendirmesi’nde dereceye giren Petrol Ofisi’nin ödülünü CFO Ogeday Çağatay aldı. 90 Ê Marmara Bölge Bayileri, Marriot Otel’de toplandı. Ê Derince fabrikasında sentetik motor yağlarının yerel üretimine başlandı. Ê Beş adet yeni akaryakıt istasyonu açıldı. temmuz Ê Özel Sektör Gönüllüler Derneği’nin Feriye’deki Gönüllü Elçiler Toplantısı’na katılım sağlandı. Ê Güney Bölge Adana Bayi Toplantısı, Adana HiltonSA’da yapıldı. Ê Kuzey ve Güney Bölgeler Bayi Toplantısı, Nevşehir Lykia Lodge’da yapıldı. Ê Güney Bölge Antalya Bayi Toplantısı, Sheraton Antalya’da yapıldı. Ê Güney Bölge Trabzon Bayi Toplantısı, Zorlu Grand Hotel’de yapıldı. Ê Tedarik Zinciri Direktörlüğü, Mersin’de yerel basınla buluştu. Ê Mersin Terminali’nde görev yapan çalışanların bir bölümü TOG Yaz Dönemsel Projesi’ne gönüllü olarak katıldı. Ê Positive Card ve Madeni Yağ Entegrasyon Projesi uygulamaya başlandı. Bu projeyle birlikte Positive Card ile Petrol Ofisi istasyonlarından yapılan madeni yağ alışverişleri de puan kapsamına alındı. Ê Petrol Ofisi, 2-5 Temmuz tarihlerinde Bilecik, 9-12 Temmuz tarihlerinde Bursa ve 16-19 Temmuz tarihlerinde Kastamonu’da yapılan EMOK (Enduro Motosiklet Kulübü) Türkiye Motosiklet Festivali’nde maximoto motosiklet yağları ailesiyle yer aldı. Festival süresince motosiklet kullanıcılarına maximoto ürünü tanıtıldı ve deneme olanağı sağlandı. Ê TS 16949 belgelendirme denetimleri sıfır hatayla tamamlandı. Ê KKTC’deki ilk iki Maxima Merkezi kuruldu. Ê Ford onaylı Maxima 5W–30 ürününün üretimine başlandı. Ê Bir adet yeni akaryakıt istasyonu açıldı. Faaliyet Raporu ‘09 ağustos kasım Ê Petrol Ofisi Madeni Yağ ekibi tarafından, İstanbul’da 25 sanayi sitesinde yer alan perakende satış noktası, servis ve oto tamirhaneler başta olmak üzere toplam 430 nokta ziyaret edildi. Petrol Ofisi Madeni Yağ ürünlerindeki yeniliklerin anlatıldığı ve teknolojik ürünlerin tanıtıldığı Doğrudan Pazarlama ve Satış Aktivitesi’ne başlandı. Aktivite ekim ayına kadar devam etti. Ê Petrol Ofisi, “Capital 500 Ödülleri”nde ikincilik ödülünün sahibi oldu. Ê Benzin Yakıt Ekonomisi Testi, Afton Ashland Technical Center’da gerçekleştirildi. eylül Ê “Adım Adım Oluşumu” Petrol Ofisi Genel Müdürlüğü’nde konuk konuşmacı olarak ağırlandı. Ê Petrol Ofisi gönüllüleri, TOG Burs Komitesi’ne katılmak üzere mülakat eğitimi aldı. Ê Petrol Ofisi’nin sponsoru olduğu Euractiv.com AB haber portalı 2. yıldönümünü kutladı. Ê İki adet yeni akaryakıt istasyonu açıldı. ekim Ê Kıbrıs’taki ilk Maxima Değişim Merkezi’nin açılışı dolayısıyla bir basın toplantısı düzenlendi. Ê Ankara Çayyolu’ndaki Öz Petrol istasyonunun açılışı basının yoğun ilgisiyle gerçekleştirildi. Ê MAN ile 10 yılı aşkın bir süredir devam eden madeni yağ ilk dolum işbirliğinin geliştirilmesi amacıyla MAN İstanbul Merkez Şube’nin müşterilerine özel “Güvenli Sürücülük Ağır Vasıta Eğitimi” organizasyonu düzenlendi. Ê Türkiye yol inşaat makineleri pazarında lider konumda bulunan Wirtgen Türkiye ile merkez servislerinde Petrol Ofisi markalı madeni yağ ürünlerinin kullanılmasına ve satışı yapılan ürünlerde Petrol Ofisi Madeni Yağları’nın tavsiye edilmesine ilişkin anlaşma yapıldı. Ê Tüm Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifleri Merkez Birliği Toplantısı, Petrol Ofisi Madeni Yağlar sponsorluğunda gerçekleştirildi. Ê S.S. Tüm Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifleri Merkez Birliği Toplantısı Petrol Ofisi sponsorluğunda Kemer Haber Hotel’de geçekleştirildi. Etkinlik süresince V/Max Eurodizel 10 standı kurularak, Positive Card tanıtımı ve üye işlemleri, ürün, madeni yağ ve filo satışları tanıtımları gerçekleştirildi, broşürler dağıtıldı. Ê Motorin CEC DW-10 Güç ve Performans Testi, Tickford Powertrain Test Merkezi’nde gerçekleştirildi. Ê Bir adet yeni akaryakıt istasyonu açıldı. Ê TOG ATAK “Kültürel Miras” projesi, Kars’ta ulusal basının ve Petrol Ofisi gönüllülerinin katılımıyla gerçekleştirildi. aralık Ê İzmir Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği (IESOB) Birlik Başkanlar Kurulu Toplantısı Marmaris’te Petrol Ofisi sponsorluğunda gerçekleştirildi. Ê Başakşehir’de Titiz Petrol’ün açılışı yapıldı. Ê Benzin Yakıt Ekonomisi ve Performans Testi, Tickford Powertrain Test Merkezi’nde gerçekleştirildi. Ê Altı adet yeni akaryakıt istasyonu açıldı. Ê Türk otomotiv sektörünün köklü kuruluşlarından Karsan ile Petrol Ofisi arasında yetkili servis madeni yağ ikmali anlaşması imzalandı. Karsan, bu anlaşma gereği pazarlama, satış ve satış sonrası hizmet faaliyetlerini yürüttüğü J9 ve Hyundai Truck HD Serisi’nin yetkili servislerinde madeni yağ olarak Petrol Ofisi’ni kullanmaya başladı. Ê DenizBank’ın çiftçilere özel geliştirdiği “Üretici Kart” programına, Petrol Ofisi Madeni Yağ ürünleri de dahil edildi. 91 Yönetim Kurulu ve üst yönetim 92 Faaliyet Raporu ‘09 yönetim kurulu Aydın Doğan Tamas Mayer Yönetim Kurulu Başkanı* Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı** 1936 yılında Kelkit’te doğan Aydın Doğan, ilk ve ortaöğrenimini Kelkit’te, lise öğrenimini Erzincan’da tamamladı. 1956-1960 yılları arasında İstanbul Yüksek İktisat ve Ticaret Mektebi’nde okudu. 1961 yılında ilk şahsi şirketini kurdu; şirket 1970 yılına kadar toptan ticaret alanında varlık gösterdi. 1974’te yeni şirketiyle sanayi alanına adım attı. 1974’ü izleyen yıllarda İstanbul Ticaret Odası Meclis ve Yönetim Kurulu Üyeliği’ne, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Yönetim Kurulu Üyeliği’ne seçildi. 1979 yılında Milliyet gazetesini devralarak, basın ve yayıncılık dünyasına girdi. 1994 yılında Hürriyet gazetesini de satın alarak medyadaki varlığını pekiştirdi; çalışmalarıyla bu alanda yükselen bir grafik çizdi. 1986-96 yılları arasında Türkiye Gazete Sahipleri Sendikası Başkanlığı’nı yürüttü. 2004 yılında Dünya Gazeteler Birliği (World Association of Newspapers - WAN) toplantısında seçimle Yönetim Kurulu Başkan Yardımcılığı’na getirilen ilk Türk oldu. 1999 yılında T.C. Devlet Üstün Hizmet Madalyası ile ödüllendirildi. 1996 yılında Aydın Doğan Vakfı’nı kurarak kültür ve eğitimin yanı sıra sosyal alanlarda sağladığı hizmetleri bir şemsiye altında topladı. Tamas Mayer, Budapeşte Ekonomi Üniversitesi’nde işletme alanında yaptığı yüksek lisansın ardından 1992 yılında petrol ve doğalgaz endüstrisinde çalışmaya başladı. 1992-1998 yılları arasında OMV Macaristan’ın Genel Direktörlüğü’nü yürüttü. 1998-2002 yılları arasında OMV Bulgaristan’ın Genel Direktörlüğü’nü üstlenen Mayer, 2003’te OMV Romanya, Bulgaristan ve Sırbistan-Karadağ arasındaki Pazarlama ve Dağıtım Aktivitelerinin Koordinasyonundan Sorumlu Yönetici unvanını aldı. 2005 yılında Petrom’a katılan Mayer, halen İcra Kurulu Üyesi olarak görevini sürdürmektedir. * Aydın Doğan 11.02.2010 tarihinde Yönetim Kurulu Başkanlığı ve Yönetim Kurulu Üyeliği görevlerinden ayrılmış olup, Yönetim Kurulu Başkanlığı görevine Hanzade Doğan Boyner, Yönetim Kurulu Üyeliği’ne ise Yahya Üzdiyen seçilmiştir. ** Tamas Mayer 17.12.2009 tarihinde Gerhard Roiss’un yerine Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı olarak atanmıştır. 93 yönetim kurulu 94 Hanzade Doğan Boyner İmre Barmanbek Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Ergun Kuran Yönetim Kurulu Üyesi Hanzade Doğan Boyner, London School of Economics’ten Ekonomi dalında lisans derecesiyle mezun olduktan sonra, Londra’da Goldman Sachs International’ın İletişim, Medya ve Teknoloji Grubu’nda Finansal Analist olarak çalıştı; bu süre içinde şirket satın alma ve birleşme konularında deneyim kazandı. 1999’da Columbia Üniversitesi’nden MBA derecesi alan Hanzade Doğan Boyner, aynı yıl Türkiye’ye döndü ve internet servis sağlayıcısı olarak hizmet veren Doğan Online şirketini kurdu. Hanzade Doğan Boyner halihazırda, portföyünde Türkiye gazete pazarının yüzde 35’ini oluşturan Milliyet, Radikal, Posta ve Fanatik gazeteleri bulunan Doğan Gazetecilik’in Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı ve Doğan Holding Yönetim Kurulu Üyesi’dir. Hanzade Doğan Boyner, Dünya Gazeteciler Birliği Yönetim Kurulu Başkan Vekili, ayrıca Türk Sanayici ve İşadamları Derneği, Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu, Genç Başkanlar Organizasyonu, Türkiye Üçüncü Sektör Vakfı ve Kadın Girişimcileri Derneği Üyesi’dir. Girişimlerinin bir parçası olarak, Türkiye’nin en başarılı sosyal sorumluluk projelerinden biri olan “Baba Beni Okula Gönder” kampanyasını yürütmektedir. Hanzade Doğan Boyner, Monte Carlo’da Ernst and Young tarafından düzenlenen, “Dünyanın En Başarılı Girişimcisi” ödülünün verildiği ve 32 ülkeden 32 şirketin katıldığı yarışmada yedi kişiden oluşan jürinin başkanlığını yapmıştır. Hanzade Doğan Boyner, Fortune dergisi tarafından 2007 yılında dünya çapında etkili iki Türk kadından biri olarak kabul edilmiştir. 1942 yılında doğan İmre Barmanbek, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilimler Fakültesi Ekonomi ve Finans Bölümlerinden lisans derecesiyle mezun oldu. Kariyerine Maliye Bakanlığı’nda, Hesap Uzmanları Kurulu Hesap Uzman Yardımcısı olarak başladı. 1969-1972 yılları arasında Devlet Planlama Teşkilatı Teşvik Uygulama’da Planlama Uzmanı olarak görev yapan İmre Barmanbek, daha sonra Maliye Bakanlığı Hesap Uzmanlığı’na terfi etti ve aynı zamanda Vergi Temyiz Komisyonu’nda üyelik yaptı. Bakanlıktaki başarılı kariyerinin ardından özel sektörde çalışmaya başladı. Koç ve Doğan Gruplarının ortak girişimi olan Doğuş Akü’ye Finans Müdürü olarak katılan Barmanbek, daha sonra aynı kuruluşta Genel Müdürlüğe terfi etti. İş hayatına Doğan Holding’de Mali Koordinatör olarak devam eden Barmanbek, 1998 yılında Mali İşler Grup Başkanı oldu. 1999-2002 yılları arasında Genel Koordinatörlük ve Yönetim Kurulu Murahhas Üyeliği görevlerini yürüttü. Dinamik yönetim tarzı ve katma değerli gelişmeye verdiği önemden dolayı 2001 yılında Dünya gazetesi tarafından Türkiye’de “Yılın En İyi Kadın Yöneticisi” ödülüne layık görüldü; ayrıca 2001 ve 2002 yıllarında üst üste iki kez, Fortune dergisinin “Dünyanın En Etkili Kadın Yöneticileri” değerlendirmesinde önce 33., daha sonra 22. sırada yer aldı. Barmanbek 2003 yılından bu yana Doğan Holding’de Yönetim Kurulu Başkan Vekilliği ve İcra Kurulu Üyeliği görevlerini sürdürmektedir. 1955 yılında doğan Mehmet Ergun Kuran, İngiltere Liverpool Kolej’deki lise öğreniminin ardından Manchester Üniversitesi Mühendislik Bölümü’nden 1978’de mezun oldu. 1980 yılında Medan, Endonezya’da Schlumberger Technical Services bünyesinde Jeofizik Mühendisliği eğitimi aldı. 1994 yılına kadar Schlumberger’in Orta ve Uzakdoğu Asya’da petrol çalışmalarının değişik kademelerinde görev yapan Kuran, 1994-1999 yılları arasında Türkiye Petrol Rafinerileri A.Ş.’de (TÜPRAŞ) Genel Müdür ve Yönetim Kurulu Başkanı olarak görev yaptı. 2000-2006 yıllarında Demirören Şirketler Grubu’nda Genel Müdürlük, Demal A.Ş.’de Yönetim Kurulu Üyeliği görevlerinde bulundu. Yönetim Kurulu Üyesi Faaliyet Raporu ‘09 Manfred Leitner Daniel Turnheim Stefan Waldner 1960 yılında doğan Manfred Leitner, Viyana Ekonomi Üniversitesi’nde Ticari Bilimler dalında gördüğü eğitimin ardından OMV Grubu Yurtdışı Faaliyetler Departmanı’nda meslek hayatına başladı. Daha sonra aynı şirkette sırasıyla Libya’da Finans Müdürlüğü, Arama ve Üretim Projeleri Kalite Müdürlüğü, Arama ve Üretimden Sorumlu Başanalistlik ve Başkontrolörlük, Rafinasyon ve Pazarlamadan Sorumlu Kontrol Müdürlüğü, Üretim ve Tedarik-Rafinasyon ve Pazarlamadan Sorumlu Müdürlük görevlerinde bulundu. Leitner, 2003 yılından bu yana Arıtım-Dağıtım Optimizasyonu ve Tedarik İşkolundan Sorumlu Başkan Yardımcısı olarak görev yapmaktadır. 1975 yılında doğan Daniel Turnheim, Viyana Üniversitesi’nde İş İdaresi eğitimi aldı. Profesyonel iş yaşamına 1999 yılında Amerikan teknoloji ve iletişim firması ARTESYN Teknoloji’de İş Analisti olarak başladı. 2002 yılında katıldığı OMV Group’ta farklı pozisyon ve görevlerde bulundu. Daha sonra OMV İngiltere’de Kontrol Müdürü olarak çalışan Turnheim, 2003 yılından bu yana OMV Ticari Kontrol Müdürü olarak görev yapmaktadır. 1977 yılında doğan Stefan Waldner, İş İdaresi ve Uluslararası Yönetim eğitimi gördüğü Viyana Üniversitesi’nden yüksek lisans derecesiyle mezun oldu. Avrupa Topluluğu Yönetim Okulu’ndaki eğitiminin ardından iş yaşamına Almanya’da Uluslararası Yönetim Danışmanı olarak başladı. Daha sonra Londra’da birleşme, şirket devirleri ve sermaye yatırım işlemleri konusunda danışmanlık hizmeti veren lider bir Amerikan yatırım bankasında çalışan Waldner, 2005 yılında OMV Ticari Birleşme ve Devralma Bölümü’ne katıldı. Waldner, 2009 yılından bu yana OMV’de Ticari Gelişimden Sorumlu Kıdemli Başkan Yardımcısı olarak görev yapmaktadır. Yönetim Kurulu Üyesi Yönetim Kurulu Üyesi*** Yönetim Kurulu Üyesi*** denetim kurulu üyeleri Aydın Günter Üye Ali Reha Müstecaplıoğlu Üye *** Daniel Turnheim ve Stefan Waldner, 17.12.2009 tarihinde Gerhard Roiss ve David Charles Davies’in yerine Yönetim Kurulu Üyesi olarak seçilmişlerdir. 95 üst yönetim Melih Türker Reha Talu Ertan Çakır 1959 yılında doğan Melih Türker, İstanbul Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü’nden mezun olduktan sonra, MBA ve yüksek lisansını ABD’deki Gannon Üniversitesi’nde tamamladı. 1989 yılında ABD’li petrol devi Exxon International’da Satış ve Pazarlama Koordinatörü olarak göreve başlamasının ardından akaryakıt sektöründe yaklaşık yirmi yıl boyunca değişik birimlerde yöneticilik yaptı. 1991 yılında transfer olduğu Shell Türkiye’de Bölge Müdür Yardımcısı olarak görev yaptı. 1993’ten itibaren Shell Ortadoğu, Dubai ve BAE bölgesinde satış ve pazarlama faaliyetlerini yöneten Türker, 1996 yılında Türkiye’ye Satış ve Planlama Müdürü olarak döndü; 1998 yılına kadar Ticari Faaliyetler Satış Direktörlüğü görevini yürüttü. Aynı yıl Shell Türkiye Genel Müdürlüğü’ne atanarak şirketin ilk Türk genel müdürü unvanına sahip oldu. Beş yıl sürdürdüğü bu görevin ardından 2003 yılında Shell Londra merkezine atanarak, Shell Avrupa’nın Global Madeni Yağlar Genel Müdürlüğü’ne, 2005 yılında ise Shell Avrupa Global Madeni Yağlar Stratejik İş Ünitesi Genel Müdürlüğü’ne getirildi. Türker, Haziran 2007’den bu yana Petrol Ofisi CEO’su olarak görev yapmaktadır. Reha Talu, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Petrol ve Doğalgaz Mühendisliği Bölümü’nde lisans ve yüksek lisans öğrenimini tamamladı. Mobil şirketinin Rafinericilik ve Pazarlama Bölümlerinde yirmi yıl görev yaptı; aynı dönemde Mersin Ataş Rafinerisi’nde Genel Müdür Yardımcısı ve İngiltere Mobil Coryton Rafinerisi’nde Operasyon Müdürü olarak görev aldı. Mobil ile BP’nin birleşmesi üzerine Londra BP Rafinericilik ve Trading’de ve şirketin Türkiye’deki İkmal Ofisi’nde dört yıl boyunca üst düzey yöneticilik yaptı. 2000 yılı Ağustos ayında gerçekleşen özelleştirmenin ardından Petrol Ofisi bünyesine katılan Talu, halen Tedarik Zinciri Yönetimi Direktörü olarak görevini sürdürmektedir. 1956 yılında doğan Ertan Çakır, Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi İşletme Bölümü’nden mezun oldu. Yaklaşık otuz yıllık kariyeri boyunca akaryakıt sektöründe, ağırlıklı olarak da perakende satışlar alanında görev aldıktan sonra Petrol Ofisi’ndeki iş hayatına 1979’da başladı. 19841997 yılları arasında değişik birimlerinde yöneticilik yaptığı Shell Türkiye’de 1998 yılında Perakende Müdürlüğü görevine atandı. 2003 yılında Shell International’ın Akdeniz Perakende Bölgesi İş Geliştirme Müdürlüğü’ne transfer oldu. Bu pozisyonda, beş ülkeye dağılmış toplam 3.200 istasyondan oluşan perakende ağının satış potansiyelini artırmak için çalıştı; bölgeye ve ülkelere özgü çözümler üretti. 2004 yılında Shell Türkiye’ye geri döndü ve Shell-Turcas birleşmesinde Proje Yöneticisi olarak görev aldı. 2006 yılında Doğan Holding’de Enerji Grup Başkan Yardımcılığı görevine atanan Çakır, Ağustos 2007’den bu yana Petrol Ofisi’nde Perakende Satışlar Direktörlüğü görevini sürdürmektedir. CEO 96 Tedarik Zinciri Yönetimi Direktörü Perakende Satışlar Direktörü Faaliyet Raporu ‘09 Ogeday Çağatay Dr. Mutluay Doğan Coşkun Duru Sezgin Gürsu Ogeday Çağatay, İstanbul Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi İşletme Mühendisliği Bölümü’nden mezun olduktan sonra, çalışma yaşamına 1983 yılında Anadolu Endüstri Holding’de Analist olarak başladı. Daha sonra sırasıyla Ernst & Young şirketinde Kıdemli Denetçi, Normandy Gold şirketinde Bölge Finans Kontrolörü olarak çalıştı. 1996 yılında katıldığı BP Türkiye bünyesinde 1996-2001 yılları arasında Castrol Mali İşler Direktörü, 2001-2003 yılları arasında İnsan Kaynakları Müdürü olarak bulundu. 2003-2007 yılları arasında BP Mali İşler Müdürlüğü görevini sürdüren Çağatay, Ekim 2007’den bu yana Petrol Ofisi Finans Direktörü olarak görev yapmaktadır. 1967 yılında doğan Mutluay Doğan, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü’nde lisans, aynı üniversitenin İşletme Bölümü’nde yüksek lisans ve Hacettepe Üniversitesi’nde İşletme dalında doktora öğrenimini tamamladı. Mart 1991’de bünyesine katıldığı Petrol Ofisi’nin çeşitli bölümlerinde çalışan Doğan, Havacılık, Deniz Satışları, Toptan Satışlar, Kamu, Gaz ve İhracat Satışlarından Sorumlu Direktör olarak görev yapmaktadır. 1973 yılında doğan Coşkun Duru, Boğaziçi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümü’nden mezun olduktan sonra, çalışma yaşamına 1996 yılında Shell Türkiye’de başladı. 2000 yılı Eylül ayında bünyesine katıldığı Petrol Ofisi’nde sırasıyla Akaryakıt Planlama, İstasyon Yatırım, Strateji ve İş Geliştirme Bölümlerini kuran ve yöneten Duru, Mart 2007’den bu yana Denetim ve Yönetişim Direktörü olarak görev yapmaktadır. 1966 yılında doğan Sezgin Gürsu, Boğaziçi Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Makine Mühendisliği Bölümü’nden mezun olduktan sonra, yüksek lisansını ABD’de University of Miami’de tamamladı. 1991 yılında Koç Holding’de başladığı çalışma yaşamında, 1992-1999 yılları arasında Mobil Oil Türk A.Ş.’de madeni yağlar satış ve tedarik zinciri departmanlarında çeşitli görevlerde bulundu. 2000 yılındaki Exxon Mobil birleşmesinin ardından bu şirketin satış bölümlerinde üst düzey yönetici olarak görev alan Gürsu, 2007 yılından bu yana Petrol Ofisi bünyesinde çalışmaktadır. Finans Direktörü Ticari ve Endüstriyel Satışlar Direktörü Denetim ve Yönetişim Direktörü Madeni Yağ Grup Müdürü 97 Petrol Ofisi A.Ş. TEMEL GÖSTERGELER ÇIKARILMIŞ SERMAYE VE ORTAKLIK YAPISI ÇIKARILMIŞ SERMAYE ÇIKARILMIŞ SERMAYE TAVANI : 577.500.000 TL : 750.000.000 TL 31 ARALIK 2009 İTİBARİYLE ORTAKLIK YAPISI Ortaklar Doğan Şirketler Grubu Holding A.Ş. OMV Aktiengesellschaft Halka Açık TL 304.520.667,80 196.350.000,00 76.629.332,20 % 52,73 34,00 13,27 Toplam 577.500.000,00 100,00 Doğan Şirketler Grubu Holding A.Ş. ve OMV Aktiengesellschaft’in İMKB’den yaptıkları hisse alımları neticesinde, 31 Aralık 2009 itibarıyla Şirket’teki hissedarlık oranları sırasıyla %54,17 ve %41,58’dir. 100 Faaliyet Raporu ‘09 2009 YILI PETROL OFİSİ HİSSE FİYATI Petrol Ofisi / İMKB-100 Karşılaştırması (TL) Petrol Ofisi İMKB-100 55.000 8,00 50.000 7,00 Petrol Ofisi hisse fiyatı 2009 yılında 2,48 - 7,55 TL aralığında hareket etmiştir. 6,00 45.000 4,00 35.000 Petrol Ofisi (TL) İMKB-100 (TL) 5,00 40.000 3,00 30.000 2,00 TL 09 2. 31 .1 09 1. 30 .1 09 0. 31 .1 09 30 .0 9. 09 31 .0 8. 09 7. 31 .0 09 6. 30 .0 09 31 .0 5. 09 4. 30 .0 3. 31 .0 2. 28 .0 1. 31 .0 2. .1 31 09 0,00 09 20.000 09 1,00 08 25.000 31 Aralık 2009 itibariyle Petrol Ofisi hisse senedi kapanış fiyatı hisse başına 5,75 TL olarak gerçekleşmiştir. 31 Aralık 2008 En Düşük En Yüksek Ortalama 31 Aralık 2009 2,63 26.864 2,48 23.036 7,55 52.825 5,04 37.490 5,75 52.825 Petrol Ofisi IMKB-100 Petrol Ofisi / İMKB-100 Karşılaştırması (USD) Petrol Ofisi İMKB-100 40.000 5,50 35.000 5,00 4,50 30.000 4,00 25.000 3,50 20.000 3,00 15.000 Petrol Ofisi (ABD Doları) İMKB-100 (ABD Doları) Petrol Ofisi hisse fiyatı 2009 yılında 1,50 - 5,05 ABD doları aralığında hareket etmiştir. 2,50 10.000 2,00 5.000 1,50 0 USD Petrol Ofisi İMKB-100 9 31 .1 2 .0 9 30 .1 1 .0 9 31 .1 0 .0 9 30 .0 9 .0 9 31 .0 8 .0 9 31 .0 7 .0 9 30 .0 6 .0 9 31 .0 5 .0 9 30 .0 4 .0 9 31 .0 3 .0 9 28 .0 2 .0 9 .0 .0 1 31 31 .1 2 .0 8 1,00 31 Aralık 2009 itibariyle Petrol Ofisi hisse senedi kapanış fiyatı hisse başına 3,87 ABD doları olarak gerçekleşmiştir. 31 Aralık 2008 En Düşük En Yüksek Ortalama 31 Aralık 2009 1,73 17.653 1,50 12.838,27 5,05 35.517,39 3,30 24.568 3,87 35.517 101 2009 YILI PETROL OFİSİ PİYASA DEĞERİ Petrol Ofisi Piyasa Değeri (TL mn) Petrol Ofisi piyasa değeri 2009 yılında 1.430 4.360 milyon TL aralığında hareket etmiştir. 4.500 4.250 4.000 3.750 3.500 3.250 3.000 31 Aralık 2009 itibariyle Petrol Ofisi piyasa değeri 3.321 milyon TL olarak gerçekleşmiştir. 2.750 2.500 2.250 2.000 1.750 1.500 TL (mn) 09 2. 31 .1 09 1. .1 30 09 31 .1 0. 09 9. 30 .0 09 31 .0 8. 09 7. 31 .0 09 6. 30 .0 09 31 .0 5. 09 4. 30 .0 09 3. 31 .0 09 2. 28 .0 09 1. .0 31 31 .1 2. 08 1.250 31 Aralık 2008 En Düşük En Yüksek Ortalama 31 Aralık 2009 1.518 1.430 4.360 2.911 3.321 Petrol Ofisi Petrol Ofisi Piyasa Değeri (USD mn) Petrol Ofisi piyasa değeri 2009 yılında 864 2.915 milyon ABD doları aralığında hareket etmiştir. 3.000 2.750 2.500 2.250 2.000 31 Aralık 2009 itibariyle Petrol Ofisi piyasa değeri 998 milyon ABD doları olarak gerçekleşmiştir. 1.750 1.500 1.250 1.000 USD (mn) Petrol Ofisi 102 09 2. .1 31 09 1. .1 30 0. 09 .1 31 9. 09 .0 30 09 31 .0 8. 09 7. .0 31 09 6. .0 30 09 5. .0 31 09 4. 30 .0 09 3. .0 31 09 2. .0 28 09 1. .0 31 31 .1 2. 08 750 31 Aralık 2008 En Düşük En Yüksek Ortalama 31 Aralık 2009 998 864 2.915 1.908 2.233 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. İŞTİRAKLERİ PETROL OFİSİ A.Ş. ERK PETROL MARMARA DEPOCULUK KIPET PO ALTERNATİF YAKITLAR PO GAZ İLETİM PO GEORGIA PO AKDENİZ RAFİNERİSİ PO ARAMA ÜRETİM A.Ş. %99,96 %89,97 %52,00 %99,89 %99,75 %100,00 %99,99 %99,96 Akaryakıt dağıtım Depo hizmeti Akaryakıt dağıtım LNG satışı LNG iletimi Akaryakıt dağıtımı Rafinaj Arama Üretim ERK PETROL YATIRIMLARI A.Ş. Sermayesi 20.000.000 TL Ortaklık Yapısı Petrol Ofisi A.Ş. Doğan Şirketler Grubu Holding A.Ş. Doğan Enerji Yatırımları Çelik Enerji Üretim A.Ş. Doğan Otomobilcilik Tic. ve San. %99,96 %0,01 %0,01 %0,01 %0,01 Faaliyet Konusu: Yurtiçinden ve yurtdışından akaryakıt, petrol ve petrol ürünleri ile LPG ve benzeri diğer her türlü ürünü temin etmek ve satmak, dağıtımını tanzim etmek, depolamak, ayrıca rafineri yan ürünlerini satmak, her türlü madeni yağ ve gres ile bunların yan ürünlerini üretmek, harmanlamak, üretim ve harmanlama için gerekli tesisleri kurmak, toptan ve perakende satışını, ithalini ve ihracatını yapmaktır. MARMARA DEPOCULUK A.Ş. Sermayesi 53.500.000 TL Ortaklık Yapısı Petrol Ofisi A.Ş. Petline Petrol Ürünleri Tic. A.Ş. PO Akdeniz Rafinerisi Doğan Enerji Yatırımları A.Ş. ERK Petrol Yatırımları A.Ş. %89,97 %10,00 %0,01 %0,01 %0,01 Faaliyet Konusu: 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu ve Petrol Piyasası Yönetmeliği ile bunlarla ilgili mevzuatta ve yapılan herhangi bir ek ve/veya ek yerine geçebilen hükümlerle düzenlenen konularda; petrol piyasasında faaliyette bulunanların stok ve işletme ihtiyaçlarını karşılamak üzere üçüncü şahısların mülkiyetinde bulunan dökme petrol ürünlerinin ve ambalajlı madeni yağ ve müstahzarların depolanması ve genel antrepo işleticiliği faaliyetinde bulunmak. KIBRIS TÜRK PETROLLERİ LTD. Sermayesi 2.784.474 TL Ortaklık Yapısı Petrol Ofisi A.Ş. %52,00 Türk Cemaat Meclisi Konsolide Fonu İnkişaf Sandığı %48,00 Faaliyet Konusu: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde kurulmuş olup akaryakıt dağıtım faaliyeti gerçekleştirmektedir. 103 PETROL OFİSİ ALTERNATİF YAKITLAR TOPTAN SATIŞ A.Ş. (POAY) Sermayesi 8.000.000 TL Ortaklık Yapısı Petrol Ofisi A.Ş. Doğan Şirketler Grubu Holding A.Ş. Doğan Enerji Yatırımları A.Ş. Çelik Enerji Üretim A.Ş. ERK Petrol Yatırımları A.Ş. %99,89 %0,02 %0,02 %0,04 %0,02 Faaliyet Konusu: Türkiye içinde ve/veya dışında doğal gaz piyasasında faaliyette bulunmak, doğalgaz kullanımını aktif bir şekilde geliştirmek, doğalgaz, sıvılaştırılmış doğalgaz ve benzeri ürünleri yurtiçinden temin etmek veya ithal etmek, Türkiye içinde ve/veya dışında satmak ve pazarlamak, dağıtımını tanzim etmek, depolanması ve kullanımı için gerekli düzenlemeleri yapmak üzere kurulmuştur. PETROL OFİSİ GAZ İLETİM A.Ş. (POGİ) Sermayesi 4.000.000 TL Ortaklık Yapısı Petrol Ofisi A.Ş. Doğan Şirketler Grubu Holding A.Ş. Doğan Enerji Yatırımları A.Ş. Çelik Enerji Üretim A.Ş. ERK Petrol Yatırımları A.Ş. %99,75 %0,05 %0,05 %0,10 %0,05 Faaliyet Konusu: Türkiye içinde ve/veya dışında doğalgaz piyasasında faaliyette bulunmak, doğalgaz kullanımını aktif bir şekilde geliştirmek, Türkiye içinde ve/veya dışında doğalgaz piyasasında sıvılaştırılmış doğalgaz, sıkıştırılmış doğalgaz ve doğalgaz iletim, dolum, taşıma ve teslim faaliyetlerinde bulunmak ve bu faaliyetlere yönelik taşıma vasıtaları ile tesislerin projelendirilmesi, inşası ve işletmesini yürütmek, Türkiye içinde doğalgaz piyasasında faaliyette bulunan şirketler ile teslim ve taşıma sözleşmeleri yapmak ve teslim aldığı doğalgazı nakil vasıtaları ile taşımak ve bu ürünlerin ürünün depolanması ve kullanımı için gerekli düzenlemeleri yapmak üzere kurulmuştur. PETROL OFİSİ GEORGIA LTD. ŞTİ. Sermayesi 2.000.000 USD Ortaklık Yapısı Petrol Ofisi A.Ş. %100 Faaliyet Konusu: Yurtiçi ve yurtdışı piyasalardan petrol ürünlerinin temini, depolanması, dağıtımı ve Gürcistan’da satışı amacıyla kurulmuştur. 104 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ AKDENİZ RAFİNERİSİ SAN. TİC. A.Ş. Sermayesi 50.000.000 TL Ortaklık Yapısı Petrol Ofisi A.Ş. POAY POGİ Doğan Enerji Yatırımları A.Ş. ERK Petrol Yatırımları A.Ş. %99,9992 %0,0002 %0,0002 %0,0002 %0,0002 Faaliyet Konusu: Ham petrol rafinajı, her çeşit ham petrol ve petrol ürünlerinin temini, ihracı, ithal edilmesi ve depolanması, sahibi bulunduğu, iştirak ettiği veya işlettiği rafinerilerde ham petrol veya yarı mamul petrol işlemek, bunlardan her çeşit petrol ürünü, ara ürün ve yan ürünleri elde etmek, ham petrolün işlenmesiyle elde edilen ürünleri depolamak, paçallamak, ihraç etmek, bunun için gerekli her türlü araç, gereç, malzeme, madde ve tesisleri yapmak, kurmak, temin veya tedarik etmek, yurtiçindeki ve/veya yurtdışındaki rafinerilerde, ham petrol işlemek ve/veya işletilmesini sağlamak. PETROL OFİSİ ARAMA ÜRETİM SAN. ve TİC. A.Ş. Sermayesi 5.000.000 TL Ortaklık Yapısı Petrol Ofisi A.Ş. ERK Petrol Yatırımları A.Ş. PO Akdeniz Rafinerisi Doğan Enerji Yatırımları A.Ş. Mehmet KÖKSAL %99,96 %0,01 %0,01 %0,01 %0,01 Faaliyet Konusu: Petrol Kanunu ve ilgili mevzuat ile düzenlenen konularda arama, üretim, geliştirme, taşıma, pazarlama, satış işleri ve yeraltı endüstriyel hammaddeler ile sınırlı kalmamak üzere yurtiçinde her çeşit hidrokarbon, yağ ile çözünmüş serbest gazlar, karbondioksit ve kömür metan gazları ile olarak kıyı ötesi ve karalarda faaliyette bulunmak. Yurtdışında arama, işletme ruhsatları almak. 105 BAŞLICA FİNANSAL GÖSTERGELER ÖZET FİNANSALLAR (TL) 2007 2008 2009 Dönen Varlıklar Duran Varlıklar Toplam Varlıklar 2.475.760.056 3.310.412.101 5.786.172.157 3.382.641.971 3.552.446.928 6.935.088.899 3.185.449.277 3.747.699.733 6.933.149.010 Kısa Vadeli Yükümlülükler Uzun Vadeli Yükümlülükler Ana Ortaklık Dışı Paylar Özsermaye 1.576.350.980 1.559.290.918 4.602.888 2.645.927.371 2.289.102.864 1.892.553.891 6.396.477 2.747.035.667 2.399.694.213 1.518.688.797 16.180.137 2.998.585.863 13.479.745.446 923.257.497 532.110.408 644.415.941 310.708.212 17.194.444.698 1.204.270.390 812.040.084 933.348.088 100.906.803 14.094.912.129 1.016.021.464 628.174.959 782.334.306 287.355.386 Net Satışlar Brüt Kâr FVÖK FVAÖK Net Dönem Kârı FVÖK: Faiz ve vergi öncesi kâr FVAÖK: Faiz, vergi ve amortisman öncesi kâr FVAÖK: FVÖK+Amortisman ÖNEMLİ ORANLAR 2007 2008 2009 6,85 4,78 2,31 7,00 5,43 0,59 7,21 5,55 2,04 Özsermaye Getirisi (%) Kullanılan Sermayenin Ortalama Getirisi* (%) 12,44 15,21 3,73 25,29 9,96 19,17 FVAÖK/Net Faiz Gideri (x) -90,6 8,5 7,3 Hisse Başına Kâr 0,565 0,175 0,498 Brüt Kâr Marjı (%) FVAÖK Marjı (%) Net Kâr Marjı (%) * Kullanılan sermayenin ortalama getirisinin hesaplanmasında FVÖK, şerefiye amortismanına göre düzeltilmiştir. Özsermaye Getirisi: Net Kâr/Ortalama Özsermaye Kullanılan Sermayenin Ortalama Getirisi: FVÖK (1-vergi oranı)/Ortalama Kullanılan Sermaye Kullanılan Sermaye: Net Borç + Özsermaye + Azınlık Payı Net Borç: Eurobond + Murabaha + Banka Kredileri + Finansal Leasing - Nakit 106 Faaliyet Raporu ‘09 YATIRIM HARCAMALARI* (milyon ABD doları) 233 222 173 153 2006 2007 2008 2009 yılında yatırım harcamalarının büyük çoğunluğunu perakende ve arama üretim alanında yapılan yatırımlar oluşturmuştur. Toplam yatırım harcamaları 222 milyon ABD doları seviyesinde gerçekleşmiştir. 2009 * Nakit Akım Tablosundan alınmıştır NET SATIŞLAR (milyon ABD doları) 2009 yılında net satışlar petrol fiyatlarındaki azalış ve pazardaki daralmaya paralel olarak, dolar kurlarındaki dalgalanmanın da büyük etkisiyle 2008’e göre düşüş göstermiştir. 13.251 10.366 9.615 2006 9.119 2007 2008 2009 FVAÖK (milyon ABD doları) 2009 yılında tavan fiyat uygulaması ve global dalgalanmalardan ötürü FVAÖK 2008 yılına göre düşüş göstermiştir. 719 506 496 421 2006 2007 2008 2009 107 TOPLAM VARLIKLAR (milyon ABD doları) 4,968 4,586 4,605 2008 2009 2009 yılında toplam varlıklar TL bazında %0,03 ABD doları bazında %4,1 oranında artmış ve 4.605 milyon seviyesine ulaşmıştır. 4,289 2006 2007 KULLANILAN SERMAYENİN ORTALAMA GETİRİSİ 2002 yılındaki birleşmeden bu yana düzenli olarak yükselen sermayenin ortalama getirisi 2009 yılında global piyasaların etkisiyle bir miktar düşüş göstermiştir. %25,3 %19,2 %14,1 2006 108 %15,2 2007 2008 2009 Faaliyet Raporu ‘09 FAALİYET GÖSTERGELERİ 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE PAZAR PAYLARI Petrol Ofisi %45,7 Petrol Ofisi %27,9 Petrol Ofisi %23,5 Petrol Ofisi %18,1 Diğer %54,3 Diğer %72,1 Diğer %76,5 Diğer %81,9 Siyah Ürünler Motorin Benzin Oto LPG Kaynak: PETDER PETROL OFİSİ PAZAR PAYLARI (ÖZELLEŞTİRME ÖNCESİ VE SONRASI) (%) 1997 1998 1999 2000 Temmuz 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Motorin 42,1 39,1 33,8 28,8 29,0 35,1 36,9 36,0 35,8 34,9 33,6 29,9 28,3 27,9 Benzin 28,5 24,7 24,5 19,2 19,9 25,6 27,1 26,4 25,6 25,7 25,8 24,4 24,2 23,5 42,1 Motorin 39,1 35,1 33,8 28,8 28,5 24,7 25,6 19,2 36,0 27,1 26,4 1998 1999 34,9 25,6 Benzin 33,6 25,7 25,8 28,3 27,9 24,4 24,2 23,5 2007 2008 2009 19,9 Özelleştirme öncesi 1997 35,8 29,9 29,0 24,5 36,9 Özelleştirme sonrası 2000 Temmuz 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 109 TOPLAM TALEP Talep Kırılımı (milyon ton) Motorin Oto LPG + Benzin Jet A1* Siyah Ürünler Madeni Yağlar LNG* Toplam Talep 2008 14,02 4,41 2,16 2,76 0,33 0,35 24,03 2009 13,47 4,54 2,25 1,92 0,28 0,35 22,80 09/08 (%) -3,9 2,9 4,2 -30,5 -16,6 0,0 -5,1 * Şirket tahminidir. 2008 Madeni Yağlar %1,4 2009 Madeni Yağlar %1,2 LNG* %1,5 Siyah Ürünler %11,5 LNG* %1,5 Siyah Ürünler %8,4 Jet A1* %9,9 Jet A1* %9,0 Oto LPG +Benzin %19,9 Oto LPG +Benzin %18,4 Motorin %58,3 Kaynak: PETDER ve Petrol Ofisi Motorin hacmine kerosen dahildir Motorin %59,1 Kaynak: PETDER ve Petrol Ofisi Motorin hacmine kerosen dahildir PETROL OFİSİ SATIŞ HACMİ Petrol Ofisi Ürün Kırılımı (milyon ton) Motorin Oto LPG + Benzin Jet A1 Siyah Ürünler Madeni Yağlar LNG Toplam Talep 2008 3,97 0,96 1,54 1,65 0,08 0,07 8,27 2008 Madeni Yağlar %1,0 Oto LPG +Benzin %11,6 Kaynak: PETDER ve Petrol Ofisi Motorin hacmine kerosen dahildir 110 09/08 (%) -5,2 -2,0 5,8 -46,8 -13,3 -2,8 -11,1 2009 Madeni Yağlar %0,8 Siyah Ürünler %11,9 LNG %0,9 Siyah Ürünler %19,9 Jet A1 %18,6 2009 3,79 0,94 1,63 0,88 0,07 0,07 7,35 Motorin %48,0 LNG %0,9 Jet A1 %22,2 Motorin %51,2 Oto LPG +Benzin %12,8 Kaynak: PETDER ve Petrol Ofisi Motorin hacmine kerosen dahildir Faaliyet Raporu ‘09 OTO - LPG Petrogaz İstasyonları 2006 805 2007 804 2008 720 2009 654 504 465 320 PO/gaz İstasyonları 190 438 1.321 Toplam İstasyonlar 1.459 1.498 1.623 1.641 Sözleşmeli İstasyonlar Toplam Pazar Payı (%)* 20,0 20,3 Toplam Pazar (000mt)* 1.784 2.007 2.111 2.300 * Kaynak: PETDER 1.459 1.498 19,1 1.623 18,1 1.641 %100 %80 %60 %40 %20 %0 2006 2007 Sözleşmeli İstasyonlar 2008 Petrogaz İstasyonları 2009 PO/gaz İstasyonları MADENİ YAĞ Ton (000mt) 2006 2007 2008 2009 Üretim 103,7 92,0 85,3 71,1 96,7 76,7 69,8 60,1 9,4 12,4 12,9 11,7 106,1 89,2 82,7 71,8 Yurtiçi Satışlar İhracat Toplam Satışlar 111 İTHALAT ORANLARI (%) 2006 2007 2008 2009 Kurşunsuz Benzin 54 44 0 0 Motorin 51 51 54 57 Jet A-1 17 8 0 0 Beyaz Ürünler 44 40 37 36 Beyaz Ürünler** 18 19 7 4 Ortalama 40 35 30 32 * * Beyaz Ürünler: Benzin, motorin, jet yakıtı, kerosen ** Siyah Ürünler: Fuel oil, kalorifer yakıtı 2009 YILI ÜRÜN FİYATLARI Kurşunsuz Benzin (95) Kurşunsuz Benzin (97) K. Motorin Motorin Fuel Oil No. 6 Brent (Dtd) USD/Varil 2008 Yıl Sonu 2,75 2,82 2,34 2,42 0,89 36,55 2009 Yıl Sonu 3,64 3,67 2,88 3,02 1,40 77,67 32 30 23 25 57 113 Perakende Satış Fiyatı (KDV Dahil) TL 09/08 (%) 2009 YILI BRENT FİYATLARI Brent (Dtd) ABD Doları/Varil 80 75 11.06.2009 71,46 70 65 60 55 31.12.2008 36,55 50 31.12.2009 77,67 13.07.2009 58,59 23.03.2009 51,88 18.11.2009 78,86 07.08.2009 74,49 29.09.2009 64,32 45 40 112 Aralık-09 Kasım-09 Ekim-09 Eylül-09 Ağustos-09 Temmuz-09 Haziran-09 Mayıs-09 Nisan-09 Mart-09 Şubat-09 Ocak-09 Aralk-08 35 Petrol Ofisi A.Ş. KURUMSAL YÖNETİM İLKELERİ UYUM RAPORU 1. KURUMSAL YÖNETİM İLKELERİNE UYUM BEYANI Petrol Ofisi, Sermaye Piyasası Kurulu’nun 04.07.2003 tarihinde kabul ederek açıkladığı Kurumsal Yönetim İlkeleri’ni benimsemekte ve Şirket çıkarları için en iyi hizmeti verecek uygulama ve ilkeleri geliştirmeyi hedeflemektedir. Petrol Ofisi, Kurumsal Yönetim İlkeleri’ni eşitlik, bağımsızlık, disiplin, şeffaflık, sosyal sorumluluk, hesap verebilirlik ve sorumluluk kavramları çerçevesinde geliştirmektedir. Şirketimiz 31.12.2009 tarihinde sona eren faaliyet döneminde aşağıda belirtilen hususlar dışında, Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yayınlanan Kurumsal Yönetim İlkeleri’ne uymakta ve bunları uygulamaktadır. Şirketimiz Ana Sözleşmesi’nde, •• Özel denetçi atanması talebinin bireysel bir hak olarak kullanılabilmesi, •• Yönetim Kurulu’na bağımsız üye atanması, •• Menfaat sahiplerinin şirket yönetimine katılımının sağlanması, •• Yönetim Kurulu üye seçiminde birikimli oy sistemi uygulanması, •• Kâr dağıtım politikası, •• Şirketin sermaye ve yönetim yapısı ile mal var- lığında değişiklik meydana getiren bölünme ve hisse değişimi, önemli tutardaki maddi/maddi olmayan varlık alım satımı, kiralanması veya kiraya verilmesi veya bağış ve yardımda bulunulması ile üçüncü kişiler lehine kefalet, ipotek gibi teminat verilmesine ilişkin kararların Genel Kurul’da alınması gibi hususlar yer almamaktadır. Bu durum herhangi bir çıkar çatışmasına neden olmamıştır. cı İlişkileri Müdürlüğü tarafından cevap verilmekte ve yönetim ile pay sahibinin sürekli iletişim halinde olması sağlanmaktadır. Müdürlük, Yönetim Kurulu’na doğrudan raporlama yapmaktadır. Müdürlüğün başlıca faaliyetleri: •• Şirket ile ilgili kamuya açıklanmamış, ticari sır niteliğindeki bilgiler hariç olmak üzere, pay sahiplerinin şirketle ilgili yazılı ve sözlü bilgi taleplerini ilgili mevzuat çerçevesinde yanıtlamak, •• Pay sahiplerine ilişkin kayıtların sağlıklı, güvenli ve güncel tutulmasını sağlamak, •• Genel Kurul toplantılarının yürürlükteki mevzu- ata ve Esas Sözleşme’ye uygun yapılmasını sağlamak, •• Genel Kurul toplantıları için gerekli olan dokümanları hazır bulundurmak; Genel Kurul toplantılarına ilişkin sonuçların kaydını tutmak; talep eden pay sahiplerine Genel Kurul toplantılarına ilişkin sonuçları iletmek, •• Mevzuat ve şirketin bilgilendirme politikası dahil, kamuyu aydınlatmayla ilgili her türlü hususu gözetmek ve izlemek, •• Sermaye piyasası faaliyetlerini yürütmek (Özel Durum Açıklamaları, SPK ve İMKB ilişkileri, sermaye artırımı, halka arz, temettü ödemeleri vb.), •• Şirket’in finansal, operasyonel ve yönetsel bo- yutlardaki önemli değişikliklerini yerli/yabancı yatırımcılara tek kaynaktan ve zamanında ulaştırmak için gerekli dokümanları hazırlamak ve yatırımcıların bilgilendirilmesini sağlamak, •• Şirket’in piyasa değerini yükseltecek yeni stra- tejilerin ve kararların yaratacağı finansal katkıların ortaya çıkarılmasını sağlamak ve bu katkıların yatırım çevreleri tarafından pozitif olarak algılanabilmesi için gerekli çalışmaları yapmak, •• Şirket’in uluslararası piyasalarda bilinirliğini ve 2. PAY SAHİPLERİ 2.1. Pay Sahipleriyle İlişkiler Birimi Ana Sözleşmemiz ve ilgili mevzuat çerçevesinde pay sahiplerinin haklarını korumaya yönelik tüm yükümlülüklerini titizlikle yerine getirmeyi prensip edinmiş olan Şirketimiz bünyesinde, pay sahiplerinin sorularına doğru, tam ve zamanında cevap verebilmek için bir Yatırımcı İlişkileri Müdürlüğü mevcuttur (iletişim adresi: [email protected]). Ticari sır niteliğinde olmayan tüm sorulara eşitlik, şeffaflık, hesap verilebilirlik ve sorumluluk ilkeleri gözetilerek Yatırım114 tercih edilebilirliğini artırma, avantajlı yönlerini ön plana çıkarma ve gelişmekte olan piyasalarda Petrol Ofisi’ni diğer şirketlere göre daha tercih edilebilir konuma getirme hususunda gerekli roadshow, telekonferans, e-mail, faks, analist sunumları, direkt bilgilendirme ve açıklama/duyuru gibi çeşitli enstrümanları kullanmak veya kullanılmasını sağlamak, •• Analistlerin raporlama ve modellemelerinde ih- tiyaç duydukları finansal ve operasyonel verileri temin etmek ve raporların yayınlanmasından önce istenildiğinde kontrol edilmesini ve varsa hatalı yönlerinin düzeltilmesini sağlamak, Faaliyet Raporu ‘09 •• Mevcut pay sahiplerinin dağılımını çıkarmak; yatırımcıların detay bilgilerinden oluşan bir veri tabanı hazırlamak; söz konusu veri tabanının belirli sürelerde revizyonunu gerçekleştirmek ve potansiyel yatırımcıların ortaya çıkarılması için şirket dışı imkânlar da dahil her türlü enstrümanın kullanılmasını sağlamak ve İMKB’de işlem gören Petrol Ofisi A.Ş. hisselerindeki yabancı/yerli kompozisyonunu, işlem hacmindeki önemli değişiklikleri takip ederek, gerektiğinde üst makama bilgi ve öneri sunmak, •• Petrol sektörüyle ilgili mevcut ve olası gelişme- leri izleyen yerli/yabancı araştırma ve yatırım kuruluşlarının yapmış olduğu sektör analizlerini ve raporlarını takip ederek değerlendirmek; bu bilgileri Şirket’te kullanılan mevcut verilerle karşılaştırıp avantajlı ve zayıf yönleri belirleyerek üst yönetime rapor sunmak, •• Şirket’in yurtiçi/yurtdışı tanıtım ve bilgilendir- me toplantıları için gerekli sunumların hazırlanmasını ve güncellenmesini sağlamak; ilgili toplantılarda yatırımcılardan gelebilecek muhtemel sorulara yanıt oluşturabilecek belgeleri ilgili birimlerle birlikte koordinasyon içinde hazırlamak, •• Şirket’in bağımsız denetim kuruluşu tarafından Uluslararası Finansal Raporlama Standartları’na (UFRS) göre hazırlanan finansal raporlarının hazırlık aşamasında bağımsız denetim kuruluşuna katkıda bulunmak; hazırlanan finansal tabloları bir özet şeklinde yorumlayarak yerli/yabancı yatırımcılara sunmak ve UFRS raporları ve sonuçları ile ilgili potansiyel sorulara yanıt olabilecek belge ve bilgileri hazırlamak. Dönem içinde pay sahiplerimizce yapılan başvuruların tamamı yürürlükteki mevzuat çerçevesinde cevaplandırılmıştır. 2009 yılında pay sahibi haklarının kullanımıyla ilgili olarak Şirketimize intikal eden yazılı veya sözlü bir şikâyet veya Şirket aleyhine açılan idari/kanuni bir takip bulunmamaktadır. Pay sahipleriyle iletişim, mevzuat ve Şirket içi düzenlemeler paralelinde görsel basın, yazılı basın, mektup, telefon ve internet kanalıyla gerçekleştirilmiştir. 2.2. Pay Sahiplerinin Bilgi Edinme Haklarının Kullanımı 2009 yılı içerisinde Şirketimize yönelik bilgi talepleri, dönem içinde gerçekleştirilen sermaye artırımı ve eski tertip hisse senedi işlemlerine ilişkin konularda yoğun- laşmıştır. Şirketimizin eski tertip hisse senetlerine ilişkin tüm işlemlerin, konusunda uzman kişilerce daha güvenli koşullarda yapılması ve yurt çapında yaygın olan pay sahiplerimizin haklarını daha kolay kullanmaları amacıyla Türkiye İş Bankası A.Ş. tarafından gerçekleştirilmesine devam edilmiştir. 2009 yılında 59 pay sahibi, yeni pay alma ve temettü haklarını kullanabilmek ve diğer konularda bilgi almak için tarafımıza başvurmuş olup kendilerine gerekli tüm bilgiler zamanında ve eksiksiz olarak verilmiştir. Pay sahipleri, eski tertip hisse senetlerine ilişkin işlemler için Türkiye İş Bankası A.Ş.’ye yönlendirilmiştir. Nakit kâr payı ödemeleri ise Şirketimiz tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu işlemlerin nasıl gerçekleştirileceği ve gerekli tüm iletişim bilgileri detaylı olarak özel durum açıklaması şeklinde kamuya duyurulmuş olup, ayrıca Şirketimizin web sayfasında da yer almaktadır. Pay sahiplerinin bilgi edinme haklarını kullanmalarının temini amacıyla, yürürlükteki mevzuat çerçevesinde, ticari sır niteliğinde sayılmayan bilgiler, Türkiye çapında yayın yapan gazetelerde yapılan duyurular ve Sermaye Piyasası Kurulu tebliği uyarınca Kamuyu Aydınlatma Platformu’na yapılan özel durum açıklamalarıyla duyurulmaktadır. Bilgi alma ve inceleme hakkının kullanımında eşitlik ilkesi çerçevesinde hareket edilmekte, pay sahipleri arasında ayrım yapılmamaktadır. Bu nedenle yukarıda belirtilen hususlar Şirketimizin www.poas.com.tr internet adresinde kamuoyunun bilgisine açıktır. Pay sahiplerinin bilgi edinme haklarını kullanmalarındaki etkinliğin ve güncelliğin temini amacıyla Şirketimiz internet sayfasında “Yatırımcı İlişkileri” adı altında ayrıca düzenlenmiş ve sürekli güncel tutulan bir bölüm bulunmaktadır. 2009 yılında gerçekleştirilen Genel Kurul ile sermaye artırımına ilişkin tüm duyurular yurt çapında yayın yapan gazetelerde ve web sayfasında yer almıştır. Azınlık pay sahiplerinin Genel Kurul’dan özel denetçi atanmasını talep etme hakları, yasal mevzuat çerçevesinde düzenlenmiştir. Şirketimiz Esas Sözleşmesi’nde özel denetçi atanmasına ilişkin ayrıca bir düzenleme bulunmamakta olup, özel denetçi tayinine ilişkin olarak dönem içerisinde herhangi bir talep olmamıştır. 28.11.2005 tarihinde borsada işlem gören şirketlerin hisse senetlerinin Merkezi Kayıt Kuruluşu nezdinde kaydileştirilmesine geçilmiş olup, Şirketimizin Takasbank nezdinde fiziken saklanan halka açık hisse senetleri ile halka kapalı olan hisse senetlerinin kaydileştirilmesi işlemleri tamamlanmıştır. 115 2.3. Genel Kurul Bilgileri 2.4. Oy Hakları ve Azınlık Hakları Olağan Genel Kurul Toplantısı 22.04.2009 tarihinde yapılmıştır. Toplantı nisabı, %94 olarak gerçekleşmiştir. Olağan Genel Kurul Toplantısı’nda Şirket’in sermayesinin 577.500.000 TL’ye yükseltilmesi onaylanmış, bilanço ve gelir tabloları onaylanmış, Yönetim Kurulu ve Denetim Kurulu üyeleri ibra edilmiştir. Şirketimizde oy hakkının kullanılmasını zorlaştırıcı uygulamalardan kaçınılmakta, her pay sahibinin oy hakkını en kolay biçimde kullanması sağlanmaktadır. Ana Sözleşmemiz uyarınca her payın bir oy hakkı vardır. Şirketimiz oy hakkı üzerinde imtiyaz bulunmamaktadır. Şirketimizle karşılıklı iştirak ilişkisi içinde bulunan pay sahibi yoktur. Genel Kurulların gündemleri, yeri, tarihi, vekâleten oy kullanma formu, ilgili yıla ait bilanço, gelir tablosu ile bağımsız denetim raporu özeti, Şirket Ana Sözleşmesi’nin son halinin Genel Kurul toplantısından en az 15 gün önce şirket merkezinde pay sahiplerinin incelemesine sunulacağı, Genel Kurul’a katılabilmeleri için pay sahiplerinin toplantı tarihinden en az bir hafta önce Şirketimize başvurarak toplantı giriş kartı almaları gerektiği, vekâleten temsil halinde noter tasdikli vekâletnamelerini şirkete tevdi etmeleri gerektiği gibi konular Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi, Türkiye çapında yayın yapan iki gazete ve İMKB’ye yapılan özel durum açıklamaları ile ilan edilmiştir. Nama yazılı hisse senedi sahiplerine davet, iadeli taahhütlü posta aracılığıyla gönderilmiştir. Genel Kurul bilgileri Merkezi Kayıt Kuruluşu sistemine girilmiş ve toplantılara katılmak isteyen pay sahiplerinin son derece kolay bir şekilde gerekli başvuruları yapması mümkün olmuştur. Genel Kurul toplantıları öncesinde, toplantılara katılacak tüm yerli ve yabancı yatırımcıların temsilcilerine gündeme madde ekletmek isteyip istemedikleri sorulmuş, ancak bu konuda herhangi bir talep gelmemiştir. Genel Kurul toplantısı sırasında pay sahiplerine soru sorma hakkı tanınmış, ancak herhangi bir soru ile karşılaşılmamıştır. Genel Kurul toplantısında pay sahipleri tarafından herhangi bir öneride bulunulmamıştır. 2008 yılında çeşitli kurum ve kuruluşlara yapılan bağış konusunda toplam 1.054.926 adet payı temsil eden küçük pay sahibi temsilcileri olumsuz görüşlerini bildirmişlerdir. Şirket’in Genel Kurul tutanakları, gündemler ve ilanlar Şirketimizin internet sitesinde “Yatırımcı İlişkileri” bölümünde yer almaktadır. Şirket’in bölünme, önemli tutarda mal varlığı satımı, alımı veya kiralanması gibi önemli nitelikteki kararlar ilgili mevzuat ve Ana Sözleşme hükümleri çerçevesinde alınmaktadır. Şirketimiz Genel Kurul toplantıları ortaklar ve şirket çalışanları hariç, diğer menfaat sahipleri ile medyaya açık olarak düzenlenmemektedir. 116 Şirket Ana Sözleşmesi’nde azınlık paylarının yönetimde temsiline dair bir husus bulunmamakta olup, uygulaması Şirketimiz açısından ihtiyari olan Genel Kurul’da birikimli oy kullanma yöntemine yer verilmemektedir. 2.5. Kâr Dağıtım Politikası ve Kâr Dağıtım Zamanı Şirketimiz kâr dağıtımı yükümlülüğünü Sermaye Piyasası Mevzuatı ile Ana Sözleşme’sinde belirlenmiş olan usul ve esaslar dahilinde tam ve zamanında yerine getirmektedir. 2007 yılında, “Şirketimizin uymakla yükümlü olduğu mevzuat ile Genel Kurul kararları çerçevesinde finansal piyasalardaki temel ekonomik göstergeler dikkate alınarak ve Şirket’in finansal yapısının optimizasyonuna imkân verecek şekilde, oluşacak kâr payı, nakit ve/ veya bedelsiz hisse senedi şeklinde pay sahiplerine dağıtılır” şeklinde belirlenen Şirket kâr dağıtım politikasının 2007 ve izleyen yıllarda da sürdürüleceği bilgisi Olağan Genel Kurul Toplantısı’nda ortakların bilgisine sunulmuştur. 2009 yılı içinde pay sahiplerine nakit kâr payı dağıtılmamış olup, sermayenin 550.000.000 TL’den 577.500.000 TL’ye çıkarılması nedeniyle çıkarılmış sermayenin %5’i oranında bedelsiz hisse senedi verilmiştir. Şirket kârına katılımda bir imtiyaz bulunmamaktadır. 2.6. Payların Devri Hamiline yazılı hisse senetlerinin devri herhangi bir kısıtlamaya tabi değildir. A Grubu nama yazılı hisselerin veya B Grubu nama yazılı hisselerin devrinde ise OMV Aktiengesellschaft ile Doğan Şirketler Grubu Holding A.Ş. arasındaki hisse satış sözleşmesinden kaynaklanan “Devreden devretmeyenden izin almalıdır” gibi bazı şartlar mevcuttur. Nama yazılı payların devir koşulları detaylı biçimde Ana Sözleşme’nin 8. maddesinde yer almaktadır. Faaliyet Raporu ‘09 3. KAMUYU AYDINLATMA VE ŞEFFAFLIK 3.1. Şirket Bilgilendirme Politikası Şirketimiz, hissedarlarımızı ve yatırımcıları ilgili mevzuat kapsamında SPK ve İMKB tarafından belirlenen esaslar çerçevesinde bilgilendirmektedir. Ticari sır niteliğinde veya henüz kamuya açıklanmamış bilgiler hariç Şirket’le ilgili finansal ve operasyonel bilgilerin paylaşılması amacıyla Şirket genel merkezinde faaliyetlere ve mali sonuçlara ilişkin bilgilendirme toplantıları düzenlemekte ve raporlar yayınlamaktadır. Şirketimiz üst yönetiminin sunum yaptığı bu toplantılara yatırımcılar, analistler ve basın mensupları davet edilmektedir. Şirket raporlarımız analistlere ve yatırımcılara gönderilmekte ve Petrol Ofisi internet sitesinde yayınlanmaktadır. Mevzuatla belirlenen hususların dışında kalan, ancak önemli değişiklik veya gelişme olarak nitelendirilebilecek durumların ortaya çıkması halinde ayrıca basın yoluyla açıklama yapılabilmektedir. 3.2. Özel Durum Açıklamaları Amacımız pay sahipleri ile diğer ilgililerin ilgili mevzuat çerçevesinde tam, zamanında ve doğru bilgilendirilmesini sağlamaktır. 2009 yılı içerisinde SPK’nın Seri: VIII, No: 54 Tebliği uyarınca 50 adet özel durum açıklaması yapılmıştır. Yapılan özel durum açıklamalarının tamamı Kamuyu Aydınlatma Projesi kapsamında elektronik ortamda da yayınlanmıştır. Şirketimiz yurtdışı borsalara kote olmadığı için bu bağlamda yurtdışına herhangi bir özel durum açıklaması yapılmamıştır. 2009 yılı içerisinde, özel durum açıklamalarının tamamı zamanında ve doğru olarak yapılmış olup, bununla ilgili olarak Şirketimize herhangi bir yaptırım uygulanmamıştır. Özel durum açıklamaları Şirket bünyesindeki Yatırımcı İlişkileri Müdürlüğü tarafından yapılmaktadır. 3.3. Şirket İnternet Sitesi ve İçeriği •• •• •• •• •• •• •• •• •• •• •• •• •• •• •• •• •• •• •• Ticaret sicil bilgileri İletişim bilgileri Ürünler hakkında bilgi Kurumsal Yönetim Uyum Raporları Son durum itibariyle Yönetim Kurulu üyeleri Son durum itibariyle ortaklık yapısı Şirket Esas Sözleşmesi Faaliyet raporları Özel durum açıklamaları Genel Kurul toplantılarına ilişkin gündemler, katılanlar cetveli ve toplantı tutanakları Eski tertip hisse senetleri işlemlerine ilişkin açıklama Vekâleten oy kullanma formu Son 5 yıla ait periyodik mali tablo ve bağımsız denetim raporları Sermaye artırım tablosu Kâr dağıtım tablosu Hisse senedi bilgileri Derecelendirme şirketlerinin raporları Şirket değerleri ve etik kurallar Şirket faaliyetlerini ve finansal bilgilerini içeren sunumlar İnternet sitemizde bulunmayan bilgiler ve sebepleri aşağıda özetlenmiştir: •• 2009 yılında halka arz yapılmadığı için izahname ve halka arz sirkülerleri bulunmamaktadır. •• Sermaye piyasası araçlarının değerine etki ede- bilecek Yönetim Kurulu kararları, ilgili mevzuat çerçevesinde özel durum açıklamalarıyla duyurulmaktadır. •• Yönetim Kurulu üyeleri, yöneticileri ve Şirket sermayesinin doğrudan ya da dolaylı olarak %5’ine sahip olan pay sahiplerinin Şirket’in ihraç ettiği sermaye piyasası araçları üzerinde son bir yıl içerisinde yaptıkları alım satım işlemlerine ilişkin bilgilendirme, bildirim yükümlülüğü bulunan şahıslar tarafından ilgili mevzuat çerçevesinde yapılmaktadır. •• İmtiyazlı paylara ilişkin bilgiler internet sitemizde yayınlanan Ana Sözleşmemizde yer almaktadır. Şirketimizin internet sitesinin pay sahipleri ve diğer kullanıcılar için daha kolay anlaşılır hale getirilmesi için gerekli çalışmalar sürekli olarak devam etmektedir. Şirketimizin internet sitesi www.poas.com.tr adresinde bulunmaktadır. SPK Kurumsal Yönetim İlkeleri’nde anılan bilgilerin büyük kısmı internet sitemizde yayınlanmaktadır. 3.4. Gerçek Kişi Nihai Hâkim Pay Sahiplerinin Açıklanması İnternet sitemizdeki mevcut bilgiler aşağıda listelenmiştir: 2009 yılı sonu itibariyle gerçek kişi ve nihai hâkim pay sahiplerinin açıklandığı tablo aşağıda sunulmaktadır: 117 ÖIAG Halka Açık IPIC Aydın Doğan Vakfı Aydın Doğan ve Doğan Ailesi Adil Bey Holding A.Ş. Halka Açık %31,50 %48,50 %20,00 %0,19 %13,52 %52,00 %34,29 Halka Açık %34,00 %13,27 %52,73 Doğan Şirketler Grubu Holding A.Ş. ve OMV Aktiengesellschaft’ın İMKB’den yaptıkları hisse alımları neticesinde, 31.12.2009 itibariyle Şirket’teki hissedarlık oranları sırasıyla %54,17 ve %41,58’dir. Şirketimizin ortaklık yapısı ve yönetim kontrolüne ilişkin değişiklikler sermaye piyasası mevzuatı ve SPK düzenlemeleri doğrultusunda kamuya açıklanmaktadır. •• 3.5. İçeriden Öğrenebilecek Durumda Olan Kişilerin Kamuya Duyurulması Şirket karar verme sürecinde yer alan yöneticiler ile alınacak kararlara ilişkin çalışmaları yapan personel, hisse fiyatını etkileyebilecek bilgilere sahip olabilmektedir. Bu kişilerin söz konusu bilgileri kendi menfaatleri için veya başkalarına menfaat temin etmek için kullanmaları mevzuat ile yasaklanmıştır. İçeriden öğrenebilecek durumda olan kişilere ilişkin liste şirketimiz web sitesinde bulunmaktadır. 4. MENFAAT SAHİPLERİ 4.1. Menfaat Sahiplerinin Bilgilendirilmesi 4.1.1. Çalışanlar 2009 yılında; •• Genel müdür, direktörler ve ilgili müdürler her hafta düzenlenen toplantılarda, dünya, ülke, sektör ve Şirket faaliyetlerinde meydana gelen gelişmeleri tartışarak yapılması gerekenleri planlamıştır. •• Dünyadaki enerji trendlerinin takip edilerek uygulanması gereken politikaların belirlenmesi amacıyla “Akaryakıt Ticari İşlemler” birimi faa118 •• •• •• •• liyetlerine devam etmiş, her hafta Şirket’in üst düzey yönetimi ile ikmal ve hedging politikalarının tartışıldığı toplantılar gerçekleştirilmiştir. Dünya ve Türkiye’deki makroekonomik gelişmeler hakkında, konusunda uzman kişilerce geniş katılımlı toplantılarda Şirket personeline bilgi verilmiştir. Şirketimiz genel müdürü tarafından çalışanlarla Şirketimizin 2008 yılı değerlendirmeleri ile 2009 yılı hedeflerinin paylaşıldığı toplantılar düzenlenmiştir. Genel müdürlük, terminaller, bölge müdürlükleri, depolar ve hava ikmal müdürlüklerinde yerleştirilen “İletişim Panoları” aracılığıyla tüm çalışanlarımız arasında yönetimden mesajlar, kurumsal etkinlikler, sosyal içerikli duyurular ve paylaşım amaçlı bilgi aktarımı sağlanmıştır. Tüm çalışanların Petrol Ofisi ile ilgili çeşitli bilgilere ulaşabilecekleri ve gelişmeleri takip edebilecekleri bir intranet sitesi bulunmaktadır. Şirketin yıl boyunca yapacağı faaliyetlere ilişkin kurumsal, operasyonel ve iç iletişim takvimleri hazırlanmış, haftalık toplantılarda tartışılması ve intranete konularak tüm personelin bilgi sahibi olması sağlanmıştır. 4.1.2. Diğer Menfaat Sahipleri Şirketimizin menfaat sahipleri, şirketimizle ilgili önemli gelişmeler hakkında yazılı ve görsel basın ile diğer medya iletişim araçları, internet, İMKB’ye yapılan özel durum açıklamaları ve basın toplantıları yoluyla bilgi sahibi olmaktadır. Pay sahiplerimiz yazılı basın ve Faaliyet Raporu ‘09 İMKB’ye yapılan özel durum açıklamaları aracılığıyla, Yatırımcı İlişkileri Müdürlüğü ile irtibata geçerek veya Alo Takas ve Alo MKK hatlarını arayarak Şirket ve payları hakkındaki tüm bilgilere rahatça ulaşabilmektedir. Şirket’in pay sahipleri, yatırımcılar ve analistler Şirket’in mali tablolarına, faaliyet raporlarına ve Şirket ile ilgili tüm sunumlara web sayfasından ve Yatırımcı İlişkileri Müdürlüğü’nü arayarak kolayca erişebilmektedirler. 2009 yılında yeni ürünler ve hizmetlere ilişkin olarak bölgesel bayi toplantıları düzenlenmiştir. 4.2. Menfaat Sahiplerinin Yönetime Katılımı Menfaat sahiplerinin yönetime katılımı konusunda bir model oluşturulmamıştır. 4.3. İnsan Kaynakları Politikası Petrol Ofisi olarak İnsan Kaynakları politikamız, en önemli kaynağımız olan çalışanlarımızın yeniliklere açık, yaratıcı, dinamik, değişimleri yönetebilen, katma değer üreten, ekip çalışmasına yatkın, müşteri odaklı ve çevreye duyarlı olarak etkinliğini ve verimliliğini en üst seviyeye çıkaracak İnsan Kaynakları sistem ve süreçlerini geliştirerek, sürdürülebilir ve yüksek performansa ulaşmaktır. 2009 yılı içerisinde Petrol Ofisi stratejilerine uygun olarak Saha ve Madeni Yağ organizasyonları yeniden yapılandırılarak, İnsan Kaynakları politikaları buna uygun olarak güncellenmiştir. Uygulanmakta olan “Entegre İnsan Kaynakları Modeli” ile tüm süreçler bir arada çalıştırılarak “Tercih Edilen Şirket” olunması hedeflenmektedir. Petrol Ofisi, İnsan Kaynakları’nda süreç odaklı bir yaklaşım izleyerek, işe alım, eğitim, performans değerlendirmesi ve maaş yönetimi konularında uygulamalarını geliştirmiştir. İşe alım sürecinde ilk hedefimiz en iyi yetenekleri kendimize çekmek ve uzun süreler iş sonuçlarına katkıda bulunacak en uygun adaylara ulaşmaktır. Açık bir pozisyonun oluşması halinde şirket içi uygun adayların değerlendirilmesi tercih edilmektedir. Süreçte amacımız doğru işe doğru insanı yerleştirmektir. Öncelikle yetenek değerlendirmesi kendi havuzumuzdan yapılmakta, uygun adaya şirket içinden ulaşılamazsa dış alıma gidilmektedir. Bunun için de kariyer siteleri, gazete ilanları ve Petrol Ofisi başvuru veri tabanı kullanılmak- tadır. İşe başlayan çalışanlarımızın ekip çalışmasına önem veren, yeniliklere açık, değişimi yönetebilen, yaratıcı, dinamik, motivasyonu ve kararlılığı yüksek, iletişim becerisi kuvvetli, stratejik ve vizyoner bakış açısına sahip kişiler olması istenmektedir. Çalışanlarımıza ilk gün oryantasyon seti verilmekte, bunu takiben en kısa zamanda tüm bölümlerimiz hakkında bilgilendirme yapılmakta, ayrıca terminal, Atatürk Hava İkmal Tesisi, Madeni Yağ Fabrikası ve istasyon ziyaretleri düzenlenmektedir. Hedefimiz; sürekli gelişime ve öğrenmeye açık, kabiliyetli, yetkin, yaptığı işte mutlu, yüksek performanslı, iş performansını artırmaya gayretli, müşteri memnuniyetinin en üst seviyede sağlanmasını hedefleyen müşteri odaklı çalışanlardır. Petrol Ofisi Performans Yönetimi Süreci’nin amacı bireysel ve takımların performanslarının geliştirilmesi yoluyla, yüksek performanslı kazanan bir kurum kültürü yaratmaktır. 2009 yılında çalışanlar, iş hedeflerini gerçekleştirme, şirket önceliklerine katkı, liderlik, sorumluluk alma, takım çalışmasına uygun tavır ve davranış gibi kriterler doğrultusunda değerlendirilmiştir. Eğitim ve Gelişim Performans Yönetimi sürecinin devamı olarak, çalışanlarımızın hedeflerine ulaşabilmeleri için bireysel gelişim planları desteklenmektedir. Bu şekilde Petrol Ofisi çalışanlarının, görevlerinin gerektirdiği yetkinlik ve yönetim becerilerini geliştirmelerini sağlayan ve iş sonuçlarına somut iyileştirmeler getiren eğitim programlarının hazırlanması amaçlanmaktadır. 2009 yılı içinde mesleki ve davranışsal yetkinliklerimizi artırmaya yönelik yapılan belli başlı eğitimlere Performans Koçluğu, Problem Çözme ve Karar Alma Teknikleri, Etkin Sunum Teknikleri, Finansçı Olmayanlar İçin Finans, Zaman Yönetimi, Stresle Başa Çıkma Teknikleri, Müşteri Yönetimi ve Takım Çalışması eğitimleri ile SEÇ politikalarımızı destekleyen çeşitli eğitim programları örnek gösterilebilir. 2009 yılında 3.592 adam/gün eğitim verilmiş olup, bu eğitimlerin 1.767 adam/günü iç eğitimlerden oluşmaktadır. Petrol Ofisi’nin ücret politikası yetenekli kişileri şirkete kazandırmayı, performansın ödüllendirilmesini ve piyasa ile rekabetçi bir seviyede olmayı hedeflemektedir. Maaş artışı ve prim sistemi performansa bağlı olarak belirlenmektedir. Sistemin amacı, bireysel performansların geliştirilmesi yoluyla yüksek performanslı “kazanan” bir kurum kültürü yaratmaktır. Petrol Ofisi kurum kültürünü geliştirmek, çalışanların takım ruhunu güçlendirmek, sosyal ortamlarda beraberlik anlayışını artırmak amacıyla, 2009 yılı içerisinde 119 iletişim ve şirket sonuçlarının paylaşıldığı toplantılar, CEO ve çalışanların birlikte olduğu rutin yemek organizasyonları, çalışanlara özel aylık yayımlanan PO News e-bülteni ve özel gün kutlamaları gibi farklı nitelikte sosyal etkinlikler gerçekleştirilmiş ve Petrol Ofisi çalışanlarının sosyal sorumluluk projelerine katılmaları teşvik edilmiştir. •• 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle, Petrol Ofisi’nde 601’i beyaz yakalı, 443’ü mavi yakalı olmak üzere toplam 1.044 personel çalışmaktadır. Personelin %48’i lisans ve yüksek lisans mezunudur. Şirketteki yaş ortalaması 36’dır. 4.4. Müşteri ve Tedarikçilerle İlişkiler Hakkında Bilgiler •• Müşteri İlişkileri: Türkiye’nin lider akaryakıt dağıtım şirketi Petrol Ofisi, müşterilerinin beklentilerini en yüksek seviyede karşılamaya önem veren bir kuruluştur. Sahip olduğu geniş istasyon ağıyla Türkiye’nin dört bir yanında müşterilerine ulaşan Petrol Ofisi, müşteri memnuniyetini temel ilke edinerek faaliyette olduğu her bölgede verdiği kaliteli hizmet ile öne çıkmayı hedeflemektedir. 2009 yılında Petrol Ofisi istasyonları için; Lisans, Petrol Ofisi Bayilik Sözleşmesi, Akredite Müteahhit Firmaları Tarafından Oluşturulmuş Kimlik, Temiz ve Bakımlı Faaliyet Sahası, Sağlık Emniyet Çevre Koşulları ve Standart Ürün gibi “olmazsa olmaz” koşulların uygulanmasına devam edilmiştir. Müşteri şikâyetlerinin oluşmadan önlenmesi için çalışmak, müşteri odaklı hizmet anlayışımızın temel prensiplerinden biridir. •• •• •• Petrol Ofisi ürün ve hizmet kalitesini artırmak •• •• •• •• 120 ve çeşitlendirmek amacıyla 2009 yılında birçok faaliyete devam edilmiştir. 2009 yılında istasyonlarda operasyonel mükemmelliğin sağlanması, istasyonların fiziki durumlarının ve hizmet kalitelerinin iyileştirilmesi amacıyla ürün, hizmet, SEÇ ve operasyon yönetimi konularında standart eğitimler verilmiştir. 2009 yılında ayrıca eğitim ve iletişim amaçlı ve istasyon personeline yönelik olarak hazırlanan İstasyonum dergisinin yayımlanmasına devam edilmiştir. Petrol Ofisi, yapmış olduğu teknolojik yatırımlarla yeni ürünlerine ve hizmetlerine verdiği önemi vurgulamak amacıyla tanıtım ve reklam kampanyaları gerçekleştirmiştir. Petrol Ofisi, “Uydudan Kontrol” sistemiyle 365 gün 24 saat istasyon depolarını uzaydan uydu •• •• ile denetlemektedir. Böylece Petrol Ofisi’nin ve istasyonlarımızın isteği dışında depolara yabancı maddelerin girmesi önlenmekte ve Petrol Ofisi’nin yakıt kalitesinin rafineriden aracın deposuna kadar denetim altında olması güvence altına alınmaktadır. Araç performansını artıran, yakıt ekonomisi sağlayan ve motoru temizleyip koruyan ürünleri bünyesinde bulunduran V/Max Performans Serisi, Petrol Ofisi için özel olarak geliştirilmiştir. “Maksimum Performans, Maksimum Temizlik ve Maksimum Ekonomi” vurgusuyla piyasaya sunulan V/Max ürün gamı, V/Max Kurşunsuz 95, V/Max Kurşunsuz 97, V/Max EuroDizel ve V/ Max EuroDizel 10’dan oluşmaktadır. Formülündeki yüksek deterjan sayesinde motoru koruyan V/Max Kurşunsuz 95 motoru temizleyerek performansı artırmakta ve yakıt ekonomisi sağlamaktadır. Bünyesindeki özel Friction Modifier katık, motordaki sürtünmeyi azaltmakta ve sürtünmeden kaynaklanan enerji kaybını önleyerek maksimum ekonomi sağlamaktadır. V/Max Kurşunsuz 97, yüksek oktanı ve motoru temizleyen üstün formülü sayesinde araçların performasını artırmaktadır. Piston ve silindirler arasındaki sürtünmeyi azaltan yağlayıcı özelliğiyle yakıt ekonomisi sağlayan V/Max Kurşunsuz 97, Petrol Ofisi müşterilerine daha yüksek performans, motor temizliği ve yakıt ekonomisi sağlamaktadır. Türkiye koşulları için özel olarak geliştirilen V/ Max EuroDizel, anti-metalli katığı ile motoru metal tozlarına karşı korurken, formülündeki en yüksek deterjan katkısıyla motoru temizlemekte ve yakıt ekonomisi sağlamaktadır. V/Max EuroDizel, en yüksek setan sayısı ile motorun performansını artırmakta ve motordaki vuruntuyu azaltarak sessiz ve seri sürüş imkânı sunmaktadır. V/Max Eurodizel 10, %80 daha az kükürt, %60 oranında ise daha az nitrojen oksit içermektedir. Temiz dizel V/Max Eurodizel 10, çevreyi ve motoru korurken, temiz ve düzenli yanmayla yakıt ekonomisi sağlamaktadır. Üstelik bu ürün, sınıfındaki kükürt oranı daha yüksek olan ürünlerle aynı fiyata satılmaktadır. DAT, akaryakıtın terminallerden istasyonlara, Petrol Ofisi tarafından kontrol edilen ve yüksek teknolojiye sahip tanker filosu aracılığıyla ulaştırılması anlamına gelmektedir. DAT, Petrol Ofisi istasyonlarında satılan ürün kalitesinin güvence altına alınmasını, akaryakıt ürünlerinin karışmadan, kirlenmeden istasyonun tankına ulaştı- Faaliyet Raporu ‘09 rılmasını ve bu sayede müşteriye verilen sözün tutulmasını sağlamaktadır. Ağustos 2002’de faaliyete geçirilen sistem, her geçen gün yaygınlaştırılmaktadır. DAT’ın yaygınlaşması aynı zamanda Türkiye karayollarında düşük standartlı yüzlerce akaryakıt tankeri yerine, eğitimli şoförlerin kullandığı yüksek standarttaki tankerlerin seyretmesini, böylece kaza riskinin ve çevre kirliliğinin de azalmasını sağlanmaktadır. •• Petrol Ofisi, giderek yoğunlaşan rekabet baskısına karşı koymak ve paydaşlarının verimini uzun vadede korumak için 2009 yılında sadık müşteriler yaratmak yönünde çalışmalarına Positive Card ile devam etmiştir. Petrol Ofisi müşterilerine büyük kolaylık sağlayan müşteri sadakat programı Positive Card ile akaryakıta bağlı ihtiyaçların yanı sıra sağlık ve sigorta gibi diğer ihtiyaçlarda da avantaj sağlanmasına yönelik işbirlikleri ve program ortaklıkları gerçekleştirilmiştir. Türkiye genelinde yaygın bir şekilde kullanılması hedeflenen Positive Card’ın kolayca temin edilebilmesi için tüketici dostu bir prosedür belirlenmiştir. Bir müşterinin Positive Card sahibi olması için Petrol Ofisi istasyonlarından ya da diğer tanıtım noktalarından edinilebilen bir başvuru formunu doldurması yeterli olmaktadır. •• Müşteriye yerinde hizmet prensibini esas kabul eden Petrol Ofisi, 2002 yılında faaliyete geçen Madeni Yağ Eğitim TIR’ı ile 2009 yılında da tüketicilere ve teknik personele madeni yağ konusunda eğitim vermiştir. Marker testi uygulaması başarıyla devam etmektedir. Marker testi, akaryakıtın içinde bulunan dağıtım şirketine ait marker’ın (alkil fenol esaslı boyanın) konsantrasyon oranını, yani akaryakıtın ne oranda dağıtım şirketi malı olduğunu tespit etmeye yaramaktadır. Yüklenici firmanın yetkin ekipleri kanalıyla ayda bir kez olmak üzere tüm istasyonlarda marker testi yapılmaktadır. Marker test sonuçları, Petrol Ofisi’nin müşterilerini yüksek kaliteli ürün standardı ile buluşturduğunu göstermektedir. •• Müşteri Hizmetleri birimimiz, Şirketimize 0 800 211 02 29 (ücretsiz) ve 0555 675 55 55 (cep telefonları için) danışma hatlarından ve internet gibi çeşitli kanallardan ulaşan müşterilerimize her türlü konuda yardımcı olmaya çalışmaktadır. Tedarikçi İlişkileri: Petrol Ofisi tarafından yurtiçinde pazarlanmakta olan akaryakıt ürünlerinin yaklaşık %65’i TÜPRAŞ’tan, geri kalan kısmı ise yurtdışından ithalat yoluyla sağlanmak- tadır. TÜPRAŞ ile şirketimiz arasında uzun süreli ikmal anlaşması bulunmaktadır. En önemli tedarikçimiz olan TÜPRAŞ’la aramızdaki ikmal anlaşması uzun yıllara dayanan karşılıklı iyi ticari ilişkiler çerçevesinde yürütülmektedir. İthal alımlarımız, yıllık sözleşmeler ve spot alımlarla karşılanmaktadır. İthalat yaptığımız başlıca ülkeler Rusya, Romanya, Ukrayna, İsrail, Yunanistan, İtalya, Malta ve Mısır olarak sıralanabilir. 4.5. Sosyal Sorumluluk Petrol Ofisi Sağlık, Emniyet ve Çevre (SEÇ) Koruma Politikası: Petrol Ofisi çalışanlarının sağlığı, emniyeti ve çevreye olan duyarlılığı Şirket politikasında öncelikli bir öneme sahiptir. Temel amacımız, tüm Petrol Ofisi organizasyonunda SEÇ kültürünün artmasını sağlayarak her kademede proaktif yaklaşımı çalışma hayatımızın bir parçası haline getirmek, kaza yapmamak, insanlara ve tesislere zarar vermemek ve çevrenin korunmasıyla ilgili her türlü tedbiri almaktır. Yapılan bu çalışmaların SEÇ Yönetim Sistemi altında organize edilmesi kararı alınmış; Çevre, İş Sağlığı ve Güvenliği risklerini kontrol etmek ve performansımızı geliştirmek amacıyla, tüm dünyada kabul görmüş ve risk değerlendirmesine dayalı önleyici sistemler kurulmuştur. Bu kapsamda; •• Tüm terminal ve madeni yağ fabrikalarında, eylül ve mart aylarında BSI tarafından OHSAS 18001, ISO 14001, ISO 9001 Entegre Yönetim Sistemi takip denetimleri gerçekleştirilmiştir. İç denetimler, iç tetkik eğitimi almış ve sınavı başarıyla tamamlamış kişiler tarafından senede bir kez yapılmakta ve raporlar QDMS’e işlenmektedir. •• 2009 yılı içerisinde Batman Terminali ISO 9001, ISO 14001 ve OHSAS 18001 Entegre Yönetim Sistemi kapsamına alınarak BSI firması tarafından belgelendirilmiştir. •• 2009 yılı içinde ilgili personele eğitim planı gereğince Emniyetli Araç Sürüş Eğitimi, Genel İş Sağlığı ve Güvenliği Kuralları, Yasal Mevzuat Bilgileri, Kişisel Koruyucu Ekipmanlar, Yüksekte Çalışma ve Alınacak Tedbirler, Elektrik Tehlikeleri Riskleri ve Önemi, Tanker Kontrolleri Eğitimleri, Acil Durum Müdahale ve Yangınla ve Dökün121 •• •• •• •• •• •• •• •• •• •• 122 tülerle Mücadele (teorik ve pratik) eğitimleri verilmiştir. Tüm Petrol Ofisi bünyesinde 14.970 adam-saat SEÇ eğitimi verilmiştir. Yönetim Sistemi dahilindeki terminal ve fabrikalarımızdan 1.344 adet “Tehlikeli Durum” bildirimi yapılmış, 88 adet “Ucuz Atlatılan Olay” yaşanmış ve gerekli kök neden analizleri yapılarak düzeltici, önleyici faaliyetler gerçekleştirilmiştir. 2009 yılı içinde 1’i Haramidere Terminali’nde, 1’i Atatürk Hava İkmal Müdürlüğü’nde olmak üzere 2 adet gün kayıplı kaza; 1 adet Batman Terminali’nde ve 2 adet Genel Müdürlük’te olmak üzere 3 adet gün kayıpsız kaza ile 14 adet şirket aracının karıştığı, 6 adet nakliye aracının karıştığı, 5 adet hava ikmal apron aracının karıştığı trafik kazası meydana gelmiştir. İş kazaları ile ilgili kök sebebe ulaşmak için kaza araştırmaları yapılmış ve bir daha olmaması için gerekli önlemler alınmıştır. İstasyonlar için SEÇ El Kitabı yayımlanıp, istasyonlara dağıtımı yapılmıştır. İskenderun ve Haramidere Terminallerine yeni arıtma tesisleri kurulmuştur. Saha müdürleri tarafından, 2.970 istasyonda 5.437 SEÇ denetlemesi ve müteahhit firma tarafından 1.066 istasyonda SEÇ denetimi gerçekleştirilmiştir. Terminaller, Madeni Yağ Fabrikası ve hava ikmallerini içeren 47 tesisimizde, tesis müdürlüklerince 2.072 adet SEÇ denetimi gerçekleştirilmiştir. Tesislerimizi ve Genel Müdürlük binasını içeren 48 lokasyonda 155 adet Yangınla Mücadele ve Tahliye tatbikatı gerçekleştirilmiştir. Denize kıyısı olan 9 tesisimizde 11 adet Denizde Döküntü ile Mücadele tatbikatı gerçekleştirilmiştir. Emisyon iznine sahip tüm hava ikmal tesislerinde emisyon teyit ölçümleri yaptırılarak Çevre ve Orman İl Müdürlükleri’ne teslim edilmiştir. 5312 sayılı “Deniz Çevresinin Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerle Kirlenmesinde Acil Durumlarda Müdahale ve Zararların Tazmini Esaslarına Dair Kanun” kapsamında Denizcilik Müsteşarlığı tarafından çıkarılan “Petrol ve Diğer Zararlı Maddelerden Kaynaklanan Kirliliğe Hazırlıklı Olma ve Müdahale ile İlgili Eğitim Seminerlerinin ve Tatbikat Programlarının Usul ve Esasları” başlıklı genelgesine göre; deniz çevresinin petrol ve diğer zararlı maddelerle kirlenmesinde acil durumlarda müdahale konusunda görev alacak •• •• •• •• •• •• •• •• •• •• •• 118 çalışanımıza 1. ve 2. seviye eğitim seminerleri verilmiştir. Avrupa Birliği’ne uyum süreci içerisinde yapılan çalışmalar kapsamında ülkemizde çevre denetiminin ve çevre yönetiminin, faaliyet sahibi tarafından kurulacak bir otokontrol mekanizması ile sağlanması amacıyla, Çevre ve Orman Bakanlığı tarafından 21.11.2008 tarihinde Çevre Denetimi Yönetmeliği ve 29.04.2009 tarihinde Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik başlıkları altında iki ayrı yönetmelik yayımlanmıştır. Bu yönetmelikler kapsamında 15 çalışanımıza Çevre ve Orman Bakanlığı’nın düzenlemiş olduğu 100 saatlik çevre görevlisi eğitimleri aldırılmıştır. Derince Terminali’ne emisyon izni alınmıştır. Antalya Terminali’nin deşarj izni yenilenmiştir. Kırıkkale Terminali’nin emisyon izni yenilenmiştir. Derince Terminali’nin işletme belgesi yenilenmiştir. Aliağa Terminali Kıyı Tesisi Risk Değerlendirmesi ve Acil Müdahele Planı onaylanmıştır. Haramidere Terminali’nin deşarj izni yenilenmiştir. Haramidere Terminali’ne emisyon izni alınmıştır. İskenderun Terminali’nin deşarj izni yenilenmiştir. Derince Terminali’nin iskele kapasite artırımıyla ilgili olarak Çevre ve Orman Bakanlığı’na ÇED başvurusunda bulunularak rapor teslim edilmiştir. Yarımca LPG Tesisi için ÇED Olumlu Belgesi alınmıştır. Sosyal Sorumluluk Projeleri: Petrol Ofisi, “topluma karşı sorumlu” bir kurum sıfatıyla sosyal sorumluluk çalışmalarını 2009 yılında da devam ettirmiştir. •• Petrol Ofisi olarak, Türkiye’nin dört bir yanında üniversitelilerin özgüvenlerinin artmasını ve sosyal hayatta daha aktif yer almalarını sağlamak amacıyla, Toplum Gönüllüleri Vakfı (TOG) ile stratejik bir işbirliği oluşturulmuştur. TOG ile Petrol Ofisi’nin yaygın sosyal ağı arasında bir sinerji oluşturularak 56 ilde, 75 üniversitede, 88 üniversite kulübü ve 16 bin genç gönüllü ile birlikte çalışmalar sürdürülmektedir. Bu stratejik işbirliği kapsamında, geleceğe ışık tutacak önemli bir Faaliyet Raporu ‘09 sosyal sorumluluk görevi üstlenilmektedir. TOG bünyesinde geliştirilen projelere katılan çalışma arkadaşlarımızın oluşturduğu “Dinamo Toplum Takımı”, Şirketimizin sosyal sorumluluk çalışmalarına kurumsal bir kimlik kazandırmaktadır. Petrol Ofisi Dinamo Toplum Takımı üyesi gönüllüler, üniversite öğrencilerinin iş yaşamına yakınlaşmasını sağladığı gibi gençlerin özgüven kazanmalarına da yardımcı olmakta ve gençlerin kişisel gelişimlerine destek vermek amacıyla TOG’un yürüttüğü Rehberlik Projesi’nde rehber olarak yer almaktadır. Gönüllülerimizden bir kısmı, TOG’un burs komitesinde yer alarak burs verilecek gençlerin seçiminde etkin rol oynamaktadır. Bu kapsamda çalışanlarımız, bayilerimiz ve tüm sosyal paydaşlarımız “Toplum Gönüllüsü” olma konusunda özendirilmekte, yerel ihtiyaca göre gençlerin liderliğinde oluşturulan sivil inisiyatiflere destek verilmekte ve katılımı yaygın faaliyetler gerçekleştirilmektedir. Şirketimiz, Kasım 2008’den bu yana 16 ilde bayilerin ve gönüllü gençlerin bir araya getirildiği toplantılar düzenlemiş olup atölye çalışmalarına aktif katılım sağlamıştır. •• Petrol Ofisi olarak, Milliyet gazetesinin düzenlediği “Baba Beni Okula Gönder” projesine 2005 yılından bu yana destek verilmektedir. Şirketimiz bu kapsamda bugüne kadar 500 öğrencinin eğitimine katkıda bulunmuştur. Ayrıca Petrol Ofisi çalışanları ve bayileri de, 68 kız öğrencinin eğitimini desteklemektedir. •• Petrol Ofisi olarak destek sağladığımız sivil toplum kuruluşları arasında, zamanında müdahale edilerek işitme engelli çocukların sosyal yaşama kazandırılmasına destek olmak amacıyla Türkiye İşitme ve Konuşma Rehabilitasyon Vakfı da (TİV) yer almaktadır. •• Öte yandan, kurumsal vatandaş olmanın gereklerini yerine getirmek için sosyal sorumluluk projelerini sürdürürken, kurumsal üyesi olduğumuz Özel Sektör Gönüllüler Derneği’nin (ÖSGD) projelerine de katılım sağlanmaktadır. Bu çerçevede, Okul Dostu projesi kapsamında Poligon Mahallesi Kâzım Karabekir İlköğretim Okulu’nda 3. ve 4. sınıflara yönelik kitap okuma etkinliği ile 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin gelecekle ilgili düşüncelerinin daha belirginleşmesi ve farklı meslekleri tanımalarına yönelik “Meslek Tanıtımı” seminerleri düzenlenmiştir. Görme engelli öğrencilerin eşit bilgi edinme şartlarına sahip olması için sürdürülen bilgisayarda kitap okuma projesi de Petrol Ofisi gönüllülerinin ka- tılımı için kurgulanmıştır. •• Batman ve Adana’da eğitim veren Petrol Ofisi İlköğretim Okullarının yanı sıra ülkemizin farklı yerlerindeki ihtiyaç sahibi okullardan gelen talepler doğrultusunda sürekli olarak kitap, kırtasiye ve bilgisayar bağışında bulunulmaktadır. 4.6. Kurumsal Yönetim Çalışmaları Petrol Ofisi, kurumların yüksek performanslı, rekabetçi, iyi yönetilen ve paydaşlarına en fazla artı değer yaratan kurumlar haline gelmesi için çalışmalarda bulunan Türkiye Kurumsal Yönetim Derneği’ne (TKYD) üyeliğini gerçekleştirmiş olup çalışmalara aktif olarak katılmaktadır. 5. YÖNETİM KURULU 5.1. Yönetim Kurulu’nun Yapısı ve Oluşumu Yönetim Kurulumuz, Genel Kurul tarafından seçilecek 6, 8 veya 10 üyeden oluşur. Mevcut durumda Yönetim Kurulumuza 8 üye seçilmiştir. Yönetim Kurulu’nun 8 üyesinden 4’ü B grubu hissedarların, 4’ü de A grubu hissedarların göstereceği adaylardan seçilmektedir. Yönetim Kurulu’nun bir üyeliğinin ölüm, istifa veya üyeliğin düşmesi gibi nedenlerle boşalması halinde, boşalan üyelik Yönetim Kurulu’nun Türk Ticaret Kanunu’nun 315’nci maddesi uyarınca yapacağı seçimle doldurulur. Yönetim Kurulu, A grubu hisseleri temsilen seçilmiş bir üyeliğin boşalması halinde, yine A grubu hisseleri temsilen Yönetim Kurulu’nda bulunan üyelerin göstereceği adaylar arasından yapacağı seçimle boşalan üyeliği doldurur. Yönetim Kurulu B grubu hisseleri temsilen seçilmiş bir üyeliğin boşalması halinde ise, yine B grubu hisseleri temsilen Yönetim Kurulu’nda bulunan üyelerin göstereceği adaylar arasından yapacağı seçimle boşalan üyeliği doldurur. 2009 yılında Yönetim Kurulu’nun tamamı icracı olmayan üyelerden oluşmuştur. Şirketimizin mevcut yapısı içinde henüz Sermaye Piyasası Kurulu tarafından açıklanan Kurumsal Yönetim İlkeleri’ne uygun olarak bağımsız Yönetim Kurulu üyelikleri oluşturulmamıştır. Şirketimizde bağımsız Yönetim Kurulu üyelerinin yer almasının Şirket’te daha da profesyonel bir yönetim anlayışını oluşturacağına inanılmakla birlikte, bu durumun oluşması için belli bir geçiş sürecine ihtiyaç duyulmaktadır. Yönetim Kurulu üyelerimizin şirket dışında başka görevler alması hususunda herhangi bir kural veya sınırlandırma bulunmamaktadır. 123 Yönetim Kurulu Üyeleri ÜYE GÖREVİ ÇALIŞTIĞI ŞİRKET Aydın DOĞAN* Başkan Doğan Şirketler Grubu Holding A.Ş. Tamas MAYER** Başkan Vekili OMV Aktiengesellschaft Hanzade DOĞAN BOYNER Üye Doğan Şirketler Grubu Holding A.Ş. İmre BARMANBEK Üye Doğan Şirketler Grubu Holding A.Ş. M. Ergun KURAN Üye Doğan Şirketler Grubu Holding A.Ş. Manfred LEITNER Üye OMV Aktiengesellschaft Daniel TURNHEIM*** Üye OMV Aktiengesellschaft Stefan WALDNER*** Üye OMV Aktiengesellschaft * Aydın DOĞAN 11.02.2010 tarihinde Yönetim Kurulu Başkanlığı ve Yönetim Kurulu Üyeliği görevlerinden ayrılmış olup, Yönetim Kurulu Başkanlığı görevine Hanzade DOĞAN BOYNER ve Yönetim Kurulu Üyeliği’ne Yahya ÜZDİYEN seçilmiştir. ** Tamas MAYER 17.12.2009 tarihinde Gerhard ROISS’un yerine Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı olarak atanmıştır. *** Daniel TURNHEIM ve Stefan WALDNER, 17.12.2009 tarihinde Gerhard ROISS ve David Charles DAVIES’in yerine Yönetim Kurulu Üyesi olarak seçilmişlerdir. 5.2. Yönetim Kurulu Üyelerinin Nitelikleri 5.3. Risk Yönetim ve İç Kontrol Mekanizması Şirket’in Yönetim Kurulu üye seçiminde aranan asgari niteliklere ilişkin olarak Şirketimiz Ana Sözleşmesi’nde yer alan unsurların yanı sıra Yönetim Kurulu üyelerimizin mesleklerinde belirli deneyime ve kariyer düzeyine ulaşmış, yüksek bilgi ve deneyime sahip kişiler arasından seçilmesi ilkesi benimsenmiştir. Ayrıca, Yönetim Kurulu üyelerinin mali tablo ve raporları okuma, analiz edebilme, Şirketimizin gerek günlük gerek uzun vadeli işlemlerinde ve tasarruflarında tabi olduğu hukuki düzenlemeler hakkında temel bilgiye sahip olma, Yönetim Kurulu’nun ilgili bütçe yılı için öngörülen toplantıların tamamına katılma olanağına ve kararlılığına sahip olma gibi niteliklere sahip olması beklenmektedir. Şirket’teki risk yönetimi ve iç kontrol faaliyetleri, Denetim ve Yönetişim Direktörlüğü bünyesinde yapılandırılmış olan İç Denetim, Risk Yönetimi, Finansal Kontrol ve Operasyonel Kontrol Müdürlükleri tarafından yürütülmektedir. Denetim ve Yönetişim Direktörlüğü, Yönetim Kurulu Denetim Komitesi’ne bağlıdır. Denetim Komitesi, Denetim ve Yönetişim Direktörlüğü’nden gelen bilgileri inceler ve önem arz eden konuların Yönetim Kurulu’nda görüşülmesini sağlar. Şirketimiz Yönetim Kurulu üyeliğine seçilebilmek için, Kurumsal Yönetim İlkeleri’nde belirtilen suçlara teşebbüs ya da bu suçlara iştirakten dolayı hüküm giymemiş olmak gerekmektedir. Yönetim Kurulu üyelerine yönelik olarak bugüne dek eğitim ve uyum programı ihtiyacı olmamıştır. İhtiyaç dahilinde Kurumsal Yönetim Komitesi tarafından düzenlenecek bu programlara yer verilecektir. 124 Risk Müdürlüğü, Şirket’in hedeflerini etkileyebilecek risklerin tanımlanması, değerlendirilmesi ve Yönetim Kurulu tarafından belirlenen politikalar çerçevesinde yönetilmesini sağlamak için gerekli sistemlerin kurulmasını ve aksiyonların alınmasını hedeflemektedir. Bu kapsamda, risk yönetimi süreçleri ve sorumluluklar tarif edilmiş, düzenli izleme ve raporlama başlamıştır. Karar alma mekanizmalarında risklilik değerlendirmelerinin etkinliğinin sağlanması için, çalışmaların sonuçları stratejik süreçlerin oluşturulmasında ve denetim ihtiyaçlarının belirlenmesinde kullanılmaktadır. İç Denetim Müdürlüğü, Şirket faaliyetlerinin kurallara uygun olarak yürütülmesini sağlamak ve bu faaliyet- Faaliyet Raporu ‘09 lerin etkinliğini artırmak için süreçleri analiz eder ve ilgili birimlerle birlikte risklerin azaltılması, ortadan kaldırılması veya risk yönetiminin etkinliğinin sağlanmasına yönelik çözümlerin bulunmasına katkı sağlar. Şirket’in risk analizi çalışmalarının değerlendirilmesiyle oluşturulan risk odaklı yıllık düzenli denetim programı ile iç kontrol ve risk yönetimi sürecinin etkinliğini değerlendirir ve tespit edilen bulgularla ilgili düzeltici faaliyetleri izler. Operasyonel Kontrol ve Finansal Kontrol Birimleri ise, mevzuattaki gelişmeleri takip ederek, Şirket’in faaliyetlerinin bu gelişmelere uyum sürecini, ilgili birimlerle beraber koordine eder ve iş süreçleri üzerinde oluşturulan kontrol sistemleri ile, Şirket faaliyetlerini eşzamanlı olarak geçerli kurallara ve belirlenen yetki ve kriterlere göre değerlendirerek, süreç değişiklik önerilerini yapar. zılı hisselerin sahibi hissedarların aday göstermiş olduğu her bir Yönetim Kurulu üyesinin hazır bulunması halinde sağlanır ve Yönetim Kurulu’nun tüm kararları için A Grubu hisselere sahip hissedarlar ve B Grubu nama yazılı hisselerin sahibi hissedarlar tarafından aday gösterilen tüm Yönetim Kurulu üyelerinin olumlu oyu gereklidir. Her üyenin 1 oy hakkı olup, Yönetim Kurulu üyeleri eşit oy hakkına sahiptir. Yönetim Kurulu toplantılarının gündeminin belirlenmesi yöntemi, Yönetim Kurulu’nun dönem içindeki toplantı sayısı, toplantıya katılım ve toplantıya çağrı yöntemleri ve süreçleri, Yönetim Kurulu üyelerinin her konuda bilgilendirilmesi ve iletişimini sağlamak üzere Yönetim Kurulu Sekreteryası mevcuttur. 2009 yılında gerçekleşen Yönetim Kurulu toplantılarının hiçbirinde karşı oy kullanımı gerçekleşmemiştir. 5.4. Yönetim Kurulu Üyeleri ile Yöneticilerin Yetki ve Sorumlulukları 5.6. Şirketle Muamele Yapma ve Rekabet Yasağı Yönetim Kurulu, Şirket’in temsil ve idare organıdır. Yönetim Kurulu kanun ve Ana Sözleşme ile Genel Kurul’a verilmiş olanlar dışındaki tüm görevlerle yükümlü olup, bu görevlerin gerektirdiği bütün yetkilere sahiptir. Türk Ticaret Kanunu’nun 334 ve 335’inci maddelerinde öngörülen durumlar için Genel Kurul izin verebilir. 2009 yılı için söz konusu izin Genel Kurul’ca verilmiş olup, verilen izinler nedeniyle herhangi bir çıkar çatışması olmamıştır. Yönetim Kurulu, Türk Ticaret Kanunu’nun 319’uncu maddesi ve Ana Sözleşmemiz uyarınca idare ve temsil yetkilerinin bir bölümü veya tamamını üyelerden birine veya birkaçına, bir Yönetim Kurulu üyesi ile birlikte Yönetim Kurulu üyesi olmayan genel müdür, müdür veya müdürlere bırakabileceği gibi, bu görev ve yetkileri kullanmak üzere kendi içinden veya dışından icra komiteleri oluşturabilir. 5.7. Etik Kurallar Şirketimizin etik kuralları aşağıda belirtilmektedir. •• Yasa, yönetmelik ve Şirket prosedürlerine uy•• 5.5. Yönetim Kurulu’nun Faaliyet Esasları Yönetim Kurulu toplantı gündemleri Şirketimizin ihtiyaçları, ülkedeki ve dünyadaki ekonomik gelişmeler dikkate alınarak belirlenmektedir. Yönetim Kurulu ayda bir ve her halükârda faaliyetlerin gerektirdiği durumlarda ve zamanlarda toplanır. 2009 yılında 12 adet Yönetim Kurulu toplantısı yapılmıştır. Toplantı gündemi ve diğer dokümanlar toplantı gününden en az bir hafta öncesinden Yönetim Kurulu üyelerine ulaştırılmaktadır. SPK Kurumsal Yönetim İlkeleri’nin IV. Bölümü’nün 2.17.4’üncü maddesinde yer alan konularda Yönetim Kurulu üyelerinin toplantılara fiilen katılımı sağlanmaktadır. Yönetim Kurulu toplantıları için toplantı nisabı, A Grubu hisselere sahip hissedarların ve B Grubu nama ya- •• •• •• •• gun hareket etmek. Petrol Ofisi faaliyetlerini samimiyet ve dürüstlükle yürütmek. Petrol Ofisi A.Ş’ye ilişkin özel ve gizlilik içeren bilgilerin korunmasını sağlamak. Petrol Ofisi çalışanlarına adil davranmak, mesleki kariyerlerinde gelişim imkânları yaratmak. Petrol veya madeni yağ üretimi, nakliyatı ve ticaretiyle ilgili faaliyetlerde bulunmamak. Satıcı, müteahhit ve müşterilerle ilgili faaliyetlerde Petrol Ofisi’nin kurumsal kimliğine yakışacak ve aşağıdaki konularda taviz vermeyecek şekilde hareket etmek. −− Üçüncü şahıslardan (satıcı, müteahhit, müşteriler) maddi bir çıkar sağlamak suretiyle menfaat temin etmemek. −− Üçüncü şahıslardan (satıcı, müteahhit, müşteriler) doğrudan doğruya veya dolaylı her125 •• •• •• •• •• •• •• •• hangi bir ödeme, servis veya borç kabul etmek gibi menfaatler elde etmemek. −− Üçüncü şahıslardan (satıcı, müteahhit, müşteriler) maddi değeri 50 ABD dolarından fazla olmayan promosyon eşyaları dışında hediye kabul etmemek. Petrol Ofisi çalışanları olarak Şirket hissedarlarının yararına olacak şekilde hareket ederek Şirket’in kârlılık hedeflerine ulaşmasını sağlamak. Tedarikçi firma seçiminde özenli davranmak. Yatırım, satın alma ve harcama kararlarında Petrol Ofisi çıkarlarını gözetmek. Tedarikçi firma ile dürüstlük ve doğruluk ilkelerine bağlı olarak iş yapmak. Rekabet kurallarına aykırı hareket etmemek. Şirket faaliyetlerinden, varlıklarından veya Şirket’e ait bilgilerden faydalanarak kişisel çıkar sağlamamak veya üçüncü şahıslara çıkar sağlatmamak. Tüm işlemleri doğru ve tam olarak şirket kayıtlarına geçirmek ve gerektiğinde hesabını vermek. Müşterilerin, satıcıların veya rakiplerin işyerlerinde çalışan akrabalarının varlığı konusunda Petrol Ofisi yönetimine bilgi vermek. Şirket’in faaliyetleri ile herhangi bir şekilde ilişkili kitap, makale ve yazıların, yönetimin bilgisi ve onayı doğrultusunda yayınlanmasını sağlamak. Geniş katılımlı çalıştayların sonucunda Petrol Ofisi’nin Şirket değerleri de “En Büyükten En İyiye” ana başlığı ile belirlenmiş olup aşağıda verilmiştir: •• Yasalar, toplum ve paydaşlar önünde iyi şirket. •• Stratejilerini paydaşlarının katılımıyla belirleyen •• •• •• •• •• •• •• 126 ve bunları iş sonuçlarına yansıtan vizyoner şirket. Öncü ve kuralları yeniden biçimlendiren, yenilikçi şirket. Tüm çalışmalarının tetikleyicisi müşteri olan, müşteri odaklı şirket. Sağlık, Emniyet ve Çevre’ye (SEÇ) duyarlı şirket. İşbirliği ve dayanışma ruhu anlayışı içinde bilginin açıkça paylaşıldığı açık ve şeffaf şirket. Çalışanlarının kendilerine ve takım arkadaşlarına güven duyduğu, insana duyarlı ve saygılı şirket. İletişim ve ilişkilerdeki mesafeleri kaldırmış, katılımcı şirket. Günün her saatinde işleyen şirket. 5.8. Yönetim Kurulu’nda Oluşturulan Komitelerin Sayı, Yapı ve Bağımsızlığı Yönetim Kurulu’na bağlı çalışan 2 adet komite bulunmaktadır. Şirket “Denetim Komitesi” mali tabloların incelenmesi ve kamuya ilan edilmek üzere Yönetim Kurulu’nun onayına sunulması ve şirket içi denetim faaliyetlerinin kontrolü görevlerini yürütmektedir. “Kurumsal Yönetim Komitesi” ise Şirketimizin kurumsal yapısının güçlenmesi için birimlerin yönlendirilmesi, birimlerin faaliyetlerinin kontrolünün ve koordinasyonunun sağlanması ve Şirket’in Kurumsal Yönetim İlkeleri’ne uyum için gerekli iyileştirme çalışmalarının gerçekleştirilmesi işlevlerini yerine getirmektedir. Şirketimizin Denetim ve Kurumsal Yönetim Komiteleri üyelerinin hiçbiri icrada görev almamaktadır. 5.9. Yönetim Kurulu’na Sağlanan Mali Haklar Yönetim Kurulu üyelerine sağlanan her türlü hak, menfaat ve ücret her yıl Şirket Genel Kurulu’nda belirlenmektedir. Olağan Genel Kurul toplantısında, Yönetim Kurulu üyelerine aylık brüt 5.000 TL ücret ödenmesi karara bağlanmıştır. 2009 yılında Yönetim Kurulu üyelerine kâr payı dağıtımı yapılmamıştır. Yönetim Kurulu üyelerine ve yöneticilerine herhangi bir şekilde borç veya kredi verilmemekte, üçüncü bir kişi aracılığıyla şahsi kredi adı altında kredi kullandırılmamakta veya lehine kefalet gibi teminatlar verilmemektedir. Faaliyet Raporu ‘09 Petrol Ofisi A.Ş. KONSOL‹DE MALİ TABLOLAR VE BA⁄IMSIZ DENET‹M RAPORU 127 BAĞIMSIZ DENETİM RAPORU PETROL OFİSİ A.Ş. Yönetim Kurulu’na Petrol Ofisi A.Ş.’nin (“Şirket”) ve bağlı ortaklıklarının ( hep birlikte “Grup”) 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle hazırlanan ve ekte yer alan konsolide bilançosunu, aynı tarihte sona eren yıla ait konsolide kapsamlı gelir tablosunu, konsolide öz sermaye değişim tablosunu ve konsolide nakit akım tablosunu, önemli muhasebe politikalarının özetini ve dipnotları denetlemiş bulunuyoruz. Finansal Tablolarla İlgili Olarak İşletme Yönetiminin Sorumluluğu İşletme yönetimi finansal tabloların Sermaye Piyasası Kurulu’nca yayımlanan finansal raporlama standartlarına göre hazırlanması ve dürüst bir şekilde sunumundan sorumludur. Bu sorumluluk, finansal tabloların hata ve/veya hile ve usulsüzlükten kaynaklanan önemli yanlışlıklar içermeyecek biçimde hazırlanarak, gerçeği dürüst bir şekilde yansıtmasını sağlamak amacıyla gerekli iç kontrol sisteminin tasarlanmasını, uygulanmasını ve devam ettirilmesini, koşulların gerektirdiği muhasebe tahminlerinin yapılmasını ve uygun muhasebe politikalarının seçilmesini içermektedir. Bağımsız Denetim Kuruluşunun Sorumluluğu Sorumluluğumuz, yaptığımız bağımsız denetime dayanarak bu finansal tablolar hakkında görüş bildirmektir. Bağımsız denetimimiz, Sermaye Piyasası Kurulu’nca yayımlanan bağımsız denetim standartlarına uygun olarak gerçekleştirilmiştir. Bu standartlar, etik ilkelere uyulmasını ve bağımsız denetimin, finansal tabloların gerçeği doğru ve dürüst bir biçimde yansıtıp yansıtmadığı konusunda makul bir güvenceyi sağlamak üzere planlanarak yürütülmesini gerektirmektedir. Bağımsız denetimimiz, finansal tablolardaki tutarlar ve dipnotlar ile ilgili bağımsız denetim kanıtı toplamak amacıyla, bağımsız denetim tekniklerinin kullanılmasını içermektedir. Bağımsız denetim tekniklerinin seçimi, finansal tabloların hata ve/veya hileden ve usulsüzlükten kaynaklanıp kaynaklanmadığı hususu da dahil olmak üzere önemli yanlışlık içerip içermediğine dair risk değerlendirmesini de kapsayacak şekilde, mesleki kanaatimize göre yapılmıştır. Bu risk değerlendirmesinde, işletmenin iç kontrol sistemi göz önünde bulundurulmuştur. Ancak, amacımız iç kontrol sisteminin etkinliği hakkında görüş vermek değil, bağımsız denetim tekniklerini koşullara uygun olarak tasarlamak amacıyla, işletme yönetimi tarafından hazırlanan finansal tablolar ile iç kontrol sistemi arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Bağımsız denetimimiz, ayrıca işletme yönetimi tarafından benimsenen muhasebe politikaları ile yapılan önemli muhasebe tahminlerinin ve finansal tabloların bir bütün olarak sunumunun uygunluğunun değerlendirilmesini içermektedir. Bağımsız denetim sırasında temin ettiğimiz bağımsız denetim kanıtlarının, görüşümüzün oluşturulmasına yeterli ve uygun bir dayanak oluşturduğuna inanıyoruz. 128 Faaliyet Raporu ‘09 Görüş Görüşümüze göre, ilişikteki finansal tablolar, Petrol Ofisi A.Ş. ve bağlı ortaklıklarının 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle finansal durumunu, aynı tarihte sona eren yıla ait finansal performansını ve nakit akımlarını, Sermaye Piyasası Kurulu’nca yayımlanan finansal raporlama standartları çerçevesinde doğru ve dürüst bir biçimde yansıtmaktadır. Görüşümüzü etkilememekle birlikte, dipnotlarda açıklandığı üzere Şirket, Sermaye Piyasası Kurulu’nca yayımlanan finansal raporlama standartlarına uygun olarak cari yılda bazı açılış bakiyelerini yeniden düzenlemiştir. İstanbul, 24 Şubat 2010 DRT BAĞIMSIZ DENETİM VE SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLİK A.Ş. Member of DELOITTE TOUCHE TOHMATSU Gökhan Alpman Sorumlu Ortak Başdenetçi 129 İÇİNDEKİLER SAYFA KONSOLİDE BİLANÇOLAR...................................................................................................................... 131 KONSOLİDE KAPSAMLI GELİR TABLOLARI.............................................................................................. 133 KONSOLİDE ÖZ SERMAYE DEĞİŞİM TABLOLARI...................................................................................... 134 KONSOLİDE NAKİT AKIM TABLOLARI..................................................................................................... 135 KONSOLİDE FİNANSAL TABLOLARA İLİŞKİN NOTLAR.............................................................................. 136-215 NOT 1 NOT 2 NOT 3 NOT 4 NOT 5 NOT 6 NOT 7 NOT 8 NOT 9 NOT 10 NOT 11 NOT 12 NOT 13 NOT 14 NOT 15 NOT 16 NOT 17 NOT 18 NOT 19 NOT 20 NOT 21 NOT 22 NOT 23 NOT 24 NOT 25 NOT 26 NOT 27 NOT 28 NOT 29 NOT 30 NOT 31 NOT 32 NOT 33 NOT 34 NOT 35 NOT 36 NOT 37 NOT 38 NOT 39 NOT 40 NOT 41 130 ŞİRKETİN ORGANİZASYONU VE FAALİYET KONUSU................................................................ FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR.......................................................... İŞLETME BİRLEŞMELERİ.......................................................................................................... İŞ ORTAKLIKLARI..................................................................................................................... BÖLÜMLERE GÖRE RAPORLAMA........................................................................................... NAKİT VE NAKİT BENZERLERİ................................................................................................. FİNANSAL YATIRIMLAR........................................................................................................... FİNANSAL BORÇLAR............................................................................................................... DİĞER FİNANSAL YÜKÜMLÜLÜKLER....................................................................................... TİCARİ ALACAK VE BORÇLAR.................................................................................................. DİĞER ALACAK VE BORÇLAR.................................................................................................. FİNANS SEKTÖRÜ FAALİYETLERDEN ALACAK VE BORÇLAR.................................................... STOKLAR................................................................................................................................. CANLI VARLIKLAR................................................................................................................... DEVAM EDEN İNŞAAT SÖZLEŞMELERİNE İLİŞKİN VARLIKLAR................................................. ÖZKAYNAK YÖNTEMİYLE DEĞERLENEN YATIRIMLAR.............................................................. YATIRIM AMAÇLI GAYRİMENKULLER...................................................................................... MADDİ DURAN VARLIKLAR.................................................................................................... MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR................................................................................... ŞEREFİYE................................................................................................................................. DEVLET TEŞVİK VE YARDIMLARI............................................................................................. KARŞILIKLAR, KOŞULLU VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLER............................................................ TAAHHÜTLER.......................................................................................................................... ÇALIŞANLARA SAĞLANAN FAYDALAR..................................................................................... EMEKLİLİK PLANLARI.............................................................................................................. DİĞER VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLER...................................................................................... ÖZKAYNAKLAR........................................................................................................................ SATIŞLAR VE SATIŞLARIN MALİYETİ........................................................................................ ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ, PAZARLAMA, SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ GENEL YÖNETİM GİDERLERİ................................................................................................... NİTELİKLERİNE GÖRE GİDERLER............................................................................................. DİĞER FAALİYETLERDEN GELİR/GİDERLER............................................................................. FİNANSAL GELİRLER............................................................................................................... FİNANSAL GİDERLER.............................................................................................................. SATIŞ AMACIYLA ELDE TUTULAN DURAN VARLIKLAR VE DURDURULAN FAALİYETLER.......... VERGİ VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ...................................................................................... HİSSE BAŞINA KAZANÇ........................................................................................................... İLİŞKİLİ TARAF AÇIKLAMALARI................................................................................................ FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ............................. FİNANSAL ARAÇLAR (GERÇEĞE UYGUN DEĞER AÇIKLAMALARI VE FİNANSAL RİSKTEN KORUNMA MUHASEBESİ ÇERÇEVESİNDE AÇIKLAMALAR....................... BİLANÇO TARİHİNDEN SONRAKİ OLAYLAR............................................................................. FİNANSAL TABLOLARI ÖNEMLİ ÖLÇÜDE ETKİLEYEN YA DA FİNANSAL TABLOLARIN AÇIK, YORUMLANABİLİR VE ANLAŞILABİLİR OLMASI AÇISINDAN AÇIKLANMASI GEREKEN DİĞER HUSUSLAR................................................................................................................... 136 138 160 160 160 163 163 165 168 169 171 172 172 172 172 172 172 173 175 176 177 177 180 181 181 182 183 186 187 187 189 190 190 190 191 194 195 198 213 215 215 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) Not VARLIKLAR Dönen Varlıklar Nakit ve Nakit Benzerleri Finansal Varlıklar Ticari Alacaklar Diğer Ticari Alacaklar İlişkili Taraflardan Alacaklar Diğer Alacaklar Stoklar Diğer Dönen Varlıklar Duran Varlıklar Ticari Alacaklar Diğer Alacaklar Finansal Yatırımlar Maddi Duran Varlıklar Maddi Olmayan Duran Varlıklar Şerefiye Ertelenmiş Vergi Varlığı Diğer Duran Varlıklar TOPLAM VARLIKLAR 6 7 10 10 37 11 13 26 10 11 7 18 19 20 35 26 Cari Dönem 31 Aralık 2009 Geçmiş Dönem (Yeniden düzenlenmiş) 31 Aralık 2008 3.185.449.277 1.390.184.476 56.837.207 868.470.755 865.394.785 3.075.970 16.925.280 797.958.417 55.073.142 3.747.699.733 10.623.701 667.263 135.892 1.357.409.333 35.039.117 2.230.454.638 1.705.532 111.664.257 3.382.641.971 1.535.732.285 104.937.763 824.837.441 822.043.263 2.794.178 60.119.021 779.647.973 77.367.488 3.552.446.928 6.464.094 906.808 135.892 1.218.531.916 8.658.935 2.230.454.638 744.904 86.549.741 6.933.149.010 6.935.088.899 31 Aralık 2009 tarihi ve bu tarihte sona eren yıla ait konsolide finansal tablolar, Yönetim Kurulu tarafından 24 Şubat 2010 tarihinde onaylanmıştır. İlişikteki dipnotlar konsolide finansal tabloların tamamlayıcı bir parçasıdır. 131 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) Not KAYNAKLAR Kısa Vadeli Yükümlülükler Finansal Borçlar Diğer Finansal Yükümlülükler Ticari Borçlar Diğer Ticari Borçlar İlişkili Taraflara Borçlar Diğer Borçlar Dönem Kârı Vergi Yükümlülüğü Borç Karşılıkları Diğer Kısa Vadeli Yükümlülükler Uzun Vadeli Yükümlülükler Finansal Borçlar Ticari Borçlar Diğer Borçlar Borç Karşılıkları Çalışanlara Sağlanan Faydalara İlişkin Karşılıklar Ertelenmiş Vergi Yükümlülüğü Diğer Uzun Vadeli Yükümlülükler ÖZKAYNAKLAR Ana Ortaklığa Ait Özkaynaklar Ödenmiş Sermaye Sermaye Düzeltmesi Farkları İlave Ödenmiş Sermaye Hisse Senetleri İhraç Primleri Yabancı Para Çevrim Farkları Kardan Ayrılan Kısıtlanmış Yedekler Geçmiş Yıllar Kâr/Zararları Net Dönem Kârı/ Zararı Azınlık Payları TOPLAM KAYNAKLAR 8 9 10 10 37 11 35 22 26 8 10 11 22 24 35 26 27 27 27 27 27 27 Cari Dönem 31 Aralık 2009 Geçmiş Dönem (Yeniden düzenlenmiş) 31 Aralık 2008 2.399.694.213 547.907.431 4.857.012 1.449.880.125 1.449.324.826 555.299 311.839.327 13.896.505 39.595.199 31.718.614 1.518.688.797 870.560.142 584.335.822 980.099 2.594.584 10.890.856 49.317.129 10.165 3.014.766.000 2.998.585.863 577.500.000 874.738.210 247.461.598 1.831.496 169.488 231.886.143 777.643.542 287.355.386 16.180.137 6.933.149.010 2.289.102.864 130.391.967 18.844.919 1.696.574.277 1.694.539.381 2.034.896 377.375.900 759.625 28.396.553 36.759.623 1.892.553.891 853.112.442 966.823.460 804.620 2.008.360 10.125.903 59.664.698 14.408 2.753.432.144 2.747.035.667 550.000.000 874.738.210 247.461.598 1.831.496 164.996 227.256.811 744.675.753 100.906.803 6.396.477 6.935.088.899 İlişikteki dipnotlar konsolide finansal tabloların tamamlayıcı bir parçasıdır. 132 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) Not Cari Dönem 1 Ocak – 31 Aralık 2009 Geçmiş Dönem (Yeniden düzenlenmiş) 1 Ocak – 31 Aralık 2008 28 14.094.912.129 17.194.444.698 28 (13.078.890.665) 1.016.021.464 (1.653.750) (302.778.577) (83.414.178) 24.584.246 (41.422.914) 611.336.291 930.345.542 (1.177.709.456) (15.990.174.308) 1.204.270.390 (314.877.024) (77.353.282) 16.997.665 (45.780.816) 783.256.933 793.568.726 (1.444.280.068) 363.972.377 (72.194.471) (81.404.794) 9.210.323 291.777.906 132.545.591 (29.843.104) (21.121.567) (8.721.537) 102.702.487 DÖNEM KârI/ZARARI Diğer kapsamlı gelir Yabancı para çevrim farklarındaki değişim Diğer kapsamlı gelir kalemlerine ilişkin vergi gelir/giderleri DİĞER KAPSAMLI GELİR (VERGİ SONRASI) 291.777.906 102.702.487 4.492 201.493 4.492 201.493 TOPLAM KAPSAMLI GELİR 291.782.398 102.903.980 SÜRDÜRÜLEN FAALİYETLER Satış Gelirleri (net) Satışların Maliyeti (-) BRÜT Kâr/ZARAR Araştırma ve Geliştirme Giderleri (-) Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri (-) Genel Yönetim Giderleri (-) Diğer Faaliyet Gelirleri Diğer Faaliyet Giderleri (-) FAALİYET KârI/ZARARI Finansal Gelirler Finansal Giderler (-) SÜRDÜRÜLEN FAALİYETLER VERGİ ÖNCESİ KârI/ ZARARI Sürdürülen Faaliyetler Vergi Gelir/Gideri - Dönem Vergi Gelir/Gideri - Ertelenmiş Vergi Gelir/Gideri SÜRDÜRÜLEN FAALİYETLER DÖNEM KârI/ZARARI 29,30 29,30 29,30 31 31 32 33 35 Dönem Kârı/Zararının Dağılımı Azınlık Payları Ana Ortaklık Payları 27 4.422.520 287.355.386 1.795.684 100.906.803 Toplam Kapsamlı Gelirin Dağılımı Azınlık Payları Ana Ortaklık Payları 27 4.422.520 287.359.878 1.795.684 101.108.296 Hisse Başına Kazanç 36 0,498 0,175 İlişikteki dipnotlar konsolide finansal tabloların tamamlayıcı bir parçasıdır. 133 134 27 577.500.000 - Toplam kapsamlı gelir 31 Aralık 2009 - Azınlıklara ödenen temettü 27.500.000 - 27 874.738.210 - - - - 874.738.210 - - 550.000.000 874.738.210 874.738.210 - - 550.000.000 Azınlıkların sermaye artışlarına katılımı 1 Ocak 2009 (yeniden düzenlenmiş) Geçmiş yıllar kârından transfer 1 Ocak 2009 (daha önce raporlanan) Düzeltme etkileri (Not 2.4, 2.6) 27 550.000.000 - Toplam kapsamlı gelir 31 Aralık 2008 - Azınlıklara ödenen temettü - - 58.000.000 - 874.738.210 492.000.000 Sermaye Sermaye artırımının azınlık paylarına ait kısmı 1 Ocak 2008 Geçmiş yıllar kârından transfer Not Sermaye Düzeltmesi Farkları İlave Ödenmiş Sermaye 1.831.496 - - - - 1.831.496 - 1.831.496 1.831.496 - - - - 1.831.496 Hisse Senedi İhraç Primleri 231.886.143 - - - 4.629.332 227.256.811 - 227.256.811 227.256.811 - - - 18.733.130 208.523.681 Kardan Ayrılan Kısıtlanmış Yedekler 169.488 4.492 - - - 164.996 - 164.996 164.996 201.493 - - - (36.497) Yabancı Para Çevrim Farkları 777.643.542 - - - 68.777.471 708.866.071 (35.809.682) 744.675.753 744.675.753 - - - 233.975.082 510.700.671 Geçmiş Yıllar Kâr/Zararları 287.355.386 287.355.386 - - (100.906.803) 100.906.803 (4.559.852) 105.466.655 105.466.655 105.466.655 - - (310.708.212) 310.708.212 2.998.585.863 287.359.878 - - - 2.711.225.985 (40.369.534) 2.751.595.519 2.751.595.519 105.668.148 - - - 2.645.927.371 Net Dönem Ana Ortaklığa Kârı/ Zararı Ait Özkaynaklar İlişikteki dipnotlar konsolide finansal tabloların tamamlayıcı bir parçasıdır. 247.461.598 - - - - 247.461.598 - 247.461.598 247.461.598 - - - - 247.461.598 (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO PETROL OFİSİ A.Ş. 16.180.137 4.422.520 (2.170) 5.363.310 - 6.396.477 6.396.477 6.396.477 1.795.684 (2.245) 150 - 4.602.888 Azınlık Payları 3.014.766.000 291.782.398 (2.170) 5.363.310 - 2.717.622.462 (40.369.534) 2.757.991.996 2.757.991.996 107.463.832 (2.245) 150 - 2.650.530.259 Toplam Öz Kaynaklar Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) İşletme faaliyetlerinden sağlanan nakit akımı Vergi öncesi kâr Vergi öncesi kâr ile işletme faaliyetlerinden sağlanan net nakit girişleri mutabakatı için gerekli düzeltmeler : Amortisman ve itfa payları Kıdem tazminatı yükündeki artış Faiz (geliri) / gideri, net Sabit kıymet satışlarından kaynaklanan (kar)/zarar Şüpheli alacak karşılığı, net Ertelenmiş finansman (geliri) / gideri, net Türev finansal araçlar makul değer değişimi Dava karşılığı giderleri ve diğer karşılıklar Tahakkuk eden kredi ve akreditif kur farkı (gelirleri) / giderleri Varlık ve yükümlülüklerdeki değişimler öncesi net nakit Ticari alacaklardaki (artış) / azalış Diğer alacaklardaki (artış) / azalış Stoklardaki (artış) / azalış Diğer dönen varlıklardaki (artış) / azalış Diğer duran varlıklardaki (artış) / azalış Ticari borçlardaki artış / (azalış) Diğer borçlardaki (azalış) / artış Diğer kısa vadeli yükümlülüklerdeki artış / (azalış) Diğer uzun vadeli yükümlülüklerdeki (azalış) / artış Ödenen kıdem tazminatı Ödenen vergiler İşletme faaliyetlerinden sağlanan net nakit Yatırım faaliyetleri Maddi ve maddi olmayan duran varlık alımları Sabit kıymet satışından elde edilen nakit Alınan faiz Yatırım faaliyetlerinde kullanılan net nakit Not 18,19 24 32,33 31 10 32,33 7,9 11 13,2.4 26 26 11,2.4 26 24 18,19 Finansal faaliyetler Ödenen krediler Kullanılan krediler Ticari borçlar içinde ödenen vadeli akreditifler Ödenen finansal kiralama borçları Ödenen faiz Azınlığa ödenen temettü ve sermaye artırımlarındaki azınlık payları Türev işlem teminatlarındakideğişim (net) Finansal faaliyetlerde kullanılan net nakit Yabancı para çevrim farkları Nakit ve nakit benzeri değerlerdeki net artış / (azalış) Nakit ve nakit benzeri değerlerin dönem başı bakiyesi Nakit ve nakit benzeri değerlerin dönem sonu bakiyesi 7,9 6 1 Ocak 31 Aralık 2009 363.972.377 1 Ocak 31 Aralık 2008 (Yeniden Düzenlenmiş) 132.545.591 154.159.347 2.751.364 245.340.400 (5.517.411) 7.915.782 (520.138) 68.566.205 14.443.001 (10.835.746) 840.275.181 121.308.004 3.471.080 200.929.009 751.956 11.218.468 (2.879.883) (193.156.723) 9.157.173 216.978.885 500.323.560 (55.188.564) 43.433.286 (68.268.000) 22.294.346 (25.114.516) (474.034.883) (51.213.220) (7.699.141) (4.243) (1.986.411) (70.365.787) 152.128.048 350.213.943 (9.317.674) (33.070.402) 3.295.241 (71.014.919) 1.008.437.622 (28.719.095) 10.864.231 (6.246.012) (2.806.746) (88.786.759) 1.633.172.990 (329.196.208) 16.423.970 49.291.684 (263.480.554) (294.007.574) 5.654.033 52.317.867 (236.035.674) (241.264.543) 693.509.121 (155.146.907) (14.252.669) (288.034.880) (427.075.969) 520.432.174 (245.874.650) (9.969.442) (228.624.121) 5.361.139 (34.453.556) (34.282.295) (2.095) 125.209.171 (265.904.932) 46.678 (145.588.123) 1.534.943.725 1.389.355.602 45.144 1.131.277.528 403.666.197 1.534.943.725 Faiz işleyen akreditifler finansman faaliyetleri, faiz işlemeyen akreditifler ise ticari borçlar altında sınıflanmıştır. 2009 yılında maddi ve maddi olmayan duran varlık alımlarının 1.169.483 TL (2008: 4.243.246 TL) tutarındaki kısmı finansal kiralama yolu ile edinilmiştir. İlişikteki dipnotlar konsolide finansal tabloların tamamlayıcı bir parçasıdır. 135 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 1 – ŞİRKETİN ORGANİZASYONU VE FAALİYET KONUSU Petrol Ofisi A.Ş. (“Şirket”) ve bağlı ortaklıkları konsolide finansal tablolar için “Grup” olarak anılacaktır. Şirket’in fiili faaliyet konusu yurtiçinden ve yurtdışından akaryakıt temin etmek ve satmak, dağıtımını tanzim etmek, depolamak, ayrıca rafineri yan ürünlerini satmak, her türlü madeni yağ ve gres ile bunların yan ürünlerini üretmek, harmanlamak, üretim ve harmanlama için gerekli tesisleri kurmak, toptan ve perakende satışını, ithalini ve ihracını yapmaktır. Grup’un 3.095 (Petrol Ofisi: 2.811, Kipet: 87, Erk: 197) istasyon bayii, 1 madeni yağ fabrikası, 10 akaryakıt ve 2 LPG terminali, ve 35 hava ikmal ünitesi bulunmaktadır. Grup’un 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle personel sayısı 1.128’dir (31 Aralık 2008: 1.168). Şirket, Türkiye’de kayıtlı olup adresi aşağıdaki gibidir: Eski Büyükdere Caddesi No: 33-37, 34398 Maslak, İstanbul Şirket hisse senetleri 1991 yılından itibaren İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda işlem görmektedir. Şirket’in ana hissedarları Doğan Şirketler Grubu Holding A.Ş. (“Doğan Holding”) ve OMV Aktiengesellschaft (“OMV”)’dir. Şirket’in ilgili bilanço tarihleri itibariyle sermaye yapısı Not 27’de verilmiştir. Şirket’in bağlı ortaklıkları (“Bağlı Ortaklıklar”) ve temel faaliyet konuları aşağıda belirtilmiştir: Kıbrıs Türk Petrolleri Ltd. (“KIPET”), 1974 yılında Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde kurulmuş olup akaryakıt dağıtım faaliyeti gerçekleştirmektedir. PO Petrofinance N.V. (“Petrofinance”), 2002 yılında Hollanda’da fon yaratma, borç alma ve kredilendirme amacı ile kurulmuştur. 2003 yılında kurulan Erk Petrol Yatırımları A.Ş.’nin (“ERK”) fiili faaliyet konusu yurtiçinden ve yurtdışından akaryakıt, petrol ve petrol ürünleri ile LPG ve benzeri diğer her türlü ürünü temin etmek ve satmak, dağıtımını tanzim etmek, depolamak, ayrıca rafineri yan ürünlerini satmak, her türlü madeni yağ ve gres ile bunların yan ürünlerini üretmek, harmanlamak, üretim ve harmanlama için gerekli tesisleri kurmak, toptan ve perakende satışını, ithalini ve ihracını yapmaktır. PO Oil Financing Ltd. (“PO Oil Financing”), 2004 yılında Cayman Adaları’nda uluslararası piyasalarda tahvil ihraç amacı ile kurulmuştur. 136 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 1 – ŞİRKETİN ORGANİZASYONU VE FAALİYET KONUSU (devamı) Petrol Ofisi Alternatif Yakıtlar Toptan Satış A.Ş. (“PO Alternatif Yakıtlar”), 2005 yılı Ocak ayında, Türkiye içinde ve/ veya dışında doğalgaz piyasasında faaliyette bulunmak, doğalgaz kullanımını aktif bir şekilde geliştirmek, doğalgaz, sıvılaştırılmış doğalgaz ve benzeri ürünleri yurtiçinden temin etmek veya ithal etmek, Türkiye içinde ve/veya dışında satmak ve pazarlamak, dağıtımını tanzim etmek, depolanması ve modülasyonu için gerekli düzenlemeleri yapmak üzere kurulmuştur. Petrol Ofisi Gaz İletim A.Ş. (“PO Gaz İletim”), 2005 yılı Ocak ayında, Türkiye içinde ve/veya dışında doğal gaz piyasasında faaliyette bulunmak, doğalgaz kullanımını aktif bir şekilde geliştirmek, Türkiye içinde ve/veya dışında doğalgaz piyasasında sıvılaştırılmış doğalgaz, sıkıştırılmış doğalgaz ve doğalgaz iletim, dolum, taşıma ve teslim faaliyetlerinde bulunmak ve bu faaliyetlere yönelik taşıma vasıtaları ile tesislerin projelendirilmesi, inşası ve işletilmesini yapmak, Türkiye içinde doğalgaz piyasasında faaliyette bulunan şirketler ile teslim ve taşıma sözleşmeleri yapmak ve teslim aldığı doğalgazı nakil vasıtaları ile taşımak ve bu ürünlerin depolanması ve modülasyonu için gerekli düzenlemeleri yapmak üzere kurulmuştur. Petrol Ofisi Akdeniz Rafinerisi Sanayi ve Ticaret A.Ş. (“Akdeniz Rafinerisi”), Ceyhan Bölgesi’nde kurulması planlanan petrol rafinerisi için 2007 Haziran ayında kurulmuştur. PO Georgia LLC (“PO Georgia”), havacılık akaryakıt ikmal hizmetlerinin verilmesi, bayilik sistemi ile işletilecek istasyonlardan oluşan bir perakende akaryakıt dağıtım istasyon ağının kurulması ve dağıtım faaliyetleri ile ilgili destek hizmetlerinin sağlanması amacıyla Gürcistan’da 2007 Mayıs ayında kurulmuştur. Petrol Ofisi Arama Üretim Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi (“PO Arama Üretim”), 6326 sayılı Petrol Kanunu ve bununla ilgili mevzuata ve yapılan herhangi bir ek ve/veya yerine geçebilen hükümlerle düzenlenen konularda arama, üretim, geliştirme, taşıma, pazarlama, satış işleri ve yeraltı endüstriyel hammaddeler ile sınırlı kalmamak üzere yurt içinde her çeşit hidrokarbon, yağ ile çözünmüş ve serbest gazlar, karbondioksit ve kömür metan gazları ile ilgili olarak kıyı ötesi ve karalarda faaliyette bulunmak amacı ile Eylül 2008’de kurulmuştur. PO Arama Üretim, 55.000.000 ABD dolar bedel ile Güney Akçakoca Doğal Gaz Arama Geliştirme ve Üretim Projesi’nde Toreador Türkiye Ltd. Şirketi’ne ait %26,75’lik hisseyi 2009 yılı içerisinde satın almıştır. Marmara Depoculuk Hizmetleri Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi (“Marmara Depoculuk”), 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu ve Petrol Piyasası Yönetmeliği ile bunlarla ilgili mevzuatta ve yapılan herhangi bir ek ve/veya ek yerine geçebilen hükümlerle düzenlenen konularda; Petrol Piyasasında faaliyette bulunanların stok ve işletme ihtiyaçlarını karşılamak üzere üçüncü şahısların mülkiyetinde bulunan dökme petrol ürünlerinin ve ambalajlı madeni yağ ve müstahzarların depolanması ve genel antrepo işletmeciliği faaliyetinde bulunmak amacı ile 2009 Temmuz ayında kurulmuştur. 137 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 2 – FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR 2.1 Sunuma İlişkin Temel Esaslar Şirket ve Türkiye’de yerleşik bağlı ortaklıkları, yasal defterlerini ve kanuni finansal tablolarını Türk Ticaret Kanunu (“TTK”) ve vergi mevzuatınca belirlenen muhasebe ilkelerine uygun olarak tutmakta ve hazırlamaktadır. Yabancı ülkelerde faaliyet gösteren bağlı ortaklıklar muhasebe kayıtlarını ve yasal finansal tablolarını faaliyette bulundukları ülkelerin para birimleri cinsinden ve o ülkelerin mevzuatına uygun olarak hazırlamaktadırlar. Sermaye Piyasası Kurulu (“SPK”), Seri: XI, No: 29 sayılı “Sermaye Piyasasında Finansal Raporlamaya İlişkin Esaslar Tebliğ” (“Seri: XI, No:29 sayılı Tebliğ”) ile işletmeler tarafından düzenlenecek finansal raporlar ile bunların hazırlanması ve ilgililere sunulmasına ilişkin ilke, usul ve esasları belirlemektedir. Bu Tebliğ, 1 Ocak 2008 tarihinden sonra başlayan hesap dönemlerine ait ilk ara finansal tablolardan geçerli olmak üzere yürürlüğe girmiştir ve bu Tebliğ ile birlikte Seri: XI, No: 25 “Sermaye Piyasasında Muhasebe Standartları Hakkında Tebliğ” yürürlükten kaldırılmıştır. Bu tebliğe istinaden, işletmeler finansal tablolarını Avrupa Birliği tarafından kabul edilen haliyle Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (“UMS/UFRS”)’na göre hazırlamaları gerekmektedir. Ancak Avrupa Birliği tarafından kabul edilen UMS/UFRS’nin Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (“UMSK”) tarafından yayımlananlardan farkları Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu (“TMSK”) tarafından ilan edilinceye kadar UMS/ UFRS’ler uygulanacaktır. Bu kapsamda, benimsenen standartlara aykırı olmayan, TMSK tarafından yayımlanan Türkiye Muhasebe/Finansal Raporlama Standartları (“TMS/TFRS”) esas alınacaktır. Avrupa Birliği tarafından kabul edilen UMS/UFRS’nin UMSK tarafından yayımlananlardan farkları TMSK tarafından ilan edilinceye kadar, finansal tablolar SPK’nın Seri: XI, No: 29 sayılı tebliği ve bu tebliğe açıklama getiren duyuruları çerçevesinde UMS/UFRS’ye göre hazırlanmaktadır. İlişikteki konsolide finansal tablolar ve dipnotlar, SPK tarafından 17 Nisan 2008 ve 9 Ocak 2009 tarihli duyurular ile uygulanması zorunlu kılınan bilgiler dahil edilerek sunulmuştur. Bu kapsamda geçmiş dönem konsolide finansal tablolarında gerekli değişiklikler yapılmıştır. Kullanılan Para Birimi Grup’un her işletmesinin kendi finansal tabloları faaliyette bulundukları temel ekonomik çevrede geçerli olan para birimi (fonksiyonel para birimi) ile sunulmuştur. Her işletmenin finansal durumu ve faaliyet sonuçları, Şirket’in geçerli para birimi olan ve konsolide finansal tablolar için sunum para birimi olan TL cinsinden ifade edilmiştir. 2.2 Yüksek Enflasyon Dönemlerinde Finansal Tabloların Düzeltilmesi SPK, 17 Mart 2005 tarihinde almış olduğu bir kararla, Türkiye’de faaliyette bulunan ve SPK Muhasebe Standartları’na uygun mali tablo hazırlayan şirketler için, 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere enflasyon muhasebesi uygulamasının gerekli olmadığını ilan ettiği için bu tarihten itibaren Uluslararası Muhasebe Standardı 29 “Yüksek Enflasyonist Ekonomilerde Finansal Raporlama”ya göre finansal tabloların hazırlanması ve sunumu uygulamasını sona erdirmiştir. 138 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 2 – FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı) 2.3 Konsolidasyon Esasları (i) Bağlı ortaklıklar Bağlı ortaklıklar, doğrudan Şirket tarafından kontrol edilen işletmelerdir. Kontrol gücü, Şirket’in doğrudan veya dolaylı olarak şirketlerin finansal ve faaliyet politikalarını yönetmesini ve bundan yarar elde etmesini ifade eder. Bağlı ortaklıkların mali tabloları yönetim kontrolünün başladığı tarihten kontrolün sona erdiği tarihe kadar konsolide finansal tablolara dahil edilir. Aşağıda 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibariyle bağlı ortaklıklar ve ortaklık oranları gösterilmiştir: Pay (%) Adı KIPET Petrofinance ERK PO Oil Financing PO Alternatif Yakıtlar PO Gaz İletim PO Akdeniz Rafinerisi PO Georgia PO Arama Üretim Marmara Depoculuk 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 52,00 100,00 99,96 100,00 99,89 99,75 99,99 100,00 99,96 89,97 52,00 100,00 99,96 100,00 99,89 99,75 99,99 100,00 99,96 - (ii) Konsolidasyonda eliminasyon işlemleri Konsolide finansal tablolar, Şirket ve bağlı ortaklıkları arasındaki işlemlerden dolayı oluşan tüm bakiye ve işlemler ve gerçekleşmemiş her türlü gelirden arındırılmıştır. Grup içi işlemlerden kaynaklanan gerçekleşmemiş zararlar da, değer düşüklüğüyle ilgili kanıt olmadığı hallerde, gerçekleşmemiş kârların silinmesinde kullanılan yöntemle silinmiştir. (iii) Yabancı ülkelerde faaliyet gösteren bağlı ortaklık finansal tabloları Yabancı ülkelerde faaliyet gösteren bağlı ortaklıkların mali tabloları, faaliyet gösterdikleri ülkelerde geçerli olan mevzuata göre hazırlanmış olup UFRS’ye uygunluk açısından gerekli tashih ve sınıflandırmalar yansıtılarak düzenlenmiştir. Yabancı bağlı ortaklıkların aktif ve pasifleri bilanço tarihindeki döviz kurundan Türk Lirası’na çevrilmiştir. Gelir ve giderler ortalama döviz kuru kullanılarak Türk Lirası’na çevrilmiştir. Kapanış ve ortalama kur kullanımı sonucu ortaya çıkan kur farkları öz sermaye içerisindeki yabancı para çevrim farkları kalemi altında takip edilmektedir. 2.4 Karşılaştırmalı Bilgiler ve Önceki Dönem Tarihli Finansal Tabloların Düzeltilmesi Mali durum ve performans trendlerinin tespitine imkan vermek üzere, Grup’un konsolide finansal tabloları önceki dönemle karşılaştırmalı hazırlanmaktadır. Mali tabloların kalemlerinin gösterimi veya sınıflandırılması değiştiğinde karşılaştırılabilirliği sağlamak amacıyla, önceki dönem mali tabloları da buna uygun olarak yeniden sınıflandırılır. 139 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 2 – FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı) 2.4 Karşılaştırmalı Bilgiler ve Önceki Dönem Tarihli Finansal Tabloların Düzeltilmesi (devamı) Şirket 31 Aralık 2008 tarihli konsolide finansal tabloların ilanından sonra stoklarının belirli bir kısmındaki değerleme sorununu UMS 8 paragraf 42-45 uyarınca düzeltmiştir. Düzeltme 2009 yılı açılış stoklarının 49.957.556 TL, 2009 açılış diğer borçların 14.147.874 TL ve 2009 açılış geçmiş yıl kârlarının 35.809.682 TL azaltılması suretiyle yapılmıştır. 2.5 Netleştirme/Mahsup Finansal varlık ve yükümlülükler, gerekli kanuni hak olması, söz konusu varlık ve yükümlülükleri net olarak değerlendirmeye niyet olması veya varlıkların elde edilmesi ile yükümlülüklerin yerine getirilmesinin eş zamanlı olduğu durumlarda net olarak gösterilirler. 2.6 Yeni ve Revize Edilmiş Uluslararası Finansal Raporlama Standartları Grup cari dönemde Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (UMSK) ve UMSK’nın Uluslararası Finansal Raporlama Yorumları Komitesi (UFRYK) tarafından yayınlanan ve 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren geçerli olan yeni ve revize edilmiş standartlar ve yorumlardan kendi faaliyet konusu ile ilgili olanları uygulamıştır. UMS 1 (Revize) “Finansal Tabloların Sunumu” Revize standart, ortakların ortak olmaları nedeniyle ortaya çıkan işlemler dışında, özkaynaklarda dönem içerisinde meydana gelen değişikliklerin (diğer kapsamlı gelir ve giderlerin) özkaynak değişim tablosunda gösterilmesini engellemektedir. Bunun yerine bu tür gelir ve giderlerin özsermaye değişim tablosundan ayrı olarak “Kapsamlı Gelir Tablosu”’nda gösterilmesi gerekmektedir. İşletmeler tek bir performans tablosunu (kapsamlı gelir tablosu) seçmekte veya iki tabloyu birlikte (gelir tablosu ve kapsamlı gelir tablosu) seçmekte özgür bırakılmıştır. Buna bağlı olarak, Grup, gelir ve giderlerini tek tabloda göstermeyi seçmiş ve finansal tablolar ve dipnotlar değişikliklere göre hazırlanmıştır. UMS 1(revize)’in uygulamasının Grup’un raporlanan sonuçları veya finansal durumu üzerinde bir etkisi olmamıştır. UFRS 8 “Faaliyet Bölümleri” UFRS 8 “Faaliyet Bölümleri”, UMS 14 ‘Bölümlere Göre Raporlama’nın yerine geçmektedir. Bu standart, bölümlere göre raporlamanın yönetimin bakış açısına göre hazırlanan ve iç raporlamada kullanılan bölümleme kriterleri baz alınarak yapılmasını getirmektedir. Bu nedenle, faaliyet bölümleri, genel müdür ve yönetim kuruluna iç raporlamada sunulan bölümlemelerle tutarlı olacak şekilde raporlanmaktadır. Not 5’te detayları açıklandığı üzere bu durum ek bir açıklama yapılmasına sebep olmamıştır. UFRS 7 (Değişiklik), “Finansal Araçlar: Açıklamalar” Mart 2009’da yayınlanan UFRS 7 değişiklikleri Grup için 1 Ocak 2009’dan itibaren geçerlidir. UFRS 7 kapsamında, Grup değişiklikleri 2009 yılı içerisinde uygulamış ve Not 38’de gerçeğe uygun seviyelerle ilgili bilgileri vermiştir. Ayrıca Not 38’de türev finansal yükümlülüklerin vade dağılımı bilgisi verilmiştir. 140 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 2 – FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı) 2.6 Yeni ve Revize Edilmiş Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (devamı) UFRYK 13, “ Müşteri Sadakat Programları” UFRYK 13’e göre, müşteri sadakat programları satış işlemlerinin farklı bir bileşeni şeklinde muhasebeleşmelidir. Tahsil edilen bedelin rayiç değerinin bir kısmı müşteriye sağlanan menfaatlere dağıtılarak, söz konusu menfaatler müşteri tarafından kullanıldıkça gelir kaydedilmelidir. Grup, 2008 yılında PO Kart adı altında bir müşteri sadakat programı başlatmıştır. Grup, 31 Aralık 2008’e kadar müşteri sadakat programı ile ilgili işlemleri dağıtacağı hediyelerin temin edilmesi için 1 Ocak 2009 tarihinden itibaren, hediye puanları kazanıldığı ilk satış işleminin (ilk satış) ya da işlemlerinin ayrı olarak tanımlanabilen bir bileşeni olarak muhasebeleştirmektedir. İlk satış işlemi ile ilgili olarak alınan ya da alınacak bedelin gerçeğe uygun değeri, hediye puanlar ile satışın diğer bileşenleri arasında dağıtılmaktadır. Kazanılan hediye puanlar ertelenmiş gelir olarak muhasebeleştirilmektedir ve hediyeler müşterilere teslim edildikçe gelir olarak kayıtlara alınmaktadır. Müşteri sadakat programının UFRYK 13’e göre muhasebeleştirilmesi, geçiş hükümleri uyarınca kayda alınmıştır. Muhasebe politikasında yapılan bu değişiklik UMS 8’e göre geriye dönük olarak uygulanmış ve önceki dönem finansal tabloları aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir: UFRYK 13 Yeniden Düzenlenmiş 31 Aralık 2008 30.419.414 Düzeltme Etkisi (2.022.861) 31 Aralık 2008 28.396.553 29.036.948 60.804.660 7.722.675 (1.139.962) 36.759.623 59.664.698 ÖZKAYNAKLAR 2.757.991.996 (4.559.852) 2.753.432.144 Ana Ortaklığa Ait Özkaynaklar Net Dönem Kârı/ Zararı 2.751.595.519 105.466.655 (4.559.852) (4.559.852) 2.747.035.667 100.906.803 1 Ocak – 31 Aralık 2008 UFRYK 13 Düzeltme Etkisi 1 Ocak – 31 Aralık 2008 17.202.167.375 (7.722.677) 17.194.444.698 Diğer faaliyet giderleri (47.803.679) 2.022.863 (45.780.816) SÜRDÜRÜLEN FAALİYETLER DÖNEM KârI/ZARARI Ertelenmiş Vergi Gelir/Gideri 138.245.405 (9.861.499) (5.699.814) 1.139.962 132.545.591 (8.721.537) DÖNEM KârI/ZARARI Dönem Kârı/Zararının Dağılımı Azınlık Payları 107.262.339 (4.559.852) 102.702.487 1.795.684 - 1.795.684 Ana Ortaklık Payları 105.466.655 (4.559.852) 100.906.803 0,183 0,175 Borç Karşılıkları Diğer Kısa Vadeli Yükümlülükler Ertelenmiş Vergi Yükümlülüğü SÜRDÜRÜLEN FAALİYETLER Satış Gelirleri (net) Hisse Başına Kazanç Daha Önce Raporlanan 141 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 2 – FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı) 2.6 Yeni ve Revize Edilmiş Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (devamı) UFRYK 13, “ Müşteri Sadakat Programları” (devamı) Müşteri sadakat program uygulaması Nisan 2008’de başladığı için, 31 Aralık 2007 tarihinde sona eren döneme herhangi bir yeniden düzenleme etkisi olmamıştır. UMS 23, “(Revize) Borçlanma Maliyetleri” Değişiklik, işletmelerce, bir özellikli varlığın elde edilmesi, inşası veya üretimi ile doğrudan ilişkilendirilebilen borçlanma maliyetlerinin, ilgili özellikli varlığın maliyetinin bir parçası olarak aktifleştirilmesini gerektirmektedir. Borçlanma maliyetlerinin oluştuğu anda giderleştirilmesi seçeneği bu değişiklik ile sona ermiştir. 142 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 2 – FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı) 2.6 Yeni ve Revize Edilmiş Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (devamı) 2009 yılında yürürlükte olan ancak Grup’un 2009 yılı finansal tablolarına etkisi olmayan standart ve yorumlar Aşağıdaki yeni ve revize Standartlar ile Yorumlar da bu finansal tablolarda uygulanmıştır. Bu Standartlar ile Yorumlar’ın uygulanmasının finansal tablolarda raporlanan tutarlar üzerinde önemli bir etkisi olmamıştır, fakat gelecekte yapılacak işlemler ya da sözleşmelerin muhasebeleştirilmesini etkileyebilecektir. UFRS 1 “Uluslararası Finansal Raporlama Standartları’nın İlk Olarak Uygulanması” ve UMS 27 “Konsolide ve Konsolide Olmayan Finansal Tablolar –Bağlı Ortaklık ya da Müşterek Olarak Kontrol Edilen İşletme ve İştirakteki Yatırımların Maliyeti” Standartlarında Yapılan Değişiklikler Yapılan bu değişiklikler, UFRS’lerin ilk olarak uygulanmasında bağlı ortaklık, müşterek olarak kontrol edilen işletme ve iştirakteki yatırımların maliyetinin ölçümü ve bağlı ortaklıktan elde edilen temettü gelirlerinin ana ortağın bireysel finansal tablolarında muhasebeleştirilmesi ile ilgilidir. UFRS 2 “Hisse Bazlı Ödemeler- Hakediş Koşulları ve İptaller” Standardında Yapılan Değişiklikler Yapılan değişiklikler UFRS 2’nin amacına uygun olarak hakediş koşulları tanımına açıklık getirir, hakediş koşullarının karşılanmaması kavramını ortaya koyar ve iptaller için uygulanacak muhasebeleştirme işlemlerini belirler. UMS 32 “Finansal Araçlar: Sunum”ve UMS 1 “Finansal Tabloların Sunumu – Tasfiye Durumunda Satılabilir Finansal Araçlar ve Yükümlülükler” Standartlarında Yapılan Değişiklikler UMS 32 standardında yapılan değişiklikler, belirli kriterlerin karşılanması doğrultusunda belirli satılabilir finansal araçlar ile işletmenin net varlıklarını yalnızca tasfiye halinde oransal bir dağılım doğrultusunda bir başka tarafa vermesi zorunluluğu getiren araçların (ya da araç unsurların) özkaynak olarak sınıflandırılmasına imkan sağlayarak, borç/özkaynak sınıflandırması için olan kriterlerin değişmesine neden olmuştur. UMS 39 “Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçüm – Finansal Riskten Korunmaya Konu Olabilecek Kalemler” Standardında Yapılan Değişiklikler Değişiklikler finansal riskten korunma muhasebesinin iki yönüne açıklık getirir: enflasyonun finansal riskten korunan risk veya bölüm olarak tanımlanması ve opsiyonlar ile finansal riskten korunma işlemlerinin uygulanması. Saklı Türevler (UFRYK 9 ile UMS 39 Standardında Yapılan Değişiklikler) Değişiklikler, Ekim 2008 tarihinde UMS 39 “Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçüm” standardındaki değişiklik ile (yukarıya bakınız) verilen izin sonucu finansal varlıkların “gerçeğe uygun değeri kâr/ zarar içerisinde gösterilen finansal varlıklar” kategorisi dışında yeniden sınıflandırılması durumunda saklı türevler için uygulanacak muhasebe işlemlerine açıklık getirir. UFRYK 15 “Gayrimenkul İnşaatı ile İlgili Yorum, bir gayrimenkulün inşaatı için yapılan anlaşmanın, UMS 11 “İnşaat Anlaşmalar” Sözleşmeleri” standardı veya UMS 18 “Hasılat” standardı kapsamına girip girmediğinin ve buna bağlı olarak da böyle bir gayrimenkul inşasından elde edilen gelirin ne zaman muhasebeleştirileceğinin belirlenmesi konusunda yol gösterir. UFRYK 16 “Yurtdışındaki İşletmede Bulunan Net Yatırımın Finansal Riskten Korunması” Bu Yorum’da finansal riskten korunma muhasebesi ile ilgili net yatırım ile ilgili riskten korunma işlemlerine ilişkin ayrıntılı gerekliliklerin açıklamalarına yer verilir. 143 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 2 – FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı) 2.6 Yeni ve Revize Edilmiş Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (devamı) 2009 yılında yürürlükte olan ancak 2009 yılı finansal tablolarına etkisi olmayan standart ve yorumlar (devamı) UFRYK 18 “Müşterilerden Varlık Transferleri” (müşteriden 1 Temmuz 2009 tarihinde ya da bu tarih sonrasında alınan varlıkların transfer edildiği tarih öncesinde uygulanır) Bu Yorum “müşterilerden” transfer edilen maddi duran varlıklar için alıcılar tarafından yapılacak muhasebeleştirme işlemine açıklık getirir ve transfer edilen maddi duran varlıkların alıcı açısından varlık tanımını karşıladığı durumlarda, alıcının varlığı transfer tarihinde gerçeğe uygun değer üzerinden varlık ve aynı zamanda UMS 18 “Hasılat” standardı uyarınca alacak kaydı ile gelir olarak muhasebeleştirmesi gerektiğini belirtir. Henüz yürürlüğe girmemiş ve Grup tarafından erken uygulanması benimsenmemiş standartlar ile mevcut önceki standartlara getirilen değişiklikler ve yorumlar Aşağıdaki Standartlar ve Yorumlar bu finansal tabloların onaylanma tarihinde yayınlanmış ancak yürürlüğe girmemiştir: UFRS 3 “İşletme Birleşmeleri” (2008) UFRS 3(2008) standardı 1 Temmuz 2009 tarihinde veya bu tarihten sonra başlayan mali dönemlerde meydana gelen işletme birleşmeleri için geçerlidir. Bu standardın uygulanmasının başlıca etkileri aşağıdaki gibi olacaktır: a) önceden “azınlık payları”olarak ifade edilen kontrol gücü olmayan payların gerçeğe uygun değer ile veya kontrol gücü olmayan payların edinilen işletmenin tanımlanabilir net varlıklarının gerçeğe uygun değerdeki payı ile değerlenmesinin her işlem bazında ölçümüne izin vermesi, b) koşullu bedele ilişkin muhasebeleştirme ve sonraki muhasebe işlemlerine ilişkin şartların değişmesi, c) edinim ile ilgili maliyetlerin işletme birleşmelerinden ayrı olarak muhasebeleştirme gerekliliği ve, bunun sonucunda bu tür maliyetlerin genellikle oluştukları dönem kâr/zarar içinde gider olarak kaydedilmesi. Grup, UFRS 3 (Revize) standardını 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren her türlü işletme birleşmesi için ileriye dönük olarak uygulayacaktır. 144 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 2 – FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı) 2.6 Yeni ve Revize Edilmiş Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (devamı) Henüz yürürlüğe girmemiş ve Grup tarafından erken uygulanması benimsenmemiş standartlar ile mevcut önceki standartlara getirilen değişiklikler ve yorumlar (devamı) UFRS 9 “Finansal Araçlar: Sınıflandırma ve Ölçme” Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu (UMSK), Kasım 2009’da UFRS 9’un finansal araçların sınıflandırılması ve ölçümü ile ilgili birinci kısmını yayımlamıştır. UFRS 9, UMS 39’un yerine kullanılacaktır. Bu Standart, finansal varlıkların, işletmenin finansal varlıklarını yönetmede kullandığı model ve sözleşmeye dayalı nakit akış özellikleri baz alınarak sınıflandırılmasını ve daha sonra gerçeğe uygun değer veya itfa edilmiş maliyetle değerlenmesini gerektirmektedir. Bu yeni standardın, 1 Ocak 2013 tarihinde ya da bu tarih sonrasında başlayan mali dönemlerde uygulanması zorunludur. UMS 24 (2009) “İlişkili Taraf Açıklamaları” Kasım 2009’da UMS 24 “İlişkili Taraf Açıklamaları” güncellenmiştir. Standarta yapılan güncelleme, devlet işletmelerine, yapılması gereken dipnot açıklamalarına ilişkin kısmi muafiyet sağlamaktadır. Bu güncellenen standardın, 1 Ocak 2011 tarihinde ya da bu tarih sonrasında başlayan mali dönemlerde uygulanması zorunludur. UMS 27 (2008) “Konsolide ve Konsolide Olmayan Mali Tablolar” UMS 27 (Revize) standardı 1 Temmuz 2009 tarihinde ya da bu tarih sonrasında başlayan mali dönemler için geçerlidir. UMS 27 standardında yapılan düzeltmeler özellikle Grup’un bağlı ortaklıklardaki paylarında değişime neden olan olaylara ya da işlemlere ilişkin uygulanacak muhasebeleştirme işlemlerini etkilemektedir. Revize edilen bu standart uyarınca şirketin kontrol etkisi üzerinde bir değişiklik yaratmayan sahiplik oranlarındaki artış ya da azalışların özkaynakta muhasebeleştirilmesi gerekmektedir. Grup, UMS 27 (Revize) standardını 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren kontrol gücü olmayan paylara ait işlemler için ileriye dönük olarak uygulayacaktır. 145 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 2 – FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı) 2.6 Yeni ve Revize Edilmiş Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (devamı) Henüz yürürlüğe girmemiş ve Grup tarafından erken uygulanması benimsenmemiş standartlar ile mevcut önceki standartlara getirilen değişiklikler ve yorumlar (devamı) UFRYK 17 “Nakit Dışı Varlıkların Hissedarlara Dağıtımı” UFRYK 17, 1 Temmuz 2009 tarihinde ya da bu tarih sonrasında başlayan mali dönemler için geçerlidir. Bu Yorum, bir işletmenin hissedarlarına temettü olarak nakit yerine varlıklar vermesi durumunda uygulanacak uygun muhasebeleştirme işlemi ile ilgili bilgiler sunar. UFRYK 19 “Finansal Yükümlülüklerin Özkaynak Araçları Kullanılarak Ödenmesi” UFRYK 19, 1 Temmuz 2010 tarihinde ya da bu tarih sonrasında başlayan mali dönemler için geçerlidir. UFRYK 19 sadece bir yükümlülüğünün tamamını ya da bir kısmını ödemek amacıyla özkaynak araçları ihraç eden işletmelerin kullanacağı muhasebe uygulamalarına açıklık getirir. UFRS’lerdeki İyileştirmeler (2009) UFRS’lerdeki yıllık iyileştirme projesinin parçası olarak, yukarıdaki paragraflarda bahsedilen değişikliklere ilaveten, bir çok standart ve yorumlarda değişiklikler yapılmıştır. Bu değişiklikler 1 Ocak 2010 tarihinde ya da bu tarih sonrasında başlayan mali dönemlerde geçerlidir. Grup yöneticilerinin, yukarıdaki değişikliklerin uygulanmasının finansal tablolar üzerinde yaratacağı olası etkiler konusunu henüz değerlendirmemiştir. 146 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 2 – FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı) 2.7 Önemli Muhasebe Politikalarının Özeti 2.7.1 Hasılat Gelirler, gelir tutarının güvenilir şekilde belirlenebilmesi ve işlemle ilgili ekonomik yararların Grup’a akmasının muhtemel olması üzerine alınan veya alınabilecek bedelin gerçeğe uygun değeri üzerinden tahakkuk esasına göre kayıtlara alınır. Net satışlar, mal satışlarından iade ve satış iskontolarının düşülmesi suretiyle bulunmuştur. Malların satışından elde edilen gelir, aşağıdaki şartlar karşılandığında muhasebeleştirilir: •• Grup’un mülkiyetle ilgili tüm önemli riskleri ve kazanımları alıcıya devretmesi, •• Grup’un mülkiyetle ilişkilendirilen ve süregelen bir idari katılımının ve satılan mallar üzerinde etkin bir kontrolünün olmaması, •• Gelir tutarının güvenilebilir bir şekilde ölçülmesi, •• İşlemle ilişkili olan ekonomik faydaların işletmeye akışının olası olması, •• İşlemden kaynaklanacak maliyetlerin güvenilebilir bir şekilde ölçülmesi. Faiz geliri, kalan anapara bakiyesi ile beklenen ömrü boyunca ilgili finansal varlıktan elde edilecek tahmini nakit girişlerini söz konusu varlığın kayıtlı değerine indirgeyen efektif faiz oranı nispetinde ilgili dönemde tahakkuk ettirilir. Hisse senedi yatırımlarından elde edilen temettü geliri, hissedarların temettü alma hakkı doğduğu zaman kayda alınır. Hizmet gelirleri ve diğer gelirler, hizmetin verilmesi veya gelirle ilgili unsurların gerçekleşmesi, risk ve faydaların transferlerinin yapılmış olması, gelir tutarının güvenilir şekilde belirlenebilmesi ve işlemle ilgili ekonomik faydaların Grup’a akmasının muhtemel olması üzerine alınan veya alınabilecek bedelin makul değeri üzerinden tahakkuk esasına göre kayıtlara alınır. 2.7.2 Stoklar Stoklar, net gerçekleşebilir değer ya da maliyet bedelinden düşük olanı ile değerlenir. Stoklara dahil edilen maliyeti oluşturan unsurlar malzeme, işçilik ve genel üretim giderleridir. Maliyet, ağırlıklı ortalama metodu ile hesaplanmaktadır. Net gerçekleşebilir değer, olağan ticari faaliyet içerisinde oluşan tahmini satış fiyatından tahmini tamamlanma maliyeti ve satışı gerçekleştirmek için gerekli tahmini satış maliyeti toplamının indirilmesiyle elde edilen tutardır. 147 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 2 – FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı) 2.7 Önemli Muhasebe Politikalarının Özeti (devamı) 2.7.3 Maddi Duran Varlıklar Maddi duran varlıklar, 1 Ocak 2005 tarihinden önce satın alınan kalemler için 31 Aralık 2004 tarihi itibariyle enflasyonun etkilerine göre düzeltilmiş maliyet değerlerinden; 2005 ve sonrasında alınan kalemler için satın alım maliyet değerlerinden birikmiş amortisman ve kalıcı değer kayıpları düşülerek mali tablolara yansıtılır. Maddi duran varlıklar doğrusal amortisman metoduyla amortismana tabi tutulmuştur. Arsa, faydalı ömrünün sınırsız kabul edilmesinden dolayı amortismana tabi tutulmamaktadır. Maddi duran varlıkların amortisman dönemleri, tahmin edilen faydalı ömürleri esas alınarak, aşağıda belirtilmiştir: Binalar, yeraltı ve yerüstü düzenleri Makine, tesis ve cihazlar Taşıt araçları Döşeme ve demirbaşlar Özel maliyetler Diğer maddi duran varlıklar 2-50 yıl 2-20 yıl 4-5 yıl 2-50 yıl 3-39 yıl 2-25 yıl Beklenen faydalı ömür, kalıntı değer ve amortisman yöntemi, tahminlerde ortaya çıkan değişikliklerin olası etkilerini ileriye dönük olarak tespit etmek amacıyla her yıl gözden geçirilir. Diğer maddi duran varlıklar, ağırlıklı olarak dolum tankları, istasyon ve istasyon ekipmanlarından oluşmaktadır. Maddi duran varlıkların elden çıkartılması ya da bir maddi duran varlığın hizmetten alınması sonucu oluşan kâr veya zarar satış hasılatı ile varlığın defter değeri arasındaki fark olarak belirlenerek, gelir tablosuna dahil edilir. 2.7.4 Finansal Kiralama İşlemleri Tüm fayda ve risklerin üstlenildiği maddi duran varlıkların finansal kiralama yolu ile elde edilmesi Grup tarafından finansal kiralama adı altında sınıflandırılır. Finansal kiralamalar gerçekleştirildikleri tarihte, kiralanan varlığın piyasa değeri veya minimum finansal kiralama ödemelerinin bugünkü değerinin düşük olanından aktifleştirilirler. Kira ödemeleri anapara ve faiz içeriyormuş gibi işleme konulur. Anapara kira ödemeleri yükümlülük olarak gösterilir ve ödendikçe azaltılır. Faiz ödemeleri ise, finansal kiralama dönemi boyunca konsolide gelir tablosunda giderleştirilir. Finansal kiralama sözleşmesi ile elde edilen maddi duran varlıklar, varlığın faydalı ömrü boyunca amortismana tabi tutulur. 148 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 2 – FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı) 2.7 Önemli Muhasebe Politikalarının Özeti (devamı) 2.7.5 Maddi Olmayan Duran Varlıklar (i) Şerefiye ve ilgili itfa payı Şerefiye, satın alınan varlıkların satınalma maliyetleriyle, sözkonusu varlıkların net olarak ayrıştırılabilen makul değeri arasındaki farkı temsil etmektedir. Şerefiye, 31 Mart 2004 tarihinden önce gerçekleşen satın almalara ilişkin ise aktifleştirilmiş ve doğrusal amortisman yöntemi kullanılarak 20 yıl olarak belirlenen tahmini faydalı ömrü üzerinden 31 Aralık 2004 tarihine kadar itfa edilmiştir. 1 Ocak 2005 tarihinden itibaren uygulanmakta olan muhasebe standartlarında yapılan değişiklik ile şerefiyeye amortisman ayrılması durdurulmuş olup şerefiyenin net kayıtlı değeri yıllık olarak gözden geçirilir ve gerekli görüldüğü durumlarda daimi değer kaybı göz önüne alınarak düzeltmeye tabi tutulur (Not 20). Değer düşüklüğü testinde, şerefiye, Grup’un birleşmenin sinerjilerinden yararlanacak olan ve ayrıştırılabilen her bir nakit üreten birime tahsis edilir. Şerefiyenin tahsis edilmiş olduğu nakit üreten birimlerde değer düşüklüğünün olup, olmadığını kontrol etmek amacıyla her yıl ya da değer düşüklüğünü göstergesi olduğu durumlarda daha sıklıkta değer düşüklüğü testi uygulanır. Nakit üreten birimin geri kazanılabilir tutarının defter değerinden düşük olduğu durumlarda, değer düşüklüğü ilk olarak nakit üreten birime tahsis edilen şerefiyenin defter değerini azaltmak için kullanılır ve sonra bir oran dahilinde diğer varlıkların defter değerini azaltmak için kullanılır. Şerefiye için ayrılmış değer düşüş karşılığı, daha sonraki dönemlerde iptal edilemez. (ii) Diğer maddi olmayan duran varlıklar Diğer maddi olmayan duran varlıklar, 1 Ocak 2005 tarihinden önce satın alınan kalemler için enflasyonun etkilerine göre düzeltilmiş maliyetlerinden ve 1 Ocak 2005’ten sonra satın alınan kalemler için satın alım maliyet değerinden, birikmiş itfa ve tükenme payları ile kalıcı değer kayıpları düşülmüş olarak gösterilirler. Diğer maddi olmayan duran varlıklar edinilmiş bilgi sistemleri, imtiyaz hakları, doğalgaz arama hakları, ruhsatlar ve bilgisayar yazılımlarından oluşmaktadır. Faydalı ömürleri olan 3-20 yıl boyunca doğrusal olarak itfa edilirler. 2.7.6 Varlıklarda Değer Düşüklüğü Şerefiye gibi sınırsız ömrü olan varlıklar itfaya tabi tutulmazlar. Bu varlıklar için her yıl değer düşüklüğü testi uygulanır. İtfaya tabi olan varlıklar için ise defter değerinin geri kazanılmasının mümkün olmadığı durum ya da olayların ortaya çıkması halinde değer düşüklüğü testi uygulanır. Varlığın defter değerinin geri kazanılabilir tutarını aşması durumunda değer düşüklüğü karşılığı kaydedilir. Geri kazanılabilir tutar, satış maliyetleri düşüldükten sonra elde edilen gerçeğe uygun değer veya kullanımdaki değerin büyük olanıdır. Değer düşüklüğünün değerlendirilmesi için varlıklar ayrı tanımlanabilir nakit akımlarının olduğu en düşük seviyede gruplanır (nakit üreten birimler). Şerefiye haricinde değer düşüklüğüne tabi olan finansal olmayan varlıklar her raporlama tarihinde değer düşüklüğünün olası iptali için gözden geçirilir. 149 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 2 – FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı) 2.7 Önemli Muhasebe Politikalarının Özeti (devamı) 2.7.7 Borçlanma Maliyetleri Kullanıma ve satışa hazır hale getirilmesi önemli ölçüde zaman isteyen varlıklar söz konusu olduğunda, satın alınması, yapımı veya üretimi ile direkt ilişki kurulabilen faiz giderleri, ilgili varlık kullanıma veya satışa hazır hale getirilene kadar maliyetine dahil edilmektedir. Yatırımla ilgili kredinin henüz harcanmamış kısmının geçici süre ile finansal yatırımlarda değerlendirilmesiyle elde edilen finansal yatırım geliri aktifleştirmeye uygun borçlanma maliyetlerinden mahsup edilir. Diğer tüm finansman giderleri, oluştukları dönemlerde gelir tablosuna kaydedilmektedir. Grup’un 31 Aralık 2009 ve 2008 döneminde aktifleştirilmiş finansman gideri bulunmamaktadır. 2.7.8 Finansal Araçlar (i) Finansal varlıklar Gerçeğe uygun değer farkı kâr veya zarara yansıtılan finansal varlık olarak sınıflanan ve gerçeğe uygun değerinden kayıtlara alınanlar haricindeki finansal varlıklar, gerçeğe uygun piyasa değeri ile alım işlemiyle doğrudan ilişkilendirilebilen harcamaların toplam tutarı üzerinden muhasebeleştirilir.Yatırım araçlarının ilgili piyasa tarafından belirlenen süreye uygun olarak teslimatı koşulunu taşıyan bir kontrata bağlı olan finansal varlıkların alımı veya satışı sonucunda ilgili varlıklar, işlem tarihinde kayıtlara alınır veya kayıtlardan çıkarılır. F inansal varlıklar “gerçeğe uygun değer farkı kâr veya zarara yansıtılan finansal varlıklar”, “vadesine kadar elde tutulacak yatırımlar”, “satılmaya hazır finansal varlıklar” ve “kredi ve alacaklar” olarak sınıflandırılır. Sınıflandırma, finansal varlığın elde edilme amacına ve özelliğine bağlı olarak, ilk kayda alma sırasında belirlenmektedir. Etkin faiz yöntemi E tkin faiz yöntemi, finansal varlığın itfa edilmiş maliyet ile değerlenmesi ve ilgili faiz gelirinin ilişkili olduğu döneme dağıtılması yöntemidir. Etkin faiz oranı; finansal aracın beklenen ömrü boyunca veya uygun olması durumunda daha kısa bir zaman dilimi süresince tahsil edilecek tahmini nakit toplamının, ilgili finansal varlığın tam olarak net bugünkü değerine indirgeyen orandır. erçeğe uygun değer farkı kâr veya zarara yansıtılan finansal varlıklar dışında sınıflandırılan finansal varlıklar ile G ilgili gelirler etkin faiz yöntemi kullanmak suretiyle hesaplanmaktadır. Gerçeğe uygun değer farkı kâr veya zarara yansıtılan finansal varlıklar Gerçeğe uygun değer farkı gelir tablosuna yansıtılan finansal varlıklar; alım-satım amacıyla elde tutulan finansal varlıklardır. Bir finansal varlık kısa vadede elden çıkarılması amacıyla edinildiği zaman söz konusu kategoride sınıflandırılır. Finansal riske karşı etkili bir koruma aracı olarak belirlenmemiş olan türev ürünleri teşkil eden bahse konu finansal varlıklar da gerçeğe uygun değer farkı kâr veya zarara yansıtılan finansal varlıklar olarak sınıflandırılır. Bu kategoride yer alan varlıklar, dönen varlıklar olarak sınıflandırılırlar. 150 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 2 – FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı) 2.7 Önemli Muhasebe Politikalarının Özeti (devamı) 2.7.8 Finansal Araçlar (devamı) (i) Finansal varlıklar (devamı) Vadesine kadar elde tutulan finansal varlıklar Grup’un vadesine kadar elde tutma olanağı ve niyeti olduğu, sabit veya belirlenebilir bir ödeme planına sahip, sabit vadeli borçlanma araçları, vadesine kadar elde tutulacak yatırımlar olarak sınıflandırılır. Vadesine kadar elde tutulacak yatırımlar etkin faiz yöntemine göre itfa edilmiş maliyet bedelinden değer düşüklüğü tutarı düşülerek kayıtlara alınır ve ilgili gelirler etkin faiz yöntemi kullanılmak suretiyle hesaplanır. Satılmaya hazır finansal varlıklar Grup tarafından elde tutulan ve aktif bir piyasada işlem gören borsaya kote özkaynak araçları ile bazı borçlanma senetleri satılmaya hazır finansal varlıklar olarak sınıflandırılır ve gerçeğe uygun değerleriyle gösterilir. Grup’un aktif bir piyasada işlem görmeyen ve borsaya kote olmayan fakat satılmaya hazır finansal varlık olarak sınıflanan özkaynak araçları bulunmakta ve gerçeği uygun değeri güvenilir olarak ölçülemediği için maliyet değerleriyle gösterilmektedir. Gelir tablosuna kaydedilen değer düşüklükleri, etkin faiz yöntemi kullanılarak hesaplanan faiz ve parasal varlıklarla ilgili kur farkı kâr/zarar tutarı haricindeki, gerçeğe uygun değerdeki değişikliklerden kaynaklanan kazanç ve zararlar diğer kapsamlı gelir içinde muhasebeleştirilir ve finansal varlıklar değer artış fonunda biriktirilir. Yatırımın elden çıkarılması ya da değer düşüklüğüne uğraması durumunda, finansal varlıklar değer artış fonunda biriken toplam kâr/zarar, gelir tablosuna sınıflandırılmaktadır. Satılmaya hazır özkaynak araçlarına ilişkin temettüler Grup’un temettü alma hakkının oluştuğu durumlarda gelir tablosunda muhasebeleştirilmektedir. Yabancı para birimiyle ifade edilen satılmaya hazır parasal varlıkların gerçeğe uygun değeri ifade edildiği para birimi üzerinden belirlenmekte ve raporlama dönemi sonundaki geçerli kurdan çevrilmektedir. Gelir tablosunda muhasebeleştirilen kur farkı kazançları/zararları, parasal varlığın itfa edilmiş maliyet değeri üzerinden belirlenmektedir. Diğer kur farkı kazançları ve zararları, diğer kapsamlı gelir içinde muhasebeleştirilmektedir. Krediler ve alacaklar Sabit ve belirlenebilir ödemeleri olan, piyasada işlem görmeyen ticari ve diğer alacaklar ve krediler bu kategoride sınıflandırılır. Krediler ve alacaklar etkin faiz yöntemi kullanılarak iskonto edilmiş maliyeti üzerinden değer düşüklüğü düşülerek gösterilir. Finansal varlıklarda değer düşüklüğü Gerçeğe uygun değer farkı kâr veya zarara yansıtılan finansal varlıklar dışındaki finansal varlık veya finansal varlık grupları, her bilanço tarihinde değer düşüklüğüne uğradıklarına ilişkin göstergelerin bulunup bulunmadığına dair değerlendirmeye tabi tutulur. Finansal varlığın ilk muhasebeleştirilmesinden sonra bir veya birden fazla olayın meydana gelmesi ve söz konusu olayın ilgili finansal varlık veya varlık grubunun güvenilir bir biçimde tahmin edilebilen gelecekteki nakit akımları üzerindeki olumsuz etkisi sonucunda ilgili finansal varlığın değer düşüklüğüne uğradığına ilişkin tarafsız bir göstergenin bulunması durumunda değer düşüklüğü zararı oluşur. Kredi ve alacaklar için değer düşüklüğü tutarı gelecekte beklenen tahmini nakit akımlarının finansal varlığın etkin faiz oranı üzerinden iskonto edilerek hesaplanan bugünkü değeri ile defter değeri arasındaki farktır. 151 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 2 – FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı) 2.7 Önemli Muhasebe Politikalarının Özeti (devamı) 2.7.8 Finansal Araçlar (devamı) (i) Finansal varlıklar (devamı) Finansal varlıklarda değer düşüklüğü (devamı) Bir karşılık hesabının kullanılması yoluyla defter değerinin azaltıldığı ticari alacaklar haricinde, bütün finansal varlıklarda, değer düşüklüğü doğrudan ilgili finansal varlığın kayıtlı değerinden düşülür. Ticari alacağın tahsil edilememesi durumunda söz konusu tutar karşılık hesabından düşülerek silinir. Karşılık hesabındaki değişimler gelir tablosunda muhasebeleştirilir. Satılmaya hazır özkaynak araçları haricinde, değer düşüklüğü zararı sonraki dönemde azalırsa ve azalış değer düşüklüğü zararının muhasebeleştirilmesi sonrasında meydana gelen bir olayla ilişkilendirilebiliyorsa, önceden muhasebeleştirilen değer düşüklüğü zararı, değer düşüklüğünün iptal edileceği tarihte yatırımın değer düşüklüğü hiçbir zaman muhasebeleştirilmemiş olması durumunda ulaşacağı itfa edilmiş maliyet tutarını aşmayacak şekilde gelir tablosunda iptal edilir. Satılmaya hazır özkaynak araçlarının gerçeğe uygun değerinde değer düşüklüğü sonrasında meydana gelen artış, doğrudan özkaynaklarda muhasebeleştirilir. Nakit ve nakit benzerleri Nakit ve nakit benzeri kalemleri, nakit para, vadesiz mevduat ve satın alım tarihinden itibaren vadeleri 3 ay veya 3 aydan daha az olan, hemen nakde çevrilebilecek olan ve önemli tutarda değer değişikliği riski taşımayan yüksek likiditeye sahip diğer kısa vadeli yatırımlardır. (ii) Finansal yükümlülükler Grup’un finansal yükümlülükleri ve özkaynak araçları, sözleşmeye bağlı düzenlemelere, finansal bir yükümlülüğün ve özkaynağa dayalı bir aracın tanımlanma esasına göre sınıflandırılır. Grup’un tüm borçları düşüldükten sonra kalan varlıklarındaki hakkı temsil eden sözleşme özkaynağa dayalı finansal araçtır. Belirli finansal yükümlülükler ve özkaynağa dayalı finansal araçlar için uygulanan muhasebe politikaları aşağıda belirtilmiştir. Finansal yükümlülükler gerçeğe uygun değer farkı kâr veya zarara yansıtılan finansal yükümlülükler veya diğer finansal yükümlülükler olarak sınıflandırılır. Gerçeğe uygun değer farkı kâr veya zarara yansıtılan finansal yükümlülükler Gerçeğe uygun değer farkı kâr veya zarara yansıtılan finansal yükümlülükler, gerçeğe uygun değeriyle kayda alınır ve her raporlama döneminde, bilanço tarihindeki gerçeğe uygun değeriyle yeniden değerlenir. Gerçeğe uygun değerlerindeki değişim, gelir tablosunda muhasebeleştirilir. Gelir tablosunda muhasebeleştirilen net kazanç ya da kayıplar, söz konusu finansal yükümlülük için ödenen faiz tutarını da kapsar. 152 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 2 – FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı) 2.7 Önemli Muhasebe Politikalarının Özeti (devamı) 2.7.8 Finansal Araçlar (devamı) (ii) Finansal yükümlülükler (devamı) Diğer finansal yükümlülükler Diğer finansal yükümlülükler başlangıçta işlem maliyetlerinden arındırılmış gerçeğe uygun değerleriyle muhasebeleştirilir. Diğer finansal yükümlülükler sonraki dönemlerde etkin faiz oranı üzerinden hesaplanan faiz gideri ile birlikte etkin faiz yöntemi kullanılarak itfa edilmiş maliyet bedelinden muhasebeleştirilir. Etkin faiz yöntemi, finansal yükümlülüğün itfa edilmiş maliyetlerinin hesaplanması ve ilgili faiz giderinin ilişkili olduğu döneme dağıtılması yöntemidir. Etkin faiz oranı; finansal aracın beklenen ömrü boyunca veya uygun olması halinde daha kısa bir zaman dilimi süresince gelecekte yapılacak tahmini nakit ödemelerini tam olarak ilgili finansal yükümlülüğün net bugünkü değerine indirgeyen orandır. (iii) Türev finansal araçlar Türev finansal araçların ilk olarak kayda alınmalarında gerçeğe uygun değeri kullanılmakta ve izleyen dönemlerde de gerçeğe uygun değeri ile değerlenmektedir. Grup, petrol ürün stoklarının değerinin korunması, ithal kargo alımları, düzenli gelir temini ve olumsuz fiyat hareketlerinden kaçınmak amacıyla çeşitli türev enstrümanlar kullanmaktadır. 2.7.9 Kur Değişiminin Etkileri Grup’un her işletmesinin solo mali tabloları faaliyette bulundukları temel ekonomik çevrede geçerli olan para birimi (fonksiyonel para birimi) ile sunulmuştur. Her işletmenin mali durumu ve faaliyet sonuçları, Grup’un geçerli para birimi olan ve konsolide finansal tablolar için sunum birimi olan TL cinsinden ifade edilmiştir. Şirket ve Türkiye’de faaliyet gösteren bağlı ortaklıkları yasal kayıtlarında, yabancı para cinsinden (TL dışındaki para birimleri) muhasebeleştirilen işlemler, işlem tarihindeki kurlar kullanılarak Türk Lirası’na çevrilmektedir. Bilançoda yer alan dövize bağlı parasal varlık ve borçlar, bilanço tarihinde geçerli olan kurlar kullanılarak Türk Lirası’na çevrilmişlerdir. Gerçeğe uygun değerden ölçülen yabancı para birimindeki parasal olmayan kalemler gerçeğe uygun değerin belirlendiği tarihteki döviz kurları kullanılarak çevrilir. Tarihi maliyet cinsinden ölçülen yabancı para birimindeki parasal olmayan kalemler yeniden çevrilmezler. Parasal kalemlerin çevrimden ve dövizli işlemlerin tahsil ve tediyelerinden kaynaklanan kambiyo kârları ve zararları gelir tablosunda yer almaktadır. 153 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 2 – FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı) 2.7 Önemli Muhasebe Politikalarının Özeti (devamı) 2.7.9 Kur Değişiminin Etkileri (devamı) Kur farkları, aşağıda belirtilen durumlar haricinde, oluştukları dönemdeki kâr ya da zararda muhasebeleştirilirler: •• Geleceğe yönelik kullanım amacıyla inşa edilmekte olan varlıklarla ilişkili olan ve yabancı para birimiyle gösterilen borçlar üzerindeki faiz maliyetlerine düzeltme olarak ele alınan ve bu tür varlıkların maliyetine dahil edilen kur farkları, •• Yabancı para biriminden kaynaklanan risklere karşı finansal koruma sağlamak amacıyla gerçekleştirilen işlemlerden kaynaklanan kur farkları, •• Yurtdışı faaliyetindeki net yatırımın bir parçasını oluşturan, çevrim yedeklerinde muhasebeleştirilen ve net yatırımın satışında kâr ya da zararla ilişkilendirilen, ödenme niyeti ya da olasılığı olmayan yurtdışı faaliyetlerden kaynaklanan parasal borç ve alacaklardan doğan kur farkları. Grup’un yabancı faaliyetlerindeki varlık ve yükümlülükler, konsolide finansal tablolarda bilanço tarihindeki geçerli olan kurlar kullanılarak TL olarak ifade edilir. Gelir ve giderler, işlemlerin gerçekleştiği tarihteki kurların kullanılması gereken dönem içindeki döviz kurlarında önemli bir dalgalanma olmadığı takdirde, dönem içindeki ortalama kurlar ile çevrilir. Oluşan kur farkı özsermaye olarak sınıflandırılır ve Grup’un çevrim fonuna transfer edilir. Bu çevrim farklılıkları yabancı faaliyetin satıldığı dönemde kâr veya zararda kayda alınır. Yurtdışı faaliyetin satın alımından kaynaklanan şerefiye ve gerçeğe uygun değer düzeltmeleri, yurtdışı faaliyetinin varlık ve yükümlülüğü olarak ele alınır ve dönem sonu kurundan çevrilir. 2.7.10 Hisse Başına Kazanç Konsolide gelir tablosunda belirtilen hisse başına kazanç, net kârın, yıl boyunca piyasada bulunan hisse senetlerinin ağırlıklı ortalama sayısına bölünmesi ile bulunmuştur. Türkiye’de şirketler, sermayelerini, hissedarlarına geçmiş yıl kârlarından dağıttıkları “bedelsiz hisse” yolu ile arttırabilmektedirler. Bu tip “bedelsiz hisse” dağıtımları, hisse başına kazanç hesaplamalarında, ihraç edilmiş hisse gibi değerlendirilir. Buna göre, bu hesaplamalarda kullanılan ağırlıklı ortalama hisse sayısı, söz konusu hisse senedi dağıtımlarının geçmişe dönük etkileri de dikkate alınarak bulunmuştur. 2.7.11 Bilanço Tarihinden Sonraki Olaylar Bilanço tarihinden sonraki olaylar; kâra ilişkin herhangi bir duyuru veya diğer seçilmiş finansal bilgilerin kamuya açıklanmasından sonra ortaya çıkmış olsalar bile, bilanço tarihi ile bilançonun yayımı için yetkilendirilme tarihi arasındaki tüm olayları kapsar. Grup, bilanço tarihinden sonraki düzeltme gerektiren olayların ortaya çıkması durumunda, mali tablolara alınan tutarları bu yeni duruma uygun şekilde düzeltir. 154 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 2 – FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı) 2.7 Önemli Muhasebe Politikalarının Özeti (devamı) 2.7.12 Karşılıklar, Şarta Bağlı Yükümlülükler ve Şarta Bağlı Varlıklar Grup’un geçmiş olaylardan kaynaklanan mevcut bir yükümlülüğünün bulunması, bu yükümlülüğün yerine getirilmesi için ekonomik fayda içeren kaynakların işletmeden çıkmasının muhtemel olması ve söz konusu yükümlülük tutarının güvenilir bir biçimde tahmin edilebiliyor olması durumunda ilgili yükümlülük, karşılık olarak mali tablolara alınır. Şarta bağlı yükümlülükler, ekonomik fayda içeren kaynakların işletmeden çıkma ihtimalinin muhtemel hale gelip gelmediğinin tespiti amacıyla sürekli olarak değerlendirmeye tabi tutulur. Şarta bağlı yükümlülük olarak işleme tabi tutulan kalemler için gelecekte ekonomik fayda içeren kaynakların işletmeden çıkma ihtimalinin muhtemel hale gelmesi durumunda, bu şarta bağlı yükümlülük, güvenilir tahminin yapılamadığı durumlar hariç, olasılıktaki değişikliğin meydana geldiği dönemin mali tablolarında karşılık olarak kayıtlara alınır. Grup şarta bağlı yükümlülüklerin muhtemel hale geldiği ancak ekonomik fayda içeren kaynakların tutarı hakkında güvenilir tahminin yapılamaması durumunda ilgili yükümlülüğü dipnotlarında göstermektedir. Geçmiş olaylardan kaynaklanan ve mevcudiyeti işletmenin tam anlamıyla kontrolünde bulunmayan bir veya daha fazla kesin olmayan olayın gerçekleşip gerçekleşmemesi ile teyit edilecek olan varlık, şarta bağlı varlık olarak değerlendirilir. Ekonomik fayda içeren kaynakların işletmeye girme ihtimalinin yüksek bulunması durumunda şarta bağlı varlıklar mali tablo dipnotlarında açıklanır. Karşılık tutarının ödenmesi için kullanılan ekonomik faydaların tamamının ya da bir kısmının üçüncü taraflarca karşılanmasının beklendiği durumlarda tahsil edilecek olan tutar, bu tutarın geri ödemesinin kesin olması ve tutarın güvenilir bir şekilde hesaplanması durumunda, bir varlık olarak muhasebeleştirilir. 2.7.13 Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerinde Değişiklik ve Hatalar Muhasebe politikalarında yapılan önemli değişiklikler ve tespit edilen önemli muhasebe hataları geriye dönük olarak uygulanır ve önceki dönem mali tabloları yeniden düzenlenir. Muhasebe tahminlerindeki değişiklikler, yalnızca bir döneme ilişkin ise, değişikliğin yapıldığı cari dönemde, gelecek dönemlere ilişkin ise, hem değişikliğin yapıldığı dönemde hem de gelecek dönemde, ileriye yönelik olarak uygulanır. 2.7.14 İlişkili Taraflar Konsolide finansal tablolarda, Doğan Holding ve OMV grupları, kilit yönetici personel ve Yönetim Kurulu üyeleri, aileleri ve onlar tarafından kontrol edilen veya onlara bağlı şirketler, iştirak ve bağlı ortaklıklar, ilişkili taraflar (“İlişkili Taraflar”) olarak kabul ve ifade edilmişlerdir. 155 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 2 – FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı) 2.7 Önemli Muhasebe Politikalarının Özeti (devamı) 2.7.15 Finansal Bilgilerin Bölümlere Göre Raporlanması Faaliyet bölümü, Şirket’in hasılat elde edebildiği ve harcama yaptığı işletme faaliyetlerinde bulunan, faaliyet sonuçlarının bölüme tahsis edilecek kaynaklara ilişkin kararların alınması ve bölümün performansının değerlendirilmesi amacıyla Şirket Yönetimi tarafından düzenli olarak gözden geçirildiği ve hakkında ayrı finansal bilgilerin mevcut olduğu kısımdır. Şirket’in faaliyet bölümleri İstasyon ile Ticari ve Endüstriyel’dir. (Dipnot 5). 2.7.16 Kurum Kazancı Üzerinden Hesaplanan Vergiler Türk Vergi Mevzuatı, ana şirket ve onun bağlı ortaklığına konsolide vergi beyannamesi hazırlamasına izin vermediğinden dolayı, ekli konsolide finansal tablolarda da yansıtıldığı üzere, vergi karşılıkları her bir işletme bazında ayrı olarak hesaplanmıştır. Gelir vergisi gideri, cari vergi ve ertelenmiş vergi giderinin toplamından oluşur. Cari vergi Cari yıl vergi yükümlülüğü, dönem kârının vergiye tabi olan kısmı üzerinden hesaplanır. Vergiye tabi kâr, diğer yıllarda vergilendirilebilen veya indirilebilen gelir veya gider kalemleri ile vergilendirilemeyen veya indirilemeyen kalemleri hariç tuttuğundan dolayı, gelir tablosunda belirtilen kârdan farklılık gösterir. Grup’un cari vergi yükümlülüğü bilanço tarihi itibariyle yasallaşmış ya da önemli ölçüde yasallaşmış vergi oranı kullanılarak hesaplanmıştır. 156 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 2 – FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı) 2.7 Önemli Muhasebe Politikalarının Özeti (devamı) 2.7.16 Kurum Kazancı Üzerinden Hesaplanan Vergiler (devamı) Ertelenmiş vergi Ertelenmiş vergi yükümlülüğü veya varlığı, varlıkların ve yükümlülüklerin mali tablolarda gösterilen tutarları ile yasal vergi matrahı hesabında dikkate alınan tutarları arasındaki geçici farklılıkların bilanço yöntemine göre vergi etkilerinin yasalaşmış vergi oranları dikkate alınarak hesaplanmasıyla belirlenmektedir. Ertelenmiş vergi yükümlülükleri vergilendirilebilir geçici farkların tümü için hesaplanırken, indirilebilir geçici farklardan oluşan ertelenmiş vergi varlıkları, gelecekte vergiye tabi kâr elde etmek suretiyle bu farklardan yararlanmanın kuvvetle muhtemel olması şartıyla hesaplanmaktadır. Şerefiye veya işletme birleşmeleri dışında varlık veya yükümlülüklerin ilk defa mali tablolara alınmasından dolayı oluşan ve hem ticari hem de mali kâr veya zararı etkilemeyen geçici zamanlama farklarına ilişkin ertelenmiş vergi yükümlülüğü veya varlığı hesaplanmaz. Ertelemiş vergi yükümlülükleri, Grup’un geçici farklılıkların ortadan kalkmasını kontrol edebildiği ve yakın gelecekte bu farkın ortadan kalkma olasılığının düşük olduğu durumlar haricinde, bağlı ortaklık ve iştiraklerdeki yatırımlar ve iş ortaklıklarındaki paylar ile ilişkilendirilen vergilendirilebilir geçici farkların tümü için hesaplanır. Bu tür yatırım ve paylar ile ilişkilendirilen vergilendirilebilir geçici farklardan kaynaklanan ertelenmiş vergi varlıkları, yakın gelecekte vergiye tabi yeterli kâr elde etmek suretiyle bu farklardan yararlanmanın kuvvetle muhtemel olması ve gelecekte bu farkların ortadan kalkmasının muhtemel olması şartıyla hesaplanmaktadır. Ertelenmiş vergi varlığının kayıtlı değeri, her bir bilanço tarihi itibariyle gözden geçirilir. Ertelenmiş vergi varlığının kayıtlı değeri, bir kısmının veya tamamının sağlayacağı faydanın elde edilmesine imkân verecek düzeyde mali kâr elde etmenin muhtemel olmadığı ölçüde azaltılır. Ertelenmiş vergi varlıkları ve yükümlülükleri varlıkların gerçekleşeceği veya yükümlülüklerin yerine getirildiği dönemde geçerli olması beklenen ve bilanço tarihi itibariyle kanunlaşmış veya önemli ölçüde kanunlaşmış vergi oranları (vergi düzenlemeleri) üzerinden hesaplanır. Ertelenmiş vergi varlıkları ve yükümlülüklerinin hesaplanması sırasında, Grup’un bilanço tarihi itibariyle varlıklarının defter değerini geri kazanma ya da yükümlülüklerini yerine getirmesi için tahmin ettiği yöntemlerin vergi sonuçları dikkate alınır. Ertelenmiş vergi varlıkları ve yükümlülükleri, cari vergi varlıklarıyla cari vergi yükümlülüklerini mahsup etme ile ilgili yasal bir hakkın olması veya söz konusu varlık ve yükümlülüklerin aynı vergi makam tarafından toplanan gelir vergisiyle ilişkilendirilmesi ya da Grup’un cari vergi varlık ve yükümlülüklerini netleştirmek suretiyle ödeme niyetinin olması durumunda mahsup edilir. Dönem cari ve ertelenmiş vergisi Doğrudan özkaynakta alacak ya da borç olarak muhasebeleştirilen kalemler (ki bu durumda ilgili kalemlere ilişkin ertelenmiş vergi de doğrudan özkaynakta muhasebeleştirilir) ile ilişkilendirilen ya da işletme birleşmelerinin ilk kayda alımından kaynaklananlar haricindeki cari vergi ile döneme ait ertelenmiş vergi, gelir tablosunda gider ya da gelir olarak muhasebeleştirilir. İşletme birleşmelerinde, şerefiye hesaplanmasında ya da satın alanın, satın alınan bağlı ortaklığın tanımlanabilen varlık, yükümlülük ve şarta bağlı borçlarının gerçeğe uygun değerinde elde ettiği payın satın alım maliyetini aşan kısmının belirlenmesinde vergi etkisi göz önünde bulundurulur. 157 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 2 – FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı) 2.7 Önemli Muhasebe Politikalarının Özeti (devamı) 2.7.17 Çalışanlara Sağlanan Faydalar / Kıdem Tazminatları Türkiye’de mevcut kanunlar ve toplu iş sözleşmeleri hükümlerine göre kıdem tazminatı, emeklilik veya işten çıkarılma durumunda ödenmektedir. Güncellenmiş olan UMS 19 Çalışanlara Sağlanan Faydalar Standardı (“UMS 19”) uyarınca bu tür ödemeler tanımlanmış fayda planları olarak nitelendirilir. Hesaplanan tüm aktüeryal kazançlar ve kayıplar gelir tablosuna yansıtılmıştır. 2.7.18 Nakit Akım Tablosu Nakit akım tablosunda, döneme ilişkin nakit akımları esas, yatırım ve finansman faaliyetlerine dayalı bir biçimde sınıflandırılarak raporlanır. Esas faaliyetlerden kaynaklanan nakit akımları, Grup’un petrol ürünleri satışı faaliyetlerinden kaynaklanan nakit akımlarını gösterir. Yatırım faaliyetleriyle ilgili nakit akımları, Grup’un yatırım faaliyetlerinde (sabit yatırımlar ve finansal yatırımlar) kullandığı ve elde ettiği nakit akımlarını gösterir. Finansman faaliyetlerine ilişkin nakit akımları, Grup’un finansman faaliyetlerinde kullandığı kaynakları ve bu kaynakların geri ödemelerini gösterir. 2.7.19 Sermaye ve Temettüler Adi hisseler, özsermaye olarak sınıflandırılır. Adi hisseler üzerinden dağıtılan temettüler, temettü dağıtım kararı alındığı dönemde birikmiş kârdan indirilerek kaydedilir. 2.8 Önemli Muhasebe Tahmin ve Varsayımları Grup’un muhasebe politikalarını uygularken aldığı kritik kararlar ve hesaplama belirsizliğinin ana kaynakları Not 2.7’de belirtilen muhasebe politikalarının uygulanması sürecinde yönetim, mali tablolarda muhasebeleştirilen tutarlar üzerinde önemli etkisi olan (aşağıda ele alınan tahminler dışındaki) aşağıdaki yorumları yapmıştır: 158 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 2 – FİNANSAL TABLOLARIN SUNUMUNA İLİŞKİN ESASLAR (devamı) 2.8 Önemli Muhasebe Tahmin ve Varsayımları (devamı) Stokların net gerçekleşebilir değeri Yukarıda, Not 2.7.2’de belirtildiği gibi stoklar, net gerçekleşebilir değer ya da maliyet bedelinden düşük olanı ile değerlenir. Grup yönetimi, bilanço tarihi itibariyle stokların maliyetinin net gerçekleşebilir değerinden yüksek olduğunu tespit etmiştir. Yönetim, değer düşüklüğü hesaplamasında, stokların satışından gelecekte elde edilecek nakit akım tutarlarını, olağan ticari faaliyet içerisinde oluşacak tahmini satış fiyatını ve satışı gerçekleştirmek için gerekli tahmini satış maliyeti tutarı tahmin etmiştir. 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle yapılan değerlendirme neticesinde stokların değeri 1.355.581 TL ( 31 Aralık 2008: 68.776.629 TL) tutarında indirilmiş ve bu tutar satılan malın maliyeti içerisinde muhasebeleştirilmiştir. (Not 13). Ertelenmiş vergiler Grup, vergiye esas yasal mali tabloları ile UFRS’ye göre hazırlanmış mali tabloları arasındaki farklılıklardan kaynaklanan geçici zamanlama farkları için ertelenmiş vergi varlığı ve yükümlülüğü muhasebeleştirmektedir. Söz konusu farklılıklar genellikle bazı gelir ve gider kalemlerinin vergiye esas tutarları ile UFRS’ye göre hazırlanan mali tablolarda farklı dönemlerde yer almasından kaynaklanmaktadır. Grup’un bağlı ortaklıklarının gelecekte oluşacak kârlardan indirilebilecek kullanılmamış mali zararlar ve diğer indirilebilir geçici farklardan oluşan ertelenmiş vergi varlıkları bulunmaktadır. Ertelenmiş vergi varlıklarının kısmen ya da tamamen geri kazanılabilir tutarı mevcut koşullar altında tahmin edilmiştir. Değerlendirme sırasında, gelecekteki kâr projeksiyonları, cari dönemlerde oluşan zararlar, kullanılmamış zararların ve diğer vergi varlıklarının son kullanılabileceği tarihler ve gerektiğinde kullanılabilecek vergi planlama stratejileri göz önünde bulundurulmuştur. Grup, yapılan çalışmalar neticesinde, ertelenmiş verginin geri kazanabileceğine ilişkin kanaat oluşması sebebiyle, bağlı ortaklıklarındaki ertelenmiş vergi varlıklarını kayıtlara almıştır. Şerefiye, Maddi ve Maddi Olmayan Duran Varlıkların Değer Düşüklüğü Grup, 2.7.5 ’te belirtilen muhasebe politikası uyarınca, her yıl şerefiye tutarını değer düşüklüğü testine tabi tutar. Grup, 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle, maddi ve maddi olmayan duran varlıklarını da şerefiye ile beraber değer düşüklüğü için test etmiştir. Varlıkların geri kazanılabilir tutarı kullanımdaki değer hesaplamalarıyla belirlenmiştir. Kullanımdaki değer hesaplamaları için kullanılan başlıca tahminler iskonto oranı, büyüme oranı, satış fiyatları ve dönem süresindeki direkt maliyetlere yöneliktir. Not 20’de açıklandığı üzere, kullanımdaki değer hesaplamasında, şerefiye nakit üreten birimlere ayrıştırılmamış, Petrol Ofisi A.Ş. bütünü üzerinden değerlendirilmiştir. İskonto oranı, paranın zaman değerine ilişkin geçerli piyasa değerlendirmelerini ve varlığa özgü riskleri yansıtan vergi öncesi orandır. Grup, iskonto oranı olarak ağırlıklı ortalama sermaye maliyetini kullanmaktadır. Büyüme oranı ilgili sektör büyüme tahminlerine göre belirlenmektedir. Satış fiyatlarında ve direkt maliyetlerdeki değişiklikler geçmiş tecrübelere ve gelecekteki beklentilerine dayanmaktadır. 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle yapılan inceleme sonucunda, şerefiye, maddi ve maddi olmayan duran varlıkların geri kazanılabilir değeri kayıtlı değerinin üzerinde tespit edilmiş ve değer düşüklüğüne rastlanmamıştır. 159 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 3 – İŞLETME BİRLEŞMELERİ Yoktur. NOT 4 – İŞ ORTAKLIKLARI Yoktur. NOT 5 – BÖLÜMLERE GÖRE RAPORLAMA Grup, UFRS 8’i 1 Ocak 2009’dan itibaren uygulamaya başlamış olup, Grup’un faaliyetlerine ilişkin karar almaya yetkili makam tarafından düzenli olarak gözden geçirilen iç raporlara dayanarak faaliyet bölümleri belirlemiştir. Grup’un karar almaya yetkili makamı genel müdür ile yönetim kuruludur. Grup’un karar almaya yetkili makamı, bölümlere tahsis edilecek kaynaklara ilişkin kararların alınması ve bölümlerin performansının değerlendirilmesi amacıyla sonuçları ve faaliyetleri değişik risk ve faydalar taşıyan müşteri grupları bazında incelemektedir. Grup’un müşteri grupları bazında dağılımı şu şekildedir: İstasyon, ticari ve endüstriyel. Bazı varlık ve yükümlülükler ile gelir ve giderler grup seviyesinde merkezi olarak yönetildiği için bölümlere dahil edilmemiştir. 1 Ocak - 31 Aralık 2009 Satış gelirleri (net) Satışların maliyeti (-) Brüt kâr Faaliyet giderleri(-) Dağıtılmamış faaliyet gelirleri Dağıtılmamış faaliyet giderleri (-) Faaliyet kârı Finansal gelirler Finansal giderler (-) Vergi öncesi kâr Dönem vergi gideri Ertelenmiş vergi gelir Dönem kârı Dönem kârının dağılımı Azınlık payları Ana ortaklık payları 160 İstasyon 9.029.690.724 (8.316.281.554) 713.409.170 (242.406.913) Ticari ve Endüstriyel 5.065.221.405 (4.762.609.111) 302.612.294 (145.439.592) 471.002.257 157.172.702 Toplam 14.094.912.129 (13.078.890.665) 1.016.021.464 (387.846.505) 24.584.246 (41.422.914) 611.336.291 930.345.542 (1.177.709.456) 363.972.377 (81.404.794) 9.210.323 291.777.906 4.422.520 287.355.386 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 5 – BÖLÜMLERE GÖRE RAPORLAMA (devamı) 1 Ocak - 31 Aralık 2008 Satış gelirleri (net) Satışların maliyeti (-) Brüt kâr Faaliyet giderleri(-) Dağıtılmamış faaliyet gelirleri Dağıtılmamış faaliyet giderleri (-) Faaliyet kârı Finansal gelirler Finansal giderler (-) Vergi öncesi kâr Dönem vergi gideri Ertelenmiş vergi gideri Dönem kârı Dönem kârının dağılımı Azınlık payları Ana ortaklık payları İstasyon 10.294.464.591 (9.347.561.607) 946.902.984 (250.613.165) Ticari ve Endüstriyel 6.899.980.107 (6.642.612.701) 257.367.406 (141.617.141) 696.289.819 115.750.265 Toplam 17.194.444.698 (15.990.174.308) 1.204.270.390 (392.230.306) 16.997.665 (45.780.816) 783.256.933 793.568.726 (1.444.280.068) 132.545.591 (21.121.567) (8.721.537) 102.702.487 1.795.684 100.906.803 161 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 5 – BÖLÜMLERE GÖRE RAPORLAMA (devamı) Bölüm varlıkları ve yükümlülükleri: Toplam varlıklar İstasyon Ticari ve endüstriyel Dağıtılmamış Toplam Toplam yükümlülükler İstasyon Ticari ve endüstriyel Dağıtılmamış Toplam 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 1.923.437.542 747.552.398 4.262.159.070 6.933.149.010 1.741.327.394 748.854.959 4.444.906.546 6.935.088.899 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 1.313.641.876 732.310.104 1.872.431.030 3.918.383.010 1.628.500.818 1.078.866.549 1.474.289.388 4.181.656.755 Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ile amortisman ve itfa payları: Maddi ve maddi olmayan duran varlık alımları İstasyon Ticari ve endüstriyel Dağıtılmamış 31 Aralık Amortisman ve itfa payları İstasyon Ticari ve endüstriyel Dağıtılmamış 31 Aralık 162 2009 2008 189.810.506 115.697.782 24.857.403 330.365.691 237.515.744 19.328.797 41.406.279 298.250.820 2009 2008 87.258.789 31.705.450 35.195.108 154.159.347 75.941.601 10.779.083 34.587.320 121.308.004 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 6 – NAKİT VE NAKİT BENZERLERİ 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibariyle hazır değerlerin detayı aşağıdaki gibidir: Kasa Bankalar - Vadesiz mevduat - Vadeli mevduat 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 24.509 1.390.159.967 81.904.296 1.308.255.671 18.973 1.535.713.312 11.266.460 1.524.446.852 1.390.184.476 1.535.732.285 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle Türk Lirası vadeli mevduatların faiz oranları %4,25 ile %10,60 (31 Aralık 2008: %11,28 - %18,25) arasında değişmektedir. ABD Doları vadeli mevduatların faiz oranları %0,11 ile %5,25 arasında değişmektedir (31 Aralık 2008: %0,25 - %7,50). Söz konusu vadeli mevduatlar, 49.370.887 TL (31 Aralık 2008: 38.041.287 TL) tutarında Türk Lirası, 1.258.884.783 TL (31 Aralık 2008: 1.486.405.565 TL) tutarında ABD Doları mevduattan oluşmaktadır. Dönemler itibariyle konsolide nakit akım tablolarında yer alan nakit ve nakit benzerleri değerler: 31 Aralık 2009 Nakit ve nakit benzerleri Eksi: faiz tahakkukları 1.390.184.476 (828.874) 1.389.355.602 31 Aralık 2008 1.535.732.285 (788.560) 1.534.943.725 31 Aralık 2007 404.538.084 (871.887) 403.666.197 NOT 7 – FİNANSAL YATIRIMLAR Grup’un gerçeğe uygun değer farkı kâr veya zarara yansıtılan finansal varlıkları şöyledir: Kredi swap işlemleri değerlemesi (*) Stok vadeli işlem sözleşmeleri değerlemesi (**) Türev işlemler teminatları 31 Aralık 2009 41.228.570 15.608.637 31 Aralık 2008 42.369.299 62.568.464 - Toplam 56.837.207 104.937.763 (*) Grup, 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle 165.000.000 Amerikan Doları tutarındaki kredi ile ilgili kur değişimlerinden (TL/USD) ve 165.000.000 Amerikan Doları ve 954.550 Euro tutarındaki kredilerine ilişkin faiz oranı değişikliklerinden korunmak için swap işlemleri gerçekleştirmiştir. 163 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 7 – FİNANSAL YATIRIMLAR (devamı) (**) Petrol ürün stoklarının ve yapılan ithal kargo alımlarının; brüt kâr marjının temini ve olası stok değer kayıplarından korunmak amacıyla türev ürünleri kullanılmaktadır. İthal kargolar için 1 ya da 2 ay vadeli kontratlar kullanılırken, eldeki stoklar için daha uzun vadeli kontratlar kullanılmaktadır. Kullanılan bütün kontratların vadesi 1 yıldan kısadır. Bu işlemlerden kaynaklanan gelirler/giderler satılan malın maliyetine dahil edilmektedir. Stok 31 Aralık 2009 Nominal Değer 209.032.717 Grup’un satılmaya hazır finansal varlıkları şöyledir: Çankaya Bel-Pet Limited Şirketi İstanbul Gübre Sanayi A.Ş. Gerçeğe Uygun Değer Değişimi (4.857.012) 31 Aralık 2009 TL 135.020 872 135.892 31 Aralık 2008 Gerçeğe Uygun Nominal Değer Değer Değişimi 258.147.228 62.568.464 % 49,0 0,1 Finansal araçlardan kaynaklanan risklerin niteliği ve düzeyi Not 38’de verilmiştir. 164 31 Aralık 2008 TL 135.020 872 135.892 % 49,0 0,1 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 8 – FİNANSAL BORÇLAR 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 Kısa vadeli banka kredileri Kısa vadeli finansal kiralama borçları, net Uzun vadeli kredilerin kısa vadeli anapara taksitleri ve faizleri 6.482.942 7.189.376 534.235.113 19.432.173 7.288.814 103.670.980 Toplam kısa vadeli finansal borçlar 547.907.431 130.391.967 Uzun vadeli krediler Uzun vadeli finansal kiralama borçları, net 853.297.700 17.262.442 829.700.301 23.412.141 Toplam uzun vadeli finansal borçlar 870.560.142 853.112.442 1.418.467.573 983.504.409 Toplam finansal borçlar 165 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 8 – FİNANSAL BORÇLAR (devamı) Grup’un 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibariyle banka kredilerinin detayları aşağıdaki gibidir: Ağırlıklı ortalama faiz oranı % Kısa vadeli krediler: 31 Aralık 2009 Türk Lirası krediler - Orijinal para birimi 31 Aralık 2008 %10,07 TL 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 6.482.942 19.432.173 6.482.942 6.482.942 19.432.173 19.432.173 Uzun vadeli kredilerin kısa vadeli anapara taksitleri ve faizleri: Uzun vadeli TL kredilerin kısa vadeli kısmı Uzun vadeli ABD Doları kredilerin kısa vadeli kısmı Uzun vadeli EURO kredilerin kısa vadeli kısmı %18,58 %18,59 125.288.522 34.022.877 125.288.522 34.022.877 %7,07 %5,26 271.127.664 44.837.707 408.236.924 67.808.065 %3,62 %7,17 328.504 859.510 709.667 534.235.113 1.840.038 103.670.980 %12,82 %5,49 %3,62 %18,69 %7,16 %7,53 410.000.000 293.500.000 636.370 501.000.000 216.000.000 954.550 410.000.000 441.922.950 1.374.750 853.297.700 501.000.000 326.656.800 2.043.501 829.700.301 Uzun vadeli krediler: Türk Lirası Krediler ABD Doları krediler EURO krediler Banka kredilerinin geri ödeme vadeleri aşağıdaki gibidir: 166 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 0-1 yıl içerisinde ödenecekler 540.718.055 123.103.153 1-2 yıl içerisinde ödenecekler 284.778.564 371.456.660 2-3 yıl içerisinde ödenecekler 3-4 yıl içerisinde ödenecekler 554.967.836 13.551.300 284.877.960 159.754.981 4-5 yıl içerisinde ödenecekler - 9.073.800 5 yıl ve üzeri sürede ödenecekler - 4.536.900 1.394.015.755 952.803.454 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 8 – FİNANSAL BORÇLAR (devamı) Bilanço tarihi itibariyle Grup’un finansal kiralama borçları aşağıdaki gibidir: Kısa vadeli finansal kiralama borçları 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 9.728.314 (2.538.938) 10.275.934 (2.987.120) 7.189.376 7.288.814 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 Finansal kiralama işlemlerinden borçlar Ertelenmiş finansal kiralama borç maliyetleri (-) 19.988.631 (2.726.189) 28.232.431 (4.820.290) Toplam 17.262.442 23.412.141 Finansal kiralama işlemlerinden borçlar Ertelenmiş finansal kiralama borç maliyetleri (-) Toplam Uzun vadeli finansal kiralama borçları Finansal kiralama borçlarının 31 Aralık 2009 tarihi itibari ile geri ödeme vadeleri aşağıdaki gibidir: Finansal kiralama işlemlerinden borçlar Ertelenmiş finansal kiralama borç maliyetleri Toplam yükümlülük 0-1 yıl içerisinde ödenecekler 9.728.314 (2.538.938) 7.189.376 1-2 yıl içerisinde ödenecekler 8.747.215 (1.659.021) 7.088.194 2-3 yıl içerisinde ödenecekler 3-4 yıl içerisinde ödenecekler 6.270.997 3.250.320 (746.558) (260.829) 5.524.439 2.989.491 4-5 yıl içerisinde ödenecekler 1.509.805 (56.689) 1.453.116 210.294 (3.092) 207.202 29.716.945 (5.265.127) 24.451.818 5 yıl ve üzeri sürede ödenecekler 167 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 8 – FİNANSAL BORÇLAR (devamı) Finansal kiralama borçlarının 31 Aralık 2008 tarihi itibari ile geri ödeme vadeleri aşağıdaki gibidir. Finansal kiralama işlemlerinden borçlar Ertelenmiş finansal kiralama borç maliyetleri Toplam yükümlülük 0-1 yıl içerisinde ödenecekler 10.275.934 (2.987.120) 7.288.814 1-2 yıl içerisinde ödenecekler 9.261.090 (2.346.517) 6.914.573 2-3 yıl içerisinde ödenecekler 3-4 yıl içerisinde ödenecekler 8.320.282 5.988.504 (1.496.910) (692.414) 6.823.372 5.296.090 4-5 yıl içerisinde ödenecekler 3.095.305 (233.680) 2.861.625 5 yıl ve üzeri sürede ödenecekler 1.567.250 (50.769) 1.516.481 38.508.365 (7.807.410) 30.700.955 Grup’un finansal kiralama borçlarının gerçeğe uygun değeri, defter değerine yakındır. Finansal yükümlülüklerden kaynaklanan risklerin niteliği ve düzeyi Not 38’de verilmiştir. NOT 9 – DİĞER FİNANSAL YÜKÜMLÜLÜKLER Stok vadeli işlem sözleşmeleri değerlemesi (Not 7) Türev işlemler teminat borçları Toplam 31 Aralık 2009 4.857.012 4.857.012 Finansal yükümlülüklerden kaynaklanan risklerin niteliği ve düzeyi Not 38’de verilmiştir. 168 31 Aralık 2008 18.844.919 18.844.919 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 10 – TİCARİ ALACAK VE BORÇLAR Bilanço tarihi itibariyle Grup’un ticari alacaklarının detayı aşağıdaki gibidir:­ Ticari alacaklar Çek ve senetler Kredi kartı alacakları Bayilere verilen krediler İlişkili şirketlerden alacaklar (Not 37) Eksi: Şüpheli ticari alacak karşılığı Kısa vadeli ticari alacaklar Bayilere verilen krediler Çek ve senetler Uzun vadeli ticari alacaklar 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 511.773.163 380.993.995 75.141.446 2.533.078 3.075.970 536.523.506 319.660.260 61.257.047 1.733.565 2.794.178 973.517.652 921.968.556 (105.046.897) 868.470.755 (97.131.115) 824.837.441 7.210.603 3.413.098 10.623.701 6.238.627 225.467 6.464.094 Şüpheli ticari alacak karşılığının 31 Aralık 2009 ve 2008 tarihlerinde sona eren dönemler içindeki hareketleri aşağıdaki gibidir: 1 Ocak Tahsilatlar Yıl içinde ayrılan karşılıklar 31 Aralık 2009 97.131.115 (5.612.957) 13.528.739 2008 85.912.647 (5.399.398) 16.617.866 105.046.897 97.131.115 Grup, alacaklarınn kredi riski ile ilgili açıklamaları Not 38’de Kredi Riski bölümünde vermiştir. 169 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 10 – TİCARİ ALACAK VE BORÇLAR (devamı) Bilanço tarihi itibariyle Grup’un ticari borçlarının detayı aşağıdaki gibidir: 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 Satıcılar İlişkili şirketlere borçlar (Not 37) Borç senetleri 1.448.286.786 555.299 1.038.040 1.693.335.409 2.034.896 1.203.972 Kısa vadeli ticari borçlar 1.449.880.125 1.696.574.277 Satıcılar 584.335.822 966.823.460 Uzun vadeli ticari borçlar 584.335.822 966.823.460 Kısa vadeli ticari borçlar içerisindeki faiz işlemeyen akreditiflerin tutarı 1.096.421.788 TL’dir (728.180.772 ABD Doları) (31 Aralık 2008: 1.251.257.269 TL’dir (827.386.940 ABD Doları)). 31 Aralık 2009 itibariyle, faiz işleyen vadeli akreditif bulunmamaktadır (31 Aralık 2008: 171.946.111 TL (113.698.414 ABD Doları) ve faiz oranı %6,31). Uzun vadeli ticari borçlar içerisindeki faiz işlemeyen akreditiflerin tutarı 584.335.822 TL’dir (388.082.501 ABD doları) (31 Aralık 2008: 966.823.460 TL (639.306.659 ABD doları)). 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihi itibariyle Grup’un uzun vadeli faiz işleyen vadeli akreditifi bulunmamaktadır. Faiz işlemeyen akreditifler ilk muhasebeleştirilmesi sırasında gerçeğe uygun değerinden kaydedilmektedir. İlk muhasebeleştirme işleminin ardından, bu akreditifler etkin faiz yöntemiyle hesaplanan itfa edilmiş maliyetinden değerlenmektedir. Uzun vadeli ve kısa vadeli faiz işlemeyen akreditifler için kullanılan etkin faiz oranlarının ağırlıklı ortalaması sırasıyla %2,97 ve %3,87’dir (31 Aralık 2008: %4,02 ve %4,70). 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle uzun vadeli akreditiflerin 584.335.822 TL tutarındaki kısmı ikinci yıl içerisinde ödeme vadelerine sahiptir (31 Aralık 2008: 924.757.011 TL ikinci yıl içerisinde, 42.066.449 TL üçüncü yıl içerisinde). Finansal yükümlülüklerden kaynaklanan risklerin niteliği ve düzeyi Not 38’de verilmiştir. 170 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 11 – DİĞER ALACAK VE BORÇLAR DİĞER ALACAKLAR 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 Personelden alacaklar ÖTV muafiyeti (*) Verilen depozito ve garantiler Diğer 44.010 13.347.240 661.799 2.872.231 481.998 56.002.308 579.411 3.055.304 Diğer kısa vadeli alacaklar toplamı 16.925.280 60.119.021 185.125 482.138 535.785 371.023 Diğer alacaklar Verilen depozito ve teminatlar Diğer uzun vadeli alacaklar toplamı 667.263 906.808 (*) Bazı askeri kuruluşlara, elçiliklere ve petrol arama şirketlerine yapılan teslimatlarda, ÖTV’den muaf mal teslimatı yapılmakta, karşılığında ise Tüpraş’tan yapılacak alımlarda kullanılmak üzere muafiyet belgesi alınmaktadır. Konsolide finansal tablolarda yer alan tutar, henüz kullanılmayan muafiyet belgelerinden kaynaklanmaktadır. DİĞER BORÇLAR 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 Ödenecek vergi, harç ve diğer kesintiler Teminat kapsamındaki borçlar Alınan depozito ve teminatlar Diğer 298.990.002 6.187.860 1.118.840 5.542.625 342.228.869 9.705.095 833.745 24.608.191 Diğer kısa vadeli borçlar toplamı 311.839.327 377.375.900 Alınan depozito ve teminatlar Alınan avanslar 833.923 146.176 637.965 166.655 Diğer uzun vadeli borçlar toplamı 980.099 804.620 171 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 12 – FİNANS SEKTÖRÜ FAALİYETLERİNDEN ALACAK VE BORÇLAR Yoktur. NOT 13 – STOKLAR 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 Ticari mallar Hammadde Mamul Yarı mamul Diğer (*) Stok değer düşüklüğü karşılığı 688.600.041 27.086.272 14.425.870 2.085.651 67.116.164 (1.355.581) 688.102.865 44.295.415 21.054.190 3.693.276 91.278.856 (68.776.629) Toplam 797.958.417 779.647.973 (*) Diğer stoklar yoldaki akaryakıt ve madeni yağlardan oluşmaktadır. Stok değer düşüklüğü karşılığında gerçekleşen hareketler aşağıdaki gibidir: 1 Ocak Dönem içinde ayrılan karşılık Dönem içinde iptal edilen karşılık 31 Aralık 2009 2008 (68.776.629) 67.421.048 (68.776.629) - (1.355.581) (68.776.629) NOT 14 – CANLI VARLIKLAR Yoktur. NOT 15 – DEVAM EDEN İNŞAAT SÖZLEŞMELERİNE İLİŞKİN VARLIKLAR Yoktur. NOT 16 – ÖZKAYNAK YÖNTEMİYLE DEĞERLENEN YATIRIMLAR Yoktur. NOT 17 –YATIRIM AMAÇLI GAYRİMENKULLER Yoktur. 172 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 18 – MADDİ DURAN VARLIKLAR 31 Aralık 2009 tarihinde sona eren hesap dönemindeki maddi duran varlık hareketleri aşağıdaki gibidir: Maliyet: Arazi-arsa ve binalar Yeraltı ve yerüstü üzenleri Makine, tesis ve cihazlar Taşıt araçları Döşeme ve demirbaşlar Diğer maddi duran varlıklar Özel maliyetler Yapılmakta olan yatırımlar Birikmiş amortisman: Binalar Yeraltı ve yerüstü üzenleri Makine, tesis ve cihazlar Taşıt araçları Döşeme ve demirbaşlar Diğer maddi duran varlıklar Özel maliyetler Net defter değeri: Arazi-arsa ve binalar Yeraltı ve yerüstü düzenleri Makine, tesis ve cihazlar Taşıt araçları Döşeme ve demirbaşlar Diğer maddi duran varlıklar Özel maliyetler Yapılmakta olan yatırımlar Net defter değeri 1 Ocak 2009 İlaveler Çıkışlar Transfer Yabancı para çevrim farkı 275.504.386 188.982.592 622.088.585 15.450.196 27.969.766 34.457.747 61.552.834 4.244.744 55.852 540.873 (2.693.572) (2.063.700) (2.502.867) (1.310.654) (229.141) 1.752.683 8.703.033 8.579.610 475.337 3.692.256 (27.655) (507) (8.406) (4.971) (1.213) 308.993.589 257.174.252 632.401.666 14.665.760 31.972.541 632.202.548 480.319.134 17.659.536 8.991.632 1.010.048 180.379.222 (3.760.990) 83.764.993 (2.709.713) 56.604.308 - (163.572.220) (241) (1.750) 721.198.183 535.223.536 34.464.788 2.260.176.743 291.232.952 (15.270.637) - 24.912.527 69.197.969 529.504.675 9.892.461 19.659.030 5.537.349 20.477.850 13.987.429 2.055.978 2.310.871 (670.031) (766.355) (1.506.475) (1.141.644) (170.496) - (2.738) - 29.779.845 88.909.464 541.982.891 10.806.795 21.799.405 277.921.278 110.556.887 47.179.102 50.935.308 (476.954) (709.039) - - 324.623.426 160.783.156 1.041.644.827 142.483.887 (5.440.994) - 31 Aralık 2009 (44.743) 2.536.094.315 (2.738) 1.178.684.982 250.591.859 279.213.744 119.784.623 92.583.910 5.557.735 8.310.736 168.264.788 90.418.775 3.858.965 10.173.136 354.281.270 369.762.247 396.574.757 374.440.380 17.659.536 34.464.788 1.218.531.916 1.357.409.333 Diğer maddi duran varlıklar, ağırlıklı olarak dolum tankları, istasyon ve istasyon ekipmanlarından oluşmaktadır. 173 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 18 – MADDİ DURAN VARLIKLAR (devamı) 31 Aralık 2008 tarihinde sona eren hesap dönemindeki maddi duran varlık hareketleri aşağıdaki gibidir: Maliyet: Arazi-arsa ve binalar Yeraltı ve yerüstü düzenleri Makine, tesis ve cihazlar Taşıt araçları Döşeme ve demirbaşlar Diğer maddi duran varlıklar Özel maliyetler Yapılmakta olan yatırımlar İlaveler Çıkışlar Transfer 257.184.022 9.990.341 (52.760) 8.382.783 - 275.504.386 177.213.356 610.014.486 15.056.719 25.208.893 33.407 12.135.578 1.197.168 1.299.002 (3.606.887) (167.237) (868.630) (16.952) 15.342.716 37.481 1.460.187 68.277 64.939 18.636 188.982.592 622.088.585 15.450.196 27.969.766 530.352.911 335.741.359 23.279.617 6.770.393 558.054 264.511.687 (2.589.169) (3.224.837) - 97.668.413 147.240.188 (270.131.768) 4.370 - 632.202.548 480.319.134 17.659.536 1.974.051.363 296.495.630 (10.526.472) 31 Aralık 2008 - 156.222 2.260.176.743 Birikmiş amortisman: Binalar Yeraltı ve yerüstü düzenleri Makine, tesis ve cihazlar Taşıt araçları Döşeme ve demirbaşlar Diğer maddi duran varlıklar Özel maliyetler 19.571.151 5.344.366 (2.990) - - 24.912.527 61.872.376 517.206.559 8.627.624 17.006.045 233.168.839 68.913.005 9.569.589 12.368.735 2.107.206 2.664.078 44.984.452 42.408.895 (2.243.996) (70.619) (842.369) (11.093) (232.013) (765.013) - - 69.197.969 529.504.675 9.892.461 19.659.030 277.921.278 110.556.887 926.365.599 119.447.321 (4.168.093) - - 1.041.644.827 Net defter değeri: Arazi-arsa ve binalar Yeraltı ve yerüstü düzenleri Makine, tesis ve cihazlar Taşıt araçları Döşeme ve demirbaşlar Diğer maddi duran varlıklar Özel maliyetler Yapılmakta olan yatırımlar Net defter değeri 174 1 Ocak 2008 Yabancı para çevrim farkı 237.612.871 250.591.859 115.340.980 92.807.927 6.429.095 8.202.848 297.184.072 266.828.354 23.279.617 119.784.623 92.583.910 5.557.735 8.310.736 354.281.270 369.762.247 17.659.536 1.047.685.764 1.218.531.916 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 19 – MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 31 Aralık 2009 tarihinde sona eren hesap dönemindeki maddi olmayan duran varlık hareketleri aşağıdaki gibidir: 1 Ocak 2009 İlaveler Çıkışlar Transfer Yabancı para çevrim farkı 31 Aralık 2009 - 33.594.744 - - - 33.594.744 24.051.175 24.051.175 1.589.693 3.948.302 39.132.739 (1.245.551) (1.245.551) - (202) (202) 24.395.115 3.948.302 61.938.161 - 9.359.898 - - - 9.359.898 15.392.240 15.392.240 2.315.562 11.675.460 (168.635) (168.635) - (21) (21) 17.539.146 26.899.044 Maliyet: Maden Arama Lisansları Diğer maddi olmayan duran varlıklar Yapılmakta olan yatırımlar Birikmiş itfa payları: Maden Arama Lisansları Diğer maddi olmayan duran varlıklar Net kayıtlı değer 8.658.935 35.039.117 31 Aralık 2008 tarihinde sona eren hesap dönemindeki maddi olmayan duran varlık hareketleri aşağıdaki gibidir: Maliyet: Diğer maddi olmayan duran varlıklar Birikmiş itfa payları: Diğer maddi olmayan duran varlıklar Net kayıtlı değer 1 Ocak 2008 İlaveler Çıkışlar Transfer Yabancı para çevrim farkı 31 Aralık 2008 22.384.160 22.384.160 1.755.190 1.755.190 (88.302) (88.302) - 127 127 24.051.175 24.051.175 13.572.249 1.860.683 (40.692) - - 15.392.240 13.572.249 1.860.683 (40.692) - - 15.392.240 8.811.911 8.658.935 Diğer maddi olmayan varlıklar edinilmiş bilgi sistemleri, imtiyaz hakları, bilgisayar yazılımlarından oluşmaktadır. PO Arama Üretim ile Toreador Türkiye Ltd. Şirketi (Toreador) arasında gerçekleşen, Akçakoca açıklarındaki doğalgaz üretim sahalarının da yer aldığı toplam 8 adet deniz arama ruhsatını kapsayan projede Toreador’un sahip olduğu % 36,75 hissenin, % 26,75’lik bölümünün KDV hariç 55.000.000 ABD Doları bedelle devralınması konusunda anlaşma sağlanmış ve tutar ödenmiştir. Bu işlemde PO Arama Üretim’in devir aldığı müştereken kontrol edilen varlıklardan tripod ve boru hatları, yeraltı ve yerüstü düzenleri; doğalgaz arama lisansları ise maddi olmayan duran varlıklar altında muhasebeleştirilmiştir. 175 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 20 – ŞEREFİYE UFRS 3 (“Şirket Birleşmeleri”), 31 Mart 2004 tarihinden sonra gerçekleşen şirket birleşmelerine ve şirket birleşmeleri sırasında oluşacak şerefiyelere uygulanmaya başlamıştır. UFRS 3, bir şirket birleşmesi sırasında oluşmuş bir şerefiyenin mali tablolara kayıtlı değer ile oluşmuş değer düşüklüklerinin netleştirilmesi suretiyle yansıtılmasını gerektirmektedir. Grup, UFRS 3’ün geçiş maddeleri uyarınca, 31 Mart 2004 tarihinden sonra başlayan ilk hesap döneminden itibaren daha önce gerçekleşen şirket birleşmeleri sırasında oluşmuş şerefiyeleri itfa etmeyi durdurmuştur. Ayrıca, 31 Aralık 2004 tarihli mali tablolarında brüt tutarı 2.809.692.447 TL ve birikmiş amortismanı 579.237.809 TL olarak yer alan şerefiye, 1 Ocak 2005 tarihi itibari ile mahsup edilerek mali tablolarda 2.230.454.638 TL olarak sunulmaya başlanmıştır. Türkiye İş Bankası A.Ş. (“İş Bankası”) ve Doğan Holding ortaklığı ile oluşmuş olan İş Doğan Petrol Yatırımları A.Ş. (“İş Doğan”), Şirket’in %51 hissesini 21 Temmuz 2000 tarihinde ve %25,8 hissesini 8 Ağustos 2002 tarihinde sırasıyla 2.825.070.788 TL ve 557.364.740 TL karşılığında ÖİB’den satın almıştır. İş Doğan’ın birleşme öncesi konsolide finansal tablolarında söz konusu hisse alımları ile ilgili 2.710.882.207 TL tutarında şerefiye oluşmuştur. İş Doğan, 17 Kasım 2002 tarih ve 2002/38 sayılı Yönetim Kurulu kararı ile Şirket hisselerinin ortaklara çağrı yoluyla toplanması konusunda karar almış ve söz konusu hisse alımları 22 Kasım 2002 ile 9 Aralık 2002 arasında gerçekleşmiştir. Bu hisse alımları sonucunda İş Doğan’ın sahip olduğu hisse oranı %96,3’e ulaşmakla birlikte, birleşme öncesi İş Doğan bu hisselerin %14’ünü ortakları İş Bankası ve Doğan Holding’e her birine %7 olmak üzere devretmiştir. İş Doğan tarafından ortaklarına yapılan bu devir sonrası kalan ve çağrı yoluyla toplanmış hisseler, Şirket’in %5,5’ine tekabül etmektedir. İş Doğan’ın birleşme öncesi konsolide finansal tablolarında söz konusu %5,5’lik hisse alımı ile ilgili 51.771.489 TL tutarında şerefiye oluşmuştur. İş Doğan’ın 2002 yılında aldığı Şirket hisseleri ile ilgili şerefiye hesaplaması için gayrimenkullere yaptırılan güncel makul değer çalışması 2003 yılı içinde tamamlanmış ve bu çalışmanın etkisi şerefiyeyi 47.038.751 TL tutarında arttırmak ve maddi duran varlıkları aynı tutarda azaltmak yönünde olmuştur. Şirket, SPK’nın 24 Aralık 2002 tarih ve 61/1705 sayılı toplantısında verdiği izinle İş Doğan ile mevcut tüm aktif ve pasiflerinin bir kül halinde devir alınması suretiyle Türk Ticaret Kanunu’nun 451 ve Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 37, 38 ve 39. maddeleri hükümlerine uygun olarak birleşmiştir. Birleşme tarihi olan 27 Aralık 2002 tarihi itibariyle, İş Doğan’ın UFRS uyarınca hazırlanmış ve yukarıda bahsi geçen hisse alımları sırasında oluşan şerefiyeyi de içeren mali tabloları birleşme sonrası Şirket’in UFRS uyarınca hazırlanacak konsolide finansal tablolarına esas teşkil etmiştir. Söz konusu mali tablolarda yer alan 247.461.598 TL (Not 27) tutarında ana ortaklık dışı özsermaye hesabı ise, birleşme sırasında özsermaye altına ilave ödenmiş sermaye olarak sınıflandırılmıştır. Grup, şerefiyeyi yıllık olarak veya değer düşüklüğüne uğrayabileceğine ilişkin göstergeler mevcut ise daha sık olarak değer düşüklüğü için değerlendirir. Geri kazanılabilir tutar kullanımdaki değer hesaplamalarıyla belirlenir. Kullanımdaki değer hesaplamaları için kullanılan başlıca tahminler iskonto oranı, büyüme oranı, satış fiyatları ve dönem süresindeki direkt maliyetlere yöneliktir. Kullanımdaki değer hesaplamasında, şerefiye nakit üreten birimlere ayrıştırılmamış, Petrol Ofisi A.Ş. bütünü üzerinden değerlendirilmiştir. İskonto oranı, paranın zaman değerine ilişkin geçerli piyasa değerlendirmelerini ve varlığa özgü riskleri yansıtan vergi öncesi orandır. Grup, iskonto oranı olarak ağırlıklı ortalama sermaye maliyetini kullanmaktadır. Büyüme oranı ilgili sektör büyüme tahminlerine göre belirlenmektedir. Satış fiyatlarında ve direkt maliyetlerdeki değişiklikler geçmiş tecrübelere ve gelecekteki beklentilerine dayanmaktadır. 176 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 20 – ŞEREFİYE (devamı) Grup, yönetim tarafından onaylanmış en son finansal bütçelere dayanarak ABD Doları cinsinden nakit akım tahminlerini hazırlamaktadır. 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle Şirket’in olağan nakit akımlarının hazırlanmasında önümüzdeki 5 yıl için yıllık %5 tahmini büyüme oranı, sonraki yıllar için ise sıfır tahmini büyüme oranı kullanılmıştır. Nakit akım tahminlerini iskonto etmek için Şirket %9,91 (31 Aralık 2008: %10,36) oranını kullanmıştır. 31 Aralık 2009 tarihleri itibariyle yapılan inceleme sonucunda şerefiyenin geri kazanılabilir değeri kayıtlı değerinin üzerinde tespit edilmiş ve değer düşüklüğüne rastlanmamıştır. NOT 21 – DEVLET TEŞVİK VE YARDIMLARI Yoktur. NOT 22 – KARŞILIKLAR, KOŞULLU VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLER Karşılıklar 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 Dava karşılıkları Diğer borç ve gider karşılıkları 39.505.987 89.213 27.488.552 908.001 Toplam kısa vadeli borç karşılıkları 39.595.199 28.396.553 Diğer borç ve gider karşılıkları 2.594.584 2.008.360 Toplam uzun vadeli borç karşılıkları 2.594.584 2.008.360 Grup, aleyhine açılan davalarla ilgili olarak dava tutarı, muhtemel faiz ve masraflar için mali tablolarda 39.505.987 TL tutarında karşılık ayrılmıştır. Dava karşılıklarının hareket tablosu aşağıdaki gibidir: 2009 2008 1 Ocak Dönem içerisindeki artış Ödemeler 27.488.552 13.806.141 (1.788.706) 22.791.411 6.538.316 (1.841.175) 31 Aralık 39.505.987 27.488.552 177 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 22 – KARŞILIKLAR, KOŞULLU VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLER (devamı) Karşılıklar (devamı) İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından açılmış olan 850.886 TL tutarlı, Beykoz 1. Asliye Hukuk Mahkemesinde görülen 2001/320 esas numaralı dava, Çubuklu Deposu’nun ecrimisil talebiyle açılmıştır. Dava Şirket aleyhine sonuçlanmış olup temyiz edilmiştir. Yargıtay mahkeme kararının bozulmasına karar vermiş ve yargılama süreci yeniden başlamış ve sonrasında mahkemece Şirket aleyhine karar verilmiş ve bu karar Şirket tarafından temyiz edilmiş olup, Yargıtay tarafından temyiz talebi reddedilerek onanmıştır. Yargıtayın onama kararı üzerine karar düzeltme yoluna gidilmiştir. Karar düzeltme talebi reddedilmiş ve mahkemece hüküm altına alınan karar kesinleşmiştir. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin açmış olduğu 2.555.850 TL tutarlı, Beykoz 1. Asliye Hukuk Mahkemesinde görülen 2006/101 esas numaralı dava, Çubuklu Deposu’nun ecrimisil bedeli ile ilgili olup yargılama süreci devam etmektedir. Bunların dışında Beykoz 1.Asliye Hukuk Mahkemesinin 2009/43 Esas sayısında kayıtlı 882.000 TL tutarlı ecrimisil alacağının tahsili talepli dava ile Şirket tarafından İstanbul Büyükşehir Belediyesi aleyhinde İstanbul 2. İdare Mahkemesinin 2009/639 Esas sayısında kayden açılmış bulunan 1.170.750 TL’lik ecrimisil ödeme emrinin iptali talepli davaların da yargılamasına devam olunmaktadır. Söz konusu dava tutarları ve muhtemel faiz ve masraflar için finansal tablolarda 12.001.151 TL (31 Aralık 2008: 9.336.474 TL) karşılık ayrılmıştır. Bu davanın esasına ilişkin olarak henüz karar verilmemiş olup, yargılama devam etmektedir. Grup, aleyhine açılan diğer davalarla ilgili olarak dava tutarı, muhtemel faiz ve masraflar için mali tablolarda ayrıca 27.504.836 TL (31 Aralık 2008: 18.152.078 TL) tutarında karşılık ayrılmıştır. Şarta Bağlı Yükümlülükler Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu Cezaları Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK), 31.08.2006 tarih ve 25049 ve 25057 sayılı yazıları ile lisanssız bayilere ikmal yapıldığı gerekçesiyle Petrol Ofisi A.Ş.’ye 498.693.080 TL ve Şirket’in bağlı ortaklıklarından Erk’e 100.738.860 TL idari para cezası vermiştir. Bu para cezalarının tahsili için EPDK’nın konuyu vergi dairesine intikal ettirmesi üzerine Boğaziçi Kurumlar Vergi Dairesinden bahsekonu para cezalarının tahsili amacıyla ödeme emirleri gönderilmiştir. Şirket ve Erk kanuni haklarından yararlanarak hem para cezalarını iptal ettirmek talebiyle Danıştay nezdinde EPDK aleyhinde, hem de ödeme emirlerinin iptali talebiyle İstanbul vergi mahkemesinde vergi dairesi aleyhinde davalar açmışlardır. Davaların görüşülmesi sırasında gerek Danıştay 13. Dairesi, gerekse de İstanbul 7. ve 8. Vergi Mahkemeleri yürütmenin durdurulması taleplerini reddetmiş, bunun üzerine Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulu ve İstanbul Bölge İdaresi Mahkemesi nezdinde Şirket ve Erk tarafından itirazlar yapılmıştır. İtirazı inceleyen Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulu para cezalarının yürütmesinin durdurulmasına, İstanbul Bölge İdare Mahkemesi de ödeme emirlerinin yürütmesinin durdurulmasına karar vermişlerdir. Yürütmenin durdurulması kararlarından sonra davaların esastan görüşülmesine geçilmiş ve sonuçta gerek para cezalarının iptaline ve gerekse de ödeme emirlerinin iptaline karar verilmiştir. EPDK ve Vergi Dairesi tarafından kararlar temyiz edilmiş olup, temyiz incelemesini yapacak olan Danıştay’ın vereceği kararlar beklenmektedir. Erk ve Şirket tarafından ödeme emirlerinin yürütmesi durdurulana kadar yapılan taksit ödemeleri ile vergi dairesine verilen teminatların iadesi ile ilgili süreç halen devam etmektedir. 178 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 22 – KARŞILIKLAR, KOŞULLU VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLER (devamı) Şarta Bağlı Yükümlülükler (devamı) Diğer Şarta Bağlı Yükümlülükler (devamı) Şirket’in 2003 yılı hesaplarının incelenmesi sonucunda Boğaziçi Kurumlar Vergi Dairesi tarafından toplam 12.827.599 TL vergi aslı ve 30.092.800 TL vergi ziyaı cezası içeren vergi/ceza ihbarnameleri 25.12.2008 tarihinde tebellüğ edilmiştir. Söz konusu vergi ve ceza tutarları için Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca 24.11.2009 tarihinde Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı Merkez Uzlaşma Komisyonunda yapılan uzlaşma görüşmesinde uzlaşmaya varılamadığından, 09.12.2009 tarihinde İstanbul Vergi Mahkemeleri nezdinde dava açılmıştır. Söz konusu vergi ve ceza tutarları ile ilgili olarak hukuki süreç devam etmektedir. Şirket’in 2003-2007 yılı hesaplarıyla ilgili olarak, Boğaziçi Kurumlar Vergi Dairesi ve Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı tarafından 22-23.07.2008 tarihlerinde Şirket’e tebliğ edilmiş olan toplam 9.916.863 TL vergi aslı ve 13.810.421 TL vergi ziyaı cezası nedeniyle 11.09.2008 tarihinde İstanbul Vergi Mahkemeleri nezdinde dava açılmıştır. Açılan davaların tamamı Şirket lehine sonuçlanmış olup, tarh edilen vergi ve kesilen ceza Vergi Mahkemelerince kaldırılmıştır. Söz konusu kararlar Boğaziçi Kurumlar ve Büyük Mükellefler Vergi Daireleri tarafından Danıştay nezdinde temyiz edilmektedir. Şirket’in 2004 yılı hesaplarının incelenmesi sonucunda Boğaziçi Kurumlar Vergi Dairesi tarafından toplam 6.353.475 TL vergi aslı ve 13.940.464 TL vergi ziyaı cezası içeren vergi/ceza ihbarnameleri 21.12.2009 tarihinde tebellüğ edilmiştir. 18.01.2010 tarihinde söz konusu vergi ve ceza tutarları için Vergi Usul Kanunu hükümleri uyarınca uzlaşma talep edilmiş olup, 31 Aralık 2009 tarihli konsolide mali tabloların kamuya açıklanma tarihi itibariyle uzlaşma tarihi Şirket’e bildirilmemiştir. Söz konusu vergi ve ceza tutarları ile ilgili olarak vergi mahkemelerinde dava açma hakkı uzlaşma sonucuna kadar saklı olup, uzlaşmanın gerçekleşmemesi durumunda dava açma hakkı kullanılacaktır. Bilanço tarihleri itibariyle Grup’un aleyhine açılan diğer dava tutarları aşağıdaki gibidir: Grup aleyhine açılan davalar 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 5.457.299 10.456.441 31 Aralık 2009 tarihli konsolide finansal tabloların kamuya açıklanma tarihi itibariyle yukarıdaki konular ile ilgili olarak Şirket tarafından davaların Şirket lehine sonuçlanacağı ve bu itibarla bir nakit çıkışı söz konusu olmayacağı değerlendirilmektedir. Bu sebeple ekli konsolide finansal tablolarda konular ile ilgili herhangi bir karşılık ayrılmamıştır. 179 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 22 – KARŞILIKLAR, KOŞULLU VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLER (devamı) Şarta Bağlı Yükümlülükler (devamı) 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibariyle Grup’un teminat/rehin/ipotek (“TRİ”) pozisyonuna ilişkin tabloları aşağıdaki gibidir: Grup Tarafından Verilen TRİ’ler A. Kendi Tüzel Kişiliği Adına Vermiş Olduğu TRİ’lerin Toplam Tutarı B. Tam Konsolidasyon Kapsamına Dahil Edilen Ortaklıklar Lehine Vermiş Olduğu TRİ’lerin Toplam Tutarı C. Olağan ticari faaliyetlerinin yürütülmesi amacıyla diğer 3. kişilerin borcunu temin amacıyla vermiş olduğu TRİ’ler D. Diğer verilen TRİ’ler i. Ana Ortak lehine vermiş olduğu TRİ’ler ii.B ve C maddeleri kapsamına girmeyen diğer Grup Şirketleri lehine vermiş olduğu TRİ’ler iii. C maddesi kapsamına girmeyen 3. kişiler lehine vermiş olduğu TRİ’ler Toplam 31.12.2009 Şirket Bağlı Ortaklıklar 31.12.2008 Şirket Bağlı Ortaklıklar 276.193.913 6.691.443 348.318.992 11.607.934 113.054.040 - - - - - - - - - - - - - - - 389.247.953 6.691.443 348.318.992 11.607.934 Grup’un vermiş olduğu diğer TRİ’lerin Şirket’in özkaynaklarına oranı %0’dır ( 31 Aralık 2008 tarihi itibariyle %0). NOT 23 – TAAHHÜTLER Grup, 2008 Mayıs ayında Gümrük ve Turizm İşletmeleri (“GTİ”) ile sınır kapılarında akaryakıt ve madeni yağ satışı yapabilmek için 20 yıl süreli bir sözleşme imzalamıştır. Grup, bu sözleşme kapsamında GTİ’ye, kendisine tahsis ve teslim edilen ticari alan ve faaliyetleri işletmeye başlamasıyla beraber elde edeceği cirolardan ve akaryakıt satışlarından belirli oranda pay vermeyi taahhüt etmiş bulunmaktadır. Grup, Tüpraş Petrol Rafineri İşleri A.Ş. ile yaptığı sözleşme gereği her Ekim ayının ortasına kadar yıllık taahhüt ettiği miktarları bildirmek zorundadır. Bununla beraber, Grup’un 3 aylık miktarları 30 gün öncesinden, aylık miktarları 15 gün öncesinden değiştirme hakkı vardır. Grup, Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. (BOTAŞ) Marmara Ereğlisi LNG terminalinden yapılacak LNG dolumları için üçer aylık dönemler halinde BOTAŞ’a talep bildirimi yapmak zorundadır. Bildirim yapılan miktarın en az %70’inin alınmaması durumunda eksik kalan miktarın bedeli BOTAŞ’a ödenecektir. 180 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 24 – ÇALIŞANLARA SAĞLANAN FAYDALAR 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 Kıdem tazminatı karşılıkları 10.890.856 10.125.903 Toplam Çalışanlara Sağlanan Faydalara İlişkin Karşılıklar 10.890.856 10.125.903 Kıdem Tazminatı Karşılıkları: Yürürlükteki İş Kanunu hükümleri uyarınca, çalışanlardan kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde iş sözleşmesi sona erenlere, hak kazandıkları yasal kıdem tazminatlarının ödenmesi yükümlülüğü vardır. Ayrıca, halen yürürlükte bulunan 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun 6 Mart 1981 tarih, 2422 sayılı ve 25 Ağustos 1999 tarih, 4447 sayılı yasalar ile değişik 60’ıncı maddesi hükmü gereğince kıdem tazminatını alarak işten ayrılma hakkı kazananlara da yasal kıdem tazminatlarını ödeme yükümlülüğü bulunmaktadır. 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle ödenecek kıdem tazminatı, aylık aylık 2.365,16 TL (31 Aralık 2008: 2.173,18 TL) tavanına tabidir. Kıdem tazminatı yükümlülüğü yasal olarak herhangi bir fonlamaya tabi değildir. Kıdem tazminatı yükümlülüğü, şirketin çalışanların emekli olmasından doğan gelecekteki olası yükümlülüğün bugünkü değerinin tahminine göre hesaplanır. UMS 19 (“Çalışanlara Sağlanan Faydalar”), şirketin yükümlülüklerini tanımlanmış fayda planları kapsamında aktüeryal değerleme yöntemleri kullanılarak geliştirilmesini öngörür. Buna uygun olarak, toplam yükümlülüklerin hesaplanmasında kullanılan aktüeryal varsayımlar aşağıda belirtilmiştir: Esas varsayım, her hizmet yılı için olan azami yükümlülüğün enflasyona paralel olarak artmasıdır. Dolayısıyla, uygulanan iskonto oranı, gelecek enflasyon etkilerinin düzeltilmesinden sonraki beklenen reel oranı ifade eder. 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle, ekli mali tablolarda karşılıklar, çalışanların emekliliğinden kaynaklanan geleceğe ait olası yükümlülüğünün bugünkü değeri tahmin edilerek hesaplanır. 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle karşılıklar yıllık %4,80 enflasyon oranı ve %11 iskonto oranı varsayımına göre, %5,92 reel iskonto oranı ile hesaplanmıştır (31 Aralık 2008: %6,26 reel iskonto oranı). İsteğe bağlı işten ayrılmalar neticesinde ödenmeyip, Grup’a kalacak olan kıdem tazminatı tutarlarının tahmini oranı da dikkate alınmıştır. Kıdem tazminatı tavanı altı ayda bir revize olup, Grup’un kıdem tazminatı karşılığının hesaplanmasında 1 Ocak 2010 tarihinden itibaren geçerli olan 2.427,04 TL tavan tutarı göz önüne alınmıştır. 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihinde sone eren dönemler için kıdem tazminatı karşılığının hareket tablosu aşağıdaki gibidir: 2009 2008 1 Ocak Faiz maliyeti Hizmet maliyeti Ödemeler Aktüeryal kazanç 10.125.903 599.453 2.248.863 (1.986.411) (96.952) 9.461.569 540.256 3.085.448 (2.806.746) (154.624) 31 Aralık 10.890.856 10.125.903 NOT 25 – EMEKLİLİK PLANLARI Yoktur. 181 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 26 – DİĞER VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLER DİĞER DÖNEN VARLIKLAR Gelecek aylara ait giderler Gelir tahakkukları İş avansları Mahsup edilecek ÖTV Devreden KDV Peşin ödenen vergiler ve fonlar Verilen sipariş avansları Diğer DİĞER DURAN VARLIKLAR Gelecek yıllara ait giderler (*) Diğer duran varlıklar Devreden KDV Maddi duran varlık alımları için verilen avanslar 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 28.424.222 62.812 916.203 6.843.659 18.483.929 332.708 9.609 - 35.657.270 175.768 286.557 6.865.130 13.404 34.344.578 24.666 115 55.073.142 77.367.488 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 68.135.885 152.384 43.375.988 73.235.817 381.292 942.492 11.990.140 111.664.257 86.549.741 (*) Grup’un, 2008 Mayıs ayında Gümrük ve Turizm İşletmeleri (“GTİ”) ile sınır kapılarında akaryakıt ve madeni yağ satışı yapabilmek için 20 yıl süreli imzaladığı sözleşme kapsamında yaptığı 55.000.000 TL’lik ödeme gelecek aylara ve yıllara ait giderler altında takip edilmektedir. DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER 182 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 Gider tahakkukları İzin karşılığı tahakkuku PO Kart ertelenmiş gelirleri Gelecek aylara ait gelirler 20.966.274 7.431.111 2.809.462 511.767 20.900.155 7.354.351 7.722.675 782.442 Diğer kısa vadeli borçlar toplamı 31.718.614 36.759.623 Gelecek yıllara ait gelirler 10.165 14.408 Diğer uzun vadeli borçlar toplamı 10.165 14.408 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 27 – ÖZKAYNAKLAR Şirket’in 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihlerindeki ödenmiş sermaye yapısı aşağıdaki gibidir: 31 Aralık 2009 Hisse (%) Doğan Holding OMV Aktiengesellschaft Halka açık kısım Toplam TL 31 Aralık 2008 Hisse (%) TL 52,73 34,00 13,27 304.520.668 196.350.000 76.629.332 52,73 34,00 13,27 290.019.684 187.000.000 72.980.316 100,00 577.500.000 100,00 550.000.000 Şirket 750.000.000 TL kayıtlı sermaye tavanı içinde çıkarılmış sermayesini %5 oranında ve tamamı 2008 yılı kârından karşılanmak suretiyle 27.500.000 TL artırarak 577.500.000 TL’ye yükseltmiştir. Şirket’in 22.04.2009 tarihinde gerçekleştirilen Ortaklar Olağan Genel Kurul Toplantısı’nda pay sahiplerine bedelsiz hisse senedi verilmesi suretiyle dağıtılmasına karar verilen 27.500.000 TL’nin, dağıtımı 26.06.2009 tarihinde tamamlanmıştır. Çıkarılmış sermayeyi her birinin nominal değeri 1 (bir) Türk Lirası olan, A Grubu ve B Grubu olarak iki gruba ayrılmış hisseler oluşturmaktadır. Şirket’in nihai ortak pay sahibi Doğan Ailesi ve OMV Aktiengesellschaft’tır. Şirket’in Yönetim Kurulu sekiz üyeden oluşmaktadır. A Grubu hisselere sahip hissedarlar ve B Grubu nama yazılı hisselerin sahibi hissedarlar Yönetim Kurulu üyeliğine eşit sayıda şahıs aday gösterir. Yönetim Kurulu üyelerinin yarısı B Grubu nama yazılı hisselerin sahibi olan hissedarlar tarafından gösterilmiş olan adaylar arasından, diğer yarısı da A Grubu hisselere sahip olan hissedarlar tarafından gösterilmiş olan adaylar arasından Genel Kurul tarafından seçilir. A ve B grubu hisseler arasında temettü dağıtımı yönünden bir imtiyaz bulunmamaktadır. Doğan Holding ve OMV’nin İMKB den yaptıkları hisse alımları neticesinde, 31 Aralık 2009 itibariyle Şirket’teki hissedarlık oranları sırasıyla %54,17 ve %41,58 olmuştur. Son hisse alımları neticesinde Şirket’in sermaye yapısı aşağıdaki gibidir: Hisse Grubu Doğan Holding Doğan Holding OMV Aktiengesellschaft OMV Aktiengesellschaft Halka açık kısım Toplam A Grubu Nama A Grubu Hamiline B Grubu Nama A Grubu Hamiline A Grubu Hamiline Hisse (%) TL 34,00 20,17 34,00 7,58 4,25 196.350.000 116.509.411 196.350.000 43.754.930 24.535.659 100,00 577.500.000 183 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 27 – ÖZKAYNAKLAR (devamı) Kârdan Ayrılan Kısıtlanmış Yedekler Kârdan ayrılmış kısıtlanmış yedekler, önceki dönemlerin kârından, kanun veya sözleşme kaynaklı zorunluluklar nedeniyle veya kâr dağıtımı dışındaki belli amaçlar (örneğin iştirak satış kazançlarından vergi avantajı elde edebilmek) için ayrılmış yedeklerdir. Bilanço tarihleri itibariyle, kârdan ayrılmış kısıtlanmış yedekler yasal yedeklerden oluşmaktadır. Türk Ticaret Kanunu’na göre, yasal yedekler birinci ve ikinci tertip yasal yedekler olmak üzere ikiye ayrılır. Türk Ticaret Kanunu’na göre birinci tertip yasal yedekler, şirketin ödenmiş sermayesinin %20’sine ulaşıncaya kadar, kanuni net kârın %5’i olarak ayrılır. İkinci tertip yasal yedekler ise ödenmiş sermayenin %5’ini aşan dağıtılan kârın %10’udur. Türk Ticaret Kanunu’na göre, yasal yedekler ödenmiş sermayenin %50’sini geçmediği sürece sadece zararları netleştirmek için kullanılabilir, bunun dışında herhangi bir şekilde kullanılması mümkün değildir. Halka açık şirketler, temettü dağıtımlarını SPK’nın öngördüğü şekilde aşağıdaki gibi yaparlar: Sermaye Piyasası Kurulu’nca (Kurul) 27 Ocak 2010 tarihinde 2009 yılı faaliyetlerinden elde edilen kârların dağıtım esasları ile ilgili olarak; payları borsada işlem gören anonim ortaklıklar için, herhangi bir asgari kâr dağıtım zorunluluğu getirilmemesine (31 Aralık 2008: asgari %20), bu kapsamda, kâr dağıtımının Kurul’un Seri:IV, No:27 sayılı “ Sermaye Piyasası Kanununa Tabi Olan Halka Açık Anonim Ortaklıkların Temettü Avansı Dağıtımında Uyacakları Esaslar Hakkında Tebliği”nde yer alan esaslar, ortaklıkların esas sözleşmelerinde bulunan hükümler ve şirketler tarafından kamuya açıklanmış olan kâr dağıtım politikaları çerçevesinde gerçekleştirilmesine karar verilmiştir. Bunun yanında söz konusu Kurul Kararı ile konsolide finansal tablo düzenleme yükümlülüğü bulunan şirketlerin, yasal kayıtlarında bulunan kaynaklarından karşılanabildiği sürece, net dağıtılabilir kâr tutarını, Seri:XI No:29 Tebliği çerçevesinde hazırlayıp kamuya ilan edecekleri konsolide finansal tablolarında yer alan net dönem kârlarını dikkate alarak hesaplamaları gerektiği düzenlenmiştir. Yasal Yedekler ve Türk Ticaret Kanunu’nun 466’ncı maddesi çerçevesinde yasal yedek statüsünde olan Hisse Senedi İhraç Primleri yasal kayıtlardaki tutarları ile gösterilmiştir. Bu kapsamda, UFRS esasları çerçevesinde yapılan değerlemelerde ortaya çıkan ve rapor tarihi itibariyle kâr dağıtımına veya sermaye artırımına konu edilmeyen enflasyon düzeltmelerinden kaynaklanan farklılıkları, geçmiş yıllar kâr/zararlarıyla ilişkilendirilmiştir. 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle Grup’un, 231.886.143 TL tutarındaki kârdan ayrılan kısıtlanmış yedekleri 81.626.328 TL tutarında ana ortaklık yasal yedekler nominal tutarı, 147.437.050 TL tutarında yasal yedeklerin Vergi Usul Kanunu uyarınca enflasyon düzeltmesi ve 2.822.765 TL tutarında bağlı ortaklıkların yasal yedeklerindeki ana ortaklık paylarından oluşmaktadır (31 Aralık 2008: 227.256.811 TL kârdan ayrılan kısıtlanmış yedek, 77.799.885 TL ana ortaklık yasal yedekler nominal tutarı, 147.437.050 TL yasal yedeklerin Vergi Usul Kanunu uyarınca enflasyon düzeltmesi ve 2.019.876 TL bağlı ortaklıkların yasal yedeklerindeki ana ortaklık payları). 184 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 27 – ÖZKAYNAKLAR (devamı) İlave Ödenmiş Sermaye Şirket, SPK’nın 24 Aralık 2002 tarih ve 61/1705 sayılı toplantısında verdiği izinle İş Doğan ile mevcut tüm aktif ve pasiflerinin bir kül halinde devir alınması suretiyle Türk Ticaret Kanunu’nun 451 ve Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 37, 38 ve 39. maddeleri hükümlerine uygun olarak birleşmiştir. Birleşme tarihi olan 27 Aralık 2002 tarihi itibariyle, İş Doğan’ın UFRS uyarınca hazırlanmış ve yukarıda bahsi geçen hisse alımları sırasında oluşan şerefiyeyi de içeren mali tabloları birleşme sonrası Şirket’in UFRS uyarınca hazırlanacak konsolide finansal tablolarına esas teşkil etmiştir. Söz konusu mali tablolarda yer alan 247.461.598 TL tutarında ana ortaklık dışı öz sermaye hesabı ise, birleşme sırasında öz sermaye altında ilave ödenmiş sermaye olarak sınıflandırılmıştır. Geçmiş Yıllar Kâr/Zararları 31 Aralık 2009 tarihi itibari ile Grup’un 777.643.542 TL tutarındaki geçmiş yıl kârları, (26.789.138) TL tutarında öz sermaye enflasyon düzeltme farkları, 5.804.100 TL tutarında olağanüstü ve özel yedekler ve 798.628.580 TL tutarında birikmiş kârdan oluşmaktadır (31 Aralık 2008: 744.675.753 TL, (26.789.138) TL tutarında öz sermaye enflasyon düzeltme farkları, 5.804.100 TL tutarında olağanüstü ve özel yedekler ile 765.660.791 TL tutarında birikmiş kâr). Özkaynaklar içerisinde tarihi bedelleri ile belirtilen kalemlerin 31 Aralık 2004 tarihindeki satın alma gücüyle gösterilmiş değerleri ve özsermaye enflasyon düzeltme farkları 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihi itibariyle aşağıdaki gibidir: Yasal Yedek Olağanüstü Yedek Maliyet Artış Fonu Diğer Yedekler Yasal Değerler 231.886.143 2.827.642 325.478 2.650.980 Düzeltilmiş Değer 198.526.649 8.150.984 510.968 3.712.504 31 Aralık 2009 Özsermaye Enflasyon Düzeltme Farkları (33.359.494) 5.323.342 185.490 1.061.524 Toplam 237.690.243 210.901.105 (26.789.138) Yasal Yedek Olağanüstü Yedek Maliyet Artış Fonu Diğer Yedekler Yasal Değerler 227.256.811 2.827.642 325.478 2.650.980 Düzeltilmiş Değer 193.897.317 8.150.984 510.968 3.712.504 31 Aralık 2008 Özsermaye Enflasyon Düzeltme Farkları (33.359.494) 5.323.342 185.490 1.061.524 Toplam 233.060.911 206.271.773 (26.789.138) Tüm özkaynak kalemlerine ilişkin enflasyon düzeltme farkları sadece bedelsiz sermaye artırımı veya zarar mahsubunda, olağanüstü yedeklerin kayıtlı değerleri ise, bedelsiz sermaye artırımı; nakit kâr dağıtımı ya da zarar mahsubunda kullanılabilmektedir. 185 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 27 – ÖZKAYNAKLAR (devamı) Ana Ortaklık Dışı Paylar/Ana Ortaklık Dışı Kâr Zarar Grup’un ana ortaklık dışı pay ve ana ortaklık dışı kâr zararı KİPET, ERK, PO Alternatif Yakıtlar, PO Gaz İletim, PO Arama Üretim ve Marmara Depoculuk’a ait olup bilanço tarihi itibariyle 16.180.200 TL ve 4.422.584 TL’dir (31 Aralık 2008: 6.396.477 TL ve 31 Aralık 2008: 1.795.684 TL). NOT 28 – SATIŞLAR VE SATIŞLARIN MALİYETİ Satışlar Yurtiçi satışlar Yurtdışı satışlar Satıştan iadeler Satış iskontoları Diğer indirimler Satışların Maliyeti 1 Ocak31 Aralık 2009 1 Ocak31 Aralık 2008 13.015.952.821 1.418.935.094 (111.625) (214.111.911) (125.752.250) 15.304.646.221 2.323.208.805 (19.316.791) (265.559.403) (148.534.134) 14.094.912.129 17.194.444.698 1 Ocak31 Aralık 2009 1 Ocak31 Aralık 2008 İlk madde ve malzeme gideri 121.191.122 164.932.714 Doğrudan işçilik gideri 385.261 440.078 Genel üretim giderleri 7.407.426 10.040.569 Amortisman giderleri 21.078.649 1.995.811 Yarı mamul stoklarındaki değişim 1.607.625 (1.019.716) Mamul stoklarındaki değişim 6.628.321 (9.677.197) Satılan mamullerin maliyeti 158.298.404 166.712.259 Satılan ticari malların maliyeti 12.911.663.324 15.813.677.442 Satılan hizmet maliyeti (*) 8.928.937 9.784.607 Satışların maliyeti 13.078.890.665 15.990.174.308 (*) Satılan hizmet maliyetinin içerisinde PO Gaz İletim A.Ş.’ye ait 8.928.937 TL tutarında (31 Aralık 2008: 9.784.607 TL) hizmet/taşıma maliyeti mevcuttur ve içerisindeki amortisman ve itfa payı 654.988 TL’dir (31 Aralık 2008: 622.056 TL). PO Gaz İletim A.Ş.’nin taşıma hizmeti gelirleri Petrol Ofisi Alternatif Yakıtlar Toptan Satış A.Ş.’ye verdiği gaz taşıma gelirlerinden oluşmaktadır ve konsolidasyon sırasında karşılıklı olarak silinmiştir. Satılan hizmet maliyeti, Petrol Ofisi Alternatif Yakıtlar Toptan Satış A.Ş.’nin ticari mal maliyetinden ayrı takip edilmesi amacıyla satılan hizmet maliyeti olarak ayrıca sunulmuştur. 186 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 29 – ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ, PAZARLAMA, SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ, GENEL YÖNETİM GİDERLERİ Araştırma ve geliştirme giderleri Pazarlama, satış ve dağıtım giderleri Genel yönetim giderleri 1 Ocak 31 Aralık 2009 1 Ocak 31 Aralık 2008 (1.653.750) (302.778.577) (83.414.178) (314.877.024) (77.353.282) (387.846.505) (392.230.306) NOT 30 – NİTELİKLERİNE GÖRE GİDERLER 31 Aralık tarihinde sona eren hesap dönemlerine ait faaliyet giderleri aşağıdaki gibidir: Araştırma ve geliştirme giderleri Personel giderleri Seyahat-Ulaşım-Konaklama gideri Danışmanlık gideri ve dışarıdan sağlanan faydalar Kira gideri Pazarlama, satış ve dağıtım giderleri Personel giderleri Elektrik-Su-Isıtma gideri Haberleşme gideri Bakım onarım gideri Sigorta gideri Seyahat-Ulaşım-Konaklama gideri Vergi-Resim-Harç gideri Amortisman gideri Reklam gideri Danışmanlık gideri ve dışarıdan sağlanan faydalar Banka ve komisyon gideri Kira gideri Diğer 1 Ocak 31 Aralık 2009 1 Ocak 31 Aralık 2008 (23.973) (26.196) (1.590.762) (12.819) - (1.653.750) - 1 Ocak 31 Aralık 2009 1 Ocak 31 Aralık 2008 (49.092.958) (3.114.697) (2.871.849) (8.544.559) (7.548.133) (8.540.765) (22.551.044) (127.394.483) (25.621.757) (22.610.878) (3.044.259) (10.814.555) (11.028.640) (50.168.629) (2.770.945) (2.831.240) (9.346.722) (6.129.229) (11.391.647) (26.143.421) (114.550.142) (38.964.461) (27.472.996) (2.391.112) (9.880.561) (12.835.919) (302.778.577) (314.877.024) 187 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 30 – NİTELİKLERİNE GÖRE GİDERLER (devamı) Genel yönetim giderleri Personel giderleri Elektrik-Su-Isıtma gideri Haberleşme gideri Bakım onarım gideri Sigorta gideri Seyahat-Ulaşım-Konaklama gideri Vergi-Resim-Harç gideri Amortisman gideri Sponsorluk gideri Danışmanlık gideri ve dışarıdan sağlanan faydalar Banka ve komisyon gideri Kira gideri Diğer 188 1 Ocak 31 Aralık 2009 1 Ocak 31 Aralık 2008 (27.952.723) (592.140) (1.047.406) (2.402.073) (3.031.424) (1.566.818) (8.936.645) (4.528.398) (1.177.433) (18.535.813) (670.521) (3.979.071) (8.993.713) (29.348.383) (675.811) (1.202.385) (2.634.788) (2.873.712) (1.855.540) (5.594.136) (4.139.995) (6.312.695) (16.227.443) (602.091) (2.831.576) (3.054.727) (83.414.178) (77.353.282) Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 31 – DİĞER FAALİYETLERDEN GELİR/GİDERLER 31 Aralık tarihinde sona eren hesap dönemlerine ait diğer faaliyetlerden gelir ve kârlar aşağıdaki gibidir: Komisyon gelirleri Konusu kalmayan karşılıklar Sabit kıymet satış kârları Diğer olağan gelir ve kârlar 1 Ocak 31 Aralık 2009 1 Ocak 31 Aralık 2008 3.850.946 8.200.011 5.517.411 7.015.878 24.584.246 2.934.970 5.399.398 8.663.297 16.997.665 31 Aralık tarihinde sona eren hesap dönemlerine ait diğer faaliyet giderleri aşağıdaki gibidir: Komisyon giderleri Karşılık giderleri Ödenen ceza ve tazminatlar Sabit kıymet satış zararı Amortisman gideri Diğer olağan gider ve zararlar 1 Ocak 31 Aralık 2009 1 Ocak 31 Aralık 2008 (1.541.787) (27.334.880) (502.829) (12.043.418) (41.422.914) (2.253.340) (23.156.182) (3.527.919) (751.956) (16.091.419) (45.780.816) 189 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 32 – FİNANSAL GELİRLER 31 Aralık tarihinde sona eren hesap dönemlerine ait finansal gelirler aşağıdaki gibidir: Faiz gelirleri Kur farkı gelirleri Reeskont faiz gelirleri 1 Ocak 31 Aralık 2009 1 Ocak 31 Aralık 2008 49.331.997 878.240.850 2.772.695 930.345.542 52.401.192 725.655.885 15.511.649 793.568.726 NOT 33 – FİNANSAL GİDERLER 31 Aralık tarihinde sona eren hesap dönemlerine ait finansman giderleri aşağıdaki gibidir: Faiz giderleri Kur farkı gideri Reeskont faiz giderleri Akreditif reeskont giderleri 1 Ocak 31 Aralık 2009 1 Ocak 31 Aralık 2008 (157.001.107) (880.784.502) (2.252.557) (137.671.290) (1.177.709.456) (162.748.346) (1.178.318.101) (12.631.766) (90.581.855) (1.444.280.068) NOT 34 – SATIŞ AMACIYLA ELDE TUTULAN DURAN VARLIKLAR VE DURDURULAN FAALİYETLER Yoktur. 190 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 35 – VERGİ VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ Grup, vergiye esas yasal finansal tabloları ile UFRS’ye göre hazırlanmış finansal tabloları arasındaki farklılıklardan kaynaklanan geçici zamanlama farkları için ertelenmiş vergi varlığı ve yükümlülüğü muhasebeleştirmektedir. Söz konusu farklılıklar genellikle bazı gelir ve gider kalemlerinin vergiye esas finansal tablolar ile UFRS’ye göre hazırlanan finansal tablolarda farklı dönemlerde yer almasından kaynaklanmakta olup, söz konusu farklar aşağıda belirtilmektedir Ertelenmiş vergi aktifleri ve pasiflerinin hesaplanmasında kullanılan vergi oranı %20’dir (2008 :%20). Türkiye’de işletmelerin konsolide vergi iadesi beyan edememeleri sebebiyle, ertelenmiş vergi varlıkları olan bağlı ortaklıklar, ertelenmiş vergi yükümlülükleri olan bağlı ortaklıklar ile netleştirilmez ve ayrı olarak gösterilir. Toplam Geçici Farklar 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 Maddi ve maddi olmayan duran varlıkların kayıtlı değerleri ile vergi matrahları arasındaki net fark Uzun vadeli ticari borçların ertelenmiş finansman giderleri Şüpheli alacak ve dava karşılığı Stok değer düşüş karşılığı Kıdem tazminatı yükümlülüğü Mahsup edilebilecek mali zararlar Gerçeğe uygun değer koruması ve SWAP (gelir)/gider tahakkuku Kısa vadeli ticari borçların ertelenmiş finansman gelirleri Kısa vadeli ticari alacakların ertelenmiş finansman giderleri Peşin ödenen damga vergileri düzeltmesi Diğer geçici farklar Ertelenen vergi varlığı/(yükümlülüğü), net Ertelenen Vergi Varlığı/ (Yükümlülüğü) 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 (393.142.418) (411.489.313) (58.107.922) (61.617.096) (2.501.013) 48.760.629 1.355.581 9.512.032 8.219.788 (20.688.347) 50.398.662 68.776.629 8.769.392 5.359.776 (500.203) 9.752.126 271.116 1.902.406 1.643.958 (4.137.669) 10.079.732 13.755.325 1.753.878 1.071.955 (36.371.557) (104.937.763) (7.274.311) (20.987.553) (1.560.646) (1.571.094) (312.129) (314.219) 14.786.058 15.901.217 2.957.212 3.180.243 (3.636.958) 13.917.741 (11.944.134) 3.422.181 (727.392) 2.783.542 (2.388.827) 684.437 (47.611.597) (58.919.794) 31 Aralık 2009 ve 2008 itibariyle sona eren yıllar içindeki ertelenmiş vergi varlıkları ve yükümlülükleri hareketi aşağıda verilmiştir: Ertelenmiş vergi varlığı hareketi: 1 Ocak itibariyle açılış bakiyesi Ertelenmiş vergi geliri/(gideri) 31 Aralık itibariyle kapanış bakiyesi 2009 2008 744.904 960.628 562.830 182.074 1.705.532 744.904 191 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 35 – VERGİ VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ (devamı) Ertelenmiş vergi yükümlülüğü hareketi: 2009 2008 1 Ocak itibariyle açılış bakiyesi Kurumlar vergisi hesaplamasına dahil edilip ödenen geçici farklar Ertelenmiş vergi geliri/(gideri) (59.664.698) 2.097.874 8.249.695 (50.761.087) (8.903.611) 31 Aralık itibariyle kapanış bakiyesi (49.317.129) (59.664.698) Kurumlar Vergisi Grup, Türkiye’de geçerli olan kurumlar vergisine tabidir. Grup’un cari dönem faaliyet sonuçlarına ilişkin tahmini vergi yükümlülükleri için ekli finansal tablolarda gerekli karşılıklar ayrılmıştır. Türk vergi mevzuatı, ana ortaklık olan şirketin bağlı ortaklıkları konsolide ettiği finansal tabloları üzerinden vergi beyannamesi vermesine olanak tanımamaktadır. Bu sebeple bu konsolide finansal tablolara yansıtıları vergi yükümlülükleri, konsolidasyon kapsamına alınan tüm şirketler için ayrı ayrı hesaplanmıştır. Vergiye tabi kurum kazancı üzerinden tahakkuk ettirilecek kurumlar vergisi oranı ticari kazancın tespitinde gider yazılan vergi matrahından indirilemeyen giderlerin eklenmesi ve vergiden istisna kazançlar, vergiye tabi olmayan gelirler ve diğer indirimler (varsa geçmiş yıl zararları ve tercih edildiği takdirde kullanılan yatırım indirimleri) düşüldükten sonra kalan matrah üzerinden hesaplanmaktadır. 2009 yılında uygulanan efektif vergi oranı %20’dir (2008: %20). Türkiye’de geçici vergi üçer aylık dönemler itibariyle hesaplanmakta ve tahakkuk ettirilmektedir. 2009 yılı kurum kazançlarının geçici vergi dönemleri itibariyle vergilendirilmesi aşamasında kurum kazançları üzerinden hesaplanan geçici vergi oranı %20’dir (2008: %20). Zararlar, gelecek yıllarda oluşacak vergilendirilebilir kârdan düşülmek üzere, maksimum 5 yıl taşınabilir. Ancak oluşan zararlar geriye dönük olarak, önceki yıllarda oluşan kârlardan düşülemez. Türkiye’de vergi değerlendirmesiyle ilgili kesin ve kati bir mutabakatlaşma prosedürü bulunmamaktadır. Şirketler ilgili yılın hesap kapama dönemini takip eden yılın 1-25 Nisan tarihleri arasında vergi beyannamelerini hazırlamaktadır. Vergi Dairesi tarafından bu beyannameler ve buna baz olan muhasebe kayıtları 5 yıl içerisinde incelenerek değiştirilebilir. Gelir Vergisi Stopajı: Kurumlar vergisine ek olarak, dağıtılması durumunda kâr payı elde eden ve bu kâr paylarını kurum kazancına dahil ederek beyan eden tam mükellef kurumlara ve yabancı şirketlerin Türkiye’deki şubelerine dağıtılanlar hariç olmak üzere kâr payları üzerinden ayrıca gelir vergisi stopajı hesaplanması gerekmektedir. Gelir vergisi stopajı 24 Nisan 2003 tarihinden itibaren tüm şirketlerde %10 olarak ilan edilmiştir. Bu oran, 23 Temmuz 2006 tarihi itibariyle %15 olarak değiştirilmiştir. Dağıtılmayıp sermayeye ilave edilen kâr payları gelir vergisi stopajına tabi değildir. 24 Nisan 2003 tarihinden önce alınmış yatırım teşvik belgelerine istinaden yararlanılan yatırım indirimi tutarı üzerinden %19,8 vergi tevkifatı yapılması gerekmektedir. Bu tarihten sonra yapılan teşvik belgesi yatırım harcamalarından şirketlerin üretim faaliyetiyle doğrudan ilgili olanların %40’ı vergilendirilebilir kazançtan düşülebilir. Yararlanılan teşvik belgesiz yatırım harcamalarından vergi tevkifatı yapılmamaktadır. 192 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 35 – VERGİ VARLIK VE YÜKÜMLÜLÜKLERİ (devamı) Yatırım indirimi uygulaması 1 Ocak 2006 tarihinden geçerli olmak üzere yürürlükten kaldırılmıştır. Ancak, şirketlerin vergilendirilebilir kazançlarının yetersiz olması sebebiyle, 31 Aralık 2005 tarihi itibariyle yararlanamadığı yatırım indirimi tutarı sonraki yıllarda elde edilecek vergilendirilebilir kazançlardan düşülmek üzere sonraki yıllara taşınabilir. Bununla birlikte, taşınan yatırım indirimini sadece 2006, 2007 ve 2008 yıllarına ait kazançlarından indirebilirler. 2008 yılı kurum kazancından indirilemeyen yatırım indirimi tutarının sonraki dönemlere devri mümkün değildir. Anayasa Mahkemesi, 15 Ekim 2009 tarihli toplantısında, kazanılmış hakları ortadan kaldıran bu yasal düzenlemeyi, Anayasaya aykırı bularak iptal etmiş ve böylece yatırım indirimiyle ilgili süre sınırlaması da raporlama tarihi itibariyle ortadan kalkmıştır. Söz konusu karar ise 8 Ocak 2010 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Grup yönetimi yatırım indiriminden faydalanmadığından 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle kurumlar vergisi oranını %20 olarak uygulamıştır. Cari vergi yükümlülüğü: Cari kurumlar vergisi karşılığı Peşin ödenmiş vergi ve fonlar Toplam vergi yükümlülüğü 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 81.404.794 (67.508.289) 21.121.567 (20.361.942) 13.896.505 759.625 1 Ocak – 31 Aralık 2009 1 Ocak – 31 Aralık 2008 (81.404.794) 9.210.323 (21.121.567) (8.721.537) (72.194.471) (29.843.104) 1 Ocak 31 Aralık 2009 1 Ocak 31 Aralık 2008 Konsolide gelir tablolarındaki vergi öncesi kâr Hesaplanan vergi: %20 Kanunen kabul edilmeyen giderlerin etkisi Vergi matrahına yapılan indirimlerin etkisi 363.972.377 (72.794.475) (484.767) 1.084.771 132.545.591 (26.509.118) (4.360.534) 1.026.548 Konsolide gelir tablosundaki vergi (gideri)/geliri (72.194.471) (29.843.104) Vergi (gideri)/geliri: Cari gelir vergisi Ertelenmiş vergi geliri/(gideri) Dönem vergi giderinin dönem kârı ile mutabakatı aşağıdaki gibidir: 193 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 36 – HİSSE BAŞINA (ZARAR)/ KAZANÇ Net dönem kârı/(zararı) Tedavüldeki hisselerin ağırlıklı ortalama adedi (1 TL değerli hisseye isabet eden) Pay başına düşen basit ve hisse başına bölünmüş kazanç (TL) 194 1 Ocak 31 Aralık 2009 1 Ocak 31 Aralık 2008 287.355.386 100.906.803 577.500.000 577.500.000 0,498 0,175 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 37 – İLİŞKİLİ TARAF AÇIKLAMALARI i) İlişkili taraflardan alacak ve borçlar: a) İlişkili taraflardan alacaklar 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 Çankaya Bel-Pet Ltd. Şti. Petrom S.A. Hürriyet Gazetecilik ve Matbaacılık A.Ş. Ray Sigorta A.Ş. Doğan Haber Ajansı A.Ş. Doğan Dağıtım Satış ve Pazarlama A.Ş. DTV Haber ve Görsel Yayıncılık A.Ş. Milta Turizm İşletmeleri A.Ş. Doğan Yayın Holding A.Ş. Doğan Holding Dergi Pazarlama Planlama ve Ticaret A.Ş. Çelik Halat ve Tel San. A.Ş. Doğan Havacılık Sanayi ve Ticaret A.Ş. Doğan Dış Ticaret ve Mümessillik A.Ş. Diğer 1.687.383 602.306 136.479 95.238 44.933 40.943 28.883 28.451 22.015 21.674 19.824 15.814 7.925 6.677 317.425 1.631.394 692.903 661 16.639 37.290 9.172 20.796 10.851 21.074 14.482 19.436 8.815 13.692 6.297 290.676 Toplam 3.075.970 2.794.178 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 Doğan Holding Doğan Gazetecilik A.Ş. Milta Turizm İşletmeleri A.Ş. OMV Refining & Marketing GMBH Hürriyet Gazetecilik ve Matbaacılık A.Ş. Ray Sigorta A.Ş. Petrom S.A. Diğer 289.736 143.389 122.174 - 272.619 248.165 368.336 190.531 143.747 673.491 4.014 133.993 Toplam 555.299 2.034.896 b) İlişkili taraflara borçlar 195 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 37 – İLİŞKİLİ TARAF AÇIKLAMALARI (devamı) ii) İlişkili taraflara yapılan önemli satışlar ve ilişkili taraflardan yapılan önemli alımlar: a) İlişkili taraflara yapılan ürün satışları Çankaya Bel-Pet Ltd. Şti Petrom S.A. Doğan Dış Ticaret Ve Mümessillik A.Ş. Hürriyet Gazetecilik Ve Matbaacılık A.Ş. Doğan Haber Ajansı A.Ş. Doğan Dağıtım Satış Ve Pazarlama A.Ş. DTV Haber Ve Görsel Yayıncılık A.Ş. Doğan Yayın Holding A.Ş. Dergi Pazarlama Planlama ve Ticaret A.Ş. Doğan Havacılık Sanayi ve Tic A.Ş. OMV Refining & Marketing GMBH Milta Turizm İşletmeleri A.Ş. Diğer Toplam 1 Ocak 31 Aralık 2009 1 Ocak 31 Aralık 2008 8.789.482 5.606.152 1.780.014 1.426.613 437.859 384.544 264.310 212.973 190.332 175.544 100.495 35.165 2.650.933 15.047.642 6.142.734 2.096.404 1.619.894 518.333 458.698 353.233 320.991 307.628 433.154 2.090.042 236.378 2.413.737 22.054.416 32.038.868 İlişkili taraflara olan önemli satışlar genellikle akaryakıt ürün satış işlemlerinden kaynaklanmaktadır. b) İlişkili taraflardan yapılan alımlar Milta Turizm İşletmeleri A.Ş. OMV Refining & Marketing GMBH Doğan Şirketler Grubu Holding A.Ş. Ray Sigorta A.Ş. Doğan Gazetecilik A.Ş. Hürriyet Gazetecilik ve Matbaacılık A.Ş. DTV Haber ve Görsel Yayıncılık A.Ş. Işıl Televizyon Yayıncılık Yapımcılık San. ve Tic. A.Ş. Diğer Toplam 1 Ocak 31Aralık 2009 1 Ocak 31Aralık 2008 3.632.157 3.500.202 2.864.353 2.118.209 987.672 238.691 951.873 3.907.495 5.020.922 2.517.758 4.993.074 1.751.879 1.033.812 442.739 205.744 496.423 14.293.157 20.369.846 İlişkili taraflardan olan alımlar genellikle hizmet alım işlemlerinden kaynaklanmaktadır. 196 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 37 – İLİŞKİLİ TARAF AÇIKLAMALARI (devamı) iii) İlişkili taraflarla yapılan işlemler ile ilgili diğer gelir ve giderler: a) Yönetim kurulu üyelerine ve kilit yönetici personele sağlanan faydalar: 1 Ocak- 1 Ocak 31 Aralık 31 Aralık 2009 2008 Ücret ve diğer kısa vadeli faydalar 5.384.933 4.822.740 197 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 38 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (a) Sermaye risk yönetimi Grup, sermaye yönetiminde, bir yandan faaliyetlerinin sürekliliğini sağlamaya çalışırken, diğer yandan da borç ve özkaynak dengesini en verimli şekilde kullanarak karlılığını artırmayı hedeflemektedir. Grup’un sermaye yapısı 8. notta açıklanan kredileri de içeren borçlar, 6. notta açıklanan nakit ve nakit benzerleri 27. notta açıklanan çıkarılmış sermaye, sermaye yedekleri, kâr yedekleri ve geçmiş yıl kârlarını da içeren özkaynak kalemlerinden oluşmaktadır. Grup’un sermaye maliyeti ile birlikte her bir sermaye sınıfıyla ilişkilendirilen riskler üst yönetim tarafından değerlendirilir. Üst yönetim değerlendirmelerine dayanarak, sermaye yapısını yeni borç edinilmesi veya mevcut olan borcun geri ödenmesiyle olduğu kadar, temettü ödemeleri, yeni hisse ihracı yoluyla dengede tutulması amaçlanmaktadır. Grup sermayeyi borç/toplam sermaye oranını kullanarak izler. Bu oran net borcun toplam sermayeye bölünmesiyle bulunur. Net borç, nakit ve nakit benzeri değerlerin toplam borç tutarından (bilançoda gösterildiği gibi finansal borçlar ve yükümlülükleri, finansal kiralama ve ticari borçları içerir) düşülmesiyle hesaplanır. Toplam sermaye, bilançoda gösterildiği gibi öz sermaye ile net borcun toplanmasıyla hesaplanır. 31 Aralık 2009 ve 31 Aralık 2008 tarihleri itibariyle net borç/toplam sermaye oranı aşağıdaki gibidir: Toplam borçlar Eksi: Hazır değerler Net borç Toplam öz sermaye Toplam sermaye 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 3.457.540.532 1.390.184.476 2.067.356.056 2.998.585.863 5.065.941.919 3.665.747.065 1.535.732.285 2.130.014.780 2.747.035.667 4.877.050.447 41% 44% Net Borç/Toplam Sermaye oranı Grup’un genel stratejisi önceki dönemden bir farklılık göstermemektedir. 198 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 38 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (devamı) (b) Finansal Risk Faktörleri Grup faaliyetleri nedeniyle piyasa riski (kur riski, gerçeğe uygun değer faiz oranı riski, nakit akımı faiz oranı riski ve fiyat riski), kredi riski ve likidite riskine maruz kalmaktadır. Grup’un risk yönetimi programı genel olarak mali piyasalardaki belirsizliğin, Grup finansal performansı üzerindeki potansiyel olumsuz etkilerinin minimize edilmesi üzerine odaklanmaktadır. Grup, çeşitli finansal risklerden korunmak amacı ile türev ürünleri kullanmaktadır. Risk yönetimi, Yönetim Kurulu tarafından onaylanan politikalar doğrultusunda merkezi bir hazine bölümü tarafından yürütülmektedir. Risk politikalarına ilişkin olarak ise Grup’un hazine bölümü tarafından finansal risk tanımlanır, değerlendirilir ve Grup’un operasyon üniteleri ile birlikte çalışmak suretiyle riskin azaltılmasına yönelik araçlar kullanılır. Yönetim Kurulu tarafından risk yönetimine ilişkin olarak gerek yazılı genel bir mevzuat gerekse de döviz kuru riski, faiz riski, kredi riski, türev ürünlerinin ve diğer türevsel olmayan finansal araçların kullanımı ve likidite fazlalığının nasıl değerlendirileceği gibi çeşitli risk türlerini kapsayan yazılı prosedürler oluşturulur. (b.1) Kredi riski yönetimi Finansal araçları elinde bulundurmak, karşı tarafın anlaşmanın gereklerini yerine getirememe riskini de taşımaktadır. Grup yönetimi bu riskleri, her anlaşmada bulunan karşı taraf için ortalama riski kısıtlayarak ve gerektiği takdirde teminat alarak karşılamaktadır. Grup’un tahsilat riski, esas olarak ticari alacaklarından doğmaktadır. Grup, bayilerinden doğabilecek bu riski, bayiler için belirlenen kredi limitlerini alınan teminatlar ile sınırlayarak yönetmektedir. Kredi limitlerinin kullanımı Grup tarafından sürekli olarak izlenmekte ve müşterinin finansal pozisyonu, geçmiş tecrübeler ve diğer faktörler göz önüne alınarak müşterinin kredi kalitesi sürekli değerlendirilmektedir. Ticari alacaklar, Grup politikaları ve prosedürleri dikkate alınarak değerlendirilmekte ve bu doğrultuda şüpheli alacak karşılığı ayrıldıktan sonra bilançoda net olarak gösterilmektedir (Not 10). Ticari alacaklar, çeşitli sektör ve coğrafi alanlara dağılmış, çok sayıdaki müşteriyi kapsamaktadır. Müşterilerin ticari alacak bakiyeleri üzerinden sürekli olarak kredi değerlendirmeleri yapılmakta, gerekli görüldüğü durumlarda alacaklar sigortalanmaktadır. 199 200 - C. Vadesi geçmiş ancak değer düşüklüğüne uğramamış varlıkların net defter değeri - Teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı - - 51.928.194 155.562.590 (103.634.396) 51.928.194 - 29.660.583 11.139.171 18.360.928 777.481.282 877.430.987 310.043.974 Diğer Taraf - - - - - - Diğer Taraf Diğer Alacaklar İlişkili Taraf Alacaklar - - - - - - - - - 1.390.159.967 - 1.390.159.967 - Bankalardaki Mevduat Türev Araçlar - - - - 41.228.569 41.228.569 - (*) Tutarın belirlenmesinde, alınan teminat mektubu, ipotek, alacak sigortası gibi, kredi güvenilirliğinde artış sağlayan unsurlar dikkate alınmamıştır. E. Bilanço dışı kredi riski içeren unsurlar 1.011.230 2.423.731 (1.412.501) 1.011.230 - - B. Koşulları yeniden görüşülmüş bulunan, aksi takdirde vadesi geçmiş veya değer düşüklüğüne uğramış sayılacak finansal varlıkların defter değeri D. Değer düşüklüğüne uğrayan varlıkların net defter değerleri - Vadesi geçmiş (brüt defter değeri) - Değer düşüklüğü (-) - Net değerin teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı - Vadesi geçmemiş (brüt defter değeri) - Değer düşüklüğü (-) - Net değerin teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı 652.239 1.663.469 515.000 İlişkili Taraf Ticari Alacaklar A. Vadesi geçmemiş ya da değer düşüklüğüne uğramamış finansal varlıkların net defter değeri Raporlama tarihi itibariyle maruz kalınan azami kredi riski (*) (A +B+C+D+E) - Azami riskin teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı 31 Aralık 2009 Finansal araç türleri itibariyle maruz kalınan kredi riskleri (b.1) Kredi riski yönetimi (devamı) (b) Finansal Risk Faktörleri (devamı) NOT 38 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (devamı) (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO PETROL OFİSİ A.Ş. Diğer - - - - - - Kredi riski yönetimi (devamı) - B. Koşulları yeniden görüşülmüş bulunan, aksi takdirde vadesi geçmiş veya değer düşüklüğüne uğramış sayılacak finansal varlıkların defter değeri - 94.496 866.505 (772.009) - - 32.326.509 128.685.615 (96.359.106) 32.326.509 - 105.983.521 38.959.521 43.643.960 647.325.377 829.279.367 235.395.806 Diğer Taraf - - - - - - Bankalardaki Mevduat - - - - - - - - 1.535.713.312 - 1.535.713.312 - - Diğer Taraf Diğer Alacaklar İlişkili Taraf Alacaklar - - - - 104.937.763 104.937.763 - Türev Araçlar (*) Tutarın belirlenmesinde, alınan teminat mektubu, ipotek, alacak sigortası gibi, kredi güvenilirliğinde artış sağlayan unsurlar dikkate alınmamıştır. E. Bilanço dışı kredi riski içeren unsurlar D. Değer düşüklüğüne uğrayan varlıkların net defter değerleri - Vadesi geçmiş (brüt defter değeri) - Değer düşüklüğü (-) - Net değerin teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı - Vadesi geçmemiş (brüt defter değeri) - Değer düşüklüğü (-) - Net değerin teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı 806.228 500.000 1.121.444 A. Vadesi geçmemiş ya da değer düşüklüğüne uğramamış finansal varlıkların net defter değeri C. Vadesi geçmiş ancak değer düşüklüğüne uğramamış varlıkların net defter değeri - Teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı 2.022.168 500.000 İlişkili Taraf Ticari Alacaklar Raporlama tarihi itibariyle maruz kalınan azami kredi riski (*) (A +B+C+D+E) - Azami riskin teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı 31 Aralık 2008 Finansal araç türleri itibariyle maruz kalınan kredi riskleri (b.1) (b) Finansal Risk Faktörleri (devamı) NOT 38 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (devamı) (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO PETROL OFİSİ A.Ş. Diğer - - - - - - Faaliyet Raporu ‘09 201 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 38 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (devamı) (b) Finansal Risk Faktörleri (devamı) (b.1) Kredi riski yönetimi (devamı) 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle Grup’un vadesi gelmemiş alacakları 796.494.449 TL’dir (31 Aralık 2008: 692.090.781TL). Grup’un, müşterilerinden aldığı teminatların toplamı aşağıdaki gibidir: Garanti çek ve senetleri Teminat mektupları İpotekler Sigorta (*) Nakit garantiler 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 67.929.771 270.306.468 425.417.818 71.950.974 368.452 79.130.085 261.136.126 409.049.428 168.019.697 683.747 835.973.483 918.019.083 (*) Grup, denizcilik ve havacılık alacaklarını sigortalamıştır. 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle, 5.255.238 TL’lik (31 Aralık 2008: 22.588.793 TL) kısmı kamudan olmak üzere toplam 29.660.583 TL (31 Aralık 2008: 106.789.749 TL) tutarındaki vadesi geçmiş ticari alacak, şüpheli alacak olarak değerlendirilmemiş ve karşılık ayrılmamıştır. Grup, faaliyet gösterdiği sektörlerin dinamikleri ve şartlarından dolayı 90 güne kadar olan gecikmeler için herhangi bir tahsilat riski öngörmemektedir. 90 günden daha uzun süredir tahsil edemediği alacakları için vade farkı uygulayarak ticari alacaklarını yeniden yapılandırmaktadır ve ipotek, kefalet, teminat senedi gibi teminatlar bulundurması sebebiyle herhangi bir tahsilat riski öngörmemektedir. Vadesi geçmiş alacakların mevcut durumu yukarıda bahsedildiği üzere sektörün özelliklerinden kaynaklanmaktadır ve önceki dönemlerde de buna benzerdir. 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle, ticari alacakların 157.986.321 TL (31 Aralık 2008: 129.552.120 TL) tutarındaki kısmı şüpheli alacak olarak değerlendirilmiş, bu tutardan teminatlı alacaklar düşülmek sureti ile kalan 105.046.897 TL’lik (31 Aralık 2008: 97.131.115 TL) kısım için şüpheli alacak karşılığı ayrılmıştır. Ticari alacaklar için ayrılan şüpheli alacak karşılığı, geçmiş tahsil edilememe tecrübesine dayanılarak belirlenmiştir. Grup, bu riskleri, her anlaşmada bulunan karşı taraf için ortalama riski kısıtlayarak ve gerektiği takdirde teminat alarak karşılamaktadır. Tahsilat riski, esas olarak ticari alacaklarından doğmaktadır. Bayilerden doğabilecek bu riski, bayiler için belirlenen kredi limitlerini alınan teminatlar ile sınırlayarak yönetmektedir. Kredi limitlerinin kullanımı sürekli olarak izlenmekte ve müşterinin finansal pozisyonu, geçmiş tecrübeler ve diğer faktörler göz önüne alınarak müşterinin kredi kalitesi sürekli değerlendirilmektedir. Ticari alacaklar, Grup politikaları ve prosedürleri dikkate alınarak değerlendirilmekte ve bu doğrultuda şüpheli alacak karşılığı ayrıldıktan sonra bilançoda net olarak gösterilmektedir. 202 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 38 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (devamı) (b) Finansal Risk Faktörleri (devamı) (b.1) Kredi riski yönetimi (devamı) Vadesi geçen alacakların yaşlandırması aşağıdaki gibidir: 31 Aralık 2009 Vadesi üzerinden 1-30 gün geçmiş Vadesi üzerinden 1-3 ay geçmiş Vadesi üzerinden 3-12 ay geçmiş Vadesi üzerinden 1-5 yıl geçmiş Vadesini 5 yıldan fazla geçmiş Toplam vadesi geçen alacaklar Teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı Ticari Alacaklar 21.211.818 21.114.965 6.994.141 138.325.980 187.646.904 64.078.595 Alacaklar 31 Aralık 2008 Vadesi üzerinden 1-30 gün geçmiş Vadesi üzerinden 1-3 ay geçmiş Vadesi üzerinden 3-12 ay geçmiş Vadesi üzerinden 1-5 yıl geçmiş Vadesini 5 yıldan fazla geçmiş Toplam vadesi geçen alacaklar Teminat, vs ile güvence altına alınmış kısmı Ticari Alacaklar 63.701.370 38.016.850 28.240.918 106.382.731 236.341.869 71.786.030 Diğer Alacaklar Alacaklar Diğer Alacaklar - Vadesi geçmiş, karşılık ayrılmamış alacaklar için alınan teminatlar: Çek ve Senetler Teminat Mektupları İpotekler Sigorta Nakit 31 Aralık 2009 6.892.743 3.823.235 326.319 96.874 11.139.171 31 Aralık 2008 1.384.819 18.006.227 16.347.917 3.709.073 11.485 39.459.521 203 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 38 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (devamı) (b) Finansal Risk Faktörleri (devamı) (b.1) Kredi riski yönetimi (devamı) Vadesi geçmiş, karşılık ayrılmış alacaklar için alınan teminatlar Çek ve Senetler Teminat Mektupları İpotekler Diğer (*) 31 Aralık 2009 1.209.236 357.507 46.584.881 4.787.800 52.939.424 31 Aralık 2008 64.637 417.507 31.844.365 32.326.509 (*) Grup, kamudan olan alacağını teminat kapsamında değerlendirmiştir. (b.2) Likidite risk yönetimi Grup, nakit akımlarını düzenli olarak takip ederek finansal varlıkların ve yükümlülüklerin vadelerinin eşleştirilmesi yoluyla yeterli fonların ve borçlanma rezervinin devamını sağlayarak, likidite riskini yönetir. Likidite riski tabloları İhtiyatlı likidite riski yönetimi, yeterli ölçüde nakit tutmayı, yeterli miktarda kredi işlemleri ile fon kaynaklarının kullanılabilirliğini ve piyasa pozisyonlarını kapatabilme gücünü ifade eder. Mevcut ve ilerideki muhtemel borç gereksinimlerinin fonlanabilme riski, yeterli sayıda ve yüksek kalitedeki kredi sağlayıcılarının erişilebilirliğinin sürekli kılınması suretiyle yönetilmektedir. Aşağıdaki tablo, Grup’un türev niteliğinde olan ve olmayan finansal yükümlülüklerinin vade dağılımını göstermektedir. Türev olmayan finansal yükümlülükler iskonto edilmeden ve ödemesi gereken en erken tarihler esas alınarak hazırlanmıştır. Söz konusu yükümlülükler üzerinden ödenecek faizler aşağıdaki tabloya dahil edilmiştir. Türev finansal yükümlülükler ise iskonto edilmemiş net nakit giriş ve çıkışlarına göre düzenlenmiştir. Vadeli işlem araçları brüt ödenmesi gereken vadeli işlemler için net olarak ödenir ve iskonto edilmemiş, brüt nakit giriş ve çıkışları üzerinden realize edilir. Alacaklar veya borçlar sabit olmadığı zaman açıklanan tutar, rapor tarihindeki getiri eğrilerinden elde edilen faiz oranı kullanılarak belirlenir. 204 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 38 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (devamı) (b) Finansal Risk Faktörleri (devamı) (b.2) Likidite risk yönetimi (devamı) 31 Aralık 2009 Sözleşme uyarınca vadeler Sözleşme uyarınca nakit çıkışlar toplamı Defter Değeri (I+II+III+IV) 3 aydan kısa (I) 3-12 ay arası (II) 1.394.015.755 1.613.000.579 1-5 yıl 5 yıldan arası (III) uzun (IV) Türev olmayan finansal yükümlülükler Banka kredileri Finansal kiralama yükümlülükleri Ticari borçlar - 619.958.690 993.041.889 - 24.451.818 29.716.945 2.503.363 2.034.215.947 2.082.478.092 690.862.867 7.224.951 779.214.206 19.778.337 612.401.019 210.294 - Toplam yükümlülük 3.452.683.520 3.725.195.616 693.366.230 1.406.397.847 1.625.221.245 210.294 31 Aralık 2008 Sözleşme uyarınca vadeler Sözleşme uyarınca nakit çıkışlar toplamı Defter Değeri (I+II+III+IV) 3 aydan kısa (I) 952.803.454 1.189.260.542 53.065.524 3-12 ay arası (II) 1-5 yıl 5 yıldan arası (III) uzun (IV) Türev olmayan finansal yükümlülükler Banka kredileri Finansal kiralama yükümlülükleri Ticari borçlar Diğer finansal yükümlülükler 128.193.571 1.003.331.462 4.669.985 30.700.955 38.508.365 2.718.778 7.557.156 26.665.181 1.567.250 2.663.397.737 2.768.741.154 345.084.384 1.398.000.874 1.025.655.896 18.844.919 18.844.919 18.844.919 - Toplam yükümlülük 3.665.747.065 4.015.354.980 419.713.605 1.533.751.601 2.055.652.539 6.237.235 205 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 38 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (devamı) (b) Finansal Risk Faktörleri (devamı) (b.2) Likidite risk yönetimi (devamı) 31 Aralık 2009 Sözleşme uyarınca vadeler Defter Değeri Sözleşme uyarınca nakit çıkışlar toplamı (I+II+III+IV) 3 aydan kısa (I) 3-12 ay arası (II) 1-5 yıl arası (III) 5 yıldan uzun (IV) Türev finansal yükümlülükler Türev nakit girişleri Türev nakit çıkışları 41.228.570 (4.857.012) 467.270.743 (437.764.029) Defter Değeri Sözleşme uyarınca nakit çıkışlar toplamı (I+II+III+IV) 214.016.708 (230.113.014) 253.254.035 (207.651.015) - - 31 Aralık 2008 Sözleşme uyarınca vadeler 3 aydan kısa (I) 3-12 ay arası (II) 1-5 yıl arası (III) 5 yıldan uzun (IV) Türev finansal yükümlülükler Türev nakit girişleri Türev nakit çıkışları 104.937.763 - 651.735.791 377.710.813 (575.806.420) (326.338.511) 9.722.986 264.301.992 (20.736.597) (228.731.312) - (b.3) Piyasa riski yönetimi Faaliyetleri nedeniyle Grup, döviz kurundaki ve faiz oranındaki değişiklikler ile ilgili finansal risklere maruz kalmaktadır. Grup düzeyinde karşılaşılan piyasa riskleri, duyarlılık analizleri esasına göre ölçülmektedir. Cari yılda Grup’un maruz kaldığı piyasa riskinde ya da karşılaşılan riskleri ele alış yönteminde veya bu riskleri nasıl ölçtüğüne dair kullandığı yöntemde, önceki seneye göre bir değişiklik olmamıştır. 206 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 38 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (devamı) (b) Finansal Risk Faktörleri (devamı) (b.3) Piyasa riski yönetimi (devamı) (b.3.1) Kur riski yönetimi Yabancı para cinsinden işlemler, kur riskinin oluşmasına sebebiyet vermektedir. Grup, döviz cinsinden varlık ve yükümlülüklerinin Türk Lirası’na çevriminde kullanılan kur oranlarının değişimi nedeniyle, kur riskine maruzdur. Kur riski ileride oluşacak ticari işlemler, kayda alınan aktif ve pasifler arasındaki fark sebebiyle ortaya çıkmaktadır. Bu çerçevede, Grup, bu riski yabancı para varlık ve yükümlülüklerinin netleştirilmesi yolu ile oluşan doğal bir yöntemle kontrol etmektedir. Yönetim, Grup’un döviz pozisyonunu analiz ederek takip etmekte gerekli hallerde önlem alınmasını sağlamaktadır. Grup, başlıca ABD Doları cinsinden kur riskine maruz kalmaktadır, diğer para birimlerinin etkisi önemsiz düzeydedir. Grup’un yabancı para cinsinden parasal ve parasal olmayan varlıklarının ve parasal ve parasal olmayan yükümlülüklerinin bilanço tarihi itibariyle dağılımı aşağıdaki gibidir: 207 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 38 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (devamı) (b) Finansal Risk Faktörleri (devamı) (b.3) Piyasa riski yönetimi (devamı) (b.3.1) Kur riski yönetimi (devamı) 1. Ticari Alacak 2a. Parasal Finansal Varlıklar (Kasa, Banka hesapları dahil) 2b. Parasal Olmayan Finansal Varlıklar 3. Diğer 4. Dönen Varlıklar (1+2+3) 5. Ticari Alacaklar 6a. Parasal Finansal Varlıklar 6b. Parasal Olmayan Finansal Varlıklar 7. Diğer 8. Duran Varlıklar (5+6+7) 9. Toplam Varlıklar (4+8) 10. Ticari Borçlar 11. Finansal Yükümlülükler 12a. Parasal Olan Diğer Yükümlülükler 12b. Parasal Olmayan Diğer Yükümlülükler 13. Kısa Vadeli Yükümlülükler (10+11+12) 14. Ticari Borçlar 15. Finansal Yükümlülükler 16a. Parasal Olan Diğer Yükümlülükler 16b. Parasal Olmayan Diğer Yükümlülükler 17. Uzun Vadeli Yükümlülükler (14+15+16) 18. Toplam Yükümlülükler (13+17) 19. Bilanço dışı türev araçların net varlık/yükümlülük pozisyonu (19a-19b) 19a. Aktif karakterli bilanço dışı döviz cinsinden türev ürünlerin tutarı 19b. Pasif karakterli bilanço dışı döviz cinsinden türev ürünlerin tutarı 20. Net yabancı para varlık yükümlülük pozisyonu (918+19) 21. Parasal kalemler net yabancı para varlık/yükümlülük pozisyonu (1+2a+5+6a-10-11-12a-14-15-16a) 22. Döviz hedge’i için kullanılan finansal araçların toplam gerçeğe uygun değeri 23. Döviz varlıkların hedge edilen kısmının tutarı 24. Döviz yükümlülüklerin hedge edilen kısmının tutarı 25. İhracat (Not 28) (1 Ocak 2009 – 31 Aralık 2009) 26. İthalat (1 Ocak 2009 – 31 Aralık 2009) 208 31 Aralık 2009 TL Karşılığı (Fonksiyonel para birimi) 108.457.180 1.345.892.160 1.454.349.340 1.454.349.340 1.152.726.918 408.946.591 - ABD Doları 71.395.789 893.801.227 965.197.016 965.197.016 763.961.221 271.127.664 - 484.325 1.125.079 328.503 - 1.561.673.509 584.335.822 454.976.222 1.039.312.044 2.600.985.553 1.035.088.885 388.082.501 300.495.981 688.578.482 1.723.667.367 1.453.583 1.166.238 1.166.238 2.619.820 - 248.440.500 165.000.000 - - 248.440.500 165.000.000 - - - - - - (898.195.713) (593.470.351) (2.135.495) 4.145 (1.146.636.213) (758.470.351) (2.135.495) 4.145 41.228.570 248.440.500 1.418.935.094 1.896.701.392 27.381.662 165.000.000 942.375.702 1.246.359.471 9.284.792 - Avro 442.781 41.544 484.325 Diğer 4.145 4.145 4.145 - Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 38 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (devamı) (b) Finansal Risk Faktörleri (devamı) (b.3) Piyasa riski yönetimi (devamı) (b.3.1) Kur riski yönetimi (devamı) 1. Ticari Alacak 2a. Parasal Finansal Varlıklar (Kasa, Banka hesapları dahil) 2b. Parasal Olmayan Finansal Varlıklar 3. Diğer 4. Dönen Varlıklar (1+2+3) 5. Ticari Alacaklar 6a. Parasal Finansal Varlıklar 6b. Parasal Olmayan Finansal Varlıklar 7. Diğer 8. Duran Varlıklar (5+6+7) 9. Toplam Varlıklar (4+8) 10. Ticari Borçlar 11. Finansal Yükümlülükler 12a. Parasal Olan Diğer Yükümlülükler 12b. Parasal Olmayan Diğer Yükümlülükler 13. Kısa Vadeli Yükümlülükler (10+11+12) 14. Ticari Borçlar 15. Finansal Yükümlülükler 16a. Parasal Olan Diğer Yükümlülükler 16b. Parasal Olmayan Diğer Yükümlülükler 17. Uzun Vadeli Yükümlülükler (14+15+16) 18. Toplam Yükümlülükler (13+17) 19. Bilanço dışı türev araçların net varlık/yükümlülük pozisyonu (19a-19b) 19a. Aktif karakterli bilanço dışı döviz cinsinden türev ürünlerin tutarı 19b. Pasif karakterli bilanço dışı döviz cinsinden türev ürünlerin tutarı 20. Net yabancı para varlık yükümlülük pozisyonu (918+19) 21. Parasal kalemler net yabancı para varlık/yükümlülük pozisyonu (1+2a+5+6a-10-11-12a-14-15-16a) 22. Döviz hedge’i için kullanılan finansal araçların toplam gerçeğe uygun değeri 23. Döviz varlıkların hedge edilen kısmının tutarı 24. Döviz yükümlülüklerin hedge edilen kısmının tutarı 25. İhracat (Not 28) (1 Ocak 2008 – 31 Aralık 2008) 26. İthalat (1 Ocak 2008 – 31 Aralık 2008) 31 Aralık 2008 TL Karşılığı (Fonksiyonel para birimi) 90.363.484 1.550.851.621 1.641.215.105 1.641.215.105 1.439.045.159 80.866.577 18.844.919 1.538.756.655 966.823.460 345.542.302 1.312.365.762 2.851.122.417 ABD Doları 58.997.867 1.024.836.945 1.083.834.812 1.083.834.812 949.970.867 51.479.712 12.461.098 1.013.911.677 639.306.659 225.554.576 864.861.235 1.878.772.912 Avro 532.983 459.565 992.548 992.548 1.123.046 1.407.796 2.530.842 2.072.177 2.072.177 4.603.019 249.529.500 165.000.000 - - 249.529.500 165.000.000 - - - - - - (960.377.812) (629.938.100) (3.610.471) 4.453 (1.209.907.312) (794.938.100) (3.610.471) 4.453 42.369.299 249.529.500 2.323.208.805 2.858.849.670 28.016.464 165.000.000 1.790.389.029 2.303.182.545 - - Diğer 4.453 4.453 4.453 - 209 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 38 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (devamı) (b) Finansal Risk Faktörleri (devamı) (b.3) Piyasa riski yönetimi (devamı) (b.3.1) Kur riski yönetimi (devamı) 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle aktif ve pasifte yer alan döviz bakiyeleri şu kurlarla çevrilmiştir: 1,5057 TL= ABD$ 1 ve 2,1603 TL = EURO 1 (31 Aralık 2008: 1,5123 TL = ABD$ 1 ve 2,1408 TL = EURO 1) Kur riskine duyarlılık 31 Aralık 2009 Kar / Zarar Özkaynaklar Yabancı Yabancı paranın Yabancı paranın Yabancı paranın paranın değer değer değer değer kazanması kaybetmesi kazanması kaybetmesi ABD Doları’nın TL karşısında % 1 değerlenmesi halinde 1 - ABD Doları net varlık/yükümlülüğü (11.461.028) 11.461.028 - 2- ABD Doları riskinden korunan kısım (-) 2.484.405 (2.484.405) - 3- ABD Doları net etki (1 +2) (8.976.623) 8.976.623 - Avro’nun TL karşısında % 1 değerlenmesi halinde 4 - Avro net varlık/yükümlülük (46.133) 46.133 5 - Avro riskinden korunan kısım (-) - 6- Avro net etki (4+5) (46.133) 46.133 Diğer döviz kurlarının TL karşısında %1 değerlenmesi halinde 7- Diğer döviz net varlık/yükümlülüğü - - 8- Diğer döviz kuru riskinden korunan kısım (-) - - 9- Diğer Döviz Varlıkları net etki (7+8) - - TOPLAM (3 + 6 +9) (9.022.756) 9.022.756 210 - - Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 38 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (devamı) (b) Finansal Risk Faktörleri (devamı) (b.3) Piyasa riski yönetimi (devamı) (b.3.1) Kur riski yönetimi (devamı) Kar / Zarar Yabancı paranın 31 Aralık 2008 Özkaynaklar Yabancı paranın Yabancı paranın değer değer değer kazanması kaybetmesi kazanması ABD Doları’nın TL karşısında %1 değerlenmesi halinde 1 - ABD Doları net varlık / yükümlülüğü (12.081.376) 12.081.376 2- ABD Doları riskinden korunan kısım (-) 2.495.295 (2.495.295) 3- ABD Doları net etki (1 +2) (9.586.081) 9.586.081 Avro’nun TL karşısında %1 değerlenmesi halinde 4 - Avro net varlık / yükümlülük (77.293) 77.293 5 - Avro riskinden korunan kısım (-) - - - 6- Avro net etki (4+5) (77.293) 77.293 Diğer döviz kurlarının TL karşısında %1 değerlenmesi halinde 7- Diğer döviz net varlık / yükümlülüğü - - - 8- Diğer döviz kuru riskinden korunan kısım (-) - - - 9- Diğer Döviz Varlıkları net etki (7+8) - - - TOPLAM (3 + 6 +9) (9.663.374) 9.663.374 - Yabancı paranın değer kaybetmesi - - - - - 211 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 38 – FİNANSAL ARAÇLARDAN KAYNAKLANAN RİSKLERİN NİTELİĞİ VE DÜZEYİ (devamı) (b) Finansal Risk Faktörleri (devamı) (b.3.2) Faiz oranı riski yönetimi Grup’un finansal yükümlülükleri, Grup’u faiz oranı riskine maruz bırakmaktadır. Grup’un finansal yükümlülükleri ağırlıklı olarak sabit faizli borçlanmalardır. Değişken faizli finansal yükümlülüklerin 31 Aralık 2009 tarihi itibariyle mevcut bilanço pozisyonuna göre, faiz oranlarında %1’lik bir düşüş/yükseliş olması ve diğer tüm değişkenlerin sabit tutulması durumunda; vergi ve ana ortaklık dışı paylar öncesi kâr 1.144.332 TL değerinde artacak/azalacaktır (31 Aralık 2008: 1.345.947 TL). Faiz oranı duyarlılığı Grup’un faiz oranına duyarlı finansal araçlarının dağılımı aşağıdaki gibidir: Faiz Pozisyonu Tablosu Finansal Varlıklar Sabit Faizli Araçlar Gerçeğe uygun değer farkı kâr/zarara yansıtılan varlıklar Satılmaya hazır finansal varlıklar 31 Aralık 2009 31 Aralık 2008 Finansal Yükümlülükler Değişken Faizli Finansal Araçlar Finansal Varlıklar Finansal Yükümlülükler - 114.956.538 140.052.344 (b.3.3) Diğer fiyat riski Grup, petrol ürün stoklarının değeri ile uluslararası piyasalardaki ürün fiyat değişimlerinden satış fiyatlarının etkilenmesinden dolayı fiyat riskine maruz kalmaktadır. Satış marjları üzerindeki olumsuz fiyat hareketi etkilerinden kaçınmak amacıyla bir yıldan kısa vadeli türev ürünleri kullanılarak stok fiyat değişimlerinden kaynaklanan riskleri yönetmektedir. Bu işlemlerden kaynaklanan gelirler/giderler satılan malın maliyetine dahil edilmektedir. Satılan ticari mallar maliyetine, 31 Aralık 2009 tarihinde sona eren yıla ilişkin bu işlemlerden elde edilen 55.297.743 TL tutarında zarar dahil edilmiştir (2008: 258.993.434 TL kâr). 212 Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 39 – FİNANSAL ARAÇLAR (GERÇEĞE UYGUN DEĞER AÇIKLAMALARI VE FİNANSAL RİSKTEN KORUNMA MUHASEBESİ ÇERÇEVESİNDEKİ AÇIKLAMALAR) Finansal araçlar kategorileri 31 Aralık 2009 Finansal varlıklar Nakit ve nakit benzerleri Ticari alacaklar Diğer finansal varlıklar Finansal yükümlülükler Finansal borçlar Ticari borçlar Diğer finansal yükümlülükler 31 Aralık 2008 Finansal varlıklar Nakit ve nakit benzerleri Ticari alacaklar Diğer finansal varlıklar Finansal yükümlülükler Finansal borçlar Ticari borçlar Diğer finansal yükümlülükler Krediler ve alacaklar (nakit ve nakit benzerleri dahil) Satılmaya hazır finansal varlıklar Gerçeğe uygun değer farkı kâr veya zarara yansıtılan finansal varlıklar/ yükümlülükler İtfa edilmiş değerinden gösterilen finansal yükümlülükler Defter değeri Not 1.390.184.476 879.094.456 - - - 1.390.184.476 879.094.456 6 10 15.608.637 135.892 41.228.570 - 56.973.099 7 - - - 1.418.467.573 2.034.215.947 1.418.467.573 2.034.215.947 8 10 - - 4.857.012 - 4.857.012 9 Krediler ve alacaklar (nakit ve nakit benzerleri dahil) Satılmaya hazır finansal varlıklar Gerçeğe uygun değer farkı kâr veya zarara yansıtılan finansal varlıklar/ yükümlülükler İtfa edilmiş değerinden gösterilen finansal yükümlülükler Defter değeri Not 1.535.732.285 831.301.535 - - - 1.535.732.285 831.301.535 6 10 135.892 104.937.763 - 105.073.655 7 - - - 983.504.409 2.663.397.737 983.504.409 2.663.397.737 8 10 - - - 18.844.919 18.844.919 9 Grup, finansal araçların kayıtlı değerlerinin makul değerlerini yansıttığını düşünmektedir. Türev enstrümanlarından kaynaklanan finansal borçlar ve varlıklar ile ilgili bilgi Not 9 ve Not 7’de açıklanmıştır. 213 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 39 – FİNANSAL ARAÇLAR (GERÇEĞE UYGUN DEĞER AÇIKLAMALARI VE FİNANSAL RİSKTEN KORUNMA MUHASEBESİ ÇERÇEVESİNDEKİ AÇIKLAMALAR) (devamı) Finansal Araçların Gerçeğe Uygun Değeri Finansal varlıkların ve yükümlülüklerin gerçeğe uygun değeri aşağıdaki gibi belirlenir: •• Birinci seviye: Finansal varlık ve yükümlülükler, birbirinin aynı varlık ve yükümlülükler için aktif piyasada işlem gören borsa fiyatlarından değerlenmiştir. •• İkinci seviye: Finansal varlık ve yükümlülükler, ilgili varlık ya da yükümlülüğün birinci seviyede belirtilen borsa fiyatından başka direk ya da indirek olarak piyasada gözlenebilen fiyatının bulunmasında kullanılan girdilerden değerlenmiştir. •• Üçüncü seviye: Finansal varlık ve yükümlülükler, varlık ya da yükümlülüğün gerçeğe uygun değerinin bulunmasında kullanılan piyasada gözlenebilir bir veriye dayanmayan girdilerden değerlenmiştir. Gerçeğe uygun değerleriyle gösterilen finansal varlık ve yükümlülüklerin seviye sınıflamaları aşağıdaki gibidir: Finansal varlıklar Gerçeğe uygun değer farkı kâr/zarara yansıtılan finansal varlıklar Türev finansal varlıklar Türev finansal yükümlülükler Finansal varlıklar Gerçeğe uygun değer farkı kâr/zarara yansıtılan finansal varlıklar Türev finansal varlıklar 214 31 Aralık 2009 41.228.570 (4.857.012) 31 Aralık 2008 104.937.763 Raporlama tarihi itibariyle gerçeğe uygun değer seviyesi 1. Seviye 2. Seviye 3. Seviye TL TL TL (4.857.012) 41.228.570 - - Raporlama tarihi itibariyle gerçeğe uygun değer seviyesi 1. Seviye 2. Seviye 3. Seviye TL TL TL 62.568.464 42.369.299 - Faaliyet Raporu ‘09 PETROL OFİSİ A.Ş. 31 ARALIK 2009 TARİHİ İTİBARİYLE KONSOLİDE BİLANÇO (Tutarlar aksi belirtilmedikçe Türk Lirası (“TL”) olarak ifade edilmiştir.) NOT 40 – BİLANÇO TARİHİNDEN SONRAKİ OLAYLAR Şirket’in yurtdışı piyasalardan finansman yaratma amacıyla kurmuş olduğu iştiraklerinden PO Oil Financing ve Petro Finance’in faaliyetleri Ocak 2010’da sona ermiştir. Tasfiye sürecinden sonra bu şirketler konsolidasyon kapsamından çıkartılmışlardır. Konsolide finansal tablolar yayınlanmak üzere 24 Şubat 2010 tarihinde Yönetim Kurulu tarafından onaylanmıştır. Yönetim Kurulu dışındaki kişilerin finansal tabloları değiştirmeye yetkisi yoktur. Konsolide finansal tabloları Olağan Genel Kurul’da onaylandıktan sonra kesinleşecektir. NOT 41 – FİNANSAL TABLOLARI ÖNEMLİ ÖLÇÜDE ETKİLEYEN YA DA FİNANSAL TABLOLARIN AÇIK, YORUMLANABİLİR VE ANLAŞILABİLİR OLMASI AÇISINDAN AÇIKLANMASI GEREKEN DİĞER HUSUSLAR Yoktur. 215 Petrol Ofisi A.Ş. Genel Müdürlüğü Eski Büyükdere Cad. No. 37 34398 Maslak/İstanbul Tel: +90 212 329 15 00 Fax:+90 212 329 18 98 www.poas.com.tr KURUMSAL YAYINLAR, NİSAN 2010 Petrol Ofisi Faaliyet Raporu 2009 PETROL OFİSİ Faaliyet Raporu 2009
