Untitled - mimar kazım özgan
advertisement
KOZAN’IN MİMARI Hazırlayanlar: Yüksel Mert - Fatih Ateş © AKİS KİTAP Tüm yayın hakları yayınevine aittir. Kaynak gösterilerek tanıtım ve iktibas yapılabilir. Çoğaltılamaz, basılamaz, senaryolaştırılamaz ve farklı biçimlerde hazırlanıp satışa sunulamaz. Elektronik ortamlarda yayınlanamaz. KOZAN’IN MİMARI Akis Kitap Yayın Yönetmeni : Bilal Özbay Editör : İbrahim Özbay Kapak Tasarım : Gökhan Koç İç Tasarım : Yeliz Yıldız Baskı-Cilt : Kilim Matbaacılık Genel Yapım 1. Baskı ISBN Basım Yayın ve Kağıt San. Tic. Ltd. Şti. Maltepe Mah. Litros Yolu Fatih San. Sitesi No: 12/204-Zeytinburnu-İSTANBUL Tel: (0212) 613 09 35 : Endülüjans İçerik Hizmetleri : Haziran 2010 İstanbul : 978-605-367-078-0 Yayıncı Sertifika No: 12542 AKİS KİTAP / Kitap Yayıncılık San. Tic. A.Ş. Merkez Mah. Konut Sk. No: 9 Mahmutbey-Bağcılar/İSTANBUL Tel: 0212 445 00 45 Faks: 0212 445 00 90 www.akiskitap.com/www.kitaplife.com [email protected] KOZAN’IN MİMARI Hazırlayanlar: Yüksel Mert - Fatih Ateş Yüksel Mert Araþtýrmacý yazar. Ýletiþim:[email protected] Fatih Ateþ Araþtýrmacý yazar. Ýletiþim:[email protected] YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 5 İçindekiler ÖNSÖZ.............................................................................. 7 GİRİŞ................................................................................ 11 I. BÖLÜM KOZAN’IN TARİHİ.......................................................... 15 OSMANLI DÖNEMİNDE KOZAN............................. 22 MİLLİ MÜCADELEDE KOZAN.................................. 23 TAYYARDA’NIN İLK İCRAATLARI............................ 25 KOZAN DAĞLARINDA DÜŞMANA SIKILAN İLK KURŞUN ve BOZAT GEDİĞİ OLAYI......................... 27 KARGAPAZARI ZAFERİ............................................. 29 HAMAM KÖYÜ BASKINI.......................................... 30 KOZAN İLÇE MERKEZİNDEKİ ERMENİ MEZALİMİ... 32 MÜCADELENİN BAŞLAMASI ve KOZAN’IN KURTULUŞU............................................................ 33 2. BÖLÜM KOZAN’IN MİMARI ÖZGAN.......................................... 39 TEK SERMAYEM OKUMAKTI.................................... 41 İLK SİYASİ DENEYİMİ............................................... 42 KOZAN KADERİNE TERK EDİLMİŞTİ........................ 45 2004 YILI KOZAN İÇİN MİLAT OLDU...................... 48 KOZAN DEMEK ÇUKUROVA DEMEKTİR!................ 51 ÖZGAN’IN BAŞARISININ ŞİFRELERİ......................... 53 DÜNDEN YARINA DOĞRU KOZAN....................... 61 KOZAN KONFERANSLARI ..................................... 63 ÇEKÜL BAŞKANI SÖZEN KOZAN’DA ..................... 68 RAMAZAN SOHBETLERİ.......................................... 69 8 MART GELENEĞİ .................................................. 70 KOZAN PORTAKALLARI MECLİSTE.......................... 71 TATLI SU ÇEŞMELERİ . ............................................. 72 İNTERNET SAYFALARINDA HİZMET........................ 72 KARACAOĞLAN FESTİVALİ..................................... 74 6 KOZAN’IN MİMARI GENÇLERE ÖZGÜVEN PROJESİ............................... 76 BAŞARI CESARETİN ÇOCUĞUDUR......................... 78 ÇANAKKALE KONFERANSI’NDA SALON . DOLDU TAŞTI.......................................................... 78 BİR KİTAP BİR UMUT............................................... 80 ROTASINI TURİZME ÇEVİREN KOZAN 3 DİLDE TANITIM BROŞÜRÜ HAZIRLADI............................. 80 GÖNLÜMÜN BAŞKENTİ KOZAN............................. 81 KOZAN, EMİTT FUARI’NDA İLGİ ODAĞI OLDU..... 82 ALİ SAYDAM KÖŞESİNDE KOZAN’I YAZDI............. 83 KAYMAKAM ve BAŞKANDAN İZCİLERE KİTAP HEDİYESİ.................................................................. 84 ÖĞRENCİLERE KARNE HEDİYESİ............................. 84 AYASOFYA’NIN SEBİL GELENEĞİNE SAHİP . ÇIKILDI..................................................................... 85 ATIŞ: “KOZAN’DA YAŞAMAK BÜYÜK BİR . ŞANSTIR”.................................................................. 86 YILIN KÜLTÜR ADAMI ÖZGAN............................... 87 TARİHİ KENTLER BİRLİĞİ’NDEN KOZAN BELEDİYESİ’NE ÖDÜL.............................................. 89 NASIL BİR KOZAN BIRAKMAYI DÜŞÜNÜYORSUNUZ?............................................ 91 TURİZME YELKEN AÇAN KOZAN . ZİYARETÇİLERİNİ AĞIRLIYOR.................................. 92 KOZAN’A NASIL GİDİLİR?....................................... 92 NERELER GÖRÜLMEYE DEĞER?............................... 93 NEREDE NE YENİR?................................................ 108 NEREDE KONAKLANIR?......................................... 108 BASINDA KOZAN.......................................................... 109 YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 7 ÖNSÖZ Medeniyetler Şehri Kozan’ımız tarihi, kültürü, doğası, mert ve asil insanıyla tarih boyunca farklılığını her zaman hissettirmiş ve sürekli köylerinden göç almış fakat daima ilçe dışına memur ve işçi göndermiş, bereketli topraklar üzerinde kurulmuş ve üzerinde birçok savaşların yaşandığı buram buram tarih kokan güzide bir şehrimizdir. Kozan, tarih boyunca birçok medeniyete beşiklik yapmış, Karacaoğlan, Dadaloğlu ve Battalgazi gibi birçok yiğidi yetiştirmiş, Mevlana’nın ziyaret ettiği bir bölge olmakla birlikte birçok gönül ereninin de mekân tuttuğu bir yerdir. Bu güzide ilçemizde kurtuluş yıllarında gösterilen kahramanlıklar ve verilen vatan mücadelesi yazmakla bitmez. 1923-1926 yıllarında arasında il olan Kozan’ın ilk milletvekilliğini Mareşal Fevzi Çakmak yapmıştır. 1926 yılında vilayetliği lağvedilen Kozan bu tarihten sonra bir türlü kendini toplayamamış, zaman zaman kalkınma hamleleri yapsa da bir netice çıkmamıştır. Fakat bir turizm merkezi olan Kozan, turizmden de bir türlü faydalanamamış hatta 1945’li yılardan sonra yöre halkının genelde tarıma yönelmesi 8 KOZAN’IN MİMARI turizmi tamamen geri planda bırakmış ve bu yoldan bir kazanç düşünmemiştir. İşte bu makûs tarih 2004 yılında yeniden şekillenmiştir. Neden?… Çünkü yerel yönetimde gerçekleşen değişim sonrasında Kozan; alt yapıdan üst yapıya, çevre düzenlemesinden park alanlarına, organizeden sanayileşmeye, restorasyon çalışmalarından tanıtıma, sempozyumdan konferanslara, çarpık yapılaşmadan modern kentleşmeye ve sosyal toplum bilincine kadar her alanda ilerleme kaydedildi. Bu çalışmaların baş mimarı tabi ki yerel yönetimde personeliyle takım oyununu gerçekleştiren, bürokrasi ile uyum içerisinde hizmetleri Kozan’a kazandıran, bulunduğu siyasi partinin desteğini de yanına alan Belediye Başkanı Mimar Kazım Özgan, 6 yılı aşkın süredir yapmış olduğu idarecilik döneminde parti ayırımı yapmadan tüm siyasi kitleleri kucaklamayı bildi. Zaman zaman eleştirilse de, eleştirenler yönetim şeklini ve ilçedeki devasal değişimi gördükten sonra Özgan’ın doğru yolda olduğunu anladılar ve takdir ettiler. Değerli okurlar; düne kadar hayatın akşam 6-7’lerde bittiği ve gelen misafirlerimizi ilçe dışına götürdüğümüz Kozan’ımızda bugün sosyal yaşam artık geç saatlere kadar devam etmektedir. Hoşkadem Camii önünden başlayan sosyal değişim, Atatürk Parkı, Yaverin Konağı, Dağılcak Piknik Alanı, Muhsin Yazıcıoğlu Parkı, Manastır Piknik Alanı, Tarihi Çarşı ve Kozan Kalesi’nde geç saatlere kadar sürmek- YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 9 tedir. Yöre insanımız artık misafirlerini gönül rahatlığı ile bu mekânlardan birine götürüp misafir etmektedir. Bu durum Kozan’daki sosyal iletişime ve sohbet kültürüne de olumlu katkılar yapmaktadır. Bölgemizin tanıtımı önce kendi insanımızdan başlayıp, zamanla dalga dalga Türkiye’yi aşıp dünyaya yayılacaktır. Tabi ki burada sadece yerel yönetime değil vatandaşlar olarak yönetime mutlaka elimizden gelen katkıyı bizlerde sağlamalıyız. Bugün Kozan, kentleşmenin ve değişimin en hızlı olduğu ilçelerden biri halini aldı. Vatandaşlar düne kadar Adana ve komşu ilçelere giderken, artık buralardan Kozan’a geliyorlar. Bu vesileyle rotasını turizme çeviren Kozan, bölge için cazibe bir merkezi halini almaya başladı. Bununda en bariz örneği son aylarda Kozan’ımızı gezmeye gelen binlerce vatandaşlardan anlamaktayız. Tabi ki gelişme sadece turizmle değil Kozan organize sanayi bölgesinde kurulan tesisler, kentleşme adına yapılan TOKİ binaları, çevre yolları, restore edilen çarşısıdır. Bu güzel ilçenin değerlerini yazmamıza ve saymamıza kalemler ve yapraklar yetmez… Kitabın hazırlığında katkıda bulunan sayın tarihçi yazar Cezmi Yurtsever’e de teşekkür ederiz. Fatih ATEŞ 10 KOZAN’IN MİMARI YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 11 GİRİŞ Akdeniz denildiği zaman aklımıza hemen Çukurova gelir. Bereketli topraklarıyla Türkiye’nin en büyük ovaları arasında yer alan Çukurova, gerek sanayisi gerekse yetişen tarım ürünleriyle Türkiye ekonomisine büyük katkılar sağlamaktadır. Sıcaklığıyla ve insanlarının çalışkanlığıyla Yaşar Kemal’in romanlarına konu olan Çukurova, Karacaoğlan’ın dizelerinde aşka gelir; yaşanan acıları, sevinçleri anlatır günümüz insanlarına. Kozan Kalesi Sırtını Toroslar’a yaslayan Çukurova’nın en güzel göründüğü yer ise hiç şüphesiz Kozan’dır. Adana merkeze 68 kilometre uzaklıkta bulunan 12 KOZAN’IN MİMARI Kozan, Adana ilinin tarih kokan medeniyetler beşiği bir ilçesidir. Adana Ovası’nın Yukarı Ova denilen kısmında düz arazinin tepelik bölgeye geçtiği kesimde kurulmuş olup, il merkezine uzaklığı 68 km’dir. İlçe kuzeyde Kayseri, Yahyalı, Feke, Saimbeyli; doğuda Osmaniye, Kadirli; güneyde Ceyhan, İmamoğlu; batıda Aladağ ilçeleriyle çevrilmiştir. İlçenin yüzölçümü 1690 km²’dir. Dünyanın en iyi narı Kuytucak köyünde, en iyi portakalı Kozan’da yetişmektedir. Nar’ın özelliği çekirdeklerinin küçük, tanelerinin dolgun ve tatlı olmasıdır. Cam endüstrisine ait maden yatakları ile ünlüdür. Ilıca köyünde sıcak ve şifalı su çıkmaktadır. Ancak sudan yararlanmak için herhangi bir teşebbüste bulunulmamıştır. 6 yıl gibi kısa bir sürede sanayileşme yolunda Belediye Başkanı Mimar Kazım Özgan’ın çalışmaları sayesinde önemli adımlar atılmış, binlerce kişi için iş sahası açılmıştır. Gelir kaynağı tarım ve narenciyedir. Dağlarında doğal olarak harnup (keçiboynuzu) çıkmaktadır. Yüksek kesimlerde kiraz, ceviz, kızılcık kirazı yetiştirilmekte olup, yakın köylerinde zeytin, yaş hurma, zerdali, erik, üzüm ve hicaz narı ekiminde büyük artış olduğu gözlenmektedir. Tarihi ile ünlü olan bu ilçede kaleler meşhur olup 7 Kaleli Kozan şeklinde de anılmakta olup Kozan Kalesi, Karasis Kalesi, Anavarza Kalesi, Antil (Andıl-Andala), Ozit, Gökgöz, Bucak kaleleri yanı sıra Hoşkadem Camii, Kilikya Ermeni Manastırı, Bedesten, Yaverin Konağı, Küçük Camii, Tarihi Kozan Çarşısı, YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 13 Hacı Muhtar Konağı, Roma Köprüsü gibi birçok tarihi eser bulunmaktadır. Son yıllarda Belediye Başkanı Mimar Özgan’ın girişimleriyle başlayan sosyal ve kültürel faaliyetleriyle Çukurova’nın parlayan yıldızı konumuna gelen ilçenin en büyük özelliği, tüm insanların birbirini tanımasıdır. Kısacası kime kimi sorarsanız mutlaka bilgisi vardır. Gezilip görülmesi gereken ender cennet köşelerini içinde barındıran Kozan’ı ve bu kentin Mimarı Belediye Başkanı Kazım Özgan’ın başarı öyküsünü anlatmadan önce ilçenin tarihini sizlerle paylaşmayı uygun görüyoruz. Kozan’ı tarihsel süreç içerisinde tarihi ve kültürel değerleriyle yaşanılası bir yer haline getiren çalışkan insanlarını bu şekilde daha yakından tanıtmamız gerektiği kanaatindeyiz. Kozan’ın genel görünümü 14 KOZAN’IN MİMARI YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 15 I. BÖLÜM KOZAN’IN TARİHİ Anadolu tarihi insanlık tarihi kadar eskidir. Yöremizin tarihi Anadolu’nun tarihi kadar eski olduğundan Kozan ve havalisinin tarihi insanlık tarihi kadar eskidir. Bu bilgiler ışığında tarihi Sis şehri, Çukurova ve çevre tarihinde yöreye ilk insanın ayak bastığı zamandan bu yana tarihin izlerini yansıtır. Kozan 1850li yıllar genel görünümü Sis ve arkasını verdiği dağlık bölge Hititlerden Asurlulara kadar uzanan tarihi olayların da yaşandığı yerdir. Tarihi Komana (veya Şar) 16 KOZAN’IN MİMARI şehri erken dönem Hitit-Kizzuvatna Krallığı’nın merkezi idi. Mezopotamya’dan İç Anadolu’yu uzanan ticaret ve kervan yolunun AnavarzaSis-Kayseri bağlantılı olması bölgenin stratejik öneminden de kaynaklanır. Sis şehrinin kuzeyindeki “Karasis” antik şehrinin giriş kapısında bulunan fil kabartması dolayısı ile İskender döneminde burada yerleşim olduğu ve dağlara doğru uzanan kervan yolunun da buradan kontrol edildiği ortaya çıkar. “Sis” şehir ismi tarihin hatırasıdır. En azından 3.000 yıllık insan yerleşimi “Sis” şehrinde yaşanmıştır. Asurluların “Sizu”, Romalıların “Sision” dediği ve daha sonra da “Sis” adıyla bilinen antik kent, aynı isimle 1928 yılına kadar varlığını korumuştur. Kozan Kalesi Kozan coğrafyasının en önemli antik kenti şüphesiz ki Anavarza’dır. Romalılar döneminde İmparator Augustus’un ziyaret ettiği Anavarza gelişerek metropol kenti oldu. Dünya olimpiyatları burada yapıldı. Anavarza, Türk tarihinde Çukurova olarak bilinen antik Kilikya’nın da kalbi idi. Romalılardan Bizans’a geçen YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 17 Anavarza Abbasi İslam orduları tarafından Hükümdar Harun Reşit zamanında yeni bir kimlik kazandı. Anavarza ve Sis şehirlerine Türkistan’dan getirilenler yerleştirildi (MS 800’lü yıların başı). Sis yöresinde ilk Türk yerleşimi Bizans Hükümdarı Nikefor Fokas’ın MS 964 yılındaki Kilikya seferine kadar kesintisiz devam etti. Anavarza antik kenti MS 1269 yılında yaşanan depremden büyük hasar gördü. Şehirde yaşayan Ermeni Prensliği ve halk Sis şehrine taşındı. Ermeni Kral II. Leon zamanında Sis kalesinin eteğinde kral sarayı yaptırıldı. 1340 ve 50’li yılarda Çukurova’ya gelen Ramazanoğlu ve Türkmen aşiretler Misis, Adana şehirlerini ele geçirdiler. Mısır Memluklu Türk Devleti’nin ordusu 1375 yılında Sis Ermeni Krallığı’nı kuşatma altına aldı. Işık Temur ve Türkmenler son Ermeni Kralı VI. Leon’u kale içinde teslim aldılar. Böylece Kilikya Krallığı devri sona erdi. Ama bundan sonra Türklerin hoşgörülü ve adaletli yönetiminden dolayı Sis şehrinin Ermeniler için dini önemi devam etti. Ermeni manastırı ve kilisenin aynı yerde bulunması, Ermeniler için dini önem taşıyan kutsal eşyaların da burada yer alması dolayısı ile Van’dan Konya’ya kadar uzanan Güney Anadolu şehirlerinde yaşayan Ermeniler dini inançlarının gereği Sis şehrine geliyor ve burada pelesenk yağı bulunan Altın kazanın kapağının açılması törenlerine katılıyorlardı. 18 KOZAN’IN MİMARI Kozan hastanesi genel görünümü 1973 Sis şehir merkezinde Türk asıllı Sultan Melik Seyfettin Çakmak Ümerasından Emir Abdullah Hoşkadem tarafından 1448 yılında Büyük Caminin yapımı gerçekleştirilmiştir. Çukurova ve yöremiz XIV. yy ortalarından itibaren Mısır Memluklularına ve bunlara bağlı Türkmenlerin Yüreğir koluna mensup Ramazanoğulları’nın eline geçmiştir. Bu devletin hâkimiyetini Yavuz Sultan Selim 1517 yılı Mısır seferiyle son vererek bölgeyi tümden Osmanlı topraklarına ilhak etmiştir. Sis, Adana ve Tarsus şehirleriyle birlikte sancak halini almıştır. Sis, Adana ve Tarsus şehirleri ile birlikte tahsis edilmiştir. Sancak, 1571 yılından itibaren Kıbrıs Beylerbeyliği’ne bağlanmıştır. 1519 ve 1540 yılları arasında yapılan Osmanlı Tahrir Defterleri’ne göre Sis Sancağı; Feke, Anavarza, Lembert, Küpdere ve Parsi-bit (Pars-berd) kalelerinden teşekkül etmekte idi. Sis Sancağı cemrini ise, Savcı-hacılu, Eğlen-oğlu, Avşar ve Kavurgalı gibi cem oluşturmaktaydı. Sis, Osmanlı döneminde aynı adı taşıyan Sancak durumunda idi. Bir çeşit vilayet gibi YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 19 idi. 1700’lü yıların başlarından itibaren Kozanoğulları Türkmen beyleri önce Feke Belenköy yöresinde dağlık bölgeyi kontrolleri altına aldılar. Ve kısa sürede Sis şehrinin de idaresini elerine geçirdiler. Kozanoğulları’nın derebeylik tarzı yönetimi 1700-1865 yıları arasında devam etti. Ve bu zaman içinde bölge coğrafyasının adı “Kozan” olarak değişime uğradı. Osmanlı Devleti, Çukurova genelinde göçebeleri toprağa yerleştirmek için 1865 yılında Derviş ve Cevdet Paşalar kumandasında Fırka-i Islahiye ordusunu gönderdi. Kozanoğulları ailesinin sürgün edilmesinden sonra “Kozan Sancağı” kuruldu. Sis, Kadirli (Kars-ı Zülkadriye), Feke, Haçin kazaları Kozan Sancağına bağlandı. Osmanlı Devleti döneminde Müslüman Türklerle Ermeniler yörede bir arada iyi ilişkiler içinde yaşamlarını sürdürürken I. Dünya Savaşı’ndan sonra Kozan ve yöresi 7 Mart 1919’da Fransızlar tarafından işgal edilmiştir. Fransız işgali ile birlikte bu güçler tarafından Ermeniler silahlandırılarak şiddet hareketlerine girmişler ve önemli ölçülerde Müslüman kanı dökülmüş, daha sonra Saimbeyli ve Osman Tufan Bey idaresinde teşkilatlanan mukavemet güçleri 2 Haziran 1920’de Fransız işgalciler ve Ermeni güçlerinden temizlenmiştir. Bu tarihten itibaren Sis’e Kozan adı verilmiştir. 1865-1923 yılları arasında Mutasarrıflık olan Kozan, Cumhuriyet döneminde 1923 yılında vilayet halini almış, 1926 yıllarından sonra vilayetliği lağvedilerek Adana iline bağlı 20 KOZAN’IN MİMARI ilçe haline getirilmiştir. 1920 yılında Kozan, Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne Mareşal Fevzi Çakmak’ı milletvekili olarak göndermiştir. Kozan’ın ilk milletvekili Mareşal Fevzi Çakmak ve Mustafa Kemal Atatürk bir arada. Bu tarihi dönemlerden günümüze kadar gelen tarihi eserler arasında Kozan Kalesi, Anavarza Kalesi, Karasis Kalesi ile Memluklar döneminde 1448 yılında inşa edilen Ulu Camii (Hoşkadem Camii), Kozan suyu üzerinde 9 gözlü Roma Köprüsü, tarihi evler, tarihi çarşı ile önemli ölçüde tahribat gören Ermeni Kilisesi kalıntıları yer almaktadır. YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 21 Anavarza Kozan ve havalisi, tarihin her döneminde önemini korumuş bir yerdir. Eski çağlardan beri, birçok milletin nüfuz mücadelesine sahne olan Kozan ve çevresi, verimli arazileri ve elverişli iklim şartları ile gerçekten göz kamaştırıcı bir özelliğe sahiptir. Tarih çağlarında Çukurova’da, dolayısıyla Kozan’da çok sayıda medeniyetin kurulması ve birbiri arasındaki nüfuz mücadelesinin uzun yıllar sürmesi, buranın tarihi, coğrafi ve iktisadi önemini ortaya koymaktadır. Kozan ilçesi, Anadolu-Suriye eski ticaret yolunun üzerinde bulunduğu için, ticari bakımdan büyük bir önem taşımaktadır. Hatta Hz. Mevlana Suriye yolculuğunu yaparken dahi bu yolu kullanmıştır. Seyahati esnasında Kozan Kalesi eteklerinde yaşayan 40 keşişle karşılaşması ise bu yolculuğunu doğrulamaktadır. Kozan ve yakın çevresinin sahip olduğu bütün bu olumlu şartlar, ilk çağlardan itiba- 22 KOZAN’IN MİMARI ren, çeşitli kavimlerin yöreye hâkim olma ve yerleşme arzularını kamçılamış, devletlerarası siyasi anlaşmazlık ve savaşlara yol açmış, yörenin birçok kavim arasında el değiştirmesiyle sonuçlanmıştır. OSMANLI DÖNEMİNDE KOZAN 1516 yılında Osmanlı İmparatorluğu yönetimine geçen Çukurova ve çevresi 1919 yılına kadar 450 yıl süreyle Türk kalmıştır. Yeni Çağ’da, yöredeki yerleşme faali­yet­leri ola­rak çeşitli Türkmen boylarına, Ramazanoğul­ ları’­na ve daha sonra Osmanlıların iskân faaliyetlerine rastlanmaktadır. Kozan ilçesi, 8 Mart 1919’dan 2 Haziran 1920 yılına kadar, bir yıl iki ay süreyle Fransız ve Ermeni işgalinde kalmış, 1920 yılında da yeniden öz benliğine ve Türklüğüne kavuşmuştur. O tarihten bu yana Türkiye Cumhuriyeti yönetiminde olan ilçede birçok Türk boyu yaşamaktadır. Ayrıca, Kozan’daki bazı köylerde Arabistan Yarımadası’ndan ve Kuzey Afrika’dan göç eden vatandaşlarımız da bulunmaktadır. YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 23 MİLLİ MÜCADELEDE KOZAN Birinci Dünya Harbi içinde İngiltere, Fransa, Rusya ve İtalya arasında gizli antlaşmalar yapılmıştır. Bunlardan İngiltere Hükümeti adına Albay Sayks (Marksyks) ve Fransa Hükümeti adına da Bakan Piko (Georges Pico) tarafından 18 Mayıs 1917’de Leningrat’da imzalanan sözleşmeye göre; İngilizler, Filistin ile (Musul dışında) Irak’ı, Fransızlar ise Suriye’den başka bütün Güney Anadolu’yu alacaklardı. Böylece Anadolu’da, İskenderun ve Mersin limanları ile Ergani bakır madenleri ve Kilikya (Çukurova) pamuk tarlaları Fransızlara bırakılıyordu. Fakat İngilizler Musul petrollerini ellerinden kaçırmak niyetinde değillerdi. Bunun için işgal edecekleri Antep, Maraş ve Urfa illerini koz olarak tutmak kararı ile yaptıkları sözleşmenin uygulanması yönünde harekete geçtiler. İşgal ettikleri yerler ile Çukurova’yı Fransızlara bırakarak aralarındaki antlaşmaya ters hareketle Musul bölgesini (Petrol Bölgesi) işgal ettiler. Musul bölgesinin işgali, Fransızlarla aralarının açılmasına sebep oldu. Birinci Dünya Savaşı sonunda 30 Ekim 1918 tarihinde imzalanan Mondros Mütarekesi hükümlerine dayanarak, Güney Anadolu’yu denetimi altında tutacak olan Fransızlar, 17 Aralık 1918’de Mersin’e çıkarma yaparak, Mersin’i işgal ettiler. 18 Aralık 1918’de Tarsus, 20 Aralık 1918’de de Adana işgal edilmiştir. Dilerseniz konumuzun dağılmaması için Mersin, Tarsus, Pozantı ve Adana olaylarına 24 KOZAN’IN MİMARI değinmeden asıl konumuz olan Kozan’ın işgaline girelim. Kozan’da bulunan Ermeniler Adana’nın işgalinden güç alarak Kozan’ın da işgal edilmesi için Adana İşgal Kuvvetleri Komutanı Bremon’a heyet göndermek suretiyle Kozan’ın işgalini istemişlerdir. Bu arada Kozan’ın Türk eşrafı ve ileri gelenleri Mutasarrıf İhsan Bey’in başkanlığında belediyede toplanarak son olaylar gözden geçirildi ve ne gibi bir hareket tarzı takip edileceği üzerinde duruldu. Neticede Adana’ya bir heyet gönderilerek işgal makamları ile temas edilip Kozan’ın işgalden kurtarılması çarelerinin aranması, olmadığı takdirde hiç olmazsa Kozan’a Ermeni askerlerinin gönderilmemesi kararlaştırılmıştır. Bu heyete Savcı Ruhi Bey, eşraftan dava vekili Topal Mustafa Efendi ve Kozan’ın çok sevilen genç yedek üsteğmeni Saim Bey’den müteşekkil bir heyet seçilmişti. Görevli heyet, Adana’ya gitti. İşgal makamları ile temas ederek Kozan Türk ve İslam halkının dileklerini işgal kumandanlığına anlattılar. İşgalin mutlak olduğunu fakat Ermeni askeri göndermeyeceklerine dair söz alarak döndüler. Bu olaylar cereyan ettikten sonra Yüzbaşı Tayyarda (Taillardat) komutasında Fransız işgal kuvvetleri Kozan’a hareket etmiştir. Bunu duyan Ermenilerde sevinç, Türklerde ise aksine bir endişe başlamıştı. 8 Mart 1919’da Fransız işgal heyeti; Tayyarda, Üsteğmen Sübi, Tayyarda’nın muavini Ermeni YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 25 Teğmen Terlemezyan, tercüman Balyan’dan müteşekkil olarak Kozan’a ayak basmak sureti ile temiz ve bereketli topraklarımızı kirletmeye başladılar. İlk defa Kozan Köprübaşı’nda Mutasarrıf İhsan Bey işgal kuvvetlerini karşılamıştır. Ermeniler, şımarık bir vaziyette “Yaşasin Ermenistan, Ermeni devleti kurulacak” naraları ile ellerinde Ermeni bayrakları köprübaşında toplanmışlardır. Bu arada Zafer Tak’ı kurmaya çalışırlar. Bunu gören Kozan’ın yiğit insanı Saim Bey olaylar çıkacağını belirtip Mutasarrıf İhsan Bey’le görüşüp Zafer Tak’ının kurulmamasını sağlar. TAYYARDA’NIN İLK İCRAATLARI İşgal Kuvvetleri Komutanını karşılamayan ve zafer tak’ının kurulmasını istemeyenlerden Belediye Başkanı Hüseyin Efendi görevden alınmış, yerine Yiğenzade Mehmet Efendi belediye başkanlığına getirilmiştir. Kozan’ın işgali bahis konusu olunca İngiliz ve Fransız makamları ile temas kurarak Kozan’ın işgalinden vazgeçilmesi veya Ermeni askeri gönderilmemesini sağlamak üzere Adana’ya gönderilen Savcı Ruhi Bey’le dava vekili Emmi Mustafa Efendi, ayrıca Mahfezade İbrahim Hoca’yı derhal Kilikya hudutlarından çıkartmıştır. Saim Bey de bu sürgünden nasibini almıştır. Adliye, jandarma ve polis memurlarının maaşlarına aşırı derecede zam yaptı. Bundaki amacı adalet cihazı ile icra kuvvetlerini elinde tutmaktı. 26 KOZAN’IN MİMARI İdare meclisi, Belediye meclisi, mahkeme heyeti üyeleri yarı yarıya Ermenileştirilir. Yani belediye meclisinde 8 üye varsa 4’ü çıkarılıp, 4 Ermeni tayin edilmek suretiyle bütün resmi makamlarda Türk ve Ermeni görevli sayısı denkleştirilir. Polis ve Jandarma sayısı Ermeni, diğer yarısı da Çerkez, Arap, Kürt ve Türklerden olmak üzere düzenlenmiştir. Kadirlili Çerkez Nuri Çavuş’un oğlu Cako ile Çerkez Murat ve Sefer Beyler jandarma subayı tayin edildiler. Cako Bey, Kozan’a gelip Tayyarda ile görüşmüştür. Tayyarda kendisine 50 silah vereceğini ve adamlarını hazırlamasını söylemiştir. Cako, bazı Türklere de Çerkez elbisesi giydirerek 50 kişiyi tamamlamış ve silahlarını alarak göreve başlamıştır. Fransa, Ermenilerin şikâyetlerini dinleyerek isteklerini yerine getirmek üzere, olağanüstü yetkili Tesviye Mesalih adı ile bir komisyon kurdurur. Zaman kaybetmeden hemen görevine başlayan bu komisyon, Türklerin ekonomik açıdan zayıflaması ve işgal kuvvetlerine mutlak itaatle bağlanması siyasetini gütmüştür. Kozan’ı terk eden ve dönüş yapan Ermeniler eski mallarını herhangi bir Türk’te bulduklarında bu komisyona başvururlardı. (Ermeniler sığır sürülerinin geçeceği yollarda beklerler, geçen sürülerin içinden beğendikleri sığır ve atları ayırırlar. Komisyona müracaat ederek “Bunlar benimdi. Giderken Hasan Ağa’ya emanet etmiştim. Gelirsem geri alır, gelmezsem de helal olsun demiştim. Mademki YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 27 geldim, mallarımı istiyorum. Şimdiye kadar da temin ettiği faydalar için 1800 lira da tazminat istiyorum” şeklinde beyanatta bulunarak, Türk ve Müslüman ahalinin ekonomik olarak daha çok zayıflatılmasını sağlıyorlardı. Komisyon, her zaman davacı olan Ermeni’nin davasını haklı bularak, beğendiği malları ona vermekte gecikmiyordu. Bu türlü istek ve şikâyetlerin uygulanması, Türklere karşı açılmış bir zulüm kampanyası halini almıştır. Dolayısı ile Türkler bu komisyona, zorla Tesviye-i Mesalih adını takmışlardı. Ermenilerin kurduğu Tesviye-i Mesalih komisyonları dışında Ermeni Öç Alayı ve Ermeni Gönüllü Fedaileri (Kamovar) gibi kuruluşlar da Kozan’da örgütlenip faaliyetlerine başlamışlardır. Tayyarda’nın emri ve Ermenilerin baskı ve tavsiyesi ile köylere gönderilen kamovar destekli tahsildarlar köylerden zorla vergi toplamış ve bulunan silahlara da el koymuşlardır. KOZAN DAĞLARINDA DÜŞMANA SIKILAN İLK KURŞUN ve BOZAT GEDİĞİ OLAYI Kazan işgal kuvvetleri komutanı, Haçin’de bulunan Ermenilerin talep ve istekleri doğrultusunda Kozan’dan Haçin’e silah, cephane ve para göndermek amacı ile başlarında bir Fransız subayı olmak üzere 40 kişilik bir askeri birliği gönderir. O tarihlerde Feke ilçesinde Reji Müdürlüğü ve Belediye Başkanlığı yapmakta olan Cezmi Bey (Çetinel), bu silahların Haçin’e 28 KOZAN’IN MİMARI girdiğinde tehlikeli olacağını düşünerek 12 kişilik çetesi ile dağlara çıkan Gizzik Duran’a (Şahin) haber göndermiştir. Kendisi gizlice Feke’den ayrılıp Tırtat civarında Gizzik Duran ve yanında bulunan Yırtlaz İsmail, Deli Bayram, Arap Ali (Yıldırım), Yerebakanlı Hasan, Yavuz Ali, Halil İbrahim, Mahya Murtaza Vezir Ali, Gür Ali ile görüşüp durumu haber verir. Haberi alan Gizzik Duran, durum değerlendirmesi yapıp arkadaşları ile Bozat gediğinde pusu kurulmasına karar verir. Anılan yere intikal eden Gizzik Duran ve çetesi yola hâkim olan noktalarda mevzilenirler. Beklenen an gelir. Öncü olarak Embiya Çavuş isminde bir Türk görünür. Buna ateş etmezler. Gizzik, bir fırsatını bulup Embiya Çavuştan gelenlerin ne zamana kadar geleceklerini sorar. Yarım saat içinde geleceklerini öğrenir. Gerçekten de yarım saat sonra Fransız subayı komutasında ve Misak isimli bir Ermeni’nin rehberlik yaptığı Ermeni Kamavor’lar korumasındaki silah ve cephane yüklü kervan gelir. Gizzik Duran, “Ben ateş etmeden hiçbiriniz ateş etmeyiniz!” diye çetesine emir verir ve sonuçta menzile giren kafileye ateş açılır. Başta Fransız subayı olmak üzere 40 kişilik düşman birliği imha edilir. Silah, mühimmat ve altın paralar ele geçirilir. Alınan bu silahlar çetelere dağıtıldığından milli mücadelede önemlidir. Olayın yaşandığı tarih 22 Kasım 1919’dur. Bu olay ilçede büyük bir infial uyandırır. Olaydan sonra, Bozat Köyü’nün muhtarı Hamza YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 29 ile kardeşi Musa, Kozan’a zorla getirilip, halka gözdağı vermek için kurşuna dizilirler. KARGAPAZARI ZAFERİ İşgal kuvvetleri komutanının emri ile bir Türk tahsildar, 3 Ermeni kamovar Kozan’a bağlı Karabucak, Şerifli, Mahyalar, Çürüklü, Minnetli ve Kuyubeli köylerinden vergi toplamak üzere gönderilir. Bunlar köylülere baskı yapıp zorla vergi toplamaya başlayınca, o yörenin ileri geleni Deli Hacı Ağa (Cengizhan) halkı ikna metodu kullanıp, yörenin ünlü hocası Şerif Hoca’ya işgal kuvvetleri komutanına vergi verilip verilmeyeceğini sorar. Ve bunların öldürülmelerinin caiz olup olmadığının açıklanmasını ister. Şerif Hoca’da gavura vergi verilmez. İşgal altında da namaz kılınmayacağını beyanla, öldürülmeleri şarttır. Fetvasını vermesi sonucu, üç kamovar ile bir tahsildar Deli Hacı Ağa’nın fedailerinden Gavur Ali Ağa ve çetesi tarafından öldürülür. Deli Hacı Ağa’nın kazandığı Kargapazarı zaferinin tarihi 24 Mart 1920’dir. Bu olaydan sonra Fransız işgal güçlerinin Haçin (Saimbeyli) ile olan bağlantıları kesildi. Karabucak köyünün kurucuları Dağlıoğlu Ali Kahya’nın soyundan gelen Deli Hacı Ağa’nın kazandığı zafer Fransız işgal güçlerinin dağlık bölgeler ile olan bağlantısını kesmiştir. Bu olay neticesinde, olayın kahramanı Deli Hacı Ağa’nın kardeşi Ökkeş Efendi, her ne kadar işgal kuvvetleri komutanı ile dostluk kurup çiftliğinde ziyafet vermiş ise de 30 KOZAN’IN MİMARI bu dostluk yetmemiş, Kozan’ın ileri gelenleri ile birlikte tutuklanıp manastır zindanında hapsedilmiştir. Bu olayda tutuklananlar şunlardır: 1. Ökkeş Efendi 2. Helvacızade Ahmet Hafi Bey 3. Na Ethem Usta 4. Nalbant Ethem Usta’nın oğlu Kemal Efendi. 5. Üçdutlu Şükrü Efendi 6. Himmet Çavuş 7. Gökoğlu Mustafa 8. Mısırlızade Avukat Mahmut Efendi 9. Çamurdanzade Mehmet Zait 10. Öğretmen Lütfullah Erdem 11. Öğretmen Ahmet Cemil Bey 12. Kuyuluk köyünden Battal Ağa Oğlu Ömer Efendi. Yukarıda isimleri yazılı tutukluların bırakılmasını Kadirli’den çetesi ile gelen Çerkez Nuri Çavuş, işgal komutanı ile konuşur, tahliyelerini ister ve bırakılmadıklarında da halkla birlikte silahlı eyleme başlayacağını söyleyerek baskı yapar. Neticede bu tutuklular bırakılmışlardır. HAMAM KÖYÜ BASKINI Kamovar adı verilen Ermeni haydut sürüleri durup dinlenmeden cinayetlere, soygunlara ve tecavüzlere devam ederler. Köy köy dolaşıp Türkleri soyarlar, öldürürler ve Çukurlara atarlar. YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 31 Kozan’da yaşanan bu çirkin ve kanlı olaylar her geçen gün artmaya başlamıştır. Yine böyle bir gün kamovarlar, Hamam Köyü’ne baskına başladılar. Fakat Hamam Köyü’nün uyanık ve fedakâr halkı, bu eli kanlı kamovarların niyetlerinin ne olduğunu biliyordu. Çünkü bu cinayet örgütlerinin daha önceden çok sayıda köyü ateşe verdiğini ve insanları öldürüp, soygunlar yaptığını bilmekte idiler. Aynı akıbete maruz kalmamak için önceden hazırlık yapmışlardı. Hamam köyüne baskına gelen eli kanlı kamovarlar köylülerin mukavemeti ile karşılaştılar. Köylüler kamovarlara ateş açtılar. Neye uğradıklarını şaşıran bu canavarlar, derhal Kozan’daki Fransız askeri komutanına haber gönderirler. Komutandan, Hamam köyünün kendilerine isyanla ateş açtığını ve acele kuvvet göndermelerini isterler. Kozan’dan Yozgatlı Teğmen Halil komutasında ve yine Ermenilerden müteşekkil jandarmalarla kamovar sürüsü takviye edildi. Teğmen Halil Bey, Ermenilerin Türklere reva gördükleri saymakla bitmez kötülükleri göz önüne getirerek köyün perişan olacağını düşündü. Ermeni kamovarlarına: “Durun, ben birkaç Jandarma ile gideyim, onları kandırayım. Beyhude kan dökülmesin” diyerek eline beyaz bir bayrak aldı. Köye doğru yaklaşınca “Durun! Ben mülazım Halil’im. Sizinle konuşacağım. Ateş etmeyin.” diye bağırdı. Köylülerin yanına vararak köylülerle beraber oldu. Bu hadise 32 KOZAN’IN MİMARI Hamam köyü sakinlerini büsbütün gayrete getirdi ve morallerini düzelti. Ermeni fedaileri bu durum üzerine, jandarmalarla beraber Kozan’a doğru kaçtılar. Bu olaydan sonra ova köylüleri köylerinde huzurlu olamayacaklarını düşünerek dağlara çekildiler. Hamam köylülerin bu kahramanca hareketleri Kozan’daki diğer köylere örnek olması açısından çok önemlidir. Hamam Köyü Baskını ve olaylar 24 Mart 1920 tarihinde yaşanmıştır. KOZAN İLÇE MERKEZİNDEKİ ERMENİ MEZALİMİ 8 Mart 1919’da askeri yönetimi devralan Fransızlar, yalancı Ermeni şahitlerin görüşlerini dikkate alarak yöredeki Müslümanların arazilerine el koydular. Yerli Ermeniler kudurmuşçasına fırsat buldukça Türklere ait evleri yakıyor, yağmalıyor ve insanları katlediyorlardı. Kozan’da bulunan 5 fırında Müslüman Türkler öldürülüp yakılmıştır. İlk defa, sabah namazından çıkıp evine gelmekte olan, şu anda Havacı General İhsan Aygün’ün dedesini aşağı çarşıda öldürüp aynı yerdeki fırına attılar. Annesine tütün almak için çarşıya inen Kozanoğlu Mustafa, Kadirli Caddesi’nde bulunan fırında yakılır. Büyük Cami karşısındaki fırında ise, Kozan Hükümet Konağı’nda görevli Tahrirat Katibi Ali Rıza Efendi ile Mal Müdürü Hamdi Bey öldürülüp yakılmışlardır. YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 33 Katliam fırınları Aynı zamanda yukarı çarşıda bulunan fırında da şu an isimlerini tespit edemediğimiz birçok Müslüman Türk yakılmıştır. İşgal müddetince öldürülüp kuyuya atılanlar, kurşuna dizilenler ve çeşitli şekilde öldürülen Kozanlıların sayısının 200 civarında olduğu, işgal sona erdikten sonra yapılan araştırmalarda tespit edilmiştir. MÜCADELENİN BAŞLAMASI ve KOZAN’IN KURTULUŞU Fransız işgalinin yaşandığı Mart 1919 içinde Kozan Sancağı’nda yaşayan yörenin tanınmış aşiret ve aileleri hedef alındı. Bunlar içinde İmamoğlu ile Kozan arasındaki ovalık bölgede yaşayan Kırıntılı aşiretinden Topaloğlu Halil, Kozan şehir merkezinde uzun yıllar Belediye Başkanlığı yapan Kurdoğlu Mehmet’in oğlu Hulusi, Sehlik Türkmen aşiretinin beyi Hasan Efendi’ye karşı Ermeni saldırıları adı geçen kişilerin can ve mal güvenliklerini tehlikede olduğunu gösterdi. Topalzade Halil, Kurdoğlu Hulusi, Sehlik Hasan çiftliklerini köylerini terk 34 KOZAN’IN MİMARI ederek Kozan sancağından dışarıya Toros Dağlarının batı tarafında kalan Kayseri topraklarına gittiler. Yine Kozan eşrafında Emmi Mustafa Faik Üstün de Kozan’ı terk ederek Kayseri’ye giden Kozalılarla buluştu. Develi ve Kayseri arasında dolaşan, sonra ailelerini de Kozan’dan getiren bu insanlar Sivas’ta kongre toplayarak milli mücadele harekâtını başlatan Mustafa Kemal ile görüşmek istediler. Mustafa Kemal ile görüşme haberleşmesini ve planlarını Sehlikzade Hasan Efendi gerçekleştirdi. Sivas Kongresi’nin tamamlanmasından sonra Ekim 1919 sonlarında Sivas’a gelen Kozanlılar, Mustafa Kemal ile özel bir görüşme yaptılar. Kozan Sancağı’nda yaşanan Fransız işgali ve Ermenilerin saldırılarına karşı bölgede mücadele yapmanın gerekli olduğu hakkında bilgiler verdiler. Kozanlılar Atatürk’e “Bizim malımız, paramız ve silahımız var, yalnız bunları bir düzene koyup yerinde kullanacak kumandana ihtiyacımız var.” dediler. Kozan heyetini dinleyen Mustafa Kemal Paşa bir karara vardı ve şöyle dedi: “Size istediğiniz komutanları vereceğim, fakat sizin hayatınız gibi vereceğim komutanların varlığı da bu işin büyük bir gizlilik, bir komitecilik ruhu içinde yürütülmesine bağlıdır. Şimdi siz Kayseri’ye hareket edin, komutanlarınız arkadan size yetişeceklerdir.” Kozanlıların huzurdan ayrılmasından sonra Mustafa Kemal Paşa, Binbaşı Kemal Bey’i (Kozanoğlu Doğan) takma adı ile Kilikya Kuva-i YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 35 Milliye Komutanlığı’na, Yüzbaşı Osman Bey’i de (Aydınoğlu Tufan) adı ile onun yardımcılığına görevlendirir. Daha önce Kayseri’ye hareket eden Kozanlılarla komutanlar, Develi’de Belediye Başkanı Kamberli Osman Bey’in evinde buluşurlar. Askeri heyete katılan Ratıp Bey de burada hazır bulunur. Görev bölümü yapılır. Binbaşı Doğan Bey ile Ratıp Bey Batı Kilikya Komutanlığı’na görevlendirilir. Kamberli Osman Bey’in evindeki toplantıya katılan Gizzik Duran ve çetesi, Osman Tufan Bey’i alıp Tufanbeyli’ye hareket ederler. Tufanbeyli’den Göksun’a varırlar. Meyremçil Beli’ni aşarak Osman Bey Andırın’a iner. Yaycıoğlu İbrahim Ağa’nın evinde karargâh kurarak, Doğu Kilikya Müdaafa-i Hukuk Cemiyeti’nin temelini bu evde atar. Daha sonra Kadirli Müdaafa-i Hukuk Cemiyeti’ni kurarak Kuva-i Milliye Teşkilatı’nı harekete geçirir. Yiğit Kadirli halkı, 7 Mart 1920’de Kadirli’yi işgalden kurtarır. Kadirli’ye inen Osman Tufan Bey, Kozan’ın kurtuluşunun nasıl yapılacağını, Kozan’dan varan heyetlerle görüşüp Müdaafa-i Hukuk Cemiyeti’nin kurulmasını ve yönetim kurulu ile başkanın seçilmesini ister. Ancak bu cemiyetin başkanlığını ulemadan ve okuryazar olanlardan hiç kimse kabul etmek istemeyince, daha sonra, Haçin baskınında şehit düşen Kahraman Ökkeş Bey (İlbeyi) gönüllü kabul eder. Böylece, Kozan Müdaafa-i Hukuk Cemiyeti kurulur. İlk iş olarak milis güçler oluşturulup, Grup Komutanlarına görev verilir. 36 KOZAN’IN MİMARI Bunlar: 1. Koyunevi Tabur Komutanı Sarıbahçeli Ahmet Ağa, Kırmızı Osman, Ağzıkaraca köyünden Musa Hoca (Özdemir) 2. Berber Bölüğü Komutanı Kurtlu Uşaklı Hacı Efendi 3. Aslanlı Bölüğü Komutanı Topalzade Halil Efendi. Hamam Köyü Grup Komutanı Bayramoğlu Hacı Mehmet Öztorun 5. Ceritler Grup Komutanı Kurdoğlu Hulusi Bey 6. Mansurlu Bölüğü Komutanı Abdussamet Samimi 7. Karacalar Bölüğü Komutanı Yiğenoğlu Ahmet Efendi 8. Andıl ve havalisi Müfreze Komutanı Hakkı Efendi (Turgut) 9. Sıralif Grup Komutanı Karabucaklı Deli Hacı Ağa. 10. Köreken Müfrezesi komutanı Bayatoğlu Ahmet Çavuş, Gebenli Ali ve Cücen Ali Hoca. Ferhatlılı Hamdi Ağca, Kamalı Hasan, Kamalı Mehmet 11. Döşeme müfrezesi Komutanı Yiğit Ağa (Kahraman Bey) ve Kadirlili mücahitler 12. Kuyuluk Bölüğü Komutanı Üzeyir Hoca oğlu Hasan Efendi 13. Kayhan Grup Komutanı Çolak Hacı Ağa Bu grup komutanları emrinde bulunan kahraman Kozanlılar, Kozan’a hücum etmek YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 37 üzere ilçeyi abluka altına alırlar. Durumu haber alan Fransız işgal kuvvetleri komutanı Tayyarda hazırlık yapar. Bir Haziran’ı 2 Haziran’a bağlayan gece yarısından sonra Kozan’ın yerli Ermenilerini de yanlarına alarak işgal kuvvetleri Kozan’ı boşaltırlar. 2 Haziran 1920 günü Türk Milis Kuvvetleri Kozan’a girdiler. Böylece bir yıl, 2 ay, 24 gün işgal altında kalan Kozan ve çevresi düşmandan temizlendi. Hoşkadem Camii önü 2 Haziran Kurtuluş Etkinlikleri Her yıl 2 Haziran günü Kozan’ın Kurtuluş Bayramı olarak büyük bir coşku ile kutlanmaktadır. Kozan, Cumhuriyet’in ilanından sonra 1923 yılında vilayet hüviyetine kavuşmuş fakat birtakım siyasi uyuşmazlıklar nedeniyle 1926 yıllarından sonra il statüsü lağvedilerek Adana iline bağlı ilçe haline getirilmiştir. Kozan vilayetlik hakkının iadesi için zaman zaman siyasetçiler ve bürokratların yanı sıra medya mensupları da birtakım girişimler ve Kozan’ın vilayetliğinin iadesi yönünde programlar yapılsa da vilayetlik konusunda netice çıkmadı. 38 KOZAN’IN MİMARI Yine 1996 yılında Osmaniye’nin vilayet olması ile eş zamanlı olarak gelen fırsatta elimizin tersi ile geri çevrilmiş ve çok yaklaştığımız vilayetliğimiz bir defa daha hayal olmuş oldu. Son olarak Belediye Başkanı Mimar Kazım Özgan ve Kozan Kent Konseyi 2010 yılında Kozan’ın vilayetlik hakkının iadesi çalışmasını başlattılar. Belediye Başkanı Mimar Kazım Özgan’ın son yıllarda gerçekleştirdiği müthiş atılım hamleleri nedeniyle Çukurova’nın parlayan yıldızı haline gelen ilçenin tarihini kısaca verdikten sonra şimdi de Kozan’ın Mimarı Özgan’ı tanıyalım. YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 39 2. BÖLÜM KOZAN’IN MİMARI ÖZGAN Halka hizmet, Hakk’a hizmettir felsefesini benimseyerek çalışan Kozan Belediye Başkanı Mimar Kazım Özgan’ın başarılarla dolu ilginç yaşam öyküsü takdir edilecek türden... 1975-76 - 5. sınıf.. Tahsin ve Elif Özgan çiftinin 8 evladından biri olan ve 10 Mart 1964 yılında dar gelirli bir ailenin çocuğu olarak Kozan’da dünyaya gelen Özgan, Çukurova’nın kavurucu sıcağıyla pamuk tarlalarında çapa yaparken tanıştı. Ailesinin ekonomik koşulları iyi olmadığı için kendi eğitim masraflarını karşılamak ve aile bütçesine katkıda bulunabilmek için küçük yaşlardan itibaren pamuk tarlalarında ırgat olarak çalıştı. Kâh bir pamuk tarlasında çapa yaptı, kâh bir narenciye bahçesinde portakal topladı. 40 KOZAN’IN MİMARI Eski Kabasakal İlkokulu’na devam ederken ailesi Tavşantepe mevkiine yerleştikten sonra iki sene köye gidip gelerek ilkokulu bitiren Özgan, Kozan Ortaokulu ve ardından Kozan Endüstri Meslek Lisesi’nden mezun oldu. Başkan Özgan gençlik yıllarını şöyle dile getiriyor: “Gençlik yıllarım, lise yıllarım Kozan’daki bir köylü çocuğu nasılsa öyle geçmiştir. İnek çobanlığı da yaptım, koyun çobanlığı da… Özellikle Kozan’a geldikten sonra portakal bahçelerinde portakal topladım. Küfe çektim, kamyona kasaları yükledim. Bahçe suladım, karpuz ektim. Mısır, pamuk, lahana ne dersen hepsiyle uğraştım. Böyle geçti gençlik yıllarım.” YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 41 TEK SERMAYEM OKUMAKTI “Okumaya çok önem verdim, çünkü ailem dar gelirli olduğu için tek sermayemiz okumak olacaktı. Bu bilinçle okumaktan yılmadım. Dergi alarak sınavlara hazırlandım. Çukurova insanının yaşadığı zorlukları yaşayarak öğrenen Kazım Özgan sanat okulu mezunu olmasına rağmen, 1983 yılında Selçuk Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Mimarlık Bölümü’nü kazanarak, hayatındaki ilk büyük başarısını elde etti. Üniversite yıllarında sosyal anlamda dolu dolu bir öğrencilik yaşadığını belirten Özgan, eğitimini başarıyla tamamlayarak 1986 yılında mimar oldu. Başkan ve Ailesi Üniversiteyi bitirdikten sonra Antalya’nın Serik ilçesinde serbest mimar olarak çalışan Başkan Özgan, iki yıl içerisinde altmışa yakın projeye imza attı. Turizm bölgesi olan Belek’te üç adet kooperatif projesini yaptığını aktaran Özgan, Mimar ve Tıbbi Laborant Zehra Hanım’la o yıllarda evlenir. Özgan ailesinin 42 KOZAN’IN MİMARI Aslı, Enes ve Tarık adında 3 evladı olur. 19881989 yıllarında Sivas ilinde askerliğini yapan Özgan, askerlikten sonra Sivas Belediyesi’nde devlet memuru olarak göreve başlar. Sivas’ta kaldığı süreyi ve orada kazandığı deneyimleri kısaca aktaran Özgan, o yılları şöyle anlatıyor: Yaklaşık 15 yıl daimi mesleğim olan mimarlıktan tutun da, on yıldan fazla idari görevim oldu. İmar Müdürlüğü ve Harita Proje Müdürlüğü görevini yaptım. Çok ciddi yerel yönetim tecrübem oldu. Sivas Belediyesi benim için bir okul gibiydi. Türkiye’nin en ünlü mimarlarıyla çalışma imkânım oldu. Onlara danışmanlık yaptım. Sivas Belediyesi’nde gerçekten çok zengin bir tecrübeye kavuştum. Mimarlıktan ziyade Sivas’taki çalışmalarım bana belediyecilik tecrübesi kazandırdı. Sivas’ta çok özgün ve güzel projelere imza attım. Teknik birimlerin başında olunca bu işleri bizzat koordine eden insandım. Bu sayede belediyeciliği uygulayarak öğrendim.” İLK SİYASİ DENEYİMİ “1998 yılıydı, tesadüf eseri bir telefon aldım. Buradan bir partiden belediye başkanlığı adaylığım istendi. Ben de hiç düşünmeden olur dedim. Macera gibi bir şeydi, başladık. İşte o zaman tabi ki tecrübesiz bir siyasetçiydim ama insan başlayınca tecrübe kazanıyor. Seçimleri kaybettim ama 4.500 civarında oy almıştım. Fazilet Partisi o zamana kadar hiç meclis üyesi çıkarmamıştı ama biz mecliste temsil etme YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 43 imkânını sağladık. Mensubu olduğum partide başından beri yer aldım. Sonra arkadaşlarımız tekrar aday olmamızı önerdiler, ben de olabileceğini düşünerek yola çıktım. 2004’de AK Parti’den Kozan Belediye Başkanı adayı oldum. Hamdolsun Kozan halkının büyük teveccühü ile vekâleti bize verdiler.” Mimar Özgan’ın Belediye Başkanı olmadan önce sosyo kültürel ve mesleki deneyimlerine kısaca göz atmayı uygun görüyoruz. Sivas Belediyesi’nde 15 yıl aktif olarak çalışan Başkan Özgan, bu zaman zarfında birçok sosyal projeye de izma attı. Özgan’ın o yıllarda gerçekleştirdiği her proje onun yöneticiliğini geliştirmesine neden olurken, bugün Kozan’ın yıldızı parlayan kent hüviyetine bürünmesinin ön hazırlıkları niteliğini taşıdığın düşünüyoruz. Kazım Özgan_Sivas İmar Müdürlügü Devlet memurluğu görevi dışında da birçok sivil toplum kuruluşuna üye olan Mimar Özgan Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kayseri Bölge Kurulu 1989–2003 üyesi, Sivas Gök Medrese Tarihi Eserleri Koruma ve Yaşatma Vakfı kurucusu, Yönetim Kurulu Üyesi ve Genel 44 KOZAN’IN MİMARI Sekreteri gibi birçok kurum ve kuruluşta da görevli olarak çalıştı. Kariyerini sürekli geliştiren Kozan Belediye Başkanı Kazım Özgan’ı daha iyi tanımak için başkanlık görevinden önce yürüttüğü projelerden birkaç örnek verelim: Yönettiği ve Katıldığı Faaliyetler, Katıldığı Seminer, Sempozyum ve Yaptığı Çalışmalar: TODAİE, Mesleki Eğitim Semineri (katılımcı), Sivas’ta Yeşil, Rekreasyon ve Sağlık Turizmi (workshop koordinatör) Sivas’ın Problemleri ve Çözüm Yolları (workshop koordinatör) Gök Medrese Sempozyumu I (koordinatör), Gök Medrese Sempozyumu II (koordinatör), Tarihi Kentler Birliği Toplantıları (katılımcı), Toplam Kalite Yönetimi (katılımcı) Başkan Mimar Kazım Ozgan Yönettiği Restorasyon Çalışmaları: Susamışlar Konağı restorasyon projesi ve uygulaması, Abdiağa Konağı restorasyon projesi ve uygulaması, Uzunhacıoğlu Camii proje ve uygulaması YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 45 Koordinasyonunu Yaptığı Proje ve Çalışmalar: Gökmedrese Röleve restütisyon ve restorasyon projesi, Kaleardı koruma imar planı ve uygulama projeleri, İnönü Konağı restorasyonu Proje ve Uygulama Sorumlusu Olarak Yapılan Çalışmalar: Sıcak Çermik Sefa Oteli, Özürlüler Kültür Sitesi, Gençlik Kültür Siteleri (2 Adet), Büşra Anaokulu, Sebahattin Öztürk Spor Salonu, Toplu Konut (1000 Adet), G.Ö. Bölgeleri Mimari Projeler (4000 Konut), Sosyal Konutlar, 300 Kişilik Öğrenci Yurdu, Aşevi, İtfaiye Merkez Binası ve burada ismi sayılmayan birçok proje... 2004 yerel seçimlerinde Kozan Belediye Başkanı seçilen Mimar Kazım Özgan, yaptığı çalışmalarla kentin geri kalmışlık imajından kurtulmasına vesile oldu. Mimar Özgan’ın bu başarısı kendisinin 2009 yerel seçimlerinde de ikinci defa belediye başkanı olmasını sağladı. 2009 yılı Kozan için çok önem arz eden bir yıl oldu. Çünkü Kozan Halkı Kozan’ın değişiminin devamı için “Hizmete devam” dedi. KOZAN KADERİNE TERK EDİLMİŞTİ Kozan’da doğup büyüyen ve kentin sorunlarını çok iyi bilen Başkan Özgan, 2004 yılı öncesi ve sonrasında kentte yaşanan sosyal ve kültürel değişimi şu şekilde izah ediyor: “Kozan’da sosyal, kültürel yapıya bakmak gerekirse, bu tespitim 1999’da da vardı, 2004’te de vardı. Kozan’da hayatın saat altıda bittiği, kapıların kapandığı, her an televizyonların 46 KOZAN’IN MİMARI başında akşamların geçirildiği bir Kozan vardı. Kaldırım benim yaptığım ve eleştirilen bir nokta idi. Caddeler düzenli değildi. Memlekette bir tane wc yoktu, özellikle bayanlar için olmayan bir kentti burası. Çocukların gidebileceği bir tane düzgün parkı olmayan, ailenizle gidip oturabileceğiniz bir parkı olmayan… Alparslan Türkeş Parkı dışında ikinci bir parkı 1999 ve 2004’te gösteremezsiniz. Adnan Menderes Parkı bile lambası yanmayan, kocaman bir bankamatiğin konulduğu çevresi çalışmayan bir yerdi. Sinema atıldı, öyle bir kentle karşı karşıyaydık. Biz göreve başladığımızda Kozan’ın tozlu, kirli caddeleri vardı. Parkı, refüjleri yoktu. Aydınlatma düzeni yoktu, göç yolu daha yeni aydınlatıldı. Çevre yolu yoktu, Atatürk Parkı diye bir şey yoktu. Öyle bir Kozan’la karşılaştık. Ama bunun yanında 1999 yılında siyasi yaşamımda ciddi anlamda dikkatimi çeken bir şey oldu. Kozan’a en yakın köylerden olan Eskikabasakal doğumluyum. Kozanlısın, Karabuza’yı bilmiyor musun derler. Ben o köyde doğdum ve büyüdüm. Burada bir kampanya başlattılar; Sivas’tan bir doğulu getirttiler. İthal ettiler. İthal başkan olacak diyerek beni böyle haksız ithamlarla karşı karşıya getirdiler. Yani hangi mahalleye gitsem kendi kardeşlerim bile Sivas’tan bir Kürt getirtmişler sözünü duyuyorlardı. Burada şunu öğrendim: Kozan’da siyaset daha önce seviyesiz, ilkesiz yapılıyordu. Biz hem 1999’da hem de 2004’te bunu aşmaya çalıştık. Yapacaklarımızı anlatarak yola çıktık, 2009 da ise yaptıklarımızı ifade ederek ve YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 47 yapacaklarımızdan bahsederek son seçime hazırlandık. Kimseden sizi işi alacağız diyerek oy istemedik. Kimseye otogarı size vereceğiz, parkı şuna vereceğiz diyerek siyaset yapmadık. Kozan Bundan dolayı bu iki seçim ve hatta üç seçimde Kozan tarihinde bir milattır siyasi anlamda söylemek gerekirse. Hem sosyal barış adına hem de ilkeli siyaset yapma adına önemli seçimlerdi. Önceleri çok insan bana cephe oluşturmuşlardı. Belli kesimler, aileler, Kozan’ın önde gelen simaları diyebiliriz. İsim vermeye gerek yok ya, herkes bunu biliyor. Benim üzerimde bir linç kampanyası vardı. Hem adaylığım sürecinde hem de seçimlerde vardı. Bunun bariz örneği Şevkiye Mahallesi’nde tahrik unsuru yaptılar. Oralara girmeye gerek yok çirkin şeylerle karşı karşıya geldim. Bu seçim önemliydi. Burada Kozan’ın sağduyusu mu yoksa gerçekten popülist siyaset mi hakim olacaktı? Ben ondan dolayı çok önemsiyorum; ben seçildiğim için değil, başka biri de olabilirdi. Ama Kozan halkı tarihi kararını vermiştir. 48 KOZAN’IN MİMARI Hizmetlerin devamı noktasında ufkunu açmıştır Kozan’ın.” 2004 YILI KOZAN İÇİN MİLAT OLDU “Sosyal anlamdaki bir Kozan’ı az önce tarif etmiştik. Ne kadar geri kaldığını, akşam hayatının bittiğini, eğlenmek için bir parkının olmadığından bahsetmiştik. 2004 öncesi 2004 sonrası, milattan öncesi ve milattan sonrası gibi bir şeydir. İlk geldiğimizde bir defa emniyetimiz, karakolumuzla beraber asayiş noktasında belli mesafeler kat ettik. Kozan Çarşısı İyi hatırlıyorum, başıma gelmişti; benim evim dahil bir gecede 9 ev silahla taranmıştı bu memlekette. Sonra devlet burada bu olaya hâkim oldu. Sonra bir fiziksel çevreye hitap etmeye başladık. Mesela ne yaptık? Göç yolu üzerinde bir tekel bayii vardı, kaldırdık. Orta refüj yoktu, refüj yaptık. Aydınlatmayı yaptık. Ondan sonra gözlemeci börekçi açtırdık oraya. Sinemayı faaliyete geçirdik. Vizyondaki filmleri getirmeye başladık. Konferanslar başladı derken YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 49 biz burada lokomotif görevi yapınca bu defa sivil toplum örgütleri, dernekler, vakıflar bu konferans işini devam ettirmeye başladılar. Yavaş yavaş insanlar sokağa çıkmaya başladılar. İşe ilk olarak sinema ile göç yolunda başladım. Sonra aşağı ve yukarı çarşıya başladık. Tarihi mekânımız olan aşağı çarşıda bırakın bir bayanın geçmesini, ailenin geçmesini tarih yazmazdı. Ama biz orayı tanzim edip ışıklandırdıktan sonra cami meydanını yayalara açtıktan sonra sosyete pazarını oraya getirdik. Orası artık tarihinde görülmemiş bir insan kalabalığıyla karşı karşıya geldi. Bir defa şuanda bakacak olu rsak akşam çıkın ve huzurla dolaşın. Atatürk Parkı, TRT Gezelim Görelim Adana Valimiz İlhan Atış’ın girişimleri ve il özel idaresinin katkılarıyla Eski Kozan bölgesinde bulunan Camii Kebir Caddesi, Aşağı ve Yukarı çarşıda bulunan yaklaşık 200 dükkânının restorasyonu ile gerçekleştirilen sokak sağlıklaştırma çalışması ile çarşı yeni bir görünüme kavuşturuldu. Artık hayat daha farklı bir şekil almaya başladı ve yöresel ürünlerin ve hediyelik eşya satan işyerlerinin açılmaya 50 KOZAN’IN MİMARI başlaması doğru yolda olduğunun bir göstergesi olduğuna inanıyorum. Tabi ki burada bize olduğu kadar Kozanlı hemşerilerimize de büyük görevler düşmektedir. Bu değişimi birlik içerisinde gerçekleştirmemiz gerektiği kanısındayım. Beypazarı, Safranbolu örneğinde olduğu gibi artık çarşılarımız cıvıl cıvıl olacak. Fakat yeterli mi değil, istenilen yolda ilerliyoruz. Atatürk Parkı’nı ele aldık. Daha önce orası balicilerin, hapçıların, ne olduğu belli olmayan insanların işgali altında değil miydi? Orası çamurdu, koku vardı, çocuk parkı yoktu, spor alanları yoktu. Ama şimdi orada park adına her şey var. Spor tesisleri var, anfi tiyatro var, çocuk oyun parkı var, kondisyon parkı var. Ailelerimizin geç saatlere kadar dinlenebileceği Park Cafe ve Yörük Çadırı da mevcut. Yani orada bir parkta olması gereken her şey var. Vatandaşlarımızın tur atabileceği deniz bisikletler dahi var. Dolu dolu bir tasarımı var. Akşam insanlar orada. Kaleye çıkın insanlar orada. Muhsin Yazıcıoğlu Parkı’na gelin, insanlar orada. Camii Meydanı’na gelin. Konağa gelin, vatandaşlarımız misafirleriyle orada, Dagılçak belediyemizi hizmetiyle buluşması sonrasında yeni görünümüne kavuşmakta ve sosyal hayat çok değişti. Kozan artık kentleşme yolunda çok önemli adımlar attı. Bunu yerel anlamda söylemiyorum. Adana’da konuşuyorlar. İstanbul’da konuşuyorlar. Tarihi Kentler Birliği’nden ödül aldık. Bu ödülün biri Tarihi Kentler Birliği’nin kale projesine, konak projesine verdiği bir ödüldür. Ve önemli bir şeydir. Sosyal hayattaki bu YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 51 aşamayı anlattıktan sonra bir de mantalitemiz değişiyor. Mesela ilk yıllarda sinemayı onarıyorum, niye yapıyorsun ne gereği var, o kadar para harcanır mı diyorlar. Lisenin oraya tuvalet yapıyorsunuz, çeşme yapıyorsunuz, ne gereği var, buraya havuz yapsaydın diyorlar. Yahu kardeşim bu memlekette tuvalet yoksa şehirden, medeniyetten bahsedebilir misiniz? Şimdi bizim buraya da kaldırım yapılsın, park yapılsın, şu olsun bu olsun sözlerini duyuyoruz. Artık zihniyet değişti. Eskiden bunu eleştiren insanlar şimdi Atatürk Parkı’nda fıskiye de olsa diyorlar. Şurada şu da olsa diyorlar. Artık hedef de büyüdü, ufuk da büyüdü, halkımızın ufku genişledi. Vatanseverlik çalışarak, hizmet yaparak, geçmişine sahip çıkarak olur. İşte milliyetçilik budur. Geçmişine sahip çıkmayan bir toplumun milliyetçi olduğu iddia edilebilir mi? Dolayısıyla geçmişimizi gelecek kuşaklarımıza aktarmak için Türk büyükleri büstlerinin bulunduğu ve etkinliklerin yapıldığı meydanın buna en güzel örneklerden biri olduğunu düşünmekteyim.” KOZAN DEMEK ÇUKUROVA DEMEKTİR! “Beş sene önce Türkiye’nin haberi olmayan bir Kozan vardı. Şimdi Türkiye’nin haberi olan bir Kozan var. Çünkü Beypazarı’na otobüsler gönderdim. Bir kamyon portakalı doldurup meclise götürdüm. Televizyonların ana haber bültenlerinde çıktı. İstanbul Taksim meydanında 52 KOZAN’IN MİMARI yapmış olduğumuz tanıtım yine televizyonlarda çıktı. Gezelim Görelim programında ve pek çok ulusal kanalda Kozan konuşuldu. Birçok önemli köşe yazarları Kozan’ı yazdılar. İlber Hoca’nın kaleminden Kozan’ın önemini yazmasından önemli bir şey olabilir mi? Bunlar ilerde tarihi bir vesika olacaktır. Mehmet Altan gibi önemli bir yazar geliyor ve şöyle iddialı bir cümle kullanıyor: ‘Kozan demek Çukurova demektir.’ Bundan daha büyük paye olabilir mi Kozan için? Sosyal anlamda ve kültürel anlamda Kozan artık değişmiştir. Bunu kimse inkâr edemez. Ben en büyük değişimi, zihniyetteki değişimi gösteriyorum. Sonra kentleşme alanına bakarsak Kozan’da 110.000 metre altyapı açığı vardı. Daha önceki yönetim biz altyapıyı bitirdik, yerin üstüne yeni çıktık diyordu. Biz aldık, projelendirdik ve 90.000 metrelik kısmını tamamladık. Yağmur suyu sorununu da çözmek için projeler hazırlayarak çözümüne de başladık Biz en büyük parayı alt yapıya harcadık ve harcıyoruz. Şehir kentleşmesi sürecinde en önemli faktör olan kaldırımlarımızın düzenlemesini yaptık. Bu çalışmalarımız devam edecek. Yine hükümetimizle işbirliği içerisinde Irmak Caddesi ve Saimbeyli Caddesi’nde elektrikleri yer altına aldık. Sinemayı onardık. Atatürk Parkı, Muhsin Yazıcıoğlu Parkı, Yaverin Konağı’nı restore ederek butik otel ve restoran olarak turizme kazandırdık. Tarihi mekânlara sahip çıktık. Aşağı ve yukarı çarşıya yeni bir görünüm kazandırdık. Yine Kale yolu elden geçirilerek Kale ve çevresi bugün cıvıl cıvıl bir hal aldı. Manastırda çevre YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 53 düzenlemesi yapılarak bu mekânı mesire alanı olarak vatandaşlarımızın kullanımına sunduk. Kozan genelinde park ihtiyacı çok fazlaydı. Mahallelerimizin birçoğunda park alanlarını projelendirerek kullanıma açtık ve açamaya devam edeceğiz. Çukurova’nın ve Türkiye’nin parlayan yıldızı haline gelen kent, son yılların gözde turizm merkezleri arasındaki yerini alma yolunda büyük bir hızla ilerliyor.” ÖZGAN’IN BAŞARISININ ŞİFRELERİ Yaptığı çalışmalarla Kozan’ı Türkiye gündemine taşıyan Belediye Başkanı Mimar Kazım Özgan, bu başarısını şu şekilde açıklıyor: Başarımız: Yeni bir ufuk, şeffaf ve modern belediyecilik anlayışı ile hareket etmememizden kaynaklanmaktadır. Denetim mekanizmasını iyi çalıştırarak belediyemizin ekonomik girdilerini yerinde kullanıp sıkı kontrolden geçirmekteyiz. Farklılıklarımız: Rutin hizmetlerin dışına çıkmayan belediyeyi ayağa kaldırıp daha yaşanabilir bir Kozan için ilçede devasa hizmetler başlattık. Klasik belediyecilik anlayışını bir kenara bırakıp doğru ve kalıcı hizmetler için yola çıktık. Sadece bugün değil yarınlar için çalışan bizler gelecek nesillere yaşanabilir bir kent bırakma gayretindeyiz. Yeniliklerimiz: Tarih, medeniyet ve kültür kokan şehrimizi kentsel dönüşüm projelerimiz ile turizmde hak ettiği yere getirme çabasındayız. 54 KOZAN’IN MİMARI İnsan odaklı ve mesai mefhumu tanımayan hizmet anlayışı ile çalışıyoruz. Yönetim Anlayışımız (Performans Yönetimi): Belediyemiz personellerine itina ile davranılarak, değerli oldukları hissettirilir ve onlarla sürekli bir araya gelinir. Ramazan ayında ve bayramlarda da personellerimiz unutulmaz. Belediyemiz hizmet içi eğitimin öneminin bilincindedir. Başkan ile vatandaş Bu nedenle sürekli Kozan halkı için çalışma ve daima çözüm üreterek güler yüzlü olmaları konusunda telkin edilir ve toplantılarla buna teşvik edilirler. Performans değerleme konusunda personellerimiz göz önünde bulundurulur, gerektiği zaman terfileri yapılır. Kozan Belediye Ailesi olarak adlandırdığımız bir aile kavramı ile personel ilişkilerimiz yürütülür. Yönetim ve çalışma ekibi sürekli bir araya gelerek kaynaşmaları sağlanır ve sorunları ya da önerileri dikkate alınır. Personel motivasyonumuz birim amirleri ve bizzat başkanımız tarafından YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 55 sağlanmakta, bütün personellerimize sevgi ile yaklaşılmaktadır. Başarılı olduğumuz alanlar: Sosyal, kültürel, restorasyon, kentsel dönüşüm, altyapı ve üst yapı alanlarında başarılıyız. Tanıtım, pazarlama ve reklâm da başarılı olduğumuz alanlar arasında. Belediyemiz geçtiğimiz 6 yıl boyunca Kozan’ın ulusal ve yerel basında hak ettiği yeri alması için çalıştı ve ilçemizin ülke genelinde tanınan popüler bir ilçe olmasına büyük katkılar sağladı. Başkan inşaat işinde Başarılı Örnek Uygulamalarımız: Belediyemiz altyapı ve üst yapı sorunu için düğmeye bastı ve altyapısı olmayan mahallelere kadar uzandı. Bunun yanında kentsel dönüşüm projeleri ile ilçeyi tarihi dokusuna uygun biçimde restore etmeye çalıştı. Projelerimizin bir kısmı tamamlanırken bir kısmı devam etmektedir. Tarihi dönüşüm projelerimiz ile güzel bir kent amaçlamaktayız. 56 KOZAN’IN MİMARI Şehrimizin çehresini değiştireceğine inandığımız projelerin bir kısmını hayata geçirmiş bulunmaktayız bir kısmı ise halen devam etmektedir. Tarihi bir yapı olan Yaver’in Konağı’nın restorasyonu tamamlanarak butik otel ve restoran olarak hizmet vermeye başlamıştır. Kentsel Döşüm Projesi ile asıl dokusuna uygun olarak restore edilen tarihi dükkânlar dünü ve bugünü birleştiren yeni dokusu ile tamamlanarak halkımızın hizmetine sunuldu. mlanarak halkımızın hizmetine sunuldu. Başkan ve çocuk Meclis kararıyla kardeş ilçe seçtiğimiz belediyelerimiz ile sıcak ve örnek ilişkiler kurarak Beyoğlu Belediye Başkanı Ahmet Misbah Demircan’ı Kozan konferanslarına davet ettik. Bu davetten sonra başarılı 90 öğrencimizi ve 10 öğretmenimizi Beyoğlu Belediyesi’nin Kefken Yaz Kampı’na misafir olarak gönderdik. Yine bu kardeşlik ilişkilerimiz kapsamında kardeş ilçemiz Beypazarı’na misafir olarak gittik ve onları da ilçemize davet ettik. 24-26 Eylül 2004 tarihinde sosyal, ekonomik, kültürel boyutu ile Kozan’ın uzman kişilerce konuşulup tartışıldığı “Dünden Yarına Doğru YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 57 1. Kozan Sempozyumu’nu” düzenledik ve bu sempozyuma Beypazarı Belediye Başkanı Av. Mansur Yavaş “Beypazarı Işığı” başlıklı sunumun konuşmacısı olarak katıldı. Kardeş ilçemiz olan Kadirli ilçesi ile medyanın büyük ilgi gösterdiği Kozan-Kadirli Kardeşlik Buluşmasında iki ilçe arasındaki Sunbas Çayı’na yılan bırakarak kardeşliğimizi pekiştirdik ve bunu şölen havasına dönüştürdük. Konya’nın Kulu Kozanlı Kasabası ile kardeşliğimizi ise Konya Selçuk Üniversitesi’nde eğitim gören Kozanlı öğrencilerin düzenlediği Kozanlılar gecesinde ilan ettik ve bu kardeşlikten sonra 2 Haziran Kozan’ın Kurtuluşu etkinliklerine Kulu Kozanlı Belediye Başkanı Tahsin Başoda ve Belediye Meclis üyeleri katılarak bizleri onurlandırdılar. Başkan yufka açıyor Kozan Belediyesi’nin sosyal ve kültürel alanda yaptığı etkinlikler saymakla bitecek gibi değildir. Sayısız konuğu ilçemizde ağırlamamızın yanında, bölgemizin değeri olan Karacaoğlan’ı gelecek nesillere bırakmak için 58 KOZAN’IN MİMARI Feke Belediyesi ile birlikte düzenlediğimiz Karacaoğlan Festivali gerçekleştirdiğimiz ciddi projelerimizdendir. Festival, belediyemiz tarafından hastane kavşağına yaptırılan Karacaoğlan Anıtı açılışı ve akşam saatlerinde büyük usta Neşet Ertaş konseri son buldu. İl dışında çeşitli üniversitelerde öğrenim gören Kozanlı gençlerimizi de düzenledikleri Kozanlılar gecelerinde Kozan Belediyesi olarak yalnız bırakmadık onlara belediye başkanımız ve ilçe vatandaşlarımızın katılımları ile destek olduk. Çaylar başkandan Batı geçiş çevre yolu çalışmamız Kozan’ımızın şehir içi trafiğine bir nefes aldırdı. Hükümetimiz tarafında ilçemiz yapılan 864 TOKİ evleri ve yine hükümetimiz desteği ile 2004 yılında yeniden yatırım planına giren ve bugün tesislerin açılmaya başlandığı KOSB (Kozan Organize Sanayi) Kozan’ın işsizlik çıkmazına merhem olmaya başladı. YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 59 Halkla İlişkiler: Halkın sorunları ile belediyemiz tarafından yakından ilgilenilip gerekenler yapılmaktadır. “Ramazan Sohbetleri, Okullarda Öğrenciler ile Buluşmalar” sağlanmakta, cenazelere başsağlığına gidilmektedir. Belediye Başkanımız tarafından esnaf gezileri yapılmaktadır. E-Belediyecilik: Kurumsal anlamda internet sitemiz üzerinden e-belediyecilik uygulamamız bulunmamaktadır. Fakat belediyemiz internet ağını oldukça önemsemektedir. İnternet sitemiz www.kozan.bel.tr aracılığı ile faaliyetlerimiz halka duyurulur ve halkımızın Başkanımız Sayın Kazım Özgan’ın e-posta adresine gönderdiği postalar okunur ve cevaplandırılır. Gerekiyorsa kendilerine bizzat Başkanımız tarafından telefonla dönülür. Öneri ve şikâyetler dikkate alınarak talimatlar ilgili birimlere verilir. Halkımızın bilgilenmesi konusunda belediyemiz titiz bir şekilde çalışmaktadır. Bunun dışında Belediye Başkanımız Mimar Kazım Özgan, diğer Kozan sitelerine de girerek Kozan dışındaki Kozanlı hemşerileri ile de buluşup Kozan’da gerçekleşen değişimlerden bahsederken onların önerilerini de göz önünde bulundurmaktadır. Yetki Devri ve Paylaşımı: Belediye Başkanımız Mimar Kazım Özgan yetki konusunda da ayırım gözetmeden makamda olmadığı sürece belediye meclis üyelerine sırası ile makamı bırakmaktadır. Birim amirlerini de yine kendi yetkileri dâhilinde yetkilendirmektedir. Kozan Belediyesi personeline güvenmekte ama işlerini de birimlerini zaman zaman takip ederek yürütmektedir. 60 KOZAN’IN MİMARI Belediyemiz Yüz Ölçümü: Mücavir alan sınırı 6616 hektar, belediye sınırı 3.811 hektar, imar sınırı 3.217 hektardır. Nüfusumuz 74.521’dir. Kozan Belediyesi 38 memur, 226 kadrolu işçi, 11 sözleşmeli Toplam 275 personeli bulunmaktadır. Mali Durum: Kozan Belediyesi’nin mali gelirlerini su tahsilâtı, vergiler, işyerleri kira gelirleri ve İller Bankası payı oluşturmaktadır. Çevre Düzenlemesi: Çevre düzenlemesine belediyemiz önem vermektedir, bu bağlamda üst yapı, çiçeklendirme, budama, çevre temizliği bunun yanı sıra ağaç dikim kampanyaları da düzenlemektedir. Daha temiz bir çevre ve daha yaşanabilir bir Kozan için belediyemiz projeler üretmekte ve bunları kaynaklarının yeterlilik durumuna göre harekete geçirmektedir. İlçemiz tarihi ve kültürel potansiyeli ile turizmde hak ettiği yeri alma çabasındadır. Tarihi ve kültürel derlerinin yanı sıra yöresel yemekleri, el sanatları ve güzellikleri ile keşfedilmeyi beklemektedir. Belediyemiz ilçemizin hak ettiği yere ulaşması için gayretlerini sürdürmektedir. Bu nedenle bizler gelecek seçim için değil gelecek nesil için çalışmalarımızı sürdürmekteyiz. Belediye Başkanı Mimar Kazım Özgan ve ekibinin farklı ve başarılı projeler geliştirerek kenti Türkiye’nin gündemine getirdi. Bu sayede ilçede hem sosyal hayat canlanırken hem de kentin kültürel dokusu gün yüzüne çıkmaya başladı. Belediye’nin kentteki tarihi yapıların restorasyonu büyük bir hızla gerçekleştirmesi YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 61 ve turizme kazandırması sayesinde ilçe eski tarihi kimliğine yeniden kavuşmuş oldu. Kentin kültürel anlamdaki en büyük atılımı ise yine Kazım Özgan’ın girişimleriyle başlatılan ve İstanbul İl Kültür ve Turizm Müdürü Ahmet Emre Bilgili’nin katkılarıyla Kozan konferansları gerçekleşti. Bu çalışmaları Kozan’ın mimarı Özgan’dan aktaralım. DÜNDEN YARINA DOĞRU KOZAN 24-26 Eylül 2004’te Kozan’ın aydınlık geleceğinin oluşturulması için ekonomik, sosyokültürel ve mimari gibi ilçeyi birçok açıdan ele alan ve bu perspektiflerde şehrimizi 21. yüzyıl kentine dönüştürecek birbirinden değerli bilim adamlarımızın görüş ve düşüncelerini aldığımız 1. Kozan Sempozyumu’nu düzenledik. Belediyemiz tarafından organize edilen Meslek Odaları, Sivil Toplum Kuruluşları, İş Adamları, Derneklerin katılımları ve Kozan Kaymakamlığı’nın katkıları ile düzenlediğimiz “Dünden Yarına Doğru Kozan” konulu sempozyumda aktarılan tüm verileri kitaplaştırdık ve ilçemizin geleceği için bir yol haritası olarak kullandık. Sosyal, ekonomik ve kentsel yapı olarak 3 ana başlık altında Kozan’ın ele alındığı sempozyuma alanında kendini kanıtlamış birbirinden değerli konuklar konuşmacı olarak katıldı. Yaptığımız hizmetlerde kendimize rehber olarak aldığımız sempozyumun güzel izleri bugün şehrimizde hissedilmektedir. 62 KOZAN’IN MİMARI Sempozyum konuklarından Zaman Gazetesi yazarı Ahmet Turan Alkan “Şu Kozan’ın Yolları” başlıklı yazısında şunları söylüyor: Tarih: 29 Eylül 2004, Çarşamba Yazı tatilinin son demleri, Adana’nın Kozan ilçesinde geçti. Kozan Belediyesi’nin tertiplediği “Dünden Yarına Kozan Sempozyumu”, katılanların zihninde birbirinden leziz intibalar bırakarak sona erdi. 70 bini aşkın nüfusuyla vilayet büyüklüğüne yaklaşan Kozan, bana erkenden gelişip serpilen ve bu yüzden büyüklerinin giyecekleriyle yetinmek zorunda kalan bir delikanlının halini hatırlattı; bu yüzden belediyecilik sahasında yapılması gereken çok şey olduğu aşikar. Bir yerin idari taksimata göre vilayet veya kaza olarak adlandırılması başka bir şey, o yer ahalisinin kendisini nereye ait hissettiği daha farklı bir hadise. Kozan da, Türkiye gibi gömleğine dar gelen bir büyüme sürecinde serpiliyor ama Kozanlılar daha fazlasını istiyorlar. Şehri, fiziki görünümü ve beledî hizmetler itibariyle arzuladığı seviyeye ulaştıracak son derece genç, dinamik, hırslı ve çalışkan bir belediye başkanına (Mimar Kâzım Özgan) sahip olmaları büyük avantaj ve isabetli bir tercih bence. Merkezi idarenin taşraya eskiye nispetle daha az kaynak aktarabildiği bir ortamda Kozanlıların, arzuladıkları seviyeye gelmek için kendi dinamiklerini ve enerjilerini de seferber etmenin lüzumunu fark etmiş olmaları gerçekten sevindirici idi ve düzenlenen sempozyum da esasen bu YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 63 vadide neler yapılabileceğini tespit gayesine yönelmişti. Niyet hayr, akıbet hayr! Kozanlılar yol istiyorlar. Hâl-i hazırda Kozan’ı iç pazarlara bağlayan güney istikametinde Adana, kuzeyde ise Feke üzerinden Kayseri’ye uzanıyor. Feke istikameti kısa olmasına rağmen Torosları kıvranarak geçen 100 kilometrelik çok virajlı ve dar yol yüzünden kullanışlı değil; güney yolu ise uzun. Bu durumda Kozanlılar, Adana ovasının ürünlerini en kısa yoldan iç ve Kuzey Anadolu’ya sevk edecek ve esasen inşasına başlanmış Kozan-Mansurlu-Yahyalı hattının bir an önce bitirilmesine ümit bağlamış durumdalar. İnşallah fazla gecikmez. KOZAN KONFERANSLARI Kozan’ın dünyaya açılması, ilçemizdeki sosyal ve kültürel etkinlikleri artırmak için 2005 yılında Kozan konferanslarını başlattık. Konusunda uzman bilim adamı ve bürokratları Kozan’a getirerek halkımız ile buluşturduk, görüş ve düşüncelerinden faydalandık. Böylece Kozan’dan dünyaya büyük bir pencere araladık. Konuklarımıza Kozan’ın kültürel, tarihi değerlerini ve doğasını gezdirerek ilçemizi hak ettiği yere taşımayı amaçladık. Birçoğu ünlü yazarlardan oluşan misafirlerimiz köşelerinde Kozan’a yer vererek tanıtımımıza katkı sağlamış oldular. Kültür ve Turizm Bakanlığı Müsteşarı Prof. Dr Mustafa İsen “Şehir ve Kültür” başlıklı konuşması ile Kozan konferanslarının ilk konuğu oldu. 64 KOZAN’IN MİMARI Yeni Şafak Gazetesi yazarı Prof. Dr. Nazif Gürdoğan “Türklerin Evrensel Yolculuğu” konulu bir konferans verdi. Sabah Gazetesi eski yazarı Prof. Dr. Mehmet Altan “AB ve Kozan” konulu konferansı sonrasında köşesinde “Çukurova’nın Tarihi Demek Kozan Demektir” şeklinde yazarak bizleri onurlandırdı. Altan, 21 Mayıs 2006 tarihli Sabah Gazetesi’nde “Çukurova’da” başlıklı yazısında şu satırlara yer verdi: “Kozan geçmişini parlatmak yerine onun üstünü örtmeye hamle ederken, belediye başkanlığına mimar Kazım Özgan seçilmiş... Kazım Özgan’ın mimarlığının yanı sıra, daha önce büyük kentlerden birinin belediyesinde uzunca çalışmış olması, Kozan için bir şans olmuş. Siyasal kariyerinin ileride daha da parlayabileceğini sandığım Özgan, Çukurova’nın tarihsel derinliğine yakışır bir Kozan için kolları sıvamış. Kenti eskinin izinden giderek yeniden yaratmaya koyulmuş. Eski canlandıkça, Kozan da gençleşip dirileşmeye başlamış.” Mehmet Altan yine 14 Ocak 2007 tarihli Star Gazetesi’ndeki “Nerede Kalmıştık” başlıklı yazısında; “Kozan’ı Çukurova’nın merkezi yapmaya kararlı gözüken Belediye Başkanı Mimar Kazım Özgan’ın konuğu olmuşum. Ve Kozan’ın Çukurova olduğuna kanaat getirmişim.” dedi. Zaman Gazetesi yazarı Ortadoğu uzmanı Kerim Balcı “Miracın Şahitleri ve Ortadoğu’daki Son Gelişmeler” konulu konferansı ile Kozanlıların ilgisine mazhar oldu. YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 65 Siyaset Bilimci, RTÜK üyesi, Yeni Şafak Gazetesi Yazarı Prof. Dr. Davut Dursun Kozan Konferansı sonrasında köşesinde “Şehirdeki meşhur Kozan Kalesi’ni, manastırı, bedesteni, eski Kozan evlerini yeniden hayata kavuşturacak bir tarihsel dönüşüm projesinin uygulanmaya çalışılması heyecan veriyor.” diyerek Kozan hakkındaki duygularını köşesine taşıdı. Şehirde bir kentsel dönüşüm projesi hayata geçirilmiş ve bu projenin temelinde de şehrin tarihi dokusunun gün yüzüne çıkarılması, işlevsel hale getirilmesi, eski şehrin olduğu gibi korunması çabası yer alıyor. Eski şehir dokusunun korunması gerektiğini, şehir dokusunu ortaya çıkarmak için çaba göstermek ve çalışmak icap ettiğini yeni yeni farkına vardık. Buna da şükür demek gerekiyor. Zararın neresinden dönülse kârdır mantığıyla kalanları kurtarmaya bakmak gerekiyor. Kozan bunun en güzel örneğini oluşturuyor. Kozan Dağı eteğinde kurulmuş Kozan, tarihi milattan öncesine kadar geri giden bir şehir. 1517’den itibaren Osmanlı Devleti sınırları içerisinde yer alan şehir Sis eyaletinin bir parçasıydı. Cumhuriyet’in ilk yıllarında il merkezi olan Kozan bugün Adana’nın bir ilçesi. Uzun tarihi geçmişi şehrin tarihsel dokusuna büyük bir zenginlik katıyor. Nitekim bugüne ulaşan pek çok eser var, ancak bunların çoğu tahrip olmuş ve yeniden kazandırılması gerekiyor. İşte bu noktada belediyeye büyük bir görev ve sorumluluk düşüyor. 66 KOZAN’IN MİMARI Belediye Başkanı Kazım Özgan’ın yapmaya çalıştığı da bu sorumluluk çerçevesinde bir faaliyet. Kazım Bey’in mimar olması bundan büyük rol oynuyor. Mesela Yaverin Konağı’nı satın alıp geniş kapsamlı restorasyon başlatması, burada bir yandan Kozan’a özgü mimariyi ayağa kaldırması, diğer yandan da butik otel şeklinde bir tesis kazandırmayı planlaması gerçekten tebrike şayan bir proje. Sadece bundan ibaret değil. Şehirdeki meşhur Kozan Kalesi’ni, manastırı, bedesteni, eski Kozan evlerini yeniden hayata kavuşturacak bir tarihsel dönüşüm projesini uygulamaya çalışması heyecan veriyor. Zira bizim gibi tarihle sorunlu bir toplumda böyle projeler ve bunları hayata geçirecek insanlara rastlamak oldukça zor. Ama demek ki yapılınca oluyor. Başta Belediye Başkanı olmak üzere bu tür projelerde emeği geçenleri tebrik ediyor başkaları için güzel bir örnek oluşturduklarını hatırlatıyoruz. TOBB Başkan Yardımcısı, Konya Ticaret Odası Başkanı Hüseyin Üzülmez, “İktisadi Kalkınma ve Kozan” konulu konferansı ile ilçenin ekonomik anlamda nasıl kalkınabileceği üzerinde durdu ve önemli noktalara işaret etti. Araştırmacı Tarihçi Yazar Talha Uğurluel “Mukaddes Emanetler” başlıklı Topkapı Sarayı’nda bulunan emanetlerden oluşan slâyt gösterisi ve konferansı ile vatandaşlarımızı heyecanlandırarak duygulandırdı. Şair, yazar ve Çocuk Vakfı Başkanı Mustafa Ruhi Şirin “Medya, Çocuk ve Aile” konulu YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 67 bir konferans verdi. Çocuk buluşması ile köy ve kentli çocuklarla da buluşan Şirin onlarla saatlerce vakit geçirdi. Böylece belediyemiz çocukları bir yazarla buluşturmuş ve onun kitaplarını çocuklara hediye etmiş oldu. Beyoğlu Belediye Başkanı Ahmet Misbah Demircan “Beyoğlu ve Kozan” konulu konferansı ile Beyoğlu’ndaki örnek projelerden bahsetti ve Kozan’daki çalışmaları, kentsel dönüşümü ve kazanımlarını değerlendirdi. Kozan konferanslarının ilk kadın konuğu olan Gazeteci Yapımcı Ayşe Böhürler, “Kadın ve Siyaset” başlıklı konuşması ile hanımları siyasete davet etti ve doğru siyasetin nasıl yapılması gerektiği hususlarında Kozanlıları aydınlattı. Ayşe Böhürler de, tıpkı diğer konuklar gibi Kozanlı hanımların ve beylerin ilgisine mazhar oldu. Kozan Belediyesi olarak gerçekleştirmiş olduğumuz 11 Kozan konferansı ile ilçemizin ve insanımızın hak ettiği yeri alması için uğraştık. Konferanslar ile ilçemizden araladığımız penceremizden Kozan’a dışardan bakan insan sayısı çoğaldı ve merak edilen bir ilçe haline geldik. Topkapı Sarayı Müdürü ünlü tarihçi İlber Ortaylı her yanı buram buram tarih kokan Kozan’ımızı ziyareti sonrasında Milliyet Gazetesi’nde “Kozan, Türkiye’de birçok Büyükşehir’in yapmadığını başarmaktadır.” diyerek başarımızı kanıtladı. Ortaylı köşesinde; “Yaşar Kemal’in romanlarında uzun uzun tarif ettiği Anavarza kayalıkları üstündeki 1000 yıllık duvarlar, 68 KOZAN’IN MİMARI aşağıdaki Helenistik devirden kalma forum ve Hadrian’ın zafer takıyla Kozan ve civarı Türkiye’nin bir zenginliğidir.” dedi. Belediyeyi takdir ettim Belediye Başkanı Kazım Özgan bu ülkenin tarihi mirasa ve güzelliğine vakıf belediyecilerinden. Daha önce Sivas imar müdürlüğü ve Kayseri bölgesi Anıtlar Kurulu üyeliği yapan Kazım Bey restorasyona dikkat ediyor. Caminin etrafındaki sokak, çarşı, eski hamamın hepsi koruma ve düzenleme çalışmaları içinde. Belediyenin prensipler konusundaki inadını çok takdir ettim. Keşke aynı titizlik büyükşehir belediyeleri tarafından da benimsense! Süleymaniye ve Piyale Paşa camilerinin etrafını kastediyoruz. Ankara’da Ulus Meydanı’nı, İzmir’de Konak Meydanı ve Kemeraltı Çarşısı’nı kastediyoruz. Beypazarı ve Kozan bu tip gelişmelerde taşra belediyelerinin büyük şehirlerin belediyelerinin önüne geçtiğini gösteriyor. ÇEKÜL BAŞKANI SÖZEN KOZAN’DA ÇEKÜL (Çevre ve Kültür Değerlerini Koruma ve Tanıtma Vakfı) kurucusu ve başkanı, Tarihi Kentler Birliği oluşumunda yer alan Prof. Dr. Metin Sözen, “Kentler Birliği ve Kozan” konulu bir konferans vermek üzere Kozan’a geldi. Kazım Bey, Kozan’ı Tarihi Kentler Birliği’ne Üye Yaptı Sözen konferansında şunları söyledi: “Olanaklar Kozan’ın önünde duruyor. Kozan’ın yol YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 69 haritası çizilmiş. Kalenin Kozanlılar tarafından fethi gerekiyor. Tarihi Kentler Birliği’ne üye olabilmek ve kuruldan geçmek oldukça zor. Belediyeler şu an sırada bekliyorlar. Ama Kozan öyle değil. Bu kent yol haritasını çizmiş ve projelerini kuruldan geçirmiş. Belediye Başkanınız Kazım Özgan’ı Sivas’tan da tanıyorum. Mimar olması bu kent için büyük bir şans ve Kozan kendisinin gayretleri ile Kentler Birliği üyesi oldu. Kozan, Büyükşehirlerin üretemediği düzeyde proje üretebiliyor.” RAMAZAN SOHBETLERİ İnsan odaklı hizmet veren belediyemiz Ramazan aylarında da halkımızın yanında oldu. Ramazan ayı boyunca belediye başkanımız tarafından geleneksel hale getirilen iftar sofraları ile her akşam yardıma muhtaç vatandaşlarımızın sofralarına konuk olarak onlarla birlikte iftar ettik ve onlara yardımcı olacak hediye paketleri götürdük. Sofralarında onlarla birlikte iftar açarken sorunlarını da yakından dinlemiş olduk. Aynı gün aynı mahalle camisinde teravi namazına müteakip mahalle halkımıza çay ikram edip onlarla uzun boylu sohbetler ederek, mahalle halkının da sorunlarını dinleyerek çalışmalarımız hakkında onlara bilgi verdik. Belediye Başkanımız Sayın Kazım Özgan’ın bizzat katıldığı bu toplantılardan halkımızın oldukça memnun kaldığını gözlemledik. 70 KOZAN’IN MİMARI 8 MART GELENEĞİ Her yıl 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nde Belediye Başkanı Kazım Özgan, Kozanlı hanımlara verdiği kırmızı karanfillerle bu özel günü kutladı. 8 MART Dünya Kadınlar Günü “Fedakâr Türk Kadınları Türkiye Cumhuriye­ ti’nin güzide çiçekleridir” diyen Belediye Başkanı Kazım Özgan şunları ekledi: “8 Mart Dünya Kadınlar Günü münasebeti ile kadınlarımıza çiçek dağıtarak günlerini kutluyoruz. Kadınlarımız çağdaş uygarlık düzeyinde müstesna yerlerini hak ederek almaktadırlar. Türk kadını tarihin en eski zamanlarından itibaren erkeğin yanındaki yerini almıştır. Gün gelmiş, cepheye cephane taşımış, gün gelmiş cephede erkeği ile yan yana çarpışmayı bilmiştir. Fedakâr kadınlarımız, Avrupa’daki hemcinslerinden önce Ulu Önder Atatürk sayesinde seçme ve seçilme haklarını kazanmışlar, hayat tarzları ve saygın kişilikleriyle dünya kadınlarına örnek olmuşlardır. YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 71 Türk Kadını, elde ettiği haklarıyla bugün eğitimden bilime, sanattan ekonomik alana, siyasetten kamu yönetimine kadar her alanda üstün başarılar elde etmiş, sesimizi dünyaya duyurarak, modern ve çağdaş Türkiye’nin oluşmasında söz sahibi olmuşlardır. Kadınlarımız elde ettiği hakları sonuna kadar korumalı ve daha da geliştirmelidir. Kadınlarımızın hürriyet ve eşitlik mücadelesinin bir simgesi olan 08 Mart tarihinin tüm kadınlara mutluluk ve esenlikler getirmesini diliyorum.” KOZAN PORTAKALLARI MECLİSTE “İlçemiz için can damarı olan narenciyemizin tanıtımı içinde Kozan Belediyesi olarak kolları sıvadık ve ilçemiz üreticisini bulunduğu durumdan kurtarmanın yollarını ararken Kozan portakalının tanıtılması, aranan damak tadı haline gelmesi için tanıtım projeleri ürettik. Bölgemizin en önemli değeri olan narenciyemizin aroması ile 1 numara olmayı hak etmesine rağmen tanıtımının yeterince yapılmamasından dolayı hak ettiği yere gelmemişti. Biz bu durumu aşmaya çalıştık. Pazarlama ve markalaşma yolunda ilk adımı mecliste başlattık. Türkiye Millet Meclisi’ne 7 ton portakal götürüp mecliste portakal şovu yaparak ulusal basını Kozan portakalına yönlendirdik. Mecliste vekillere tattırdığımız portakalımız ile ana haber bültenlerinin konuğu olduk. Yine 2007 yılında Kanal 7 televizyonunda yayınlanan “Nur Ertürk ile Her Sabah” programına Kozan Günü ile konuk olup stüdyoyu sepet 72 KOZAN’IN MİMARI sepet Kozan portakalları ile donattık. Aynı gün Taksim’in göbeğinde vatandaşlara davul ve zurna ile Kozan Abdallar Topluluğu’nun konseri eşliğinde portakal dağıttık. Adeta görsel bir portakal şovu yaparak dikkatleri Kozan portakalına çevirmeyi başardık. Amacımız Kozan portakalının her yerde aranan marka olmasıdır.” TATLI SU ÇEŞMELERİ “Osmanlı’da gelenek haline gelen tatlı su çeşmeleri kültürünü devam ettirebilmek için şehrimizin muhtelif yerlerine yaptırdığımız tatlı su çeşmelerimizi halkımızın hizmetine sunduk. 12 adet tatlı su çeşmesi ile halkımıza içimi kolay Savruk suyunu çeşmelerle verdik. Tatlı su çeşmeleri ile hem Osmanlı geleneğini devam ettirdik hem de halkımıza hizmet götürdük. Şehrimizin tarihi atmosferi içerisine yerleştirdiğimiz bu gelenek ile kentsel dönüşüm projemize de katkı sağladık. Tatlı su çeşmelerinden memnun kalan vatandaşlarımız çeşmeler önünde kuyruklar oluşturmaya başladılar.” Kozan’ın tanıtımı ve Kozanlılara hizmeti kendine ilke edinen Belediye Başkanı Mimar Kazım Özgan, teknolojinin ve iletişimin vaz geçilmez unusuru olan internet aracılığıyla hizmetlerine devam ediyor. İNTERNET SAYFALARINDA HİZMET Kozan Belediyesi internet sayfalarına da oldukça önem veriyor. Halkımızı memnun YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 73 eden çalışmalarımız arasında olan internet sayfamızda vatandaşlar tarafından gönderilen e- postaların birçoğuna bizzat başkanımız tarafından cevap verilmektedir. Halkımız birebir hizmetten memnuniyetini her fırsatta belirtmektedir. Başkanımıza atılan mesajlar dikkate alınarak Kozan insanına dönülüp sorunları ile ilgilenilmekte, önerileri dikkate alınmakta ve sorunlar için gerekli birimlere talimatlar verilmektedir. Belediyemiz tarafından problemlere anında çözüm ya da açıklama getirilmekte ve halkımız bilgilendirilmektedir. Kozan Belediyesi’nin bu hizmetinin dışında Kozan’ın web sayfaları başkanımız ve belediye personellerimiz tarafından taranmakta ve internet forumlarındaki öneri ve şikâyetler gerekli birimlere iletilmektedir. Bunun yanı sıra, başkanımız forum sayfalarındaki Kozan hakkındaki tartışmalara katılmakta ve ilçemizin daha iyi bir kent olabilmesi için yapılabilecekler tartışılır ve proje üretilerek vatandaşlarımızın da fikirleri değerlendirilir. Çukurova ve Toroslarda yaşamış ve tarihe geçmiş insanların ismini yaşatmayı ve onların kültürel mirasına sahip çıkarak gelecek nesillere aktarmayı ilke edinen Mimar Özgan, eski ve yeni aşık kültürünü kaynaştırmayı başardı. Beni kara diye yerme,. Mevlam yaratmış hor görme,. Ela göze siyah sürme,. Çekilir kara değil mi?. . 74 KOZAN’IN MİMARI Her yoldan gelir geçerler,. Aktan karayı seçerler,. Ağalar beyler içerler,. Kahve de kara değil mi?. . Karac’oğlan der Maşallah,. Birgün görünür İnşallah,. Kara donludur Beytullah,. Örtüsü kara değil mi? … diyerek diyar diyar gezip bağlamasıyla yürekleri dağlayan Karacaoğlan, Kozan’da tekrar hayat buldu. Mimar Özgan, 17. yüzyılda bölgede yaşamış olan Karacaoğlan’ın anlamak ve anlatmak için festivaller düzenledi. Başkan Özgan’ın girişimleriyle başlayan festivaller kenti yine Türkiye’nin gündemine taşıdı. Böylesine akıl dolu projeleri hayat geçiren Özgan ve ekibinin festivallere nasıl hazırlandığını aktarmakta fayda var. Bunu işin mimarından yani Özgan’dan nakledelim: KARACAOĞLAN FESTİVALİ “24-25-26 Mayıs 2007 tarihleri arasında organize ettiğimiz Karacaoğlan Festivali organizasyonundan davetiye kalitesine, afişlerine, tasarımına, program akışına, konusuna ve hediyelerine kadar tamamen kaliteli ve marka bir organizasyondur. Karacaoğlan Festival Projesi kapsamlı çalışma ile yapıldı. Karacaoğlan Festivali ile ilçemizin önemli değerlerinden olan Karacaoğlan’a sahip çıkarak ünlü ozanımızı anlamak ve onu gelecek YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 75 kuşaklara anlatmak amacı ile düzenlediğimiz festivali Feke Belediyesi ile birlikte gerçekleştirdik. Ulusal çaplı olan programız tam bir festival havasında geçti. Aynı gün tüm basının ilgi dağı haline geldiğimiz Kozan-Kadirli arasında yıllardır anlatıla gelen yılan hikâyesini “Kozan-Kadirli Kardeşlik Buluşması” ile iki ilçe ortasındaki Sunbas Çayına yılanları bırakarak kardeşliğimizi ilan ettik. Belediyemiz tarafından düzenlenen “Genç Ozanlar” yarışması ile ilçemizdeki değerleri ortaya çıkartıp âşıklık geleneğine katkı sağlamaya çalıştık. Karacaoğlan Konserleri ile devam eden festivalimizin üçüncü gününde Karacaoğlan heykelinin önünden başlayan “Karacaoğlan Yürüyor” başlıklı bir yürüyüş düzenledik. Vatandaşlarımız ellerinde sazlar ve Türk bayrakları ile yürüyüşümüze katıldılar. Âşıklarımızın sazları eşliğinde Karacaoğlan için yürüdük. Festivalimizin kapanış törenini âşık atışmaları ve Büyük Usta Neşet Ertaş’ın konseri ile tamamladık. Aynı zamanda ünlü ozan Dadaloğlu da, Kozan’da doğup büyümüş önemli bir halk ozanımızdır. Dadaloğlu “Kozan’a iller Kozan’a / Akıl ermez bu düzene / Öldürmüşler beyimizi / Yasak mezarın gezene.” dizeleriyle Kozan’ı ölümsüzleştirmiştir. Başkan Özgan Dadaloğlu ile ilgili çeşitli etkinliklerin yapılacağının müjdesini yakın bir zamanda vermiştir. 76 KOZAN’IN MİMARI GENÇLERE ÖZGÜVEN PROJESİ Belediyemiz ilçemiz gençlerini de oldukça önemsemekte ve onlar için de ayrıca çalışmaktadır. Belediye Başkanımız başta olmak üzere belediye personellerimiz gençlerin özgüvenlerini kazanmaları ve hayata hazır bir şekilde yetişmeleri konusunda sosyal ve kültürel alanda elinden geleni yapmakta ve onların projelerinde her zaman yanında olmaktadır. Bu bağlamda okullar ziyaret edilmekte gençlerle sohbet edilmekte ve onlara önemsendikleri hissettirilmektedir. Çarşıda, pazarda, belediyede ve her yerde her konuda sıkıntıları ile ilgilenilmekte, onlara yürekten destek verilmektedir. Kozan dışında okuyan öğrencilerimizin düzenledikleri gecelere de yine kendilerine manevi destek olmak için gidilmekte ve yanlarında olunmaktadır. Konya ve Niğde’de Kozanlı gençlerin düzenlediği gecelere Belediye Başkanımız Sayın Kazım Özgan ve Eşi Mimar Zehra Özgan ile birlikte katılmış âşıklarımız ve yerel sanatçılarımız da geceye katkıları ile destek vererek gençlerimizi yalnız bırakmamıştır. Konya ve Niğde’deki geceler büyük bir coşku ile geçmiştir. İlçemiz 50. Yıl Lisesi’nde okuyan 11. sınıf öğrencilerinin tümör hastası arkadaşlarına yardım için dergi çıkarma projelerine belediyemiz sonuna kadar destek olmuş, belediye başkanımız konu ile bizzat ilgilenmiş, dergi gençlerimiz tarafından başarı çıkarılmıştır. Türkçe İsim Projesi ile ilçemizde yabancı isimli işyerlerine karşı savaş açan Yusuf Baysal YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 77 Anadolu Lisesi öğrencilerine yine belediyemizce katkı sağlanmış, yabancı isimli iş yeri ruhsatı verilmemesi için belediyemizde meclis kararı çıkartılarak gençlerin projeleri garanti altına alınmıştır. “Gençlerimiz bizim geleceğimizdir, yarınımızdır” diyen Belediye Başkanımız Sayın Kazım Özgan, Kozan’da ata sporu güreşin canlanması ve gençlerimizin ata sporuna özendirilmesi açısından 2 Haziran Kurtuluş etkinliklerinde Karakucak Güreş Turnuvaları düzenleyerek güreş sporunun gençlerimiz arasında canlanmasına katkı sağlamıştır. Başarıyı da ödüllendirmesini bilen belediyemiz başarılı öğrencileri Beyoğlu Belediyesi Kefken yaz kampına göndermiş, sinema ve havuzdan ücretsiz yararlanma imkânı sağlamıştır. Sportif faaliyetlerin artırılması için kurtuluş maratonu, bisiklet yarışı, basket ve satranç turnuvaları ile gençlerimizin kötü alışkanlıklardan korunması ve başarılı bireyler olarak hayata devam etmeleri amaçlanmıştır. Belediye Başkanımız tarafından bir arkadaş gibi davranılan ve sorunlarına çözüm üretilen gençlerimiz başarıları ile yüz akımız olmuş ve bizleri gururlandırmışlardır. Bir yönetici olarak her fırsatta halkı ile bütünleşen Mimar Özgan daima yöre insanının yanında yer alıyor ve geleceğimizin teminatı olan gençlerle de bütünleşmeyi ihmal etmiyor. 78 KOZAN’IN MİMARI BAŞARI CESARETİN ÇOCUĞUDUR Eğitime büyük önem veren Belediye Başkanı Mimar Kazım Özgan gençlere verdiği mesajında şunları söylüyor: “Başarı; sorumluluk duyduğunuz, planlı çalıştığınız, ulaşılabilir hedefler belirlediğiniz ve kararlı olduğunuzda ortaya çıkar. Başarının en önemli aşaması kendine güvenmektir. Kendine güvenmek de cesaretten geçer. Çünkü başarı, cesaretin çocuğudur! Bütün bunları yanınıza alarak çıkacağınız zaman her eğitim ve öğretim yılında başarının sizin en iyi arkadaşınız olacağına ve hayallerinize mutlaka ulaşacağınıza inanıyorum.” Eğitim, sosyal ve kültürel faaliyetleri aynı paralelde götüren Kozan Belediyesi bu kapsamda düzenledikleri etkinliklere halkın katılımını da sağlamayı başardı. Çanakkale Konferansı’nda salonu tıklım tıklım dolduran halk, etkinliği takip etmek için etkinliğin düzenlendiği salonun koridorlarına taştı. ÇANAKKALE KONFERANSI’NDA SALON DOLDU TAŞTI Kozan Belediyesi Kültür Hizmetleri kapsamında Karacaoğlan Halk Kütüphanesi’nde Çanakkale Savaşı’ndan artakalan 4000 parça orijinal savaş malzemesini sergileyen ‘Seddülbahir 1915 Gezici Müzesi’ sorumlusu emekli TRT daire başkanı Cengiz Yürükaslan’ın konuşmacılığını yaptığı bir konferans düzenlendi. Kozan Belediye Sineması’nda gerçekleşen program, memleketin düşman işgalinden kurtarılışı ve Çanakkale Savaşı’nın aktarıldığı belgesel gösterimi başladı. YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 79 Etkinliğin açılış konuşması yapan Belediye Başkanı Kazım Özgan şöyle dedi: “Nice milletlerin tarihlerinde destanlar vardır. Türklerin de en önemli destanlarından bir tanesi Çanakkale Zaferidir. Bu savaşlar kahramanlığın, cesaretin, birlik ve beraberliğin, vatan ve millet sevgisinin örneğini göstermiştir. Karacaoğlan Kütüphanemizde açılan müzede Çanakkale’de çarpışan mermileri gördük. Bunlar sadece bir bölümü, daha Çanakkale’de onlar gibi milyonlarcası var. Mermilerin havada çarpış olması savaşın ne kadar şiddetli olduğunun göstergesidir. Donanım ve teçhizat olarak zayıf olmamıza rağmen, atalarımız inançla ve güçlü bir imanla Çanakkale’nin geçilmez olduğunu düşmana anlatmıştır. Bu vatanın ne kadar zor şartlar altında ele geçirildiğini hiçbir zaman unutmamalıyız. Her yıl Kozan’ın düşman kurtuluş yılını kutlarız. Aslında bunu birlik ve beraberlik içinde yılda bir kez değil yılın üç yüz altmış beş günü hatırlamalıyız. Kanla yoğrulan toprakları ilelebet koruyalım. Japonya çocuklarını küçük yaşlarda saatte 300 km hız yapan trenlere bindirip, İkinci Dünya Savaşı yıllarında atom bombası atılan Hiroşima’yı göstererek, vatanlarının ne zor şartlar yaşadığını hatırlatıp tarih bilincini çocuklarına aşılıyorlar. Bizim Çanakkale’miz belki bu şehirlerin on katı daha destanla dolu savaş alanı ama biz de bunu burada müzede ve konferanslarda anlatıp sergiliyoruz. Mümkün mertebe her Türk evladına imkânı varsa Çanakkale’yi gezip görmesini tavsiye ediyorum. Belediyemizin kültür hizmetleri kapsamında gerçekleştirdiğimiz bu anlamlı konferansa katılan siz değerli vatandaşlarıma şükranlarımı sunuyorum.” 80 KOZAN’IN MİMARI Karacaoğlan Kütüphanesi’nde 4 gün süre ile açık kalan gezici Çanakkale Müzesi’ni yaklaşık 17 bin kişinin ziyaret ettiğini belirten Belediye Başkanı Özgan Çanakkale savaşlarındaki kahramanlığın gençlere hatırlatılmasında yarar olduğunu belirterek, “Japon halkı Hiroşima’yı nasıl unutmuyor ve unutturmuyorsa biz de Çanakkale’yi unutturmamalı ve atalarımızın gösterdiği üstün kahramanlığı hatırlamalı ve dersler çıkarmalıyız’.” şeklinde konuştu. BİR KİTAP BİR UMUT Eğitim alanındaki çalışmalarını büyük bir hızla sürdüren Kozan Belediyesi, Kozan Fen Lisesi tarafından başlatılan Bir Kitap, Bir Umut isimli kitap toplama kampanyasına büyük destek verdi. Konuya ilişkin açıklama yapan Belediye Başkanı Özgan, Özgan; “ Geleceğimiz olan nesillerimizin yetişmesinde ve eğitimine katkıda bulunmak bizlere büyük bir onur verir. Biz de bu kampanyaya okulumuza ilk etapta 200 adet kitapla destek verdik. Okulunuzda bizim Belediye olarak bastırdığımız kitaplardan gerekli katkıyı sağlayacağız. Öğrencilerimiz hem Kozan’ımızı hem de tarihimizi öğrenmiş olacaklar. Memleketlerine vardıklarında Kozan ile ilgili köklü bir bilgi sahibi olacaklardır” dedi. ROTASINI TURİZME ÇEVİREN KOZAN 3 DİLDE TANITIM BROŞÜRÜ HAZIRLADI Kozan Belediyesi, çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yapmış olan ilçeyi yurt içi ve yurt dışında tanıtmak amacıyla üç ayrı dilde tanıtım broşürü hazırladı. YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 81 Kozan’ı ilklerle tanıştırdıklarını belirten Özgan, ilçeyi hak ettiği konuma taşıyabilmek için başlattıkları tanıtım çalışmaları kapsamında ilk olarak Kozan’ın tarihini, kültürünü, doğa turizmini, marka ürünlerini, yöresel lezzetlerini ve narenciye ürünlerini tanıtmak amacıyla Türkçe, İngilizce ve Arapça tanıtım broşürü hazırladıklarını kaydetti. Özgan, “Bu çalışmayı yaparken öğrencilerimizin ihtiyaçlarına cevap verebilmeyi de göz ardı etmedik. Yabancı dillere çevrilmiş broşürlerimizin Kozan’ın tanıtımına büyük katkılar sağlayacağını düşünüyoruz. Tanıtım noktasındaki çalışmalarımız artarak devam edecektir.” dedi. GÖNLÜMÜN BAŞKENTİ KOZAN Kozan Belediyesi tarafından öğrencilerin yaşadıkları kenti daha yakından tanımaları ve çevreye duyarlı bireylerin yetişmesine katkıda bulunmak amacıyla hazırlanan “Gönlümün Başkenti Kozan” adlı kitap öğrencilere dağıtıldı. 82 KOZAN’IN MİMARI Kozan’ın kardeş ilçesi Beypazarı’ndan gelen iki öğrencinin Kozan ziyareti ve Belediye Başkanı Kazım Özgan’ın öğrencilere rehberliğini konu alan kitaptaki kahramanlar, çizgi karakterlerden oluşuyor. KOZAN, EMİTT FUARI’NDA İLGİ ODAĞI OLDU Medeniyetler Şehri Kozan tarihi, kültürü, marka ve yöresel ürün çeşitliliği ile Emitt 2010 Seyahat ve Turizm Fuarı’nda ilgi odağı olan stantlardan biriydi. Kozan EMITT Turizm Fuarında Belediye Başkanımız Mimar Kazım Özgan, “İkinci defa katıldığımız Uluslararası Turizm ve Seyahat Fuarı’nda hazırlamış olduğumuz standımızda tarihimizi, kültür mirasımızı, el sanatlarımızı, tarımımızı broşür ve geniş bir alana hitap eden görsel standımızla sergiledik. Bürokratlarımız ve basının yanı sıra vatandaşların da yoğun ilgisi oldu. Dünyadaki önemli işlemlerden biri tanıtım ve pazardır. Onun için ilçemizi kaymakamlığımız ile birlikte en iyi YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 83 şekilde tanıtmaya çalıştık. Bu tür etkinliklerle Kozan’ımızın rotasını turizme çevirme gayreti içerisindeyiz. Bu arada tarım ve sanayimizi de ihmal etmiyoruz. Bu değişim devam edecektir” dedi. ALİ SAYDAM KÖŞESİNDE KOZAN’I YAZDI Akşam gazetesi yazarı Ali Saydam, gazetenin 20 Şubat 2009 tarihli sayısında hiç gelip görmediği, sadece broşürlerden tanıdığı Kozan’ı kaleme aldı. Ali Saydam’ın Akşam gazetesinde yayınlanan Kozan yazısı şu şekilde: ‘Gönlümün başkenti, Kozan’ Bir paket... İçinde bir CD ve broşürler... Bir de çe­şitli bal kutuları... Binboğa Balı ve Anavar­za Krem­bal...‘Hafif’ diyabetik olduğum için ballara dokunamadım ama broşürlere uzun boylu baktım. Kozan Belediyesi’nin broşürleri... Ne ben onları tanırım ne de onlar beni. ‘İletişim Yönetimi’ işte böyle bir şey... Kozan Belediyesi’ni ve Başkanı Mimar Kazım Özgan’ı yürekten kutlarım. Yerel yönetimler düzeyinde halkla ilişkiler işte böyle yapılır. En azından beni ‘sözcüleri’ haline getirdiler. Kent markası, yöre markası, oradan ülke markası böyle yönetilir. Binboğa markası, hem Toroslara uygun, hem de 1976’dan beri tıkır tıkır çalıştığı anlaşılan bir kooperatifte yöre halkının paylaşımcı bir yaklaşımla ürettiği mükemmel bir ürünün adı. Broşürlerin tasarımları da çok iyi, baskıları da... 84 KOZAN’IN MİMARI ‘Gönlümün Başkenti’ demişler Kozan için... Bir yaklaşım bu kadar naif olur. İkinci broşür ise Türkçe ve İngilizce... Adı: ‘Medeniyetler şehri Kozan!’ O kadar güzel hazırlanmış ki Adana’ya bir gittiğimde sadece Menekşe Kebap’ta Cevdet Usta’nın beni 2,5 metrelik ‘Adana’ ile şımartmasına izin vermekle kalmayacağım, medeniyetler diyarı Kozan’a da atacağım kendimi... KAYMAKAM ve BAŞKANDAN İZCİLERE KİTAP HEDİYESİ Kozan Kaymakamı İzzettin Sevgili ve Belediye Başkanı Kazım Özgan kamplarında ziyaret ettikleri Kozan izcilerine birer kitap hediye ettiler. Öğrenciler Manastır piknik alanında düzenlemiş oldukları piknik etkinliğinin yanı sıra temiz bir çevre amacıyla manastır piknik alanında bulunan çöpleri de toplayıp çöp kutularına attılar. Öğrencileri bu etkinliğinde yalnız bırakmayan Kozan Kaymakamı İzzettin Sevgili ve Belediye Başkanı Kazım Özgan öğrencilere ve öğretmenlere Kozan Belediyesi tarafından bastırılan kitaplardan birer adet Dünya Klasiği ve Yusuf Delikoca’ya ait Kozan tarihini anlatan Saim Bey kitabını hediye ettiler. ÖĞRENCİLERE KARNE HEDİYESİ Öğrenciler 2009-2010 eğitim öğretim yılının sonuna yaklaşırken Kozan Belediyesi, kültür hizmetleri kapsamında ilçedeki 13 liseye dünya klasiklerinden oluşan kitap seti götürdü. YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 85 Öğrencileri sınıfta ziyaret eden Kozan Belediye Başkanı Kazım Özgan, kitapları öğrencilere tek tek vererek başarılar diledi. Kitap dağıtımında okumanın önemine dikkat çeken Özgan “Sevgili öğrenciler bizler de sizin gibi bu sıralardan geçtik ve birçoğumuz önemli yerlere geldik. Sizler bizlerden daha iyi yerlere geleceksiniz. Okumaktan vazgeçmeyin. Kitap insanın kişiliğini hayallerini geliştirir.” dedi. Ayasofya’nın Sebil Geleneğine sahip çıkıldı. AYASOFYA’NIN SEBİL GELENEĞİNE SAHİP ÇIKILDI Kozan’ın ünlü portakal suyunu 22-24 Mart tarihleri arasında İstanbul’a götüren Kozan Belediyesi, 7 ton portakalı Ayasofya’da ziyaretçilere ikram etti. Bu vesileyle Osmanlı’nın tarihinde var olan ‘sebil geleneği’ yeniden canlandırıldı. 86 KOZAN’IN MİMARI ATIŞ: “KOZAN’DA YAŞAMAK BÜYÜK BİR ŞANSTIR” İlçe kaymakamları aileleri ile birlikte Kozan’da düzenlenen gezi etkinliğine katılan Adana Valisi ilhan Atış; ilçenin kalkınması için kaymakamlık ve belediyece sürdürülen çalışmaları çok başarılı bulduğunu ve çalışmaları desteklemeye devam edeceğini söyledi. Vali İlhan Atış Başkan ve Kaymakam İzzettin Sevgili Özellikle Belediye Başkanını desteklemeye devan edeceklerini belirten Vali Atış; “Kozan’a her geldiğimde kaleye uğramam gerektiğini düşünüyorum. Çünkü burada insanların yaşam sevinçlerini görüyorum. İnsanların yaşam kalitesini yükseltilecek çalışmaların yapılması diğer ilçe yöneticilerimiz için de örnek teşkil etmektedir. Kozan’daki çalışmaları dikkatli bir şekilde takip etmekteyiz. Özellikle belediye çalışmalarını desteklemeye devam edeceğiz. Kozan’ın daha da güzel olmasını istiyoruz. Desteğimizin nedeni belediye başkanımızın bu işi biliyor olmasıdır. İşinde uzman olmasıdır. Özellikle de verdiğimiz bir kuruş ile de on YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 87 kuruşluk iş yapıyor olmasıdır. Bunun için hiç çekinmeden elimizdeki imkânları kendilerine sunuyoruz ve sunmaya devam edeceğiz. Bugün Kozan’ın tanıtımı için yapmış olduğumuz bu geziden dolayı herkese teşekkür ediyorum. Bu gezilerimiz diğer ilçelerimizde de devam edecektir” dedi. YILIN KÜLTÜR ADAMI ÖZGAN Kozan Kaymakamlığı ve Kozan Belediyesi’nin kültür hizmetleri kapsamında gerçekleşen Kültür ve Kitap Şenliği imza günleri ile devam ediyor. Akis Kitap ile ortaklaşa gerçekleştirilen etkinlikte konuşan Belediye Başkanı Kazım Özgan; “Kozan 6 yıldan bu yana büyük değişim yaşıyor. Biz de Kozan Belediyesi olarak geçen yıl çocuklarımıza 10 bin adet kitap bastırıp dağıtmıştık. Bu yıl ise bu rakamı yükselterek, Kozan’daki bütün okullarımıza tek tek dünya klasiklerinden oluşan kitaplar dağıttık. Biz çocuklarımıza en değerli şeyin bilgi edinmek olduğunu, bilgi edinmenin tek yolunun ise kitap olduğunu söylüyoruz. Kozan’da kitap okuma alışkanlığımız giderek yayılıyor. Daha önce konserler yapıyorduk ancak konserler iki saatte kaybolup gidiyordu. Biz de öğrencilerimize en faydalı eserleri bastırıp dağıtarak, ömür boyu çocuklarımıza miras kalacak bir eser veriyoruz.” dedi. Kozan Belediye Başkanı Kazım Özgan, yaptığı hizmetlerden dolayı birçok sivil toplum kuruluşu tarafından ödüle layık görüldü. Kozan Belediyesi’nin Kültür Hizmetleri kapsamında düzenlediği kültür adına yapmış oldukları hiz- 88 KOZAN’IN MİMARI metlerden dolayı Belediye Başkanı Özgan’a Yılın Kültür Adamı plaketi verildi. Belediye Başkanı Kazım Özgan’ın plaketini Akis Kitap adına ünlü haber spikeri Rana Elik takdim etti. Başkan ve eşi Kozan Kalesi YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 89 TARİHİ KENTLER BİRLİĞİ’NDEN KOZAN BELEDİYESİ’NE ÖDÜL Tarihi Kentler Birliği’nin ödül töreni Beşiktaş Belediyesi’nin ev sahipliğinde Akatlar Kültür Merkezi’nde gerçekleştirildi. İstanbul’da düzenlenen törende proje ödülünü Karabük Valisi Nurullah Çakır’ın elinden alan Kozan Belediye Başkanı M. Kazım Özgan, yapılan çalışmalarda katkı gösteren tüm arkadaşlarına ve Kozan halkına teşekkür etti. Tarihi Kentler Birliği Tarihi ve Kültürel Mirası Koruma Proje ve Uygulamalarını Özendirme Yarışması’na 26 belediye toplam 43 proje ve uygulamayla katıldı. Ödül töreni öncesinde Akatlar Kültür Merkezi’nde düzenlenen “Birikimleri ve yeni dönem hedefleriyle Tarihi Kentler Birliği” paneline, Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay ile birlikte aralarında Kozan Belediye Başkanı Kazım Özgan ve Eşi Zehra Özgan, Kozan Kaymakamı İzzettin Sevgili’nin de bulunduğu Türkiye’nin her yerinden gelen 190 il ve ilçe belediye başkanı katıldı. Tarihi Kentler Birliği Encümeni’nin incelemeleri sonucunda, üye belediyelerin kültürel miras ile tarihi kent dokularını koruma-yaşatma amaçlı toplam 43 proje ve uygulamayla aday oldukları yarışmada “proje ödülleri” Altındağ, Kozan, Konak, Odunpazarı ve Tokat belediyelerine, “uygulama ödülleri” Antalya Büyükşehir, Selçuklu, Çanakkale, Kuşadası ve Ödemiş belediyelerine verildi. Projelerin sergilenme esnasında ödül törenine katılan diğer il ve ilçe belediye başkanları 90 KOZAN’IN MİMARI Kozan’ın proje ödülü aldığı çalışmaya da yoğun ilgi gösterdi. Tarihi Kentler Birliği Proje Ödülü’nün yanı sıra Kozan Belediye Başkanı Kazım Özgan birçok kurum ve kuruluştan ödüle layık görüldü: Anadolu Yerel Yönetimler Dergisi Yılın Yerel Yöneticileri Kültür ve Tarihi Mirasa Sahip Çıkan Belediye Başkanı Ödülü İstanbul EMITT Doğu Akdeniz Uluslararası Turizm ve Seyahat Fuarı EMITT 2008’de Beldeler Dalında Sempati Ödülü Büyük Anadolu Birliği Yılın İlçe Belediye Başkanı Ödülü Şehir&Başkan Türkiye Yerel Yönetimler Dergisi Akdeniz Bölgesi 2007 Kent Tanıtım Ödülü Kozan Belediye Başkanı Mimar Kazım Özgan Kent Tanıtım Dalında Yılın Belediye Başkanı Bunlar gibi birçok ödül ve plaket… Kozan’ın kalkınması için örnek bir belediyecilik gösteren Belediye Başkanı Mimar Kazım Özgan’ın burada sayamayacağımız birçok başarısı bulunuyor. Kozan’dan bu kadar bahsetmişken YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 91 “Kozan’a nasıl gidilir? Kozan’ı ziyaret ettiğimiz zaman mutlaka görmeniz gereken güzellikler hangileridir?” sorularını cevaplamak gerek. Şimdi de kısaca Çukurova’nın ve Türkiye’nin parlayan yıldızı Kozan’da görülmesi gereken yerlerden bahsetmek istiyoruz. Başkan ve halk NASIL BİR KOZAN BIRAKMAYI DÜŞÜNÜYORSUNUZ? Sadece bugün değil, yarınlar için çalışan bizler gelecek nesillere yaşanabilir bir kent bırakma gayretindeyiz. Hedefimiz bu uğurda ilçemizi her noktada geliştirerek zirveye taşımaktır. Tarih, medeniyet ve kültür kokan bu şehri kentsel dönüşüm çalışmalarıyla turizmde hak ettiği yere getirme çabasındayız. İnsan odaklı hizmet veren, mesai mefhumu tanımayan belediyemiz klasik belediyecilik anlayışı dışına çıkarak hizmete yeni bir vizyon kazandırmıştır. İlçemizi hak ettiği yerde görmek amaçlarımız arasındadır. Bu nedenle bizler gelecek seçim için değil gelecek nesil için çalışıyoruz. Böyle bir Kozan’ın hayali ile yanıp tutuşurken halkımızın da manevi desteğini bekliyoruz. 92 KOZAN’IN MİMARI TURİZME YELKEN AÇAN KOZAN ZİYARETÇİLERİNİ AĞIRLIYOR Tanıtım çalışmalarını aralıksız yürüten Kozan Belediye Başkanı Kazım Özgan bu çalışmalarının meyvesini ilçeyi ziyaret eden yerli ve yabancı turistlerden görmeye başladıklarını söyledi. Turizme yelken açan Kozan ziyaretçilerini ağırlıyor Kozan, Adana Merkez’den, İskenderun, Mersin ve Osmaniye başta olmak üzere birçok ilden yerli konuklarını ağırlarken bu çerçevenin her gecen gün genişlediği görülüyor. Hatta İrlandalı bir ailenin 35 kişilik bir grupla Kozan’a gelerek kızlarını düğününü Kozan Kalesi’nde yapması iç ve dış turizme yelkenlerin açıldığının göstergesidir. KOZAN’A NASIL GİDİLİR? Çukurova’yla Toroslar’ın kavuştuğu, kucaklaştığı yerde nice tarihi olayların sırlarını gizlediğini duruşundan belli eden kalesinin ihtişamına kapılmayan, mütevazı bir memleket Kozan... Adana tarafından girişinde, deli çay üzerine kurulan köprüye asılı levhayla, özellikle bahar aylarında portakal çiçeği kokusunu katarak, gelenine “hoş geldin” der, hoş olası güzel memleket... Kozan ilçemiz Adana Ovası’nın Yukarı Ova denilen kısmında düz arazinin YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 93 tepelik bölgeye geçtiği kesimde kurulmuş olup, il merkezine uzaklığı 68 km’dir. İlçe kuzeyde Kayseri, Yahyalı, Feke, Saimbeyli; doğuda Osmaniye, Kadirli; güneyde Ceyhan; batıda İmamoğlu, Aladağ ilçeleriyle çevrilidir. Kozan, Adana’ya 68 kilometre uzaklıkta. Adana-Kozan arasında ulaşımı sağlayan otobüs ve minibüsler var. Bu şirin ilçe Adana’ya otomobille sadece 45 dakika mesafede... Çevre il ve ilçelerden Kozan’a gitmek için alternatif yollar mevcut. Yumuşak iklimi, yaylaları, tarihi evleri ve milattan önce kurulan medeniyetlere ev sahipliği yapmış kaleleriyle Adana’nın en gözde ilçesi olan Kozan, önümüzdeki yıllarda Çukurova bölgesinde yıldızı parlayacak bir turizm bölgesi olmaya aday. Lezzetli balı ve narenciye ürünleriyle ünlü Kozan, sahip olduğu kültür ve tarih potansiyeliyle rotasını turizme çeviren bir ilçe konumundadır. NERELER GÖRÜLMEYE DEĞER? Narenciye 94 KOZAN’IN MİMARI Kozan Kalesi Kozan ilçesinin tam ortasında bulunan kale; kalkerden meydana gelen, oldukça dik bir tepe üzerinde, bulunduğu coğrafyaya hakim bir konumdadır. Kozan Kalesi, Çukurova’yı çevreleyen dağ kaleleri zincirinin dördüncü halkasını teşkil eder. Kuzey-güney yönünde iki ayrı grup halinde inşa edilmiş, bu bölümler bir sur ile birbirine bağlanmıştır. Çevre uzunluğu 6 km’yi bulan kalenin 44 kulesi ve burcu vardır. M.Ö. 2000’ li yıllarda Asurlular tarafından yapıldığı tahmin edilen kale, Romalılar, Selçuklular ve Ermeniler tarafından onarım görmüştür. Bugünse, Kozan Belediyesi tarafından çevre düzenlemesi yapılan Kozan Kalesi ve çevresi, bölge halkının sosyal aktivitelerini gerçekleştirdiği günübirlik hareketli bir mekâna dönüşmüştür. Anavarza Antik Kenti Yüksek kayalıkların üzerinde duran bir kartal yuvasını andıran, Antik Anavarza şehrinin kesin olarak bilinen tarihi MÖ 1. yy.’a dayanır. Anavarza Antik Kenti, Asurlular, Roma, Bizans, Abbasiler ve Ramazanoğulları’na ev sahipliği yapmıştır. Kentte bulunan tarihi kalıntılardan, zafer takı, su kemerleri ve mozaikler görülmeye değerdir. Anavarza, aynı zamanda bir açık hava müzesidir. Tarihi kentin, bilim adamlarına göre Efes’ten bile daha büyük olduğu söylenmektedir. Antik kent tarihe direnerek yaşam mücadelesi verirken gün yüzüne çıkacağı zamanı beklemektedir. YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 95 Anavarza Kalesi - Mozaik Kesin olmamakla birlikte Anadolu’da ilk caminin Anavarza’da olduğu da söylenmektedir. Türkiye’nin en önemli antik kentleri arasında gösterilen Anavarza, “Arkeo Park” olmanın bütün özelliklerini taşımaktadır. Anavarza ilk ilacın yapıldığı yer olma özelliğini de taşır. Çalışmaların sürdüğü Antik Kent, son yıllarda Belediye Başkanı Kazım Özgan’ın gayretleri ile adından sıkça söz ettirmeyi başarmış. Anavarza’ya yıllarca bekçilik etmiş Hatun Dilci’nin Anavarza’yı koruma mücadelesi yolundaki farklı hikâyesi ilginizi çekecek. 96 KOZAN’IN MİMARI Karasis Kalesi Karasis Kalesi Çukurova’daki kaleler zincirini önemli bir halkasını oluşturur. Kozan Barajı’nın hemen kuzey kesiminde yer alan kale, ilçe merkezine kara yoluyla yaklaşık 17 km uzaklıktadır. Kaleyi inşa edenlerin Selefkoslar (Selefkiler) olduğu bilinmektedir. Milattan önce 333 yıllarında Büyük İskender’in eline geçen Kozan, onun ölümünden sonra da Selefkosların idaresine girmiştir. (Selefkos, Büyük İskender’in komutanlarından biridir.) Helenistik döneme YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 97 ait kale askeri garnizon olarak kullanılmıştır. Kale, ziyaretçilerine muhteşem bir manzara sunmaktadır. Hoşkadem Camii Hoşkadem Camii Çarşı içinde bulunan cami, Türk mimari özelliklerini taşımaktadır. Hoşkadem Camii, 1448 yılında Mısır Kölemen Sultanı Seyfeddin Çakmak’ın Çukurova Bölge Emiri Abdullah Hoşkadem tarafından yaptırılmıştır. Bütünü ile 98 KOZAN’IN MİMARI dikdörtgen plan oluşturan cami, ulu camiler sınıfına dahil edilmiştir. Yay kemerli giriş kapısının üzerinde büyükçe bir kartuş içine yazılmış üç satırlık inşa kitabesi bulunmaktadır. Camii son olarak 2006 yılında Kozan Belediyesi’nin girişimleri sonucunda vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından aslına uygun bir şekilde restore edilmiştir. Cami önünde belediyemiz tarafından yapılan fıskiyeler ve oturma alanları bölgeye ayrı bir güzellik kattı. Küçük Cami Yapım tarihi 1530 olan Küçük Cami, 1920 yılında işgalci Fransız güçlerince tahrip edildi, sonrasında vatandaşlarca onarılarak ibadete açılan, ancak çıkan yangında zarar gören tarihi yapının restorasyonu 2009 yılında Vakıflar Bölge Müdürlüğü tarafından tamamlandı. Yaverin Konağı (Butik Otel ve Restoran) Bölgenin en eski sivil mimari örneklerinden biri olan Yaver’in Konağı, Kozan Kalesi’nin eteklerinde bulunmakta olup eski yapılar arasında önemli bir yere sahiptir. Konağı yaptıran kişi Mıcırıkyan Kirkor Efendi’dir. 19. yy. sonlarında inşa edilmiş olduğu bilgilerinin hakim olduğu yapının, restorasyon çalışmaları belediyemiz tarafından yapılmıştır. Butik otel ve restoran olarak hizmet veren konak ziyaretçilerine tarihi-mistik bir mekanın sunduğu tüm keyfi sunabilme kapasitesine sahiptir. Böylesi güzide bu mekan ziyaretçilere tarihe bir yolculuk yaptırmakta, yolculuktan zevk duyanlara sonsuz bir haz tattırmaktadır. YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 99 Sisi Manastırı 1292-1921 yılları arasında Kilikya Ermenilerinin merkezi olan Sis Ermeni Manastırı, Kozan Kalesi eteklerinde bulunmaktadır. Ermeni dünyasının en önemli manastırlarından biri olan Kilikya Ermeni Manastırı’na ait kalıntılar kale eteklerinde tarihe direnmekte. Kozan dağlarından toplanan çeşitli çiçekler ve birtakım karışımlar yapılan ‘Pelesenk Yağı’ yapılıp vaftiz törenlerinde kullanılmaktaydı. Manastırda bulunan Kutsal Emanetler bugün Lübnan/Beyrut’ta bulunmaktadır. Kilikya Manastırı genel görünümü Kozan’ın şehir merkezinde ve şehre hakim bir bölgede Kozan Kalesi eteklerinde bulunan manastır, yapılan çalışmalar neticesinde Mesire alanı sınıfında örnek teşkil edecek hale dönüştürüldü. Pikniğe gelen vatandaşlar için her şeyin düşünüldüğü manastır mesire alanında 2 adet servis ünitesi, anfi tiyatro, arkeolojik park, 29 adet içinde barbeküsü ve oturma grubu olan piknik ünitesi ve çocuklar için oyun alanları yer almaktadır. 100 KOZAN’IN MİMARI Bedesten Bedesten (Arasta) Bedesten (Arasta) Kozan’ın merkezinde, Aşağı Çarşıda Hoşkadem Camii’nin hemen altında yıllardır kapalı tutulan tarihi bir yapıdır. İçinde 17 işyeri vardır. Bu tarihi yapı, eski Kozan ticaretinin döndüğü en önemli mekândır. Bedesten, 1904 tarihinde Helvacızade Hacı Hüseyin Efendi tarafından, Hacı Ali Usta’ya yaptırılmış bir Osmanlı mimari eseridir. Tarihi çarşı Bedesten’in restorasyonu, Kozan Belediyesi’nin devam eden restorasyon çalışmaları kapsamındadır. YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 101 Tarihi Ev ve Dükkânlar Tarihi dönemlerden kalma birçok ev, dükkân ve konak eski Kozan diye bilinen kale eteklerinde yer almaktadır. Geçmiş dönemlerde çeşitli işlevleri üstlenmiş olan Tarihi Kozan Evleri günümüzde hâlâ dimdik ayaktadır. Hacı Muhtar Konağı, Akçalı Konağı, Kız Meslek Lisesi olarak kullanılan ve geçmişte hastane olarak kullanılmış tarihi bina, Camii Kebir Caddesi’ndeki tarihi dükkânlar tarihten günümüze gelen yadigârlardan sadece birkaçı... Kozan Çarşısı ‘SİS’ Perdesi Aralanıyor, Tarihi Çarşı Özlenen Günlerine Dönüyor Eski Kozan’ı canlandırma projesi kapsamında, Aşağı-Yukarı Çarşı ve Cami-i Kebir Caddesi’nde gerçekleşen restorasyon ile Kozan turizme yelken açtı. Geçtiğimiz 50 yıl öncesine kadar Kozan’ın kalbinin attığı bir yer olan eski Kozan bölgesi, zaman içerisinde kaderine terk edilerek eski cazibesini yitirmiş ve mezbelelik 102 KOZAN’IN MİMARI halini almıştı. Bölgeyi eski günlerine kavuşturmak ve turizme kazandırmak için hazırlanan projeler, Adana valiliği İl Özel İdaresi’nin katkıları ile hayat buldu. Yapılan çalışmalar sonucunda yaklaşık 200 iş yerinin restorasyon çalışması tamamlanarak, özlenen yapısına kavuşturuldu. Tarihi Roma Köprüsü Kilgen Çayı olarak da bilinen Kozan Çayı üzerinde kurulmuştur. 9 ayrı gözü olan Roma dönemine ait tarihi köprü geçmişten günümüze Kozan’ı doğu-batı istikametinde birleştirmektedir. Atatürk Parkı içerisinde bulunan tarihi köprünün restorasyonunun yapılıp tarihi dokusuna uygun bir şekilde gelecek kuşaklara aktarılması gerekmektedir. Köprünün tarihi dokusuna uygun restore edilmesi Kozan’ın tarihi kimliğine çok büyük katkıda bulunacaktır. Keşiş Mağarası Medeniyetler şehri Kozan, her yönüyle bir tarih merkezi ve ilginç konuları yanı sıra tarihe de ışık tutuyor. Rivayete göre, Hz. Mevlana Konya’dan Suriye’nin Şam iline 7 yıl süren medrese eğitimi için yola çıkar. Bu esnada yolu Kozan’dan geçer. Sis diyarı Kozan’da Keşiş Mağarası’nda yaşayan 40 keşişle karşılaşır. Bu keşişlerin karşıdaki insanın düşüncelerini okuyabilme özelliğine sahip oldukları rivayet edilmektedir. “Ariflerin Menkıbeleri” adlı eserin 2. cildinde Hz. Mevlana’nın hayatını anlatan bölümde hikâye geçmektedir. Kalenin etekle- YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 103 rinde bulunan mağara, görenleri büyüleyen bir özelliğe sahip olmakla birlikte hazine avcılarının da uğrak yeri olmuştur. Keşiş Mağarası’nın dış görünümünün birçok ziyaretçi tarafından Trabzon’da bulunan Sümela Manastırı’nı anımsattığı söylenmektedir. Battal Gazi Zindanı Kozan Kalesi’nde bulunan Battal Gazi Zindanı tarihi günümüze taşıyan bir araç olarak duruyor. Halkın belleğinde yaşatılan bir menkıbeye göre Battal Gazi, Kozan’ın fethine katılmış, bir müddet Kozan’da yaşamış, Kozan Kalesi’nde onun adına bir zindan olduğu söylene gelmiştir. Değirmen Restoran Kumlu göl mevkiinde bulunan, restorasyondan geçirilerek günümüze uyarlanan tarihi değirmen sakin ve doğal bir ortamda damak tadına yönelik lezzetler sunmaktadır. Kozan Barajı Çukurova ile Toroslar’ın buluştuğu bir noktada yer alan barajın suları ile örtüşen doğal manzara insanı dinlendirmeye birebir. Baraj yolu boyunca zakkum ağaçlarının görüntüsü göz zevkine hitap ediyor. Sulama amaçlı yapılan Kozan Barajı amatör balıkçılar için de ideal bir yer. Ayrıca Kozan Barajı’nda HES ile elektrik üretimi için çalışmalar sürmekte olup Barajı, doğa turizmine kazandırmak için çalışmalarımız devam etmektedir. 104 KOZAN’IN MİMARI Dağılcak dinlenme alanı Dağılcak Mesire Alanı: “İşte yeşil alan, işte muhteşem bir doğa” diyebileceğiniz Dağılcak Mesire Alanı ilçemize yalnız 8 kilometre uzaklıkta. Yeşilin doğaya nakşedildiği Dağılcak Mesire Alanı farklı güzellikleri yaşamanızı sağlayacak güzide mekânlarımızdan birisidir. Şırıl şırıl akan dere üzerine kurulu çardakta çaylarınızı yudumlamanız size çok büyük keyif verecektir. Et lokantasında karnınızı doyurma imkânına sahipsiniz. Yeşil alanları ve doyumsuz manzaraları ile insanı büyüleyen Dağılcak, bölgenin adeta akciğeri görevini üstlenmektedir. Yine bölge doğa yürüyüşü yapanların tercih ettiği mekânlardan biridir. Bu doğa harikası mekân, belediyemiz tarafından yapılan çevre düzenleme çalışmaları ile alışılmışın dışında yeni bir görünüme kavuşturuldu. Bucak Cennet Vadisi Kozan’ın 15-20 km kadar doğusunda, Bucak nahiyesini geçince Köreken Dağlarının altından Sumbas Çayı’nın çıkış noktası “Bucak Cennet YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 105 Vadisi” olarak adlandırılıyor. Koskoca Sumbas Çayı’nın bir noktadan çıkışı, sazlıklar, söğüt ağaçları ve çayda yüzen ördekler muhteşem bir seremoni oluşturuyor. Cennet vatanın cennet köşelerinden biri Cennet Vadisi... Yaylalar Kozan’da Akdeniz iklimi hâkim. Her mevsim gezmeye elverişli bir havası var. Yaz aylarının oldukça sıcak geçmesi yaylaları ön plana çıkarıyor. Yaylalar muhteşem manzaraları ile cidden görülmeye değer. Yeşilin her tonunu bulabileceğiniz Toroslar üzerindeki yaylalar ferahlık dağıtan mekânlar olarak biliniyor. Şehir yaşantısından bunalan insanlar adeta soluklanmak için yaz aylarını fırsat bilerek kendilerini serin yaylalara atıyor. Kentin yakınındaki Horzum, Suluhan, Savruk, Çulluuşağı, İnderesi ve Göller yayları bunlardan birkaçı. El Sanatları Önceleri yörede çok yaygın ve gelişmiş olan el sanatları 20. yy.da eski önemini kaybetmeye başlamıştır. Ev dokumacılığı şeklinde yapılan geleneksel dokumacılık (halı, kilim, çul, çuval) günümüzde unutulmaya yüz tutmuştur. Çanak, çömlekçilik de artık eski değerini kaybetmiştir. Ancak Kozan Meslek Edindirme Kursları’nda eski cereler ve küpler boyanarak, ev dekorasyonunda kullanılıp ilçeye özgü gelenekler yaşatılmaya çalışılmaktadır. Dokumacılık alanında görülen gerileme ve ilgisizlik diğer el sanatlarında da görülebilmektedir. Bu el 106 KOZAN’IN MİMARI sanatlarının başında bakırcılık, kalaycılık ve oymacılık, gelmektedir. Sapı, keçi ve koyun boynuzlarından gövdesi ise çelikten yapılan, keskinliği ile ün salmış olan Tapan Bıçağı, ustalarımızın maharetli ellerinde şekil alarak kültürel açıda bölge halkının yanı sıra, yöre dışından da büyük talep görmektedir. Hediyelikler Kozan Balı: Bal üretimi ve kalitesi noktasında ilçeler bazında 1. sırada yer alan Kozan, Türkiye’deki bal üretiminin %25’ini karşılamaktadır. Çeşitli damak tatlarına hitap eden bal çeşitlerini Kozan’da bulmak mümkündür. Kozan Anavarza, Binboğa ve Perçin markaları ile satışa sunulmaktadır. Balın her çeşidini ve lezzetini steril ortamlarda ambalajlanmış kavanozlar ile bulabilmek mümkündür. Turunç Reçeli: Narenciyesi ile marka olan Kozan’da farklı bir damak tadı olan turunç kabuğundan yapılan turun reçeli de yöreye hastır. Zeytinyağı: Mahserelerde çıkarılan halis zeytinyağı salatalarınıza renk katacaktır. Nar Ekşisi: Nar ekşilerini Kozan’ın her yerinde bulabilirsiniz. İncir Reçeli: Kozan’ın köylerinde yapılan incir reçeli kahvaltıları süsleyecektir. Kilim: İlçede tezgâhlarda genç kızlar tarafından dokunan el emeği göz nuru nakış nakış motiflerin Kozan kültürünü yansıttığı kilim, çanta, minder gibi ürünlerden alabilirisiniz. YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 107 Tapan Bıçağı: Sevdiklerinize keçiboynuzundan yapılan Tapan Bıçağı götürebilirsiniz. Bakır ve Kalay: Bakır ve kalaycılar çarşısından minyatür ev aksesuarları evinizin dekorunu tamamlayacaktır. Başkan ve Narenciye Yetiştirilen Ürünler Kozan narenciye de aroması ile aranan damak tadı haline gelmiştir. İlçede 75-77 bin dekar alanda narenciye yetiştirilmektedir. Kozan’da paketlenmiş narenciyelerden bulabilmeniz ve dalından narenciye yemeniz mümkündür. Akdeniz ikliminin etkisi nedeni ile ılıman bir havanın görüldüğü Kozan’da zeytincilik de önemli bir geçim kaynağıdır. Son ulak, Edremit ve Gemlik çeşitlerinin yetiştirildiği zeytin 15.400 dekar alanda yıllık toplam 2.700 ton üretilmektedir. Nar 500 dekar alanda yıllık 1500 ton üretilmektedir. Kuytucak Narı lezzeti ve damak tadı ile Kuytucak’ta yetiştirilmektedir. Nar çeşitlerinden Hicaz’ın da dikimi yaygınlaştırılmaktadır. Mevsiminde Kuytucak’tan nar 108 KOZAN’IN MİMARI alabilirsiniz. Kozan Keçiboynuzu (Harnup)’un da anavatanıdır. İçecek, pekmez ve marmelat yapılan Keçi Boynuzu yetiştiriciliğinde Kozan pilot bölge seçilmiştir. Üretimi yıllık 300 tonu bulmaktadır. NEREDE NE YENİR? Adana denilince akla ilk gelen yemek tabii ki kebap. Kozan’da da böyledir. Adım başı bir kebapçıyla karşılaşabilirsiniz. Büyük-küçük onlarca ocak başından dumanlar yükselir. Izgara et çeşitlerini, farklı kebapları ve dürümleri Kozan’daki her lokantada yemek mümkün. Bu arada kebabın yanı sıra içli köfte, mantı ve sarma gibi ev yemekleri yapan restoranlar da var. Kebap çeşitlerinin ve Kozan’a özgü lezzetlerin yenilebileceği lokantaların yanı sıra Yaveri Konağı restoran ise tarihle iç içe bir mekânda olup yöresel yemekleriyle damak tadınıza göre hizmet veriyor. Ayrıca Dağılcak Mesire Alanı, Horzum ve Çulluuşağı yaylalarında lokantalarda hizmet vermektedir. NEREDE KONAKLANIR? Her geçen gün ziyaretçileri artan ilçemizin misafirperverliğini gösterme noktasında özellikle konaklama ihtiyaçlarının giderilmesi açısından tarih ve sanat dokusu korunarak turizme kazandırılmış Yaver’in konağı butik otel ve restoran olarak hizmet vermektedir. İlçemizde bulunan Avşaroğlu Otel, Şık Palas Otel, Kaymakamlık Konuk Evi ve Öğretmen Evi de konaklama ihtiyaçlarını karşılamaktadır. Yine ilçemizde yeni bir otel yapımına başlanılmıştır. YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ BASINDA KOZAN 109 110 KOZAN’IN MİMARI YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 111 112 KOZAN’IN MİMARI YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 113 114 KOZAN’IN MİMARI YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 115 116 KOZAN’IN MİMARI YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 117 118 KOZAN’IN MİMARI YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 119 120 KOZAN’IN MİMARI YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 121 122 KOZAN’IN MİMARI YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 123 124 KOZAN’IN MİMARI YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 125 126 KOZAN’IN MİMARI YÜKSEL MERT - FATİH ATEŞ 127 128 KOZAN’IN MİMARI
