kırgızistan`da cumhurbaşkanlığı seçimi ve türkiye ile
advertisement
ORSAM Rapor No: 98 THE BLACK SEA INTERNATIONAL Rapor No: 17, Ocak 2012 KIRGIZİSTAN’DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ VE TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİNE ETKİSİ PRESIDENTIAL ELECTION IN KYRGYZSTAN AND ITS EFFECTS ON KYRGYZSTAN-TURKEY RELATIONS Президентские выборы в Кыргызстане и их влияние на отношения с Турцией ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ CENTER FOR MIDDLE EASTERN STRATEGIC STUDIES Центр стратегических исследований Ближнего Востока THE BLACK SEA INTERNATIONAL CENTER FOR RESEARCH AND DIALOGUE ORSAM CENTER FOR MIDDLE EASTERN STRATEGIC STUDIES THE BLACK SEA INTERNATIONAL KIRGIZİSTAN’DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ VE TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİNE ETKİSİ PRESIDENTIAL ELECTION IN KYRGYZSTAN AND ITS EFFECTS ON KYRGYZSTAN-TURKEY RELATIONS Президентские выборы в Кыргызстане и их влияние на отношения с Турцией ORSAM Rapor No: 98 The Black Sea International Rapor No: 17 Ocak 2012 ISBN: 978-605-5330-93-4 Ankara - TÜRKİYE ORSAM © 2012 Bu raporun içeriğinin telif hakları ORSAM’a ait olup, 5846 Sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu uyarınca kaynak gösterilerek kısmen yapılacak makul alıntılar ve yararlanma dışında, hiçbir şekilde önceden izin alınmaksızın kullanılamaz, yeniden yayımlanamaz. Bu raporda yer alan değerlendirmeler yazarına aittir; ORSAM’ın kurumsal görüşünü yansıtmamaktadır. ORSAM STRATEJİK BİLGİ YÖNETİMİ, ÖZGÜR DÜŞÜNCE ÜRETİMİ ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ Tarihçe Türkiye’de eksikliği hissedilmeye başlayan Ortadoğu araştırmaları konusunda kamuoyunun ve dış politika çevrelerinin ihtiyaçlarına yanıt verebilmek amacıyla, 1 Ocak 2009 tarihinde Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi (ORSAM) kurulmuştur. Kısa sürede yapılanan kurum, çalışmalarını Ortadoğu özelinde yoğunlaştırmıştır. Ortadoğu’ya Bakış Ortadoğu’nun iç içe geçmiş birçok sorunu barındırdığı bir gerçektir. Ancak, ne Ortadoğu ne de halkları, olumsuzluklarla özdeşleştirilmiş bir imaja mahkum edilmemelidir. Ortadoğu ülkeleri, halklarından aldıkları güçle ve iç dinamiklerini seferber ederek barışçıl bir kalkınma seferberliği başlatacak potansiyele sahiptir. Bölge halklarının bir arada yaşama iradesine, devletlerin egemenlik halklarına, bireylerin temel hak ve hürriyetlerine saygı, gerek ülkeler arasında gerek ulusal ölçekte kalıcı barışın ve huzurun temin edilmesinin ön şartıdır. Ortadoğu’daki sorunların kavranmasında adil ve gerçekçi çözümler üzerinde durulması, uzlaşmacı inisiyatifleri cesaretlendirecektir Sözkonusu çerçevede, Türkiye, yakın çevresinde bölgesel istikrar ve refahın kök salması için yapıcı katkılarını sürdürmelidir. Cepheleşen eksenlere dâhil olmadan, taraflar arasında diyalogun tesisini kolaylaştırmaya devam etmesi, tutarlı ve uzlaştırıcı politikalarıyla sağladığı uluslararası desteği en etkili biçimde değerlendirebilmesi bölge devletlerinin ve halklarının ortak menfaatidir. Bir Düşünce Kuruluşu Olarak ORSAM’ın Çalışmaları ORSAM, Ortadoğu algalımasına uygun olarak, uluslararası politika konularının daha sağlıklı kavranması ve uygun pozisyonların alınabilmesi amacıyla, kamuoyunu ve karar alma mekanizmalarına aydınlatıcı bilgiler sunar. Farklı hareket seçenekleri içeren fikirler üretir. Etkin çözüm önerileri oluşturabilmek için farklı disiplinlerden gelen, alanında yetkin araştırmacıların ve entelektüellerin nitelikli çalışmalarını teşvik eder. ORSAM; bölgesel gelişmeleri ve trendleri titizlikle irdeleyerek ilgililere ulaştırabilen güçlü bir yayım kapasitesine sahiptir. ORSAM, web sitesiyle, aylık Ortadoğu Analiz ve altı aylık Ortadoğu Etütleri dergileriyle, analizleriyle, raporlarıyla ve kitaplarıyla, ulusal ve uluslararası ölçekte Ortadoğu literatürünün gelişimini desteklemektedir. Bölge ülkelerinden devlet adamlarının, bürokratların, akademisyenlerin, stratejistlerin, gazetecilerin, işadamlarının ve STK temsilcilerinin Türkiye’de konuk edilmesini kolaylaştırarak bilgi ve düşüncelerin gerek Türkiye gerek dünya kamuoyuyla paylaşılmasını sağlamaktadır. www.orsam.org.tr İçindekiler Takdim............................................................................................................................................................ 4 Özet .............................................................................................................................................................. 5 Giriş .............................................................................................................................................................. 6 Seçim Öncesi................................................................................................................................................. 6 Seçim Kampanyası ve Seçim...................................................................................................................... 8 Kırgızistan’da Yeni Hükümet..................................................................................................................... 12 Türkiye-Kırgızistan İlişkileri..................................................................................................................... 14 Sonuç.............................................................................................................................................................. 16 black sea ınternatıonal Rapor No: 17, Ocak 2012 3 TAKDİM Türkiye ile Kırgızistan arasında yaklaşık beş saat uçuş mesafesinin olmasına rağmen iki ülke arasında var olan etnik, dil, din, tarih, kültür yakınlığı ikili ilişkilerin çok yönlü ve çok boyutlu artmasına yardımcı olmaktadır. Türkiye, Kırgızistan’ın bağımsızlığını ilk tanıyan ülkedir. Zor durumlarında her zaman Kırgızistan’ın yanında olmuştur. 23 Aralık 1991’de Kırgızistan’dan ilk resmi ziyaret Türkiye’ye yapılmış ve bu ziyarette birçok işbirliği anlaşması imzalanmıştır. İki ülke arasında 29 Ocak 1992 tarihinde diplomatik ilişkiler kurulmuş, karşılıklı olarak Bişkek’te ve Ankara’da Büyükelçilikler açılmıştır. Kırgızistan’ın İstanbul’da bir Başkonsolosluğu da bulunmaktadır. 1992’den itibaren Kırgızistan ile Türkiye arasında 50’den fazla üst düzey ziyaret gerçekleştirilmiş ve 150’ye yakın ikili anlaşma imzalanmıştır. Türkiye-Kırgızistan ikili ilişkilerinin temeli şunlara dayanmaktadır: İki devletin yapılanmalarının güçlendirilmesine katkıda bulunulması; Kırgızistan başta olmak üzere Orta Asya cumhuriyetlerinin siyasi ve ekonomik istikrarının korunması; Bölgesel işbirliğinin teşvik edilmesi; Ekonomik ve siyasal reformların desteklenmesi; Bölge ülkelerinin dünya ile bütünleşebilmelerine destek verilmesi; Bölge ülkelerinin Avrupa-Atlantik kurumlarına entegrasyonlarına yardımcı olunması; Kırgızistan başta olmak üzere Türkiye ile Orta Asya ülkelerinin ikili ilişkilerinin, her alanda karşılıklı çıkarlar ve egemen eşitlik temelinde geliştirilmesi; Türkiye ve Kırgızistan’ın diplomatik ilişkilerinin daha da gelişmesi için gerekli strateji ve planlarla karşılıklı ilişkilerin politik olarak desteklenmesidir. Doç. Dr. Hasan Ali Karasar The Black Sea International Koordinatörü Hasan Kanbolat ORSAM Başkanı ORSAM Rapor No: 98 The Black Sea International Rapor No: 17, Ocak 2012 THE BLACK SEA INTERNATIONAL THE BLACK SEA INTERNATIONAL ORSAM CENTER FOR MIDDLE EASTERN STRATEGIC STUDIES Hazırlayan: Dr. Yaşar Sarı ORSAM ORSAM Avrasya Danışmanı ve Bişkek Temsilcisi Kırgızistan-Türkiye Manas Üniv. Öğretim Üyesi KIRGIZİSTAN’DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ VE TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİNE ETKİSİ Özet 2010-2011 yılları Kırgızistan için dönem noktası yılları oldu. Kendisi bir devrim ile iktidara gelen Kurmanbek Bakiyev başka bir devrim ile 7 Nisan 2010’da iktidardan düştü. Bakiyev muhaliflerinden oluşan yeni bir hükümet kuruldu. Orta Asya’da ilk defa bir kadın Cumhurbaşkanı oldu. Haziran 2010’da Kırgızistan’ın güneyindeki çatışmalar ile ülkenin parçalanma korkusu yaşattı. Bakiyev muhaliflerinin kurduğu geçici hükümet Anayasa komisyonu oluşturdu. Haziran ayının sonunda yapılan referandum ile yeni bir Anayasa kabul edildi. Başkanlık sisteminden Yarı-Parlamenter sistemine geçildi. 10 Ekim 2010’da uluslararası standartlara uygun olarak yapılan Parlamento seçimi sonucunda bir koalisyon hükümeti kuruldu. Son olarak, 30 Ekim 2011 Cumhurbaşkanlığı seçimi ile Almazbek Atambayev halk tarafından Cumhurbaşkanı seçildi, ardından yeni bir koalisyon hükümeti kuruldu. Bütün bu siyasal gelişmeler Kırgızistan’ın çok kısa bir zaman dilimi içinde nasıl bir siyasal değişim geçirdiği göstermesi açısında çok önemlidir. Bu sadece Kırgızistan değil, Orta Asya hatta Bağımsız Devletler Topluluğu üyesi devletleri için de örnek gösterilebilecek gelişmelerdir. Bu yazıda, Kırgızistan’daki Cumhurbaşkanlığı seçimi çerçevesinde Kırgızistan’daki siyasal gelişmeler incelenip ve bu gelişmelerin Kırgızistan-Türkiye ilişkilerine etkisi tartışılmaktadır. black sea ınternatıonal Rapor No: 17, Ocak 2012 5 ORSAM Avrasya Stratejileri ORSAM Giriş Kırgızistan 10 Ekim 2010 tarihinde yapılan Parlamento seçiminden sonra önemli bir seçimi daha tamamladı. 30 Ekim 2011 tarihinde yapılan seçim ile Kırgızistan halkı Cumhurbaşkanı’nı da doğrudan seçmiş oldu. Böylece Orta Asya ülkeleri arasında iktidarın seçim yolu ile el değiştirdiği ilk ülke oldu. Bu bakımdan, Kırgızistan her ne kadar bazı eksikleri de olsa Orta Asya’nın en demokratik ülkesi konumundadır. Yalnız demokrasinin tam oturmamış olmaması, var olan sosyo-ekonomik problemler ve çatışmalar ülkede istikrarın ve huzurun sağlanmasında bazı problemlerin ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. 1990’lı yıllardaki Tacik İç Savaşı ve Mayıs 2005’teki Özbekistan’daki Andican olayları ve son Kazakistan’dan meydana gelen çatışmalar dışında en önemli kitlesel olaylar Kırgızistan’da olmuştur. Haziran 1990’daki Oş-Özgen olayları, Mart 2005’de Kırgızistan’ın ilk Cumhurbaşkanı olan Askar Akayev’in halk hareketi sonucu devrilmesi, Nisan 2010 tarihinde Kırgızistan’ın ikinci Cumhurbaşkanı Kurmanbek Bakiyev’in yine bir halk hareketi ile iktidardan düşürülmesi ve son olarak Haziran 2010 tarihindeki Oş ve Celalabad şehirleri ve çevresindeki trajik olayları örnek olarak Seçim Öncesi 7 Nisan 2010’da Bakiyev’in iktidardan devrilmesi ile yönetimi ele geçiren eski muhalefet liderleri, Kırgızistan’da tekrar tek adam yönetimin olmaması, yani yetkilerin ve iktidar gücünün tek elde toplanmaması için yeni bir anayasa yapmaya karar verdiler. Yeni Anayasa’yı hazırlayanlar Kırgızistan’da var olan otoriter Başkanlık sistemi yerine daha esnek ve güçlerin farklı erkler arasında dağıtıldığı Yarı-Başkanlık daha doğrusu Yarı-Parlamenter sistemi benimsediler. Her ne kadar Kırgız siyasetçiler ve bazı akademisyenler tarafından Parlamento’nun sistemin merkezinde olması nedeniyle Parlamenter sistem olarak adlandırılsa da, Cumhurbaşkanın sahip olduğu yetkilerin fazlalığı sebebi ile bu sisteme Yarı-Parlamenter sistem adı verilebilir. Başta Ata-Meken Partisi lider Ömürbek Teke- 6 black sea ınternatıonal Rapor No: 17, Ocak 2012 bayev olmak üzere oluşturulan Anayasa komisyonu dünyanın farklı ülkelerinin Anayasalarını da inceleyerek (Türkiye Anayasası dahil) ve Venedik Komisyonun tavsiyelerini de göz önüne alarak yeni bir Anayasa yazdı. Hazırlanan yeni Anayasa 27 Haziran 2010 tarihinde yapılan referandum ile yüzde 90’nın üzerinde oy ile kabul edildi. Yeni Anayasa ile Cumhurbaşkanı’nın yetkileri kısıtlandı. Ancak yetkilerinin sınırlandırılmasına rağmen Cumhurbaşkanı hala hem Anayasa’daki yetkileri açısından hem de Kırgız toplumunun gözündeki imaj açısından çok önemli bir yere sahiptir. Örneğin, hala Cumhurbaşkanı devletin başsavcısını, Merkez Bankası başkanı’nı, diplomatları ve Savunma Bakanı başta olmak üzere askeri yetkilileri atamaktadır. Ayrıca Kırgız toplumu gibi ataerkil bir toplumda Cumhurbaşkanı sadece sembolik değil ülkenin gerçek lideri olarak görülmektedir. 10 Ekim 2010 tarihinde yapılan Parlamento seçimleri sonucunda, Bakiyev’in eski bakanları ve bürokratlarından oluşan Kamçıbek Taşiyev liderliğindeki Ata-Yurt (Ata-Jurt) Partisi, eski başbakan Almazbek Atambayev liderliğindeki Kırgızistan Sosyal Demokrat Partisi (KSDP), eski Cumhurbaşkanı yardımcısı ve eski Başbakan Feliks Kulov liderliğindeki Ar-Namus Partisi, eski başbakan yardımcısı ve işadamı Ömürbek Babanov liderliğindeki Cumhuriyetçi (Respublika) Zamandaş Partisinin Atambayev’i desteklediğini gösteren ilan panosu KIRGIZİSTAN’DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ VE TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİNE ETKİSİ THE BLACK SEA INTERNATIONAL Respublika Partisinin Atambayev’i desteklediğini gösteren seçim panosu Ak-Şumkar Partisinin Atambayev’i desteklediğini gösteren seçim panosu Parti ve eski Parlamento Başkanı Ömürbek Tekebayev liderliğindeki Ata-Meken Partisi 120 kişilik Parlamento’ya milletvekili sokmayı başardılar. Eski Parlamento başkanı ve Güvenlik Konseyi sekreteri Adahan Madumarov liderliğindeki Bütün Kırgızistan Partisi ise seçimde oy kullanma hakkına sahip bütün seçmenlerin (Milli Seçim Komisyonu kararı ile seçimde oy kullanan değil) yüzde beşinin oylarını alamadığı için Jogorku Keneş (Kırgızistan Parlamentosu)’te temsilci bulundurma hakkını kazanamamıştır. Ata-Jurt Partisini KSDP, Ar-Namus, Respublika ve Ata-Meken Partisi çıkardıkları milletvekili sayısılarına göre takip etmiştir. Jogorku Keneş’te temsil hakkını kazanan partilerin hiçbiri tek başına hükümeti kurmak için gerekli salt çoğunluğu sağlayamadığı için koalisyon görüşmeleri başladı. 7 Nisan’da Bakiyev iktidarının düşürülmesi sırasında aktif rol oy- nayan KSDP, Ata-Meken ve Nisan olaylarından sonra kurulan Respublika partileri arasında koalisyon kurulması beklenmekte idi. Fakat koalisyon görüşmeleri sonucunda KSDP, Respublika partileri ile Bakiyev döneminde bakanlık, belediye başkanlığı yapmış siyasetçilerin bir araya gelmesi ile oluşmuş Ata-Jurt partisi arasında koalisyon hükümeti seçimden ancak iki aydan fazla bir zaman sonra 17 Aralık 2010 tarihinde kurulabildi. Bu partilerin koalisyonu kurulabilmesinin temel sebepleri ise şunlardır: KSDP ve Respublika partileri açısından 7 Nisan’daki yönetim değişimi sonucu oluşan siyasal ve sosyal istikrarsızlığın ortadan kaldırmak ve Ata-Jurt partisi ileri gelenleri bakımından da Bakiyev döneminde elde ettiklerini korumak, parti olarak varlıklarının yeni oluşan sistem içinde sağlamlaştırmak ve meşruiyetini diğer siyasi elitlere de kabul ettirebilmek için koalisyon hükümetine girmeye karar verdiler. 17 Aralık 2010 tarihinden, 30 Ekim 2011 Cumhurbaşkanlığı seçimine kadar Kırgız siyasi hayatında önemli gelişmeler oldu. Birinci gelişme, Ar-Namus Partisi üyesi 10 milletvekili partinin başkanı Kulov’a rağmen hükümeti destekleme kararı aldı. Yine, Ar-Namus Partisi üyesi 15 milletvekili Parti başkanı Feliks Kulov’un değiştirilmesini talep ettiler. Bu arada Ata-Jurt Partisi’nin Kamçıbek Taşiyev’i Cumhurbaşkanı adayı olduğunu ilan etmesi, partinin ileri gelenlerinden Bakiyev dönemi Bişkek Belediye Başkanı Nariman Tuliyev ile Bakiyev döneminde Parlamento Başkanlığı, Maliye Bakanlığı ve Merkez Bankası Başkanlığı gibi önemli görevlerde bulunmuş Marat Sultanov gibi önemli siyasilerin Cumhurbaşkanlığı adaylıklarını ilan etmesi Ata-Jurt partisinde de bir krizin çıkmasına sebep olmuştur. Bu gelişmeler dışında, Kırgızistan Başsavcısı Kubatbek Baybolov’un Başbakan Yardımcısı ve Respublika Partisi lideri Ömürbek Babanov hakkında ileri sürdüğü Megacom (ülkenin en büyük cep telefonu operatörü, bir zamanlar eski Cumhurbaşkanı Kurmanbek Bakiyev’in oğlu Maksim Bakiyev’in kontrol ettiği söyleniyordu) ilgili yolsuzluk iddiası Babanov’un geçici olarak bir ay hükümetteki görevi bırakmasına sebep olmuştur. Bir ay sonunda Babanov hüküme- black sea ınternatıonal Rapor No: 17, Ocak 2012 7 ORSAM ORSAM Avrasya Stratejileri ORSAM te dönerken, Baybolov başsavcılık görevinden Cumhurbaşkanı Roza Otunbayeva tarafından görevinden alındı. Baybolov’da Cumhurbaşkanlığına aday olduğunu ilan etti. Bunun dışında Cumhurbaşkanı Roza Otunbayeva ile Parlamento Başkanı Ata-Jurt Partisi’nden Ahmetbek Keldibekov arasında başta Maksim Bakiyev’in sahip olduğu 7 Nisan sonrasında devletleştirilen Kanal5 televizyonun kontrolü ve yüksek mahkemelere atanacak savcılar ile ilgili siyasal krizler ortaya çıkmıştır. Bütün bu gelişmelere ek olarak, Haziran 2010 tarihinde kanlı çatışmaların olduğu Kırgızistan’ın güney vilayetlerindeki (oblastlarındaki) azalmış da olsa gerginliğin devam ettiği bir ortamda Cumhurbaşkanlığı seçimine gidildi. Cumhurbaşkanlığı seçimi öncesi siyasi partiler ve seçim yasasında belli başlı değişiklikler yapıldı. Temel değişiklikler şunlardır: Seçim barajı ülke çapında yüzde 7’ye ve vilayetlerde binde 7’ye çıkarılırken, seçim listelerinde adı olmayan ve davet yazısı olmayanların (daha önceki seçimlerde seçmenler sandık kurulunun izni ile ek listeye adları yazdırarak oy kullanabiliyorlardı) oy kullanamayacakları kararı verildi. Aynı zamanda, Milli Seçim Komisyonu’nun (başkan dahil) üyeleri ve yapısı değiştirildi. Bunlar dışında, vilayetlerdeki (oblastlardaki) seçim komisyonları ve “Gas Shaloo” adı verilen sonuçların elektronik ortamda vilayetlerden Milli Seçim Komisyonuna gönderen bilgisayar programının kullanılmasından vazgeçildi. Bu gibi değişiklikler daha önceki seçimlerde karşılaşılan problemlerin tekrarlanmaması amaçlanmış fakat gerek Cumhurbaşkanlığı seçim süresince ve gerekse de oyların sayımı sırasında bu değişiklikler yeni bazı problemlerin ortaya çıkmasına sebep olmuştur. Cumhurbaşkanlığı için parti ve kişisel aday olarak seçim sürecinin başında 83 aday başvurmuş, ama bu adayların bir kısmı Cumhurbaşkanı adayı olabilmek için gerekli olan 30 bin imzayı, 100, 000 som’u (Kasım 2011 kurundan yaklaşık 4,000 TL) kayıt ücretini ve uzmanlardan oluşan yazılı ve sözlü olarak yapılan Kırgız dili sınavından başarılı olamadıkları için elenmişlerdir. Sonradan bazı önemli siyasetçiler ise, 8 black sea ınternatıonal Rapor No: 17, Ocak 2012 ya Cumhurbaşkanlığı seçimine ya hiç aday olmamış (Kulov ve Babanov gibi), ya da sonradan adaylıktan çekilmişlerdir (Tekebayev, Tuliyev, Sultanov ve eski Maliye Bakanı Akılbek Caparov gibi). Sonuçta Cumhurbaşkanlığı seçimine 16 girdi. Bu 16 aday içinde KSDP lideri ve eski Başbakan Atambayev, Bütün Kırgızistan Partisi lideri ve Parlamento Başkanı Madumarov ve Ata-Jurt Partisi lideri ve milletvekili Taşiyev en önemli adaylar olarak öne çıktılar. Bu adaylar dışında eski Başsavcı Baibalov, Parlamento’da temsil imkânı bulamayan küçük partilerin liderleri, milletvekilleri ve eski-yeni bürokratlar da aday oldular. Atambayev’in seçim panosu, “Kırgızistan beraber (birlikte)” Seçim Kampanyası ve Seçim Cumhurbaşkanlığı seçiminin önde gelen adayları içinde, Atambayev seçim kampanyasına erken başladı. Başbakanlık görevini bırakmadan önce ülkeyi gezdi. Rusya’ya giderek Rusya Federasyonu Başbakanı Vladimir Putin ile görüştü. Rusya’da çalışan Kırgızlar ile bir araya geldi. 83 Cumhurbaşkan aday adaylarından, Cumhurbaşkanlığı için gerekli şartlar olan 30 bin imza, 100,000 som ve Kırgızca dil sınavını geçen 24 aday adayı resmen aday olmaya hak kazandı. Adayların bazıları, Atambayev, Madumarov ve Taşiyev gibi, partileri tarafından aday gösterilirken, bazıları da, Baybolov, Suvanaliev gibi, kişisel olarak aday oldular. Ata-Yurt partisinden başta partinin adayı Taşiyev olmak üzere, Bişkek eski belediye başkanı Nariman Tuliev ve eski Meclis Başkanı Marat Sultanov gibi par- KIRGIZİSTAN’DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ VE TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİNE ETKİSİ THE BLACK SEA INTERNATIONAL tinin ağır topları da aday oldular. Ar-Namus partisinin lideri Kulov aday olmaz iken, parti olarak Celalabad vilayetinden milletvekili olan Anarbek Kalmatov’u aday olarak gösterdi. Yine kendisi de güney Kırgızistan’dan olan eski ombudsmanı Tursunbay Bakıroğlu ve Narın vilayetinden eski Maliye Bakanı Akılbek Caparov da aynı partiden bağımsız adaylar olarak çıktılar. Bu süreçte, aday adayların bazıları çeşitli gerekçelerle (toplanan imzaların sahte olması, zamanında başvurunun teslim edilmemesi gibi) elendiler. Merkez Seçim Komisyonu tarafından elenen aralarında Tuliev ve Ar-Namus Partisi’nin milletvekili Bakıroğlu’nun da olduğu dört aday karara itiraz ederek Yüksek Mahkeme’ye gittiler. Mahkeme’nin kararı ile Merkez Seçim Kurulu bu adayları tekrar adaylar listesine eklendi. Fakat kısa bir süre sonra Tuliev ve Caparov adaylıktan çekildi. Kuzeyde etkili olan siyasetçilerden Respublika Partisi lideri ve geçici Başbakan Ömürbek Babanov, Ak-Şumkar Partisi lideri Temir Sariyev aday olmazken Atambayev’ın adaylığını desteklediklerini kamuoyuna ilan ettiler. Bu partilerin dışında sivil toplum kuruluşlarının önemli bir kısmınında desteğini Atambayev aldı. Seçime girmeyen bu siyasetçiler ve bazı sivil toplum kuruluşların desteği özellikle afişler ile ilan edildi. Ayrıca seçim kampanyası sırasında seçime girmeyen bu partiler ve liderleri Atambayev’in seçim kampanyasını desteklediler ve kendi destekçilerinin Atambayev lehinde oy kullanması için teşvik ettiler. Haziran 2010 olayları sonucunda Kırgızistan’da artan milliyetçi hisler siyasetçileri de etkilemeye başladı. Özellikle de ülkenin güneyindeki milliyetçiler, olaylardan geçici hükümeti suçladıklarından, geçici hükümetin başbakanı olan Atambayev’e seçimde desteklemediler. Güney milliyetçilerinin oyları kendileri de güneyli olan Madumarov ve Taşiyev arasında paylaşıldı. Güneyde Özbekler ve çoğunluğu kuzeyde olan Ruslar ve diğer azınlıklar için Madımarov ve Taşiyev gibi güneyli Kırgız milliyetçisi söylemini kullanan adaylar karşısında Atambayev tercih edilen aday konumuna geldi. Ekim 2010 Parlamento Seçimi’nde Ar-Namus ve Respublika Partisini destekleyen Özbeklerin ve Rusların birçoğu Rusya Federasyonu tarafından desteklendiğini düşündükleri Atambayev lehinde oy vermeye karar verdiler. Böylece, Atambayev Bişkek şehrindeki elitlerin, kuzey vilayetlerindeki etkili siyasetçilerin ve güneydeki azınlıkların desteğini aldı. Atambayev’in seçim kampanyası sırasında Cumhurbaşkanı adaylarının bazıları ile görüştüğü bu görüşmelerin sonucu bazı adayların çekildiği iddia edildi. Aynı zamanda, rakip adaylar tarafından Atambayev’in devlet imkânları kullandığı, özellikle devlet memurları ve üniversite öğrencilerinin Atambayev’i desteklemeleri için üstleri ve üniversite idarecileri tarafından yönlendirildikleri iddia edildi. Benzer iddialar Oş ve Celalabad bölgelerinde Taşiev için de söylendi. Bu iddialar dışında bazı adayların oy karşılığı para verdikleri, bazı vilayetlerde adayların posterlerinin yırtıldığı ve yakıldığı iddiaları da Kırgız basınında yer aldı. Seçim süreci ile ilgili olarak bu iddiaların bir kısmının doğru olduğu Kırgız kamuoyu tarafından kabul edilmektedir. Fakat iddiaların seçim sonucunu etkileyecek boyutta olmadığı, münferit bölgelerde olduğu da Kırgızistan’da bütün adaylar dahil herkes tarafından kabul edilmektedir. Güneydeki Kırgız milliyetçiler çoğunluğu ise Madumarov’ı ve Taşiyev’i destekleme kararı aldılar. Madumarov ve Taşiyev’in güneydeki Kırgız milliyetçi oyları hemen hemen ortadan bölmesi, Bişkek elitinin, kuzey bölgelerinin ve azınlık oylarını garantilemiş olan Atambayev’in şansını arttırdı. Madumarov’un adaylığının Bakiyev ailesine yakın olanlar tarafından desteklediği iddia edilmektedir. Taşiyev ise Bakiyev çevresi ile ilişkisini kopardığını, kendisinin ülkenin güneyindeki Kırgızlar arasındaki itibarına dayanarak kendi siyasal alanını oluşturmaya başladığı söylenebilir. Nitekim partisi içinde kendisi dışında parti ileri gelenlerinin bağımsız ya da farklı grupların adayları (örneğin Tuliev 7 Nisan Hareketenin adayı) olarak çıkması parti içindeki güç mücadelesinin kızıştığını göstermektedir. Bu da partinin seçimler sonucu oluşacak siyasal ortamdan elini de zayıflatmaktadır. black sea ınternatıonal Rapor No: 17, Ocak 2012 9 ORSAM ORSAM Avrasya Stratejileri ORSAM sında belirttiği gibi Atambayev dışında adayların seçim afişlerinde yüzünün gülmediği ve genellikle seçim sloganlarını güvenlik konuları üzerine inşa ettikleri, Atambayev ve Madumarov dışındaki adayların (birçoğunun asker ve polis olmamalarına rağmen) askeri ve polis üniformaları ile çekilmiş fotoğraflarını afişlerde kullandıkları görülmüştür. Madumarov’un seçim panosu, “Hukuku sağlarız” Merkez Seçim Komisyonu seçime katılan adayların seçim harcamalarını açıkladı. Buna göre, Atambayev seçim için 43,5 milyon som (yaklaşık 1.75 milyon TL) harcarken, Madumarov 27,4 milyon som (yaklaşık 1.1 milyon TL) ve Taşiyev 20,3 milyon som (yaklaşık 812 bin TL) harcadıklarını ilan etti. Kırgız Seçim Kanuna göre adaylar en fazla 50 milyon som (yaklaşık 2 milyon TL) harcayabilmekte. Oysa Kırgız kamuoyu seçimlerde adayların Merkez Seçim Komisyonu’na bildirdiklerinden fazlasını harcadıklarını iddia edilmektedir. İsabekov’un seçim panosu, “Geleceğimiz iki dil ile, Rus Dili, Kırgız Dili” Bakır uulu’nun seçin panosu, “İnanıyorum” Ar-Namus Partisi adayı Kalmatov’un seçim panosu, “Memleketin Adaletli Gücü” Seçim günü aday sayısı 16’ya düştü. Seçime katılan adaylardan sadece 6 tanesi aktif kampanya yürüttü. Bunlar içinden sadece Atambayev, Madumarov ve Taşiyev mitingler, toplantılar düzenlediler. Bunlara ek olarak Baybolov televizyon, radyo ve gazetelerde ilanlar vererek halka seslerini duyurmaya çalıştılar. Kampanya sırasında, ORSAM’dan Hasan Kanbolat’ın Kırgızistan seçimleri ile ilgili yazı- 10 black sea ınternatıonal Rapor No: 17, Ocak 2012 Taşiyev’in seçim panosu, “Yeni ve genç kadrolar” Oy verme sırasında Atambayev’in, Taşiyev’in ve Madumarov’un gözlemcilerini seçim sandıklarında görmek mümkündü. Avrupa Güvenlik ve KIRGIZİSTAN’DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ VE TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİNE ETKİSİ THE BLACK SEA INTERNATIONAL İşbirliği Teşkilatı (AGİT) tarafından görevlendirilen uzun ve kısa dönemli gözlemciler, Bağımsız Devletler Topluluğu adına, Türk Konseyi adına, diğer uluslararası kuruluşlar, Amerikalı Milli Demokratik Enstitüsü (National Democratic Institute) ve Amerika Birleşik Devletleri büyükelçiliği adına gözlemcilik yapan toplam yaklaşık 800 uluslararası gözlemci yanında, Demokrasi ve Sivil Toplum için Koalisyon, Taza Şayloo (Temiz Seçim), Demokrasi ve İnsan Hakları Merkezi ve bunun gibi yerel sivil toplum örgütleri adına 2000 üzerinde gözlemci de seçimi takip ettiler. İzlanda AGİT adına görevli 3 gözlemci gönderirken Türkiye ise gözlemci milletvekilleri hariç sadece iki kişi ile temsil edildi. Yer Seçimler 30 Ekim günü önemli bir olay olmadan tamamlandı. Seçime, Kırgızistan Merkez Seçim Komisyon’un resmı sonuçlarına göre, kayıtlı seçmenlerin % 61,8’i oy kullandı. Bu da yaklaşık 1 milyon 860 bin seçmen demektir. Burada dikkat edilmesi gereken iki nokta vardır. Birincisi, oy kullananların oranı ülkenin kuzey ve güney oblastlarında (vilayetlerinde) farklı olması. İkincisi de, seçimde iddialı olan üç adayın ülkenin kuzeyinden ve güneyinden aldıkları oyların farklıdır. Aşağıdaki tablo Kırgızistan Merkez Seçim Komisyon’unun resmi sonuçlarına göre hazırlanmıştır. Oy Atambayev’e Atambayev’e Taşiev’e Oy Madumarov’a Madumarov’a Taşiev’e Oy Kullanan Oy Oy Oy Kullanma Oy Verenlerin Oy Verenlerin Verenlerin Seçmen Verenlerin Verenlerin Verenlerin Yüzdesi Sayısı Yüzdesi Sayısı Sayısı Sayısı Yüzdesi Yüzdesi Bişkek Şehri 253 447 %59,52 201 844 %79,64 14 343 %5,66 11 810 %4,66 Çu Vilayeti 411 383 %84, 51 354 552 %86,19 14 839 %3,61 10 706 %2,6 Issık-Göl Vilayeti 174 384 %71,26 155 638 %89,25 2 364 %1,36 2 863 %1,64 Talas 107 042 %84,90 100 318 %93,72 632 %0,59 1 278 %1,19 Narın 119 539 %76,10 112 596 %94,19 1 643 %1,37 1 371 %1,15 Kuzey Toplam 1 065 795 %75,25 924 948 %86,78 33 821 %3,17 28 028 %2,63 Oş Şehri 63 776 %49,70 28 146 %44,13 18 131 %28,43 11 161 %17,5 Oş Vilayeti 335 932 %52,73 117 565 %35 98 045 %29,19 94 385 %28,1 Celalabad Vilayeti 269 568 %49,91 68 425 %25,38 65 261 %24,21 113 323 %42,04 Batken Vilayeti 120 441 %48,45 34 556 %28,69 58 693 %48,73 19 032 %15,8 Güney Toplam 789 717 %50,20 248 692 %31,50 240 130 %30,40 237 901 %30,12 Yurtdışında kullanılan oylar 3 084 %8,06 1 704 %55,25 483 %15,66 263 %8,53 Ülke Geneli 1 858 596 %61,28 1 175 344 %63,24 274 434 %14,77 266 192 %14,32 Tablodaki bilgileri analiz edersek şunları söyleyebiliriz. 1. Kuzey vilayetlerindeki seçmenler, seçim sandığına güney vilayetlerindeki seçmenlerden daha fazla rağbet etmişlerdir. Kuzeyde ortalama sandığa gidip oy kullanma oranı % 75 civarında iken, güneyin ortalaması % 50 civarinda idi. Örneğin, en yüksek katılım, yaklaşık %85 katılım ile Talas ve Çu vilayetlerinde oldu. 2. Kuzey vilayetlerindeki seçmenler ağırlıklı olarak oylarını Atambayev’e vermişlerdir. Kuzey vilayetlerinde ve Bişkek şehiri toplamında Atambayev yaklaşık % 87 oy aldı. 3. Güney vilayetlerindeki seçmenlerin oyları Atambayev, Madumarov ve Taşiev arasında hemen hemen eşit olarak bölünmüştür. Gü- black sea ınternatıonal Rapor No: 17, Ocak 2012 11 ORSAM ORSAM Avrasya Stratejileri ORSAM ney vilayetlerinde oylar Atambayev, Madumarov ve Taşiyev arasında yaklaşık %31, %30 ve %30’luk oylar ile paylaşıldı. 4. Güneyde özellikle, Özbeklerin yoğun yaşadığı Oş şehrinde v vilayetinde Atambayev yaklaşık %44 ve % 35 oy oranı ile diğer adayların önünde yer aldı. Seçim sonuçlarına Madumarov ve Taşiev itiraz etmişlerdir. Özellikle güney vilayetlerinde Madumarov ve Taşiev lehine az kişinin katıldığı kısa süreli gösteriler yapılmıştır. Bazı seçim sandıklarına hile yapıldığını ve seçimde bazı seçmenlerin oy kullanılmasının engellendiğini iddia edilmiştir. Bu itirazlar, Merkez Seçim Komisyonu tarafından karara bağlanarak, özellikle Bişkek’teki bazı sandıklarda kullanılan oylar iptal edilmiştir. Fakat iptal edilen oylar seçim sonuçlarını etkileyecek düzeyde olmadığından Atambayev’in Cumhurbaşkanlığı seçimi kazandığı ilan edilmiştir. Cumhurbaşkanlığın 1 Aralık 2011 tarihinde Roza Otunbayeva tarafından Almazbek Atambayev’e devredilmesine karar verilmiştir. Böylece, Kırgızistan yeni bir yıla yeni bir Cumhurbaşkanı ve yeni bir koalisyon hükümeti ile girmesi hedeflenmiştir. Seçimleri gözlemleyen uluslararası ve yerel gözlemcilerin ortak kanaati seçim sırasında bazı aksaklıkların olmasına, seçim sırasında seçmeni etkileyen ve yönlendiren faaliyetlerin olmasına rağmen, bu faaliyetlerin seçim sonucu etkileyecek boyutta olmaması sebebi ile seçim sonuçlarının adil olduğunu ilan etmişlerdir. Kırgızistan’da Yeni Hükümet 30 Ekim 2011 Cumhurbaşkanlığı seçimine aday olan Başbakan Atambayev geçici bir süre Başbakanlıktan ayrıldı. Başbakanlık makamına seçim sürecince geçici olarak Başbakan Birinci Yardımcısı Ömürbek Babanov getirildi. Cumhurbaşkanı Roza Otunbayeva’nın 2011 yılının bitmesini beklemeden 1 Aralık tarihinde Cumhurbaşkanlığını Atambayev devretmesi ve Atambayev liderliğinde kurulan KSDP, Respublika ve Ata-Yurt arasında kurulan koalisyon hükümeti KSDP’nin 2 Aralık’ta koalisyondan çekilmesi ile bozuldu. 12 black sea ınternatıonal Rapor No: 17, Ocak 2012 Kırgızistan Parlamentosunda milletvekilleri olan siyasi partiler yeni bir koalisyon hükümeti kurulması için görüşmelere ve pazarlıklara başladılar. Tabii tüm bu görüşmeler ve pazarlıklar, 10 Ekim 2010 Parlamento seçimlerinden sonra siyasal hayatta, siyasal partiler içinde ve son olarak da 30 Ekim 2011 Cumhurbaşkanlığı seçim sonuçların etkisi ve çerçevesinde gerçekleşti. 30 Ekim 2011 Cumhurbaşkanlığı seçimi sonucu Atambayev’in ilk turda, yüzde 50’nin çok üzerinde ve diğer adaylara karşısında aldığı ezici bir üstünlük sağladı. Madumarov ve Taşiyev sonuçlara itiraz ettiler ve taraftarları özellikle de güneyde gösteri de yaptılar. Bu itirazlar ve gösteriler cılız kaldı çünkü aradaki farkın yüksek olması, halkın seçim sonuçlarını kabul etmesi, Rusya, ABD ve Türkiye gibi devletlerin Atambayev’in seçilmesi dolayı ile kutlaması ve seçimi gözlemleyen uluslararası kuruluşların seçimde yapılan haksızlıkların, hataların seçim sonucu etkilemeyecek boyutta olduğunu ilan etmeleri etkili oldu. Seçim sonuçları, aynı zamanda şunu da gösterdi. Atambayev ve partisi siyasi gücünü artırırken, Ar-Namus ve Ata-Yurt Partilerinde çatlaklar oluşmaya başladı. Ata-Meken Partisi muhalefette olmasın rağmen birliğini korudu ve Cumhurbaşkanlığı seçiminde Parti olarak aday göstermeyerek dolaylı olarak Atambayev’i destekleyerek seçim sonrası koalisyon pazarlıklarında güçlü bir şekilde masaya oturma fırsatı elde etti. Cumhurbaşkanı Atambayev’in 1 Aralık 2011’de göreve başlamasının ikinci günü 2 Aralık’ta KSDP koalisyon hükümetinden çekildiğini ilan etti. Koalisyon anlaşmasının geçersiz olduğunu ve yeni bir hükümetin ve hükümet programının oluşturulması gerektiğini ilan ettiler. Ayrıca Parlamento Başkanı olan Ata-Yurt Partisi’nden Ahmetbek Keldibekov’un görevinden çekilmesi için kampanya başlattılar. Kampanya sonunda 14 Aralık 20011’de Keldibekov istifa etmek zorunda kaldı. Cumhurbaşkanı Atambayev hükümet kurma görevini KSDP verirken bu parti Respublika lideri ve Başbakan Birinci Yardımcısı Babanov’u Başbakan olarak aday gösterdi. 16 Aralık’ta KSDP’den Asılbek Jeenbekov’un Par- KIRGIZİSTAN’DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ VE TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİNE ETKİSİ THE BLACK SEA INTERNATIONAL lamento başkanı seçildi ve aynı gün Babanov’un Başbakanlığında KSDP, Respublika, Ar-Namus ve Ata-Meken Partilerinden oluşan koalisyon hükümeti kuruldu. Yeni Meclis Başkanı Jeenbekov bir kardeşinin Oş valisi, bir diğer kardeşinin de Almanya’da büyükelçi olan güneyli bir aileden gelmesi ve yeni kurulan hükümet içinde 7 bakanın güney kökenli olması ve Cumhurbaşkanlığı idaresi içinde güneylilerin önemli oranda temsil edilmesi siyasi dengeleri korumak için yapılan manevralar olarak görülebilir. Yeni koalisyon hükümetinden memnun olmayanlarda vardı. Bunlardan birisi de Cengiz Aymatov’un kızı Ata-Meken Partisi milletvekili Şirin Aytmatov’dur. Parlamento’da yapılan güven oylamasına katılan Ata-Yurt milletvekilleri dahil 113 milletvekili yeni koalisyon hükümetine güvenoyu verirken, Ar-Namus Partisi’nden Dastan Bekeşov ve KSDP’nden İsmail İsakov karşı oy kullandılar. Yeni bakanlar kurulunda şu bakanlardan oluşmaktadır: Başbakan Ömürbek Babanov (Respublika Partisinden), Başbakan Birinci Yardımcısı Aalı Karaşev (Kırgızistan Sosyal Demokrat Partisinden), Ekonomi ve Yatırımlardan Sorumlu Başbakan Yardımcısı Coomart Otorbaev (Ata-Meken Partisinden), Sosyal Problemlerden Sorumlu Başbakan Yardımcısı Gülnar Asımbekova (Ar-Namus Partisinden), Hükümetin Koordinasyonundan Sorumlu Bakan Törögül Bekov (Respublika Partisinden), Sağlık Bakanı Dinara Sagınbayeva (Kırgızistan Sosyal Demokrat Partisinden), Gençler, Göçmenler ve İstihdam Bakanı Aliyasbek Alımkulov (Kırgızistan Sosyal Demokrat Partisinden), Sosyal Güvenlik Bakanı Ravşan Sabirov (Ata Meken Partisinden), Olağanüstü Hal Bakanı (Respublika Partisinden), Kubatbek Boronov Köy İşleri ve Toprak Islahı Bakanı Saparbek Tınayev (Ar-Namus Partisinden), Ulaştırma ve Yol Bakanı Kalıkbek Sultanov (Ata-Meken Partisinden), Cumhurbaşkanı tarafından atanan Savunma Bakanı Taalaybek Ömüraliyev (Kırgızistan Sosyal Demokratik Partisinden) ve Devlet Ulusal Güvenlik Komitesi Başkanı Şamil Atahanov (Kırgızistan Sosyal Demokrat Partisinden). Yerini koruyan bakanlar: İçişleri BakanıZarılbek Rısaliyev (Kırgızistan Sosyal Demokrat Partisinden), Dışişleri Bakanı Ruslan Kazakbayev (Respublika Partisinden), Eğitim ve Bilim Bakanı Kanatbek Sadıkov (Kırgızistan Sosyal Demokrat Partisinden), Enerji ve Sanayi Bakanı Askar Şadiyev (Respublika Partisinden), Maliye BakanıAkılbek Caparov (Ar-Namus Partisinden), Kültür ve Turizm Bakanı Ata-Yurt partisinden İbrahim Yunusov (Ata-Yurt Partisinden). Ekonomi ve Anti Monopol Denetim Bakanı Temir Sariyev (Kırgızistan Sosyal Demokrat Partisinden), Bakanlar Kuruluna baktığımızda bakanların bazı özellikleri dikkati çekmektedir: Adalet Bakanı Almambet Şıkmamatov (Ata Meken Partisinden), Başbakan Babanov’un, Başbakan Birinci Yardımcısı Karaşev ile Caparov’un Bakiyev döneminde de bakan olarak çalıştıkları bilinmektedir. black sea ınternatıonal Rapor No: 17, Ocak 2012 13 ORSAM ORSAM Avrasya Stratejileri ORSAM Yine diğer bakanlar arasında Bakiyev döneminde devlette önemli görev alanlarda bulunmaktadır. Bakanların içinden sadece Sosyal Güvenlik Bakanı Ravşan Sabirov Kırgız değildir, kendisi Tacik asıllıdır. Hükümet içinde 7 Nisan hareketindeki muhalefet liderlerinden Ak-Şumkar Partisi lideri Sariyev’de KSDP kontenjanından Ekonomi Bakanı olarak görev almıştır. Cumhurbaşkanlığı seçiminde aday olarak ve açıkça Atambayev’i desteklemiştir. Maliye Bakanı Caparov önce Cumhurbaşkanlığına aday olmuş sonra da adaylıktan çekilmiştir. Hükümette sadece iki tane kadın bakan bulunmaktadır. Bu da Kırgızistan Anayasa’sına göre bakanların yüzde %30 kadın olmasına gerekmesine rağmen %10 olması sebebi ile eleştirilmektedir. Yeni Cumhurbaşkanı Almazbek Atambayev ve Türkiye-Kırgızistan İlişkileri Atambayev, Kırgızistan Sosyal Demokrat Parti (KSDP) başkanı olarak uzun yıllardan beri siyaset yapmaktaydı. 29 Ekim 2000 tarihinde Akayev’e karşı Cumhurbaşkanlığı seçimine girerek yüzde 6 oy aldı. Akayev’i deviren muhalefetin liderlerinden biri idi. Daha sonra Bakiyev’e karşı mücadele eden muhalefetin öncülerinden biri oldu. Atambayev’in muhalefeti yumuşak ve ülkenin çıkarları sözkonusu olduğunda iktidar ile anlaşma yapabilen ılımlı bir siyasetçi profili çizmiştir. Nitekim Atambayev 2006 sonlarında Bakiyev rejimini sarsan muhalefet gösterilerinin önderlerinden biri idi. Muhalefetin kararlı tutumu sonucu, Cumhurbaşkanı Bakiyev muhalefetin talep ettiği Cumhurbaşkanlığın bazı yetkilerini kısıtlayan, Parlamentonun yetkilerini arttıran değişiklikleri yapmayı kabul etti. Atambayev 29 Mart 2007’de Feliks Kulov yerine Başbakanlığa getirildi. Böylece, Atambayev Orta Asya’da muhalefet liderliğinden Başbakanlığa yükselen ilk siyasetçi oldu. Bir süre Başbakanlık görevini yürüttü. Bakiyev’in teklifini kabul ederek Başbakanlığı kabul etmesi, Bakiyev’e karşı olan diğer muhalefetin önde gelenlerini kızdırmış, Temir Sariyev gibi önde gelen bazı muhalefet liderleri KSDP ayrıldılar. Fakat uzun bir zaman geçmeden, tekrar iktidarın kontrolünü tamamen eline alan Bakiyev, daha önce ya- 14 black sea ınternatıonal Rapor No: 17, Ocak 2012 pılan Anayasal değişikliklerde geri adım atarak, 21 Ekim’de yapılan referandum ile tekrar Cumhurbaşkanlığının yetkileri arttırdı. Atambayev 28 Kasım 2007’de Başbakanlık görevinden istifa etti. Tekrar muhalefete geçti.16 Aralık 2007’de yapılan seçimlerde Atambayev’in liderliğindeki KSDP 11 milletvekilliği kazandı. Ana muhalefet partisi olarak Parlamento’da yerini aldı. Atambayev,23 Temmuz 2009’da yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimine muhalefetin adaylarından en güçlüsü olarak girdi. Fakat seçim öncesi ve sırasında yapılan yolsuzluk ve usulsuzluklar üzerine seçim günü adaylıktan çekildi. Seçim günü çekildiği için adı oy pusulasından çıkarılmadı. Oy kullananların % 8.4’ün oyunu aldı. 7 Nisan 2011 tarihinde, Bakiyev’i deviren muhalefet liderleri arasında diğerlerine göre daha sakin ve uzlaşmacı kişiliği ile öne çıkan Atambayev geçici hükümetin başkanı oldu. 10 Ekim 2010 yılında yapılan Parlamento seçiminden, Atambayev’in partisi Parlamento’da Ata-Yurt Partisinin sonra en fazla sandalyaye sahip olan ikinci parti olarak çıktı. Atambayev siyasi mahareti sayesinde çok az kişinin tahmin edebileceği Atambayev liderliğinde bir koalisyon hükümeti kuruldu. Bakiyev’in eski bakanları ve yakın siyasetçilerinden oluşan Ata-Yurt Partisi ile Bakiyev’i deviren Atambayev gibi siyasetçilerin içinde olduğu KSDP ve Respublika partilerinden oluşan bir koalisyon ortaya çıktı. Bu koalisyon’un ortaya çıkmasında Atambayev’in pragmatik sorun çözücü yaklaşımı önemli rol oynadı. Bir anlamda, Atambayev’in sakin kişiliği ve siyasi mahareti sayesinde, Kırgız siyasetindeki gerginlik bir süre için düşmüş ve yeni çatışmaların çıkmasını önlenmiştir. Özellikle Bakiyev’in ilk yıllarında Rusya’nın desteğini almak için geliştirdiği politikalar sebebi ile Kırgızistan’ın Rusya’ya olan siyasi ve ekonomik bağımlılığı artmıştır. Rusya’nın Kırgız iç ve dış siyasetindeki etkisini ve Kırgız ekonomisini etkileme gücünü iyi bilen Atambayev Rusya ile ters düşecek politikalardan kaçınmakta, diğer ülkeler ile geliştirdiği ilişkilerde Rusya’nın tavrını da dikkate almaktadır. Atambayev, dış politikada her ne kadar Rus yanlısı gibi görülse de, KIRGIZİSTAN’DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ VE TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİNE ETKİSİ THE BLACK SEA INTERNATIONAL aslında pragmatik bir dış politika yürütmektedir. Örneğin Amerikan askeri üssünün 2014 yılında kaldırılacağını ilan ederek, bir bakıma Obama’nın Afganistan politikası ile örtüşmektedir (Obama Amerikan askerlerinin 2014 yılından itibaren Afganistan çekileceğini ilan etmişti), bir bakıma da Rusya’nın Amerikan üssünü kaldırılması konusundaki baskısını ileri bir tarihe ertelemeyi böylece bu zaman zarfı içinde üçlü pazarlık ile bu sorunu çözmeyi ümit etmektedir. Diğer yandan da Kırgızistan siyasal ve ekonomik ilişkilerini çeşitlendirmeye çalıştığını ifade edilebilir. Türkiye açısından bakıldığında, Kırgız siyasetçileri içinde Türkiye ile ilişkilerini kuvvetlendirecek, dostane ve samimi ilişkiler kurmak isteyecek Atambayev gibi bir siyasetçi bulmak zordur. 24 Mart 2005 ihtilali sırasında Türk işadamına ait Pınara Oteline el konulmuş, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesine kampüs alanı olarak tahsis edilen arazinin bir kısmı dönemin Bişkek Belediye Başkanı olanı (Bakiyev’in son Başbakanı) Daniyar Usenov tarafından geri alınmaya çalışılmıştır. Bu yüzden Atambayev gibi her ortamda Türkiye’ye karşı sevgisini ortaya koyan bir devlet adamının Kırgızistan Cumhurbaşkanı olması Türkiye için bir şanstır. Bu analizin yazarı 10 Ekim 2010 tarihinde yapılan Parlamento seçimleri için gözlemcilik yaparken, Bişkek’e yakın bir kasaba olan Kara Balta’daki bir seçim mitinginde Atambayev’in Türkiye ile olanların ilişkileri önemini vurgulayan seçim konuşmasına şahit olmuştur. Hatta Atambayev, Kırgızistan’ın siyasi ve ekonomik mülahazalar ile yakın zamanda girmek zorunda olduğu Rusya, Kazakistan, Beyaz Rusya arasındaki Gümrük Birliğine Türkiye’ninde girmesini önermiştir. Gerek Atambayev’in Türkiye’ye Bakiyev’in 7 Nisan 2010’da devrilmesinden sonra Moskova ziyaretinden sonra 15 Nisan 2010’da ve 26-27 Nisan 2011’de yaptığı ziyaretler gerekse Başbakan Recep Tayyip Erdoğan’ın, 1-2 Şubat 2011 tarihinde Kırgızistan’a yaptığı ziyaret ve Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün 1 Aralık 2011’deki Cumhurbaşkanlığı devir teslim törenine katılması ve bütün bu ziyaretlerde imzalanan belgeler, Atambayev ve hükümetinin Türkiye ile yakın işbirliği içinde olmak arzusunun ve Türk liderlerinin de Atambayev’e karşı sempatilerinin göstergesidir. Tabii burada şunu da belirtmeden geçmemek lazım. Cumhurbaşkanlığı ve Başbakanlık düzeyinde yapılan temasların benzeri, bakanlıklar düzeyinde de parallel sürdürülmesi gerekir. Ama, gerek Türkiye’deki ve Kırgızistan’daki ilgili bakanlıkların gerekse de Türkiye ve Kırgızistan bürokrasilerinin ilişkilerin geliştirilmesi konusunda aynı heyecan ve çalışma azmi içerisinde değillerdir. Bu kurumların daha çok rutin kabul edilen işler ile meşgul olduğu ve yeni diplomasinin gerektirdiği çok yönlülüğün ve hareketliliğe sahip olmadığı da söylenebilir. Atambayev gibi gerçek Türk dostu bir siyasetçinin iktidarda olmasının yarattığı fırsatlarından yeterince yararlanılmadığını Kırgızistan’daki Türk özel teşebbüscüleri tarafından iddia edilmektedir. Türkiye’yi temsil eden devlet kurumlarının zafiyeti bir nebze olsun, Türk sivil toplum örgütleri tarafından doldurulmaya çalışılmaktadır. Kırgızistan’daki bazı Türk sivil toplum örgütlerinin Türkiye ve Türkler lehine lobicilik konusunda Türkiye devletini temsil eden devlet kurumlarından daha başarılı olduğu da bir gerçektir. Özellikle de eğitim alanında faaliyet gösteren başta Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi ve Uluslararası Atatürk-Alatoo Üniversitesi ile Sebat Kurumlarına bağlı Türk eğitim kurumlarını örnek olarak verebiliriz. Başbakan Erdoğan ve Atambayev’in, 2 Şubat 2011’de imzalanan belgeler ile vizelerin kaldırılacağı ilan edilmişti. Fakat hemen hemen bir yıla yakın zaman geçmesine rağmen vizeler kaldıralamamıştır. Ayrıca Kırgızistan’da yatırım yapan ve 7 Nisan 2011 yağmalama olaylarında zarar gören Türk işadamlarının sıkıntıları giderilememiştir. Aynı zamanda, Türkiye’de eğitim almış olan Kırgız öğrencilerin ve akademisyenlerin diplomaları hala Kırgız Milli Akademisi tarafından tanınmamaktadır. Bunların dışında, gerek Sovyetler Birliği döneminde kalma Türkiye Cumhuriyetine ve Türklere şüphe ve küçümseme ile bakan bugün az sayıda kalmış Sovyet eliti adını verebileceğimiz az fakat etkili bir grubun varlığı ve gerekse de münferit olaylara karışarak black sea ınternatıonal Rapor No: 17, Ocak 2012 15 ORSAM ORSAM Avrasya Stratejileri ORSAM Türkiye ve Türk vatandaşların imajına zarar veren davranışlarda bulunan Türkiye Cumhuriyeti vatandaşların olması Türkler hakkında zaman zaman olumsuz kanaatların ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. Bunun göstergelerinden biri de, her yıl belli dönemlerde Gallup tarafında düzenli olarak yapılan ankete göre, Mayıs 2011’de ankete katılanların % 81 Kırgızistan ile Türkiye arasındaki ilişkilerin iyi olduğunu düşünülürken bu oran Eylül 2011’de %66 düşmüş ve ilişkilerin kötü olduğunu düşünenlerin sayısı da %2’den %5 çıkmıştır. Sonuç itibari ile Atambayev’in Türkiye karşı duyduğu sevgi ve verdiği önem ve Türkiye’nin- Kırgızistan’ın Yeni Hükümeti de Atambayev’in Cumhurbaşkanı olma törenine en üst düzeyde Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ün başkanlığında, Başbakan Yardımcısı Bekir Bozdağ’ın ve yedi milletvekilinin olduğu bir heyet ile katılarak gösterdiği ilgi ve alakayı, Türkiye ile Kırgızistan arasındaki bürokratik engelleri hızlı bir şekilde kaldırarak, hem Türkiye’deki hem de Kırgızistan’daki ilgili kurumlarının ve temsilcilerinin göstermesi gerekmektedir. 19 yüzyılın değil 21. Yüzyıl temsil anlayışına sahip, donanımlı, dinamik ve bilgili kadroların Kırgızistan’a atanması, eğitim kurumlarının ve sivil toplum kurumlarının önü açılarak desteklenmesi ile Türk-Kırgız ilişkileri her iki tarafı da memnun edecek seviyeye çıkartacaktır. Kaynak: Süper İnfo Gazetesi, 30 Aralık 2011-5 Ocak 2012 Gazetesi, s. 4. 16 black sea ınternatıonal Rapor No: 17, Ocak 2012 KIRGIZİSTAN’DA CUMHURBAŞKANLIĞI SEÇİMİ VE TÜRKİYE İLE İLİŞKİLERİNE ETKİSİ THE BLACK SEA INTERNATIONAL Sonuç Otunbayeva’nın Cumhurbaşkanlığı ve Atambayev’in Başbakanlığında Kırgızistan normalleşme sürecine girdi. Bu ikili arasında var olan uyum önemli siyasal krizlerin ve siyasal çatışmaların olmasını önledi. Atambayev’in 10 Ekim 2010 Parlamento seçimlerden çıkan tabloyu da dikkate alarak Respublika ve Ata-Yurt ile oluşturduğu koalisyonda siyasi becerisini göstermesi açısından önemlidir. Fakat bu koalisyonun devamlı olmayacağı da orta da idi. Bu noktada koalisyonu oluşturan partiler, önemli bir krize düşmeden Cumhurbaşkanlığı seçimlerine kadar koalisyonu devam ettirdiler. Cumhurbaşkanlığı seçimi, 7 Nisan’da başlayan siyasal değişim sürecinin en önemli bir aşaması oluşturmaktadır. Bu anlamda, Kırgızistan’da yapılan Cumhurbaşkanlığı seçimini, 10 Ekim 2010 tarihinde yapılan Parlamento seçimi ile birlikte düşünmek gerekir. Parlamento seçimi ile oluşan hükümet bir bakıma ülkenin istikrarsız bir dönemi sıkıntısız atlatabilmesi için katkıda sağlarken, Cumhurbaşkanlığı seçimi sonrası kurulan koalisyon hükümeti de 7 Nisan sonrası başlayan siyasi sürecin devamı açısından önemli bir aşamayı temsil etmektedir. Bu seçimler Orta Asya’da ilkleri temsil etmektedir. 10 Ekim 2010 Parlamento seçimi Orta Asya’da Parlamenter sisteme ilk olarak geçmiş olan Kırgızistan yapılan ilk parlamento seçimidir. Seçimde ilk defa Orta Asya’da bir koalisyon hükümeti kurulmuştur. Son Cumhurbaşkanlığı seçimi ile Orta Asya’da ilk defa Cumhurbaşkanlığı seçim yolu ile el değiştirmiş olacaktır. Tabii bu ilklere Orta Asya’daki ilk kadın Cumhurbaşkanı Roza Otunbayeva’yı da sayabiliriz. Bu açılardan bakıldığında Kırgızistan Orta Asya devletleri arasında eksikliklerine ve zorluklarına rağmen en demokratik olanı ve bir bakıma da öncü devleti konumundadır. black sea ınternatıonal Rapor No: 17, Ocak 2012 17 ORSAM ORSAM AKADEMİK KADRO Hasan Kanbolat Prof. Dr. Hayati Aktaş Doç. Dr. Veysel Ayhan Doç. Dr. Hasan Ali Karasar Doç. Dr. Tarık Oğuzlu Doç. Dr. Mehmet Şahin Doç. Dr. Harun Öztürkler Doç. Dr. Özlem Tür Habib Hürmüzlü Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen Dr. Abdullah Alshamri Dr. Neslihan Kevser Çevik Dr. Didem Danış Dr. Jale Nur Ece Dr. İlyas Kamalov Dr. Yaşar Sarı Dr. Bayram Sinkaya Dr. Süreyya Yiğit Av. Aslıhan Erbaş Açıkel Fazıl Ahmet Burget Volkan Çakır Esra Demir Bilgay Duman Ogün Duru Noyan Gürel Selen Tonkuş Kareem Oytun Orhan Sercan Doğan Nebahat Tanriverdi Uğur Çil Nazlı Ayhan Leyla Melike Koçgündüz Ufuk Döngel Göknil Erbaş Aslı Değirmenci Jubjana Vila Mavjuda Akramova ORSAM Başkanı ORSAM Trabzon Temsilcisi, KTÜ Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - Abant İzzet Baysal Üniversitesi ORSAM Danışmanı, ORSAM Avrasya Stratejileri Koordinatörü - Bilkent Üniversitesi ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - Bilkent Üniversitesi ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - Gazi Üniversitesi ORSAM Danışmanı, Ortadoğu Ekonomileri - Afyon Kocatepe Üniversitesi ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - ODTÜ ORSAM Danışmanı, Ortadoğu ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - Ahi Evran Üniversitesi ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - ORSAM Riyad Temsilcisi ORSAM Danışmanı, Ortadoğu ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - Galatasaray Üniversitesi ORSAM Danışmanı, Deniz Emniyeti ve Güvenliği ORSAM Danışmanı, Avrasya ORSAM Danışmanı, Avrasya – ORSAM Bişkek Temsilcisi, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniv. ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - Atatürk Üniversitesi ORSAM Danışmanı, Avrasya ORSAM Danışmanı, Enerji-Deniz Hukuku ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - Afganistan ORSAM Danışmanı, Afrika - ORSAM Antananarivo (Madagaskar) Temsilcisi ORSAM Danışmanı, Ortadoğu ORSAM Uzmanı, Ortadoğu ORSAM Yönetici Editörü ORSAM İzmir Temsilcisi ORSAM Erbil (Irak) Temsilcisi ORSAM Uzmanı, Ortadoğu ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu & Projeler ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu & Projeler ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu ORSAM Uzman Yardımcısı, Karadeniz ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu ORSAM Uzman Yardımcısı, Ortadoğu ORSAM Su Araştırmaları Programı Dr. Tuğba Evrim Maden Dr. Seyfi Kılıç Kamil Erdem Güler Çağlayan Arslan ORSAM Su Araştırmaları Programı Hidropolitik Uzmanı ORSAM Su Araştırmaları Programı Hidropolitik Uzmanı ORSAM Uzman Yardımcısı, ORSAM Su Araştırmaları Programı ORSAM Uzman Yardımcısı, ORSAM Su Araştırmaları Programı ORSAM DANIŞMA KURULU Dr. İsmet Abdülmecid Prof. Dr. Hayati Aktaş Hasan Alsancak Prof. Dr. Meliha Benli Altunışık Prof. Dr. Ahat Andican Prof. Dr. Dorayd A. Noori Prof. Dr. Tayyar Arı Prof. Dr. Ali Arslan Başar Ay Prof. Dr. Mustafa Aydın Doç. Dr. Ersel Aydınlı Doç. Dr. Veysel Ayhan Prof. Dr. Hüseyin Bağcı Itır Bağdadi Prof. Dr. İdris Bal Yrd. Doç. Dr. Ersan Başar Kemal Beyatlı Barbaros Binicioğlu Prof. Dr. Ali Birinci Doç. Dr. Mustafa Budak Dr. Hasan Canpolat E. Hava Orgeneral Ergin Celasin Volkan Çakır Doç. Dr. Mitat Çelikpala Prof. Dr. Gökhan Çetinsaya Dr. Didem Danış Esra Demir Prof. Dr. Volkan Ediger Prof. Dr. Cezmi Eraslan Prof. Dr. Çağrı Erhan Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen Dr. Amer Hasan Fayyadh Av. Aslıhan Erbaş Açıkel 18 black sea ınternatıonal Rapor No: 17, Ocak 2012 Irak Danıştayı Eski Başkanı ORSAM Trabzon Temsilcisi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı BP & BTC Türkiye, Enerji Güvenliği Direktörü ODTÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü Devlet Eski Bakanı, İstanbul Üniversitesi Irak’ın Ankara Büyükelçiliği Kültür Müsteşarı Yardımcısı Uludağ Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı İstanbul Üniversitesi, Tarih Bölümü Türkiye Tekstil Sanayi İşveren Sendikası Genel Sekreteri Kadir Has Üniversitesi Rektörü Bilkent Üniversitesi Rektör Yardımcısı & Fulbright Genel Sekreteri ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü ODTÜ, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı İzmir Ekonomi Üniversitesi Öğretim Görevlisi, Uluslararası İlişkiler ve Avrupa Birliği Bölümü TBMM 24. Dönem Milletvekili Karadeniz Teknik Üniversitesi, Deniz Ulaştırma İşletme Mühendisliği Bölüm Başkanı Irak Türkmen Basın Konseyi Başkanı Ortadoğu Danışmanı Polis Akademisi Öğretim Üyesi Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdür Yardımcısı İçişleri Bakanlığı Müsteşar Yardımcısı 23. Hava Kuvvetleri Komutanı ORSAM Danışmanı, Afrika Kadir Has Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı İstanbul Şehir Üniversitesi Rektörü ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Galatasaray Üniversitesi, Sosyoloji Bölümü ORSAM Danışmanı, Ortadoğu İzmir Ekonomi Üniversitesi, Ekonomi Bölümü Başbakanlık Atatürk Araştırma Merkezi Başkanı Ankara Üniversitesi ATAUM Müdürü, SBF Uluslararası İlişkiler Bölümü ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Ahi Evran Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Bağdat Üniversitesi, Siyaset Bilimi Fakültesi Dekanı ORSAM Danışmanı, Enerji-Deniz Hukuku THE BLACK SEA INTERNATIONAL Cevat Gök Mete Göknel Osman Göksel Timur Göksel Prof. Dr. Muhamad Al Hamdani Habib Hürmüzlü Numan Hazar Doç. Dr. Pınar İpek Dr. Tuğrul İsmail Dr. İlyas Kamalov Doç. Dr. Hasan Ali Karasar Doç. Dr. Şenol Kantarcı Selçuk Karaçay Doç. Dr. Nilüfer Karacasulu İsmet Karalar Prof. Dr. M. Lütfullah Karaman Yrd. Doç. Dr. Şaban Kardaş Av. Tuncay Kılıç Doç Dr. Elif Hatun Kılıçbeyli Prof. Dr. Aleksandr Knyazev Prof. Dr. Alexander Koleşnikov Prof. Dr. Erol Kurubaş Prof. Dr. Talip Küçükcan Arslan Kaya Dr. Hicran Kazancı İzzettin Kerküklü Prof. Dr. Mustafa Kibaroğlu Dr. Max Georg Meier Prof. Dr. Mosa Aziz Al Mosawa Prof. Dr. Mahir Nakip Doç. Dr. Tarık Oğuzlu Prof. Dr. Çınar Özen Murat Özçelik Doç. Dr. Harun Öztürkler Dr. Bahadır Pehlivantürk Prof. Dr. Victor Panin Doç. Dr. Fırat Purtaş Prof. Dr. Suphi Saatçi Dr. Yaşar Sarı Ersan Sarıkaya Dr. Bayram Sinkaya Doç. Dr. İbrahim Sirkeci Dr. Aleksandr Sotnichenko Zaher Sultan Dr. Irina Svistunova Doç. Dr. Mehmet Şahin Prof. Dr. Türel Yılmaz Şahin Mehmet Şüküroğlu Doç. Dr. Oktay Tanrısever Prof. Dr. Erol Taymaz Prof. Dr. Sabri Tekir Dr. Gönül Tol Doç. Dr. Özlem Tür M. Ragıp Vural Dr. Ermanno Visintainer Dr. Umut Uzer Prof. Dr. Vatanyar Yagya Dr. Süreyya Yiğit Irak El Fırat TV Türkiye Müdürü BOTAŞ Eski Genel Müdürü BTC ve NABUCCO Koordinatörü Beyrut Amerikan Üniversitesi Öğretim Üyesi Irak’ın Ankara Büyükelçiliği Kültür Müsteşarı ORSAM Ortadoğu Danışmanı Emekli Büyükelçi Bilkent Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü ORSAM Avrasya Danışmanı ORSAM Danışmanı, ORSAM Avrasya Stratejileri Koordinatörü - Bilkent Üniversitesi Kırıkkale Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Vodafone Genel Müdür Yardımcısı (Türkiye) Dokuz Eylül Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Edremit Belediye Başkanı Danışmanı Fatih Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Edremit Belediye Başkanı Çukurova Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Rus-Slav Üniversitesi (Bişkek, Kırgızistan) Diplomat Kırıkkale Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Marmara Üniversitesi, Ortadoğu Araştırmaları Enstitüsü Müdürü KPMG, Yeminli Mali Müşavir Irak Türkmen Cephesi Türkiye Temsilcisi Kerkük Vakfı Başkanı Okan Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı Hanns Seidel Vakfı Proje Müdürü (Bişkek) Bağdat Üniversitesi Rektörü Erciyes Üniversitesi İİBF Öğretim Üyesi ORSAM Danışmanı, Ortadoğu - Bilkent Üniversitesi Ankara Üniversitesi, SBF Uluslararası İlişkiler Bölümü Türkiye Cumhuriyeti Bağdat Büyükelçisi ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisat Bölümü TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Pyatigorsk Üniversitesi (Pyatigorsk, Rusya) Gazi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü, TÜRKSOY Genel Sekreter Yardımcısı Kerkük Vakfı Genel Sekreteri ORSAM Danışmanı, Avrasya – ORSAM Bişkek Temsilcisi, Kırgızistan-Türkiye Manas Üniv. Türkmeneli TV – (Kerkük, Irak) ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Atatürk Üniversitesi Regent’s College (Londra, Birleşik Krallık) St. Petersburg Üniversitesi (Rusya Federasyonu) Lübnan Türk Cemiyeti Başkanı Rusya Strateji Araştırmaları Merkezi, Türkiye-Ortadoğu Araştırmaları Masası Uzmanı ORSAM Ortadoğu Danışmanı, Gazi Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü Gazi Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü Enerji Uzmanı ODTÜ, Uluslararası İlişkiler Bölümü ODTÜ, Kuzey Kıbrıs Kampusü Rektör Yardımcısı (KKTC) İzmir Üniversitesi, İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dekanı Middle East Institute Türkiye Çalışmaları Direktörü (ABD) ORSAM Ortadoğu Danışmanı, ODTÜ Uluslararası İlişkiler Bölümü 2023 Dergisi Yayın Koordinatörü Vox Populi Direktörü (Roma-İtalya) İstanbul Teknik Üniversitesi, İnsan ve Toplum Bilimleri St. Petersburg Şehir Parlamentosu Milletvekili, St. Petersburg Üniversitesi (Rusya Federasyonu) ORSAM Avrasya Danışmanı ORTADOĞU ETÜTLERİ YAYIN KURULU Meliha Benli Altunışık Bülent Aras Tayyar Arı İlker Aytürk Recep Boztemur Katerina Dalacoura F. Gregory Gause Fawaz Gerges Ahmet K. Han Raymond Hinnebusch Rosemary Hollis Bahgat Korany Peter Mandaville Emma Murphy Orta Doğu Teknik Üniversitesi Dışişleri Bakanlığı Stratejik Araştırmalar Merkezi Başkanı Uludağ Üniversitesi Bilkent Üniversitesi Orta Doğu Teknik Üniversitesi Londra Ekonomi Üniversitesi (Birleşik Krallık) Vermont Üniversitesi (ABD) Londra Ekonomi Üniversitesi (Birleşik Krallık ) Kadir Has Üniversitesi St. Andrews Üniversitesi (Birleşik Krallık) City Üniversitesi (Birleşik Krallık) Durham Üniversitesi (Birleşik Krallık) George Mason Üniversitesi (ABD) Durham Üniversitesi (Birleşik Krallık) ORTADOĞU ANALİZ YAYIN KURULU Prof. Dr. Meliha Benli Altunışık Hasan Kanbolat Doç. Dr. Hasan Ali Karasar Yrd. Doç. Dr. Serhat Erkmen ODTÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürü ORSAM Başkanı Bilkent Üniversitesi, Uluslararası İlişkiler Bölümü ORSAM Danışmanı, Ahi Evran Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölüm Başkanı black sea ınternatıonal Rapor No: 17, Ocak 2012 19 ORSAM THE BLACK SEA INTERNATIONAL ORSAM Ortadoğu Stratejİk Araştirmalar Merkezİ Mithatpaşa Caddesi 46/4 Kızılay/Ankara Tel: 0(312) 430 26 09 Fax: 0 (312) 430 39 48 www.orsam.org.tr, [email protected] www.blacksea.org.tr, [email protected]
