tmmob elektrik mühendisleri odası bilgi belge merkezi(bbm)

TMMOB ELEKTRİK MÜHENDİSLERİ ODASI
BİLGİ BELGE MERKEZİ(BBM)
Döküman Bilgileri
EMO BBM Yayın Kodu
Makalenin Adı
Makalenin Yayın Tarihi
Yayın Dili
Makalenin Konusu
Makalenin Kaynağı
Anahtar Kelimeler
Yazar 1
: 95
: F KLAVYE KONUSUNDAKİ BUZDAĞI:M.E.BAKANLIĞI VE
:T.S.ENSTİTÜSÜ
06/01/2003
: Türkçe
: F ve Q Klavye
: Cumhuriyet, 06/01/2003
: F Klavye, Q Klavye
: EMRE KONGAR
Açıklama
Bu doküman Elektrik Mühendisleri Odası tarafından açık arşiv niteliğinde olarak bilginin
paylaşımı ve aktarımı amacı ile eklenmiştir.
Odamız üyeleri kendilerine ait her türlü çalışmayı EMOP/Üye alanında bulunan veri giriş
formu aracılığı ile bilgi belge merkezinde yer almasını sağlayabileceklerdir. Ayrıca diğer
kişiler çalışmalarını e-posta ([email protected]) yolu ile göndererek de bu işlemin
gerçekleşmesini sağlayabileceklerdir. Herhangi bir dergide yayınlanmış akademik
çalışmaların dergideki formatı ile aynen yer almaması koşulu ile telif hakları ihlali söz
konusu değildir.
Elektrik Mühendisleri Odası Bilgi Belge Merkezi’nde yer alan tüm bilgilerden kaynağı
gösterilerek yararlanılabilir.
Bilgi Belge Merkezi’nde bulunan çalışmalardan yararlanıldığında, kullanan kişinin kaynak
göstermesi etik açısından gerekli ve zorunludur. Kaynak gösterilmesinde kullanılan
çalışmanın
adı
ve
yazarıyla
birlikte
belgenin
URL
adresi
(http://www.emo.org.tr/bbm/katalog_detay.php?katalog=2&kayit=95) verilmelidir.
TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Bilgi Belge Merkezi Yayınlanmış Makaleler Kataloğu Kayıt No: 95
F KLAVYE KONUSUNDAKİ BUZDAĞI:
M.E.BAKANLIĞI VE T.S.ENSTİTÜSÜ
EMRE KONGAR, Cumhuriyet, 06 Ocak 2003
Buzdağı'nın anlamını çoğumuz biliriz.
Yabancı sözcük karşılığı "Aysberg".
Yedide biri suyun üstünde, yedide altısı suyun altında yüzen büyük buz parçaları için
kullanılıyor.
Buz, genleşerek katılaşan sudan oluştuğu için, özgül ağırlığı, suyun özgül ağırlığından
düşük.
Yani bir metre küp buz, bir metre küp sudan daha hafif.
Bu nedenle de suyun üstünde yüzüyor buzlar.
Ama tabii önemli bir bölümü de, kendisini taşıyacak ağırlıktaki suyun kaldırma gücünden
yararlanmak için su düzeyinin altında kalıyor.
Taşırdığı hacim kadar suyun ağırlığı, tüm buzdağının ağırlığına eriştiğinde, buzdağı
yüzmeye başlıyor.
İşte bu sırada, buzdağının suyun altındaki bölümü suyun üstündeki bölümünden çok daha
büyük oluyor.
Bu nedenle sözcüğün mecazi anlamı, "görünmeyen bölümü, görünen bölümünün kat kat
büyük olan bir sorun".
İşte benim "F Klavye Sorunu" dediğim sorun da böyle bir konuymuş meğer.
Gerçi bu sorunun çok derinlere giden nedenleri ve sonuçları olduğunu hissediyordum ama
yazılarıma başlarken okurlardan gelen yanıtlardan öğrendiğim boyutları tam anlamıyla
tahmin edememişim.
Önce iki genç yazar arkadaşıma teşekkür etmek istiyorum.
Bunlardan biri Sabah yazarlarından Emre Aköz.
Bu sorun üzerine yazdığı yazıyla, konuyu ele alarak işlemeyi aklıma getiren genç
meslektaşım.
TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Bilgi Belge Merkezi Yayınlanmış Makaleler Kataloğu Kayıt No: 95
İkincisi daha çok bilgisayar üzerine eğilen ama Türkçe alfabe konusunu da gündeme
getiren Hürriyet yazarlarından Yurtsan Atakan.
Hürriyet ve Sabah gibi iki çok satan gazetede konunun ele alınması tabii ki çok çok
önemli.
Bu açıdan genç arkadaşlarımı kutluyorum.
Ayrıca Emre Aköz'e bir teşekkür borcum daha var:
Beni "F klavye dinozorların savunduğu bir sistemdir" iddiasına yanıt vermek için pek
çok bilimsel ve uygulamalı kanıt kullanmaktan kurtardı.
Çünkü Aköz F klavyeyi savunuyor ve hiç kimse hiçbir ölçüte göre Aköz'ü dinozorlukla
suçlayamaz.
Okurlardan gelen yansımaların yüzde doksanı olumlu.
Hatta, benim yazılarımı okuduktan sonra, hızlı yazı yazabilmek için F klavye öğrenmeye
başlayan okurlarım bile var.
Sevgili okurlarım, F klavye sorunu, "ideolojik" bir sorun değil; örneğin doğrudan
"ulusalcılıkla" yani eski deyimiyle "milliyetçilikle" ilgisi yok.
F klavye sorunu doğrudan doğruya Türkçe yazan insanların daha hızlı ve daha yanlışsız
yazı yazmalarıyla ilgili bir konu.
Diz üstü bilgisayar ithalatçılarının bu sorunu görmezden gelmeleri ise kendileri açısından
utanç verici bir nokta:
Yetmiş milyonluk bir pazarın özel gereksinmelerine dikkat etmeyecek bir pazarlama
stratejisi olabilir mi!
Tabii işin bir başka yönü daha var:
Bana anlatılanlara göre, Türkçe'nin mantığına asla uymayan ve bu nedenle de bir sürü
aksaklığa yol açan bu uyduruk Q Türkçe klavyeyi "icat edenler", F klavyeyi tümüyle
ortadan kaldırmak için ciddi uğraşlar içindeymişler.
Bu uğraşlarının hedefleri arasında Ticaret liselerindeki eğitimlerden F klavyeyi kaldırmak
ve Q klavyeyi de Türk Standartları Enstitüsü'ne "standart klavye" olarak kabul ettirmek
varmış.
Ticaret Liseleri konusunda Milli Eğitim Bakanlığı'ndan, "standart klavye" konusunda da
Türk Standartları Enstitüsü'nden yanıt bekliyorum.
TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Bilgi Belge Merkezi Yayınlanmış Makaleler Kataloğu Kayıt No: 95
F KLAVYE SORUNU
EMRE KONGAR ; Cumhuriyet, 16 Ocak 2003
Biliyorsunuz klavye, daktiloların ve bilgisayarların önünde, yazı yazmak için
kullanılan ve üzerinde harflerle rakamların ve bazı özel işaretlerin yer aldığı bir
tabladır. Müzik aletlerinde de çeşitli notalara karşılık olan tuşlardan oluşur.
Ne yazık ki, bugüne kadar Türk Dil Kurumu bu terim için Türkçe'de rahatça
kullanılabilecek anlamlı bir karşılık üretememiştir.
İşte bugün siz değerli okurlarımla bu klavye konusunda çok ama çok önemli bir
sorunu paylaşmak ve yetkililerin de dikkatini çekmek istiyorum.
Konu hem ulusal kültürümüzün korunması hem de daha kolay ve pratik yazı
yazmanın sağlanması sorunudur.
Genç okurlarım bilmezler, "F klavye" bir zamanlar zorunluydu. Tabii o zamanlar
bilgisayar yoktu.
"F klavye" de sadece daktilolar için kabul edilen bir zorunluluktu.
İthal edilen daktilo makineleri "F klavye" değilse, ithal izni verilmezdi.
Bildiğiniz gibi, klavyedeki harflerin yerleri, kullanılma sıklıklarına göre, klavyenin
merkezine olan uzaklıklarıyla oluşturulur.
Klavyenin merkezine yakın tuşlara en çok kullanılan harfler konulur.
Böylece en becerikli parmaklar olan işaret parmakları bu harflere rahatlıkla erişir ve
yazı hem hızlı hem de yanlışsız olarak daha kolay yazılabilir.
Bugün bilgisayarlarda (ve tabii daktilolarda) kullanılan "Q klavye" İngilizce esas
alınarak hazırlanmış bir modeldir.
Burada hemen bir not koyarak, çeşitli klavyelerin en sol baştaki harfleri ile
anıldığını belirteyim.
"Türkçe Q klavye" denilen model, İngilizce esas olarak hazırlanmış olan klavyeye
Türkçe harflerin eklenmesi ile oluşturulmuş melez ve anlamsız bir modeldir.
Oysa Türkiye'nin modernleşmesinde çok önemli bir araç olan dilimizin
geliştirilmesi çalışmaları sırasında, Türkçe alfabeye ve Türk dilinin sözcük
özelliklerine göre bir çalışma yapılmış ve bu iki özelliğe göre hem çok hızlı hem de
yanlışsız yazılmasını olanaklı kılan bir "Türk klavyesi" ya da "Türkçe klavye"
diyebileceğimiz bir model oluşturulmuş ve bu model 1955 yılında zorunlu
kılınmıştı.
TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Bilgi Belge Merkezi Yayınlanmış Makaleler Kataloğu Kayıt No: 95
İşte şimdi piyasada bulunması zor olan "Türkçe F klavye" budur.
1960'lı yıllarda daktilo yarışmalarında Dünya Şampiyonu olan kızımız Ece
Özbayrak bu klavyeyi kullanarak şampiyonluğa ulaşmış ve göğsümüzü
kabartmıştı.
Ben Ankara'daki Siyasal Bilgiler Fakültesi'ni bitirmeden önce on parmak daktilo
yazmayı öğrenmek için Ece hanımın da ortak olduğu "Şampiyon" daktilo
kurslarına gitmiştim.
O zamanlar İstanbul'da Laleli'de olan bu kurs hâlâ var mı bilmiyorum, ama varsa
mutlaka çok başarılı olduğu için bugüne kadar yaşamıştır.
Çünkü benim gibi yeteneksiz birine bile on beş günlük sıkı bir programla, on
parmak daktilo yazmayı öğretecek kadar başarılıydı öğretmenleri.
Tabii tahmin edersiniz ki, on parmak yazmayı "Türkçe F klavyede" öğrendim.
On parmak yazmanın pek çok avantajı var:
Bir defa yazma hızınızı azaltan, bastığınız harfi aramaktan kurtarıyor sizi, klavyeye
bakmadan yazıyorsunuz çünkü.
Daha da önemlisi, bir süre bırakıp yavaşlamış olsanız bile, yeniden yazmaya
başladıktan sonra, kısa sürede eski hızınıza kavuşuyorsunuz.
İşte şimdi özellikle diz üstü bilgisayarların klavyeleri ne yazık ki standart olarak "Q
klavye"; "F klavye" isterseniz ya bulamıyorsunuz, ya da bir süre beklemeniz
gerekiyor.
Bilgisayar kullanıcılarını ve yetkilileri hem kültürümüz hem de daha kolay
yazı yazmamızla ilgili olan bu konuya eğilmeye çağırıyorum.
Amacım "Q klavye"nin yasaklanması değil, "F klavye"yi kullanan daktilo
makinelerinin ve diz üstü bilgisayarların kolaylıkla bulunur olması.
TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Bilgi Belge Merkezi Yayınlanmış Makaleler Kataloğu Kayıt No: 95
F KLAVYE FIRTINASI
EMRE KONGAR ; Cumhuriyet, 23 Ocak 2003
Bir yazarı en mutlu eden olaylardan biri, kimsenin dikkat etmediği sanılan, gayet
gündelik, çok sıradan sayılabilecek ama aslında çok önemli olan bir konuda yazdığı yazıya
beklenmedik yoğunlukta olumlu ve olumsuz tepkilerin gelmesidir.
Böylece kimsenin dikkat etmediği sanılan, gündemde olmayan ama gerçekten önem
taşıyan bir konunun yakalanmış olduğu fark edilir.
Toplumun gündeminde olmayan ama çok önem taşıyan bir konuyu gündeme taşıyabilmiş
olmaktan başka daha ne mutlu edebilir bir yazarı?
Benim "F Klavye'nin Önemi" yazım da böyle bir sonuç doğurdu.
Demek kimsenin fark etmediği sanılan bu sorun hakkında çok duyarlı bir çok kesim varmış
ve güzel bir konu yakalamışım.
"Bir çok kesim varmış" diyorum, çünkü gelen yansımaların bir bölümü, ötekilere oranla
çok küçük de olsa, olumsuz tepkiler.
Yani bu konuyla ilgili olan kesimler birden çok.
Öyle anlaşılıyor ki, "F klavye" konusunda en azından iki taraf var:
"F klavye"den yana olanlar ve "F klavye"ye karşı olanlar.
Bir de "konuyu önemsiz görenler" var ki, bunlar gerçekten olayın öneminin mi farkında
değiller, yoksa "F klavye"ye karşı olanların safında yer alıyorlar ama açıkça durum
belirtmek ve tavır koymak yerine "Yahu bu kadar önemli sorun varken şimdi bu F
klavye konusu da nereden çıktı" diyerek konunun gündemden düşmesini mi sağlamak
istiyorlar çok emin değilim.
Yollanan mektuplar içinde Şampiyon Daktilo Kursları'nın hocalarından ve daha önemlisi
bu kursların kurucusu olan İhsan Yener'den gelenler de var.
Tahmin edersiniz ki bunlar "olumlu yansımalar".
Bir okurum, A. D. (iznini almadığım içini adını belirtmiyorum, zaten gerçek isim olup
olmadığından da emin değilim) müthiş bir zeka ile çok güzel bir eleştiri yazmış.
Sayemde klavyenin ne olduğunu, ve "F klavyenin önemini" öğrendiğini belirterek benle
"matrak geçiyor". (Okurlarım bu argo tabir için beni mazur görsünler ama yapılan işi
bundan daha güzel anlatan bir deyim bulamadım).
Bir kişi, beni "dinozor" diye nitelemiş ve "F klavyenin" modasının geçtiğini söylemiş (ki
bunun ne büyük bir yanlış olduğunu ilerde belirteceğim).
TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Bilgi Belge Merkezi Yayınlanmış Makaleler Kataloğu Kayıt No: 95
Yazımın bu kadar ateşli bir tartışma başlatmış olmasının ardında mutlaka başka ögeler var
diye düşündüm ve konunun uzmanlarıyla görüştüm.
Gerçekten de ortaya ilginç bir sonuç çıktı.
Olayın bu kadar ilgi çekmesinin ardında "diz üstü bilgisayar" (nam-ı diğer laptop)
ithalatçıları varmış.
Diz üstü bilgisayarların klavyelerini "F Türkçe" yapmak maliyeti arttırdığı için buna
karşıymışlar.
Bu firmaların (hangileri olduğunu bilmiyorum) 70 milyon nüfuslu bir pazarın gereklerini
dikkate almak yerine, kendi standartlarını empoze etmek istedikleri anlaşılıyor.
Ayrıca masa üstü bilgisayarların klavyeleri açısından da "F Türkçe" klavyeler, uyduruk
"Q Türkçe" klavyelerden biraz daha pahalıymış ve zor bulunuyormuş.
"Q Türkçe" klavye konusundaki bilinçsizlik ve vurdumduymazlık en önemli sorun olarak
görünüyor:
Bakın bu konuda İhsan Yener ne diyor:
"Türk dilinin özelliklerine göre on parmakla-bakmadan klâvye kullanma yöntemi için çok
verimli bir Standart Türk Klâvyesi 1955 yılından beri resmen varolduğu halde, İngiliz
dili için 130 yıl önce (on parmak yönteminin bilinmediği çağlarda) belirlenen (ve
Türkçe'deki binlerce sözcüğün yazılmasına olanak vermeyen) American Standard Code
for Information Interchange (ASCII) klâvyeyi Dünya standardı zanneden ve buna
eklenen, Türkçe'ye has 7 harfin, en kullanışsız yerlere bilinçsizce yerleştirilmesiyle
oluşturulmuş klâvyeyi de Q Türkçe standardı olarak kabullenen kullanıcıların bu hususta
bilinçsiz oluşları, bilgisayar kullanımındaki verimsizliğin en büyük etkeni olmaktadır."
Bu konuya gelecek hafta devam edeceğim.
TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Bilgi Belge Merkezi Yayınlanmış Makaleler Kataloğu Kayıt No: 95
MEDYADA "F KLAVYE" SORUNU
EMRE KONGAR ; Cumhuriyet , 20 Şubat 2003
Türkiye gerçekten, insanlarıyla birlikte büyük bir ülke.
Medyamız ne kadar kirlenmiş olursa olsun, yine de "kalem erbabı" arasında "basın
ahlakına" ve "gazetecilik ilkelerine" uygun davrananlar, üstelik bunu "güzel" yapanlar
hiç de az değil.
Aslında Emre Aköz ve Yurtsan Atakan gibi gençlerin başlattığı ve benim sürdürdüğüm
"F klavye" konusundaki tartışmalar, bu tartışmayı başlatanların ve ona sonradan
katılanların da verdikleri destekle medyamızda beklenmedik bir genişlik ve derinlik
kazandı.
Özellikle Aköz'ün ve Atakan'nın konuya getirdiği katkılar, tartışmanın sadece genişlik
değil, derinlik kazanmasına da yol açtı.
Aköz'ün önemli bir birikimi yansıtan ve gerçek bir edebiyat yapıtı güzelliği taşıyan 9 ve 10
Şubat tarihli yazılarına ek olarak, Atakan'ın konuyu bilgisayar dünyası içine yerleştirmesi,
bu tartışmaya "derinlik" kazandıran ögeler.
Hıncal Uluç'un karşı görüşleri savunarak da olsa bu tartışmaya katılması, hiç kuşkusuz,
konuya kamuoyunun ilgisini çekmek bakımından, yani olayın "genişlemesi" açısından çok
olumlu bir adım.
Tabii Hürriyet'te "Tüketicinin Abisi" Erkan Çelebi'nin de katkıları çok önemli.
Doğan Hızlan'ın 18 ve 19 Şubat tarihli Hürriyet'teki yazıları ise hem derinlik hem de
genişlik açılarından, tek sözcükle enfes.
Bunlara sonradan yine döneceğim.
Bu tartışma ve yukarda adını verdiğim değerli yazarların katkıları, sadece konunun özü
açısından, yani kullanılması daha kolay olan "F klavyenin" desteklenmesi bakımından
değil, bu yazarların genel yaklaşımları ve üslupları dikkate alındığında da Türkiye'deki
medya konusunda daha umutlu olmamıza yol açabilecek ayrıntılar taşıyor.
Örneğin, benim bu tartışmayı başlattığını söylediğim Emre Aköz, büyük bir alçak
gönüllükle "Hayır bu tartışmayı ben başlatmadım, bu konuda ilk yazıyı yazan Orhan
Tekelioğlu'dur" diyebiliyor ve Tekelioğlu'nun yeni çıkacak olan kitabının haberini
veriyor.
Hem gerçek bir köşe yazarına yakışan alçak gönüllüğünden hem de bilgilendirici tavrından
dolayı kendisini kutluyorum.
TMMOB Elektrik Mühendisleri Odası Bilgi Belge Merkezi Yayınlanmış Makaleler Kataloğu Kayıt No: 95
Sevgili okurlarım, sakın Aköz'ün yaptığı için "Yahu ne olacak, bu, çok basit ve sıradan
bir davranış değil mi" demeyin.
Ben hem üniversitede hem de basında, bir düşünceyi, bir terimi, bir kavramı, bir konuyu ya
da bir tezi, başkasından çalıp kendisine mal eden ve sonra da bu sahte "öncülüğüyle" ya da
"özgünlüğüyle" övünen o kadar çok insan tanıdım ki, Aköz'ün bu çok sıradan gibi görünen
davranışının aslında, bugünkü koşullarda olağan üstü olduğunu mutlaka vurgulamak
gereğini hissettim.
Ayrıca Aköz yazısında "Dinozor" teriminden esinlenerek "Kertenkele" diye bir deyim
icat etmiş ki, ilerdeki haftalardan birinde mutlaka bu güzelliği, bu zekice katkıyı
vurgulamak için özel bir yazı yazacağım.
Atakan ise, Hürriyet Pazar'da 16 Şubat 2003'de yazdığı yazıda olayın bambaşka bir
boyutunda derinleşiyor:
"Yakın geleceğin pek çok ürününde artık klavye olmayacak. Klavye yerine,
ekrana yazılan el yazısını tanıyan cihazlar kullanılacak. Bazı cihazlara ise
tamamen sesle kumanda edilecek, yazılar dikte edilerek girilecek. Bu
cihazların ilk örnekleri yavaş yavaş boy göstermeye başladı piyasada. Ve
bilin bakalım, Tablet PC olarak adlandırılan bu aletler Türkçe anlıyor mu,
Türkçe karakterleri tanıyor mu? Ve rivayet odur ki, Emniyet Genel
Müdürlüğü Türkçe anlamayan bu aletlerden 4 bin adet ısmarlamış bile.
Milli Eğitim Bakanlığı ve TSE'ye ek olarak, Emniyet Genel Müdürlüğü'nden
de cevap bekliyorum, haberleri olsun... Siparişi verirken Türkçe tanıma ve
Türkçe anlama şartını eklediler mi, yoksa eklemediler mi şartnameye"
Çok sevgili dostum ve kardeşim Hıncal Uluç, hâlâ insanların gittikleri yerlerdeki
daktilolara mahkum oldukları döneme ilişkin "A klavye" yazıları yaza dursun, atı alan
çoktan Üsküdar'ı geçmiş bile.
Ona yanıtım da, tartışmanın başka boyutlarıyla birlikte haftaya.