Untitled
advertisement
Daha ayrıntılı bilgi için: İSEDAK Koordinasyon Ofisi Necatibey Caddesi No: 110/A 06100 Yücetepe Ankara/TÜRKİYE Telefon : 0 312 294 57 10 Faks : 0 312 294 57 77 İnternet Sitesi : www.comcec.org E-posta : [email protected] İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 AMAÇ VE KAPSAM Bu rapor, 14-15 Nisan 2016 tarihlerinde İstanbul’da düzenlenecek olan 13. İslam Zirve Konferansı’na sunulmak üzere hazırlanmıştır. Raporda, İSEDAK Stratejisi’nin ve Revize Statüsü’nün uygulanması başta olmak üzere İslam İşbirliği Teşkilatı Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi (İSEDAK) bünyesinde kaydedilen ilerlemelerin yanı sıra 2013 yılında Mısır’ın başkenti Kahire’de düzenlenen 12. İslam Zirve Konferansı’ndan bu yana ekonomik işbirliğinde sağlanan önemli gelişmelere yer verilmektedir. Rapor, yedi bölümden oluşmaktadır. Raporun ilk bölümünde, İSEDAK Stratejisi ve Revize Statü ile ilgili gelişmelere ve bunların İSEDAK çalışmalarına etkisine yönelik bilgiler verilmektedir. İkinci bölümde, İSEDAK Stratejisi’nde belirlenen altı işbirliği alanının yanı sıra özel sektör işbirliği alanında kaydedilen ilerlemelerin kısa bir özeti sunulmaktadır. Üçüncü bölümde, İSEDAK Stratejisi’nin getirdiği yeni bir fırsat olan İSEDAK Proje Finansmanı’na değinilmekte ve bu çerçevede finansman sağlanan projeler ile ilgili bilgiler verilmektedir. Raporun dördüncü bölümünde ise ekonomi alanında faaliyet gösteren İİT Kuruluşlarının oluşturduğu Oturum Komitesi Toplantıları ile ilgili bilgiler yer almaktadır. Beşinci bölüm, İSEDAK yayınlarına odaklanmaktadır. Altıncı ve yedinci bölümlerde ise, ele alınan dönemdeki Bakanlar görüş alışverişi oturumları ve İSEDAK yan etkinlikleri ile ilgili gelişmeler vurgulanmaktadır. Rapor, kapanış bölümüyle sona ermektedir. 3 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 İÇİNDEKİLER YÖNETİCİ ÖZETİ..................................................................... 7 1. BÖLÜM: İSEDAK STRATEJİSİ VE REVİZE STATÜ İLE ÇALIŞMA KURALLARI NE GİBİ YENİLİKLER VAR?................13 2. BÖLÜM: İŞBİRLİĞİ ALANLARI..............................................17 2.1. Ticaret........................................................................ 17 2.2. Özel Sektör İşbirliği..................................................... 25 2.3. Ulaştırma ve İletişim................................................... 27 2.4. Turizm......................................................................... 31 2.5. Tarım.......................................................................... 37 2.6. Yoksulluğun Azaltılması.............................................. 42 2.7. Mali İşbirliği................................................................ 49 3. BÖLÜM İSEDAK PROJE FİNANSMANI..................................56 4. BÖLÜM OTURUM KOMİTESİ...............................................60 5. BÖLÜM BİLGİ ÜRETİMİ: İSEDAK YAYINLARI.........................61 6. BÖLÜM: BAKANLAR GÖRÜŞ ALIŞVERİŞİ OTURUMLARI.......63 7. BÖLÜM: İSEDAK YAN ETKİNLİKLERİ....................................64 SONUÇ..................................................................................66 5 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 YÖNETİCİ ÖZETİ İslam İşbirliği Teşkilatı Ekonomik ve Ticari İşbirliği Daimi Komitesi (İSEDAK), İİT Üyesi 57 Ülke arasında ekonomik ve ticari işbirliğini güçlendirmeye yönelik olarak 1984 yılından bu yana çalışmalarını sürdürmektedir. İSEDAK’ın ana hedefi, İslam Ümmetinin yaşadığı ekonomik sorunlara çözüm bulmak ve Üye Ülkelerin ekonomik kalkınma çabalarına katkı sağlamaktır. İSEDAK, aynı zamanda Üye Ülkeler arasında bilgi üretilmesi ve yayılması, tecrübeler ile en iyi uygulamaların paylaşılması, ortak bir anlayış geliştirilmesi ve politikaların yakınlaştırılmasına yönelik bir politika diyalog platformu olarak da görev yapmaktadır. İSEDAK, bu doğrultuda İİT Üye Ülkeleri arasında ekonomik ve ticari işbirliğini güçlendirmek amacıyla faaliyetlerin koordinasyonu ile takibini yapmakta ve ortak eylem ve etkinliklere yönelik programlar hazırlamaktadır. İSEDAK, hedeflerine ulaşabilmek için 1984 yılından bu yana pek çok işbirliği programı ve projesini hayata geçirmiştir. İSEDAK, 2013 yılında Mısır’ın başkenti Kahire’de düzenlenen son İslam Zirve Konferansı’ndan bu yana İİT’nin ekonomik işbirliği faaliyetlerinin koordinasyonunu ve izlemesini yapmaya devam etmiştir. Bu raporun amacı, son İslam Zirvesi’nden bu yana İSEDAK ile ilgili önemli gelişmelere ve gerçekleştirilen başarılara dikkat çekmektir. Tablo 1:2013 yılından bu yana İSEDAK bünyesinde yaşanan önemli gelişmeler • • • • • İSEDAK Stratejisi ve Gözden Geçirilen Tüzük Uygulamaya Konuldu İSEDAK Çalışma Grubu Toplantıları Gerçekleştirildi İSEDAK Proje Finansmanı çerçevesinde İlk Çağrı Yapıldı İSEDAK Odak Noktaları Yıllık Toplantıları Düzenlendi 30. Yıl Dönümü Kutlandı ve Ödül Töreni Gerçekleştirildi Raporda incelenen dönemde yaşanan en önemli gelişme, İSEDAK Stratejisi ile Revize Statünün tanıtımı ve başarılı bir şekilde uygulanmaya konulması olmuştur. Bu iki belge sayesinde İSEDAK bir vizyona ve daha etkin kurumsal bir altyapıya sahip olmuştur. İSEDAK’ın yeni vizyonu, “dayanışma ve karşılıklı bağımlılık, dolaşımın arttırılması ve iyi yönetişim üzerine tesis edilmiş müreffeh bir İslam Ümmeti inşa etmektir.” Bu doğrultuda İSEDAK’ın misyonu ise İslam Ümmeti’nin kalkınma sorunlarını ele almak ve bu sorunlara çözüm bulmak üzere Üye Ülkeler arasında bilgi üretimi ve yayılımı, tecrübe ve iyi uygulamaların paylaşılması, ortak bir dil ve anlayış geliştirilmesi ile politikaların birbirine yakınlaştırılmasına hizmet eden bir forum olarak görev yapmaktır. Bu Vizyon ve Misyon ışığında İSEDAK Stratejisi’nin temeli; Dolaşımın Arttırılması, Dayanışmanın Güçlendirilmesi ve Yönetişimin İyileştirilmesi adlı ilkelere dayanmaktadır. Bu ilkeler, İslam Dünyası’nın yaşadığı devam edegelen temel yapısal sorunlara hitap etmekte ve İSEDAK çalışma- 7 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 larına ışık tutmaktadır. Bu üç ilke İSEDAK’ın ticaret, tarım, ulaştırma ve iletişim, turizm, yoksulluğun azaltılması ve mali işbirliği başlıkları altında yürütülen çalışmalarına da yol göstermektedir. Çalışma Grupları ve İSEDAK Proje Finansmanı ise Strateji’nin uygulanmasına yönelik iki temel araçtır. Bu araçlar sayesinde Üye Ülkelerdeki ekonomik işbirliği potansiyeli harekete geçirilirken İSEDAK’ın üye ülke odaklı yapısı da güçlendirilmektedir. Çalışma Grupları, Üye Ülkeler arasında bilgi üretimi ve yayılımına, ortak bir anlayış geliştirilmesine ve politikaların birbirine yakınlaştırılmasına hizmet etmektedir. Proje finansmanı ise Üye Ülkeler ve İİT kuruluşlarınca sunulan ve Strateji’de yer alan hedeflere ulaşılmasına hizmet eden projelere hibe desteği sağlamaktadır. Üye Ülke Uzmanlıklarının Harekete Geçirilmesi ve Bir Havuzda Toplanması: Çalışma Grupları Çalışma Grupları oluşturulması, işbirliği alanlarındaki ortak sorunların teknik düzeyde derinlemesine tartışılması ihtiyacından doğmuştur. Bu bağlamda, Çalışma Grupları, gerekli yetkinlik ve uzmanlıkla donanmış olarak asli konulara daha iyi odaklanmalarını sağlayan rahat ve esnek bir çalışma düzenine sahiptir. Bir başka deyişle bu gruplar, usul ve resmiyetin daha az olduğu iş odaklı teknik uzmanlık toplantıları niteliğindedir. 8 Strateji’de öngörüldüğü üzere 2013 yılının Mart ayından itibaren her bir işbirliği alanında faaliyetlerine başlayan altı Çalışma Grubu, ortak sorunları ve konuları görüşmek üzere yılda iki kez Ankara’da bir araya gelmektedir. Her bir çalışma grubu toplantısı ile ilgili olarak Strateji’de belirlenen işbirliği alanlarının çıktılarına yönelik bir konu belirlenirken o konu hakkında araştırma raporu da hazırlanmaktadır. Bu raporlar, önemli birincil veri ve saha araştırmalarına yönelik bilgiler içerdiğinden pek çok durumda konuyla ilgili mevcut literatüre eşsiz katkılar sunmaktadır. Her bir araştırma ile ilgili olarak en az üç saha ziyareti gerçekleştirilirken bu ziyaretlerde derinlemesine çalışmalar yürütülmektedir. Raporlar, aynı zamanda rapora konu olan sorunu İİT düzeyinde analiz etmesi bakımından çoğu zaman türünün ilk örneği olarak da karşımıza çıkmaktadır. Analitik çalışmalara takviye olarak her bir işbirliği alanında genel bir durum değerlendirmesi yapmak üzere sektörel görünüm raporları hazırlanıp çalışma grubu toplantılarına sunulmaktadır. Son olarak çalışma grubu toplantılarını izleyen bir ay içerisinde toplantı tutanakları, ayrı bir yayın olarak Sekretarya tarafından katılımcılara dağıtılmaktadır. Çalışma gruplarının bir başka önemli özelliği de Üye Ülkelerin doğrudan katılımlarını sağlamalarıdır. Katılımcılar, üye ülkelerin yaptığı sunumlar sayesinde hem ilgili alanda kendi ülkelerindeki mevcut durumu gözler önüne serme şansı yakalarken hem de diğer ülkelerin deneyimlerinden ve başarı öykülerinden de dersler çıkarabilmektedir. Ayrıca uluslararası kuruluşlar, özel sektör temsilcileri, STK’lar ve yerel yönetimler deneyimlerini ve uzmanlık bilgilerini paylaşmak üzere toplantılara davet edilmektedir. Çalışma gruplarının işbirliği alanlarında nitelikli, amaca uygun ve kanıta dayalı bilgiler üretmeleri ve uzmanların ilgili alanlardaki teknik tartışma ve müzakereleri vesilesiyle Üye ülkelerdeki karar verici merciler, hem ulusal hem de İİT işbirliği düzeyinde işbirliği alanlarında daha yetkin karar verme imkanına kavuşmuş olmaktadır. Ardından bu bilgi birikimi, İSEDAK Toplantıları’nda İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 Bakanlar düzeyinde gerçekleştirilen tartışmalara girdi sağlayarak somut adımlara ve nihayetinde ilgili alanlarda politika tavsiye kararlarına dönüşmektedir. Bu bağlamda, Üye Ülkeler arasında ortak bir anlayış geliştirilmesi ve politikaların birbirine yakınlaştırılmasına yönelik somut adımlar atılmaktadır. Çalışma gruplarının dördüncü tur toplantılarından bu yana (Eylül-Ekim 2014) her bir çalışma grubunda, toplantının konusu ile ilgili olarak pek çok politika tavsiye kararının çıktığı politika tartışma toplantıları düzenlenmektedir. Bu politika tavsiye kararları, daha sonra değerlendirilmek ve kabul edilmek üzere İSEDAK Bakanlar Oturumu’na sunulmaktadır. İSEDAK, Strateji’nin uygulamaya girdiği günden bu yana (Mart 2013-Mart 2016) 6 işbirliği alanında toplam 41 çalışma grubu toplantısı düzenlemiştir. Bu toplantılar ile ilgili olarak İSEDAK Sekretaryası tarafından sektörel konularda 41 analiz raporu, 22 sektör görünüm raporu ve 41 toplantı tutanağı yayımlanmıştır. İİT’ye Üye 57 Ülkeden 48’i, en az bir İSEDAK Çalışma Grubu’na üye olmuştur. Aşağıda görülebileceği üzere toplantı ve yayın sayıları, İSEDAK’ın Stratejisi öncesi dönemiyle büyük bir fark arz etmektedir: Tablo 2: Strateji sayesinde artan İSEDAK faaliyetleri Yıl/Sayı 2012 2013 2014 2015 Uluslararası Toplantılar* 3 17 17 18 İSEDAK Yayınları 3 31 33 34 *İSEDAK Koordinasyon Ofisi tarafından düzenlenen Özetle çalışma grupları, İSEDAK’ın bilgi üretme ve yayma, deneyimleri ve en iyi uygulamaları paylaşma, ortak bir anlayış geliştirme ve politikaları birbirine yaklaştırma misyonunu gerçekleştirme anlamında oldukça etkili olmaktadır. Üye Ülkelerin İşbirliği Çalışmalarına Doğrudan Katılımı: İSEDAK Proje Finansmanı Strateji’nin ikinci uygulama aracı olan İSEDAK Proje Finansmanı, çalışma gruplarına katılan Üye Ülkelerin ve ilgili İİT kuruluşlarının sunduğu teknik işbirliği ve kapasite geliştirme projelerine hibe sağlamak amacıyla 2013 yılının Eylül ayında hayata geçirilmiştir. Bu uygulama aracı, İSEDAK Stratejisi ile ilgili amaç ve hedeflere ulaşmak üzere Üye Ülkeler ve İİT kuruluşlarını harekete geçirme amacı güderken aynı zamanda Üye Ülkelerin işbirliği alanlarında karşılaştığı ortak sorunların üstesinden gelinebilmesi için işbirliği çalışmalarının ilerletilmesini amaçlamaktadır. Bu araç, ayrıca Üye Ülkelerin çok taraflı projeleri uygulama kapasitesini de geliştirecektir. Son olarak İSEDAK Proje Finansmanı; Güney-Doğu Asya’dan Mağrip Ülkelerine, Latin Amerika’dan Kafkasya’ya kadar geniş bir coğrafyada İİT Üye Ül- 9 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 kelerine ortak sorunlar konusunda birlikte çalışmak gibi eşsiz bir fırsat sunmaktadır. Proje seçim kriterleri doğrultusunda her bir proje teklifi, proje sahibi üye ülke dışında en az iki üye ülkenin daha katılımını gerektirmektedir. Böylece her bir proje, en az üç üye ülkeye fayda sağlarken projelerde toplam yararlanıcı sayısı proje sahibi ülkelerinden sayısından çok daha fazla olmaktadır. Örneğin, 2014 yılında 20’yi, 2015 yılında ise 40’ı aşkın Üye Ülke projelerden yararlanmıştır. İSEDAK Proje Finansman mekanizması aracılığıyla ilk uygulama yılı (2014) süresince 99 proje teklifi arasından 8 proje başarılı bir şekilde uygulanmıştır. 2015 yılında 62 proje teklifi sunulmuş olup bunların 14’ü, uygun bulunmuş ve başarılı bir şekilde uygulanmıştır. 2016 yılında İSEDAK’a 49 proje teklifi sunulmuş olup bunların 10’una finansman sağlanacaktır. Tablo 3: İSEDAK Proje Finansmanı: Yeni Özellikler İSEDAK tarafından değerlendirmeye alınan proje fikirleri ve teklifleri 10 İSEDAK Proje Finansmanı 1984-2003 2004-2012 2013 2014 2015 Başvuru İşlemleri - √ Değerlendirme Kriterleri - - Program Yönetimi - - Finansman - - √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ √ 40 12 99 62 49 - 1 - 8 14 Proje teklif sayısı Uygulanan proje sayısı Yukarıdaki tablo, İSEDAK Stratejisi’nin yürürlüğe konulmasının ardından İSEDAK bünyesinde projelerin belirlenmesi ve uygulanması anlamında kaydedilen hatırı sayılır gelişmeleri göstermektedir. Strateji uygulamaya konulmadan önce sağlıklı bir proje döngü yönetimine dair unsurlar mevcut değildi. Bu nedenle, Üye Ülkeler için işbirliği alanında proje hazırlamak, teklifte bulunmak ve uygulamak imkanları kısıtlıydı. Projeler hazırlanıp teklif aşamasına geldiğinde ise biri hariç bu projelerin hiçbirisi uygulamaya konulamamıştır. Bu da başvuru, değerlendirme, finansman ve uygulama aşamaları net bir şekilde tanımlanmış bir proje döngü mekanizmasının olmamasından kaynaklanmıştır. Ancak, her bir aşamanın net bir şekilde tanımını yapıp gerekli kaynakları ayırmak suretiyle 22 proje, Strateji’nin uygulandığı ilk iki yıl içerisinde uygulamaya konulmuştur. Tablodan da fark edilebileceği üzere proje teklif sayısı, 2013-2015 yılları arasında düşüş gösterirken bu da aslında Strateji uygulamasında ilerleme kaydedildikçe proje tekliflerinin daha konu odaklı hale geldiğini göstermektedir. İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 İSEDAK Çalışma Grupları Odak Noktaları İSEDAK Stratejisi’nin Çalışma Grupları ve İSEDAK Proje Finansmanı aracılığıyla etkin bir şekilde uygulanması için Üye Ülkeler ile İSEDAK Sekretaryası arasında doğru iletişim kurulması hayati önem taşımaktadır. Bu amaç doğrultusunda her bir Üye Devlet, çalışma gruplarına yönelik odak noktalarının yanı sıra İSEDAK ile ilgili tüm çalışmalarda eş güdüm sağlanması amacıyla ulusal bir odak noktası belirlemiştir. İSEDAK Sekretaryası, ortak sorun ve konuları tartışmak ve İSEDAK Çalışma Grupları’nın ileride yürüteceği çalışmaları şekillendirmek üzere ilgili tüm paydaşları bir araya getirmek amacıyla her yıl odak nokta toplantıları düzenlemektedir. Diğer Önemli Gelişmeler Çalışma Grupları ve Proje Finansman Mekanizması dışında kayda değer başka önemli İSEDAK girişimleri de bulunmaktadır. İSEDAK’ın ticaret alanındaki amiral gemisi olan TPS-OIC projesinde önemli ilerlemeler kaydedilmiştir. 2014 yılının Kasım ayında gerekli sayıda Üye Ülke, üç TPS-OIC Anlaşması’na imza atıp onaylamış ve taviz listelerini iletmişlerdir. Ardından ilgili Bakanlar, TPS-OIC Sistemi’nin tamamen uygulamaya konulması için 1 Mart 2016 tarihine kadar her ülkenin gereken önlemleri alması konusunda İSEDAK 31. Oturumu’nda mutabakata varmıştır. Bunun dışında çeşitli İİT ve İSEDAK forumları, ilgili alanlarda işbirliğinin ilerletilmesi anlamında faydalı bir zemin oluşturmuştur. Bu doğrultuda İSEDAK Özel Sektör Turizm Forumu, turizmde özel sektör ile ilgili konuların tartışılması amacıyla Üye Ülkelerin kamu ve özel sektör temsilcilerini düzenli olarak bir araya getirmektedir. Mali işbirliği alanında görev yapan İİT Menkul Kıymetler Borsaları Forumu ve İSEDAK Sermaye Piyasası Düzenleyicileri Forumu, bu sektörde işbirliğini arttırmak ve derinleştirmek adına çalışmalar ve faaliyetler düzenlemektedir. İİT Kuruluşları ve Girişimlerinin Strateji’nin Uygulanmasına Katkıları Ekonomi alanında faaliyet gösteren İİT Kuruluşlarının işbirliği çabalarının, İSEDAK Stratejisi’nde belirlenen hedeflere ulaşılması anlamında özel bir yeri olduğunu belirtmek gerekir. Oturum Komitesi, İSEDAK’ın Revize Statü’de tanımlanmış yeni işlevler doğrultusunda ekonomi alanında faaliyet gösteren İİT Kuruluşlarını İSEDAK Bakanlar oturumu ve İzleme Komitesi toplantıları esnasında bir araya getirmektedir. İİT Kuruluşları, Oturum Komitesi toplantıları aracılığıyla İSEDAK Stratejisi ile belirlenen hedefler ve beklenen çıktılar ışığında faaliyetlerini planlamakta ve düzenlemektedir. 11 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 İSEDAK, aynı zamanda küresel kalkınma gündemi ve Üye Ülkelerin giderek artan ihtiyaçlarının takibine de devam etmektedir. Bu bağlamda İSEDAK, 2013-2015 yılları arasında Yıllık Oturumları sırasında önemli konular ile ilgili Görüş Alışverişi Oturumları düzenlemeye devam etmiştir. İSEDAK, son Zirve Konferansı’ndan bu yana sırasıyla Doğrudan Yabancı Yatırım, Turizm sektöründe Kamu-Özel Ortaklıkları (KÖO) ve 2015 Sonrası Kalkınma Gündemi konularında Bakanlar Görüş Alışverişi Oturumları düzenlemiştir. 12 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 1. BÖLÜM: İSEDAK STRATEJİSİ VE GÖZDEN GEÇİRİLEN TÜZÜĞÜ İLE ESAS VE USULLER NE GİBİ YENİLİKLER VAR? Bu bölümde, İSEDAK Stratejisi ve revize Statü’nün temel özelliklerine dair kısa bilgiler verilerek bunların İSEDAK faaliyetleri üzerindeki en belirgin etkileri ele alınacaktır. . Bu noktada Strateji’nin, münhasıran İSEDAK çalışmalarına yönelik olarak hazırlanan ilk belge niteliğinde olduğunu da hatırlatmak gerekir. Strateji’nin öncesinde 1981 yılında kabul edilip 1994 yılında gözden geçirilen Ekonomik İşbirliğine yönelik İİT Stratejisi ve Eylem Planı bulunmaktaydı. Ancak bu belge zamanla ekonomik ve ticari işbirliğinin genişlemesinin yanı sıra Üye Ülkelerin ihtiyaç ve önceliklerinin değişmesi karşısında yetersiz hale gelmiştir. İSEDAK, 2009 yılında 25. kuruluş yıl dönümü vesilesiyle devlet ve hükûmet başkanları düzeyinde Ekonomi Zirvesi düzenlemiştir. Zirve’de kabul edilen İstanbul Bildirisi’nde “İSEDAK Başkanı’ndan, İİT Genel Sekreteriyle işbirliği içerisinde, ekonomik ve ticari işbirliğinin kurumsal yapısını ve bu doğrultuda alınan tavsiye kararların uygulama etkinliğini iyileştirmeyi gündemine alması” talep edilmiştir. Söz konusu Zirve’de aynı zamanda “İSEDAK’tan Strateji Belgesi ve Eylem Planı’nı, İİT Üyesi Ülkelerin ihtiyaç ve gereksinimlerine uygunluğu açısından gözden geçirmesi ve gerektiği taktirde bir İSEDAK Vizyon Belgesi oluşturması talep edilmiştir.” Bunun üzerine İSEDAK Başkanı, bu taleplerin yerine getirilmesi amacıyla gerekli çalışmaları başlatmak üzere ilgili yetkililere talimat vermiştir. 2010 ve 2011 yıllarında düzenlenen sonraki İSEDAK Oturumları’nda, bu çalışmalara yönelik olarak kaydedilen gelişmelerin yanı sıra bu çalışmalara ait önemli bulgular da paylaşılmıştır. 2010 yılında konuyla ilgili önemli bir değerlendirme raporu hazırlanmış ve bu rapor, İSEDAK 26. Oturumu tarafından memnuniyetle karşılanmıştır. Tüm bu çalışmalar, İSEDAK Stratejisi ve Tüzüğü’nün nasıl oluşturulduğuna ışık tutmaktadır. Sayın Abdullah GÜL, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı ve İSEDAK Başkanı sıfatıyla bu iki belgeyi, 2012 yılında Mekke-i Mükerreme’de düzenlenen 4. Olağanüstü İslam Zirvesi’nde sunmuş ve bu belgeler, Üye Ülkelerin Devlet ve Hükumet Başkanları tarafından memnuniyetle karşılanıp kabul edilmiştir. 13 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 Strateji’nin temelinde Serbest Dolaşımın Arttırılması, Dayanışmanın Güçlendirilmesi ve Yönetişimin İyileştirilmesi adlı üç ilke yatmaktadır. Strateji, Serbest Dolaşımın Arttırılması ilkesiyle Üye Ülkelerde refah düzeyini yükseltmek amacıyla Üye Ülkeler arasında ticari mal, sermaye ve insan dolaşımını kolaylaştırmayı amaçlamaktadır. İslam Dünyası’nın birbirini tamamlayıcı özelliği ve ekonomik potansiyelinden, çeşitli engeller nedeniyle gerektiği şekilde yararlanılamamıştır. Bu nedenle üye ülkeler arasındaki bağlantıyı arttırmak, sermaye akışlarına olanak sağlayıp yatırım fırsatlarını arttırarak ekonomik büyümeyi harekete geçirecek ve daha çok istihdam yaratacaktır. Bu ilke, İslam Ümmeti’nin birbirine daha çok bağlı hale gelmesine hizmet edecektir. Strateji’nin ikinci önemli ilkesi ise dayanışmanın güçlendirilmesidir. İslam Ülkeleri, sosyoekonomik sorunlar ile uğraşırken aynı zamanda bu sorunlar ile baş edebilecek zengin doğal, beşeri ve mali kaynaklara da sahiptir. Bu noktada ihtiyaç duyulan şey, bu ilkenin uygulamaya konulması ve böylece ortak sorunların üstesinden gelmek üzere kaynakların ve çalışmaların bir araya getirilerek deneyimlerin ve iyi uygulamaların paylaşılmasıdır. 14 Strateji’nin üçüncü ilkesi ise İslam dünyasının müzmin sorunlarından birinin yani kötü yönetişim sorununun ele alınması ile ilgilidir. Daha önce pek çok kez şahit olunduğu üzere kötü yönetişim, üye ülkelerin kalkınma çabalarını sekteye uğratmaktadır. Zira kötü yönetişim sonucunda kamu kaynaklarının verimli şekilde kullanılamaması, yolsuzluk ve toplumsal huzursuzluk görülmekte ve bu da yoksulluğa neden olmaktadır. Strateji, yönetişimin iyileştirilmesiyle birlikte daha etkin, şeffaf, kapsayıcı ve hesap verebilir bir yönetişim anlayışı doğrultusunda kamu hizmetlerinin niteliğini iyileştirmeyi amaçlamaktadır. Strateji’de yer alan ticaret, ulaştırma ve iletişim, turizm, tarım, yoksulluğun azaltılması ve mali işbirliği gibi alanlarda yürütülen çalışmalara, temel ilkeler yol göstermektedir. Strateji’nin kendi içinde tutarlılığı ve kavramsal bütünlüğü bulunmaktadır. Her bir işbirliği alanı ile ilgili olarak tanımlanmış hedefler ve beklenen sonuçlar, bu ilkeler ışığında tasarlanmıştır. Strateji hedefleri ile çıktı alanlarından beklenen sonuçlara kadar Strateji’nin tüm aşamalarında bu ilkelere gereken özen gösterilmektedir. Ayrıca, Strateji’nin politika ortamı ile ilgili bölümlerinde her bir işbirliği alanına dair kısa bir görünüm raporu yer almakta olup bu bölümlerde Üye Ülkelerin söz konusu işbirliği alanında karşılaştıkları ortak yapısal sorunlara değinilmektedir. Strateji’nin, çalışma grupları ve proje finansman mekanizması gibi yeni destek araçlarıyla birlikte üye odaklı bir İSEDAK hedeflediği gözlemlenmektedir. Strateji, öncelikle Üye Ülke uzmanlarının Çalışma Grubu toplantıları aracılığıyla işbirliği alanlarına aktif ve doğrudan katılımını amaçlamaktadır. İkinci olarak Üye Ülkeler, tanımı net bir şekilde yapılmış proje finansman mekanizması sayesinde proje tekliflerini sunarak İSEDAK Stratejisi’nde yer alan hedeflere ulaşılmasına hizmet etmektedir. Türkiye Cumhuriyeti, İSEDAK’a ev sahipliği yapan ülke olarak yeni Proje Döngü Yönetimi çerçevesinde söz konusu projelere hibe yardımında İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 bulunmaktadır. Böylece Strateji’nin uygulamaya konulması, Üye Ülkelere mali anlamda ek bir yük getirmemektedir. Strateji’nin temel özellikleri ve getirdiği yenilikler, şu şekilde sıralanabilir: • • • • • • • • Üye odaklı bir İSEDAK öngörülmektedir İşbirliği faaliyetlerine daha sistematik bir şekilde stratejik bir yön kazandırmaktadır Üye Ülkeler arasında dayanışmanın güçlendirilmesini amaçlamaktadır Çalışma gruplarına doğrudan katılım yoluyla Üye Ülkeler arasında daha fazla etkileşim olmasına ve Üye Ülkelerin daha sık bir araya gelmesine fırsat tanımaktadır Kavramsal bütünlük ve kendi içinde tutarlılık sağlamaktadır İlkeler doğrultusunda tanımı net bir şekilde yapılmış ve uygulanabilir stratejik hedefler belirlemektedir Uzmanlık alanlarına ağırlık vermektedir Belirli finansal bir mekanizma dahilinde tanımı net bir şekilde yapılmış bir süreç kapsamında proje başvuru ve uygulama işlemlerini belirlemektedir. Strateji’nin İSEDAK’a getirdiği yenilikler ve iyileştirmelerin yanı sıra İSEDAK’ın kurumsal yapısının iyileştirilmesi ihtiyacı da hasıl olmuştur. Bu noktadan hareketle Strateji’nin etkin bir şekilde uygulamaya konulabilmesi için İSEDAK Tüzüğü ve Çalışma Kuralları’nda bazı değişikliklere gidilmesi gerekmiştir. Son üç yılda gözlemlendiği üzere bu değişiklikler sonucunda, yeni Strateji’de yer alan hedeflere ulaşılmasına daha iyi hizmet eden bir çalışma düzeni ortaya çıkmıştır. Revize Statü’de Başkan’ın İSEDAK çalışmalarını denetleme görevi, daha belirgin hale getirilmiştir. Bu bakımdan Revize Statü, Başkan’ı İSEDAK’ın organlarından biri olarak tanımlarken kendisine bir dizi önemli görev de vermektedir. Bunlar arasında Başkan’ın İSEDAK’ın düzgün bir şekilde faaliyet göstermesini sağlaması ve İSEDAK’ın etkililiğinin arttırılması amacıyla gereken tüm yasal, kurumsal ve kurumsal önlemleri alması da yer almaktadır. Yeni Strateji’de İSEDAK bünyesinde ve İSEDAK Ekonomi Zirvesi’nin İSEDAK Başkanı’ndan ekonomik ve ticari işbirliğinin kurumsal yapısını iyileştirme talebi doğrultusunda yürütülen faaliyetlerin hacmi ve çeşitliliğinin arttırılması öngörülürken Sekretarya’nın görevleri ise Revize Statü ile birlikte daha net bir şekilde tanımlanmış, arttırılmış ve İSEDAK Koordinasyon Ofisi’ne devredilmiştir. Yapılan değişiklikler arasında, İSEDAK Oturum Komitesi’ne verilen yeni görev de yer almaktadır. Tüzüğün gözden geçirilmesi sonucunda Oturum Komitesi’ne, ekonomik ve ticari işbirliği alanında faaliyet gösteren İİT Kuruluşları’nın faaliyet ve programlarını inceleme ve koordine etme görevi verilmiştir. Oturum Komitesi, ilgili kuruluşların katılımıyla birlikte her bir İSEDAK Bakanlar Oturumu’nun yanı sıra İzleme Komitesi toplantıları vesilesiyle bir araya 15 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 gelip bu kuruluşların, gerçekleştirdikleri faaliyetler ile ilgili görüş alışverişinde bulunmalarını sağlamaktadır. Oturum Komitesi toplantıları, aynı zamanda söz konusu kuruluşların bir sonraki yıl düzenleyecekleri faaliyetleri, Strateji’de yer alan hedef ve amaçlar ile uyumlu hale getirmesini sağlamaktadır. Sonuç olarak Oturum Komitesi aracılığıyla İİT Kuruluşları arasında daha güçlü ve etkin bir eş güdüm sağlanmaktadır. İİT Genel Sekreterliği, İİT’nin temel eş güdüm organı olarak ekonomik işbirliği alanında hayati bir rol oynamaktadır. Sekreterlik, bu konuda vazgeçilmez ve son derece stratejik bir paydaş olarak rüştünü ispatlamıştır. 16 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 2. BÖLÜM: İŞBİRLİĞİ ALANLARI 2.1. Ticaret Bütün çok taraflı ekonomik işbirliği girişimlerinde olduğu gibi ticaret de İSEDAK çerçevesinde yürütülen işbirliği çalışmalarının bel kemiğini oluşturmaktadır. İSEDAK, faaliyetlerine başladığı ilk günden bu yana özellikle ticaret serbestisi ve ticaret finansmanı alanlarında pek çok proje geliştirmiş ve uygulamaya koymuştur. İSEDAK Stratejisi’nde, ticari işbirliğinin stratejik amacı “üye ülkeler arasında ticaretin genişletilmesi” olarak tanımlanmış olup bu hedefe ticaret serbestisi, ticaretin kolaylaştırılması, ticaretin desteklenmesi ve ticaret finansmanı gibi dört çıktı alanı çerçevesinde ulaşılması öngörülmektedir. İSEDAK Ticaret Çalışma Grubu’nun dışında İKB, ICDT ve SMIIC gibi pek çok İİT Kuruluşu, Üye Ülkeler arasında ticaretin arttırılmasına yönelik önemli faaliyetler yürütmektedir. Raporun bu kısmında TPS-OIC, İstişare Grubu, DTÖ ile ilgili faaliyetler ve İKB Grubu’nun ticaret finansman programları gibi İSEDAK tarafından denetlenen bazı girişimler konusunda kaydedilen gelişmelere yer verilmektedir. Bununla birlikte özel sektör işbirliği, İslam ticaret fuarları ve özel sektör toplantıları ile ilgili bilgilere yönelik ayrı bir bölüm bulunmakta olup ticaret ile ilişkili konulara ayrıca değinilecektir. İSEDAK Ticaret Çalışma Grubu Toplantıları Ticaret Çalışma Grubu, inceleme süresi boyunca yedi kez bir araya gelmiş ve düzenlenen toplantılarda Üye Ülkelerde KOBİ’lerin finansmana erişimi, gümrük işlemlerinin günümüze uygun hale getirilmesi, bölgesel ticaret anlaşmaları, ihracat kredi kuruluşları, ulusal ticareti kolaylaştırma kurumları, standartlar ve kalite altyapısı gibi konulara ağırlık verilmiştir. Birinci Toplantı (20 Haziran, 2013) Birinci Toplantı, “İİT Üyesi Ülkelerde KOBİ İhracatlarının Desteklenmesi: Ticaret Teşvik Kurumlarının Rolü” temasıyla düzenlenmiştir. Aynı başlık altında bu toplantıya yönelik olarak hazırlanan araştırma raporu doğrultusunda toplantı katılımcıları, KOBİ’lerin karşılaştığı ihracat sorunlarının yanı sıra KOBİ ihracatını desteklemek üzere Ticaret Teşvik Kurumlarının oynayabileceği muhtemel rollere de değinmiştir. Katılımcılar, Ticaret Teşvik Kurumlarının KOBİ’lere ihracat alanında önemli düzeyde destek vermesi gerektiğinin altını çizmiştir. Ayrıca, kurumsal ve beşeri kapasitenin ve Ticaret Teşvik Kurumlarının destek araçlarının etkinliğinin arttırılması için Ticaret Teşvik Kurumları ve uluslararası kuruluşlar arasında deneyim paylaşımının önemli olduğuna da vurgu yapılmıştır. Toplantıda altı çizilen belli başlı sorunlar şu şekilde sıralanabilir: 17 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 • Ticaret finansman fırsatlarının kısıtlı olması • Dış pazarlara yönelik bilgi eksikliği • KOBİ’lerin ihracata yeterli ilgi göstermemesi Toplantıda alınan tavsiye kararlar ise şu şekildedir: • Çok taraflı anlaşmalar yoluyla İİT-İçi ticari faaliyetlere daha çok ağırlık verilmesi • Beceri geliştirme ve girişimcilik ile ilgili yumuşak bir altyapı oluşturmak üzere kurumsal düzeye önem verilmesi • Küresel bilgilere daha fazla erişim ve etkileşim imkânı sağlayacak yeni teknolojiler ile ilgili özel bir faaliyet alanı oluşturulması ve bunun güçlendirilmesi İkinci Toplantı (31 Ekim, 2013) 18 İkinci toplantı, “İİT Üye Ülkelerinde KOBİ’lerin Ticaret Finansmanına Erişiminin Arttırılması” temasıyla düzenlenmiştir. Toplantıda katılımcılar, KOBİ’lerin ticaret finansmanına erişiminin arttırılması ile ilgili küresel eğilimlere, İİT Üye Ülkelerinin karşılaştığı önemli sorunlara ve KOBİ’lerin ticaret finansmanına erişimini arttırma konusunda İhracat Kredi Kuruluşları ile Çok Taraflı Finans Kuruluşları’na düşen görevlere ağırlık vermiştir. Toplantı esnasında yapılan sunum ve tartışmalarda KOBİ’lerin düşük maliyetli ticaret finansmanına erişiminin, uluslararası ticaret yapmak ve rekabet gücünü korumak adına KOBİ’ler için oldukça önemli olduğunun altı çizilmiştir. Ancak, pek çok İİT Üye Ülkesindeki KOBİ’ler geleneksel ve İslami Ticaret finansman araçları konusunda engellerle karşılaşmaktadır. Toplantıda vurgulanan temel sorunlar şu şekilde sıralanabilir: • • • • • İİT Üye Ülkelerinde ödeme ve uzlaşma altyapısının sınırlı olması ECA desteğinin ve risk sigortasının sınırlı düzeyde olması ve anlaşılamaması Temel yapılar dışında ticaret finansman ürünü inovasyonunun sınırlı olması Riskten uzak durma geleneğinin sistematik hale gelmesi Sendikalaşma ve diğer risk paylaşım yöntemleriyle kapasite yönetimi anlayışının olmaması Toplantıda öne çıkan tavsiyeler ise şu şekildedir: • KOBİ’lerin ticaret finansmanına erişimini kolaylaştırmak adına tamamlayıcı nitelikte kısa ve uzun vadeli girişimlerde bulunulması • Geleneksel finans araçlarına ek olarak İslami finans yoluyla da KOBİ’lerin ticaret finansmanına erişiminin arttırılması • Politika girişimlerinin doğrudan ekonomik değerle bağdaştırılması İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 Üçüncü Toplantı (27 Şubat, 2014) Üçüncü Toplantı, “İİT-İçi Ticaretin Kolaylaştırılması: İİT Üye Ülkelerinde Gümrük İşlemlerinin Verimliliğinin Arttırılması” temasıyla düzenlenmiştir. Toplantıda yapılan görüşmelerde, İİT Üyesi Ülkelerde gümrüklerin mevcut performanslarına ve gümrük işlemlerini daha ileri bir noktaya taşıyacak araçlar ve yöntemlere ağırlık verilmiştir. Bu noktada toplantıya yönelik olarak hazırlanan araştırma raporu yapılan görüşmelere evveliyat bilgisi sağlamıştır. Gümrük işlemlerini iyileştirmek ve daha basit hale getirmek adına çeşitli uluslararası platformlarda devam eden çalışmalara rağmen, özellikle gelişmekte olan ve en az gelişmiş ülkelerin bazılarında sınırlı düzeyde ilerleme kaydedildiği toplantıda vurgulanmıştır. Toplantıda altı çizilen temel sorunlar şu şekilde sıralanabilir: • • • • Yasal çerçeve ve altyapının az gelişmiş olması Mali kaynakların yetersiz olması Yeterli beşeri kaynak ve kurumsal kapasitenin olmaması Hem ilgili devlet kurumlarının kendi arasında hem de hükümet ile özel sektör arasında eş güdümün etkin olmaması Toplantının başlıca tavsiyeleri ise şu şekildedir: • Eş güdüm mekanizması kurulması • Gümrük reformu düzenlemelerinin tasarlanması, uygulanması ve takip edilmesi • Teknik ve uluslararası işbirliğinden faydalanılması Dördüncü Toplantı (23 Ekim, 2014) 4. Toplantı, “İİT Üyesi Ülkelerde Tercihli Ticaret Anlaşmaları ve Ticaretin Serbestleştirilmesi Çabaları: TPS-OIC Örneği” temasıyla düzenlenmiştir. Toplantıda tercihli ticaret anlaşmalarının mantığı ve bu anlaşmalara yönelik son küresel eğilimlere ağırlık verilmiştir. Ayrıca, İİT Bölgesi içerisindeki pek çok ticaret anlaşması, bunların İİT-İçi ticarete etkileri dâhil olmak üzere, derinlemesine analiz edilmiştir. Bunun dışında katılımcılar, TPS-OIC sistemiyle ilgili kapsamlı tartışmalarda bulunma imkânına sahip olmuştur. Toplantıda altı çizilen belli başlı sorunlar şu şekilde sıralanabilir: • Tarifelerin yüksek olması ve tarife dışı ticari engeller • Ulaştırma altyapısının kötü olması • Beşeri ve kurumsal kapasitenin yetersiz olması 19 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 İSEDAK Bakanlar Oturumu tarafından memnuniyetle karşılanan aşağıdaki politika tavsiyeleri de toplantının çıktıları arasında yer almıştır. • • • TİCARET ÇALIŞMA GRUBU 4. TOPLANTISINDA ALINAN POLİTİKA TAVSİYELERİ Tercihli Ticaret Anlaşmalarının başarılı bir şekilde uygulamaya konulabilmesi için üye ülkelerin kapasitelerinin arttırılması TPS-OIC Sistemi’nin uygulanabilmesi için gerekli zeminin oluşturulması TPS-OIC ile ilgili Farkındalık Oluşturulması Beşinci Toplantı (26 Mart, 2015) 20 5. Toplantı, “İİT Üyesi Ülkelerin İhracatlarının Artması için Eximbankların Rolünün Geliştirilmesi” temasıyla düzenlenmiştir. Toplantıda yapılan görüşmelerde, Üye Ülkelerdeki İthalat-İhracat Bankaları veya İhracat Kredi Kuruluşlarının mevcut performanslarına ve bu tür kurumların bulunmadığı Üye Ülkelerde yenilerinin kurulmasını sağlayacak yöntemler ve araçlara odaklanılmıştır. Bu noktada toplantıya yönelik olarak hazırlanan araştırma raporu yapılan görüşmelere evveliyat bilgisi sağlamıştır. Bu raporda, gelişmiş ülkelerle karşılaştırıldığında İİT ülkelerinin ihracat kredi desteği işinde nispeten yeni olduklarına vurgu yapılmıştır. Toplantıda öne çıkan sorunlar şu şekilde sıralanabilir: • Odaklanılması gereken bir pazarın tanımlanması için gereken net bir vizyon ve misyonun olmaması • Pazar boşluklarının mahiyetinin yeterince anlaşılamaması • Özel sektör ile istişarenin yetersiz olması • Uluslararası paydaşlar ve aktörler ile bağlantının olmaması Toplantıda aşağıdaki politika tavsiye kararları alınmıştır: • • • • TİCARET ÇALIŞMA GRUBU 5. TOPLANTISINDA ALINAN POLİTİKA TAVSİYELERİ Üye Ülkeler, ihracatçılarının mali ihtiyaçlarını gözden geçirmesi ve değerlendirmesi konusunda teşvik edilmektedir. Üye Devletler, İhracat Kredi Kuruluşları arasındaki ticari işlemlere yönelik işbirliğini geliştirmeye davet edilmektedir. Üye Devletler, genel performansının artırılması amacıyla İhracat Kredi Kuruluşlarının durumunun gözden geçirilmesi konusunda teşvik edilmektedir. Üye Devletlere, İhracat Kredi Kuruluşları bağlamında kamu-özel diyaloğunun desteklenmesi çağrısında bulunulmaktadır. İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 Altıncı Toplantı (17 Eylül, 2015) 6. Toplantı, “İİT Üye Ülkelerinde İyi İşleyen Milli Ticareti Kolaylaştırma Organlarının Kurulması” temasıyla düzenlenmiştir. Ticaret Çalışma Grubu, 6. toplantısında ticareti kolaylaştırmanın ulusal düzeyde eşgüdümü konusuna ağırlık vermiştir. Üye Ülkelerin en çok karşılaştığı sorunlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir: • • • • Siyasi iradenin olmaması Hukuki ve kurumsal çerçevenin yetersiz olması Mali kaynakların yetersiz olması İlgili paydaşlar ile iletişimin kötü olması. Toplantıda, aşağıdaki politika tavsiye kararları alınmıştır: • • • TİCARET ÇALIŞMA GRUBU 6. TOPLANTISINDA ALINAN POLİTİKA TAVSİYELERİ Ticareti Kolaylaştırma Kurumlarının kurulması/devamlılığının sağlanması adına Üye Ülkelere destek verilmesi Ticareti Kolaylaştırma Kurumlarının faaliyetlerine özel sektörün de dâhil edilmesi Ticareti Kolaylaştırma Kurumlarının çalışma kapsamı dâhilinde etkin iletişim sistemlerinin hayata geçirilmesi Yedinci Toplantı (25 Şubat, 2016) Ticaret Çalışma Grubu’nun 7. Toplantısı, “İİT Üye Ülkelerinin Uluslararası Standartlara Uyumlarının Güçlendirilmesi” temasıyla düzenlenmiştir. Ticaret çalışma grubu, söz konusu toplantıda standartlar ve kalite altyapısı bakımından Üye Ülkelerdeki mevcut durum üzerinde durmuş ve bu durumun dış ticareti nasıl etkilediğini ve hem toplam ticareti hem de İİT-içi ticareti arttıracak yöntemler ve araçları tartışmıştır. Üye Ülkelerin bu alanda karşılaştığı sorunlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir: • Ticari anlamda entegrasyon düzeyinin düşük olması • Ulusal altyapı ve kurumsal kapasite ile ilgili standartların etkisiz olması • Uluslararası standartlar, metroloji ve akreditasyon kuruluşlarına üye olunmaması ve faaliyetlerine katılım olmaması • Uygunluk değerlendirme ve karşılıklı tanıma düzeyinin düşük olması Toplantıda altı çizilen sorunlardan bazıları şunlardır: 21 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 • Ulusal kalite altyapısı ile ilgili bir denetleme yapılması • ISO, IEC, ITU gibi kurumların yayınladığı uluslararası standartlar ve Codex ile uyumlu ulusal standartların oranını arttırma konusunda kararlı olunması • Yayınlar ve bilinçlendirme yoluyla faaliyet gösterdikleri alanlarda uluslararası anlamda uyumlu standartlardan yararlanma çalışmalarında özel sektörün desteklenmesi Ticaret ile İlgili Diğer Gelişmeler ve Faaliyetler TPS-OIC TPS-OIC, İSEDAK’ın ticaret alanındaki en önemli projesidir. TPS-OCI’nin temeli, üç anlaşmaya dayanmaktadır: Çerçeve Anlaşması, Tercihli Tarife Protokolü (PRETAS) ve Menşe Kuralları. Bu üç anlaşmanın en az 10 Üye Ülke tarafından imzalanmasıyla birlikte Sistem’in hukuki zemini, 2011 yılının Ağustos ayı itibariyle hazır hale getirilmiştir. 22 TPS-OIC sisteminin işler hale gelmesi için 10 Üye Ülkenin, aynı anda iki koşulu yerine getirmesi gerekmektedir: Üç TPS-OIC Anlaşmasının imzalanması ve taviz listesinin Ticaret Müzakereleri Komitesi’ne (TMK) teslim edilmesi İSEDAK 30. Oturumu’nda, her iki koşulu aynı anda yerine getiren ülke sayısının 10’u geçmesi nedeniyle TPS-OIC sisteminin işler hale gelmesi için gereken şartların yerine getirildiği sonucuna varılmıştır. Söz konusu koşulları yerine getiren 12 ülke Bahreyn, Bangladeş, Ürdün, Kuveyt, Malezya, Fas, Umman, Pakistan, Katar, Suudi Arabistan, Türkiye ve Birleşik Arap Emirlikleri’nden oluşmaktadır. İran İslam Cumhuriyeti de kısa bir süre önce bu ülkelere katılmıştır (bkz. aşağıdaki tablo). Ardından ilgili Bakanlar, TPS-OIC Sistemi’nin tamamen uygulamaya konulması için 1 Mart 2016 tarihine kadar her ülkenin gereken önlemleri alması konusunda İSEDAK 31. Oturumu’nda mutabakata varmıştır. Ancak her ülke,, belirlenen zamana kadar ülke içinde almaları gereken önlemleri almamıştır. Son olarak TPS-OIC Sistemi’nin desteklenmesi adına başta ICDT ve İSEDAK Koordinasyon Ofisi olmak üzere ilgili İİT Kuruluşları tarafından Üye Ülkelerin yararına olacak şekilde çeşitli etkinlikler düzenlenmektedir. İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 Tablo 4: İmza / Taviz Listesi Tablosu (Mart 2016 itibariyle) İmzalayan Üye Ülkeler Bahreyn Bangladeş Ürdün Kuveyt Malezya Fas Umman Katar Pakistan S. Arabistan Türkiye BAE İran Filistin Somali Gambiya 16 Taviz listelerini ileten Üye Ülkeler Bahreyn Bangladeş Ürdün Kuveyt Malezya Fas Umman Katar Pakistan S. Arabistan Türkiye BAE İran Taviz listelerini iletmemiş olup imzalayan Üye Ülkeler Somali Filistin Gambiya 13 Kaynak: İSEDAK İnternet Sitesi (www.comcec.org) İİT-İçi Ticareti Artırmaya Yönelik İİT İstişare Grubu İİT-içi Ticareti Arttırmaya Yönelik İİT İstişare Grubu, inceleme süreci boyunca İİT Genel Sekreterliği, İSEDAK Koordinasyon Ofisi, İKB Grubu, ICDT, ICCIA, SESRIC ve OISA dâhil olmak üzere ilgili İİT Kuruluşlarının katılımıyla yıllık olağan toplantılarını düzenlemeye devam etmiştir. Bazı Üye Ülkelerin temsilcileri ve ilgili uluslararası ve bölgesel kuruşlar da zaman zaman toplantılara katılım göstermiştir. Grup, söz konusu toplantılarda İİT-içi ticaret hedeflerine ulaşılmasına yönelik Yol Haritası’na dair Yürütme Programının uygulanma durumunu ele almıştır. Ayrıca, İİT-içi ticareti arttırma konusunda bölgesel kuruluşların oynayabileceği muhtemel rollerin yanı sıra Yürütme Programı’nın uygulanması bakımından Üye Ülkelere düşen görevlere de değinilmiştir. İstişare Grubu’nun yedinci ve son toplantısı, 2-3 Mart 2015 tarihleri arasında Fas’ın Marakeş şehrinde düzenlenmiştir. İSEDAK 31. Oturumu’nda, 2015 yılı içerisinde görevlerini başarıyla yerine getirmeleri nedeniyle ICDT’ye ve İstişare Grubu’nun diğer üyelerine teşekkür edilmiştir. İSEDAK’ın Yol Haritası’nın uygulamaya konulması ile ilgili olarak almış olduğu kararlar doğrultusunda ilgili İİT Kuruluşları ile işbirliği içerisinde hazırlanan kapsamlı değerlendirme raporu da toplantıda kayda geçilmiştir. 23 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 Ticaret Finansman Faaliyetleri Uygun maliyetli ticaret finansmanına erişim, İİT Üye Ülkelerindeki iş adamlarının ticaret yapabilmeleri için gereken en önemli faktörlerden biridir. Bu noktada İSEDAK, İİT-içi ticareti arttırma adına İslam Kalkınma Bankası (İKB) tarafından yürütülen İhracat Finansman Mekanizması’nı (EFS) uygulamaya koymuştur. Eskiden İKB Grubu bünyesindeki çeşitli yapıların üstlendiği ticaret finansmanı işini sağlamlaştırmak üzere 2008 yılında İKB Grubu çatısı altında Uluslararası İslami Ticaret Finansman Kuruluşu (ITFC) kurulmuştur. ITFC, kurulduğu günden bu yana faaliyet hacmi ve iş portföyünü geliştirmeye devam etmektedir. 2013 yılında toplam ticaret hacmi 5,05 milyar ABD doları olarak gerçekleşirken, bu rakam 2015 yılının sonu itibariyle 6.2 milyar ABD dolarına yükselmiştir. ICDT, İSEDAK tarafından alınan ilgili kararlar doğrultusunda, ekonomik büyüme, istihdam yaratma ve yoksulluğun azaltılmasında daha fazla etki etmesi amacıyla özellikle En Az Gelişmiş Ülkelerde üretilen buğday, yağ ve pamuk gibi stratejik ürünlere destek vermektedir. 24 DTÖ ile ilgili Teknik Destek Programları İSEDAK, uluslararası ticaret sisteminden eşit ve adil şartlarda yararlanmaları için üyelerini DTÖ’ye üye olma konusunda teşvik etmektedir. Bu amaç doğrultusunda İKB Grubu ve ICDT tarafından Üye Ülkelerin yararına olacak şekilde DTÖ ile ilgili kurslar, seminerler ve çalıştaylar düzenlenmekte olup programların uygulanma durumu ile ilgili olarak İSEDAK toplantılarına düzenli bir şekilde ilerleme raporu sunulmaktadır. Bu programların temel amacı, yeni çok taraflı ticaret sistemine uyum sağlayabilmeleri için üye ülkelere beşeri ve kurumsal kapasitelerini arttırma konusunda yardımcı olmaktır. Bu programların ana unsurları şu şekilde sıralanabilir: DTÖ anlaşmaları ile ilgili seminerler ve çalıştaylar düzenlenmesi, Ticaret Politikası ile ilgili teknik kurslar düzenlenmesi, önemli konularda ve DTÖ Bakanlar Konferansı’na yönelik hazırlıklar konusunda İstişare Toplantıları yapılması, DTÖ ile ilgili çalışmalar yapılması ve DTÖ ile ilgili konularda uzmanları/danışman finansmanı yoluyla üye ülkelere danışma hizmeti verilmesi. İİT Üyesi 57 ülkeden 42’si, DTÖ’ye üye olmuş durumdadır. İnceleme süreci sırasında Yemen’in DTÖ’ye katılım işlemleri de tamamlanmıştır. Bugün itibariyle 12 Üye Ülke, halen katılım sürecinde bulunmaktadır. SMIIC İİT’ye bağlı bir kuruluş olan SMIIC, İİT Üye Ülkeleri arasında standartların uyumlaştırılmasına ve yeni standartların hazırlanmasına yönelik ciddi bir mekanizma oluşturma hedefiyle İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 kurulmuştur. Burada amaç, Üye Ülkelerdeki standartları birbiri ile uyumlu hale getirip ticaretin önündeki teknik engelleri kaldırarak Üye Ülkeler arasında ticareti arttırmaktır. SMIIC, standartlar belirlemenin yanı sıra İİT Üye Ülkeleri arasında metroloji, laboratuvar tahlilleri ve akreditasyon faaliyetleri anlamında uyum sağlamayı ve bu alanlarda İİT Üye Ülkelerine eğitim ve öğretimin yanı sıra teknik destek vermeyi amaçlamaktadır. 2015 yılının Ekim ayı itibariyle İİT Üyesi 32 Ülke, SMIIC’e üyedir. SMIIC, standartlar alanında 9 teknik komiteye sahiptir. Bu komiteler; helal gıda sorunları, helal kozmetik sorunları, hizmet bölgesi sorunları, yenilenebilir enerji, turizm ve ilgili hizmetler, tarımsal süreçler, ulaştırma, deri ve bronzlaşma maddeleri, tekstil ve ilgili ürünler konusunda faaliyet göstermektedir. Metroloji, standartların omurgası olması nedeniyle SMIIC’in en önemli faaliyet alanlarından biridir. Söz konusu çalışmalar, SMIIC’in Metroloji Komitesi bünyesinde yürütülmektedir. SMIIC, Üye Ülkeler arasında metroloji ve laboratuvar tahlilleri konusunda uyum sağlamak üzere mevcut kalibrasyon standartlarına yönelik bir envantere sahip olmayı ve bir izlenebilirlik zinciri oluşturmayı, her bir temel birime yönelik referans standartlara erişerek bu zincirin herhangi bir halkasında ortaya çıkabilecek kalibrasyon ihtiyaçlarını gidermeyi ve Üye Ülkelerdeki mevcut potansiyelden en etkin şekilde yararlanarak metroloji hizmetleri vermeyi amaçlamaktadır. SMIIC, aynı zamanda İİT genelinde sağlam bir akreditasyon sisteminin kurulması ve İİT Üye Ülkeleri arasında akreditasyon kavramı ile ilgili farkındalık oluşturulmasına yönelik destekleyici işlerden sorumlu bir Akreditasyon Komitesine sahiptir. İİT/SMIIC standartlarının uygulanmasıyla birlikte hükümetler, üreticiler ve tüketiciler kalibrasyon ve tahlil sonuçları, denetleme raporları ve verilen sertifikalar konusunda teminat verebilecektir. 2.2. Özel Sektör İşbirliği Özel Sektör, sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması için elzem olan ekonomik büyümenin itici gücü olarak tanımlanmaktadır. Ekonomik büyümenin en önemli kaynağı olup istihdam yaratarak yoksulluğu azaltmaktadır. İİT ülkeleri, çeşitlilik arz eden iktisadi bir grup olduğundan bu ülkelerden bazılarında dinamik ve esnek bir özel sektör yapısı söz konusuyken bazı İİT ülkelerinde ise özel sektörün sunduğu fırsatlardan tam anlamıyla yararlanılmamaktadır. Dolayısıyla, özel sektörün öncülük ettiği ekonomik büyümeyi teşvik etme konusunda büyük bir ihtiyaç söz konusudur. Diğer yandan Kamu-Özel Ortaklıkları da bir arada faaliyet gösterdiklerinde oldukça güçlü bir araç haline gelebilmektedir. İİT Üye Ülkeleri, ticaret ve yatırımlar aracılığıyla aralarında çok önemli bağlantılar kurabilecek ve böylece ekonomik ve ticari işbirliği arttıracak güçlü bir özel sektöre ihtiyaç duymaktadır. 25 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 Özel sektörün hayati önemini göz önünde bulunduran İSEDAK, ICDT tarafından düzenlenen özel sektör işbirliği faaliyetleri, fuarları ve sergilerinin yanı sıra ICCIA tarafından gerçekleştirilen özel sektör toplantılarına yönelik düzenli incelemelerde bulunmaktadır. Son olarak özel sektör işbirliğini güçlendirmek üzere İSEDAK 31. Oturumu’nda ICCIA’dan desteklerini arttırması ve böylece asli görevi ve hedefleri doğrultusunda özel sektöre daha iyi hizmet etmesi için kurum yapısı, görevleri ve faaliyetleri ile ilgili genel bir değerlendirme yapması talep edilmiştir. ICCIA tarafından bu konuda 32. İzleme Komitesi Toplantısı ile İSEDAK 32. Oturumu’na bir rapor arz edilecektir. İslam Ticaret Fuarları İslam Ticaret Fuarları, İslam ticaret fuarlarında sunulan ürünler ile ilgili olarak farkındalık oluşturmak adına İSEDAK tarafından uygulamaya konulmuştur. Bu fuarlar, İİT-içi ticareti desteklemek üzere İslam Ticareti Geliştirme Merkezi (ICDT) tarafından İİT Üye Ülkelerinden birinde iki yılda bir düzenlenmektedir. ICDT, bu zamana kadar on dört İslam Ticaret Fuarı düzenlemiştir. 26 Değerlendirme süreci içerisinde 14. İslam Ticaret Fuarı, “İslam Birliği: Sürdürülebilir Ekonomik Kalkınma” temasıyla 28 Ekim - 1 Kasım 2013 tarihleri arasında İran İslam Cumhuriyeti’nin başkenti Tahran’da düzenlenmiştir. Fuar süresince 300 işletme, iş fırsatları ve ortaklık niyetinde olan farklı İİT Üye Ülkelerinden 2000 iş adamının ziyaret ettiği stantlarında ürünlerini sergilemiştir. İSEDAK, önceki oturumlarında İslam Ticaret Fuarlarına aktif katılım göstermeleri için Üye Ülkelerden özel sektörlerini teşvik etmelerini talep etmiş ve ICDT’den de İİT Üye Ülkelerinin ticaret ve turizm fuarlarının yanı sıra diğer ihtisas sergilerine yönelik olarak İSEDAK Oturumlarına düzenli ilerleme raporu sunmasını istemiştir. Özel Sektör Toplantıları İslam Ticaret, Sanayi ve Tarım Odası (ICCIA), son İslam Zirve Konferansı’ndan bu yana sırasıyla 28-30 Ekim 2013 tarihleri arasında İran İslam Cumhuriyeti’nin başkenti Tahran’da ve 19-20 Mart 2014 tarihlerinde Birleşik Arap Emirlikleri’nin Şarjah Emirliği’nde 15. ve 16. Özel Sektör Toplantılarını düzenlemiştir. “Tercihli Ticaret Sistemi TPS-OIC’nin İİT-İçi Ticareti Arttırmaya Yönelik Faydaları” temasıyla düzenlenen 16. Özel Sektör Toplantısı’nda İİT-İçi ticareti en üst seviyeye çıkarmak için Odalara ve Özel Sektöre düşen görevler, İslam dünyasında ticareti arttırmak için İİT ticaret kurumlarına, finans kuruluşlarına ve diğer paydaşlara düşen görevler ve TPS-OIC’in İİT Üye Ülke ekonomilerine etkisi gibi gündemdeki konular ele alınmıştır. Söz konusu Toplantı sonucunda, Özel Sektörün İİT’nin ticareti arttırmaya yönelik pek çok imkânından (Ekonomik, Teknik ve Ticareti İşbirliği Genel Anlaşması, İİT Üye Ülkeleri ara- İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 sında Yatırımların Desteklenmesi, Korunması ve Teminat Altına Alınması Anlaşması ve Tercihli Tarife Protokolü ile Menşe Kuralları da dâhil olmak üzere TPS-OIC Çerçeve Anlaşması) yararlanması gerektiği başta olmak üzere pek çok tavsiye kararı alınmıştır. Toplantıda, aynı zamanda tarım-gıda sektörü, iş ve teknoloji geliştirme ve sosyal finansman gibi sektörlerde iktisadi aktörler arasında iş ağı kurma ve uzmanlık bilgisi paylaşma mekanizmalarının oluşturulması dahil olmak üzere İİT Üye Ülkelerinde Küçük ve Orta Ölçekli İşletmelerin desteklenmesi ve kalkınmasına yönelik Stratejik Planın vaktinden önce uygulanması gerektiği de dile getirilmiştir. Aynı şekilde, 7. ve 8. İş Kadınları Forumu, İslam Ticaret, Sanayi ve Tarım Odası (ICCIA) tarafından sırasıyla 29 Ekim 2013 tarihinde İran İslam Cumhuriyeti’nin başkenti Tahran ve 26-27 Ekim 2015 tarihlerinde Uganda’nın başkenti Kampala’da düzenlenmiştir. Forumda İİT Ülkelerindeki kadınların karşılaştığı sosyo-ekonomik sorunlar tartışılmış ve farkındalık geliştirme, eğitim ve aktif ağ iletişimi gibi yollarla kadınların güçlendirilmesi amacıyla kadınlara yönelik kapasite geliştirme programlarının nasıl geliştirilebileceği üzerinde durulmuştur. Yapılan görüşmelerde, iş kadınlarının İslami mikro-finans ve mikro kredi imkânlarına erişimini kolaylaştırmaya yönelik özel bir mekanizma oluşturulması ile ilgili modeller de tartışılmıştır. Gerçekleştirilen toplantılarda, diğer pek çok konunun yanı sıra iş kadınlarının sahip olduğu KOBİ’lerin desteklendiği bir iş ortamı yaratırken bilgi paylaşımı dâhil olmak üzere kadın girişimcilere yönelik kapasite geliştirme faaliyetlerinin arttırılması gerektiğinin de altı çizilmiştir. 2.3. Ulaştırma ve İletişim Ulaştırma ağlarının içinde bulunduğu şartlar ve ulaştırma hizmetlerinin kalitesi, tarım ve sanayi üretiminden ve yatırıma, turizmden ticarete pek çok ekonomik faaliyeti etkilemektedir. Ulaştırma, sağlık ve eğitim gibi temel kamu hizmetlerine erişim sağlamak için de elzemdir. Dolayısıyla, ülkelerin kalkınmalarına doğrudan etki etmektedir. İİT Üye Ülkelerinde sürdürülebilir kalkınmanın sağlanması için verimli ve etkin bir ulaştırma sisteminin önemi göz önünde bulundurularak, İSEDAK çatısı altında önemli çalışmalar yapılmaktadır. İSEDAK Stratejisi’nde yer verilen ulaştırma ve iletişim alanındaki işbirliklerinin stratejik hedefi, “Üye Ülkelerde ulaştırma ve iletişimin işleyişini, etkililiğini ve sürdürülebilirliğini geliştirmek” olarak tanımlanmıştır. Bu doğrultuda Düzenleyici Çerçeve, Kurumsal ve Beşeri Kapasite, Ulaştırma Altyapı Politikaları ile Bilgi ve İletişim Teknolojileri, çıktı alanları olarak belirlenmiştir. İSEDAK Ulaştırma ve İletişim Çalışma Grubu Toplantıları Değerlendirme süreci içerisinde Ulaştırma ve İletişim Çalışma Grubu, yedi kez bir araya gelmiş olup düzenlenen toplantılarda İİT Üyesi Ülkelerde ulaştırma altyapısının finansmanı, multimodal taşımacılık, havayollarına yönelik hizmetler, liman performansı, kentsel ulaşım ve yol bakımı gibi alanlara ağırlık verilmiştir. 27 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 Birinci Toplantı (28 Mart, 2013) Birinci Toplantı, “Ulaştırma Altyapısı Finansman Modelleri: İİT Üye Ülkelerinde Kamu-Özel Ortaklıkları” temasıyla düzenlenmiştir. Toplantıda, aynı başlıkla hazırlanan araştırma raporu doğrultusunda ulaştırma altyapı yatırımlarına yönelik finansman modelleri incelenmiştir. Kamu-Özel Ortaklıklarında altyapı finansmanı anlamında yaşanan ve toplantı sırasında dile getirilen sorunlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir: • İşin satın alma kısmının çok daha karmaşık olması: Daha maliyetli olması ve daha uzun sürmesi • Yüksek finansman maliyeti • Proje süresince hizmet sunumu anlamında denetimin az olması ve esnek hareket edilememesi • Kamu sektörünün mevzuat yükü • Kamu-Özel Ortaklığı konusunda uzmanlık bilgisini ve ilgili kuruluşları geliştirme ihtiyacı 28 Toplantıda altı çizilen bazı başarı faktörleri şu şekilde sıralanabilir: • • • • Kurumsal anlamda ve mevzuata ilişkin düzenlemeler İlgili kurumlarda beşeri sermayenin geliştirilmesi Risk tespiti ve tahsisi İhale işlemlerinde şeffaflık İkinci Toplantı (8 Ekim, 2013) İkinci Toplantı, ‘’İİT Üye Ülkeleri arasında Multimodal Yük Taşımacılığının Geliştirilmesi: Temel Kavramlar ve Son Eğilimler” temasıyla düzenlenmiştir. Toplantıda, aynı başlıkla hazırlanan araştırma raporu doğrultusunda Multimodal Yük Taşımacılığı ile ilgili temel kavramlara ve son eğilimlere ağırlık verilmiştir. Toplantıda altı çizilen başlıca sorunlar şu şekilde sıralanabilir: • Altyapı sorunları (lojistik merkezleri, terminaller, liman tesislerinin olması ve karayolu ağının yetersiz olması) • İşletmeye yönelik sorunlar (nitelikli insan kaynağının olmaması, işletmeye yönelik gecikmeler ve demiryollarının karşılıklı olarak kullanılamaması) • Pazar sorunları (rekabetin olmaması, ticarete açıklığın düşük seviyede olması) • Mali sorunlar (yetersiz kamu yatırımı, özel finansman eksiği) İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 Bu sorunlara yönelik olarak toplantıda şu tavsiye kararları alınmıştır: • • • • Konteyner limanlarının altyapısının iyileştirilmesi Konteyner gümrük izinlerinin daha basit hale getirilmesi Kara limanları, kara konteyner depoları ve lojistik merkezlerinin inşa edilmesi Konteyner denetimi konusunda kurumlar arasında eş güdüm sağlanması Üçüncü Toplantı (13 Mart, 2014) 3. Toplantı, ‘’İİT Üye Ülkeleri arasında Multimodal Yük Taşımacılığının (MFT) Geliştirilmesi: Mevcut Uygulamalar ve Politika Tavsiyeleri’’ temasıyla düzenlenmiştir. Toplantıda katılımcılar, MFT ile ilgili olarak kendi ülkelerindeki mevcut durumu ve kurumsal kapasitelerini gözden geçirme ve MFT bağlamında uygulamaya yönelik tavsiyeleri değerlendirme imkânı bulmuştur. Toplantıda ticaret hacmi ve ulaşım arasındaki güçlü ilişkiye de değinilmiştir. Toplantı sırasında aşağıdaki sorunların altı çizilmiştir: • Altyapı politikalarının ve yasal çerçevenin yetersiz olması • Altyapı ve ekipman teknolojisinin yetersiz olması • Sınır ötesi MFT hizmetlerinin olmaması Katılımcılar, MFT hizmetlerinin etkin şekilde uygulamaya konulabilmesi için aşağıdaki adımların atılması gerektiğini ifade etmişlerdir: • MFT konusunda tek bir mod gibi konuya özel düzenleyici bir çerçeve oluşturulması • Altyapı kalitesinin geliştirilmesi ve işletmeye yönelik etkin teknolojilerden yararlanılması • İki taraflı/çok taraflı anlaşmalar yoluyla birbirine bağlı demiryolu altyapısı kurarak sınır ötesi MFT hizmeti verilmesi Dördüncü Toplantı (11 Eylül, 2014) 4. Toplantı, “İİT Üye Ülkelerinde Turizmin Desteklenmesi için Havayolu Bağlantılarının Geliştirilmesi” temasıyla düzenlenmiştir. Toplantıda hava taşımacılığının ekonomik etkisi, hava taşımacılığı ile turizm arasındaki ilişkiyi etkileyen küresel eğilimler ve bu konuda Üye Ülkelerde gelinen son nokta katılımcılar tarafından masaya yatırılmıştır. Tüm katılımcılar, İİT Bölgesinde havayolu bağlantılarını geliştirmek için üye ülkeler arasında daha güçlü bir işbirliğine ihtiyaç duyulduğunun altını çizmiştir. Toplantıda, havacılık sektöründe Üye Ülkelerin karşılaştığı önemli sorunlar da tespit edilmiştir: 29 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 İşletme ve mülkiyet konusunda kısıtlamalar • • • • Yetersiz altyapı Sıkı ücret düzenlemeleri Havalimanı harçlarının yüksek olması Ulusal hava güvenliği standartlarının yetersiz olması Üye Ülkeler, bu sorunlara karşılık olarak havacılık sektörünü daha ileri bir noktaya taşımak ve havacılık ile turizm sektörleri arasındaki bağları güçlendirmek amacıyla aşağıdaki politika tavsiyelerinde bulunmuştur. • • • ULAŞTIRMA VE İLETİŞİM ÇALIŞMA GRUBU 4. TOPLANTISINDA ALINAN POLİTİKA TAVSİYELERİ İİT Üyesi Ülkelerde havayolu taşımacılığı serbestisinin arttırılması Havalimanı altyapılarında kamu özel ortaklığı modelinden daha çok yararlanılması Düşük maliyetli taşıyıcılara yönelik yerel pazarlar açılması Beşinci Toplantı (12 Şubat 2015) 30 5. Toplantı, “İİT Üyesi Ülkelerde Limanların Mülkiyet, İşletme Yapıları ve Performansları Bakımından Değerlendirilmesi” temasıyla düzenlenmiştir. Toplantıda, Üye Ülkelerde deniz taşımacılığı ve limanların etkililiğine yönelik çeşitli konulara değinilmiştir. Toplantıda altı çizilen temel sorunlar şu şekilde sıralanabilir: • Liman hizmetlerin verilmesinde özel sektör katılımın olmaması • Liman içi ve limanlar arası rekabetin yetersiz olması • Konteyner ile kargo taşıma uygulamasının olmaması • Limanların verimliliğinin değerlendirilmesi için Kilit Performans Endeksleri (KPE)’nin uygulamaya konulması Bu sorunlara karşılık olarak toplantıda şu tavsiye kararları alınmıştır: • • • ULAŞTIRMA VE İLETİŞİM ÇALIŞMA GRUBU 5. TOPLANTISINDA ALINAN POLİTİKA TAVSİYELERİ Üye Ülkeler, özel sektörün liman sektörüne katılımını arttırmaya davet edilmiştir. Üye Ülkeler, limanları düzenleyici kuruluşların kurulması konusunda teşvik edilmiştir. Üye Ülkelere, modlar arası konteyner taşımacılığını teşvik etme konusunda çağrıda bulunulmuştur. İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 Altıncı Toplantı (22 Ekim 2015) 6. Toplantı, “İİT Mega Kentlerinde Kentsel Ulaşım” temasıyla düzenlenmiştir. Toplantıda, İİT mega kentlerindeki mevcut durum tartışılmış ve bu kentlerdeki hayat kalitesini arttırma yöntemleri üzerinde durulmuştur. İİT mega kentlerinin karşılaştığı ve toplantıda altı çizilen belli başlı sorunlar şu şekilde sıralanabilir: • • • • • Hızlı kentleşme Motorlu taşıt sayısının artması Toplu taşıma kalitesinin düşük olması Motorsuz ulaştırma altyapısının kötü olması Kaynak eksikliği Bu sorunlara karşılık olarak toplantıda aşağıdaki tavsiye kararları alınmıştır: • • • ULAŞTIRMA VE İLETİŞİM ÇALIŞMA GRUBU 6. TOPLANTISINDA ALINAN POLİTİKA TAVSİYELERİ Üye Ülkeler, özel sektörün liman sektörüne katılımını arttırmaya davet edilmiştir Üye Ülkeler, limanları düzenleyici kurumların kurulması konusunda teşvik edilmiştir Üye Ülkelere, intermodal konteyner taşımacılığını teşvik etme konusunda çağrıda bulunulmuştur. 2.4. Turizm Turizm sektörü, sürekli büyüyen ve çeşitlilik arz eden bir faaliyet alanı olarak dünyada en hızlı gelişen sektörlerden biridir. Ayrıca, ekonomik kalkınmaya, yoksulluğun azaltılmasına ve istihdam sağlanmasına yönelik katkıları sebebiyle hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ekonomiler için en önemli sektörlerden biridir. Turizm, İSEDAK Stratejisinde işbirliği alanlarından biri olarak tanımlanmıştır. Strateji’de bu alandaki hedef “İİT Üye Ülkelerinde turizm sektörünün sürdürülebilir ve rekabet gücü yüksek hale getirilmesi” olarak tanımlanmıştır. Bu hedefe ulaşmak adına Strateji’de; yasal çerçeve, eğitim ve kapasite geliştirme programları, özel sektör katılımı, toplum temelli turizm programları ve pazarlama stratejileri başlıkları altında beş çıktı alanı öngörülmektedir. 31 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 Turizm Çalışma Grubu’nun faaliyetleri dışında İİT/İSEDAK Özel Sektör Turizm Forumu ve İslam Turizm Bakanları Konferansı toplantıları ile ilgili gelişmelere de bu bölümde yer verilmektedir. İSEDAK Turizm Çalışma Grubu Toplantıları Turizm Çalışma Grubu, bugüne kadar yedi kez bir araya gelmiş olup düzenlenen toplantılarda İİT Üye Ülkelerinde toplum temelli turizm, turizm ürünü geliştirilmesi ve pazarlama stratejileri, turizm yatırım ortamı, turizm işgücü kapasitesi, seyahat kolaylığı ve Müslüman dostu turizm gibi konulara ağırlık verilmiştir. Birinci Toplantı (25 Nisan 2013) 1. Toplantı, “Sürdürülebilir Turizm Kalkınmasında Yeni Bir Eğilim: İSEDAK Bölgesinde Toplum Temelli Turizm” temasıyla düzenlenmiştir. Katılımcılar, üye ülkelerdeki Toplum Temelli Turizm (TTT) programlarının değerlendirmiş ve kendi ülkelerinde TTT Programlarının uygulanmasına ilişkin deneyimlerini, elde ettikleri başarıları ve karşılaştıkları zorlukları paylaşmıştır. 32 Toplantıda TTT çalışmalarına yönelik karşılaşılan engellerden bazıları şu şekilde sıralanmıştır: • Topluluk içerisinde uyum ve işbirliğine engel olabilecek eski çatışmalar, • TTT’nin ekonomik getirisinin düşük olması nedeniyle düşük kamuoyu desteği, • TTT’nin kültürel yozlaşma gibi olumsuz etkilerinin olduğu algısı. Bu sorunlara karşılık toplantıda aşağıdaki tavsiye kararları alınmıştır: • • • • TTT programlarının dikkatli bir şekilde tasarlanması ve planlanması, Yerel halkın programları sahiplenmesi, Çeşitli paydaşlar arasında işbirliğinin sağlanması, Sürdürülebilir finansman mekanizması. İkinci Toplantı (2 Ekim 2013) 2. Toplantı, “İSEDAK Bölgesinde Turizm Ürünü Geliştirme ve Pazarlama Stratejileri” temasıyla düzenlenmiştir. Üye Ülkelerin temsilcileri turizm ürünü geliştirme ve pazarlama stratejileri ile ilgili olarak kendi ülkelerinde edindikleri deneyimleri, elde ettikleri başarıları ve karşılaştıkları sorunları paylaşmışlardır. Katılımcılar, turizm ürünü geliştirme ve pazarlama stratejileri konusunda üye ülkeler arasındaki işbirliğini arttırma yöntemlerine değinme fırsatı bulmuştur. İİT üye ülkelerinin turizm ürünü geliştirme anlamında karşılaştığı ve katılımcılar tarafından toplantı sırasında dile getirilen sorunlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir: İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 • Turizm sektörünün planlanması, yönetilmesi ve işletilmesine yönelik teknik bilgi birikimin sınırlı olması, • Turizm altyapısı, ürün yatırımı, pazarlama ve tanıtım kampanyalarına yönelik fon eksikliği, • Bazı İİT ülkelerinde sınır kapılarındaki resmi işlemler ve güvenlik ile ilgili sorunlar nedeniyle Batılı tüketiciler arasında turizm ziyareti hakkında yaygın olumsuz algı. Bu sorunlara karşılık olarak katılımcılar tarafından aşağıdaki tavsiye kararları alınmıştır: • • • • Ödül programlarının düzenlenmesi, Ortak sergiler düzenlenmesi ve ortak turizm ürünleri geliştirilmesi, Uzmanlara yönelik değişim programları düzenlenmesi, Üye Ülkeler arasında turizm ürünlerine yönelik ortak bir veritabanı oluşturulması. Üçüncü Toplantı (4 Mart, 2014) 3. Toplantı, “İİT Bölgesinde Turizm Yatırım Ortamının Sağlanması” temasıyla düzenlenmiştir. Üye Ülke temsilcileri ülkelerinde turizm yatırım ortamı ile ilgili olarak edindikleri deneyimleri, elde ettikleri başarıları ve karşılaştıkları sorunları paylaşmış ve üye ülkelerde turizm yatırımlarına uygun ortamın nasıl sağlanacağı konusunda detaylı görüşmelerde bulunmuştur. Toplantıda bu alandaki sorunların, dört temel düzlemde ele alınabileceği ifade edilmiştir: • • • • Turizm sektörünün yönetişimi, Yatırım ortamı, Yasal yönler, Altyapı ve bazı ek sorunlar. Bu sorunların üstesinden gelebilmek adına toplantıda aşağıdaki tavsiye kararlarının önemi vurgulanmıştır: • Turizm sektörüne yönelik bir strateji belirlenmesi, • Turizm ile güvenlik makamları arasındaki işbirliğinin güçlendirilmesi, • Yatırım Teşvik Kurumları tarafından turizm yatırımları ile ilgili yasalar, vergiler, teşvikler ve düzenlemeler ile ilgili eksiksiz bilgi verilmesi, • Turizm yatırımlarının desteklenmesi için kapasite geliştirme programları düzenlenmesi. Dördüncü Toplantı (4 Eylül 2014) 4. Toplantı, “Turizm Hizmet Kalitesinin İyileştirilmesine Yönelik Olarak İİT Üye Ülkelerinde Turizm İşgücü Kapasitesinin Arttırılması” temasıyla düzenlenmiştir. Üye Ülkelerin temsilcileri, kendi ülkelerinde turizm işgücü kapasitesi ile ilgili olarak edindikleri deneyimleri, elde ettikleri başarıları ve karşılaştıkları sorunları paylaşmış ve bu önemli alanda işbirliklerini arttırma yolları üzerinde durmuştur. Toplantı sırasında üye ülkelerin turizm işgücü kapasitesini arttırma anlamında yaşadığı sorunlara dikkat çekilmiştir: 33 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 • İnsan kaynağı geliştirme anlamında uzun vadeli ulusal bir strateji olmaması, • Turizme yönelik işgücü becerilerinin geliştirilmesi için gereken paydaş ortaklıklarının olmaması, • Eğitim ve beceri kazandırmaya yönelik kararlarda özel sektörün sınırlı düzeyde söz sahibi olması, • Turizm ile ilgili kilit mesleklerde beceri eksikliği. Bu sorunlara karşılık olarak toplantıda şu tavsiye kararları alınmıştır: • • TURİZM ÇALIŞMA GRUBU 4. TOPLANTISINDAN ÇIKAN POLİTİKA TAVSİYELERİ Üye Ülkelerde Turizm İşgücünü Arttırma Stratejilerinin Geliştirilmesi ve mevcut stratejilerin etkin şekilde uygulamaya konulmasının desteklenmesi Üye Ülkelerde turizm işgücü kapasitesinin arttırılması Beşinci Toplantı (5 Şubat 2015) 34 5. Toplantı, “İİT Üyesi Ülkelerde Hareketliliğin Arttırılması İçin Seyahatin Kolaylaştırılması” temasıyla düzenlenmiştir. Üye Ülke temsilcileri ülkelerinde seyahatin kolaylaştırılması ile ilgili olarak edindikleri deneyimleri, elde ettikleri başarıları ve karşılaştıkları sorunları paylaşmış ve Üye Ülkelerde turizm sektöründe dolaşımın nasıl arttırılacağı konusunda detaylı görüşmelerde bulunmuştur. Katılımcılar, İİT Üye Ülkelerinde seyahatin kolaylaştırılması ile ilgili olarak karşılaştıkları şu sorunlara vurgu yapmıştır: • Havayolu bağlantılarının yetersiz olması, • Diğer ülkelerin vize politikalarına karşı mütekabiliyet esasına dayalı adımlar atılması, • Seyahatin kolaylaştırılmasına yönelik yeni ve mevcut teknolojileri daha iyi hale getirmenin maliyetli olması. Bu sorunlara karşılık toplantıda aşağıdaki tavsiye kararları alınmıştır: TURİZM ÇALIŞMA GRUBU 5. TOPLANTISINDAN ÇIKAN POLİTİKA TAVSİYELERİ Üye Ülkeler arasında vize kolaylığının teşvik edilmesi Bilgi iletiminin geliştirilmesi Vize alma işlemlerinin kolaylaştırılması Vize başvuru ücretlerinin azaltılması veya vize başvurusu için ücret alınmaması Turizm amaçlı seyahatlere farklı muamele yapılması E-Vize programlarının teşvik edilmesi • Havayolu bağlantılarının geliştirilmesi ve havayolu kapasitelerinin artırılması Ziyaretçi pazarlarına erişimi arttırmak adına havayolları ile ortaklık kurulması Havayollarının gidilecek yerin turizm profiline eklenmesi Havalimanı altyapılarında KOÖ’lerden daha çok yararlanılması • İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 Altıncı Toplantı (3 Eylül 2015) Standing Committee for Economic and Commercial Cooperation of the Organization of Islamic Cooperation (COMCEC) Effective Tourism Marketing Strategies: ICT-Based Solutions for the OIC Member Countries 6. Toplantı, “Etkin Turizm Pazarlama Stratejileri: İİT Üyesi Ülkelerde Bilgi ve İletişim Teknolojileri (BİT) Odaklı Çözümler” temasıyla düzenlenmiştir. Üye Ülkelerin temsilcileri, turizm pazarlama stratejileri ve BİT temelli çözümler ile ilgili olarak kendi ülkelerinde edindikleri deneyimleri, elde ettikleri başarıları ve karşılaştıkları sorunları paylaşmışlardır. Toplantı sırasında, Üye Ülkelerin turizmi pazarlama anlamında BİT kullanımı ve yaygınlaştırılması ile ilgili olarak yaşadığı şu sorunlara dikkat çekilmiştir: COMCEC COORDINATION OFFICE August 2015 • BİT altyapısının yetersiz olması, • Turizm sektöründe BİT becerisine sahip işgücü anlamında beceri bakımından büyük eksiklikler olması, • BİT temelli turizm pazarlama alanında kamu-özel ortaklıklarının sınırlı olması, • Kapsamlı dijital pazarlama stratejilerinin olmaması. Toplantıda, bu alana yönelik şu tavsiye kararları alınmıştır: • • • TURİZM ÇALIŞMA GRUBU 6. TOPLANTISINDAN ÇIKAN POLİTİKA TAVSİYELERİ Üye Ülkelerde BİT Temelli Turizm Pazarlama Alanında Yetenekli İşgücünün Oluşturulması ve Desteklenmesi Turizm pazarlama alanında BİT kullanımı ve yaygınlaştırılması ile ilgili olarak devlet ve özel sektör arasındaki işbirliğinin arttırılması Üye Ülkelerde kapsamlı ve etkili dijital pazarlama stratejileri geliştirilmesi Yedinci Toplantı (4 Şubat 2016) Ticaret Çalışma Grubu’nun 7. Toplantısı, “Müslüman Dostu Turizm (MDT): İİT Üyesi Ülkelerde Arz-Talep Yönlerinin Anlaşılması” temasıyla düzenlenmiştir. Çalışma Grubu Toplantıda Müslüman dostu turizm kavramı ve bunun dünya turizm sektörü ve İİT Üye Ülkelerindeki pazar payı, turizmin bu dalında karşılaşılan sorunlar ve bu sorunlara aşma yolları üzerinde durmuştur. 35 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 Üye Ülkelerin bu alanda karşılaştığı sorunlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir: • • • • MDT farkındalığının olmaması, MDT ile ilgili terminoloji ve tanımların kullanımında tutarsızlık olması, Birleştirilmiş ve uyumlu MDT standartlarının olmaması, İİT üyesi olmayan ülkelerin rekabeti arttırması. Toplantıda, Üye Ülkelerde Müslüman Dostu Turizm’in geliştirilmesine yönelik olarak bazı tavsiye kararları alınmıştır: • • • • MDT ile ilgili temel hizmetlerin iyileştirilmesine yönelik temel kılavuzlar hazırlanması, Seyahat sektörü paydaşları arasında MDT pazarı ile ilgili farkındalık oluşturulması, MDT pazarına yönelik sağlık hizmetleri ve tesislerinin geliştirilmesi, MDT pazarını kendileri için hedef olarak belirleyen Müslüman dostu seyahat acenteleri/tur şirketleri arasında ittifak oluşturulması. “İİT/İSEDAK Özel Sektör Turizm Forumu 36 Üye Ülkelerin Özel Sektör Temsilcilerinin deneyimlerini ve bilgi-birikimlerini paylaşabilmesi adına düzenli bir iletişim kanalı olarak hizmet vermek üzere 2011 yılının Aralık ayında İİT/İSEDAK Özel Sektör Turizm Forumu düzenlenmiştir. Forum, değerlendirme süreci boyunca üç kez bir araya gelmiştir. Forum’un 2. Toplantısı “Üye Ülkelerde Turizm Duraklarının Teşvikine Yönelik Etkin Pazarlama Stratejileri” temasıyla 16-17 Aralık 2013 tarihlerinde İstanbul’da düzenlenmiştir. Forum’da, etkin bir pazarlama için sosyal medya ve e-pazarlama dahil olmak üzere mevcut pek çok araçtan yararlanılması gerektiğine vurgu yapılmıştır. Forum’un 3. Toplantısı, “Turizm Duraklarının Uluslararası Anlamda Tanıtımı, Pazarlanması ve Markalaşması” temasıyla 29-30 Ocak 2015 tarihlerinde İstanbul düzenlenirken 4. Toplantı ise “İİT Üye Ülkelerinde Müslüman Dostu Turizm (MDT) Ürünlerinin ve Hizmetlerinin Teşvik Edilmesi” temasıyla 14-15 Ocak 2016 tarihlerinde yine İstanbul’da gerçekleştirilmiştir. Üye Ülkelerin özel sektör temsilcileri, Forum görüşmeleri sırasında mevkidaşlarıyla B2B Toplantıları düzenleme fırsatı yakalamışlardır. İslam Turizm Bakanları Konferansı Son İslam Zirvesi’nden bu yana geçen zaman içerisinde sırasıyla 4-6 Aralık 2013 tarihleri arasında Gambiya Cumhuriyeti’nin başkenti Banjul’da ve 21-23 Aralık 2015 tarihleri arasında Nijer Cumhuriyeti’nin başkenti Niamey’de sırasıyla 8. ve 9. İslam Turizm Bakanları Konferansı (ICTM) gerçekleştirilmiştir. 8. ICTM toplantısında, İİT Turizm Kenti’nin Seçimi ve İİT El Sanatları Mükemmeliyet Mührü Ödülü’ne yönelik mekanizma ve kriterler onaylanmıştır. Ayrıca katılımcılar, Turizm Çerçevesi’nin 2008 yılındaki 6. Turizm Bakanları Toplantısı’na kadar uygulanması konusunda kimlerin Koordinasyon Komitesi üyesi olacağı konusunda mutabakata varmıştır. İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 2.5. Tarım Tarım, insan hayatı için ayrı bir öneme sahip olup hayatta kalabilmek için gereken temel ihtiyaçları karşılamaktadır. Tarım, aynı zamanda Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) ve istihdama katkı sağladığından ekonomik ve sosyal kalkınma için de önemli bir sektördür. Tarım, özellikle Sahra-altı Afrika bölgesindeki pek çok ülkede kırsal yoksul nüfusun büyük bir kısmı için tek geçim kaynağıdır. Tarım, ayrıca BM tarafından yapılan sıralamaya göre en az gelişmiş ülkeler arasında 21 üyesi bulunan İİT ekonomileri için de önemli bir sektördür. İSEDAK Stratejisi’nin uygulanması kapsamında, İSEDAK Tarım Çalışma Grubu (ÇG) oluşturulmuştur. Çalışma Grubu bilgi üretilmesi ve yayımının sağlanması, tecrübe ve iyi uygulamaların paylaşılması, ortak bir anlayış oluşturulması ve bu alanda politikaların yakınlaştırılmasını amaçlamaktadır. Çalışma Grubu’nun faaliyetlerinde, aşağıdaki çıktı alanlarına ağırlık verilmektedir: Üretkenliğin arttırılması, yasal çerçeve ve kurumsal kapasite, güvenilir ve güncel veriler, pazar performansı ve erişim. Bu bölümde, Tarım Çalışma Grubu’nun toplantıları dışında İSEDAK himayesinde tarım ile ilgili olarak yürütülen faaliyetlere yönelik bilgiler de paylaşılacaktır. İSEDAK Tarım Çalışma Grubu Toplantıları İSEDAK Tarım Çalışma Grubu, bugüne kadar yedi kez bir araya gelmiştir. Yapılan toplantılarda sulama kapasitesi, doğrudan yabancı yatırımı, tarım sektörünün istatistik kapasitesi, küçük ölçekli çiftçilerin pazara erişimi, çiftçi örgütleri, tarım değer zincirleri ve çiftliklerde ürün kaybı gibi konulara ağırlık vermiştir. Birinci Toplantı (6 Haziran 2013) Birinci Toplantıda, “İSEDAK Bölgesinde Tarımsal Verimliliğin Arttırılması: Sulama Kapasitesinin Geliştirilmesi” temasıyla düzenlenmiştir. Üye Ülkelerin temsilcileri, sulama kapasitesi geliştirilmesi konusunda kendi ülkelerinde edindikleri deneyimleri, elde ettikleri başarıları ve karşılaştıkları zorlukları paylaşmışlardır. Toplantı sırasında aşağıdaki hususlar katılımcılar tarafından üye ülkelerin karşılaştığı sorunlar olarak vurgulanmıştır: • • • • • Yüksek su kaybı Eski sulama sistemleri Denetim ve su iletim planlamasının yetersiz olması Su kalitesinin izleme imkanlarının yetersiz olması Modern sulama yöntemlerine yönelik bir destek sistemi olmaması 37 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 Bu sorunların üstesinden gelebilmek adına toplantıda aşağıdaki tavsiye kararları alınmıştır: • • • • Tuzluluk, toprağın su çekmesi ve toprak yapısının bozulması ile ilgili denetim yapılması Toprak bozunumunun önlenmesi ve denetlenmesi Geri kazanılabilir alanlara yönelik arazi kullanımı planlarının geliştirilmesi Mahsul ve hayvancılık sistemlerinin entegre hale getirilmesi İkinci Toplantı (19 Aralık, 2013) İkinci Toplantı, “Tarımsal Üretkenliğin Arttırılması İçin İİT Bölgesinde Doğrudan Yabancı Yatırımların (DYY) Teşvik Edilmesi” temasıyla düzenlenmiştir. Katılımcılar, İİT Bölgesinde tarımsal verimlilik konusunda DYY’nin ne kadar önemli olduğunu ifade etmiş ve kendi ülkelerinde tarıma yönelik DYY’ler ile ilgili olarak edindikleri deneyimleri, elde ettikleri başarıları ve karşılaştıkları zorlukları paylaşmışlardır. Toplantıda katılımcılar, bu alanda karşılaştıkları şu sorunların altını çizmiştir: 38 • Yatırım ortamının elverişsiz olması • Yetersiz altyapı • Tarımsal verimliliğin düşük olması Bu zorluklara karşılık olarak toplantıda aşağıdaki tavsiye kararları alınmıştır: • Düzgün bir arazi kullanımı planı yapılması ve mülkiyet haklarına saygı duyulması • Geniş ölçekli tarım yatırımcılarına yönelik DYY çekecek programların geliştirilmesi • Kira ödemelerinin uygun bir seviye çekilmesi Üçüncü Toplantı (3 Nisan, 2014) 3. Toplantı, “İİT Bölgesinde Tarım Sektörünün İstatistik Kapasitesinin Arttırılması” temasıyla düzenlenmiştir. Katılımcılar, İİT Bölgesinde tarım istatistiklerinin önemi ile ilgili olarak kendi ülkelerinde edindikleri deneyimleri, elde ettikleri başarıları ve karşılaştıkları zorlukları paylaşmışlardır. Toplantıda altı çizilen belli başlı sorunlar şu şekilde sıralanabilir: İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 • • • • İstatistik alanında sınırlı kapsam İstatistiğe ilgi olmaması Kayıt dışı sektörlerin büyüklüğü Eşgüdüm eksikliği Çalışma grubu, üye ülkelerde tarım sektörünün istatistik kapasitesinin arttırılması adına bazı tavsiye kararı almıştır. Bu tavsiye kararları arasında aşağıdakiler bulunmaktadır: • Kaynak ve teknik kapasite bakımından üye ülkelerin sunduğu çeşitlilikten yararlanma • Kendi ülkelerinde tarım istatistikleri ile ilgili rapor hazırlamaları için üye ülkelerin teşvik edilmesi • Tarım istatistiklerine yönelik internetten erişilebilen kapsamlı ve entegre veri tabanları oluşturulmasına yatırım yapılması • Tarım istatistiklerinin Ulusal İstatistik Sistemleri ile entegre hale getirilmesi Dördüncü Toplantı (25 Eylül 2014) 4. Toplantı, “İİT Üye Ülkelerindeki Küçük Ölçekli Çiftçilerin Pazara Erişiminin Kolaylaştırılması” temasıyla düzenlenmiştir. Katılımcılar, Küçük Ölçekli Çiftçilerin Pazara Erişiminin Kolaylaştırılmasına yönelik politika seçenekleri/öneriler üzerinde durmuş ve küçük ölçekli çiftçiler ile ilgili olarak kendi ülkelerinde edindikleri deneyimleri, elde ettikleri başarıları ve karşılaştıkları zorlukları paylaşmışlardır. Toplantıda üye ülkelerdeki küçük ölçekli çiftçilerin karşılaştığı şu sorunların altı çizilmiştir: • Teknik ve idari beceriler bakımından çiftçi gruplarının yeterli kapasiteye sahip olmaması • Tarımsal ürünlerin katma değerini ve rekabet gücünü arttırıp pazarlara ve sermaye kaynaklarına erişim sağlamak için çiftçilere eğitim ve destek verilmemesi • Çiftçi grupları veya kooperatifler ile sanayiciler veya ihracatçılar arasında ortaklık olmaması ve çiftçilerin ortaklık sözleşmelerine bağlı kalma gücünün olmaması Bu sorunlara karşılık olarak çalışma grubu, toplantıda şu tavsiye kararlarını alınmıştır: • • • TARIM ÇALIŞMA GRUBU 4. TOPLANTISINDAN ÇIKAN POLİTİKA TAVSİYELERİ Üretici Örgütlerinin Kurulmasının Desteklenmesi ve Mevcut Kuruluşların Etkinliğinin Arttırılması Küçük Ölçekli Çiftçilere Teknik ve Piyasa Bilgisi Verilmesi Sözleşmeli Çiftçilik Uygulamasının Teşvik Edilmesi 39 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 Beşinci Toplantı (5 Mart, 2015) Beşinci Toplantı, “Kurumsal Kapasitenin Geliştirilmesi: İİT Üyesi Ülkelerde Çiftçi Örgütlerinin Güçlendirilmesi” temasıyla düzenlenmiştir. Katılımcılar, üye ülkelerdeki çiftçi örgütlerinin önemine değinmiş ve tarım sektörünün kalkınması için özellikle üyelerine teknik ve mali danışmanlık verilmesi bakımından çiftçi örgütlerinin önemli olduğuna vurgu yapmışlardır. Toplantıda katılımcılar, üye ülkelerdeki çiftçi örgütlerinin karşılaştığı şu sorunların altını çizmiştir: • • • • Ticari kavramlara dair yetersiz anlayış Üyelere hesap verme mekanizmasının olmaması Üyelerin ihtiyaç duyduğu hizmetlerin sağlanması için gerekli kaynakların sağlanması Üyelerin uluslararası pazarlara erişim konusundaki taleplerinin artması Çalışma Grubu, bu sorunlara karşılık olarak aşağıdaki tavsiye kararlarını almıştır: 40 • • TARIM ÇALIŞMA GRUBU 5. TOPLANTISINDAN ÇIKAN POLİTİKA TAVSİYELERİ Tarımsal verimliliğin artırılması için çiftçi örgütlerinin araştırma ve genişleme hizmetlerinin iyileştirilmesi gerekmektedir. Çiftçi örgütlerinin tarım ile ilgili pazar bilgilerine erişiminin ve pazar bilgilerini üyeleri ile paylaşma kapasitesinin geliştirilmesi gerekmektedir. Altıncı Toplantı (8 Ekim, 2015) 6. Toplantı, “İİT Üyesi Ülkelerde Tarımsal Değer Zincirlerinin Geliştirilmesi” temasıyla düzenlenmiştir. Toplantıda katılımcılar, tarım sektörünün üye ülkelerin ekonomilerinde önemli bir yer tutması sebebiyle gelir yaratılması ve yoksulluğun azaltılması adına tarımsal ürünlere katma değer sağlanmasının önemli olduğuna değinmiştir. Katılımcılar, üye ülkelerin karşılaştığı şu sorunların altını çizmiştir: • Üye ülkelerde tarım üretimi, büyük oranda buğday, mısır ve pirinç gibi temel gıda maddelerine yöneliktir, • Yerel tüketim odaklı üretim ve yerel değer zincirlerinin bulunması, • Gıda güvenliği ve kalitesine yönelik standartların olmaması ve uluslararası standartlara uyum düzeyinin düşük olması, • Katma değere yönelik altyapının zayıf olması. Bu sorunlara karşılık olarak toplantıda, aşağıdaki politika tavsiye kararları alınmıştır: İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 TARIM ÇALIŞMA GRUBU 6. TOPLANTISINDA ALINAN POLİTİKA TAVSİYELERİ • Tarımsal ürünlerin standartlara uygun hale getirilmesi amacıyla kalite standartlarının kabul edilmesi/geliştirilmesi, kalite denetimi yapılması ve piyasa fırsatlarının belirlenmesi • Üye Ülkelerdeki değer zincirinin gelişiminin desteklenmesi için gelişmiş kamu-özel sektör ortaklıkları üzerinden ulaştırma ve depolama imkanlarının iyileştirilmesi • Tarımsal ürünlerin katma değerinin artırılması için tarım ürünlerini işleme ve paketleme sektörlerinin desteklenmesi Yedinci Toplantı (3 Mart, 2016) 7. Toplantı, “İİT Üyesi Ülkelerde Tarlada Gıda Kayıplarının Azaltılması” temasıyla düzenlenmiştir. Toplantıda katılımcılar; gelir kaybına, mahsulün az olmasına, kaynakların israfına, tüketime, gıda güvenliğine ve gıda güvenilirliğine önemli derecede etki edebilen çiftliklerdeki ürün kaybına değinmişlerdir. Çiftliklerde ürün kaybının yaygın nedenleri şöyle sıralanabilir: • • • • • Bilgi ve planlama eksikliği Hasat kaldırma uygulamalarının kötü olması Düzgün depolama tesislerinin olmaması Kötü su yönetimi veya kuraklık Düzgün ürün işlenmesi ve paketlenmesinin bulunmaması Toplantıda, İİT üyesi ülkelerde tarlada gıda kayıplarını azaltmaya yönelik olarak bazı tavsiye kararları alınmıştır: • Her İİT Üye Ülkesine özel çözümler sunmak üzere çiftliklerde önemli mahsul ve gıda ürünlerinin kayıp seviyesi ve bunun belli nedenleri ile ilgili bilgi eksikliklerinin tespit edilmesi • Tarlada gıda kayıplarının azaltılması adına tarımsal genişletme, eğitim ve destek faaliyetlerinin iyileştirilmesi/geliştirilmesi • İlgili İİT Kuruluşları ile işbirliğinde bulunarak tarımsal değer zincirlerinde çiftlik içi ürün kayıplarına yönelik özel programlar/projeler geliştirilmesi. İslam Gıda Güvenliği Teşkilatı’nın Kurulması 15-17 Kasım 2012 tarihleri arasında Cibuti’de toplanan 39. Dışişleri Bakanları Konseyi Oturumu, Kazakistan Cumhuriyeti’nin Astana kentinde bir İİT Gıda Güvenliği Kurumu kurulmasını kararlaştırmış ve söz konusu kurumun kuruluş hazırlıklarının yapılması için İİT Hükümetler Arası Uzmanlar Grubu (EGM) acil toplantıya çağrılmıştır. Bu çerçevede, söz konusu Uzmanlar Grubu tarafından taslak bir tüzük hazırlanmış olup 9-11 Aralık 2013 tarihleri arasında Gine Cumhuriyeti’nin başkenti Konakri’de düzenlenen 40. Dışişleri Bakanları Konseyi 41 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 tarafından kabul edilmiştir. Tüzüğün kabul edildiği günden bu yana İİT Üyesi 23 Ülke, İslam Gıda Güvenliği Kuruluşu’nun (IOFS) kuruluş belgelerine imza atmış olup 2 ülke de IOFS Tüzüğü’ne onay vermiştir. IOFS’nin amacı; gıda güvenliği rezervlerinin oluşturulması dahil olmak üzere gerekli acil ve insani desteklerin sağlanması ile üye ülkelerde tarımı geliştirmeye, gıda güvenliğini arttırmaya yönelik mali/tarımsal kaynakların harekete geçirilmesi/yönetilmesi adına uygun teknolojilerin paylaşımı dahil olmak üzere ortak tarım politikalarının koordine edilmesi, geliştirilmesi ve uygulanması ile üye ülkelerde gıda güvenliği durumunun değerlendirilip izlenmesidir. Pamuk Eylem Planı 42 Pamuk sektöründe işbirliği, İİT bünyesinde gerçekleştirilen önemli bir çalışmadır. Pamuk, Batı ve Orta Afrika ülkeleri başta olmak üzere bazı İİT Üye Ülkeleri için hayati bir üründür. İİT Beş Yıllık Pamuk Eylem Planı (2007-2011), başta Afrika olmak üzere pamuk üreten üye ülkelerde ve üye ülkeler arasında ticaret, yatırım ve teknoloji transferinin güçlendirilmesi amacıyla hazırlanmıştır. Bu Eylem Planı’na, İSEDAK 22. Oturumu’nda onay verilmiştir. İSEDAK 26. Oturumu’nda, İİT Beş Yıllık Pamuk Eylem Planı’nın beş yıl süreyle (2011-2016) uzatılması kabul edilmiştir. Projelerin uygulanması anlamında yavaş ilerleme kaydedildiğini göz önünde bulunduran İSEDAK 30. Toplantısı SESRIC’ten 14 projeyi birleştirerek tek bir kapasite geliştirme projesi hazırlaması ve bunu finanse edilmek üzere İKB’ye sunmasını talep etmiştir. İSEDAK 31. Toplantısı’nda ise İKB’nin İİT Pamuk Eylem Planı’na olumlu bakması takdirle karşılanırken İKB’den söz konusu kapasite geliştirme projesinin finansmanı konusunda mülahazalarını tamamlaması talep edilmiştir. 2.6. Yoksulluğun Azaltılması Yoksulluk, kişinin temel ihtiyaçlarını karşılayacak ölçüde yeterli kaynağa sahip olamaması şeklinde tanımlanmaktadır. İİT Üyesi Ülkelerde aşırı yoksulluk ve açlığın ortadan kaldırılması, İSEDAK Stratejisi ile birlikte stratejik hedef olarak belirlenmiştir. Bu amaç doğrultusunda Strateji’de yardımların etkinliği, yoksulların üretim kapasitesi, mali kaynakların etkin kullanımı ve yoksulluğun takibi adında dört çıktı alanı öngörülmektedir. Üye Ülke uzmanları, İSEDAK Yoksulluğun Azaltılması Çalışma Grubu kapsamında yılda iki kere bir araya gelerek bu alanda karşılaştıkları ortak sorunlar konusunda tartışmalarda bulunmakta ve yoksulluğun azaltılmasına ilişkin deneyimlerini ve iyi uygulamaları paylaşmaktadır. Bu işbirliği alanında İKB Grubu’nun ISFD ve SPDA programları ile SESRIC’in VET programı gibi İSEDAK himayesinde yürütülen yoksulluğun azaltılmasına yönelik çalışmalara dair gelişmeler de paylaşılacaktır. İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 Yoksulluğun Azaltılması Çalışma Grubu Toplantıları Bugüne kadar 7 kez toplanan Yoksulluğun Azaltılması Çalışma Grubu; yoksulların üretim kapasitesi, sosyal güvenlik ağları, aktivasyon politikaları, temel hizmetlerin sunumu ve mağdur kesimlerin sosyal alanda korunması gibi konulara ağırlık vermektedir. Birinci Toplantı (27 Haziran 2013) İlk Toplantı, ‘’İSEDAK Üyesi Ülkelerde Yoksulların Üretim Kapasitesinin Arttırılması: Beşeri Sermayesinin Geliştirilmesi” temasıyla 27 Haziran 2013 tarihinde Ankara’da düzenlenmiştir. Toplantı’da, birçok İİT Üye Ülkesinde görülmekte olan ve yoksulluğun ardında yatan aşağıdaki sebeplere dikkat çekilmiştir: • • • • Kamu Hizmetlerinde Verimlilik, Şeffaflık ve Hesap Verilebilirliğin Olmaması Hassas Grupların İhmal Edilmesi Az Gelişmiş Tarım Sektörü ve Elverişsiz Küresel Ticaret Koşulları Çatışmalar ve Afetlere Bağlı Sorunlar Bu sorunlara karşılık olarak toplantıda yoksulların üretim kapasitesinin artırılması adına aşağıdaki adımların atılmasına yönelik önerilerde bulunulmuştur: • • • • Tarım sektörünün rolünün başta daha güçlü genişleme politikaları geliştirilmesi Sosyal güvenlik ağı politikalarının güçlendirilmesi ve şartlı nakit transferlerinin artırılması Emek yoğun iş kollarının desteklenmesi Teknik ve mesleki eğitim/öğretimin iyileştirilmesi İkinci Toplantı (26 Aralık 2013) İSEDAK Yoksulluğun Azaltılması Çalışma Grubu’nun 2. Toplantısı,“ İİT Bölgesinde Sosyal Güvenlik Ağlarının Hedefleme Mekanizmaları” temasıyla düzenlenmiştir. Toplantı’da üye ülkelerdeki sosyal güvenlik ağlarına ve bu ağlara yönelik hedefleme mekanizmalarına değinilmiştir. Katılımcılar, yoksulların hedef alındığı çalışmalarda edindikleri deneyimleri, elde ettikleri başarıları ve karşılaştıkları zorlukları paylaşmışlardır. Toplantıda aşağıdaki sorunların üzerinde durulmuştur: • Farklı devlet kurumları arasında eş güdüm ve görev dağılımının olmaması nedeniyle tekrara düşülmesi, kapsamın yeterince geniş olmaması ve suiistimallerin yaşanması, • Mali kısıtlamaların, programın kapsamı ve sunumu bakımından engel teşkil etmesi, • Kurumsal kapasite ve teknik beceri eksikliklerinin, Sosyal Güvenlik Ağı (SSN) programlarına olumsuz yansıması. Çalışma grubu, yukarıda sıralanan engel ve sorunların aşılmasına ilişkin aşağıdakileri tavsiye etmiştir: 43 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 • SSN tasarımları ile uygulamanın iyileştirilmesi ve uygulamadaki sorunların azaltılması için kurumsal kapasitenin geliştirilmesi, • Nitelikli verilerden yararlanılarak uygun hedefleme mekanizmaları ile yoksulların tespit edilmesi, • Hangi yöntemin işe yaradığını anlamak ve iyi uygulamaları paylaşmak adına izleme ve değerlendirme yapılması, • Yerel halkın, SSN programlarının geliştirilmesi ve uygulanması sürecine katılımıyla SSN programlarının kapsama alanını genişleterek hükumetlerin hesap verebilir hale getirilmesi. Üçüncü Toplantı (10 Nisan 2014) 3. Toplantı, “İİT Üye Ülkelerinde Sosyal Güvenlik Ağı Sistemlerinin İzleme Mekanizmaları” temasıyla düzenlenmiştir. Toplantı’da üye ülkelerdeki sosyal güvenlik ağlarına ve bu ağlara yönelik hedefleme mekanizmalarına değinilmiştir. Üye Ülkelerin temsilcileri, İİT Bölgesi’nde sosyal güvenlik ağı programlarının izlenmesi ile ilgili olarak kendi ülkelerindeki tecrübeyi, elde ettikleri başarıları ve karşılaştıkları sorunları paylaşmışlardır. 44 Sosyal güvenlik ağlarının izleme mekanizmalarına ilişkin olarak Toplantı’da üzerinde durulan sorunlardan bazıları şunlardır: • • • • • Programın siyasileştirilmesi Program faaliyetleri arasında yetersiz eşgüdüm Karşılık fonlarının zamansız ve uygun olmayan şekilde verilmesi Uygulamaya ilişkin sorunlar Programların ekonomideki çeşitli iş kolları ile bağlantılı hale getirilmesi Toplantıdan çıkan en önemli tavsiyeler şu şekilde sıralanabilir: • Gösterge yapısının iyileştirilmesi, • İzleme faaliyetlerine yönelik kurumsal düzenlemelerin iyileştirilmesi, • Uygulayıcı kurumun kapasitesinin ve siyasi özgürlüğünün artırılması ve bütçe sınırlamalarının kaldırılması, • İzleme sistemine ilişkin hedeflere ağırlık verilmesi ve bu hedeflerin netleştirilmesi, • Eğitim ve cazip teşvikler ile bireylerin kapasitesine ve işe bağlılıklarına yatırım yapılması. İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 Dördüncü Toplantı (18 Eylül 2014) 4. Toplantı, “İİT Üye Ülkelerinde Sosyal Yardım Ağı Programlarının Kurumsal Yapısı” temasıyla düzenlenmiştir. Toplantı’da İİT Üye Ülkeleri’ndeki sosyal güvenlik ağları (SSN) ve bu ağlara ilişkin kurumsal sistemler ele alınmış olup üye ülke temsilcileri SSN programlarının kurumsal sistemleri ile ilgili olarak kendi ülkelerinde edindikleri deneyimleri, elde ettikleri başarıları ve karşılaştıkları sorunları paylaşmışlardır. Toplantı sırasında aşağıdaki zorluklar vurgulanmıştır: • • • • • Sosyal güvenlik ağı sisteminde eş güdümün zayıf olması, Yerel yönetimlerin rolünün ve kapasitesinin giderek azalması, Etkili olmayan denetim ve gözetim sistemleri, İnsan kaynaklarının yetersizliği, Donör yardımlarının yeterince etkili olmaması. Bu sorunlara karşılık olarak toplantıda aşağıdaki tavsiye kararları alınmıştır: • • YOKSULLUĞUN AZALTILMASI ÇALIŞMA GRUBU 4. T TOPLANTISINDA ALINAN POLİTİKA TAVSİYELERİ Sosyal güvenlik ağı sistemindeki insan kaynakları kapasitesinin artırılması Bilgi Yönetim Sistemi kurulumunun teşvik edilmesi veya üye ülkelerde mevcut bilgi yönetim sistemlerinin kapsama alanlarının genişletilmesi Beşinci Toplantı (26 Şubat 2015) Standing Committee for Economic and Commercial Cooperation of the Organization of Islamic Cooperation (COMCEC) Activation Policies for the Poor in the OIC Member States COMCEC COORDINATION OFFICE January 2015 5. Toplantı, “İİT Üyesi Ülkelerde Yoksullara Yönelik Aktivasyon Politikaları” temasıyla düzenlenmiştir. Toplantı’da Üye Ülkelerde yoksullara yönelik aktivasyon politikaları ele alınmıştır. Katılımcılar, yoksullara yönelik aktivasyon politikalarının geliştirilmesi ve hayata geçirilmesi sürecinde edindikleri deneyimleri, elde ettikleri başarıları ve karşılaştıkları sorunları paylaşmışlardır. İİT Üye Ülkelerindeki aktivasyon politikalarına ilişkin olarak Toplantı’da elde edilen önemli bulgulardan bazıları şu şekilde sıralanabilir: 45 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 • İstihdamsız büyüme ve ücreti iyi olmayan veya kayıt dışı sektörde yoğunlaşmış düşük nitelikli işler • Kamuya ait iş bulma kurumlarının kapasitesinin yetersiz olması • Genç işsizliği ve iş gücü piyasası ile gençlerin sahip olduğu vasıfların uyuşmaması Toplantıda, aşağıdaki politika tavsiye kararları alınmıştır: • • YOKSULLUĞUN AZALTILMASI ÇALIŞMA GRUBU 5. TOPLANTISINDA ALINAN POLİTİKA TAVSİYELERİ İnsan kaynaklarının niteliğini ve niceliğini artırıp Kamu İstihdam Kurumları’nın (PES) bilgi teknolojisi (BİT) altyapısını geliştirerek ve aktivasyon önlemlerinin alınması konusunda ilgili paydaşlarla etkin işbirliğinde bulunarak Üye Ülkelerde Kamu İstihdam Hizmetleri (PES) veren kurumların kapasitesinin artırılması İş gücü piyasasında beceri gereksinimlerini belirlemek amacıyla ilgili paydaşların aktif katılımını sağlamak ve işverenlere yönelik araştırmalar yapmak üzere sağlam bir mekanizma oluşturarak aktivasyon programlarının hazırlanması/uygulanması konusunda işverenlerin katılımının teşvik edilmesi. 46 Altıncı Toplantı (10-11 Eylül, 2015) İSEDAK 30. Toplantısı’nda, İSEDAK 31. Toplantısı’nın Görüş Alışverişi toplantısının teması “2015 Sonrası Kalkınma Gündemi ve İslam Ümmetinin Kalkınma Sorunları: Temel Hizmet Sunumunun Geliştirilmesi” olarak belirlenmiş ve İSEDAK Yoksulluğun Azaltılması Çalışma Grubu’ndan ilgili İİT Kuruluşları ile işbirliğinde bulunarak bu konuda somut politika tavsiyeleri geliştirerek İSEDAK 31. Toplantısı’na sunması talep edilmiştir. İSEDAK Yoksulluğun Azaltılması Çalışma Grubu’nun 6. Toplantısı, İSEDAK 31. Toplantısı’nda düzenlenen bakanlar görüş alışverişi oturumuna hazırlık niteliğinde olmuştur. Üye Ülkelerin temsilcileri, temel hizmet sunum sistemleri ile ilgili olarak kendi ülkelerinde edindikleri deneyimleri, elde ettikleri başarıları ve karşılaştıkları sorunları paylaşmışlardır. Toplantı’da, Üye Ülkelerde temel hizmet sunumu ile ilgili olarak karşılaşılan şu sorunlara dikkat çekilmiştir: • Kırsal kesimde yaşayan insanlar başta olmak üzere toplumun belirli kesimlerinin dışlanması ve ötekileştirilmesi • Kamu yatırımlarının yetersiz olması • İİT Üye Ülkelerinin sesini duyuramaması ve birlikte hareket edememesi Bu sorunlara karşılık olarak toplantıda şu tavsiye kararları alınmıştır: İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 • • YOKSULLUĞUN AZALTILMASI ÇALIŞMA GRUBU 6. TOPLANTISINDA ALINAN POLİTİKA TAVSİYELERİ Bilgilendirme kampanyaları ile temel hizmet sunum zincirine yönelik yönetişimin iyileştirilmesi, devam eden/ileride gerçekleştirilecek programların izleme ve değerlendirme süreçlerinin iyileştirilmesi ve toplum-katılım modelleri, kooperatifleri ve şikayet mekanizmalarından yararlanarak hizmet sunumu sürecine vatandaşların doğrudan katılımının sağlanması. Temel hizmet sağlayıcılarının, merkezi yönetimin denetimi altında rekabet halinde olması ve kamu-özel sektör ortaklığı mekanizmalarından yararlanılarak özel sektörden firmalar ve STK’lar ile birlikte çalışılmasıyla temel hizmet sağlayıcılarının çeşitlendirmesi. Çalışma grubunun temel hizmet sunumuna ilişkin verdiği politika tavsiyelerine ek olarak İSEDAK 30. Toplantısı’nda alınan ilgili karar doğrultusunda, Toplantı’da İSEDAK 31. Görüş Alışverişi Toplantısı’na yönelik politika tavsiyeleri belirlenmiştir. İSEDAK 31. Toplantısı’na sunulan ve bu Toplantıda kabul edilen politika tavsiyelerine ilişkin daha ayrıntılı bilgilere İSEDAK İnternet sayfasından ulaşılabilirsiniz. (www.comcec.org) Yedinci Toplantı (11 Şubat 2016) İSEDAK Yoksulluğun Azaltılması Çalışma Grubu 7. Toplantısı, “İİT Üyesi Ülkelerde Hassas Grupların Sosyal Koruma Programlarına Erişimi” temasıyla düzenlenmiştir. Çalışma grubu Toplantı’da, sosyal koruma programlarında gelinen son noktayı bu programlara hassas grupların erişimi açısından ele almıştır. Üye Ülkelerin bu alanda karşılaştığı sorunlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir: • • • • Kayıt dışı istihdam Yetersiz beslenme Başta eğitim ve sağlık hizmetleri olmak üzere temel hizmetlere erişimin yetersiz olması Sosyal Güvenlik Ağı (SSN) programları hazırlanırken çalışmaya uygun olan ve olmayan kişilerin ayrımının yapılmaması • Sosyal koruma politikalarına yönelik kamu harcamalarının az ve yetersiz olması Sosyal koruma programlarına erişimin iyileştirilmesi konusunda Toplantı’dan çıkan tavsiye kararlarından bazıları şu şekilde sıralanabilir: 47 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 • Kayıt dışı istihdam edilen kişilerin verimliliğinin arttırılması ve iş piyasasında kayıtlı istihdamın teşvik edilmesi • Hassas gruplara yönelik ücretsiz ve herkesi kapsayan sağlık hizmetinin teşvik edilmesi • Yoksulluğun nesilden nesle geçmesini önlemek adına hassas gruplarda yer alan çocukların sağlık ve eğitim sistemlerine erişimini iyileştirilmek üzere belirli sosyal güvenlik ağı programlarının geliştirilmesi • Çalışamayacak durumda olan kişilere (engelliler, yoksullar, geçimi kadın tarafından sağlanan haneler, emekli maaşı almayan yaşlılar) düzenli asgari ücret verebilmesi adına özel sosyal güvenlik ağı programlarının hazırlanması ve çalışabilecek kişilere özel sosyal güvenlik ağı programları geliştirilmesi Kalkınma İçin İslam Dayanışma Fonu (ISFD) 48 ISFD, 2005 yılının Aralık ayında Suudi Arabistan’ın Mekke-i Mükerreme kentinde gerçekleştirilen Olağanüstü İslam Zirvesi’nde İKB’ye bağlı özel bir Fon olarak kurulmuştur. Fon’un resmi lansmanı, 29-30 Mayıs 2007 tarihlerinde Senegal’in başkenti Dakar’da düzenlenen İKB Yönetim Kurulu 32. Olağan Yıllık Toplantısı’nda gerçekleştirilmiştir. Vakıf olarak kurulan Fon’un öncelikli hedef sermayesi 10 milyar ABD dolarıdır. Fon İİT üyesi ülkelerde yoksulluğun azaltılmasını amaçlamaktadır. Bunu ise; yoksul dostu büyümeyi teşvik ederek, başta sağlık hizmetleri ve eğitim alanındaki beşeri kalkınmanın önemini vurgulayarak, finansman vasıtasıyla yoksulların üretim kapasitesi ve sürdürülebilir gelir imkanlarını geliştirerek, , özellikle kırsal kesimde yaşayan yoksulların istihdam olanaklarına finansman sağlayarak ve temel kırsal/şehir öncesi altyapı imkanlarını iyileştirerek yapmayı hedeflemektedir. ISFD faaliyetleri başladığı günden bu yana sekiz yıl geçmiş olmasına ve Beş Yıllık Strateji döneminin (2008-2012) sonuna gelinmesine rağmen Fon, başlangıçta taahhüt edilen 10 milyar ABD dolarlık ana sermayeye kıyasla düşük oranda kaynak aktarımı sebebiyle sınırlı kalmıştır. 15 Ekim 2015 tarihi itibariyle ISFD’ye 44 üye ülke (1.68 milyar $) ve İKB (1 milyar $) tarafından taahhüt edilen sermaye katkısı 2.68 milyar ABD dolarıdır. Bugüne kadar gerçekleştirilen toplam katkı ise 2.42 milyar ABD doları olup bunun 1.57 milyar ABD doları üye ülkeler tarafından, 850 milyon ABD doları ise İKB tarafından sağlanmıştır. 2015 yılının Eylül ayının sonuna kadar onay verilmiş toplam ISFD sermayesi, 562.2 milyon ABD dolarına ulaşmıştır. ISFD’ye sağlanan finansman destekleri kapsamında en çok ağırlık verilen sektörler; toplam ISFD finansmanının yaklaşık %43’üne tekabül eden (i) Tarım Sektörü (Kırsal Kalkınma dahil) ve yaklaşık %24’üne tekabül eden (ii) Eğitim Sektörü olmuştur. Bu faaliyetlerin temel yararlanıcısı olan En Az Gelişmiş Üye Ülkeler, Fon’a sağlanan finansmanın %80’inden fazlasını almaktadır. Bölgesel bazda ise finansmanın %61’i Afrika, %15’i Bağımsız Devletler Topluluğu, %12’si Asya ve Orta Doğu ülkelerine sağlanmıştır. İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 Afrika’nın Kalkınması İçin Özel Program (SPDA) Afrika’nın Kalkınması İçin Özel Program (SPDA), nicel hale getirilmiş ve güçlendirilmiş mali hedefler ile birlikte 2008 yılında 5 yıllığına (2008-2012) uygulamaya konulmuştur. 2012 yılının Kasım ayında onay aşaması sona ermiş, ardından uygulama aşaması büyük ivme kazanmıştır. İKB Grubu, beş yıllık süre içerisinde Programa 4 milyar dolarlık bir bütçe ayırmış olup diğer kalkınma paydaşları da 8 milyar dolarlık katkıda bulunmuştur. SPDA’nın ana hedefleri; yoksullukla mücadele, sürdürülebilir ekonomik büyümenin sağlanması ve bölgesel bütünleşmenin güçlendirilmesidir. SPDA’ın onaylanmasının ardından Afrika’dan 22 İİT Üyesi Ülkeden toplam 480 proje kabul edilmiştir. İKB Grubunun Program’a yönelik taahhüt finansmanı miktarı ilk taahhüdünü %25 oranında geçerek 5 milyar ABD dolarına ulaşmıştır. Diğer kalkınma kurumları tarafından taahhüt edilen miktar ise 7 milyar ABD doları olmuştur. Program kapsamında finansmanı sağlanan projeler aşağıdaki alanlarda yürütülmektedir: Tarım (%29), Ulaştırma (%19), Enerji (%14), Su ve Sağlık Hizmetleri (%9), Sanayi ve Madencilik (%7), Eğitim (%7), Finans (%7) ve Sağlık (%4). İİT Mesleki Eğitim ve Öğretim Programı (OIC-VET) İİT Üye Ülkeleri için Mesleki Eğitim ve Öğretim Programı, üye ülkelerdeki mesleki eğitim ve öğretim kalitesinin iyileştirilmesi amacıyla SESRIC tarafından 2009 yılında uygulamaya konulmuştur. OIC-VET Programı’nın ulusal düzeyde düzgün bir şekilde uygulanabilmesi ve SESRIC ile sürekli iletişimin sağlanabilmesi amacıyla İİT üye ülkelerinin ilgili ulusal makamları tarafından belirlenen 36 Ulusal Odak Noktası (NFP) bulunmaktadır. VET Programı’nın en önemli bileşeni olan İİT Kapasite Geliştirme Programları (CBP), üye ülkelerdeki ilgili ulusal kurumların ihtiyaçları ile kapasitelerini eşleştirerek bu kurumların çeşitli alan ve konulardaki kapasitelerinin geliştirilmesini amaçlayan kısa dönemli sürekli eğitim programlarıdır. Kapasite Geliştirme Programları’nın yürütüldüğü alanlar şu şekilde sıralanabilir: İstatistik, tarım, çevre, su kaynaklarının yönetimi, çok taraflı ticaret sistemleri, merkez bankaları, gençlere yönelik beceri geliştirme, sağlık, bilgi ve iletişim teknolojileri, e-devlet, yoksulluğun azaltılması ve turizm. SESRIC, 2015 yılında VET kapsamında 50’den fazla kapasite geliştirme programı düzenlemiştir. 2.7. Mali İşbirliği Mali İşbirliği, İSEDAK’ın en önemli işbirliği alanlarından biridir. İSEDAK bünyesinde mali işbirliğinin geliştirilmesi ile ilgili fikirler, İSEDAK’ın ilk toplantılarını düzenlediği yıllara uzan- 49 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 maktadır. İSEDAK’ın bu alandaki çalışmaları, İSEDAK Mali İşbirliği Çalışma Grubu bünyesinde yürütülmektedir. Aynı durum Menkul Kıymetler Borsaları Forumu, İSEDAK Sermaye Piyasaları Düzenleyicileri Forumu ile Merkez Bankaları ve Para Otoriteleri arasındaki işbirliği çalışmaları için de geçerlidir. İSEDAK Stratejisi’nde İSEDAK’ın bu alandaki stratejik amacı “Üye ülkeler arasında mali işbirliğinin derinleştirilmesi” olarak belirlenmiştir. Strateji’de çıktı alanlar; “Düzenleyici ve Denetimsel İşbirliği”, “Sermaye Akışları”, “Mali Piyasaların Görünürlüğü” ve “Eğitim, AR-GE Faaliyetleri ve İstatistik” olarak belirlenmiştir. İSEDAK Mali İşbirliği Çalışma Grubu Toplantıları Mali İşbirliği Çalışma Grubu, bugüne kadar sermaye akışları, finansal katılım, bankacılık denetim mekanizmaları, perakende ödeme sistemleri ve İİT Üyesi Ülkelerde İslami finansman stratejileri gibi konularda altı toplantı gerçekleştirmiştir. Birinci Toplantı (12 Aralık 2013) 50 1. Toplantı, “İİT Bölgesinde Sermaye Akışlarının Arttırılması” temasıyla düzenlenmiştir. Katılımcılar, sermaye akışlarının Üye Ülkeler arasında nasıl artırılabileceğine ilişkin tartışmalarda bulunmuş ve toplantı konusuna ilişkin kendi ülkelerinde edindikleri deneyimleri, elde ettikleri başarıları ve karşılaştıkları zorlukları paylaşmışlardır. Toplantıda altı çizilen belli başlı sorunlar şu şekilde sıralanabilir: • • • • Sermaye işlemleri üzerindeki devlet denetimi, Az gelişmiş sermaye piyasaları, Düzenlemelerin zayıf uygulanması, Cazip olmayan vergilendirme usulleri. Çalışma grubunda vurgulanan ve üye ülkelerin sermaye akışlarını güvenli ve sürdürülebilir bir şekilde artırmasına yardımcı olabilecek tavsiyelerden bazıları şu şekilde sıralanabilir: • Yatırımcıların, risk ve ticaret ortamına ilişkin genel algısının değiştirilmesi, • Mali piyasalara yönelik kılavuz ilkelerin ve düzenlemelerin geliştirilmesi ve uygulamaya konulması, • Sermaye piyasasının etkinliğinin ve derinliğinin artırılması, • Yabancı sermaye akışlarının hareketliliği ve değerlendirilmesi ile ilgili politika engellerinin belirlenip bu engellerin ortadan kaldırılması. İkinci Toplantı (27 Mart 2014) 2. Toplantı, “İİT Üyesi Ülkelerde Finansal Katılımın Artırılması” teması ile düzenlenmiştir. Katılımcılar, finansal katılımın üye ülkelerde nasıl artırılabileceğine ilişkin tartışmalarda bulunmuş ve finansal katılıma ilişkin olarak kendi ülkelerinde edindikleri deneyimleri, elde ettikleri başarıları ve karşılaştıkları zorlukları paylaşmışlardır. İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 Toplantıda altı çizilen başlıca sorunlar şu şekilde sıralanabilir: • Düşük, tahmin edilemeyen ve düzensiz gelir seviyesi, • Zayıf özel sektör, • Mali okuryazarlığın ve farkındalığın az olması, • Mali altyapının yetersiz olması. Bu sorunlara karşılık olarak toplantıda şu tavsiye kararları alınmıştır: • • • • Ulusal finansal katılım stratejilerinin geliştirilmesi, Mali okuryazarlığın artırılması, Mobil finans hizmetlerinden yararlanılması, Mikro finans ve mikro kredi kullanımının artırılması. Üçüncü Toplantı (16 Ekim 2014) 3. Toplantı, “İslami Finans Araçlarında Risk Yönetimi” temasıyla düzenlenmiştir. Üye Ülkelerin temsilcileri, İslami finansman alanında risk yönetimi ile ilgili olarak kendi ülkelerinde edindikleri deneyimleri, elde ettikleri başarıları ve karşılaştıkları sorunları paylaşmışlardır. Toplantı sırasında aşağıdaki sorunların altı çizilmiştir: • • • • Kredi derecelendirmesinin yetersiz olması Bilgisayar destekli risk yönetim araçlarının olmaması Ülkeler, iş kolları ve sektörler arasındaki çeşitliliğin zayıf olması İşletmeye ve fiyat artışına yönelik risklere ilişkin sorunlar Bu sorunlara karşılık olarak toplantıda şu tavsiye kararları alınmıştır: 51 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 • • • • MALİ İŞBİRLİĞİ ÇALIŞMA GRUBU 3. TOPLANTISINDAN ÇIKAN POLİTİKA TAVSİYELERİ İslami Finansal Hizmetler Sektörüne (IFSI) yönelik Gerekli Yasal ve Kurumsal Altyapıların Geliştirilmesi Ulusal Düzeyde İslami Finans Stratejilerinin Geliştirilmesi İslami Finansman Konusunda Mali Okuryazarlığın ve Farkındalığın Artırılması ve Beşeri Kapasitenin Geliştirilmesi İslami Finans Araç ve Hizmetlerinin Çeşitlendirilmesi Dördüncü Toplantı (19 Mart 2015) Dördüncü Toplantı, “İİT Üyesi Ülkelerde Bankacılık Denetim Mekanizmalarının Geliştirilmesi” temasıyla düzenlenmiştir. Katılımcılar, bankacılık denetim mekanizmalarının Üye Ülkeler arasında nasıl artırılabileceğine ilişkin tartışmalarda bulunmuş ve toplantı konusuna ilişkin olarak kendi ülkelerinde edindikleri deneyimleri, elde ettikleri başarıları ve karşılaştıkları zorlukları paylaşmışlardır. 52 Toplantı sırasında aşağıdaki sorunlar vurgulanmıştır: • • • • Mevduat sigortası mekanizmalarının az gelişmiş olması İleriye dönük kredi risk değerlendirmelerinin ve makroekonomik bağlantıların olmaması Makro ihtiyati koordinasyonun zayıf olması Mali riskten korunma muhasebesi ve türevlerine ilişkin eğitim ve uzmanlığın yetersiz olması Bu sorunlara karşılık toplantıda aşağıdaki tavsiye kararları alınmıştır: • • • MALİ İŞBİRLİĞİ ÇALIŞMA GRUBU 4. TOPLANTISINDAN ÇIKAN POLİTİKA TAVSİYELERİ Ekonomik çalkantıların olduğu zamanlarda risklerin azaltılması amacıyla İİT Üye Ülkelerine yönelik bir kredi risk veri toplama stratejisinin geliştirilmesi gerekmekte olup İİT Üye Ülkelerinin risk değerlendirme kapasitesinin de uluslararası iyi uygulamalar doğrultusunda iyileştirilmesi elzemdir. Daha üst düzeyde mali istikrar ve katılım sağlanması amacıyla Bankacılık Sektörüne Yönelik Etkin bir Mevduat Sigorta Sisteminin oluşturulması gerekmektedir. İslam Bankacılık Sistemi’nin önemli büyüme potansiyelinden yararlanılması için özellikle İslam Bankacılığı’na yönelik Düzenleyici ve Denetleyici bir Çerçevenin belirlenmesi gerekmektedir. İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 Beşinci Toplantı (15 Ekim 2015) İSEDAK Mali İşbirliği Çalışma Grubu 5. Toplantısı, “İİT Üyesi Ülkelerde Perakende Ödeme Sistemleri” temasıyla düzenlenmiştir. Katılımcılar, Üye Ülkelerde yürürlükte olan perakende ödeme sistemlerine ilişkin tartışmalarda bulunmuş ve perakende ödeme sistemlerinin geliştirirken kendi ülkelerinde edindikleri deneyimleri, elde ettikleri başarıları ve karşılaştıkları zorlukları paylaşmışlardır. Üye Ülkelerin karşılaştığı ve toplantıda üzerinde durulan sorunlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir: • Halihazırda yararlanılan çok sayıda sistemin yürürlükte olması ve sistemin standart hale getirilmesine ilişkin fikir birliği olmaması, • İleri düzey perakende ödeme sistemlerinden yararlanma oranının hızlı fakat dengesiz bir şekilde artması, • Mali okuryazarlığın az olması ve farkındalığın olmaması. Bu sorunlara karşılık olarak toplantıda aşağıdaki tavsiye kararları alınmıştır: 53 • • • MALİ İŞBİRLİĞİ ÇALIŞMA GRUBU 5. TOPLANTISINDA ALINAN POLİTİKA TAVSİYELERİ Temel düzeyde mali denetimler ve ihtiyata yönelik eğitimler ile modern perakende ödeme sistemlerinin faydalarına ilişkin farkındalığın artırılması Üye ülkelerdeki ödeme sistemlerinin uygun maliyetlerle ve birbiriyle uyumlu şekilde işlemesinin desteklenmesi İİT ödeme sistemlerine ilişkin veri toplama ve raporlama çerçevesinin hazırlanması/ uygulanması. Altıncı Toplantı (17-18 Mart 2016) İSEDAK Mali İşbirliği Çalışma Grubu 6. Toplantısı, “İİT Üyesi Ülkelerde İslami Finansman Stratejilerinin Geliştirilmesi” temasıyla düzenlenmiştir. Mali İşbirliği Çalışma Grubu 6. Toplantısı, İSEDAK 31. Toplantısında alınan ilgili karar doğrultusunda gerçekleştirilmiş olup aynı zamanda “İİT Üyesi Ülkelerde İslami Finansman Stratejilerinin Geliştirilmesi” temasıyla gerçekleştirilecek İSEDAK 32. Bakanlar Görüş Alışverişi Oturumu’na yönelik yapılan hazırlıklara da katkı sağlamıştır. Çalışma grubu üye ülkelerde İslami finansmanın son durumuna ve İslami Finansman Stratejilerinin geliştirilmesine ilişkin tartışmalarda bulunmuştur. Anılan tartışmalar ve söz konusu Toplantı için özel olarak hazırlanan araştırma raporu ışığında üye ülkelerde İslami Finansman Stratejilerinin geliştirilmesine yönelik politika tavsiyelerinde bulunulmuştur. İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 Üye Ülkelerin bu alanda karşılaştığı sorunlardan bazıları şu şekilde sıralanabilir: • • • • • • Yasal sistemlerin zayıf olması, Şeriat yönetişim altyapısının olmaması, Gerekli kurumsal altyapının olmaması, İslami finansman araçları ve hizmetlerinin eksikliği, İslami finansmana yönelik akademik programların ve eğitim programlarının yetersizliği, İslami finansmanın tanıtılması ve kamuoyu farkındalığının artırılmasına yönelik girişimlerin, kampanyaların vb. bulunmaması. Toplantıda, üye ülkelerde İslami finansman stratejilerinin geliştirilmesine yönelik bazı tavsiye kararları alınmıştır: 54 • Mevcut mali düzenlemelerin ve kılavuz ilkelerin, Şeriat ilkelerine uygunluğunun incelenmesi, • Mali kuruluşların kurum içi ve bağımsız Şeriat kurullarını denetleyecek ve bu kurulların yönetişimini sağlayacak bağımsız bir Ulusal Şeriat Kurulu kurulması, • İslami finans taleplerinin karşılanması adına İslami ürün ve hizmet çeşitliliğinin artırılması. • Mevcut mali düzenlemelerin ve kılavuz ilkelerin, Şeriat ilkelerine uygunluğunun incelenmesi, • Mali kuruluşların kurum içi ve bağımsız Şeriat kurullarını denetleyecek ve bu kurulların yönetişimini sağlayacak bağımsız bir Ulusal Şeriat Kurulu kurulması, • İslami finans taleplerinin karşılanması adına İslami ürün ve hizmet çeşitliliğinin artırılması. Toplantı’da, İSEDAK 32. Toplantısı Görüş Alışveriş Oturumuna sunulmak üzere İSEDAK 31. Toplantısı’ndan çıkan ilgili karara uygun politika tavsiyelerinde bulunmuştur. İSEDAK 32. Toplantısı’na sunulacak politika tavsiyelerine ilişkin detaylı bilgiye İSEDAK İnternet sayfasından ulaşılabilirsiniz: (www.comcec.org) İİT Menkul Kıymetler Borsaları Forumu Menkul Kıymetler Borsaları arasındaki işbirliği çalışmaları, 2005 yılında İSEDAK tarafından başlatılmıştır. Bu işbirliği doğrultusunda İİT Üyesi Ülkeler Menkul Kıymetler Borsaları Forumu kurulmuştur. Forum, İİT Üyesi Ülkelerin Borsaları ve ilgili kurumları için iletişim kanallarının açılmasına ve piyasa işlemlerini düzenleyen usul ve yönetmeliklerin uyumlaştırılmasına ağırlık vermektedir. Forum, Üye Ülkelerin Menkul Kıymetler Borsaları arasındaki işbirliğinin derinleştirilmesi anlamında önemli ilerlemeler kaydetmiştir. Lansmanı İSEDAK 28. Toplantısı’nda yapılan S&P İİT/İSEDAK Endeksi, Forum tarafından başarıyla tamamlanmıştır. Endeks, 19 Üye Ülkede İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 önde gelen 50 şirketin performanslarını ölçme amacıyla oluşturulmuştur. Bu raporun ele aldığı dönem boyunca Endeksin tanıtılması, görünürlüğünün artırılması ve Endekse dayalı mali türev ürünlerin geliştirilmesine yönelik faaliyetlere devam edilmiştir. Forum’un 9. ve son toplantısı, 19 Kasım 2015 tarihinde İstanbul’da gerçekleştirilmiştir. Toplantıda Forum tarafından, Endeks Görev Gücü’ne; endeks sağlayıcılar ile işbirliğinin sağlaması, S&P İİT/ İSEDAK Endeksi’ne yönelik alt endekslerin geliştirilmesi için çalışmalara başlaması, Menkul Kıymetler Borsalarının kendi emtia piyasalarındaki gelişmeler ile ürün geliştirme ve İslami türev araçları gibi işbirliği alanlarına ilişkin tartışmalarda bulunmak üzere konferans bağlantısıyla düzenli olarak bir araya gelmesini sağlama görevleri verilmiştir. Forum faaliyetleri ile ilgili ayrıntılı bilgilere, Forum internet sayfasından ulaşılabilir. (www. oicexchanges.org) İSEDAK Sermaye Piyasası Düzenleyici Kurumlar Forumu İSEDAK Sermaye Piyasası Düzenleyici Kurumlar Forumu, İSEDAK’ın almış olduğu ilgili kararlar doğrultusunda, Üye Ülkeler arasında politika ve düzenlemelerin daha uyumlu hale getirilmesi amacıyla düzenleyici ve yasal altyapı koordinasyonunu ve işbirliğini geliştirmek üzere 2011 yılında kurulmuştur. Forum, çalışmalarını “Kapasite Geliştirme”, “Piyasa Geliştirme”, “İslami Finans” ve “Mali Okuryazarlık” adlı dört görev gücü çerçevesinde yürütmektedir. İSEDAK Sermaye Piyasası Düzenleyici Kurumlar Forumu’nun 4. ve son Toplantısı, 19 Kasım 2015 tarihinde İstanbul’da gerçekleştirilmiştir. Forum faaliyetleri ile ilgili ayrıntılı bilgilere, Forum İnternet sayfasından ulaşılabilir. (www.comceccmr.org) İİT Merkez Bankaları ve Para Otoriteleri Toplantıları İSEDAK tarafından alınan ilgili karar doğrultusunda, Üye Ülkelerin Merkez Bankaları ve Para Otoriteleri arasındaki işbirliğine ivme kazandırılmıştır. Üye Ülkelerin Merkez Bankaları ve Para Otoriteleri, bu alanda deneyimlerin paylaşılması ile kurumsal ve beşeri kapasitenin artırılması amacıyla 2009 yılından bu yana düzenli olarak bir araya gelmektedir. Bu doğrultuda, aşağıdaki üç işbirliği alanında faaliyet gösteren üç çalışma grubu oluşturulmuştur: Ödeme Sistemleri, Makro İhtiyati Düzenlemeler ve İslami Finansta Likidite Yönetimi. İİT Merkez Bankaları ve Para Otoriteleri 14. Toplantısı, “Makro İhtiyati Politikalar Aracılığıyla Mali İstikrarın Sağlanması ve İİT Ülkeleri arasında Mali Piyasaların Derinleşmesi” temasıyla 5-6 Kasım 2014 tarihlerinde Endonezya’da düzenlenmiştir. Merkez Bankaları ve Para Otoriteleri arasındaki işbirliği ile ilgili detaylı bilgilere http://www. sesric.org/activities-cb-meetings.php adresinden ulaşılabilir. 55 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 3. BÖLÜM İSEDAK PROJE FİNANSMANI İSEDAK Proje Finansmanı, Üye Ülkeler arasındaki işbirliğinin geliştirilmesine yönelik iki araçtan biridir. Bu politika aracının amacı, Strateji’de belirtilen amaç ve hedeflere ulaşılması adına Üye Ülkelerin ve İİT Kuruluşlarının kapasite ve uzmanlık bilgilerinin harekete geçirilmesidir. Bu araç sayesinde Üye Ülkelerin işbirliği alanlarında karşılaştıkları ortak sorunların çözümüne yönelik atılan adımlar, üye ülkelerin doğrudan katılımı ile daha da ileri bir noktaya taşınabilmektedir. Üye Ülkeler finansman sayesinde İSEDAK Stratejisi’nde ve çalışma grupları tarafından belirlenen öncelikli alanlarda çok taraflı proje teklifleri sunabilmektedir. Aynı zamanda Çalışma Grubu toplantılarından çıkan ve İSEDAK Bakanlar Toplantıları’nda kabul edilen politika tavsiyelerinin hayata geçirilmesine yönelik politika desteği de verilmektedir. 56 İSEDAK projelerinin bir başka özelliği de Üye Ülkelerdeki idari kuruluşların veya bakanlıkların kurumsal ve beşeri kapasitelerini geliştirmesidir. Finansman sağlanan her proje, en az üç üye ülkenin işbirliğinde gerçekleştirilmektedir. Bu noktadan bakıldığında proje mekanizması, belirli bir konuda bilgi ve deneyim paylaşılmasını sağlamanın yanında Üye Ülkelerin ortak problemlere çözüm bulmak ve çok taraflı projeleri hayata geçirmek amacıyla bir arada çalışma becerisini de geliştirmektedir. İSEDAK Proje Finansmanı, Güneydoğu Asya’dan Mağrip Ülkelerine, Latin Amerika’dan Kafkaslar’a kadar uzanan İİT Üye Ülkelerine altı işbirliği alanına yönelik ortak sorunlar üzerinde birlikte çalışma imkanı sağlamaktadır. Odak noktalarını bildirerek ilgili Çalışma Gruplarına kaydolan Üye Ülkelerin ilgili bakanlıkları ile ekonomik ve ticari işbirliği alanında faaliyet gösteren İİT Kuruluşları, çok taraflı proje teklifleri sunabilmektedir. Projeler, Strateji’nin ilkeler, stratejik hedefler ve çıktı alanları şeklinde belirlenen bileşenlerine ve çalışma gruplarından çıkan ve İSEDAK Bakanlar Toplantıları’nda kabul edilen politika tavsiyelerine hizmet eder nitelikte olmalıdır. Projelerle, Üye Ülkeler arasındaki çok yönlü işbirliğinin arttırılması da amaçlanmaktadır. İSEDAK Proje Finansmanı kapsamında güvenilir bir finansman mekanizması bulunmakta olup bu mekanizmadaki bütün proje başvuru ve uygulama aşamaları, proje döngüsü yönetimi ile net bir şekilde tanımlanmıştır. Ayrıca, bütün paydaşların üstleneceği görev ve sorumluluklar da proje uygulamasının her bir aşamasında açıkça anlatılmaktadır. İSEDAK Koordinasyon Ofisi, üye ülkelerin farkındalığının artırılması amacıyla eğitim programları düzenlemektedir. İSEDAK Proje Finansmanı kapsamında kapasite geliştirme projeleri finanse edilebilmektedir. Bu projeler kapsamında araştırma çalışmaları, eğitim programları, raporlar, ihtiyaç analizleri, saha gezileri, konferanslar, çalıştaylar ve seminerler gibi faaliyetler düzenlenebilmektedir. Fi- İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 nansman sağlanacak projelerin seçimine yönelik kriterlere, Program Uygulama Rehberi’nde yer verilmiştir. İSEDAK Proje Finansmanı’nın ilk iki uygulama yılı içerisinde ilk proje teklif çağrısı, 2013 yılının Eylül ayında yapılmış ve birçok Üye Devlet ve İİT Kuruluşu proje tekliflerini sunmuştur. Bu çerçevede, nihai listeye alınan 8 proje, 2014 yılında başarı ile uygulanmıştır. İkinci uygulama yılında ise 14 proje seçilmiş ve bu projeler, 2015 yılında tamamlanmıştır. 2014 ve 2015 yıllarında uygulanan projelerin listesi, aşağıdaki tabloda gösterilmektedir. Her bir projede, çok taraflı işbirliğinde bulunulması amacıyla proje sahibine ek olarak en az iki proje paydaşı da bulunmaktadır. Ayrıca, İSEDAK Proje Finansmanı sayesinde finansmanı İSEDAK tarafından sağlanan projeler ile verilen hizmetlerden yalnızca proje sahibi ülkeler değil proje yararlanıcısı ülkeler de fayda sağlamaktadır. Bu kapsamda İSEDAK Proje Finansmanı’ndan 2014 yılında 25’in ve 2015 yılında ise 40’ın üzerinde ülke yararlanmıştır. Tablo 5: 2014 yılında uygulamaya konulan projelerin listesi No PROJE SAHİBİ İşbirliği Alanı Proje Adı 1 PROJE SAHİBİ Proje Paydaşları Tarım İİT ülkeleri arasında atık su arıtma ve kapasite geliştirme programlarına yönelik Pakistan Biyolojik İyileştirme Modeli 2 PAKİSTAN Afganistan, BAE, Bangladeş, Türkiye Mali İşbirliği Batı ve Orta Afrika Ülkelerinde Elektronik Ödeme Sistemleri ile ilgili Sorunlar Çalıştayı 3 SESRIC 17’den fazla üye ülke Yoksulluğun Azaltılması İSEDAK Üye Ülkelerinin Yoksulluk İstatistikleri ile ilgili Ulusal Kapasitelerinin Geliştirilmesi 4 AZERBAYCAN Kazakistan, Türkiye ve Özbekistan Turizm Ortak Kültürel Miras Kentleri 5 SESRIC 10 Üye Ülke Turizm İSEDAK Akdeniz ve Körfez Bölgesinde Turizm Sektörünün İstatistik Kapasitesinin Arttırılması 6 AFGANİSTAN Pakistan, İran ve Tacikistan Ticaret İSEDAK Üyesi Orta Asya Ülkelerinin Ticaret Kurumlarında Kapasite Geliştirme 7 ICDT 20 Üye Ülke Ticaret İslam İşbirliği Teşkilatı Üye Devletleri Arasında AR-GE çalışma sonuçlarının ve patentlerin ticarileştirilmesine yönelik inovasyon desteğinin artırılmasına ilişkin ulusal ve bölgesel yaklaşımlar geliştirilmesi konulu uluslararası seminer 8 ENDONEZYA Malezya ve Brunei Darü’s-Selam Ticaret Sınır Tanımayan Çağda KOBİ’ler ve Fırsatların Küresel Değer Zincirine Göre Şekillendirilmesi Kaynak: İSEDAK İnternet Sitesi (www.comcec.org) 57 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 Tablo 6: 2015 yılında uygulamaya konulan projelerin listesi No 1 2 3 4 PROJE SAHİBİ Proje Paydaşları ÇAD Türkiye ve Burkina Faso ENDONEZYA Gambiya, Mısır ve Sudan SURİNAM Guyana ve Türkiye TÜRKİYE 19 Üye Ülke İşbirliği Alanı Proje Adı Tarım Çad’daki tarım eğitim merkezlerine destek sağlanmasına yönelik proje Tarım Entegre Tarım Sistemi yoluyla İİT Üye Ülkelerinde küçük ve orta ölçekli çiftçilerin gelirlerinin arttırılması Tarım Sera sebze mahsullerine ilişkin eksiklikler: Tropikal iklim bölgelerine yönelik kurallar Tarım İSEDAK üye devletleri arasında küçük ölçekli çiftlikler/ aile çiftliklerine yönelik tarım kooperatifleri için İnternet sayfaları, veri tabanı ve ağ bağlantısı kurulması Mali İşbirliği İslami Finansal Araçlar Konusunda Kapasite Geliştirilmesi Mali İşbirliği İslami Sermaye Piyasası Kapasite Geliştirme Programları GAMBİYA 5 6 58 7 8 9 10 11 12 13 14 Nijerya ve Sierra Leone MALEZYA Azerbaycan, Türkiye, BAE KAMERUN Nijerya ve Benin İRAN Malezya ve Endonezya SESRIC 25’den fazla üye ülke SURİNAM Türkiye ve Guyana GAMBİYA Senegal ve Gine Bissau GAMBİYA Türkiye ve Senegal KATAR 5 Üye Ülke TÜRKİYE 6 Üye Ülke Yoksulluğun Azaltılması Yoksulluğun Azaltılması Bitki sağlığı uygulamalarını geliştirerek bazı Orta ve Batı Afrika ülkelerindeki küçük ölçekli kahve ve kakao üreticilerinin verimlilik kapasitesinin arttırılması Yoksullukla Mücadelede Toplum Temelli Rehabilitasyonun Rolü: İran, Malezya ve Endonezya arasında karşılaştırmalı bir çalışma Yoksulluğun Azaltılması İİT Üye Ülkelerinin Yoksulluk Alanında İstatistik Kapasitelerinin Arttırılması Yoksulluğun Azaltılması Bakanlık bünyesinde Sosyal Güvenlik Ağları’na yönelik Yönetim Bilgi Sistemlerinin tasarlanması ve uygulanması Turizm Eko-turizm aracılığıyla Topluluk Esnekliğinin Güçlendirilmesi Ticaret İİT/SMIIC Helal Standartlarının Kabulü ve Uygulanması Konusunda Gambiya Standartlar Dairesi’nin Kapasitesinin Arttırılması ve Kurumsal Açıdan Güçlendirilmesi ve buna ilişkin Uygunluk Değerlendirmesi Ticaret Katar’da Ticaret Anlaşmaları ve Ekonomik Çeşitlilik, Girişimcilere Yönelik Fırsatlar ve Karşılaşılan Sorunlar Ulaştırma ve İletişim İİT Üye Ülkeleri Arasında PMPI’nin (Yolcu Hareket Performans Endeksi) Ölçülmesi ve Değerlendirilmesi Kaynak: İSEDAK İnternet Sitesi (www.comcec.org) İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 2016 yılına yönelik Üçüncü Proje Teklif Çağrısı, 2015 yılının Eylül ayında yapılmıştır. Ekonomik ve ticari işbirliği alanında faaliyet gösteren ve İSEDAK Çalışma Grupları’na kayıtlı Üye Ülke kamu kurumları ile İİT Kuruluşlarından ön proje tekliflerini sunmaları istenmiştir. Üye Ülkeler ve İİT Kuruluşları, İSEDAK Proje Finansmanı’na büyük ilgi göstermiştir. İSEDAK Koordinasyon Ofisi iletilen proje teklifleri ile ilgili değerlendirmelerin tamamlanmasının ardından finanse edilecek projelere yönelik nihai listeyi 2016 yılının Ocak ayında yayımlamıştır. Aşağıdaki tabloda, İSEDAK Proje Finansman Mekanizması aracılığıyla İSEDAK Koordinasyon Ofisi tarafından finanse edilecek Projelerin Nihai Listesi yer almaktadır. Dördüncü proje teklif çağrısı, İSEDAK Koordinasyon Ofisi tarafından 2016 yılının Eylül ayında yapılacaktır. İSEDAK Proje Finansmanı mekanizmasına yönelik daha ayrıntılı bilgilere İSEDAK PCM İnternet sayfasından ulaşılabilir: (pcm.comcec.org). Tablo 7: İSEDAK Proje Finansmanı’nın Üçüncü Uygulama Yılına İlişkin Projelerin Nihai Listesi No Project Owner Cooperation Area Project Title 1 İRAN Tarım Kırsal hanelerin üretim, tedarik ve pazar erişimi yönetimine yönelik olarak güçlendirilmesi 2 FİLİSTİN Tarım Silaj, yem bloğu ve hidroponik gibi teknolojilerden yararlanarak Filistin, Ürdün ve Tunus’taki küçükbaş geviş getiren hayvanların verimliliğinin artırılması 3 TÜRKİYE Tarım İSEDAK üye devletleri arasında küçük çiftlikler/aile çiftliklerine yönelik tarım kooperatifleri için İnternet sayfaları, veri tabanı ve ağ bağlantısı kurulması 4 GAMBİYA Mali İşbirliği İslami finansın kurumsal çerçevesinin iyileştirilmesi 5 SESRIC Mali İşbirliği İİT Üye Ülkelerinde toplum temelli sürdürülebilir geçim kaynakları sayesinde yoksulluğun azaltılmasına yönelik yerel girişimlerin başlatılması 6 ENDONEZYA Yoksulluğun Azaltılması İİT Üye Ülkelerinde toplum temelli sürdürülebilir geçim kaynakları sayesinde yoksulluğun azaltılmasına yönelik yerel girişimlerin başlatılması 7 MALEZYA Turizm İİT Üye Ülkelerinde toplum temelli turizm işgücünün güçlendirilmesine yönelik stratejiler konulu hızlandırılmış kurs 8 GAMBİYA Turizm İİT Üye Ülkelerinde emek-yoğun üretici kapasitesinin arttırılması 9 UGANDA Ticaret Ticaretin kolaylaştırılmasına yönelik hizmet sunumunun iyileştirilmesi Ulaştırma ve İletişim İİT Üye Ülkeleri arasındaki hava kargo taşımacılığı bağlantısının değerlendirilmesi ve geliştirilmesi: İİT-içi Ticaretin Kolaylaştırılmasına yönelik Hava Kargo Taşımacılığı Ortak Model Yaklaşımı (ACCMA). 10 TÜRKİYE Kaynak: İSEDAK İnternet Sitesi (www.comcec.org) 59 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 4. BÖLÜM OTURUM KOMİTESİ Yeni İSEDAK Stratejisi’nin uygulamaya konulması ile birlikte tanımı net bir şekilde yapılmış proje başvuru ve uygulama süreci İSEDAK çalışmaları kapsamına alınmıştır. Böylelikle, Revize edilen İSEDAK Statüsü ile Oturum Komitesi’nin rolü ve işlevleri yeniden tanımlanmıştır. Ekonomi alanında faaliyet gösteren İİT Kuruluşları’ndan oluşan ve İSEDAK ve İzleme Komitesi Toplantıları sırasında gerçekleştirilen Oturum Komitesi, İİT Kuruluşlarının faaliyet ve programlarını inceleyip eş güdüm sağlanarak yol göstermesi amacıyla Genel Kurula rapor sunmaktadır. Oturum Komitesi toplantılarının asıl faydası, ekonomik işbirliği alanında faaliyet gösteren bütün İİT Kuruluşlarının planlanmış faaliyetlerini İSEDAK Stratejisi’den beklenen çıktılar ile uyumlu hale getirerek Strateji’de belirlenen hedeflerin gerçekleştirilmesine katkıda bulunmasıdır. Böylelikle, İİT Kuruluşları planladıkları faaliyetleri birbirlerine danışıp programlayarak tekrara düşmemekte ve çalışmalarına sinerji katmaktadırlar. Komite katılımcıları her bir işbirliği alanında tamamlanan faaliyetler ile ilgili görüşmelerde bulunmakta ve bu alanlarda elde ettikleri başarıları ve karşılaştıkları zorlukları ele almaktadırlar. 60 İlgili İİT Kuruluşları’nın planlanmış faaliyet listeleri Oturum Komitesi raporuna ek olarak sunulmuş olup söz konusu rapora İSEDAK İnternet sayfasından ulaşılabilmektedir: http:// www.comcec.org Son Oturum Komitesi Toplantısı, İSEDAK 31. Toplantısı marjında 22 Kasım 2015 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Oturum Komitesi toplantılarına düzenli olarak katılan İİT Kuruluşları şunlardır: • • • • • • • • İİT Genel Sekreterliği İSEDAK Koordinasyon Ofisi (CCO) İslam Ülkeleri İstatistik, Ekonomik ve Sosyal Araştırma ve Eğitim Merkezi (SESRIC) İslam Ticareti Geliştirme Merkezi (ICDT) İslam Kalkınma Bankası (İKB) Grubu İslam Ticaret, Sanayi ve Tarım Odası (ICCIA) İslam Armatörler Birliği Teşkilatı (OISA) İslam Ülkeleri Standartlar ve Metroloji Enstitüsü (SMIIC) İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 5. BÖLÜM BİLGİ ÜRETİMİ: İSEDAK YAYINLARI Strateji’nin uygulamaya konulmasıyla birlikte İSEDAK, İİT bünyesinde bilgi üretimi ve paylaşımı konusunda önemli bir platform haline gelmiştir. Çalışma Grupları Üye Ülkelerin politika diyaloglarına katılmaları, sahip oldukları politikaları karşılaştırmaları ve deneyimlerini paylaşmaları için en önemli bir platformdur. Ayrıca, Çalışma grupları, her bir çalışma grubu toplantısı için özel hazırlanan araştırma raporları ile desteklenmektedir. Bu araştırma raporları; seçkin danışmanlık firmaları, saygın uluslararası kuruluşlar veya dünya çapında tanınmış üniversitelerde görev yapan akademisyenler tarafından hazırlanmaktadır. İSEDAK Sekretaryası araştırma raporunda ele alınan her bir konuya yönelik en uygun kişileri bulmak için titizlikle çalışmalar yürütmektedir. Raporlarda ilgili konuya ilişkin mevcut en güncel literatür, yakın zamanlı küresel gelişmeler ve son eğilimler de incelenmektedir. Raporlarda İİT bölgesinde her bir çalışma grubunun ele aldığı konular ile mevcut duruma değinilmekte, saha gezileri, kamuoyu yoklamaları ve yapılan mülakatlardan yola çıkarak üç veya daha fazla üye ülkeye ilişkin derinlemesine analizlere yer verilmektedir. Raporların sonunda ise somut politika tavsiyeleri sunulmaktadır. İlaveten, sektörel görünüm raporları da yayınlanmaktadır. İSEDAK Sekretaryası tarafından yıllık olarak hazırlanan bu raporlar, İİT bölgesindeki her bir sektöre ilişkin güncel durumu bir bütün olarak sunmayı amaçlamaktadır. Kapsamlı veriler ile desteklenen görünüm raporları, üye ülkelerde ilgili sektöre ilişkin başlıca istatistiklere de ulaşılabilecek bir kaynak niteliğindedir. Araştırma ve görünüm raporları, çalışma gruplarının kanıta dayalı ve bilimsel analizler yapmasına, tartışmalarda bulunmasına ve bunun sonucunda İSEDAK Toplantıları’na yönelik politika tavsiyelerinin oluşturulmasına olanak sağlamaktadır. Bütün bu yayınlar aynı zamanda İİT düzeyinde karşılaşılan kalkınma sorunlarına ilişkin literatürü zenginleştirmekte ve mevcut araştırmalara katma değer sağlamaktadır. 61 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 Son olarak, çalışma grubu toplantılarında gerçekleştirilen tartışmaların özünü kavramak ve bunları yaygınlaştırmak amacıyla Sekreterlik tarafından her bir çalışma grubu toplantısının tutanağı yayınlanmakta olup bu tutanaklar ileride yararlanılmak üzere bütün katılımcılara dağıtılmaktadır. Tüm yayınlara İSEDAK İnternet sayfasından ulaşılabilir: http://ebook.comcec.org/ Standing Committee for Economic and Commercial Cooperation of the Organization of Islamic Cooperation (COMCEC) Activation Policies for the Poor in the OIC Member States 62 COMCEC COORDINATION OFFICE January 2015 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 6. BÖLÜM: BAKANLAR GÖRÜŞ ALIŞVERİŞİ OTURUMLARI İSEDAK, Strateji’de tanımlanan misyon ile Revize Statü doğrultusunda üye ülkelerin uluslararası ekonomik ve ticari konuları tartıştığı ana platform olarak hizmet vermeyi amaçlamaktadır. İSEDAK, bu şekilde bilgi üreten ve yayan, deneyim ve iyi uygulamalar paylaşan, ortak bir anlayış geliştiren ve üye ülkeler arasında politikaları birbirine yakınlaştıran bir kuruluştur. Bakanlar görüş alışverişi oturumları da yukarıda belirtilen misyonun ve hedefin gerçekleştirilmesi için eşsiz bir imkan sağlamaktadır. İSEDAK Bakanlar Oturumu kapsamında düzenlenen görüş alışverişi oturumlarına ekonomi ve ticaretten sorumlu bakanlar ve/veya ilgili görüş alışverişi oturumunun konusu ile ilgili bakanlar katılmaktadır. Son üç yılda üye ülkelerden İSEDAK Oturumlarına katılan bakan sayısı ortalama olarak 40 civarındadır. İSEDAK Toplantıları’nın gündemi, genellikle Mayıs ayında toplanan ve Başkan ile Başkan Yardımcısı haricinde dönüşümlü olarak görev yapan 11 üye ile bir raportörden oluşan İSEDAK İzleme Komitesi tarafından hazırlanmaktadır. Görüş alışverişi oturumları, Toplantı’nın konusu ile ilgili olarak samimi bir diyalog ortamında görüşmelerde bulunmaları için İSEDAK Bakanlarına eşsiz bir fırsat sunmaktadır. Yapılan sunumlara ek olarak ilgili ülkeler, Toplantı konusuna ilişkin ülkelerinde yürütülen çalışmaların anlatıldığı ülke raporlarını da sunabilmektedir. Bu şekilde katılımcı Bakanlar da Toplantı konusunda İslam dünyasındaki durum ile ilgili daha net bilgi sahibi olabilmektedir. Bakanlar düzeyinde yapılan bütün bu sunumlar ve hazırlanan yayınlar belirli bir konuda farkındalığın artırılmasını sağlamaktadır. Her yıl düzenlenen İSEDAK Oturumları’nda İSEDAK’ın karar organı olarak görev alan Bakanlar, bir önceki yıl belirlenen konu doğrultusunda ilgili alanlarda kararlar almakta ve somut politika önerilerinde bulunmaktadır. Oturuma hazırlanılması amacıyla Üye Ülkelerdeki teknik uzmanların bir araya geldiği ve ilgili konuda Bakanlar oturumuna girdi sağladığı bir çalıştay da düzenlenmektedir. 2014 yılından bu yana bu çalıştayların yerini ilgili İSEDAK çalışma grup toplantıları almış ve gerçekleştirilecek görüş alışverişi oturumlarının hazırlık çalışmaları, İSEDAK çalışma grupları tarafından üstlenilmeye başlanmıştır. Bu raporda ele alınan dönem süresinde, Bakanlar görüş alışverişi oturumlarında aşağıdaki konular ele alınmıştır: • İSEDAK 29. Oturumu (18-21 Kasım 2013) “İİT Üye Ülkelerine Doğrudan Yabancı Yatırım Akışının Artırılması” • İSEDAK 30. Oturumu (25-28 Kasım 2014) “İİT Üyesi Ülkelerde Turizm Sektörünün Kalkınmasında Kamu Özel İşbirliklerinin Rolü” • İSEDAK 31. Oturumu (23-26 Kasım 2015) “2015 Sonrası Kalkınma Gündemi ve İslam Ümmetinin Kalkınma Sorunları: Temel Hizmet Sunumunun İyileştirilmesi” 63 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 7. BÖLÜM: İSEDAK YAN ETKİNLİKLERİ İSEDAK, üye ülkelerin ilgisini çekecek çeşitli yan etkinlikler ile oturumlarını zenginleştirmeyi amaçlamaktadır. Bu etkinlikler resmi görüşmelere teknik ve Bakanlar düzeyinde katkı sağlamayı ve İSEDAK’ın gündemindeki konuların daha detaylı şekilde ele alınması için farklı platformlar oluşturmayı hedeflemektedir. İSEDAK 30. Oturumu (25-28 Kasım 2014) - İSEDAK 30. Yıl Ödül Töreni Özel Oturumlar - “Sivil Toplum Kuruluşlarının (STK) İslam Ülkelerinin Kalkınma Çabalarındaki Rolü” adlı Özel Oturum - ‘’İslam Ülkelerinin Kalkınma Sorunları ve 2015 Sonrası Kalkınma Gündemi’’ adlı Özel Oturum - ‘’İSEDAK Proje Finansmanı ile Finanse Edilen Başarılı Projelerin Tanıtımı’’ adlı Sunumlar 64 - “Salgın Hastalıkların Ekonomik ve Sosyal Etkisi ile İİT’nin Müdahalesi: Ebola Vakası” adlı Yan Etkinlik Özel Sektör Etkinlikleri -15. MÜSİAD Uluslararası Fuarı ve 18. Uluslararası İş Forumu (IBF) MÜSİAD Uluslararası Fuarı ve İş Forumu, küresel ortaklıklar konusunda ticari işbirliklerine yönelik yeni fırsatlar tanımak üzere iş adamları ve yatırımcıları bir araya getirmektedir. Yabancı iş adamları ve yerel/yabancı şirketlerin katılımı ile iki yılda bir İstanbul’da düzenlenmektedir. 15. Uluslararası Fuarı, “Dünya Değişebilir: Sektörü Değiştir, Dünya Değişsin” temasıyla gerçekleştirilmiştir. - FCIC&DEİK Uluslararası Mühendislik Forumu Forum, “Turizm Sektörü Uygulamalarında Sağlık ve Kamu-Özel Ortaklıkları” temasıyla Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) ve İslam Ülkeleri Müşavirler Federasyonu (FCIC) tarafından ortaklaşa düzenlenmiştir. - Filistin Ticaret ve İş EXPO 2014” Çeşitli iş kollarından yaklaşık 40 şirketin katılımı ile düzenlenen “2014 Filistin Ticaret ve İş Forumu’nun “ açılışı, Sayın Recep Tayyip ERDOĞAN tarafından yapılmıştır. İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 Sergiler - Kudüs Fotoğrafları Sergisi Sergiyi, İSEDAK Toplantısı’na katılan birçok Türk ve yabancı firma ile heyet ziyaret etmiştir. İSEDAK 31. Oturumu (23-26 Kasım 2015) Özel Oturumlar - Özel Oturum: “Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinin ve 2015 Sonrası Kalkınma Gündeminin Uygulanması: Sürdürülebilir Kalkınmanın Finansmanı” - Özel Oturum: “Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerinin ve 2015 sonrası Kalkınma Gündeminin İzlenmesi için Veri Açığının Kapatılması” - Özel Oturum: “Sürdürülebilir Kalkınma için İşbirliği ve Ortaklık: STK’lar ve Özel Sektörün Katılımı” - ‘’İSEDAK Proje Finansmanı ile Finanse Edilen Başarılı Projelerin Tanıtımı’’ adlı sunumlar Sergiler -”İSEDAK Proje Finansmanı Sergisi: Uygulanan Projeler” - “IRCICA Uluslararası Hat Yarışması’ndan Seçilen Hat Şaheserleri Sergisi” - “Osmanlı Döneminde Haremeyn ve Tarihi Fotoğraflar Sergisi” ve - “Geçmişten Günümüze Kudüs Fotoğrafları Sergisi” 65 İSEDAK İlerleme Raporu 2013-2016 SONUÇ İSEDAK, bu raporda değerlendirilen üç yıllık dönemde yeni bir ivme kazanmış ve İSEDAK’ın görünürlüğü kayda değer ölçüde artmıştır. İSEDAK Stratejisi’nin kabul edilmesi ve hayata geçirilmesi ile Revize Statü sayesinde İSEDAK, bilgi ve tecrübe paylaşımının yapıldığı ve politika diyaloglarının gerçekleştirildiği önemli bir platform haline gelmiştir. İSEDAK Stratejisi ile ortaya konulan yeni araçlar sayesinde, Üye Ülkelerin de İSEDAK’ın çalışmalarına sağladığı doğrudan katkılar artmıştır. İSEDAK, Strateji’nin uygulamaya konulması ile daha üye ülke odaklı bir örgüt haline gelmiştir ve Üye Ülkeler’in de İSEDAK’a gösterdikleri ilgi her geçen gün artmaktadır. 66 İSEDAK, vizyonu ve misyonu doğrultusunda işbirliği alanlarında kapasitelerini arttırmaları için Üye Ülkelerin ortak işbirliği çalışmalarına etkin katılımını sağlamaya yönelik yeni mekanizmalar geliştirmiştir. Bunlar da, işbirliği alanlarında nitelikli bilgi üretilmesi ve yayılmasını sağlayan düzenli çalışma grubu toplantıları ile tanımı net bir şekilde yapılmış proje finansmanı imkânıdır. Bütün bu yeniliklerin etkisi; İSEDAK etkinliklerinin, yayınlarının ve projelerinin niceliğinin ve niteliğinin artmasından anlaşılabilmektedir. İSEDAK, Yıllık Oturumları sırasında önemli konuların görüşüldüğü Bakanlar Görüş Alışverişi Oturumlarını da düzenlemeye devam etmektedir. Üye Ülkelerin ilgili Bakanları, bu Oturumlar katılıp Görüş Alışverişi Oturumları’nın konusu ile ilgili olarak deneyimlerini paylaşmaktadır. Her yıl düzenlenen İSEDAK Oturumları, yan etkinlikler ile daha da zenginleştirilmektedir. Oturum Komitesi’nin üstlendiği yeni görevler ile birlikte SESRIC, ICDT, İKB Grubu, ICCIA, OISA ve SMIIC gibi ekonomik işbirliği alanında faaliyet gösteren İİT Kuruluşları, faaliyetlerini İSEDAK Stratejisi ile uyumlu hale getirmiş ve bu kuruluşların çalışmaları daha hedef odaklı ve tutarlı hale gelmiştir. İSEDAK, İSEDAK Stratejisi kapsamında Üye Ülkeler arasındaki ekonomik ve ticari işbirliğinin geliştirilmesi için çalışmalarını önümüzdeki dönemde daha da yoğunlaştıracaktır. Bu kapsamda, bir yandan küresel ekonomik gelişmeleri yakından takip ederken diğer yandan da Üye Ülkelerin temel kalkınma sorunlarına çözüm bulunmasına azami düzeyde önem verecektir.
