web sitesi tasarımında ve

WEB SİTESİ TASARIMINDA VE
YÖNETİMİNDE ETKİLİLİK
Türksel KAYA BENSGHİR
*
GİRİş
günümüzde internet, mesafe kavramını ortadan
ve ortak çalışma ortamı getir­
mektedir. Dünya ölçeğinde her türlü elektronik nesneye hızlı ve kolayerişim sağlayan
internet, bir taraftan geliştirilen web, elektronik posta, gopher gibi araçlarla; bireyler,
kurum ve kuruluşlar için yönetim, iletişim, eğitim alanlarında ve devlet-vatandaş ilişki­
lerini geliştirmede yeni olanaklar sağlarken, diğer taraftan, kuruluşları yönetim ve iş
yapma biçimlerini, insan kaynakları yapısını ve görev tanımlarını gözden geçirmeye ve
dijital ekonomiye uygun yeniden yapılandırmaya zorlamaktadır.
Bilgi ekonomisine
geçişin yaşandığı
kaldırarak insanlığa
bir
iletişim, dayanışma, paylaşım
İnternet ortamında, bireylere, kamu ve özel kuruluşlara ve sivil toplum örgütlerine ait
web sitelerinin sayısı gün geçtikçe artmaktadır. 1997 yılı itibarıyla web sitesine sahip
kamu kuruluşları sayısının ABD'de 20S, Kanada'da ı S3, Avusturalya'da 151, Fransa'da
104, İngiltere'de 73 ve Almanya'da ısıolduğu görülmektedir. 1 Bugün ise, tüm dünyada
50 milyon 150 bin web sitesi bulunmaktadır. ı Nua internet Survey kayıtlarına göre, A­
ralık'99 itibarıyla dünya internet kullanıcı sayısı ise, 200 milyona ulaşmıştır ..' IDe dün­
• Dr., TODAİE Asistanl. ı Donald C. Menzel,"www.ethics. gov:Issues and Challenges Facing Public Managers", PubIic Administration Review, VoIS8, No.5, Sep.-Oct. 1998, s. 445.
2 BT Haber, Sayı 248,20-26 Aralık 1999. s. 58.
3 http://www.nua.ie/surveys (Aralık. 1999).
Amme idaresi
Cil132,
Sayı
4,
Aralık 1999.
Amme idaresi Dergisi
1IS
yada 2002
dir. 4
yılında
internet
kullanıcı sayısının,
350 milyonu
aşacağını
tahmin etmekte­
Ülkemizdeki duruma baktığımızda; gerek internet kullanımının gerekse kuruluşlara ait
web site sayısının hızla arttığı görülmektedir. İnterpo Pazar Araştırma Merkezi'nin 1999
Türkiye İnternet Pazarı Raporuna göre, Türkiye'deki ISS aboneleri, ULAKNET ve
internet kıraathanelerini içeren toplam internet kullanıcı sayısı 726 bin 435 dir. 2001 yı­
5
lında ise bu rakamın 2 milyona çıkması tahmin edilmektedir.
Öte yandan, ülkemizde tek elden internet alan adı (domain name) veren ODTÜ kayıtla­
rına göre, 24 Aralık 1999 itibarıyla, toplam 15 bin 323 alan adı verilmiştir. Bu rakam i­
çinde kamu kuruluşlarının sayısı (.gov uzantılı) 349; ticari kuruluşlarının sayısı (.com u­
zantılı) 12 bin 358 ve vakıfve sivil toplum örgütlerinin(.org uzantılı) sayısı 743 dür.~
Günümüzde web teknolojileri çok hızla gelişmektedir. Bu gelişime paralelolarak, web
siteleri de kuruluşların önemli bir teknik ve yönetsel altyapısı olarak dikkat çekmekte­
dir. Bu altyapı ile, örgüt içi ve dışı iletişim etkililik kazanmakta, yeni iş olanakları doğ­
makta ve hizmetlerde verimlilik artmaktadır. Web teknolojileri, özellikle ticari nitelik­
teki kuruluşların satış ve dağıtım olanaklarını genişletmektedir. Öyle ki küçük ölçekli
işletmeler dahi, çok düşük maliyetlerle küresel pazarlarda ürünler sunarak pazarlama t~ı­
aliyetlerini gerçekleştirebilmektedir. Kimi kuruluşlar da web üzerinden sipariş ve rezer­
vasyon işlemleri gerçekleştirerek, müşterilere hızlı ve etkin hizmet sunabilmektedir.
Web teknolojilerinin kuruluşlara sunduğu bu potansiyelden enyüksek derecede yararla­
nabilmenin koşulu ise, bu teknolojiyi edinme ve yönetmede benimsenecek yaklaşımın
hem teknik, hem de yönetselolmak üzere "bütüncül" olmasıdır. Web teknolojilerine
"bütüncül yaklaşım", bir taraftan yönetsel bir sorun olarak, izlenecek web politikasının
oluşturulması, web ekibinin kurulması, kaynak kullanımı, performans ölçümü ve de­
ğerlendirme ve yasal-etik konular üzerinde durmayı; öte yandan, teknik olarak, gelişti­
rilecek web sitesini etkili kılabilecek tasarım kuralları üzerinde durmayı gerekli kıl­
maktadır. Web sitesi tasarımında ve yönetiminde etkililik ancak, kuruluşlarda başta üst
düzey yöneticiler olmak üzere, gerek web ekibinin gerek, web içeriği sağlayacak diğer
çalışanların web tasarım ve yönetimine bu bütüncül yaklaşım içinde bakmaları ile sağ­
lanabilir.
Bu makalede, web sitelerini etkili kılmanın koşulu olarak öne sürülen bütünsellik için­
de, web tasarımı ve yönetiminde önem verilmesi gereken konular ve web tasarım ve
yönetiminde yapılan yanlışlıklar ve çözüm önerileri üzerinde durulmaktadır.
WEB SİTESİ NEDİR?
Word Wide Web (WWW), internet üzerinde dağıtık bulunan bilgiye sorunsuz erişim
sağlayan ve esnek bilgi yayıncılığı sunan bir bilgi sistemidir. Bu bilgi sistem i, adına
"hipermedya" (hypermedia) ya da "üstmedya" denilen gömülü bağlantılar içeren belge­
lerden oluşan bir sistemdir. Gömülü bağlantılar, web belgelerine içerik ve değer kazan­
dırırlar. Bu bağlantılar metin, ses, video, grafik ve diğer bilgi türlerine erişimi sağlar.
4
httO://w\.... w.idcresearch.coın (Aralık, 1999).
5
BT Haber, u.k.
,. http://www.dns.rnetlı.cdlı.tr/doll1colll1f.htınl
Web Sitesi
Tasarımında
ve Yönetiminde Etkililik
119
Öte yandan, her türlü bilginin İnternet üzerinden yayımlanması HTML (Hypertext
Markup Language) -ileri Metin İmlerne DiJİ- Standart formatı ile gerçekleşmektedir. 7
Sözcük dağarcığımıza oldukça yeni giren ve sıkça duyduğumuz web sitesi terimi;
World Wide Web protokolleri ve formatlarını kullanarak kullanıcılara bilgiler, dokü­
manlar ya da veri tabanıarı sunan bir koleksiyonu ifade etmektedir.1! Bu çerçevede Web
sitesi, bir idare altındaki URL'ler kümesidir.
Tanımda
geçen URL (Uniform Resaurce Locators) kavramı ise özkaynağa erişim için
yöntemi (protokol), yer aldığı ana bilgisayarın adını ve yolunu tanımla­
maktadır. Web sitesi, web sayfalarından oluşmaktadır. Web sayfası bir ekranda sunulan
koleksiyonu ifade eder.t)
kuııanılacak
Web, yaratıcılığa izin veren bir ortam sağlar, kişiselleştirmeye olanak tanır, etkileşimli­
dir ve geri dönüşümü (feedback) izleme olanağı sağlar. Bu nitelikleri ile web siteleri,
kuruluşların iletişim, halkla ilişkiler, tanıtım, pazarlama ve satış, gibi iki yönlü etkileşim
gerektiren işlevlerinde yaygın kuBanılan posta, telefon vb. gibi geleneksel araçların ye­
rinİ almaya aday görünmektedir.
WEB TASARIMI
Web tasarımı, genel anlamda, teknik olanakları en uygun şekilde kullanarak İnternet ü­
zerinde oluşturulacak bir iletişim ortamının düzenlenmesidir. Web tasarımına gitmeden
önce, aşağıda sıralanan işlerin yapılması gerekir:
o Ulaşılacak hedeflerin belirlenmesi
o Hedef kitlenin tanımlanması
o Temel amaçların ortaya konması
o Sitede yer verilecek bilgi içeriğinin tam olarak tespit edilmesi
Web tasarımının en temel koşulu, bu site ile ulaşılmak istenen hedeflerin açık ve net o­
larak ortaya konmasıdır.'u Bu koşul yerine getirilmediğinde sitenin uzun soluklu hizmet
sunabilmesi ve kullanıcılar tarafından sıkça aranan bir site olması düşünülemez. Öte
yandan, hedef ve amaçların ortaya konması ile web'in hizmet edeceği hedef kitlenin
kimler olacağı ve bunlara hangi içerikte bilgiler sunulacağı da açıklığa kavuşur.
İster kamu, ister özel kesim kuruluşu için olsun, web siteleri yoluyla ulaşabilecekleri
hedefler ve amaçlara örnek olarak şunlar verilebilir:
medya araçları ile yürüttükleri reklam, pazarlama ve halkla i­
gibi işlevlerini etkili kılmak.
o Elektronik ticaretin olanaklarından yararlanmak.
o Müşterilere kısa süre içinde en son ürünleri (mal/hizmet/bilgi vb) sunmak
o Reklam ve tanıtım maliyetlerini düşürmek
o
Kuruluşun diğer
lişkiler
Terrana ve Margaret Isaaes, İnternet KullanıcıslOm Ağ Erişim Rehberi, TUBİT AK. ULAKBiM, Ankara,
1999, s. 38.
i! Bu tanım, The World Wide Web Federal Consorsilim taratından da benil11senmektedir.
ii Mustafa AkgUI, Internet Sunucu Araçları ve Yönetimi, Inet-tr'99, Kasım 1999. s. LO.
LU John McCoy (Ed.), Mastering Web Design, San Fransisco, Sybex, 1996, s. 14.
7
ı 20 Amme İdaresi Dergisi
o Hizmet sunulan kitle ile
etkileşimli
bir
iletişim ortamı sağlamak
üzere bir veri
tabanı geliştirmek
o Hizmet sunulan kitlelere yönelik geri-besleme niteliğinde araştırmalar yapmak
ve elde edilen bulgular ışığında yeni iş olanakları yaratmak.
o Hizmet sunulan pazarı ulusal-uluslararası boyutlarda genişletrnek ve pazara de­
rinliğine nüfuz etmek.
o Müşterilere sunulan teknik hizmetlerin maliyetlerini düşürmek.
o Müşterilere sunulan mal ve hizmetlere ilişkin kuııanım kılavuzu niteliğindeki
öneri bilgileri sunmak.
Web sitesi
tasarımında
izlenecek adımları
şöyle
özetleyebiliriz: 1l
Kavramsal Tasarım: Teknik yönü ağır basan, yaratıcılık gerektiren ve mevcut iş sü­
reçlerini gözden geçirmeye zorlayan bu aşama oldukça önemlidir. Büyük boyutlarda
zaman ve para harcamayı gerektiren kavramsal tasarımda, ulaşılacak hedefler ve önce­
likler üzerinde durulur. Sitenin neler içereceği belirlenir ve yapısı tasarlanır.
Tasarım: Bu aşamada kimin neyi, ne zaman ve
zere teknik detaylar belirlenir.
Teknik
nasıl yapacağını
planlamak ü­
İçerik Üretimi: Metin, ses, görüntü vb. gibi çeşitli biçimlerde olan mevcut içerik web
formatlarına
çevrilir. Grafik
tasarımcıları,
yazarlar ve editörlerin
katkılarıyla
yeni içe­
rikler üretilir.
İçerik ve Yazılımlarm Bütünleşmesi: Web'de yer verilecek tüm içerikler web sayfala­
rına aktarılır.
kası
Web geliştiriciler ve programcılar birlikte
ile web sitesine etkileşimli bir nitelik kazandırır.
geliştirdikleri
online sorgu ban­
Test ve Kalite Kontrol: Teknik altyapı ve içerik test edilerek donanım,
yazılım, darbo­
giderilir. Tüm web ekibinin katkısını gerektiren bu aşamada içerik üzerinde
gramer ve yazım hataları denetlenir; kullanıcıların s~falara kolay erişip erişemedikleri
test edilir.
ğazıarı
Açılış ve Tanıtım: Bu aşamaya kadar son halini alan site, kullanıcıların hizmetine su­
nulur. Ancak, daha geniş kitleye ulaşabilmek için gerek internet üzerinden gerekse ge­
leneksel medya araçları ile siteyi tanıtıcı faaliyetlerin yapılması gerekir. Bu faaliyetlerin
sürdürülmesine kurumların pazarlama birimlerinin katkılarının yanı sıra, halkla ilişkiler
birimlerinin de katılmaları önemlidir.
İçerik ve Teknolojik Bakım: Sitenin içerik ve teknolojik bakımının yapılması, sitenin
ve sürekliliğini sağlar. Bu aşamada sürekli olarak içerik
güncellenir ve doğruluğu denetlenir.
güncelliğini, etkililiğini
ii
Bill Sweetman, "WebSite Strategies", Internet World Magazine, Vol. 8. NO.3. March, 1997, s. 2A.
Web Sitesi
Tasarımında
121
ve Yönetiminde Etkililik
Kullanımın İzlenmesi: Ziyaretçi bilgileri ve kullanım istatistiklerinden elde edilen bul­
gular ışığında, sitede var olan sorun alanları tespit edilir ve gerekli düzeltmelere gidilir.
Bu amaçla kuııanımın izlenmesinde detaylı istatistiksel bilgileri toplayan ve analiz eden
yazılımlardan yararlanılabilir.
Web tasarımında yapılan işleri, içerik düzenlenme, kimlik oluşturma ve etkileşim dü­
zenleme olmak üzere üç başlık altında özetleyebiliriz. n İçerik düzenlemede, sitede yer
verilmesi ....e karar verilen bilgilerin düzenlenmesi, hazırlanması, dizin yapısının (link
çatısının) kurulması ve yazılması işleri yapılır. Bu aşamada kullanıcıların bu bilgilere
kolayerişimlerini sağlayacak eylem planları geliştirilir ve tasarıma yansıtılır. Hedef,
kulanıcılara gereksinim duyabilecekleri içeriklere aşırı bilgi yüklemeden ve dolaşırnda
kısır döngü (kaos) yaratmadan ulaşabilmelerini sağlatmaktır.
Sitede kurumsal kimlik düzenlemesine gidildiğinde ise, web sitesinin kurumun dışa a­
en önemli bir penceresi olduğu göz önüne alınarak, oldukça dikkatli, titiz bir ça­
lışma ile hazırlanan yapı, temel misyon, işlevler ve tanıtıcı diğer bilgiler özlü olarak
yansıtılır ve gerekli güncellemeler zamanında yapılır. Bu aşamada yapılacak en küçük
hata, kurumun imajını telafi edilmesi zor biçimde zedeler.
çılan
Etkileşim düzenlernede ise, hazırlanan içeriklere kullanıcıların
rine ve anlayabilmelerine yönelik önlemlere yer verilir.
hızlı,
kolay
erişebilmele­
bir başka önemli konu da web içeriğinde bütünlüğün sağlanmasıdır.
bütünlük. web'in kullanıcılara gereksinim duydukları bilgiyi, bilginin
kaynağı nerede. na~ll. hangi biçimde olursa olsun. sorunsuz sunabilmesine zemin ha­
zırlar. Bu özellıği ıle web. kuııanıcılara gereksinim duyduklan bilgileri ayrı ayrı bilgi
kaynaklarına ba)vurınalarını ortadan kaldırarak, bir adresten ulaşmalarına olanak tanır.
İçerikte bütünlük sağlamak için de web tasarımına giderken, web'de yer verilen başlık­
larda. anahtar kelimelerde ve koleksiyonlarda linkler kurmaya özen gösterilir. Ll Ancak,
çoğunlukla içerik bütünlüğünü sağlamak kolay bir iş değildir. Piyasada, bu amaçla ge­
liştirilmiş içerikleri bütünleştiren yazılımlar bulmak olanaklıdır.
Web
Web
tasarımında
içeriğinde
Web sitesi tasarımında tüm bu özeııiklerin yanı sıra. sitenin hizmetlerini sunacağı ku­
rumun temel misyonunun da dikkate alınması ger~kir. Örneğin bir eğitim kurumu için
hazırlanacak web tasarımı, bir seyahat acentası için hazırlanacak olan tasarımdan farklı­
dır.
Bir Eğitim Kurumu İçin Web Tasarımı Nasıl Olmahdır?
kurumu, web sitesinde sunmak istediği bilgileri mevcut araç, gereç ve dona­
ile hizmet vermeyi amaçladığı hedef kitlenin özelliklerine göre tasarlamalıdır.
Kurum, web sitesinde eğitim, öğretim, öğrenim ya da başvuru (referans) kaynaklı bir
hizmet sunmayı amaçlıyorsa, ancak, bu farklı amaçların özelliklerine uygun tasarımlar
geliştirdiğinde, hedeflerine daha çabuk ve etkili ulaşabilir.
Bir
eğitim
nımları
ıı Önder GÜrkan. "Web Tasarımında Tasarım", Iınp:/lincHı-l,n.ıneıu.cdu.tr/hildirilerhasarim.httı1. (Kasım.
1997) .
il Jukob Nielsen. "Content Integratian". huP:l!I"VWW.llSt·it.nlııı/ulcrıbm:!l)t)0627.lıııııl (Ekim, 199\)).
Amme İdaresi Dergisi
122
Bu bağlamda, eğitim faaliyetleri gerçekleştirmek amacını taşıyan bir web sitesi tasarımı,
oldukça basit yapılı; verilmek istenen mesajların net yansıtıldığı ve hedeflerden uzak­
laşmaya neden olacak bağlantıların (link) yer almadığı bir tarzda yapılmalıdır. Bu site­
den eğitim alacakların aynı bilgileri görmelerini sağlamak için ileri ve geri seçenekleri
akılcı kullanılmalıdır. Bu türdeki web sayfasında oturumların ne kadar süreceği belir­
tilmelidir.
Öğretim amacıyla
web sitesi geliştirildiğinde, eğitim amacıyla geliştirilen web sitesin­
den farklı olarak konuların daha derin işlenmesi ön planda olmalıdır. Bu nedenle
web'de sunulan bilgilerin konuyla ilgili çeşitli bağlantılarla (Iink) desteklenmesi etkili­
Iiği artırır.
Akademik amaçlı web sites.i tasarlamasında, daha farklı nitelikler ön planda tutulmalı­
dır. Her şeyden önce akademik amaçlı hazırlanacak sitenin hedef kitlesi kendi kendine
öğrenen oldukça eğitimli kişilerdir. Bu özellik nedeniyle sitede sunulacak bilgiler esnek,
etkileşimli ve doğrusalolmayan bir yapıda sunulmalıdır. Tasarım hızlı erişime olanak
sağlamalıdır. Sitede sunulan bilgilere açılım sağlamak üzere, bağlantılar eklenmelidir.
İlgi alanları, farklı, zaman baskısı içinde olan akademik okuyucuları ilgi alanlarına he­
men yönlendirebilmek için sitede dizinlere, içindekiler sayfasına, grafiklere yer veril­
melidir. Siteden çıktı alma işlemi kolaylaştırılmalıdır.
Web sitesi referans amaçlı tasarlanmak istendiğinde ise, en iyi tasarım şekli içeriği ve
menü yapısı hızlı erişime, yükleme ve kolay çıktı alma olanağı sağlayan yapıda olması­
dır. Bu tür tasarımda erişim kolaylığı sağlamak için grafikler az sayıda ve minimal bo­
yutlarda tutulmalıdır. Tasarımda sunulan bilgiler dizinli olmalıdır.
WEB YÖNETİMi
incelenen web tasarımını etki.li kılabilecek ortamın o­
bulunmak üzere, bir web politikasının belirlenmesinden, dış
kaynak kullanıma, web tasarım ve yönetim işini sahiplenecek bir web ekibinin oluştu­
rulmasına, site ile gündeme gelebilecek güvenlik, yasal ve etik konuların açıklığa ka­
vuşturulmasına ve nihayet geri-bildirim sağlamak üzere sitenin performans ölçümünün
yapılmasına ve değerlendirilmesine kadar uzanan işleri içerir.
Web yönetimi,
yukarıda ayrıntılı
luşturulmasına katkıda
Nasıl
Bir Web
Politikası?
Web sitesi açan kuruluşların, bu site ile ulaşmak istedikleri hedeflere bir çerçeve getir­
mek üzere izleyebilecekleri bir web politikası oluşturmaları beklenir. Ancak, kururnca
kabul edilebilir bir web politikası geliştirmek kolay bir iş değildir. Böyle bir politikanın
formüle edilmesinde web sitesinden ne beklendiğini ve hangi hizmetleri yerine getire­
ceğini, gerekli donanım, yazılım ve insangücünün nasıl sağlanacağının üzerinde duru­
lur. Örneğin bir web sitesinden beklentilere ilişkin politika geliştirmeye aşağıda örnek
olarak sunulan sorulara verilen yanıtlar yardımcı olabilir:
o
Site, okuyuculara nitelikli bilgilere
erişme kolaylığı sağlamayı mı
o Site, kurum personeline multimedya basım deneyimleri
yor?
hedefliyor?
kazandırmayı mı
hedefli­
Web Sitesi
o
Tasarımında
Site,
ve Yönetiminde
araştırmacılara
Etkililil~
bir test yapma zemini mi
123
sağlıyor?
Kurum perspektifinden bakıldığında, site ile ulaşılmak istenen hedefler açık ve net ola­
rak ortaya konmalıdır. Bu noktada oldukça genel ve muğlak olan hedeflerden kaçınma­
lıdır. Nitekim web politikasına böyle yaklaşıldığında açık ve net olarak ortaya konan
hedefler olmadığında web yönetiminde önemli geribesleme sağlayacak değerlendirme­
ler de yapılamaz.
Geliştirilecek
rıyla
Dış
web politikasının, kurumun genel bilgi teknolojileri ve internet politikala­
uyumu da üzerinde önemle durulması gereken bir konudur.
Kaynak
Kullanımı
Web projelerinde, internet iş modellerinin oluşturulması, müşterilere online ü­
rün/hizmet/bilgi sunma, web sitesinin bilgi mimarisini oluşturma, sitenin tamamına
hizmet verecek şekilde tarama mekanizmaları geliştirme ve siteyi kullananlarla site tasa­
rımcıları arasında karşılıklı geribesleme sağlayıcı ortamlar yaratma gibi daha çok teknik
nitelikli işlerin yürütülmesinde donanım, yazılım, deneyim ve uzman insangücüne ge­
reksinim duyulmaktadır.
Donanım
ve yazılımların temin edilmesi için gerekli finansal kaynaklar bir tarafa, bu
yürütebilecek teknik bilgi ve beceriye sahip insangücü bulmak ve bunları sürekli
istihdam etmek, çoğu zaman güç olmaktadır. Özeııikle, genelolarak ücretlerin düşük
olduğu ülkemiz kamu kuruluşlarının bu nitelikteki personeli sürekli istihdam etmesi o­
lanaksız görünmektedir. Bu kısıtlılıklar göz önüne alındığında, kuruluşlar web projele­
rinde kimi teknik özellikteki işler için dış kaynak kuııanımına gidilebilmektedirler. An­
cak, web projelerinde dış kaynak kullanımı konusu, üzerinde önemle durulması gereken
bir konu olduğu unutulmamalıdır.
işleri
Web tasarımında dış kaynak kuııanımına uygun olabilecek işler arasında; grafik çizme,
çok dilde çeviri yapma, web programları geliştirme, server yönetme ve kullanım ana­
lizleri yapma sayllabilir}4 Web'in etkili olmasında önemli katkı sağlayan grafikler, gör­
sel tasarım yeteneği güçlü olan uzmanlar eliyle geliştirildiğinde, web içeriğini daha
fazla zenginleştirebilmektedir. Öte yandan, dünyaya hizmet vermek üzere hazırlanan
web'lerin farklı dillerde geliştirilmesi de profesyonel çevirmenlere gereksinimi artır­
maktadır.
Web sitesi
tasarımının kuruluş
nılacağına ilişkin
karar,
içinde
mİ gerçekleştirileceği
aşağıda sıralanan
sorulara verilecek
ya da
dış
yanıtlar
kaynak mı kulla­
çerçevesinde alına­
bilir.
14
o
Kurumda web tasarımını üstlenebilecek teknik bilgi ve
personel var mı?
deneyİIne
o
Kurumun mevcut teknolojik alt yapısı web tasarımı ve yönetimi için yeterli mi?
sahip uzman
Jakob Nielsen, "Should You Outsource Web Design?", http:!h,vw\v.1I.~l'il.l'oın/alcrıbox/9i\O()2g.11Iıııl . (lune,
1998).
Amme İdaresi Dergisi
124
o Web sitesini içerik olarak besleyebilecek bilgi-beceri-birikimine sahip uzman
personel var mı?
o Web tasarımına
Tasarımın
ayrılabilecek
kurum içinde
finansal kaynaklar yeterli düzeyde mi?
gerçekleştirilmesi öngörüldüğünde şu
noktalar önem kazan­
maktadır.
o Kurumun web
tasarım
luşturabilme şansı
ve yönetimine
nedir?
katkıda
bulunabilecek bir web ekibi o­
o Bu ekipte deneyimli bir web proje yöneticisi, internet stratejisti, web editörü,
grafik tasarımcısı, HTML, CGl/JavaJActiveXprogramcısı, yabancı dil uzmanı
istihdam edebiliyor mu?
o İnternet web donanım alt yapısı yeterli mi?
Eğer
tüm bu sorulara tatmin edici yanıtlar verilemiyor ise, bu kuruluş için web projesin­
gitmek iyi bir seçenek olabilir. Web projesinde dış kaynak kuııanım yoluna
gıdildiğinde ise şu sorular üzerinde durulmalıdır:
de
dış alıma
o
Dış alıma
karar verdiğiniz firmalar
o
Kuruluşunuz
hedef ve
amaçları hakkında
o Bu kuruluşlar, kuruluşunuzun
aktarabilecekler?
o Web sitesinin
bilirler?
o
o
tanıtımı
kuruluşunuzu
ne derece tanıyorlar?
ne kadar bilgi sahibiler?
kimliğini/misyonunu
ve halkla
ilişkiler
web
hizmetlerini
geliştirmede
Geliştirecekleri web sitesinin etkili olabilmesi için web
gi yöntemleri izleyecekler?
Kullanacakları yazılımlar
program
kodları mı
neler? Programları
kullanacaklar?
tasarımına
tasarım
geliştirecekler
ne derece
neler yapa­
sürecinde han­
mi? Yoksa
hazır
o İnternet donanım alt yapıları ne düzeyde? Teknoloj ik gelişmelere göre yeni­
lenme düzeyleri ne?
o Kendi web siteleri ne durumda?
mi?
o Kurum ne kadar süre ile
dış
Erişim hızı, tasarım etkililiği
kaynak
kullanımına
yeterli düzeyde
gidecek?
Kuruluşların dış kaynak kullanımının getireceği yararlar ile maliyeti iyi dengelemeleri
gerekir. Maliyet olgusu içinde örgütsel öğrenmede kaybedilecek zamanı da düşünmek
gerekir. Nitekim dış kaynak kullanımında oldukça düşük düzeylerde örgütsel öğrenme
gerçekleşmektedir.
Web sitesinin dış kaynak kullanmak yerine kurum içinde gerçekleştirilmesine karar ve­
web teknolojilerinin yönetiminden etkili tasarımına ve performans ölçümü­
nün yapılmasına kadar web yönetimini ilgilendiren tüm konularda rol alacak bir web e­
kibinin oluşturulması, web projesinin başarılı sürmesi için ön koşulolmaktadır.
rildiğinde,
Web Sitesi
Tasarımında
ve Yönetiminde Etkililik
Web Ekibi Kimlerden
125
Oluşmahdır?
Web ekibinde rol alması beklenen görevlilerin kimler olabileceğinin yanıtı, web yöne­
timinde yürütülen işlere daha yakından bakıldığında kolaylıkla bulunabilir. Web proje­
lerinde, donanım boyutunda web server' in kurulması, yazılımların yüklenmesi ve ba­
kımıarın yapılması gibi teknik işlerin yürütülmesi kadar, kurumun internet ve web poli­
tikalarının oluşturulması ve buna ilişkin kararların alınması~ web içeriklerinin belirlen­
mesi; html formatlarının hazırlanması yani web programlarının yazılması; oluşturulan
web sayfalarının güncellenmesi ve edit işlerinin yapılması söz konusu olabilmektedir.
Bu
bağlamda,
web ekibinde, internet stratejisti; internet teknolojileri yöneticisi, web yö­
(webmaster), web tasarımcısı, web editörü, web içerik yöneticisi ve web içerik
sağlayıcılarından oluşan kadrolara yer verilebilir. Elbette ki, bu kadrolardan hangilerin­
den ve ne sayıda olacağı kurumun büyüklüğüne, hedeflenen web sitesinin niteliğine
netiCisİ
bağlıdır.
İnternet Stratejisti: Kurumun internet kullanımına ilişkin tüm konularda politikalar ge­
liştirir;
uygulamada ortaya
çıkan
sorunlara üst yönetimin
desteği
ile çözümler üretir.
İnternet stratejisti aynı zamanda kurumun ulusal bilgi ekonomisine katkı sağlayabileceği
alanların
tespit edilmesine ve bu alanlardaki
fırsatların değerlendirilmesine
yönelik ça­
lışmaları yürütür. İnternet stratejisti kurumu geleceğe hazırlamakla sorumludur. Bu a­
maçla stratejiler geliştirir, uygular ve yönetir.
Günümüzde gün geçtikçe gelişen ve örgütler için giderek vazgeçilmez bir araç konu­
muna gelen internet'in örgütlerle bütünleşmesi misyoRunu üstlenen teknik ekibin içinde
internet stratejistinin önemi giderek artmaktadır. Öyle ki bu alandaki yazında, web eki­
binde, "webmaster'in "yerine "internet stratejisti"nin bulunmasının ve "webmasterılların
kendilerini "internet stratejisti" olarak görmelerinin daha uygun olacağı görüşünü savu­
nanlara rastlanmaktadır. 15
İnternet Teknolojileri Yöneticisi: Genelolarak kurumun internete açılması için gerekli
donanım, yazılım, eğitim gibi konularda altyapıyı oluşturma ve idame ettirmeye yönelik
çalışmalar yapar.
adlandırılan web yöneticisi. web sitesinin o­
güncellenmesi ve etkili olarak hizmet sürmesi için gerekli işlerin yönetil­
mesinden sorumludur.
Web Yöneticisi: "Webmaster" olarak da
luşturulması,
Web yöneticisinin temel
işlevlerini şöyle
özetleyebiliriz:
o Web sitesinin sürekli geliştirilmesi ve iyileştirilmesi çalışmalarını yönetme.
o
Web program üretimini (html
o Kurumun internet/intranet
teknolojileri yöneticileriyle
15
kodlarının
üretimi vb.) yönetme.
konusunda internet/intranet ya da bilgi
bulunma.
görüş alış-verişinde
John. S. Rhodes:'Say Goodbye to "Webmaster". Say Hello to "Internet Strategist", Webworld.
8.Feb.1999.
126
Amme idaresi Dergisi
o Sitede yer verilecek bağlantıların (hyperlink) yapılandırılması çalışmasını yü­
rütme.l(ı
o İçerik
sağlayıcıların
web
uygulamaları
formatına aktarmaları konularında eğitim
ve mevcut dökümanları html
faliyetlerini planlama ve gerçekleş­
tirme.
o Teknolojik gelişmeleri sürekli izleyerek bunların web sitesine yansıtılması
konusunda
çalışmalar
yapma.
Web Tasarımcısı: Web içeriğinin düzenlenmesine çerçeve oluşturacak programlar üre­
tir. Web tasarımcısının algoritma geliştirme ve programlama teknik bilgi birikiminin
yanı sıra, görsel iletişim kavramları konusunda donanımlı olması; temel tasarım pren­
siplerini, form renk ilişkilerini, tipografi kurallarını bilmesi; tüm tasarım ve sanat alanla­
rında bilgili, birikimi i olması ve bu birikimini tasarıma yansıtması beklenir.
Web Editörü: Web sitesinde sunulmak üzere hazırlanan web sayfasındaki bilgileri dil­
bilgisi kontolünden geçirerek gerekli düzeltmeleri yapar; site bilgilerinin güncelliğini
izler ve korur; sunulan bilgilerin mevcut yasa ve düzenlemelere uygunluğunu denetler.
İçerik
Yöneticisi: Web sitelerinde yer alacak bilgilerin web formatlarında üretilmesine
yönetir. Birimlerde içerik katkısı sağlayacak personele mevcut dokümanları
web formatına aktarma konusunda eğitimler verir ve web içerik sağlayıcısı olarak yeti­
şen personel arasında eşgüdümü sağlar.
ilişkin işleri
İçerik Sağlayıcılar: Kurumun her biriminden seçilerek, web içerik sağlayıcısı olarak
yetiştirilen
görevlilerdir. Temel
işleri,
sitede yer verilecek
bilgildokümanları
weh
formatlarına aktarmaktır.
Ülkemiz kamu kuruluşlarının çoğunda web projelerinde henüz bu kodrolardan oluşan
ve web konusunda yetişmiş profesyonel bir web ekibi oluşturmadıkları; web tasarım ve
yönetiminin yalnızca bilgi işlem merkezi personelince yürütüldünü gözlemlemekteyiz.
Bu durum, her ne kadar kurumlarda bu tür ekihi kurmada yeterli teknik personel bulma­
nın güçlüğü ile açıklanabilse de, bu sonucun, daha çok, kurum üst düzey yetkililerinin
ve hatta bilişim personelinin web yönetimine, teknik ve yönetsel bir bakışla bütüncül
yaklaşmamalarının bir uzantısı olduğunu söyleyebiliriz. Nitekim, genellikle bu kuru­
luşlarda teknik bir bakışla web sitesi işinin kurumun BİM ekibinin işi olduğu düşünül­
mekte; bu makalede dikkat çekilen bütüncül yaklaşımın bir diğer ayağı olan yönetsel
bakışın göz ardı edildiği gözlemlenmektedir.
Yasal ve Etik Konular
Kurumsal web sitelerinin oluşturulmasında sitede sunulan içerikleri n yasal ve etik
normlara uygunluğunun sağlanması, üzerinde durulması gereken önemli bir olgudur. Bu
bağlamda, kurumların aşağıda sıralanan sorulara uygun yanıtlar bulması beklenir.
o
ii>
Kurum web sitesi ile sunulan hizmetler mevcut
rece yasaldır?
Bilgi için bkz. htt[?:/iwww ...:io.coın/forım/c:ınxrs!job.lıtml .
yasaların çizdiği
çerçevede ne de­
Web Sitesi
Tasarımında
o Bu hizmetlerin
o
127
ve Yönetiminde Etkililik
içeriği
Düşünce özgürlüğü
ile ilgili olarak yasalar
ile web
içeriğinin
karşısında
denetlenmesi
kim sorumludur?
olguları nasıl bağdaştırılabilir?
Her ne kadar bu sorulara yanıtları, üst düzey yöneticilerin ve web ekibinde yer alan
internet stratejistinin vermesi beklense de konunun içeriği itibariyle, bu sorulara yanıt
verebilecekler arasında hukukçular ve filozofları da sayabiliriz.
Web yönetiminde yasal ve etik çerçevede üzerinde durulması gereken konular arasında
başta sosyal sorumluluk olmak üzere, pornografi, telif ve patent hakkı, kişisel bilgilerin
gizliliği,17 bilgiye eşit erişim hakkı ve sitelerde yer verilen reklamlar karşılığı sponsor e­
dinmeyi sayabiliriz.
Bu konularla ilgili olarak, internetin yoğun kuııanıldığı ülkelerde yeni yasal düzenle­
melere gidildiği görülmektedir. Örneğin, ABD'de Fedaral web site yöneticilerinin kişi­
sel bilgilerin gizliliğine yönelik uymakla yükümlü oldukları ilkelere ilişkin bir muhtıra
(Memorandum for Chief Information Officers and Federal Webmasters) bulunmaktadır.
Bu muhtıra da şu ilkelere yer verilmiştir.
lx
I. Web sitelerinde
rilecektir.
2. vatandaşların kişisel
Gizliliği doğrudan
bilgilerinin
gizliliğine
etkileyen web teknolojilerindeki yeni
üst düzeyde önem ve­
gelişmelere
ayak uyduru­
lacaktır.
3. Kamu, internetten
cektir.
4. Kişisel
sağlanan kişisel
bilgilerin
gizliliği
bilgiler ancak gizlilik bildirgesine uyularak
5. Metin, grafik, ses, görüntüden
oluşan
ile ilgili olarak bilgilendirile­
kullanılabilecektir.
tüm belgelerde de gizlilik prensibine uyula­
caktır.
6. Bilgi Edinme Özgürlüğü Yasası ve 1974 (Freedom of Information Act (FAO) Kişi­
sel Bilgilerin Gizliliği Yasası (Privacy Act of 1974) arasında denge kurulacaktır.
7. Sistem yöneticileri
8. Kamu
tarafından erişilen
kuruluşlarının kişisel
kukçuları
da, internet ve web
bilgilerde de gizlilik ilkelerine
bilgilerin
uyulacaktır.
gizliliği
uygulamaları
konusunda görevlendirdikleri hu­
ile ilgili kararlara katılacaklardır.
Ülkemizde de bu konulara düzenleme getirmek üzere yeni yasalar hazırlanmaktadır.
Bunlara örnek olarak, henüz TBMM'de görüşülmekte olan Bilgi Güvenliği Yasa Tasarı­
Sı19 ve Bilgi Edinme Hakkı Yasalo taslağı verilebilir.
17
IK
Burada söz edilen gizlilik, kişisel bilgilerin elde edilmesi. kullanılması ve yayımının sonuçlarıyla ilgilidir.
Joan C.Steyaert, "Memorandum for Chief Information Officers and Federal Webmasters",
http://www.itpolicv.gsa.gov/ırıke/fedwebm/privucv.hıl1l.
1'1
20
Bu yasa taslağı ile ilgili geniş bilgi, BT Haber. 15-21 Kasıııı 1999. Sayı 243. s. 1-3'den alınabilir.
İdari Usul ve Bilgi Edinme Hakkı Kanunu.
.
http://basbakanlik.gov.tr/gencl crcvekal1unlarlidariusul!/idariusul .hı illi .
Amme İdaresi Dergisi
l2R Performans Ölçümü ve Değerlendirme
Örgütlerde bilgi, hizmet/ürün sunma aracı olarak yaygın kullanım alanı bulan web tek­
noloj ilerinin beklenen faydaları saglayabilmesi için, belli bir program çerçevesinde per­
formans ölçümleri..in yapılmasını ve değerlendirilmelerini gerektirmektedir. Özellikle,
websitesi açarak halka hedefledikleri hizmetleri web aracılığı ile daha hızlı ve etkili su­
nan kamu kuruluşları bu ölçüm y'.e değerlendirme ile kamuya sunulan hizmetlerin etkili­
liğini gözden geçirebilme ve devlet-vatandaş ilişkilerini güçlendirme olanağı elde et­
mektedirler.
Web sitesinin performans ölçümünde, genelolarak sitenin niteliği ve kullanışlılığı üze­
rinde durulur. Bu bağlamda, öncelikle sitenin etkili olabilmesi için taşıması gerekli ni­
telikler tanımlanır; sitenin kurumun genel misyonu ile uyumlu içerikteki hizmetleri
sunmasını değerlendirmede kuııanılacak nesnel ölçütler geliştirilir ve bu ölçütlerin genel
geçerliliği ve uygulanabilirliği test edilerek gerekli düzeltmeler yapılır.
Kuruluşlar
aşağıdaki
web sitelerinin performans ölçümüne gitmeden önce, planlama aşamasında
sorulara yanıtlar bulmaya çalıştıklarında daha başarılı ölçümler yapabilmek­
tedir. 21
oluşmaktadır?
o
Sitenin hedef kitlesi kimlerden
o
Performans
o
Performans ölçümünün maliyeti ne olacak ve ne kadar zaman
o
Performans ölçümüne kimler katılacaktır? (Web ekibi
da kurum dışı kullanıcılar vb gibi)
değerlendirmede
Performans ölçümünde
o
o
şu
tam olarak ne, niçin ölçülecektir?
konular üzerinde
alacaktır?
elemanları,
kurum içi ya
durulmalı<;llr: 22
İçerik (sunulan bilgiler ne ölçüde kapsamlıdır?)
Güncellik (bilgilerin yayınlanma ve web'de sunulma tarih ve zamanı, web say­
güncellenme sıklığı)
falarının
o
Kullanıcının
tatmin düzeyi, (web hizmetlerinden
kullanıcılar
ne ölçüde yarar la­
nabiliyorlar?)
karşılıyabiliyor?)
o
Etkililik (site kurum hedeflerini ne ölçüde
o
Verimlilik (web hizmetlerine yapılan harcamalar ve harcanan zamana karşın
elde edilen getiriler yeterli mi?)
o
Kişisel bilgilerin gizliliği, bilgi güvenliği, bilgilenme özgürlüğü gibi yasalara
uygunluk.
Web sitelerinin performans ölçümü kadar çeşitli kriterler bazında değerlendirilmesi de
web tasarım ve yönetiminde etkililiğe ulaşmak için gereklidir. Değerlendirme site o­
daklı, kullanıcı odaklı, tasarım odaklı ve geliştirme odaklı olmak üzere çeşitli şekillerde
21
Charles R.MeClure, "Performans Measures For Federal Ageney Web Site", hrtp:l/www.i::.ıweb-sVLedu.
22
a.k.
Web Sitesi
Tasarımında ve
129
Yönetiminde Etkililik
yapılabilmektedir. Örneğin
site odaklı değerlendirmede kullanılabilecek somut kriterler
arasında, şunları sayabiliriz: 2.
ı
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
o
Sunulan bilgiler ne derece doğru?
Sayfaları yazan kim? Yazarla iletişim kurulabilir mi?
Dokümanın amacı ne, neden üretilmiş?
Yazar bu dokümanı yazmada ne kadar yetkili?
Dokümanda yer alan bilgiler ne derece doğru ve güvenilir?
Dokümanı kim yayınlamış? Webmaster mı? Yoksa bir başkası mı?
Sitede sunulan bilgiler ne ölçüde nesnel ve detaylı?
Sitede sunulan bilgiler neyi amaçlamaktadır?
Sitede sunulan bilgiler ne ölçüde güncel? Ne zaman güncellenmiş?
Dokümanda yer verilen bağlantılar (linkler) güncelmi?
Sitenin kapsamı ne?
Sitede sunulan dokümanlara erişmek için yazılımlara gereksinim var
Dokümanlarafbilgiye erişim ücretli m i?
mı?
Henüz emekleme safhasında bulunan ülkemiz kamu kuruluşlarına ait web sitelerinde
hala tasarım çalışmaları devam ettiği için, bu türlü, bir performans ölçümü ve değerle n­
dinne çalışmalarının pek yapılmadığı gözlenmektedir.
Günümüzde web donanım ve yazılım teknolojileri alanında yaşanan hızlı gelişmeler,
web yönetimini de giderek daha etkili kılmakta ve web yöneticilerine büyük kolaylıklar
sağlamaktadır. Önceleri zor, hatta yapılması olanaksız olan kimi işler bu yazılımlarla
daha kolay, hızlı ve ucuza yapılabilmektedir. Örneğin, web kalite kontrol yazılımları,
web sitesindeki kırık linkleri görme, sitede yer alan en büyük ve en yavaş sayfaları tes­
pit etme olanağı sağlamaktadır. Web log analiz yazılımları ile bağlantıların yüklenme
zamanları kolaylıkla tespit edilebilmekte ve siteyi ziyaret edenler hakkında "kim, ne
zaman, nerede ve nasıl" sorularına yanıtlar verebilmektedir. Web güvenlik yazılımları
ile web sunucularındaki güvenlik gedikleri kolaylıkla tespit edilebilmektedir.
Ancak, web teknolojisindeki hızlı gelişmelere rağmen, uygulamada weh üretim ve yö­
netiminde insan kaynaklı teknik ve yönetsel yanlışlıklar yapılmaktadır.
WEB TASARıM VE YÖNETİMİNDE NE TÜR YANLıŞLIKLAR
YAPıLMAKTADıR?
BU YANLıŞLIKLAR NASIL GİDERİLEBİLİR?2~
Uygulamada web tasarım ve yönetiminde başta web politikası
web'in etkiliğini azaltan pek çok yanlışlığa rastlanmaktadır.
Web
yokluğu
olmak üzere
Politikası Yokluğu
Uygulamada özellikle ülkemizde, kurumsal web sitelerinin çoğunlukla, yöneticilerin
ile bir politika geliştirilmeden kimi ihtiyaçlara yanıt vermek üzere (tanıtım, bilgi­
isteği
23 Michael Engle, hıt[2://www.library.comdJ.cJuiokıııd/wcbnal lhııııL. 2~ Jakob Nielsen, 'Top Ten Mistakes in Web Design"', hıtp:/!I\ \\ \\ .lIsı~il."()llı/:ıkıb{):\/l)(ı1!5Jıillıl. (May 1<)<)6). Amme idaresi Vergisi
130
lendirme vb.) sunulduğu dikkat çekmektedir. Oysa, her web sitesinin ulaşmak istediği
hedefler, geliştirilen web politikası içinde somutlaşır. Eğer bir sitenin önceden öngü­
rülmüş bir politikası yok ise gelişmesi ve okuyucuların beklentilerini karşılayacak doyu­
ruculukta olması düşünülemez.
Bu nedenle web sayfası açmadan önce bu siteden beklentilerin tüm kurum yetkililerinin
katılımıyla belirlenmesi ve bunlar ışığında bir web politikasının oluşturulmasına önem
verilmelidir.
Web Sitesini Örgüt ŞemasıDa Göre Düzenlemek
Web sitesinde yer verilecek bilgilerin kurumun örgüt şemasına uygun olarak düzenlen­
mesi kurum için uygun görünse de, web okuyucuları için kullanışlı olmayabilir. Bu ne­
denle potansiyelokuyucu kitlesinin bu siteyi neden kullanmak istcdiklerİ­
gereksinimleri-göz önüne alınarak tasarlanan sitdcr, daha iyi hizmet sunabilmektedir.
Web Bakımı İçin Bütçe Ayırmama
Web sitesi açan kurumlar en ai bu siteyi oluşturmak için duydukları finansal kaynaklar
da sitenin güncelliğini korumak ve geliştirmek üzere bakımını sağlamak için
de kaynak ayırmak zorundadırlar. Bu yapılmadığında eskiyen sayfalar ve bağlantısı ölen
linklerden oluşan bir site ile karşı karşıya kalınacağı için, o ona kadar yapılan harcama­
lar boşa çıkacaktır. Bu duruma düşmernek için, kurumlar finansal desteği yalnızca siteyi
kurmaya değil aynı oranda bakım faaliyetleri için de sağlamak durumundadırlar.
oranında
Karmaşık
URL Adresleri
Kullanıcılar
zaman zaman web site adreslerini yazmak durumunda kalmaktadır. Bu ne­
ve çok sayıda harften oluşan karmaşık adreslerin yazımı kullanıcıları
zorlamaktadır. Hata yapma olasılığını azaltmak ve kullanicıları sıkmamak için adresler
denle özel
işaretler
olabildiğince yalın olmalıdır.
Biyograti
Yokluğu
İnternet kullanıcıları çoğunlukla
web'lerde ulaştıkları bilgilerin kim tarafından üretildi­
Resim ve biyograti ile donatılmış web' ler daha güve­
nılir bulunmaktadır. Özellikle bilimsel içerikli bilgi sunumunda biyografılere yer veril­
memesi ünemli bir eksiklik olanık dikkat çekmektedir.
ğini
bilme
ihtiyacı duymaktadır.
Arşiv Yokluğu
Okuyucular için yeni bilgilere ulaşmak kadar eski hilgilere erişmekte önemli olabil­
mektedir. Sitelerde arşiv bulundurmak pahalı bir yaklaşım gibi görünse de sitenin kulla­
nışlılığını artırıcı bir özellik olduğu gözardı edilmemelidir. Nitekim, uygulamada arşiv
hulundurmanın site maliyetlerini yüzde ı o artırmasına karşılık kullanışlılığın yüzde 50
artırıldığına yönelik istatistiki bilgilere de rastlanmaktadır.
Web Sitesi
Tasarımmda
Server'a
Düşük Hızla Erişim
131
ve Yönetiminde Etkililik
Server'in istemlere geç yanıt vermesi web kullanışlılığını etkileyen önemli bir kısıtlılık
Özellikle grafik ağırlıklı sitelerde erişim hızı düşük kalmaktadır. Sitelerde
yer verilen grafiklerin sayısı kadar büyüklüğü de hızı etkilemektedir.
olmaktadır.
GüncelOlmayan Eskiyen Bilgiler
Web sitelerinin tasarımında genellikle yeni içerikli bilgilere önem verilirken, mevcut
sunulan bilgilerin güncelliğini gözden geçirme-maintenance-göz ardı edilmektedir. Si­
telerde sunulan bilgilerin güncelliğini korumasını ve zaman aşımına uğrayan-eskiyen­
bilgilerin ayıklanmasını üstlenecek web editörleri ile web bakımı da daha iyi yapılabil­
mektedir.
İçeriği Yansıtmayan Başlıklar
Web'lerde yer verilen başlıklar, arama makinelerinde ulaşılan sonuçları, başlık
ve diğer sayfalarda yer verilen anahtar kelimeleri içerecek şekilde seçilmelidir.
sayfası
Çerçeve Kullanmak
Web sayfasında çerçeve kullanmak sayfayı farklı bölümlere
seçme ve yazmada sorun yaratacağı için uygun değildir.
ayırarak
mevcut
sayfayı
Hareket Eden Metinler ve Animasyonlar
Hareketli metinler ve animasyonlarla yüklü web
ve algılamasını güçleştirmektedir.
sayfaları
okuyucunun web'i
hızlı
oku­
masını
Standart Olmayan Link Renkleri
Web sitelerinde yer verilen linkler arasında mavi renkli olanlar henüz okuyucu tarafın­
dan okunmamış olanları; kırmızı ya da mor renkli olanlar ise, okunanları gösterir. Tasa­
rımda bu standarta uyulmaması, kullanıcılar için karışıklık yaratabilir.
SONUÇ VE ÖNERİLER
Yeni yüzyıla girerken web siteleri, bilgi ekonomisinde vazgeçilmez bir araç olarak dik­
kat çekmektedir. Bu çağda. kurumların örgütsel bilgi potansiyellerini geliştirme ve kul­
Ianmalanna olanak sağlamada etkili web sitelerine sahip olmaları giderek daha önemli
hale gelmektedir.
Web, örgütlerin çevreleriyle etkileşimli iletişim sağlamalarında güvenli bir araçtır. Bu
nedenle web tasarımı örgütün bir reklam kampanyası hazırlaması ya da kapsamlı bir
broşür oluşturmasının ötesindedir. Etkili bir web tasarımı ve yönetimi de ancak tüm ku­
rum mensuplarının web' e hem teknik bir iş, hem de yönetsel bir iş olarak bakmaları ve
sahiplenmeleri ile sağlanabilir. Web tasarım ve yönetiminde şu noktaların da göz önün­
de bulundurulması gerekir:
Amme İdaresi Dergisi
] 32 sürekli güncel tutulmalıdır.
iletişime hız ve etkililik kazandıran elektronik posta (e-mail) 0­
lanaklarmdan yararlanmak üzere gerekli düzenlemelere önem verilmelidir. Bu
bağlamda, e-bülten oluşturma ve hedef kitlelere ulaştırma ve hazır e-mektup
ortamları yaratma yoluna gidilebilir.
o Kurum bilgi, deneyim ve birikimlerinin kolay, hızlı ve en az çaba ile aktarıla­
bilmesine yönelik, teknik ve yönetsel önlemler alınmalıdır. Bu bağlamda, ileti­
şim hızını düşüren teknik alt yapı sorunları çözülmeli; sitede sunulmasma karar
verilen bilgilerin temini, doğruluğu ve güncelliğini etkileyen yönetsel sorunlar
giderilmelidir.
o Sürekli gelişen web teknolojisi yakmdan izlenerek gelişmelerden ve yeni ola­
naklardan yararlanma yolları aranmalıdır.
o Web
içeriği
o Web sitesinde
Kuruluşlar
internet ve web uygulamalarma giderken, özellikle
şu
konular üzerinde
düşünmelidirler:
o İnternet'e geçiş ile yeni hizmet ve süreç değişimleri nasıl uygulanacak?
o Web üzerinde oluşacak çok sayıdaki işlem-bağlantı isteklerine nasıl yanıt veri­
lecek'!
o Güvenlik nasıl sağlanacak? Özel bilgilerin ve önemli verilerin izinsiz girişler­
den korunması için ne tür önlemler alınacak?