ünite-1 hasta odası hazırlama
advertisement
MESLEK ESASLARI “Meslek Esasları Dersi sunusu” © Bu Sunu’ya ait tüm Haklar Atlas Yayınevine aittir. Hiçbir şekilde üçüncü şahıslara verilemez Ünite 1: Hasta Odası Hazırlama Hasta Odası • Yataklı servisler; hastalara hastane hizmetlerinin verildiği, tedavi ve bakımın yapıldığı birimlerdir. • Hastane ortamı, birey için yabancı ve alıştığı sosyal etkileşimlerinin dışında bir çevredir. • Birey hastalığının yanı sıra bu değişik çevreye uyum sağlamak ve bazı alışkanlıklarını bırakmak zorunda kalacaktır. • Hastalar hastanede yatarken tüm zamanlarını odalarında ve yataklarında geçirirler. • Bu nedenle hasta odaları, işlevsellik ve konfor açısından hastalar, hasta başında bulunan refakatçiler, tedavi ve bakım hizmetlerini gerçekleştiren sağlık çalışanlarının tüm beklentilerini karşılayabilecek nitelikte olmalıdır. • Sağlık personeli hastaya bakım verirken fiziksel gereksinimlerin yanı sıra psikoljik ve sosyal ihtiyaçlarını da gidermeye çalışmalıdır. • Hemşirelik mesleğinin kurucusu olan Florence Nightingale, hatanın fiziksel çevresinin onun psikolojik durumuna, hastalığı kabullenmesine ve hastanede yatma sürecine etki edeceğini vurgulamıştır. • Hastanın kendisini hastanede rahat ve güvende hissetmesi için hasta ünitesinin uygun şartlarda düzenlenmesi önemlidir. • Hastanelerdeki hasta odaları Sağlık Bakanlığı Hizmet Kalite Standartları Rehberi doğrultusunda düzenlenmektedir. Hasta odası Hasta Odalarının Özellikleri ve Düzenlenmesi • Hasta ünitesi, hastanın fiziksel ve psikolojik ihtiyaçlarına cevap verecek ve sağlık personelinin rahat çalışmasına olanak sağlayacak özellikte olmalıdır. • Hasta odaları ideal olarak tek kişilik planlanmalıdır. Tek kişilik odalar, enfeksiyon kontrolü, hasta mahremiyeti, hasta güvenliği ve uzun dönemde ekonomik olması nedeni ile tavsiye edilmektedir. • Oda kapasitesi 2 hastadan fazla olmamalıdır. • Ancak kurumun fizik şartlarına göre daha fazla hastanın kalabileceği çok yataklı hasta odaları da düzenlenebilir. • Tek yataklı hasta odaları en az 9 (dokuz) m2, birden çok yataklı hasta odaları, hasta yatağı başına en az 7 (yedi) m2 olmalıdır. • Hastanın gerektiğinde kullanabileceği, yatak başucunda bir çağrı zili ve oda kapısı üzerinde sağlık personelinin görebileceği özellikte ışıklamba düzeneği bulunmalıdır. • Hastaların kullandığı tüm banyo ve tuvaletlerde de çağrı sistemi bulunmalıdır. Hasta odasında çağrı zili ve kapı üzerinde ışık lamba düzeneği • Hasta odaları, doğrudan ve yeterli gün ışığı ile aydınlanabilecek konumda olmalıdır. • Odanın duvar rengi hastayı rahatlatacak şekilde doğal, yumuşak ve pastel renklerden seçilmelidir. Hasta odasında renk uyumu • Taban ve duvarları düzgün ve kolay temizlenebilecek nitelikte ve dezenfeksiyon amaçlı kullanılan kimyasal maddelere karşı dayanıklı olmalıdır. • Hasta odası için tercih edilen mobilyalar kolay temizlenebilen, dayanıklı ve gerektiğinde kolay taşınabilen özellikte olmalıdır. • Yer döşemeleri dayanıklı, kaygan olmayan ve gürültüyü engelleyen malzemelerden yapılmalıdır. • Hasta odası ile uyumlu pencere bulunmalıdır. • Pencerelerde odaya fazla ışık gelmesini önlemek amacıyla, duvar ve eşya rengiyle uyumlu, yıkanabilir özellikte tül ve güneşlik bulunmalıdır. • Tüm pencerelerin zeminden yüksekliği en az 90 cm. odaların tavan yükseklikleri 270 cm. olmalıdır. • Hasta odası için tercih edilen mobilyalar kolay temizlenebilen, dayanıklı ve gerektiğinde kolay taşınabilen özellikte olmalıdır. • Hasta odalarında duş, tuvalet ve lavabo olmalıdır. • Banyo/duşlarda hastanın tutabileceği aparat bulunmalıdır. Hasta odalarında duş Hasta odasında tuvalet ve lavabo • Hasta, odada bulunan eşyalara kolay ulaşabilmeli ve kullanım özelliklerini bilmelidir. • Her serviste hasta odalarından biri özürlüler için gerekli tüm özellikleri taşımalıdır. • Tuvalet ve lavabolarının yan tarafında destek alacak aparatların bulunması gerekir. • Engelli hastaların kullanımına uygun şekilde, odalarda tutunma barları, lavabo, banyo ve tuvaletlerde tekerlekli sandalye manevrasına imkân verecek şekilde düzenlemeler yapılmalıdır. • Hastane içinde ve hasta odalarında tekerlekli sandalye geçişini engelleyecek şekilde seviye farkı olan yerlerde uygun bağlantı rampaları yapılmalıdır. Engelli hasta için lavoba ve tuvalet dizaynı • Tüm el yıkama alanlarında kâğıt havlu depolanacak aparatlar ve kullanılan kâğıtların atılacağı aparatlar bulundurulmalıdır. • Ayrıca bahsi geçen tüm tuvalet/banyolarında en az bir mekanik veya doğal havalandırma sağlanmalıdır. • Her hasta odasında, hastaların uzun kıyafetlerini katlamadan asabileceği ve kişisel eşyalarını koyabileceği kendisine ait bir gardırop veya dolaba sahip olmalıdır. Hasta odasında gardırop • Tüm el yıkama alanlarında kâğıt havlu depolanacak aparatlar ve kullanılan kâğıtların atılacağı aparatlar bulundurulmalıdır. • Ayrıca bahsi geçen tüm tuvalet/banyolarında en az bir mekanik veya doğal havalandırma sağlanmalıdır. Birden fazla hasta yatağı bulunan odalarda perde • İki ve daha fazla yatak bulunan odalarda, muayene, tedavi, pansuman, boşaltım ihtiyacı, kişisel hijyen uygulamaları, olası acil müdahaleler sırasında hastanın mahremiyetini korumak için yatakları çevreleyen perde ya da paravan bulunmalıdır. • Yatakla aralarında en az 45 cm. boşluk kalmalıdır. • Hasta odalarında hasta ve hasta yakınlarının özel eşyalarını konabileceği yer kaplamayan gömme dolap, refakatçilerin gerektiğinde yatıp dinlenebileceği pozisyon verilebilen bir koltuk, mümkünse odalarda televizyon, telefon, mini buzdolabı bulunmalıdır. Hasta Odasının Düzenlenmesi • Hasta odasındaki düzenlemeler; hasta ve çalışan sağlığı açısından Hizmet Kalite Standartları’na uygun olarak planlanmalıdır. Hasta odası düzenlenirken göz önünde bulundurulması gereken durumlar: • Fiziksel çevrenin düzenlenmesi, • Odaların havalandırılması, • Aydınlatılması, • Isı ve nemin iyi ayarlanmasıdır. Fiziksel çevrenin düzenlenmesi • Fiziksel çevre, insan sağlığı ve davranışları üzerine etkilidir. • Fiziksel çevrenin düzenlenmesi, hastanın kendini güvende hissetmesini, hastanede oluşacak zararlardan (kazalar, enfeksiyon vb.) korunmasını ve tedavi sürecinde rahat olmasını sağlayacak şekilde olmalıdır. Hasta odasında; • Her hasta için odada kullanışlı, rahat bir yatak olmalı, • Hasta yatakları odanın özelliğine göre pencerenin yakınına yerleştirilmeli, • Pencerelerde, duvar ve eşya rengiyle uyumlu, yıkanabilir özellikte tül ve güneşlik olmalı, • Hastanın mahremiyetine saygı göstermek amacıyla çok yataklı odalarda paravan/paravan perde bulunmalı, • Hasta yatağının başucunda çekmeceli etajer olmalı, • Her hasta odasında en az bir lavabo olmalı, • Her hastanın oturabileceği bir sandalye olmalıdır. • Hasta odalarında telefon, televizyon gibi iletişim araçları da olabilir. • Boş yataklar her an kullanıma hazır olmalıdır. Odaların havalandırılması • Yaşanılan ortamda; temiz hava, nem ve ısı yeterli derecede olmalıdır. • Kapalı odanın havası; odada bulunanların çıkardıkları nefes, ter, koku, ısı, nem ile çevreye saçtıkları mikroorganizmalar tarafından kirlenir. • Zamanla ortamda bulunan havanın oksijeni azalır ve karbondioksiti artar. • Bu durumda ortamın havalandırılması gerekir. • Ortamdaki havanın kirden, bakteriden arınmış hava ile yer değiştirmesine havalandırma denir. • Havalandırma doğal havalandırma ve suni havalandırma olma üzere iki şekilde yapılır. Doğal havalandırma: Kapı ve pencereler karşılıklı açılarak yapılır. Havalandırma işlemi yapılmadan önce işlem ve nedeni hastaya açıklanır. Hastanın hava akımından korunması ve oda ısısına göre giyinmesi sağlanmalıdır. Suni havalandırma: Havalandırma sistemlerinin kullanılmasıyla sağlanır. Bu tür havalandırmada klimalar ve vantilatörler kullanılır. Klima kaynaklı hastane enfeksiyonları çok sık görülmektedir. Bu nedenle klimaların periyodik bakımları ve filtre temizlikleri, teknik servis tarafından yapılamalıdır. Oda havalandırılırken hava akımından korumak amacıyla hastanın üzeri örtülmelidir. • Hasta odalarında kötü kokuların da önlenmesi gerekir. KÖTÜ KOKULARIN ÖNLENMESİ İÇİN DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN NOKTALAR Hastaların yatak takımları sık değiştirilmeli ve temiz tutulmalıdır. Hastanın kullandığı, bardak, kaşık, çatal gibi malzemeler temiz ve kapalı bir yerde bulundurulmalıdır Hasta hijyenine önem verilmelidir. Hasta odaları uygun malzemelerle temizlenmelidir. Koku çıkaran yiyeceklerin (örneğin; turşu vb.) hasta odalarına sokulmamalıdır. Yemeklerden sonra artmış besin maddeleri ortadan uzaklaştırılmalıdır Hastanın varsa değiştirilen pansuman atıkları tıbbi atığa atılmalıdır Odada vazoda çiçek bulunuyorsa suyunun her gün değiştirilmelidir Kötü kokuların önlenmesi için dikkat edilmesi gereken noktalar Hasta Odalarının Aydınlatılması • Hasta odalarının aydınlatılmasının istenen düzeyde olması, hastanın rahat bir ortamda olmasını ve yapılacak işlemlerin kolay yürütülmesini sağlar. • Aydınlatma, doğal ve suni aydınlatma olarak ikiye ayrılır. Doğal aydınlatma: Güneş ışığından yararlanarak elde edilen aydınlatmadır. Güneş ışığının aydınlatmanın yanı sıra ısıtıcı ve sakinleştirici etkisi de vardır. çocukların gelişmesinde rol oynar. Hasta odalarında güneşten yeterince faydalanabilmek için pencerelerin ve perdelerin uygun olması gerekir. Fazla gelen ve rahatsız eden güneş ışığını kesmek için tül perde (gerekirse güneşlik) kullanılmalıdır. Suni aydınlatma: Aydınlatmanın elektrik ile sağlanmasıdır. Elektrikle aydınlatmada, ışığın çok parlak olmamasına, doğrudan göze gelmemesine dikkat edilmelidir. Hasta odalarında genel aydınlatma 90 watt olmalıdır. Okuma amaçlı kullanılan lambalar 30 watt ve hasta yatağının üst kısmına monte edilmelidir. Aydınlatmada tozu daha az barındırmaları nedeniyle, özellikle gömme olan armatürler tercih edilmelidir. Suni aydınlatmada ışığın yeterli olması, hasta bakımı ve tedavi için uygun ortam oluşturulmasında ve güvenliğin sağlanmasında önemlidir. Hasta Odasında Isı ve Nem • Hasta odalarında ısı, ortalama 18-22 °C’dir. • Bu ısı yaz ve kış muhafaza edilmelidir. Yazın bu ısı, odanın kapısını, penceresini açarak veya soğutma cihazları (klima, vantilatör vb.) ile sağlanır. • Kışın ise kalorifer ve klima ile muhafaza edilir. • Bazı uygulamalarda oda ısısı yükseltilmesi gerekebilir. Örnek: Hastaya yatak banyosu yaptırmak vb. • Solunum yolları mukozasındaki siliaların görevini yerine getirebilmesi için mukus ile nemlendirilmiş olması gerekir. • Mukozalardaki kuruma enfeksiyonlara yatkınlığı artırır. • Bu nedenle solunan ortamın nemlendirilmesi önemlidir. • Hasta odası havasının, nem oranı %30-60 arasında olmalıdır. • Gerekli durumlarda hastanın soluduğu havanın nemi özel cihazlarla artırılabilir. • Özellikle kış aylarında kaloriferlerden dolayı ortam kuru olacağından kalorifer peteklerinin üzerine nemi sağlayacak özel tasarlanmış su kabı konulabilir. • Su miktarı kontrol edilmeli, azaldıkça ilave edilmelidir. • Ortamın ısı ve nemi normalin üstünde artarsa hastada uyuşukluk ve uyku hali gibi belirtiler gözlenir. Gürültü • Gürültü, önemli bir stres kaynağıdır. Hastaların hastanede sakin bir ortama gereksinimi vardır. • Hastaların rahatsız olmamaları için gürültüye yol açabilecek uyaranların en aza indirilmesi gerekir. Yapılan araştırmalarda, hastaları rahatsız eden gürültü çeşitleri: • Personel konuşmaları, • Ayak sesi, • Hasta bağırmaları, • Telefon zili, • Yemek, pansuman arabalarının ve asansör kapılarının sesi olduğu tespit edilmiştir. Gürültüyü önlemede tedbirlerden başlıcaları: alınacak • Yüksek sesle konuşulmaması gerektiği uyarılarını yapmak, • Çağrı sistemlerinin sesinin iletişimi engellemeyecek şekilde azaltılmasını sağlamak, • Hareketli araçların tekerleklerinin lastikle kaplanmasını sağlamak, • Malzeme seçiminde gürültüyü iletmeyen malzemeleri tercih etmek, • Gürültü olduğunda, ziyaretçileri uygun bir şekilde uyarmak, • Ses çıkarmayan ayakkabı veya terlik giymek, • Çalışan personellerin kendi arasında yada telefonla yüksek sesle konuşmaması, • Hastane genelinde personele gürültü ve etkileri ile ilgili seminer verilmesini sağlamaktır. Hasta Odasında Bulunması Gereken Malzemeler • Hasta üniteleri, hastanın ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde düzenlenmelidir. • Hasta odasında: • Karyola, • Yatak (Şilte), • Yatak takımları (Nevresim, Battaniye Yastık Gibi), • Etajer, • Çağırma zili, • Sandalye, • Merkezi Oksijen Sistemi, • Sakşın Sistemi, • Tekerlekli Yemek Masası Bulunur. Hasta karyolası • Hasta karyolasının; ayakucu ve başucu istendiğinde yükseltilip alçaltılabilen özellikte mekanik olarak ayarlanabilir olmalıdır. • Ayakları tekerlekli, gerektiğinde hareket ettirilebilme ve kilitlenme özelliğine sahip olmalıdır. • Karyolanın başucu ve ayakucu panellerinin her iki tarafında serum askısı yuvaları ve bir adet serum askısı bulunmalıdır. • Hastaya pozisyon vermeye uygun olmalıdır. • Dayanıklı ve ekonomik olmalıdır. • Her iki yan tarafında güvenlik amacıyla korkulukları bulunmalıdır. • Özellikle bilinçsiz hastaların düşmesini önlemek için önemlidir. • Drenaj torbaları ve aksesuarlar için de karyolanın her iki tarafında askı bulunmalıdır. • Elektrikli, üzerinde kumanda sistemi bulunan, elektrik kesintilerinde üzerinde bulunan aküyle çalışabilen, hareketli karyolalar da vardır. Hasta karyolası Hasta yatağı (şilte) • Sürekli yatmayı gerektiren durumlar; kas- iskelet sistemi hastalıklarına, dolaşım sistemi bozukluklarına ve yatak yaralarının (dekibütüs) oluşumuna zemin hazırlar. Bu nedenle hasta yatağı, ortopedik ve vücut mekaniğine uygun olamalıdır. • Havalanabilir ve rahat olması gerekir. Hastanın uyuması, tedavi sürecinin devam etmesi için önemli bir faktördür. • Dezenfekte edilebilen ve silinebilen malzemeden yapılmış olmalıdır. • Bilinçsiz ya da yatağa bağımlı hastalar için şişme (havalı) veya su yatakları tercih edilir. Hasta karyolası ve yatağı Yatak çarşafı • Yatak çarşafı, keten, pamuklu kumaş veya patiskadan yapılır. • Çarşafın eni ve boyu yatağın (şiltenin) altına girebilecek büyüklüktedir. • Günümüzde köşeleri ve kenarları lastikli çarşaflar da kullanılmaktadır. Yastık • Yastık, çeşitli boyutta ve kalınlıkta olabilir. • Pamuktan, kuş tüyünden, elyaftan, sünger parçalarından ve yünden yapılır. • Kullanışlı ve rahat olmasına rağmen, temizliğinin hastane şartlarında zor olması nedeniyle yün yastık tercih edilmez. Yastığın kullanılış amaçları: • Uyumak için başın altına koymak, • Hastaya pozisyon vermek ya da desteklemek, • Astımlı hastaların solunumunu rahatlatmak, • Ekstremiteleri yükseğe kaldırmaktır. Yastık Alezleri • Yastık alezi, yastık kılıfından önce yastığa geçirilir. • Yastığı olası kirlenmelere karşı korur, • Çamaşır makinesinde 90 derecede yıkanabilir, çabuk kuruyan, ütü istemeyen özellikte ve tercihen beyaz renkte olmalıdır. • Antibakteriyel ve anti alerjen olmalı ve terleme yapmamalıdır. Yastık kılıfları • Yastık kılıfı, yastığın kirlenmesini önlemek amacıyla kullanılır. • Pamuklu kumaş veya patiskadan yapılır. • Yastığa rahat geçirebilmek için kılıf, yastıktan biraz büyük olmalıdır. Yastık ve yastık kılfı Ara muşambası • Ara muşambası, hasta yatağının kirlenmesini önlemek amacıyla kullanılır. • Kadın doğum servislerinde, acil servis, çocuk servisi ve yoğun bakım vb. ünitelerde kullanılır. • Bu ünitelerde, yatağı tamamen kaplayan muşamba çarşaflar da kullanılabilir. • Ara muşambası, çarşafın üzerine serilir. Hastanın sırt ve diz kapağı bölgesini kapsayacak boyutta olmalıdır. • Ortalama boyu 70-80 cm ve eni 60-70 cm olan muşambanın uçlarına, yatak şiltesinin altına sıkıştırmak için 40-50 cm genişliğinde kumaş eklenir. • Tek kullanımlık ara bezleri tercih edilmelidir. Ara çarşafı • Ara çarşafı, ara muşambasının üzerini örtmek amacıyla kullanılır. • Genellikle iki metre eninde, bir metre boyunda yapılır. • Ara çarşafı yoksa alt çarşafı katlanarak aynı amaçla kullanılabilir. • Günümüzde ara muşambası ve ara çarşafı yerine hazır alt bezi de kullanılmaktadır. Yatak çarşafı • Yatak çarşafı, keten, pamuklu kumaş veya patiskadan yapılır. • Çarşafın eni ve boyu yatağın (şiltenin) altına girebilecek büyüklüktedir. • Günümüzde köşeleri ve kenarları lastikli çarşaflar da kullanılmaktadır. Değerli Eğitimcilerimiz, sunumların tamamına ulaşmak için yayınevimiz ile irtibata geçiniz. Atlas Sağlık Yayınları Gsm : 533 745 49 44 [email protected]
