E.T. = G.Z. + T

Yer’in Güneş Etrafındaki Hareketine Dayanan Zaman Birimi
Yer‟in Güneş etrafındaki hareketine dayanan zaman birimine Efemeriz Zaman
denir. E.T. ile gösterilir.
Efemeriz zamanın 100 yıllık bir değişimi olduğu tespit edilememiştir.
Bu özelliği ile genel zamana bir üstünlük sağlar.
Efemeriz zaman (E.T.), 1900 yılında genel zamana (G.Z.) eşit olacak şekilde
ayarlanmıştır.
Efemeriz zaman ve genel zaman arasında,
E.T. = G.Z. + T
bağıntısı vardır.
T‟nin bir yıl içindeki değişimleri almanaklarda verilir.
Fiziksel (Astronomik Olmayan) Zaman Birimi
Cs133 atomunun iki hiperfin seviyesi arasındaki
radyasyon geçişinin peryoduna karşılık gelen
zamana uluslararası atom zamanı denir.
Efemeriz zaman ile uluslararası atom zamanı
arasında,
E.T. = T.A.I + 32s.184
bağıntısı vardır.
 Zaman Dönüşümü
 Dünya, bir yılda, ekseni etrafında 366.2422 kez döndüğü için
bir yılda 366.2422 Yıldız Günü vardır.
 Bir yıldaki Ortalama Güneş Günü sayısı ise 365.2422 dir.
 Herhangi bir zaman aralığındaki Ortalama Güneş Günlerinin
sayısı, Ortalama Yıldız Günlerinin sayısından azdır.
 Aynı düşünce, Ortalama Güneş saati, dakikası ve saniyesi ile
Yıldız saati, dakikası ve saniyesi için de doğrudur.
 Bir Ortalama Güneş saatine karşılık gelen Yıldız saati 1.002738 dir.
 Tersine olarak, bir Yıldız saati 0.997270 Ortalama Güneş saatidir.
 Bundan yararlanarak Ortalama Güneş Zamanı cinsinden verilen saat,
dakika ve saniyeleri Yıldız Zamanı saat, dakika ve saniyelerine dönüştüren
cetveller düzenlenmiştir.
 1 Yıl 366.2422 Ortalama Yıldız günüdür
 1 Yıl 365.2422 Ortalama Güneş günüdür
 1h (O.G.Z.) = 1h.002738 (O.Y.Z.)
 Herhangi bir tarihte, bir yere ait Ortalama Güneş Zamanı, o yerin Yıldız
Zamanı cinsinden ifade edilebildiği gibi terside olabilir.
 Bunun için, Greenwich‟te gece yarısında (G.Z.
= 0h) Yıldız Zamanı
saatinin de bilinmesi gerekir. 0 sembolü ile gösterilen bu değer, her gün
için almanaklarda vardır.
Genel Zamanda Değişmeler
 Genel Zaman yıldızların günlük hareketlerinin gözlemlerinden bulunabilir.
 Bu gözlemlerde, gözlem yerinin meridyeni kullanılır.
 Yer, tamamen katı olmadığından Dünya‟nın rotasyonu sabit değildir.
 Bu sebepten, bulunan Genel Zaman gözlem yerine bağlı olup UT0 ile
gösterilir.
 Presesyondan dolayı Dünya‟nın kutbu zamanla değiştiğinden gözlem
yerinin meridyeni ve buna bağlı olarak da Genel Zaman değişir.
 Gözlem yerinin meridyeninin değişim etkisi yok edilerek bulunan Genel
zaman UT1 ile gösterilir.
 Genel Zamana mevsimlik değişimlerin de etkisi vardır. Bu etkilerin yok
edilmesi ile elde edilen Genel Zaman UT2 ile gösterilir.
Takvimler
 Astronomlar, sadece zamanın günlük hesabı ile ilgilenmeyip uzun peryotlar
boyunca da kayıtlar tutarlar.
 Bu nedenle, özel bir takvimin yapılması çok önemli bir problemdir.
 Takvim, uzun dönemler için zamanı hesaplamak amacıyla zaman
birimlerini düzenleyen bir sistemdir.
 Takvimin geliştirilmesinde esas öge, yılı uygun birimlere bölmek için bir
taslağın ortaya atılmasıdır.
 Takvimler, tarım, avcılık, göç, dini ve sivil olayların planlanması için temel
oluşturur.
Takvimlerin Astronomik Temelleri
Temel astronomik çevrimler;
yıl (Dünya‟nın Güneş etrafındaki dolanımına dayanır),
ay (Ay‟ın Dünya etrafındaki dolanımına dayanır) ve
gündür (Dünya‟nın kendi ekseni etrafındaki dönmesine dayanır).
Bu çevrimler, tam gün sayısı içermediklerinden ve astronomik
çevrimler biribirleriyle orantılı olmadıklarından takvim yapmak
güçtür.
Astronomik ve sivil kullanım için farklı yıl tanımları vardır:
Gregorian, tropikal, sideral, anomalistik ve tutulma yılları.
Gregorian yılı, Gregorian takvimindeki yılın gün sayısıdır (genel yıl, 365
gün ve artık yıl, 366 gün).
Tropikal yıl, Güneş‟in ilkbahar noktasından ardışık iki geçişi arasındaki
zamandır.
365d.2421896698-0.00000615359T-7.29 10-10T2+2.64 10-10T3
T = (JD-2451545.0)/36525, JD; Julian gün sayısıdır.
Jülyen Günü, 1 Ocak 4713 (M.Ö.) tarihinin öğlen Genel Zamanından sonra
geçen tam gün sayısıdır. Bu gün, Pazartesiye denk gelmektedir.
 İlk geçen gün, 0. Jülyen Günü olarak ele alındığı için, herhangi bir Jülyen
Günü 7„ye tam bölünüyorsa hep Pazartesi olur.
 Negatif günler de tanımlıdır.
 (03-12-2007 22:08:12) Jülyen tarihi: 2454438.4223611
 Jülyen tarihi 2454115.05486, 14 Ocak 2007 13:18:59.9 GZ anlamına gelir.
 Sideral yıl, Dünya‟dan bakıldığında Güneş‟in, her hangi bir sabit yıldızdan
geçişini takiben, yine aynı pozisyona dönüşü için geçen zamandır.
 Anomalistik yıl, Dünya‟nın kendi yörüngesindeki günberi noktasından art
arda iki geçisi arasındaki zamandır.
 Tutulma yılı, Güneş‟in aynı bir düğümle art arda iki çakışması arasında
kalan zaman aralığıdır.
 Sinodal ay, Ay ve Güneş‟in kavuşumları arasındaki ortalama aralıktır ve Ay
evrelerinin çevrimine tekabül eder.
29d.5305888531+0.00000021621T-3.64 10-10T2
 Formüllerden görülüyor ki çevrimler zamanla yavaş da olsa değişiyor.
 Bu nedenle, tam gün sayılı bir takvim yılı mükemmel olarak tropikal yıla
senkronize edilemez.
 Bu durumdan kaynaklanan üç farklı takvim türü vardır:
 Güneş Takvimi, Ay Takvimi ve Ay-Güneş Takvimi
 Güneş Takvimi, tropikal yılla aynı kalması için düzenlenmiştir. Gregorian
Takvimi
 Ay Takvimi, tropikal yıla bakmaksızın Ay‟ın evre çevrimini izler. İslami
Takvim
 Ay-Güneş Takvimi, hem Ay‟ın evre çevrimine hem de tropikal yıla
dayandırılır. Fakat birkaç yılda bir tropikal yılla aynı fazda olması için bir ay
ilave edilir. Çin takvimi
 Takvimlerin Astronomik Olmayan Temeli: Hafta
 Takvimler, nümerik çevrimler, yerel çevresel gözlemler veya sosyal
otoritelerin kararları gibi astronomik olmayan unsurları da içerirler.
 Yedi günlük haftanın orijini belirsizdir.
 Antik toplumlardaki hafta anlayışı, bir günden daha uzun ama bir aydan
daha kısa bir zaman aralığı arayışının ürünü olup, belli günlerin, alışveriş
ve özellikle ibâdete ayrılması ihtiyacından doğmuştur.
 Bir çok ilkel toplumda hafta, dört temel madde ya da dört temel yön
öğretisine izafeten, dört gün olarak belirlenmiştir.
 Güney Amerika'da beş günlük,
 Asur'lularda altı günlük,
 Hıristiyanlık öncesi Roma kültüründe, "nundinea" adı verilen sekiz günlük
haftalara rastlanır.
 Bir kısım Orta Doğu kültürlerinde görüldüğü gibi Bâbil'liler, muhtemelen
yedi gezegenin ve yedi rakamının kutsallığı inancıyla, yedi günlük haftalar
düzenlemişlerdir.
 Mısır'lılar ve Yunanlılar, 30 günlük ayları üç eşit parçaya bölerek, asırlar
boyu onar günlük haftalarla yaşamışlardır.
 En çok bilinen hafta tarifi, yedi günlük sürelerdir.
 M.S. 325 yılında toplanan İznik Konsilinin kararlarından biri , Musevi
geleneğinin tatil günü saydığı "Sabbath" (Cumartesi) yerine, tatil günü
olarak Pazar gününün seçilmesidir.
English
French
"Planet"
Monday
lundi
Moon
Tuesday
mardi
Mars
Wednesday mercredi Mercury
Thursday
jeudi
Jupiter
Friday
vendredi Venus
Saturday
samedi
Sunday
dimanche (Sun)
Saturn
Julian Takvimi
M.Ö. 48 yılında Mısır‟ı fetheden Jülius Sezar, burada
İskenderiye‟li ünlü astronom Sosigenes ile tanışır ve ondan,
mevcut takvimin düzeltilmesi çalışmalarına başlamasını ister.
M.Ö. 45 yılında yürürlüğe konulan ve 1582 yılında Gregorian
takvimine geçilene dek batı dünyası tarafından kullanıla
gelmiş bu takvim, "Jülien Takvimi"dir.
İskenderiye'li astronom Sosigenes'in telkinleri ile toplamı 365
gün olmak üzere, sabit gün adetleri içeren, 12 aylık bir Güneş
takvimi düzenlenmiştir.
Her 4 senede bir, artık yıl kavramı devreye sokularak yıl, 366
güne çıkarılmıştır. Böylelikle o dönemlerde tam 365.25 gün
kabul edilen tropik yıl ile kesin bir uyum sağlanmış olduğu
düşünüldü.
Sezar ayrıca 1 Ocak tarihini yıl başı olarak deklare etmişti.
Ancak Jülien takviminin uzun ömrü boyunca, 1 Mart'ın, 25
Mart'ın ya da 25 Aralık'ın yılbaşı olarak kabul edildiği evreler ve
bölgeler görülmüştür.
Yıllar 365 günlük genel yıllar ve 366 günlük artık yıllar olarak
sınıflanır.
Artık yıl, 4 ile bölünebilen yıllarda meydana gelir.
Orijinal
Aylar
Januarius
Februarius
Martius
Aprilis
Maius
Junius
Quintilis
Sextilis
September
October
November
December
Değişiklikler
Julius
Augustus
Günümüzdeki
Karşılıkları
Sezar'la
aylar
Nihaî
aylar
Ocak
Şubat
Mart
Nisan
Mayıs
Haziran
Temmuz
Ağustos
Eylül
Ekim
Kasım
Aralık
31 gün
29 gün
31 gün
30 gün
31 gün
30 gün
31 gün
30 gün
31 gün
30 gün
31 gün
30 gün
31 gün
28 gün
31 gün
30 gün
31 gün
30 gün
31 gün
31 gün
30 gün
31 gün
30 gün
31 gün
Gregorian Takvim
 Julian Takviminde belirtildiği gibi, her 4 yılda bir uygulanan artık yıl içerikli
ve 365 günlü sene ile Julian takviminde ortalama yıl, tam 365.25 gündür.
 Ancak bir tropik Güneş yılı, 365.24219 olarak hesaplanır.
 Bir başka deyişle, bir Julian takvim yılı, Güneş yılından 0.0078 gün (ya da
11.23 dakika) uzundur.
 Fark 131 senede bir güne ulaşır.
 Papa XIII.Gregory, 24 Şubat 1582 tarihinde yayınladığı bir "Papalık
kararnamesi" ile takvim reformunun ya da Gregoryen takvimin esaslarını
bildirdi.
 Uygulama sonucu, 4 Ekim 1582 perşembe gecesi yatanlar, ertesi sabah 15
Ekim 1582 Cuma tarihinde uyandılar. (yaşanmamış on gün) Böylelikle
Gregorian takvim düzeni yürürlüğe konmuş oldu.
 Bu yeni takvim düzeninde hemen her şey, Julian takvim ile aynı esasları
taşımaktadır.
 Tek değişiklik, yukarda bahsedilen 11.23 dakikalık farka ait uzun vadedeki
sonuçların, bir kez daha yaşanmaması için alınan tedbirdir.
 Julian takvim düzeninde 365 gün olan genel yılların, dörde bölünebilir
yıllarda, bir gün ilâvesi ile (29 Şubat) 366 güne (artık yıl) çıkarıldığını
hatırlayalım.
 Gregorian takvim bu alanda çok küçük bir değişiklik getirerek problemi
çözdüğünü düşünmüştür.
 Dört ile bölünen yıllar, artık yıllardır.
 Ancak sonu 00 ile biten yıllar, 4 ile bölünür olmasına rağmen, her zaman
artık yıl değildir.
 00'la biten yılların artık yıl olabilmesi için, hem dörtle ve hem de 400 ile
bölünmesi gerekmektedir.
 Bir başka deyişle dört ile bölünür olmasına rağmen,
1700, 1800, 1900 ve 2100 yılları artık yıl değildir.
 Ama 1600 ve 2000 yılları artık yıllardır.
 400 yılda ortaya çıkan farklılık 0.0078 X 400 = 3.12
gün olmaktadır. Bu dört yüz yıl içersinde 100., 200. ve
300. senelerdeki artık yıl uygulaması yok edildiğinde,
farkın 3 günü ortadan kaldırılmış olacak ve 400 yılda
12/100 ya da 0.12 günlük ihmal edilebilir bir seviyeye
inecektir.
 Türkiye 1927'de bu yeni takvim düzenini kabul etti.
İbrâni Takvimi
 İbranî takvimi, aylar itibariyle Ay, yıllar itibariyle Güneş esaslı (Ay-Güneş)
bir takvimdir. Bâbil takvim düzeninin büyük ölçüde etkisi altında kalmıştır,
ancak ondan hareketle yarattıkları ve çok daha karmaşık ögeler taşıyan bir
düzeni kullanmışlardır.
 Tüm Orta Doğu ve Bâbil kültüründe görüldüğü gibi gün, günbatımında
başlar ve bir sonraki günbatımında sona erer.
 Musevi kültürü çerçevesinde hafta, yedi gündür.
 Günler, birinci, ikinci, üçüncü, …. altıncı gün ve “sabbath” olarak
isimlendirilmiştir. Altıncı gün, (Cuma) “Sabbath arifesi” ya da “hazırlık
günü” dür.
 İbrani ayları, (Yerah / Hodesh / Mehtap) kameri aylardır.
 Her ay, Yeni Ay'ın ilk görünüşü ile başlar ve bir sonraki yeni Ay'ın
görünüşüne kadarki süreyi kapsar.
 Güneş takvimi ile 12 ay olarak hesaplanan bir yıl, kameri esaslı takvim söz
konusu olduğunda 12.4 ay olarak hesaplanmaktadır.
 Bu farkın kapatılması için İbrani takvimine belli aralıklarla bir ay ilâve
edilmektedir.
 19 yıllık bir çevrim içersinde, 3., 6., 8., 11., 14. ,17. ve 19. yıllardaki Adar
ayının arkasına, "İkinci Adar" ismi verilen bir ay daha ilave edilmektedir.
1- Nisan / Nissan
2- Iyyar / İyar
3- Siwan / Sivan
4- Tammuz
5- Abh / Av
6- Elûl
7- Tishri
8- Marheshwan / Cheshvan
9- Kislew / Kislev
10- Tebeth / Tevet
11- Shebhat / Shevat
12- Adar
13- Adar II
7
8
9
10
11
12
1
2
3
4
5
6
+
4
5
6
7
8
9
10
11
12
1
2
3
+
30
29
30
29
30
29
30
29 / 30
30 / 29
29
30
29
29 / 30
İbrani takviminin başlangıç yılı, M.Ö. 3760 ya da 3761'dir. Miladi takvim yılı,
Eylül ayına kadar 3760, Ekim'den (Ekim dâhil) Aralık sonuna kadar, 3761
eklenerek tesbit edilir.
İslâmî Takvim
 İslami takvim düzeni, tam anlamıyla Ay esaslı bir takvimdir.
 Her bir gün, günbatımında başlayıp, bir sonraki gün yine günbatımında
sona ermektedir.
 Yedi günlük haftanın günleri, kutsal sayılan Cuma günü dışında,
rakamlarla ifâde edilmektedir.
 Her ay, yeni Ay'ın göründüğü gün başlar ve bir sonraki yeni Ay'ın ortaya
çıkışı ile sona erer.
 Yıl 29 ya da 30 günlük 12 aydan oluşur.
 354 günlük yıllar, belli aralıklarla (30 yıllık dönemsel bir süre içinde, 2., 5.,
7., 10., 13., 16., 18., 21., 24., 26. ve 29. yıllar) 355 gün olarak
yaşanmaktadır.
 İslami takvimin başlangıcı olarak Hazreti Muhammed'in Mekke'den
Medine'ye göç ettiği tarih esas alınmıştır.
 Başlangıç tarihi 1 Muharrem, 16 Temmuz 622 Cuma günü olarak kabul
edilmektedir.
 Ay esaslı olduğundan Hicri yıllar ile Güneş esaslı takvimler arasında her yıl
ortalama 11 günlük bir fark doğmaktadır. Bu yüzden mevsimlerin konumu
değişmekte ve 33 yıllık bir döngü içersinde tekrar çakışmaktadır.
Muharrem
Safer
Rebîyülevvel
Rebiyülâhır
Cemaziyelevvel
Cemaziyelâhır
Recep
Şaban
Ramazan
Şevval
Zilkadde
Zilhicce
30 gün
29 gün
30 gün
29 gün
30 gün
29 gün
30 gün
29 gün
30 gün
29 gün
30 gün
29 gün