Türkiye'nin Su Ayak İzi Raporu SÜRDÜRÜLEBİLİR ÜRETİM SEMPOZYUMU 16 Aralık 2015 İzmir Eren Atak Doğa Koruma Sorumlusu WWF Türkiye WWF (Dünya Doğayı Koruma Vakfı) 1961 WWF, 1961 yılında kurulmuştur. +100 WWF, 5 kıtada 100’den fazla ülkede faaliyet gösterir. +2000 WWF’nin 2.000’den fazla doğa koruma ve kırsal kalkınma projesi vardır. +5 Milyon WWF’ nin tüm dünyada 5 milyondan fazla destekçisi bulunmaktadır. WWF – Türkiye Ne için Çalışıyor? Biyolojik çeşitliliğin korunması WWF – Türkiye Ne için Çalışıyor? İnsanlığın ayak izinin azaltılması Su Riskleri Küresel Ajandada Dünya Ekonomik Forumu – Küresel Risk Raporu, 2015 http://reports.weforum.org/ Su Risklerinin Başlıca Nedenleri Nüfus Artışı Tarım ve Enerji Sektörlerinde Üretim Artışı Ekili Toprak Alanı, FAO, 2009 Uluslararası Ticaret Hacminin Artışı İklim Değişikliği Sürdürülebilir Olmayan Su Yönetimi Suya Bakış Açısı ve Su Yönetimi Ekolojik ve Ekonomik Kayıplar 1950-60’lar: • Baraj yapımının altın çağı • Denize akan her damla su ‘kayıp’ anlayışı 1970’ler: • Minimum akış uygulamasının geliştirilmesi 1990’lar: Çevresel akış kavramının doğuşu Suya Bakış Açısı ve Su Yönetimi Farklı Sektörlere Yönelik Su Riskleri Karar Vericilere Yönelik Su Riskleri İçme Suyu ve Kentsel Kullanımla İlgili Riskler Özel Sektöre Yönelik Su Riskleri Fiziksel riskler Düzenlemelere ilişkin riskler İtibara yönelik riskler Sektörel Kullanımlarla İlgili Riskler Sürdürülebilir Su Yönetimi PLANLAMA UYGULAMA İZLEME VE DEĞERLENDİRME Ekosistem Temelli Yaklaşım Kamu-Özel SektörSivil ToplumAkademi İşbirliği Su Yönetimine Destek Araçlar (Su Ayak İzi, Su Riski Filtresi, vb.) Sürdürülebilir Su Yönetimi ve Su Ayak İzi Su Kullanımına Yönelik Alternatif Bir Gösterge Sürdürülebilir Su Yönetiminde bir Araç • 2002 yılında UNESCOIHE • Twente Üniversitesi (Hollanda) ve Su Ayak İzi Ağı (Water Footprint Network) Türkiye’nin Su Ayak İzi Projesi ve Raporu Dünyada 15. Ulusal Su Ayak İzi Raporu Su Yönetimi Genel Müdürlüğü Pegasys Strateji ve Kalkınma ile WWFInternational OMO ve Unilever Su Ayak İzi Nedir? Sanal su: yalnızca ürünün içerisindeki saklı su (hacimsel olarak). Su ayak izi: • Su hacminin yanı sıra kullanılan suyun türünü (yeşil, mavi, gri), ne zaman ve nerede kullanıldığını da gösterir. (çok boyutlu gösterge) • Bir mal veya hizmet üretmek için gerekli tatlı su miktarının tüm tedarik zinciri içindeki ölçümünü ifade eder • Hem doğrudan su kullanımını hem de üretim sürecindeki dolaylı su kullanımını hesaba katar • Ülke, toplum, birey, iş kolu özelinde hesaplanabilir Su Ayak İzinin Üç Bileşeni Yeşil Su Ayak İzi Bir malın üretiminde kullanılan toplam yağmur suyu Mavi Su Ayak İzi Bir malı üretmek için ihtiyaç duyulan yüzey ve yeraltı tatlı su kaynaklarının toplam hacmi Gri Su Ayak İzi Kirlilik yükünün mevcıt su kalitesi standartlarına göre bertaraf edilmesi ya da azaltılması için kullanılan tatlı su miktarı Türkiye’nin Su Ayak İzi Değerlendirmesi Türkiye’nin su ayak izi (Mm³/yıl) (TÜİK, WFN, FAOSTAT) Türkiye’de Üretimin Su Ayak İzi Doğrudan Su Kullanımı: Bireyler tarafından yeme, içme ve temizlik gibi faaliyetler için kullanılan su miktarı İç Su Ayak İzi Dolaylı Su Kullanımı: Ülke içerisinde tüketilen ürünleri üretmek için gerekli su miktarı Üretimin Su Ayak İzi İhracat için Kullanılan Su Ülke içerisinde üretilen ve ihraç edilen ürünler için kullanılan su miktarı İhracat için Kullanılan Su Türkiye’de Üretimin Su Ayak İzi Sektörlere göre Üretimin Su Ayak İzi Ülke içerisinde üretilen tüm ürünler için gereken toplam su miktarı Üretimin Su Ayak İzinin Bileşenleri Sektörlere ve Su Ayak İzi Bileşenlerine göre Üretimin Su Ayak İzi Türkiye’de Üretimin Su Ayak İzi Ürün Kategorilerine ve Su Ayak İzi Bileşenlerine göre Bitkisel Üretimin Su Ayak İzi Endüstriyel su kullanımının su ayak izi bileşenleri Evsel su kullanımının su ayak izi bileşenleri Türkiye’de Üretimin Su Ayak İzi Şeker Pancarı ve Mavi Su Ayak İzi • Türkiye, önemli bir şeker pancarı üreticisidir. • Üretim, istihdam ve hayvansal üretime girdi sağlar; stratejik öneme sahip bir bitki Şeker pancarının en çok üretildiği ülkelerde su ayak izleri • Kurak ve yarı kurak bölgelerde şeker pancarı üretiminde mavi su ayak izi dikkatle değerlendirilmeli; • Ulusal ve havza ölçeğinde tarım politikalarında su kaynakları göz önünde bulundurulmalı Tüketimin Su Ayak İzi Doğrudan Su Kullanımı: Bireyler tarafından yeme, içme ve temizlik gibi faaliyetler için kullanılan su miktarı İç Su Ayak İzi Dolaylı Su Kullanımı: Ülke içerisinde tüketilen ürünleri üretmek için gerekli su miktarı Tüketimin Su Ayak İzi Dolaylı Su Kullanımı: Ülke içerisinde tüketilen ithal ürünlerin üretimi için başka ülkelerde kullanılan su miktarı Dış Su Ayak İzi Türkiye’de Tüketimin Su Ayak İzi Sektörlere göre Tüketimin Su Ayak İzi Ülke içerisinde tüketilen mal ve hizmetlerin üretimi için kullanılan toplam su miktarı Tüketimin Su Ayak İzinin Bileşenleri Ülkelere göre Kişi Başına Düşen Tüketimin Su Ayak İzi Türkiye’de Tüketimin Su Ayak İzi Türkiye’de İhracatın Su Ayak İzi İhracat değerlerine ve su ayak izlerine göre Türkiye’nin ihracatı Tarım ve tarıma dayalı sanayi ürünlerine göre ihracatın su ayak izi Türkiye’de İhracatın Su Ayak İzi İhracat Ürünleri: Fındık ve Kuru Kayısı • Türkiye, dünyanın en büyük fındık üreticisidir. • Küresel fındık ticaretinin %70-75’inde söz sahibi. • Türkiye kayısıda da dünyanın en büyük üreticisi • Dünya taze kayısı talebinin %25’ini, kuru kayısı talebinin ise %74’ünü karşılar Su kaynakları açısından Türkiye, fındık ve kuru kayısı ihracatında karşılaştırmalı üstünlüğe sahip Türkiye’de İthalatın Su Ayak İzi Türkiye’de ithalatın değeri ve su ayak izi incelemesi Tarım ve tarıma dayalı sanayi ürünlerine göre ithalatın su ayak izi Türkiye’de İthalatın Su Ayak İzi İthalat Ürünü: Buğday • Buğday, Türkiye’de en fazla üretimi yapılan ve tüketilen stratejik bir ürün Ülkelere göre buğdayın su ayak izi Buğday üretim miktarı, ithalat - ihracat hacimleri ve un ihracatı • Türkiye buğdayda hem ihracatçı hem de ithalatçı konumunda • Üretim hacminin ortalama %15’i ithal edilmektedir. • Rusya’nın Mısır’dan sonraki ikinci en büyük buğday ithalatçısı • Türkiye’nin buğdayda Rusya’ya bağımlılığı bazı riskleri de beraberinde getirir. Türkiye’nin Su Ayak İzi Değerlendirmesi İthalat ve İhracatın Su Ayak İzi Net İhracatçı Net İthalatçı Tarımsal ve endüstriyel ürünlerin ticaretindeki Sanal Su (1996-2005) -WFN Türkiye’nin Su Ayak İzi Türkiye’nin Su Ayak İzi bize neleri gösteriyor? • • • • • • • • • Türkiye’nin suyu kendine yetiyor mu? Türkiye sanal su ihracatçısı mı ithalatçısı mıdır? Türkiye’de üretimin su ayak izi nedir? Kişi başına kaç litre su tüketiyoruz? Su tüketimimizin ne kadarı tarımsal ürün kaynaklı? Su tüketimimizde sanayi ürünlerinin payı nedir? Evsel kullanım su tüketimimizin ne kadarını oluşturur? Önemli tarımsal ürünlerin su ayak izleri nedir? …. Teşekkür ederim wwf.org.tr Eren Atak [email protected] /wwfturkiye /wwf_turkiye Türkiye’nin Su Ayak İzi Raporu http://www.wwf.org.tr/