kısa dalga diatermi - E

KISA DALGA DİATERMİ
UZM. FZT. ZÜBEYDE ERCAN
Tarihçe
• İlk defa 1907’de Nagelschmidt tarafından
kullanılmıştır.
• Kelime anlamı “ısı vasıtası”
Yüksek frekanslı bir akımdır
• Yüksek frekanslı akımlar 1 mHz üzerinde
frekansa sahiptirler.
• Alçak ve orta frekanslı akımlar gibi dokuda
kimyasal ve elektro kinetik uyarıya yol
açmazlar. Dokuda uyarı yapmazlar.
• Elektrik akımından ziyade elektromanyetik
dalga karakteri almışlardır.
• Bu elektromanyetik alana giren dokularda
derin ısı verirler.
• İki ana grupta incelenir.
– KDD
– Mikrodalga (radar) diatermi
• KDD ve mikrodalga diatermi, yüksek
frekanslı alternatif akımlardır.
• Cilt aracılığıyla derin dokuları ısıtmak için
çok yüksek yoğunlukta ısı vermek gerekir,
ki bu da cilt yanıklarına yol açar.
• Diatermi yöntemleri ile cilt kolayca aşılır ve
derin dokular ısıtılır.
Yüksek frekanslı akımların
özellikleri
• Yüksek frekanslı akımlar elektromanyetik
dalgalardır, boşlukta da yayılırlar.
• Frekansları ne olursa olsun hızları 300.000
km/sn’dir.
• Hızları sabit olduğundan dalga boyu ve
frekansları değişir.
• Frekansları ve dalga boyları ters
orantılıdır.
Yüksek frekanslı akımların
özellikleri 2
• Manyetik ve elektrostatik etkileri vardır.
• Hızlı ossilasyonlarla seyrettiklerinden
belirgin iyon hareketine neden olmazlar.
• Ortaya çıkan ısı,
– akım gücünün karesi ile doğru orantılı
– İletkenin rezistansı ile doğru orantılı
– Geçtiği süre ile doğru orantılıdır.
KDD
• 10-100 MHz arasında frekansa sahip
yüksek frekanslı dalgaların derin dokuda
ısı meydana getirmek amacıyla
kullanılmasıdır.
• Dalga boyu 3-30 m
• Genelde
– 27,12 mHz frekanslı+ 11,06 m dalga boyu
– 22 mHz+ 7,5 m dalga boyu kullanılır.
Cihazın özellikleri
• A) akım kaynağı
• B) makine devresi (ossilasyon devresi)
şehir akımını istenilen kısa dalga
frekansına yükseltir.
• C) hasta devresi (rezonans devresi).
Hastaya uygulandığında alanın
kapasitesine göre makine devresi ile aynı
frekansı elde edilmesini sağlar.
• Frekans çok yüksek olduğundan
elektrotlar cam, lastik mika gibi yalıtkan
maddelerle örtülüdür.
• Cihaz üzerinde kesin doz ayarlaması
olmadığından ısı derecesini hastanın
duyarlılığına göre ayarlamak gerekir.
Dokular üzerine etkisi
• Farklı elektriksel özelliğe sahip dokular
elektromanyetik alandan farklı biçimlerde
etkilenirler.
• Doku düzeyinde şu olaylara bağlı olarak
çeşitli derecelerde ısı oluşur.
– İyonik hareket
– Dipol rotasyon
– Moleküler distorsiyon
İyonik hareket
+ ve – iyonlar elektromanyetik alan içinde ileri geri gitmek isterler ancak hızlı
ossilasyonlar nedeniyle akım yönü sürekli değiştiğinden belirgin hareket olmaz.
Çok hafif vibrasyon olur ve ısı ortaya çıkar.
En fazla etkinin bundan olduğu kabul edilmektedir.
Dipol rotasyon
doku içinde bulunan dipoller de iyonlar gibi sürekli hareket etmek isteyecek
ancak aralarındaki sürtünme ısıyı ortaya çıkartacaktır.
Moleküler distorsiyon
kutupları olmayan moleküllerin elektronları ise ossilasyonlarla birlikte yer
değiştirecek ve moleküler hareket sırasında ısı oluşacak
Uygulama şekli
• Cihaz çalıştırılmadan önce test edilmelidir.
• Alet çalıştırılır. Elektrotlar arasına
flüoresan lamba tutulur, lambanın yanması
gerekir.
• Ya da elektrotlar arasına elini tutarak
elinde sıcaklık olması beklenir.
• Tedavi edilecek kısım kuru ve tamamen
çıplak olmalıdır.
• Hastanın üzerinde metal olmamalıdır.
Uygulama şekli
• Elektrotlar uygun şekilde yerleştirilmeli ve
tedavi sırasında konumu bozulmamalıdır.
– Kondansatör ya da kapasitör alan yöntemi:
elektrotların karşılıklı yerleştirildiği ve tedavi
edilecek dokunun elektrotlar arasında kalması
ile uygulanan yöntem
– İndüksiyon: kablo şeklindeki elektrotların
ekstremiteye sarılması veya kendi etrafında
sarmal şekle getirilerek uygulanması
Kondansatör yöntemi
• Elektrotlar tedavi edilecek alanın iki yanına
konur. Akım verilirse elektrotlar arasında
hızlı değişim gösteren bir akım oluşur.
• Ortaya çıkan ısı elektrik alanı içinde
meydana gelen kuvvet çizgilerine ve
bunların dağılım özelliklerine bağlıdır.
Elektrot yerleştirilmesi
• Elektroda yakın bölgede elektromagnetik kuvvet
çizgileri daha yoğun olacağından yüzeyel
dokularda daha fazla ısınma olacaktır.
• Elektrotları uygulama alanından büyük tutarak
yüzeyel ısı yoğunlaşmasından kaçınılır.
• Ancak çok büyük tutulursa bir kısım kuvvet
çizgileri uygulama alanın dışından geçer.
• Elektrotlar düzgün yüzeylerde uygulama alanına
yakın, düzgün olmayan yerlerde nispeten uzak
olmalıdır.
• Elektrotların birbirine en yakın noktası
elektrotların uygulama alanına olan toplam
uzaklıktan fazla olmalıdır.
• Elektrotlar ile cilt arasında birkaç cm’lik
boşluk olmalı. 7,5 cm’i geçmemeli.
• Her iki elektrotun cilde mesafesi eşit olmalı
• Elektrotlar tedavi edilecek alandan biraz
büyük olmalıdır.
• Her iki elektrot aynı büyüklükte olmalı
• Elektrotlar cilt yüzeyine paralel olmalı
• Çapraz atış yöntemi
• Eş düzlemli (koplanar) yöntem:
mesafeye dikkat!!!!!
• Karşıt düzlemli (kontrplanar) yöntem: en
sık
• Tek kutuplu (monopolar): yüzeyel ısınma
için
İndüksiyon yöntemi
• Elektrodu kalın ve izole edilmiş bir
kablodur.
• Tedavi edilecek dokulara çeşitli biçimlerde
yerleştirilerek uygulanır.
• Elektromanyetik alana içindeki iletken alan
içinde bir elektron hareketi oluşur, buna
Eddy akımı denir.
• Eddy akımı ile kaslar daha fazla ısınır.
• Ligaman, tendon gibi yapılar kondansatör
yöntem ile, kaslar indüksiyon ile ısıtılır.
• Kablo ekstremite çevresine genelde
sarılarak, omurgaya ise yassı sarmal
olarak kullanılır.
• Tedavi edilecek alanda kontraktür varsa,
geniş girintili çıkıntılı ise kondansatör
tekniği kullanılamaz.
• Akım yavaş yavaş artırılır. Doz hastanın
tatlı bir sıcaklık duyduğu nokta olarak
ayarlanmalıdır.
• Hastanın doz ayarlamasını anlaması çok
önemlidir.
• Süre 20-30 dk
• Çapı 13 cm olan kondansatör diskoid
elektrotlarla dizde yeterli sıcaklığa
ulaşabiliriz.
Riskler
•
•
•
•
•
•
•
Yanık!!!
Metal ve ıslak olmayacak
Dokuda metal olmamalı!!!
Çocuklarda ve anlama problemi olanlarda
Dolaşım sorunu olanlarda yanık!!!
Yakındaki elektronik cihazlar etkilenir.
KDD kullananlar en az 1 metre mesafede
çalışacaklar
Uygulama yöntemleri
• Sürekli
• Kesikli
Kesikli KDD
• Bazen derin dokularda yeterli ısıya
ulaşmak için dozu yükseltmek gerekir.
• Bu durumlarda yüzeyel dokularda özellikle
yağ dokusunda ısı yoğunlaşıp ısı hasarı
oluşturur.
• Bu durum kesikli KDD ile önlenir.
• Isı oluşturmadan “atermik” kendine özgü
fiziksel ve biyolojik özelliklerinden
yararlanılır.
• Kesikli KDD ile parçacıkların inci dizisi
şeklinde sıralanması oluşur.
• Tek hücreli canlılar, alyuvarlar, düşük
frekanslı kısa dalgalar ile kuvvet çizgilerine
paralel seyrederken yüksek frekanslı akım
ile kuvvet çizgilerine dik olarak dizilirler.
Kesikli KDD uygulama yerleri
• Yumuşak dokunun akut ve subakut
yaralanmaları
• Periferik sinir hasarlanması
Uygulanamaz!!!
•
•
•
•
Gebelik
Sıcaklık duyusu bozuklarda
Kalp pili (2 metre uzakta durmalı)
İşitme cihazları bozulabilir. Çıkartılmalı ya
da uygulanmamalıdır.