00. Taner Yilmaz 007.04

Kulak Burun Bogaz Ihtis Derg
2005;14(3-4):57-61
ARAfiTIRMA
Türkiye’de burun ve paranazal sinüs kanserlerine ait
epidemiyolojik verilerin taramas›
A review of epidemiologic data on cancers of the nose and paranasal sinuses in Turkey
Dr. Taner YILMAZ
Amaç: Burun ve paranazal sinüs kanserlerinin Türkiye’deki epidemiyolojisine ait verileri incelemek.
Objectives: To review epidemiologic data on cancers of
the nose and paranasal sinuses in Turkey.
Hastalar ve Yöntemler: Bu çal›flmada Sa¤l›k Bakanl›¤›
Kanserle Savafl Daire Baflkanl›¤›’n›n 1995-1999 y›llar›na ve
‹zmir Kanser Kay›t Sistemi’nin 1993-1994 y›llar›na ait kay›tlar› ve Prof. Dr. Nazmi Bilir’in 1977 y›l›nda ülkemizdeki patoloji laboratuvarlar› bulgular›ndan derledi¤i yay›n› incelendi. Ayr›ca, Hacettepe Üniversitesi T›p Fakültesi Kulak Burun
Bo¤az Anabilim Dal›’n›n 1964-2000 y›llar›na ait burun ve
paranazal sinüs malign tümörlerine ait kay›tlar› incelendi.
Patients and Methods: The epidemiologic findings were
obtained from the following sources: Cancer Registry (1995 to
1999) of the Department of Cancer Control of the Ministry of
Health; records of ‹zmir Cancer Registry (1993-1994); Prof. Dr.
Nazmi Bilir’s review in 1977, in which the findings of pathology
laboratories were collected; records of cancers of the nose and
paranasal sinuses from 1964 to 2000 at the Otolaryngology
Department of Medicine Faculty of Hacettepe University.
Bulgular: Belirtilen y›llar içinde, Hacettepe Üniversitesi’nde 127 hastada (85 erkek, 42 kad›n; ort. yafl 47; da¤›l›m 1-89) burun ve paranazal sinüs kanseri görülmüfltür.
Bu hastalar›n 14’ü çocuktur. Erkek/kad›n oran› 2.02’dir.
Prof. Dr. Nazmi Bilir'in yay›n›nda 65 erkek, 37 kad›nda burun ve paranazal sinüs kanseri görülmüfl; burun ve paranazal sinüs kanserinin tüm kanserler içindeki s›kl›¤› erkeklerde %0.7, kad›nlarda %0.6; yay›l›m h›z› ise erkeklerde
0.4/100.000, kad›nlarda 0.2/100.000 olarak bildirilmifltir.
‹zmir Kanser Kay›t Sistemi verilerine göre de, ‹zmir'de burun ve paranazal sinüs kanser yayg›nl›¤› erkeklerde
0.4/100.000, kad›nlarda 0.2/100.000 bulunmufltur. Sa¤l›k
Bakanl›¤› kay›tlar›na göre, bu kanserler en s›k 50-70 yafllar› aras›nda görülmekte; bölgelere göre, ilk s›ray› Marmara Bölgesi almakta, bunu ‹ç Anadolu Bölgesi izlemektedir.
Results: During the above-mentioned years, cancers of
the nose and paranasal sinuses were detected in 127
patients (85 males, 42 females; mean age 47 years; range
1-89 years) in Hacettepe University, of whom 14 were children. The male to female ratio was 2.02. In Nazmi Bilir’s review,
cancers of the nose and paranasal sinuses were reported
in 65 males and 37 females, with a frequency of 0.7% in males
and 0.6% in females among all cancers. Its incidence was
0.4/100.000 for males and 0.2/100.000 for females, which
was the same as that found in ‹zmir Cancer Registry.
According to the Cancer Registry of the Ministry of Health, cancers of the nose and paranasal sinuses were most commonly
encountered at the ages of 50 to 70 years, and were most
common in the Marmara region followed by the Middle
Anatolia region.
Sonuç: Ülkemizde daha iyi kay›t sistemlerinin kurulmas› halinde, burun ve paranazal sinüs kanserlerine ait epidemiyolojik veriler daha sa¤l›kl› bir flekilde ç›kar›labilir.
Conclusion: Registry systems in our country need to be
improved in order to derive more accurate epidemiologic
data concerning cancers of the nose and paranasal sinuses.
Anahtar Sözcükler: Burun neoplazileri/epidemiyoloji; paranazal
sinüs neoplazileri/epidemiyoloji; Türkiye/epidemiyoloji.
Key Words: Nose neoplasms/epidemiology; paranasal sinus
neoplasms/epidemiology; Turkey/epidemiology.
◆
Hacettepe Üniversitesi T›p Fakültesi Kulak Burun Bo¤az Hastal›klar› Anabilim Dal› (Department of Otolaryngology, Medicine Faculty of Hacettepe
University), Ankara, Turkey.
◆
Dergiye gelifl tarihi - 31 Ocak 2004 (Received - January 31, 2004). Düzeltme iste¤i - 19 Haziran 2004 (Request for revision - June 19, 2004).
Yay›n için kabul tarihi - 14 Ekim 2004 (Accepted for publication - October 14, 2004).
◆
‹letiflim adresi (Correspondence): Dr. Taner Y›lmaz. Hacettepe Üniversitesi T›p Fakültesi KBB Hastal›klar› Anabilim Dal›, 06100 Ankara, Turkey.
Tel: +90 312 - 305 17 85 Faks (Fax): +90 312 - 311 35 00 e-posta (e-mail): [email protected]
*
Bafl-Boyun Kanserleri Toplant›s›’nda sözel olarak sunulmufltur, 11-12 Nisan 2003, ‹zmir (Presented at the Meeting on Head and Neck Cancers,
April 11-12, 2003, ‹zmir, Turkey).
57
Türkiye’de burun ve paranazal sinüs kanserlerine ait epidemiyolojik verilerin taramas›
BULGULAR
Kanser ülkemizde 1982 y›l›ndan beri yasal olarak
bildirimi zorunlu hastal›klar aras›ndad›r. Ancak, bildirimi zorunlu olmas›na ra¤men, sa¤l›k personeli
bu konuya gereken ilgiyi gösterememifltir. Bu yüzden ülkemizin gerçeklerini tam olarak yans›tan kanser epidemiyolojisi hakk›nda güvenilir kaynaklara
ulaflmak zordur.
Hacettepe’de 1964-2000 y›llar› aras›nda ameliyat
edilen 127 hasta (85 erkek, 42 kad›n; ort. yafl 47; da¤›l›m 1-89) incelendi. Erkek/kad›n oran›, 2.02 olarak
bulunmufltur. Lezyonlar›n yerleflim da¤›l›m› fiekil
1’de, yerleflimlerin hastalar›n yafllar›na göre da¤›l›m› fiekil 2’de gösterilmifltir.
Türkiye’de y›ll›k kanser yayg›nl›¤› 100150/100.000 olarak tahmin edilmektedir. Bu da, y›lda 70-100.000 yeni kanser hastas›n›n teflhis ve tedavi
edilece¤i anlam›na gelmektedir. Oysa Sa¤l›k Bakanl›¤›’na bildirilen hasta say›s› 20-30.000 civar›ndad›r
ve gerçek tabloyu yans›tmaktan oldukça uzakt›r.[1]
Yüz yirmi yedi hastadan 14’ünün çocuk oldu¤u,
bunlar›n yedisinin k›z, yedisinin erkek oldu¤u görülmüfltür; 35 kad›n›n 18’inin ev han›m› oldu¤u anlafl›lm›flt›r.
100
Kanser, 1990 y›l›ndan beri ülkemizde kalp hastal›klar›ndan sonra en s›k ikinci ölüm sebebidir.
Ölümlerin %11’i kanser nedeniyle olmaktad›r. 1975
y›l›ndan 1995’e gelindi¤inde, kanser yayg›nl›¤›n›n
iki kat›na ç›kt›¤›; tüm kanser çeflitlerinin relatif frekanslar› ayn› olmas›na ra¤men, akci¤er kanserinin
yayg›nl›¤›n›n artt›¤› görülmüfltür. Bunun sigara kullan›m› ile ilgili oldu¤u aç›kt›r. ‹nsanlar›m›z bu kadar
sigara tüketmeye devam ederse, 2000-2005 y›llar›
aras›nda kanser ölümlerinin yar›s›n›n akci¤er kanserinden olaca¤› tahmin edilmektedir.[1]
90
80
70
Say›
60
50
40
30
20
10
0
Oldukça nadir görülen burun ve paranazal sinüs
kanserlerinin epidemiyolojisi konusunda ülkemizdeki bilgi birikimi s›n›rl›d›r ve literatüre geçmifl bilgiye de rastlanmam›flt›r. Bu çal›flmay› yapmaktaki
amac›m bu eksikli¤i gidermek, burun ve paranazal
sinüs kanserlerinin Türkiye’deki epidemiyolojisinin
ayd›nlat›lmas›n› sa¤lamakt›r.
Maksilla
Burun
Etmoid
Sfenoid
Frontal
fiekil 1 - Hacettepe Üniversitesi T›p Fakültesi Kulak Burun Bo¤az Anabilim Dal›’nda 1964-2000 y›llar› aras›nda burun ve paranazal sinüs malign tümörü nedeniyle
ameliyat edilerek tedavi edilen hastalar›n lezyonlar›n›n
yerleflimi.
26
24
GEREÇ VE YÖNTEM
22
20
Bu çal›flmada sunulan epidemiyolojik bulgular,
Sa¤l›k Bakanl›¤› Kanserle Savafl Daire Baflkanl›¤›’n›n 1995-1999 y›llar› aras› kay›tlar›ndan, ‹zmir
Kanser Kay›t Sistemi’nin 1993-1994 y›llar› kay›tlar›ndan ve Prof. Dr. Nazmi Bilir’in 1977 y›l›nda ülkemizdeki patoloji laboratuvarlar›n›n bulgular›ndan
derledi¤i yay›n›ndan elde edilmifltir.[1-3] Elde edilen
rakamlar, y›lda 1:100.000 ve katlar› olacak flekilde
yay›l›m h›z› olarak ifade edilmifltir.
Etmoid
Maksilla
Burun
Frontal
Sfenoid
18
Say›
16
14
12
10
8
6
4
Yafl grubu
2
Hacettepe Üniversitesi T›p Fakültesi Kulak Burun
Bo¤az Anabilim Dal›’nda 1964-2000 y›llar› aras›nda
burun ve paranazal sinüs malign tümörleri nedeniyle ameliyat edilerek tedavi edilen ve ameliyat sonras› en az iki y›l takibi olan 127 hasta, epidemiyolojik
bulgular aç›s›ndan retrospektif olarak incelendi.
0
0-10
10-20 20-30 30-40 40-50 50-60 60-70 70-80
80-90
fiekil 2 - Hacettepe Üniversitesi T›p Fakültesi Kulak Burun
Bo¤az Anabilim Dal›’nda 1964-2000 y›llar› aras›nda
burun ve paranazal sinüs malign tümörü nedeniyle cerrahi olarak tedavi edilen hastalar›n yafllar›na göre
yerleflimlerinin da¤›l›m›.
58
Türkiye’de burun ve paranazal sinüs kanserlerine ait epidemiyolojik verilerin taramas›
göre, burun ve paranazal sinüs kanserinin tüm kanser
türleri içindeki görülme s›kl›¤› erkeklerde %0.7, kad›nlarda %0.6 yay›l›m h›z› ise erkeklerde 0.4/100.000,
kad›nlarda 0.2/100.000 olarak saptanm›flt›r.[3] ‹zmir
Kanser Kay›t Sistemi’nin 1993-1994 y›llar›na ait verilerine göre de, ‹zmir’de burun ve paranazal sinüs
kanser yayg›nl›¤› erkekler için 0.4/100.000, kad›nlar
için 0.2/100.000 olarak saptanm›flt›r.[2]
Doksan befl çal›flan›n 17’si kad›n, 78’i erkektir.
Kad›n çal›flanlar›n yedisi memur, sekizi iflçi ve ikisi
serbest meslek sahibidir. Çal›flan erkeklerin 22’si
memur, 27’si iflçi, 19’u serbest meslek sahibi ve 10’u
da iflverendir.
Yirmi dokuz memur d›fl›nda kalan 66 hastan›n
mesleklerine bak›ld›¤›nda, alt›s›n›n tahta tozuna
maruz kald›¤› (kereste, mobilya, marangoz), bunlar›n dördünün adenokarsinom, ikisinin skuamöz
hücreli karsinom oldu¤u; nikel ifli yapan üç hastada
da skuamöz hücreli karsinom oldu¤u; demir-çelik
iflinde çal›flan dokuz kifliden yedisinde skuamöz
hücreli karsinom oldu¤u, ikisinde adenokarsinom
tespit edildi¤i; inflaat sektöründe çal›flan sekiz hastan›n alt›s›nda skuamöz hücreli karsinom, birinde
anaplastik karsinom, birinde de sarkom oldu¤u;
petrol ifli yapan alt› hastan›n dördünde skuamöz
hücreli karsinom, birinde adenokarsinom, birinde
de sarkom oldu¤u; turizm sektöründe çal›flan befl
hastan›n dördünde skuamöz hücreli karsinom, birinde adenokarsinom oldu¤u; tar›m ve hayvanc›l›kla u¤raflan 21 hastan›n 17’sinde skuamöz hücreli
karsinom, ikisinde adenokarsinom, ikisinde anaplastik karsinom oldu¤u; kömür iflinde çal›flan sekiz
hastan›n alt›s›nda skuamöz hücreli karsinom, ikisinde de sarkom oldu¤u belirlenmifltir.
Ülkemize sosyoekonomik aç›dan yak›n say›labilecek ülkelerden Romanya’da da, 2000 y›l› rakamlar›na göre, burun ve paranazal sinüs kanseri yayg›nl›¤›, erkekler için 0.4/100.000, kad›nlar için
0.2/100.000 olarak bildirilmifltir.[4]
Sa¤l›k Bakanl›¤› Kanserle Savafl Daire Baflkanl›¤›’n›n 1995-1999 y›llar› aras› kay›tlar›na göre, tespit
edilen burun ve paranazal sinüs kanseri say›s› ve yay›lma h›zlar› fiekil 3 ve 4’te gösterilmifltir. Olgular›n
co¤rafi bölgelere göre da¤›l›m› fiekil 5’de, olgular›n
mesleklere göre da¤›l›m› da fiekil 6’da gösterilmifltir.[1]
TARTIfiMA
Burun ve paranazal sinüs kanseri, tüm kanser
türleri içinde %1’den az›n› teflkil etmektedir. Bafl-boyun tümörleri içinde ise %3’lük k›sm› oluflturmaktad›r. Beyaz ›rkta di¤er ›rklara göre daha s›k görülen
burun ve paranazal sinüs kanserine erkeklerde kad›nlara göre iki kat daha fazla rastlanmaktad›r.
On alt› kad›n ve 68 erke¤in sigara içti¤i saptanm›flt›r. ‹ki hastada uzun dönem takipte akci¤er skuamöz hücreli kanseri geliflmifltir.
Burun ve paranazal sinüs kanseri, kimyasal maddelere maruz kalma sonucu meydan gelen bir kanser olarak karfl›m›za ç›kmaktad›r. Etyolojik faktörler
aras›nda, endüstriyel gazlar, hardal gaz›, tahta tozu,
nikel, aflatoksin, madeni ya¤lar, krom, kadmiyum,
deri tabaklama, polisiklik hidrokarbonlar, thorot-
Prof. Dr. Nazmi Bilir’in 1977 y›l›nda ülkemizdeki
patoloji laboratuvarlar›n›n bulgular›ndan derledi¤i
yay›n›nda, 65 erkek ve 37 kad›n hastada burun ve paranazal sinüs kanseri saptand›¤› bildirilmifltir. Buna
60
50
0.2
Erkek
0.18
Kad›n
0.16
Kad›n
0.14
n/100.000
40
Say›
Erkek
30
20
0.12
0.1
0.08
0.06
0.04
10
0.02
0
Y›l
1995
1996
1997
1998
0
1999
Y›l
1995
1996
1997
1998
1999
fiekil 4 - Sa¤l›k Bakanl›¤› Kanserle Savafl Daire Baflkanl›¤›’n›n
1995-1999 y›llar› aras› kay›tlar›na göre, tespit edilen
burun ve paranazal sinüs kanseri yay›l›m h›zlar›.
fiekil 3 - Sa¤l›k Bakanl›¤› Kanserle Savafl Daire Baflkanl›¤›’n›n
1995-1999 y›llar› aras› kay›tlar›na göre, tespit edilen
burun ve paranazal sinüs kanseri say›lar›.
59
Türkiye’de burun ve paranazal sinüs kanserlerine ait epidemiyolojik verilerin taramas›
hücreli karsinom riskini, tekstil tozunun da kad›nlarda adenokarsinom riskini art›rd›¤›n› saptam›fllard›r.
Korunma yolu olarak, bu meslek gruplar›nda çal›flanlar için koruyucu maskeler tak›lmas› ve koruyucu
giysiler giyilmesi önerilmektedir. Ayr›ca, s›k dufl alma ve s›k burun y›kama da tavsiye edilmektedir.
rast, izopropil alkol, vernik, lake boya, kaynak, lehim ve radyum say›labilir. Bu faktörler dikkate al›nd›¤›nda, mobilya, marangoz ve kereste iflleri, boyac›l›k, ayakkab›c›l›k, petrol ve petrokimya endüstrisi,
kaynakç›l›k, lehim iflleri, pil endüstrisi burun ve paranazal sinüs kanseri aç›s›ndan riskli sektörler olarak karfl›m›za ç›kmaktad›r. Saat kadran›n›n karanl›kta parlayan k›s›mlar› radyum ile boyanmaktad›r;
bu iflle u¤raflanlar da paranazal sinüs kanseri riski
alt›ndad›rlar. Nikel endüstrisinde çal›flanlar, normalden 28 ile 250 kat daha fazla paranazal sinüs
kanseri olma riski ile karfl› karfl›yad›rlar.
Burun ve paranazal sinüs kanseri nadir görüldü¤ü için, birçok epidemiyolojik çal›flmada kullan›lan
kanser s›n›flamas›nda yak›n zamana kadar yer almam›flt›r. Bu durum, bu konuda bilgiye ulafl›lmas›n›
oldukça zorlaflt›rmaktad›r. Ülkemizdeki kanser kay›t sisteminin yetersizlikleri de dikkate al›nd›¤›nda
paranazal sinüs kanseri epidemiyolojisi hakk›nda
ayr›nt›l›, yeterli ve güvenilir bilgi elde etmek neredeyse imkans›z hale gelmektedir.
Sigara ve alkolün burun ve paranazal sinüs kanseri ile iliflkisi söz konusu de¤ildir. Kronik sinüzitin
kanser riskini art›rd›¤› iddia edilmiflse de, bu konuda herhangi bir somut bulguya rastlanmam›flt›r.
Hacettepe Üniversitesi T›p Fakültesi Kulak Burun
Bo¤az Anabilim Dal›’n›n çal›flmas›nda lezyonlar›n
yerleflimlerine bak›ld›¤›nda, en s›k maksiller sinüs ve
burnun tutuldu¤u, etmoid, sfenoid ve frontal sinüste
olgular›n oldukça az görüldü¤ü saptand›. Hastal›k
ço¤unlukla 50-70 yafllar› aras›nda görülmektedir.
Hastal›¤›n y›llara göre da¤›l›m› incelendi¤inde, 60’l›
y›llardan 1985’e kadar s›kl›kta belirgin art›fl izlenirken, 1986-1990 döneminde, ciddi bir azal›fl, ard›ndan
da yine düzenli bir art›fl göze çarpmaktad›r. 19861990 dönemindeki azal›fl kan›mca, ülkemizde yeni
üniversite hastanelerinin hizmete aç›lmas› ve hastalar›n buralara baflvurmas›ndan kaynaklanmaktad›r.
Bu çal›flmada, meslekler ile sinonazal kanser geliflme
riski aç›s›ndan bir iliflki kurulamam›flt›r.
Tahta tozu, deri tozu, nikel, petrol ürünleri, tekstil
ve çeflitli kimyasal ürünlere maruz kalman›n sinonazal kanser riskini art›rd›¤› bildirilmifltir.[5-7] Formaldehid ile skuamöz hücreli karsinom iliflkili bulundu¤u
bildirilmifltir.[7] Sunderman ve ark.[8] ise nikel ile sinonazal kanser aras›nda bir iliflki olmad›¤›n› iddia etmifllerdir. Radyum ve thorotrast’a maruz kalma sinonazal sarkomlar ile ilgili bulunmufltur.[9] Metal endüstrisinde çal›flanlarda sinonazal kanser geliflme riskinin artt›¤› iddia edilmifltir.[10] Hayes ve ark.[11] sigara
içiminin sadece skuamöz hücreli kanser riskini art›rd›¤›n› bildirmifllerdir. Demers ve ark.[12] tahta tozu
maruziyetinin hem erkeklerde, hem de kad›nlarda sinonazal adenokarsinom riskini belirgin flekilde art›rd›¤›n› ve riskin maruz kalma süresi ile orant›l› oldu¤unu saptam›fllard›r. Luce ve ark.[13] da formaldehidin
özellikle adenokarsinom riskini, asbestin skuamöz
Prof. Dr. Nazmi Bilir’in çal›flmas›nda, ‹zmir Kanser Kay›t Sistemi’nde ve Romanya araflt›rmas›nda
160
120
140
100
120
100
80
Say›
Say›
140
60
80
60
40
40
20
10
20
Marmara
Ege
Akdeniz
‹ç
Anadolu
Karadeniz
Do¤u
Anadolu
0
Güneydo¤u
Anadolu
‹flçi
Ser. Mes. Memur
‹flçi
Çiftçi
Ev Han. Emekli Mes. bilinmeyen
fiekil 5 - Sa¤l›k Bakanl›¤› Kanserle Savafl Daire Baflkanl›¤›’n›n
1995-1999 y›llar› aras› kay›tlar›na göre, tespit edilen
burun ve paranazal sinüs kanseri olgular›n›n co¤rafi
bölgelere göre da¤›l›m›.
fiekil 6 - Sa¤l›k Bakanl›¤› Kanserle Savafl Daire Baflkanl›¤›’n›n
1995-1999 y›llar› aras› kay›tlar›na göre, tespit edilen
burun ve paranazal sinüs kanseri olgular›n›n mesleklere
göre da¤›l›m›.
60
Türkiye’de burun ve paranazal sinüs kanserlerine ait epidemiyolojik verilerin taramas›
Akflam Sanatokulu; 2002.
2. Fidaner C, Eser SY, Parkin DM. Incidence in Izmir in
1993-1994: first results from Izmir Cancer Registry. Eur
J Cancer 2001;37:83-92.
3. Bilir N. Turkey: National histopathology survey, 1977.
In: Parkin DM, editor. Cancer occurence in developing
countries. International Agency for Research on
Cancer, WHO. Lyon: IARC Scientific Publications;
1986. p. 303-307.
4. Ferlay J, Parkin DM, Pisani P. Globocan: Cancer incidence and mortality worldwide. International Agency
for Research on Cancer, World Health Organization,
2000.
5. Roush GC. Epidemiology of cancer of the nose and
paranasal sinuses: current concepts. Head Neck Surg
1979;2:3-11.
6. Roush GC, Meigs JW, Kelly JA, Flannery JT, Burdo H.
Sinonasal cancer and occupation: a case-control study.
Am J Epidemiol 1980;111:183-93.
7. Hayes RB, Gerin M, Raatgever JW, de Bruyn A. Woodrelated occupations, wood dust exposure, and
sinonasal cancer. Am J Epidemiol 1986;124:569-77.
8. Sunderman FW Jr, Morgan LG, Andersen A, Ashley D,
Forouhar FA. Histopathology of sinonasal and lung
cancers in nickel refinery workers. Ann Clin Lab Sci
1989;19:44-50.
9. Littman MS, Kirsh IE, Keane AT. Radium-induced
malignant tumors of the mastoid and paranasal sinuses. AJR Am J Roentgenol 1978;131:773-85.
10. Comba P, Barbieri PG, Battista G, Belli S, Ponterio F,
Zanetti D, et al. Cancer of the nose and paranasal
sinuses in the metal industry: a case-control study. Br J
Ind Med 1992;49:193-6.
11. Hayes RB, Kardaun JW, de Bruyn A. Tobacco use and
sinonasal cancer: a case-control study. Br J Cancer
1987;56:843-6.
12. Demers PA, Kogevinas M, Boffetta P, Leclerc A, Luce
D, Gerin M, et al. Wood dust and sino-nasal cancer:
pooled reanalysis of twelve case-control studies. Am J
Ind Med 1995;28:151-66.
13. Luce D, Leclerc A, Begin D, Demers PA, Gerin M,
Orlowski E, et al. Sinonasal cancer and occupational
exposures: a pooled analysis of 12 case-control studies.
Cancer Causes Control 2002;13:147-57.
benzer yay›l›m h›zlar›n›n elde edilmesi, ülkemiz için
gerçek rakam›n erkekler için 0.4/100.000, kad›nlar
için 0.2/100.000 olarak kabul edilebilece¤ini düflündürmektedir.
Sa¤l›k Bakanl›¤› kay›tlar›nda, rakamlar y›llara
göre çok de¤iflkenlik göstermekle birlikte, burun ve
paranazal sinüs kanserleri en s›k 50-70 yafllar› aras›nda görülmektedir. Bölgelere göre incelendi¤inde
en s›k Marmara, ard›ndan ‹ç Anadolu Bölgesi’nde
rastlanmaktad›r. Ancak, bunda sa¤l›k merkezlerinin
bu bölgelerde toplanmas› da rol oynayabilir. Mesleklere göre da¤›l›mda, mesle¤i bilinmeyenlerin say›s›n›n çok olmas› bir yorum yapma flans›n› ortadan
kald›rmakt›r.
Ülkemizde daha iyi kay›t sistemlerinin kurulmas› halinde, ülkemizin epidemiyolojik gerçekleri daha
net bir flekilde ortaya konabilir ve gelece¤e yönelik
sa¤l›k yat›r›mlar› daha iyi planlanabilir. Sa¤l›k çal›flanlar›n›n da sistemlere bildirimde bulunarak katk›da bulunmas› gerekir. Bu konuda hekimlerin de¤il
de, yard›mc› sa¤l›k personelinin görevlendirilmesi
sistemin daha baflar›l› olmas› aç›s›ndan önemlidir.
Sonuç olarak, burun ve paranazal sinüs kanserleri ülkemizde de, tüm dünyada oldu¤u gibi nadir görülmektedir. Ülkemizde bu kanserlerin epidemiyolojisi ile ilgili yay›na rastlanmam›flt›r. Mevcut kay›t
sistemleri gerçe¤i yans›tmaktan oldukça uzakt›r.
Ancak, ülkemizde yap›lan iki çal›flmada elde edilen
rakamlar›n, komflu ülkenin rakamlar› ile ayn› olmas›, ülkemiz için gerçek yay›l›m h›z›n›n erkekler için
0.4/100.000, kad›nlar için 0.2/100.000 olarak kabul
edilebilece¤ini düflündürmektedir.
KAYNAKLAR
1. Sa¤l›k Bakanl›¤› Kanserle Savafl Daire Baflkanl›¤›.
1995-1999 y›llar› aras› kanser kay›tlar›. Ankara: IV.
61