Slayt 1 - Haliç Çevre Laboratuvarı

Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağı
Veri İşletimi, Veri Validasyonu
ve Raporlama
Ayşe EYİGÖR
Çevre Y.Müh. / Çevre ve Orman Uzmanı
Kastamonu-Ilgaz Hizmetiçi Eğitimi
20 Eylül 2010
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Ulusal Hava Kalitesi İzleme Ağının
Kurulması
• 2005 yılında 36 adet hava kalitesi izleme istasyonu
Bakanlığımız tarafından kurulmuştur.
• 2007 yılında 45 adet istasyon daha kurularak 81 il
merkezinde hava kalitesi izleme ağı yaygınlaştırılmıştır.
• 2010 yılında 81 ilde 116 noktada hava kalitesi ölçümü
yapılmaktadır.
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Mevcut İstasyon Sayısı
ÇEVRE VE
ORMAN
BAKANLIĞI
• 36 İstasyon (2005)
• 45 İstasyon (2007)
• 3 Mobil İstasyon (2005)
• Sağlık Bakanlığı tarafından (2008) kurulan ve Aralık
2009’da Bakanlığımıza devredilen 8 adet Ankara istasyonu
• İl müdürlükleri tarafından kurulan 10 istasyon (2005-2008)
ĠSTANBUL
BÜYÜKġEHĠR
BELEDĠYESĠ
• 10 İstasyon (2007)
ĠZMĠR
BÜYÜKġEHĠR
BELEDĠYESĠ
• 6 İstasyon (2007-2008)
DĠLOVASI OSB • 1 İstasyon (2007)
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Ankara Hava Kalitesi İzleme Ağı ve EMEP
İstasyonlarının Bakanlığımıza Devredilmesi
Sağlık Bakanlığı ile Bakanlığımız arasında imzalanan
protokol ile,
• Ankara’da 8 adet hava kalitesi ölçüm istasyonu,
• 3 adet Uzun Menzilli Hava Kirliliği Ölçüm İstasyonu
(EMEP) (Ankara, İzmir, Kırklareli)
• Kalibrasyon laboratuvarı ve analitik laboratuvarlar,
Bakanlığımıza devredildi.
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
4
İstasyonlarda Ölçülen Parametreler
•
•
•
•
•
•
Kükürt dioksit (SO2),
Partiküler madde (PM10, PM2.5),
Azot oksitler (NO, NO2, NOx),
Ozon (O3),
Karbon monoksit (CO),
Meteorolojik parametreler (Rüzgar yönü, Rüzgar hızı,
nem, basınç, sıcaklık)
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Hava Kalitesi İzleme İstasyonları
SO2 analizörü
Gravimetrik PM10
Örnekleme Cihaz
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
PM10 analizörü
Meteorolojik
Parametreler
(Rüzgar hızı ve yönü,
Basınç, Sıcaklık, Nem)
Mobil Hava Kalitesi İzleme İstasyonları
PM10
analizörü
NOx analizörü
SO2 analizörü
O3 analizörü
CO analizörü
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Veri Kalitesi
Saatlik ortalamalar baz alındığında;
• Saatlik ve 24 saatlik verilerin % 75’i geçerli olmalıdır.
• Aylık ve yıllık verilerin ise % 75’i geçerli olmalıdır.
Elektrik kesintileri
Cihaz arızaları
Geçersiz kalibrasyon
Veri kaybı
Minimum
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Ölçüm Sonuçlarının Doğruluğu
– Kükürtdioksit ölçüm cihazı, harici kalibrasyon gazı ile
periyodik olarak 30 günde bir kalibre edilir.
– Partikül madde ölçüm cihazında, EN 12341
standardına uygun çalışan Gravimetrik PM10
Örnekleyicisi ile yılda 2 kez (yazın 1 ay, kışın 1 ay)
karşılaştırma yapılır.
– Meteorolojik sensörlerden elde edilen veriler ise
mevcut ölçümler ile kıyaslanarak yorumlanır.
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Veri Doğrulama Prosedürü
•
Bir gün içinde arka arkaya 3 ve daha fazla takılma (aynı sayı)
olmamalıdır. 3 ve üzeri takılmalarda ilk veri geçerli kabul edilir,
devamındaki değerler geçersiz sayılır.
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Veri Doğrulama Prosedürü (devamı)
•
PM10 cihazında örnekleme için hava çekişini gösteren debi parametresi 1
m3/saat’e karşı gelen 50 dakikalık örnekleme için 0,833 m3 olmalıdır. Debi
0,833 ün en fazla ± %10 kadar olabilir (0.75-0.92 m3). Bu aralık dışında kalan
değerler için o saate karşı gelen PM10 parametresi geçersizdir.
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Veri Doğrulama Prosedürü (devamı)
• PM10 saatlik ölçümlerinde, cihaz hatalarından kaynaklanan (filtre
takılması, kopması vb.) hatalarda, “995” değeri geçersizdir.
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Veri Doğrulama Prosedürü (devamı)
• Saatlik ölçüm verilerinde “0” okumalarında, virgülden sonra hep “0”
olması durumunda söz konusu veriler geçersizdir
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Veri Doğrulama Prosedürü (devamı)
• Veri tablosundaki negatif (-) değerler geçersiz seçilir.
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Veri Doğrulama Prosedürü (devamı)
• Gün içerisinde herhangi bir saatte pik değerleri varsa bu değer veri
tablosundaki önceki ve sonraki değerlere göre kontrol edilir.
Gerekirse en yakın istasyon verileriyle karşılaştırılır.
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Veri Doğrulama Prosedürü (devamı)
• PM10 ve PM2.5 verileri karşılaştırılır. PM10 > PM2.5 olmalı
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Veri Doğrulama Prosedürü (devamı)
• NOX= NO + NO2 olmalı. Azot oksitlerin herhangi birinde geçersiz
veri varsa diğerleri de geçersiz veridir.
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Veri Doğrulama Prosedürü (devamı)
• İstasyonlardaki cihazların monitor alarmları kontrol edilir.
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Veri Doğrulama Prosedürü (devamı)
• Kalibrasyonların geçerliliği kontrol edilir.
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Veri Doğrulama Prosedürü (devamı)
• Grafiklerde veri bütünlüğüne bakılır.
Örnek 1:
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Veri Doğrulama Prosedürü (devamı)
• Grafiklerde veri bütünlüğüne bakılır.
Örnek 2:
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Veri Doğrulama Prosedürü (devamı)
• Grafiklerde veri bütünlüğüne bakılır.
Örnek 3:
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Veri Doğrulama Prosedürü (devamı)
• Grafiklerde veri bütünlüğüne bakılır.
Örnek 3:
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Veri Raporlama
Ulusal Raporlama
• Devlet Meteoroloji İşleri ve Hava Yönetimi Dairesi Başkanlığı’na (aylık)
Saatlik ve 24 Saatlik Ortalama
• Türkiye İstatistik Kurumu’na (aylık)
24 Saatlik ortalama www.tuik.gov.tr (Haber Bülteni),
Uluslararası Raporlama
• Avrupa Çevre Ajansı
• Yıllık raporlama (2008 ve 2009 yılı SO2 ve PM10 saatlik verileri)
• Yarı-gerçek zamanlı ozon verileri: 1 saatlik ortalamalar şeklinde bir
gün öncesinin verileri (Ocak 2010’dan itibaren)
• Yaz dönemi (Nisan-Eylül) aylık Ozon sınır aşımları (Nisan
2010’dan itibaren).
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Halkı Bilgilendirme
• www.havaizleme.gov.tr
• mobil.havaizleme.gov.tr
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Hava Kalitesi İndeksi
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Hava Kalitesi İndeksi
• 6 kategoriden oluşmaktadır.
• 1 (çok iyi) - 6 (çok kötü) olarak sınıflandırılır.
• Matematiksel hesaplama yoktur, yalnızca sınıflandırmadır.
• En yüksek kirletici için belirlenen değer indeks değeridir.
• En yüksek 2 kirletici sorumlu kirleticiler olarak raporlanır.
Hava Kalitesi İndeksi
Sağlık Seviyesi
Renkler
HKİ aşağıda belirtilen
aralıkta olduğunda
Hava Kalitesi
Aşağıda belirtilen renkler
ile sembolize edilir
1
Çok iyi
Açık Yeşil
2
İyi
Yeşil
3
Yeterli
Koyu Yeşil
4
Orta
Sarı
5
Kötü
Turuncu
6
Çok kötü
Kırmızı
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Hava Kalitesi İndeksi
2010 sınır değerlerine göre HKİ hesaplama tablosu
SO2
NO2
CO
O3
PM10
1 saatlik
ortalama
24 saatlik
ortalama
24 saatlik
ortalama
1 saatlik
ortalama
24 saatlik
ortalama
[µg/m³]
[µg/m³]
[mg/m³]
[µg/m³]
[µg/m³]
1 (çok iyi)
0 - 50
0 - 45
0 – 2,9
0 - 35
0 - 55
2 (iyi)
51-199
46 - 89
3,0 – 8,9
36 - 89
56-109
3 (yeterli)
200-399
90 - 179
9,0 – 15,9
90 - 179
110-159
4 (orta)
400-899
180 - 299
16 – 21,9
180 - 239
160-219
5 (kötü)
900-1499
300- 699
22,0 - 49,9
240 - 359
220-799
6 (çok kötü)
>1500
> 700
> 50,0
> 360
> 800
Hava Kalitesi İndeksi
Değeri
* 5 (kötü) seviyesine karşılık gelen HKİ değeri HKDYY’de tanımlanan sınır değeridir.
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Ağın İşletiminde Karşılaşılan Zorluklar
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Kamuda ve özel sektördeki tecrübe eksikliği,
İzleme ağının çok geniş bir alana yayılmış olması,
İstasyon sayısının fazlalığı,
Personel sayısının azlığı,
Sadece istasyonların işletiminden sorumlu personelin
ayrılamaması,
İlgili personelin görevinin sıkça değişimi,
Çok sık ve uzun süreli yaşanan elektrik kesintileri ve voltaj
düşüklüğü
Veri aktarım sistemi
Yedek/sarf malzeme temini
19 Yönetimi
– 20 Kasım 2008,
Çevre
GenelTRABZON
Müdürlüğü
29
Ödev ve Sorumluluklar
• AB mevzuatı uyarınca Kalite Yönetim Sistemi kurulması,
• Veri kalitesi güvencesi ve kontrolünün sağlanması,
• Trafik ve sanayiden kaynaklanan hava kirliliğinin ve kırsal alan
hava kalitesinin de plana uygun olarak ölçülmesi,
• SO2 ve PM10 ölçümüne ek olarak;
– Azotoksitler (NOX, NO2, NO),
– Karbonmonoksit (CO),
– Ozon (O3),
– Kükürtoksitler (SOX),
– Uçucu Organik Bileşikler (VOC),
– Kurşun, Nikel, Kadmiyum, Civa, Arsenik, Benzen gibi
kirlilik parametrelerinin de ölçülmesi
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Ödev ve Sorumluluklar (Devamı)
• 2014 yılına kadar Bölgesel yapıda 209 istasyon
kurulması,
• Planlanana uygun olarak;
Temiz Hava Bölge Merkezlerinin
Bölgesel Kalibrasyon Merkezlerinin,
Bölgesel Bakım-Onarım Merkezlerinin,
Bölgesel Veri Merkezlerinin
Bölgesel Analitik Laboratuvarlarının kurulması,
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Planlanan Bölgesel Ağ Yapısı
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Planlanan Bölgesel Ağ Yapısı
Bölgesel
Ağ
Ġstanbul
YerleĢim
Trafik
Sanayi
Kırsal Alan
Toplam
19
9
7
4
39
Ġzmir
12
5
4
4
25
Konya
11
4
2
5
22
Ankara
15
6
5
7
33
Adana
10
5
5
4
24
Samsun
7
3
1
5
16
Diyarbakır
15
8
1
7
31
Erzurum
10
3
0
6
19
Türkiye
Toplam
99
43
25
42
209
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Bakım-Onarım Hizmet Alımı
Hakedişlerinin Değerlendirilmesi
İl Müdürlüğü Personelinin dikkat etmesi gereken hususlar:
• Firma tarafından bakım yapılması esnasında işlemlerin doğru yapılıp
yapılmadığının gözlemlenmesi
• Kalibrasyonların elle müdahale edilmeden bilgisayar üzerinden tam
ve doğru yapılması (span ve zero ölçüm süreleri)
• İstasyon bilgisayarı üzerinde
- Cihaz arıza alarmları (digital monitor status) ayarları
- Elektrik kesinti alarmları (power-off) ayarlarının yapılmış olması
gerekmektedir.
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
Bakım-Onarım Hizmet Alımı
Hakedişlerinin Değerlendirilmesi
İl Müdürlüğü Personelinin dikkat etmesi gereken hususlar:
• Tutanakların ıslak imzalı olması,
• Tutanakların tarih ve imzalarının tam ve açık olması,
• Tutanaktaki ifadelerin açık olması,
- Elektrik kesintilerinin olduğu tarih aralığı, elektrik kesintisinin
sebebi (gerektiğinde Elektrik Dağıtım Şirketinden alınacak belge
eklenmelidir.)
- Arızalı cihazın ve cihaz parçasının adı, arızanın tanımı, hangi
tarih aralığında arızalı olduğu
• Firma tarafından doldurulan servis raporları ile tutanakların içeriği
tutarlı olmalıdır.
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü
TEŞEKKÜRLER…
Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü