aspir yetiştiriciliği - Ankara İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü

ASPİR YETİŞTİRİCİLİĞİ
Aspir genellikle 80-100 cm arasında boylanabilen,
dikenli ve dikensiz formları olan, dikenli formların
dikensizlere göre daha fazla yağ içerdiği, sarı, beyaz,
krem, kırmızı, ve turuncu gibi değişik renklerde
çiçeklere sahip, tohumları beyaz taneler şeklinde olan,
dallanan ve dalın ucunda içerisinde tohumları bulunan
küçük tablalar oluşturan, renkli çiçekleri (petal) gıda ve
kumaş boyasında kullanılan, yaklaşık 2.5-3.0 m
derinlere gidebilen bir kazık kök sistemine sahip,
tohumlarında % 35-40 arasında yağ bulunan, küspesi
hayvan yemi olarak kullanılabilen, kuraklığa dayanıklı
yazlık karakterde ve ortalama 110-140 gün arasında
yetişebilen tek yıllık bir uzun gün yağ bitkisidir.
TOPRAK HAZIRLIĞI
EKİM ZAMANI
Toprak bakımından seçici olmasa da, derin
verimli tınlı, drenaj problemi olmayan ve su tutma
kapasitesi yüksek, pH değeri nötr veya nötre yakın (pH
5-7) olan topraklar aspir tarımı için idealdir. Ancak
kıraç alanlarda da başarılı bir şekilde
yetiştirilebilmektedir.
Aspir yazlık bir bitki olduğundan bahar ayında
ekilmelidir.Ancak kışları fazla soğuk olmayan, ılıman
bölgelerde kışlık olarak ekilmesi de mümkündür.
Ülkemizde Çukurova ve Şanlıurfa bölgesinde kışlık
olarak ekilebilir. Orta Anadolu bölgesinde ekim tercihen
Mart ayında olmak üzere mümkün olduğu kadar erken
ilkbaharda yapılmalıdır. Geç ekimlerde, bitkiler kışa
kalmakta, dallanma azalmakta, verim ve tanedeki yağ
oranı düşmektedir. Bu nedenle ekimlerin zamanında ve
uygun şekilde yapılması çok önemlidir.
Toprak hazırlığı olarak anız tarla sonbaharda veya
erken ilkbaharda sürülmelidir. Ekimden önce ise,
diskaro ile tarla ekime hazırlanır. Tarla hazırlığının
ekimden hemen önce yapılması tavsiye edilir. Böylece
tarla bahar aylarında ortaya çıkabilecek yabancı
otlardan temizlenmiş olacak ve bitkinin ilk gelişme
dönemleri için temiz, yabancı otlardan arınmış bir
yetişme ortamı sağlayacaktır. Tuzlu topraklar, aspir
tarımı için olumsuz etkide bulunur. Aspir'in tuza
dayanıklılığı, arpa ile aynıdır. Toprakta tuzun fazla
bulunması, çimlenmeyi, verimi ve tanedeki yağ oranını
düşürür.
TARIMI
Aspir tarımında en önemli avantaj, Buğdayarpa tarımında, toprak hazırlığından ürünün depoya
alınmasına kadar geçen sürede kullanılan bütün aletekipmanların bu bitkinin tarımında da
kullanılabilmesidir.
EKİM ŞEKLİ ve EKİM NORMU
Ekim normal olarak hububat için kullanılan
mibzerle yapılabilir.En uygun sıra aralığı 45-70 cm sıra
aralığıdır. Kuru şartlarda ekim aralığı daraltılarak 15-20
cm önerilir. Sıra aralığının dar tutulması yabancı ot
mücadelesi ve kontrolü açısından en iyi yöntem olarak
kabul edilmektedir. Geniş sıra aralıkları yabancı ot
gelişimi engellemek için çapa makinesi
kullanılmaktadır.
GÜBRELEME
Ekimden önce toprak tahlili yaptırılarak eksik
olan bitki besin maddeleri tamamlanmalıdır. Köklerin
derinlere gidebileceği göz önüne alınarak, toprak
tahlillerinin 1.0-1.5 m derinliğinde alınan örneklerle
yapılması gerekir.Etkili kök derinliğinde bitkinin alacağı
besin maddelerinin bulunması gerekir. Orta Anadolu
kuru şartlarında gübrelemenin etkisi belirgin değildir.
Bunun başlıca sebebi aspirin topraktaki besin
maddelerinden en çok yararlanacağı Mayıs ve Haziran
aylarının genellikle kurak gecmesidir. Sulu şartlarda
tarımının yapıldığı koşullarda 10-12 kg/da saf azot,
bitki gelişmesine başlangıç olması için bir miktar da
fosfor 5-6 kg/da verilmelidir. Azotlu gübrenin
(NH4)2SO4 formunda verilmesi tavsiye edilir.
TOHUMLUK MİKTARI VE EKİM DERİNLİĞİ
Sıra arasının 15-20 cm olduğu durumlarda
dekara 2-3 kg tohumluk kullanılmaktadır. Geniş sıra
aralıklarında, tohumluk miktarı 1.5-2.0 kg civarındadır.
Sıra üzeri mesafe 7-10 cm ‘dir.
Ekim derinliği toprağın tav durumuna göre ekim
derinliği 2-5 cm arasında değişir.Ekimde hiçbir zaman
5 cm’den daha derine tohum bırakılmamalıdır .Üniform
çıkışlar genellikle sığ ekimlerde sağlanmaktadır.
Ekimden yaklaşık 1-2 hafta sonra. Toprak yüzeyine
çıkışlar başlar. Uygun şartlarda çıkışlar 8-10 günde
tamamlanmaktadır. 4-5 0 C gibi düşük sıcaklıklarda da
çimlenme olabilmesine rağmen, 15-170 C de çimlenme
ve toprak yüzeyine çıkışlar daha hızlıdır.
Daha düşük sıcaklıklarda, çimlenme ve çıkışlar 2-3
haftaya kadar uzayabilir. Bitkiler toprak yüzeyine
çıktıktan sonra, erken dönemde büyüme ve gelişme
oldukça yavaştır.Genç bitkiler 15-25 günlük bir süreyi
rozet şeklinde geçirirler. Bu dönemde genç bitkiler 7 0 C kadar soğuklara dayanıklıdır. Rozet döneminden
sonra sapa kalkmaya başlarlar. Bu dönemden itibaren
meydana gelebilecek herhangi aşırı soğuk don olayı (4 0C, -5 0C) bitkiye büyük ölçüde zarar verebilir. Çiçek
tomurcukları oluştuktan sonra ise 0 0 C’nin altındaki
sıcaklıklar, çiçek ve tane verimini olumsuz yönde
etkiler. Bunun yanında aşırı sıcaklılara da oldukça
dayanıklıdırlar. Örneğin sapa kalktıktan sonra, 4045 0 C’ye varan sıcaklıklardan etkilenmezler.
Kurağa dayanıklı bitki olmasının yanında, kritik
dönemlerinde sulama yapılması verimi arttıracaktır.
Aspirde tane verimi açısından en kritik dönemler, sapa
kalkma dönemi ve çiçeklenme öncesi dönemlerdir. Bu
dönemlerde yapılacak sulamalar verimi çok önemli
yönde artıracaktır. Sulama yapılacaksa, kuraklık
belirtileri olan kuraklık alt yapraklarının renk
değiştirerek kahverengiye dönüşmesinden önce sulama
yapılması gerekir. Sulamanın karık usulü yapılması en
uygundur. Sulama yaparken dikkat edilecek önemli bir
nokta ise sulama suyu hiçbir zaman tarla yüzeyinde
uzun süre göllenmemelidir. Bu durum, bazı kök
hastalıklarına ortam hazırlar.
T.C.
ANKARA VALİLİĞİ
İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü
HASAT
YABANCI OT KONTROLÜ
Aspir bitkisi, gelişmenin ilk döneminde (rozet
devresinde) yabancı otlarla mücadele edemez. Bu
dönemde uygulanacak çapalama iyi sonuç verir. Ayrıca
gelişmenin ilk döneminde bitkiyi yabancı otlarla
rekabete sokmamak için, ekimden önce tarlanın bir
çıkış öncesi herbisit (ot ilacı) ile ilaçlanması veya çıkış
öncesinde tarla yüzeyine uygulanması
gerekir.Kullanılacak herbisitlerde yer alacak etkili
maddelerden bir kaçı şöyledir; Trifluralin, Metolachlor,
EPTC, Barban, Profluralin ve Paraquat. Bunlarda
Metolachlor hem ekim öncesi toprağa karıştırılarak
hem de ekimden sonra çıkıştan önce toprak yüzeyine
uygulanabilir. Diğerleri ise, sadece ekimden önce
toprağa karıştırılarak uygulanır.
Aspir ekimden sonra 140-160 günde olgunlaşır. Bu
devre taç yapraklar tamamen kurur, taneler beyazlaşır
ve yapraklar da tamamen kahverengiye dönüşür.
Hasat harman biçerdöverle yapılır. Ancak makine
ayarlarının uygun bir şekilde yapılması gereklidir.
Adres
: Gayret Mahallesi Çınardibi Sokak
No: 12
Santral
Belgegeçer
e-mail
web
Yenimahalle/ANKARA
: 0312 344 59 50
: 0312 315 60 07
: [email protected]
: http://ankara.tarim.gov.tr/
Aspir Yetiştiriciliği
2015
SULAMA