Comparison of Ibn Khaldun`s Science of Umran and Wilhelm

Comparison of Ibn Khaldun’s Science of Umran and Wilhelm Dilthey’s
Spiritual Science in the Contex of the Historicism Thought
Abstract
History and historicism thought was determined by human’s, a spiritual-social
being, comprehension of his own awareness over a prolonged period. Basic
concepts and methodology of our current historical point of view was emerged
by kneading and flourishing in various cultural environments such as
Mesopotamia, Egypt, Ancient Greek, Roman Empire, Islamic civilization and
Christianity.
This paper aims to analyses the position of particularist philosophy versus
universalist philosophy tradition, concepts and methods of historicism thought
such as ‘Cyclicity’, ‘Progress’, ‘Criticism’, ‘Understanding’ and how the
seconcepts and methods make contribution to shape a history consciousness by
comparing Ibn Khaldun’s ‘Prosperity Science’ with Wilhelm Dilthey’s ‘Spirit
Sciences’ which contributed to form the historicism thought. KeyWords: Ibn Khaldun, Dilthey, Science of Umran (sociology), Spiritual
Science, Historicity, Historical
Özet
Tarih ve tarihselcilik düşüncesi, tinsel-içtimâî varlık olan insanın, uzun bir
zaman dilimi içinde, kendi farkındalığını yakalayabilmesiyle belirlenmiştir.
Bugünkü tarihsel bakış açılarımızın temel kavram ve metodolojisi,
Mezopotamya’dan Mısır’a, Antik Yunan’dan Roma’ya, İslâm medeniyetinden
Hıristiyanlığa kadar çeşitli kültürel ortamlarda yoğrularak ve gelişerek ortaya
çıkmıştır. Bu tebliğimizde, tarihselcilik düşüncesinin şekillenmesinde rol oynayan, İbn
Haldun’un “Umran İlmi” ile Wilhelm Dilthey’in “Tin Bilimler”ini
karşılaştırmak suretiyle, evrenselci felsefe geleneği karşısında tikelci felsefenin
konumlanışını, “Döngüsellik”ten “İlerleme”ye, “Eleştirisellik”ten “Anlama”ya
tarihselcilik düşüncesine ait kavram ve metotları ve bir tarih bilincinin
oluşmasına nasıl katkı sağladıklarını incelemeyi hedeflemektedir.
Anahtar kavramlar: İbn Haldun, Dilthey, Umran, Tin Bilimleri, Tarihsellik,
Tarihsel