2012 Mart Rusya Görev Dönüş Raporu

RUSYA ÇALIŞMA ZİYARETİ RAPORU
19-24 MART 2012
OKA Rusya Çalışma Ziyareti Raporu
2012
RUSYA FEDERASYONU ÜLKE PROFİLİ
TEMEL BİLGİLER
Dünyanın en büyük yüzölçümüne sahip olan ülkesi Rusya 11 farklı zaman dilimine
bölünmüştür ve 14 ülkeyle sınır komşusudur. Toplam nüfusu 138 milyon olan Rusya’da son
yıllarda nüfusta önemli düşüşler yaşanmaktadır ve nüfus gittikçe yaşlanmaktadır. En büyük
şehirler başkent Moskova, sonrasında ise St. Petersburg, Novosibirsk, Nizhny Novgorod ve
Yekaterinburg’dur.
Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB)’nin dağılmasıyla 1991 yılında Rusya
Federasyonu kurulmuştur. Rusya iki parlamentolu bir başkanlık sistemi ile yönetilen federal
bir yapıya sahiptir. Rusya Federasyonu, farklı idari birimlere bölünmüştür. Bu birimler
merkezi devlete bağlı, ama kendi yasalarıyla yürütme, yasama ve yargı organlarına sahip
özerk birimlerdir. Bunların 21’i cumhuriyet, 9’u kray, 49’u vilayet (oblast), 2’si federal
statüde kent, 1’i özerk bölge ve 4’ü özerk yöredir (okrug). Rusya Federasyonu’na bağlı olan
21 cumhuriyetin her birinin kendi anayasası ve devlet başkanı vardır. Federasyonun yürütme
erki başbakan başkanlığındaki hükümet iken, yasama yetkisi alt meclis olan Duma ve üst
meclis olan Federal Meclis’e aittir.
1
ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI
OKA Rusya Çalışma Ziyareti Raporu
2012
COĞRAFYA
Yüzölçümü: 17.098.242 km² (1. sırada)
Sınır komşuları: Azerbaycan 284 km, Beyaz Rusya 959 km, Çin (güneydoğu) 3.605 km, Çin
(güney) 40 km, Estonya 290 km, Finlandiya 1.313 km, Gürcistan 723 km, Kazakistan 6.846
km, Kuzey Kore 17 km, Letonya 292 km, Litvanya (Kaliningrad Bölgesi) 227 km, Moğolistan
3.441 km, Norveç 196 km, Polonya (Kaliningrad Bölgesi) 432 km, Ukrayna 1.576 km
Doğal kaynakları: Petrol, doğal gaz, kömür, mineraller, kereste
Arazi kullanımı: Tarıma uygun topraklar: % 7.17
sürekli ekinler: % 0.11
diğer: % 92.72
Sulanan arazi: 43,460 km²
DEMOGRAFİ
Nüfus: 138.082.178 (9. sırada)
Moskova: 10,523 milyon; Saint Petersburg: 4,575 milyon; Novosibirsk: 1,397 milyon;
Yekaterinburg: 1,344 milyon; NizhniyNovgorod: 1,267 milyon
Nüfus artış oranı: % -0.48 (219.sırada)
Ortalama hayat süresi:66,4 (163. sırada)
Nüfusun etnik dağılımı: Rus %79,8, Tatar %3,8, Ukraynalı %2, Başkır %1,2, Çuvaş %1,1, diğer
%12,1
Dinler: Rus Ortodoksları %15-20, Müslümanlar %10-15, Diğer Hristiyanlar %2
Resmi Dil: Rusça
Okur yazar oranı: 99,4
YÖNETİM
Ülke adı: Rusya Federasyonu
Yönetim biçimi: Başkanlık Tipi Cumhuriyet - Federasyon
Başkent: Moskova
Devlet Başkanı: Vladimir Vladimirovich PUTIN
2
ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI
OKA Rusya Çalışma Ziyareti Raporu
2012
Üye olduğu uluslararası örgüt ve kuruluşlar: APEC, ASEAN (diyalog partneri), BIS, KEİ, Avrupa
Konseyi, BDT, EBRD, AEK, G-8, IAEA, Dünya Bankası, IMF, IFC, ILO, IMF, Interpol, IOC, IOM
(gözlemci), ISO, AGİT, Birleşmiş Milletler, BM Güvenlik Konseyi, DTÖ (gözlemci), UNCTAD,
UNESCO, WHO
EKONOMİK GÖSTERGELER
GSYİH – resmi döviz kuruyla:1,88 trilyon $
GSYİH - satınalma gücü paritesine göre: 2,38 trilyon$ (7.sırada)
GSYİH - reel büyüme: % 4,3
GSYİH - sektörlere göre: tarım: % 4,1, endüstri: % 37, hizmet: % 58,9
Kişi Başı Gelir: 16.700$ (70.sırada)
Enflasyon oranı : %8,9 (183.sırada)
İşsizlik oranı: % 6,8 (71.sırada)
Endüstri ürünleri: Madencilik, kömür, gaz, kimyasallar ve metallerin üretimi, makine, uçak,
araç yapımı, gemi yapımı, kara ve demiryolları araçları, telekomünikasyon araçları, tarım
makineleri, traktörler, yapı ekipmanları, tıbbi aletler, tüketim malları
Tarım ürünleri: Hububat, şeker pancarı, ayçiçeği, sebze, meyve, et ve süt ürünleri
İhracat tutarı:498,6 milyar $ (10.sırada)
İhracat ürünleri: Petrol ve petrol ürünleri, doğal gaz, ağaç ve ağaç ürünleri, metaller,
kimyasallar, sivil ve askeri sanayi malları
İhracat ortakları:Almanya %8,2, Hollanda %6, ABD % 5,6, Çin %5.4, Türkiye % 4,6
İthalat tutarı: 310,1 milyar $ (18.sırada)
İthalat ürünleri:Makine ve parçalar, optik ve tıbbi malzeme, et, sebze, demir, çelik, plastik,
yarı-işlenmiş metaller
İthalat ortakları: Almanya %14,7 , Çin %13,5, Ukrayna % 5,5, İtalya % 4,7, Belarus %4,5
Para birimi:Rus rublesi (RUB)
(Kaynak: CIA, https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/, 2012)
3
ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI
OKA Rusya Çalışma Ziyareti Raporu
2012
Zengin enerji kaynaklarına sahip olan Rusya dünyanın en büyük doğalgaz rezervine, ikinci en
büyük kömür rezervine ve sekizinci en büyük petrol rezervine sahiptir. Rusya dünyanın en
büyük doğalgaz ihracatçısı ve ikinci en büyük petrol ihracatçısıdır. Rusya ile Türkiye arasında
enerji alanındaki işbirlikleri devam etmektedir. “Rus Doğal Gazının Karadeniz Altından
Türkiye Cumhuriyeti’ne Sevkiyatına İlişkin Hükümetlerarası Anlaşma” 15 Aralık 1997’de
imzalanmış ve aynı tarihte yılda 16 milyar m3 doğal gaz alımına yönelik 25 yıl süreli üçüncü
Doğal Gaz Alım Satım Anlaşması imzalanmıştır. Türkiye Rusya Federasyonu’nun AB’den sonra
ikinci büyük doğal gaz pazarı haline gelmiştir. Hattın resmi açılış töreni Türk-Rus-İtalyan
Başbakanların katılımlarıyla 17 Kasım 2005 tarihinde Samsun’da gerçekleştirilmiştir. 1.236
km (Samsun-Ankara kesimi: 501 km) uzunluktaki hat üzerinden doğal gaz alımına 2003
yılında başlanmıştır (Dışişleri Bakanlığı, 2011).
TÜRKİYE İLE SİYASİ İLİŞKİLER
Türkiye, SSCB’nin dağılmasının ardından kurulan Rusya Federasyonu’nu 1991 yılında
tanımıştır ve 1992 yılında iki ülke arasında resmi ziyaretler yapılmaya başlanmıştır. 1999
yılında iki ülke arasında terörizmle mücadele konusunda ortak deklarasyon yayımlanmış ve
enerji alanındaki işbirliğinin güçlendirilmesi için çalışmalar başlamıştır. İki ülke arasındaki
işbirliklerinin artırılması amacıyla 2001 yılında Avrasya İşbirliği Eylem Planı imzalanmıştır.
İmzalanan planda Karadeniz Ekonomik İşbirliği Örgütü’nün bölgesel istikrarın sağlanmasında
önemi vurgulanmış, Mavi Akım projesi gibi enerji alanında Türkiye ve Rusya arasındaki
önemli ortaklıkların geliştirilmesi ve Karadeniz Bölgesinin ihracat ve transit potansiyelinin
geliştirilmesi için katkıda bulunulacağı ifade edilmiştir.
Avrasya bölgesinin ve Karadeniz havzasının iki önemli ülkesiolan Türkiye ve Rusya arasındaki
ilişkiler son dönemde gelişimini sürdürmektedir. Karadeniz’de güvenliğin sağlanması için
Karadeniz Deniz İşbirliği Görev Grubu (BLACKSEAFOR) ve Karadeniz Güven ve Güvenlik
Artırıcı Önlemler (Karadeniz GGAÖ) gibi bölgesel girişimler bulunmaktadır. 2007 yılında Rusya
Federasyonu, 2004 yılında başlatılmış olan ve Karadeniz’de tüm kıyıdaş ülkelerin katılımına
açık olan Karadeniz Uyum Harekatı’na da resmen katılımcı olmuştur.
4
ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI
OKA Rusya Çalışma Ziyareti Raporu
2012
2010 yılında ise Devlet Başkanı Dimitri Medvedev’in Türkiye’yi ziyareti kapsamında iki ülke
arasında ilişkilerin stratejisini belirlemek üzere Üst Düzey İşbirliği Konseyi (ÜDİK)
kurulmuştur. Konsey’in toplantılarına, görüşülecek ana konuları takip eden iki ülke Bakanlar
Kurulu üyeleri katılmaktadır.
Turizm, ikili ilişkilerimizin önemli bir boyutunu oluşturmaktadır. Rusya, Almanya'dan sonra
ülkemize en çok turist gönderen ikinci ülkedir. 2010 yılında ülkemizi yaklaşık 3 milyon 100 bin
Rus turist ziyaret etmiştir.
Ülkemizin
Moskova’da
Büyükelçiliği;
St.Petersburg,
Kazan
ve
Novorossisk’te
üç
Başkonsolosluğu bulunmaktadır. Rusya Federasyonu’nun Ankara’da Büyükelçiliği; İstanbul,
Antalya ve Trabzon’da muvazzaf Başkonsoloslukları; İzmir ve Erzurum’da Fahri
Konsoloslukları mevcuttur. (Dışişleri Bakanlığı, 2011).
RUSYA – DÜNYA DIŞ TİCARETİ
Rusya Dış Ticaret Rakamları (Milyar $)
Yıllar
2005
2006
2007
2008
2009
2010
İhracat
241,5
301,3
352,3
468,0
301,8
400,1
İthalat
98,7
137,8
199,7
267,1
170,8
248,7
Dış Ticaret Hacmi
340,2
439,1
552
735,1
472,6
648,8
Dış Ticaret Dengesi
142,8
163,5
152,6
200,9
131,0
151,4
Kaynak: Trademap, www.trademap.org/countrymap, 2012
2005-20010 yılları arasında Rusya’nın dış ticaretine bakıldığında 2008 yılına kadar dış ticaret
hacmi ve dengesinde bir artış görülmektedir. Ancak dış ticareti küresel krizden etkilenen
ülkelerden biri olarak Rusya’nın 2009 dış ticaret rakamları 2007 yılının da altına düşmüştür.
2010 yılında ise dış ticaret hacmi tekrar yükselişe geçmiştir.
Rusya’nın En Fazla İthal Ettiği 10 Fasıl (Milyar $)
Ürün Adı
2008 2009 2010
Kazanlar, makineler, nükleer reaktörler
46,3
27,6
37,0
Elektrikli, elektronik aletler
27,7
18,4
25,7
Tren, tramvay harici taşıtlar
48,1
14,2
22,6
5
ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI
OKA Rusya Çalışma Ziyareti Raporu
2012
Ecza ürünleri
9,0
8,5
11,1
Plastikler ve Mamulleri
8,5
5,8
8,1
Fotoğraf, optik, teknik ve medikal aletler
8,0
4,9
6,0
Demir ve çelik mamulleri
6,2
3,7
5,9
Etler ve yenilen sakatat
7,2
6,2
5,8
4,5
4,4
Yenilen meyveler ve yenilen sert kabuklu meyveler; turunçgil veya
5,4
kavun kabuğu
Kaynak: Trademap, www.trademap.org/countrymap, 2012
Rusya, bu fasıllardan en çok ithalat yapılan fasıl olan kazanlar, makineler, nükleer reaktörler
için en fazla Almanya, Çin ve İtalya; elektrikli, elektronik aletler için Çin, Almanya ve ABD;
tren, tramvay harici taşıtlar için Japonya, Almanya ve Kore Cumhuriyeti ile çalışmaktadır.
Rusya’nın En Fazla İhraç Ettiği 10 Fasıl (Milyar $)
Ürün Adı
2008 2009 2010
Mineral yakıtlar, yağlar, damıtılmış ürünler
307,4 190,2 261,8
Demir ve çelik
28,6
14,7
19,0
Suni gübre
11,8
5,5
7,3
İnciler, kıymetli tas ve metal mamulleri,madeni paralar
4,5
4,0
7,3
Alüminyum ve mamulleri
8,7
5,8
6,8
İnorganik kimyasal müstahsallar,organik,inorganik bileşikler
3,6
2,2
6,4
Ağaç ve ağaç mamulleri
7,8
5,6
6,2
Kazanlar, makineler, nükleer reaktörler
7,1
5,6
5,6
Nikel ve mamulleri
5,2
3,7
5,4
Bakır ve mamulleri
4,1
3,6
4,9
Kaynak:Trademap, www.trademap.org/countrymap, 2012
Rusya, bu fasıllardan en çok ihracat yapılan fasıl olan mineral yakıtlar, yağlar, damıtılmış
ürünler için en fazla Hollanda, İtalya ve Polonya ile çalışmaktadır.
6
ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI
OKA Rusya Çalışma Ziyareti Raporu
2012
Rusya’nın En Fazla Dış Ticaret Yaptığı Ülkeler (Hizmetler hariç) (Milyar $, 2010)
İHRACAT
Değer
İTHALAT
Değer
Hollanda
53,9
Çin
39,0
İtalya
27,3
Almanya
26,7
Almanya
25,1
Ukrayna
14,0
Ukrayna
23,1
ABD
11,3
Türkiye
20,3
Japonya
10,3
Çin
20,3
Fransa
10,1
Beyaz Rusya
18,0
İtalya
10,0
Polonya
14,9
Beyaz Rusya
9,8
Japonya
12,8
G Kore
7,2
ABD
12,4
Polonya
5,8
Fransa
12,4
Türkiye
4,8
Kaynak: Trademap, www.trademap.org/countrymap, 2012
Türkiye, Rusya’nın en fazla ihracat yaptığı 5. ülke olurken; en fazla ithalat yaptığı 11. ülke
olmuştur.
TÜRKİYE-RUSYA DIŞ TİCARETİ
Türkiye-Rusya Dış Ticareti (Milyon $, 2000-2011)
35000
30000
Milyon $
25000
20000
15000
10000
5000
0
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
İhracat
643
924
1172
1367
1859
2377
3237
4726
6483
3202
4632
5995
İthalat
3886
3435
3891
5451
9033 12905 17806 23508 31364 19450 21592 23951
Kaynak: TÜİK, Dış Ticaret İstatistikleri,www.tuik.gov.tr,15.04.2012
7
ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI
OKA Rusya Çalışma Ziyareti Raporu
2012
Türkiye’nin en fazla ithalat yaptığı ülke olan Rusya ile olan coğrafi yakınlık, ticari ilişkilerin
gelişmesinde önemli bir unsurdur. 2008 yılına kadar ihracat ve ithalat rakamlarının beraber
arttığı görülmektedir. Yine dış ticaret açığı da artarak devam etmektedir. Rusya ile dış ticaret
hacmi küresel mali kriz nedeni ile 2009 yılında % 39 oranında gerilemiştir. 2009 yılında hem
ihracatta hem de ithalatta gerileme gözlenmiştir. Ülkeye ihracatımız % 51, ülkeden
ithalatımız ise % 37 oranında azalmıştır. 2009 sonrasında dış ticaret hacminde tekrar artış
gözlenmiştir.
Türkiye’nin Rusya’ya en fazla ihraç ettiği 10 fasıl (2011)
Fasıl adı
Değer ($)
Motorlu kara taşıtları,traktör,bisiklet,motosiklet ve diğer
831.993.226
Yenilen meyvalar,kabuklu yemişler,turunçgil ve kavun kabuğu
597.949.589
Kazan:makina ve cihazlar,aletler,parçaları
498.817.687
Örme eşya
447.337.484
Elektrikli makina ve cihazlar,aksam ve parçaları
381.635.408
Yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular
319.328.426
Plastik ve plastikten mamul eşya
273.390.472
Dokumaya elverişli suni ve sentetik lifler
181.389.206
Mineral yakıtlar,mineral yağlar ve müstahsalları,mumlar
165.006.629
İnciler,kıymetli taş ve metal mamulleri,madeni paralar
128.420.324
Kaynak: TÜİK, Dış Ticaret İstatistikleri,www.tuik.gov.tr,15.04.2012
Türkiye’den Rusya’ya ihraç edilen ilk 10 fasılda kriz sonrasında yalnızca yenilen sebzeler ve
bazı kök ve yumrular faslının artış göstermesi, krizin önemini ortaya koymaktadır.
Türkiye’nin Rusya’dan en fazla ithal ettiği 10 fasıl (2011)
Fasıl adı
Değer($)
Mineral yakıtlar,mineral yağlar ve müstahsalları,mumlar
16.830.942.162
Demir ve çelik
3.066.092.972
Alüminyum ve alüminyum eşya
1.171.517.489
Hububat
545.863.396
Gübreler
350.362.131
Bakır ve bakırdan eşya
340.022.373
Organik kimyasal müstahsallar
311.275.703
8
ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI
OKA Rusya Çalışma Ziyareti Raporu
Ağaç ve ağaçtan mamul eşya:odun kömürü
173.420.854
İnorganik kimyasal müstahsallar,organik,inorganik bileşikler
159.274.082
Kağıt ve karton:kağıt hamurundan kağıt ve kartondan eşya
153.383.219
2012
Kaynak: TÜİK, Dış Ticaret İstatistikleri,www.tuik.gov.tr,15.04.2012
TR83-RUSYA DIŞ TİCARETİ
TR83-RUSYA DIŞ TİCARET (2007-2011)
400.000.000
350.000.000
300.000.000
DOLAR
250.000.000
200.000.000
150.000.000
100.000.000
50.000.000
0
2007
2008
2009
2010
2011
İhracat
25.437.856
21.931.658
9.162.591
16.784.303
17.092.683
İthalat
318.789.214
374.435.817
236.117.329
258.586.189
373.621.503
Kaynak: TÜİK, Dış Ticaret İstatistikleri,www.tuik.gov.tr,15.04.2012
Bölgenin Rusya’ya ihracatında 2007-2009 yılları arasında %64 oranında bir düşüş yaşanmış
ancak küresel kriz sonrasında artan dış ticaret ile bu ülkeye ihracat 2009-2011 döneminde
%86 oranında yükselerek 17 milyon dolar seviyesine ulaşmıştır. Söz konusu trendler ithalat
rakamları içinde geçerlidir. Bölgenin Rusya’dan ithalat değeri 2011 yılında 373 milyon dolara
ulaşmıştır. Bölgenin Rusya ile dış ticaretinde yaklaşık 356 milyon dolar dış ticaret açığı
bulunmaktadır. 2011 yılında bölge ihracatının yüzde 2’siRusya’ya yapılmakta olup, toplam
ithalatın yüzde 31’ini oluşturan ithalat tutarı ile en fazla ithalat yaptığımız ülke
konumundadır.
9
ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI
OKA Rusya Çalışma Ziyareti Raporu
2012
TR83 Bölgesi ile Rusya Federasyonu Arasında 2011 Yılında Yapılan Dış Ticarette En Çok Yer
Alan Fasıllar
İhracat
Dolar
Tuz,kükürt,toprak ve taşlar,alçılar ve çimento
5.474.672
Kazan:makina ve cihazlar,aletler,parçaları
3.872.712
Plastik ve plastikten mamul eşya
2.351.285
Motorlu kara taşıtları,traktör,bisiklet,motosiklet ve diğer
684.703
Albüminoid maddeler,tutkallar,enzimler vb
582.715
İthalat
Dolar
Mineral yakıtlar,mineral yağlar ve müstahsalları,mumlar
133.827.358
Demir ve çelik
120.796.940
Hububat
101.162.125
Gıda sanayii kalıntı ve döküntüleri,hazır hayvan gıdaları
9.432.780
Ağaç ve ağaçtan mamul eşya:odun kömürü
6.457.805
Kaynak: TÜİK, 2012 ( Dış Ticaret İstatistikleri, Basılmamış Doküman)
TR83 Bölgesi ile Rusya Federasyonu Arasında 2010 Yılında Yapılan Dış Ticarette En Çok Yer
Alan Fasıllar
İhracat
Dolar
Mobilyalar, aydınlatma, reklam lambaları, prefabrik yapılar
4.236.171
Kazan: makine ve cihazlar, aletler, parçaları
2.239.971
Plastik ve plastikten mamul eşya
2.222.009
Kurşun ve kurşundan eşya
1.092.000
Yağlı tohum ve meyvalar, sanayi bitkileri, saman, hayvan yemi
1.064.234
10
ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI
OKA Rusya Çalışma Ziyareti Raporu
İthalat
2012
Dolar
Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve müstahsalları, mumlar
127.918.148
Hububat
77.624.544
Demir ve Çelik
36.086.538
Ağaç ve ağaçtan mamul eşya: odun kömürü
7.562.978
Gıda sanayi kalıntı ve döküntüleri, hazır hayvan gıdaları
6.921.843
Kaynak: TÜİK, 2011( Dış Ticaret İstatistikleri, Basılmamış Doküman)
TR83 Bölgesi ile Rusya Federasyonu Arasında 2009 Yılında Yapılan Dış Ticarette En Çok Yer
Alan Fasıllar
İhracat
Dolar
Ağaç ve ağaçtan mamul eşya: odun kömürü
1.581.467
Motorlu kara taşıtları, traktör, bisiklet, motosiklet ve diğer
1.240.085
Plastik ve plastikten mamul eşya
1.239.433
Kazan: makina ve cihazlar, aletler, parçaları
1.090.798
Demir veya çelikten eşya
İthalat
845.553
Dolar
Mineral yakıtlar, mineral yağlar ve müstahsalları, mumlar
99.734.245
Hububat
81.373.414
Demir ve Çelik
46.857.980
Gıda sanayii kalıntı ve döküntüleri, hazır hayvan gıdaları
4.410.209
Ağaç ve ağaçtan mamul eşya: odun kömürü
3.183.925
Kaynak: TÜİK, 2010 ( Dış Ticaret İstatistikleri, Basılmamış Doküman)
11
ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI
OKA Rusya Çalışma Ziyareti Raporu
AMASYA-RUSYA DIŞ TİCARET (2007-2011)
8.000.000
7.000.000
DOLAR
6.000.000
5.000.000
4.000.000
3.000.000
2.000.000
1.000.000
0
2007
2008
2009
2010
2011
İhracat
1.780.965
2.916.112
2.222.223
1.225.613
809.733
İthalat
1.002.601
6.940.546
3.381.727
2.055.660
483.473
Kaynak: TÜİK, Dış Ticaret İstatistikleri,www.tuik.gov.tr,15.04.2012
ÇORUM-RUSYA DIŞ TİCARET (2007-2011)
25.000.000
DOLAR
20.000.000
15.000.000
10.000.000
5.000.000
0
2007
2008
2009
2010
1.912.282
3.141.993
999.196
2.620.876
2.940.740
İthalat
3.166.526
13.184.553
20.928.874
19.720.173
21.502.887
Kaynak: TÜİK, Dış Ticaret İstatistikleri,www.tuik.gov.tr,15.04.2012
12
2011
İhracat
ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI
2012
OKA Rusya Çalışma Ziyareti Raporu
2012
SAMSUN-RUSYA DIŞ TİCARET (2007-2011)
400.000.000
350.000.000
300.000.000
DOLAR
250.000.000
200.000.000
150.000.000
100.000.000
50.000.000
0
2007
2008
2009
2010
2011
İhracat
21.714.384
15.726.617
5.844.228
12.581.937
12.991.652
İthalat
312.991.765
352.657.669
210.873.721
236.218.356
351.204.253
Kaynak: TÜİK, Dış Ticaret İstatistikleri,www.tuik.gov.tr,15.04.2012
TOKAT-RUSYA DIŞ TİCARET (2007-2011)
1.800.000
1.600.000
1.400.000
DOLAR
1.200.000
1.000.000
800.000
600.000
400.000
200.000
0
2007
2008
2009
2010
2011
İhracat
30.225
146.936
96.944
355.877
350.558
İthalat
1.628.322
1.653.049
933.007
592.000
430.890
Kaynak: TÜİK, Dış Ticaret İstatistikleri,www.tuik.gov.tr,15.04.2012
13
ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI
OKA Rusya Çalışma Ziyareti Raporu
2012
Çalışma Ziyareti Olan Bölge ile İlgili Kısa Bilgi
Moskova: Rusya Federasyonu'nun başkentidir. Şehir merkezi 10 milyonluk nüfusa
sahiptir.Moskova nehrinin içinden geçtiği bu şehir Dünya'nın en yoğun işleyen ve mimarisi ile
ünlümetro sistemine sahiptir. 2007 yılıistatistiklerine göre dünyanın en pahalı şehirleri
listesinde 1. sıraya yerleşmiştir. Şehir Rusya gayrisafi yurtiçi hâsılasının %22’sini kendi başına
oluşturmaktadır. Rusya’nın finans merkezi konumundadır. Kimya, metalurji, gıda, tekstil,
mobilya, enerji, yazılım ve makine endüstrisi Moskova’da gelişmiştir.
St. Petersburg: Moskova'nın 715 km kuzeybatısında bulunan, Rusya'nın 2., Avrupa'nın 4.
büyük şehridir. Ülkenin kültürel merkez olan şehir; geniş bulvarları, dingin suları, köprüleri ve
çarlık mimarisinin bazı örnekleriyle bilinir. Baltık Denizi kıyısında Neva Nehri üzerindeki 42
ada üzerine yayılmıştır. Çar Büyük Petro tarafından 16 Mayıs 1703'te Rus Çarlığı'nın
Avrupa'ya açılan kapısı olması amacıyla kurulan şehir, 200 yıl Rus Çarlığı'nın başkentliğini
yapmıştır. Bir Doğu şehri sayılan Moskova'nın aksine St. Petersburg, 5 milyonluk nüfusuyla
daha Avrupai kent olarak görülmektedir.
OKA HEYETİ RUSYA ZİYARETİ ÇALIŞMA PROGRAMI
Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı Yönetim Kurulu Heyeti, 19-24 Mart 2012 tarihleri arasında
Rusya’nın Moskova ve St. Petersburgşehirlerinde bir çalışma ziyareti gerçekleştirmiştir.
Ziyarete, Amasya Valisi Sayın Abdil Celil ÖZ’ün başkanlığında Samsun İl Genel Meclis Başkanı
Sayın Mustafa KARAKURT, OKA Genel Sekreteri Sayın Mevlut ÖZEN, OKA Çorum YDO
KoordinatörüÖzgür Yalçın, OKA UzmanlarıYavuz DEMİR ve Ahmet SARIOĞLU katılmıştır.
Heyet, 21.03.2012 tarihinde Moskova şehrinde düzenlenen MITT 2012 Seyahat ve Turizm
Fuarına katılım sağlamıştır. Yaklaşık 190 ülkeden 3.000 standın yer aldığı ve 80.000
ziyaretçinin katıldığı Rusya’nın en büyük seyahat ve turizm fuarı olan MITT, dünyanın en
büyük 7.Turizm fuarıdır. Rus turizm sektöründeki temel oyuncuların ve dünyanın dört bir
tarafından turizm operatörlerinin katıldığı etkinlik, sektördeki profesyonellere potansiyel
partnerler ile tanışma ve yeni iş bağlantıları kurma imkanı sağlamaktadır. Katılımcılar hem
sektördeki yeni trendleri tanıma, hem de temsil ettikleri destinasyonları tanıtma fırsatı
bularak Rusya pazar paylarını artırmaya çalışmaktadır. Fuar ayrıca zamanlaması bakımından
bahar ve yaz dönemleri satış programları için ideal bir dönemde gerçekleştirilmektedir.
14
ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI
OKA Rusya Çalışma Ziyareti Raporu
2012
Rus turistler,Uzak Doğu, Orta Doğu, Akdeniz ve Avrupa bölgelerineyönelikturist akımlarından
en büyüklerinden birini oluşturmaktadır. Rus turistlerin dünyadaki en yüksek harcama yapan
gruplar arasında olması dolayısıyla Rusya, sektördeki profesyoneller için büyük fırsatlar
sunan bir pazar konumundadır. Fuar sağladığı bu imkanlar nedeniyle turizm sektöründeki en
önemli organizasyonlardan biridir.
Bu sene 19. kez düzenlenen Fuar,Moskova'nın Expo Center Fuarcılık Merkezi'nde21-24 Mart
tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Fuarda tanıtım faaliyetlerinin yanı sıra 21 Mart’ta
Moskova Turizm İş Zirvesi, 22 Mart’ta Uluslararası Kruvaziyer Turizmi Konferansı ve
Uluslararası Seyahat Teknolojileri Konferansı ve 22-23 Mart tarihlerinde Moskova Medikal ve
Sağlık Turizmi Kongresi düzenlenmiştir.
MITT 2012 Genel Görünüm
15
ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI
OKA Rusya Çalışma Ziyareti Raporu
2012
2011 yılında Türkiye’ye giriş yapan yabancı turist istatistikleri (İlk 10 ülke)
Toplam
Almanya
Rusya Federasyonu
İngiltere
İran
Bulgaristan
Hollanda
Gürcistan
Fransa
Suriye
A.B.D
2007
23 340 911
4 149 805
2 465 336
1 916 130
1 058 206
1 239 667
1 053 403
630 979
768 167
332 840
642 911
2008
26 336 677
4 415 525
2 879 278
2 169 924
1 134 965
1 255 343
1 141 580
830 184
885 006
406 935
679 445
2009
27 077 114
4 488 350
2 694 733
2 426 749
1 383 261
1 406 604
1 127 150
995 381
932 809
509 679
667 159
2010
28 632 204
4 385 263
3 107 043
2 673 605
1 885 097
1 433 970
1 073 064
1 112 193
928 376
899 494
642 768
2 011
31 456 076
4 826 315
3 468 214
2 582 054
1 879 304
1 491 561
1 222 823
1 152 661
1 140 459
974 054
757 143
Kaynak: TÜİK, Turizm İstatistikleri, www.tuik.gov.tr, 15.04.2012
2011 yılında Türkiye’yi ziyaret eden 31.456.076 yabancı turistin 3.468.214 tanesi Rus
turistlerdir. Alman turistlerden sonra ülkemizi en fazla ziyaret eden grup olan Rus turistlerin
payı %11’e ulaşmış durumdadır. Son 5 yıl içinde Türkiye’yi ziyaret eden Rus turistlerin
sayısında yaklaşık %40 oranında bir artış yaşanmıştır. Rus turistlerin ilgisinin Ege ve Akdeniz
kıyı şeridinde yoğunlaştığı bilinmektedir.
Rusya pazarının Türk Turizm sektörü için önemi düşünüldüğünde MITT Fuarına katılım
ülkemiz açısından büyük önem arz etmektedir. Rusya pazarında, özellikle, Tayland,
Hırvatistan, Dubai, Yunanistan gibi destinasyonların ciddi bir çaba içinde oldukları göz önüne
alındığında, Türkiye’nin buradaki pazar payını korumak ve arttırmak için daha fazla işbirliği ve
tanıtıma ihtiyaç duyduğu sonucu ortaya çıkıyor. Bu yüzden de Türkiye’deki turizm otoriteleri
Rusya’da düzenlenen fuarlara özel bir önem vermektedir.
Her yıl olduğu gibi bu yıl da fuara ağırlığını koyan Türkiye, fuaraKültür ve Turizm Bakanlığı'nın
8. pavyondaki toplam bin 254 metrekarelik standıyla katılım sağlamıştır.Fuarda, özel
sektörden 30 ve kamudan 25 olmak üzere, toplam 55 kurumun standı yer almıştır. Türk
stantlarındaRusların
en
çok
tercih
ettikleri
bölgeler
ön plana çıkarılırken, Rusya'dan gelecek ziyaretçilerin dikkatlerini deniz, kum ve güneşin yanı
sıra kültür, termal ve golf turizmine de çekmeye yönelik hazırlıklar yapılmıştır.
16
ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI
OKA Rusya Çalışma Ziyareti Raporu
2012
MITT 2012 Türkiye Standı
YHGP Ana Planı Öncelik 3.4’te belirtildiği üzere turizm taleplerindeki değişimlerin sürekli
izlenerek değişen koşullara uygun tanıtım faaliyetleri yürütülmesi gerekmektedir. Bu
bağlamda sektördeki gelişmelerin takip edilmesi ve bölgenin tanıtılmasının önemli
araçlarından olan uluslararası turizm fuarlarına katılım ve temsilin sağlanması için Ajans
Yönetim Kurulu 2012 Ocak ayı toplantısında 2012 MITT Fuarına bölgemiz adına Ajansın
katılımının sağlanması kararı alınmıştır.TR83 Bölgesinin sahip olduğu Kültür, Doğa ve Sağlık
Turizmi imkanları ile Rusya’ya olan coğrafi yakınlığının sağladığı avantaj, deniz ve havayolu
ulaşım imkanlarının geliştirilmesi ile yakın gelecekte Rus turistlerin bölgemize ziyaret
sayısında büyük artışlar yaşanması fırsatını sağlamaktadır. Bölgemizin ülkemize gelen Rus
turistlerden daha fazla pay alması için MITT Fuarına katılım sağlanarak etkin tanıtım
faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi büyük önem arzetmektedir.
Türkiye’ye ayrılan bölüm içerisinde kurulan stantta TR83 BölgesiOrta Karadeniz Kalkınma
Ajansı ve Yeşilırmak Havzası Kalkınma Birliği tarafından temsil edilmiştir. TR83 bölgesinin
turistik değerlerini tanıtıcı çok sayıda Rusça ve İngilizce tanıtım materyali (broşürler,
kataloglar, bölgesel ürünlere ilişkin numuneler, tanıtım filmleri, hediyelik eşyalar) bölgemiz
standını ziyaret eden katılımcılarla paylaşılmıştır.TR83 Bölgesi standı; katılımcılar, ziyaretçiler
ve turizm acentelerinden de büyük ilgi görmüştür.
Fuarlarda gerçekleştirilen tanıtımının maksimum faydayı sağlayabilmesi için, tanıtım
materyallerinin hedef pazarın anadilinde, özgün ve inovatif bir anlayışla hazırlanmasının
zorunlu olduğu; Bölge illerinin kültür turizminde bir varış noktası olmasına katkı sağlayacak
turizm değerlerinin birer ürün haline dönüştürülmesi için gerekli altyapı çalışmalarının
17
ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI
OKA Rusya Çalışma Ziyareti Raporu
2012
tamamlanmasının stratejik önem taşıdığı değerlendirilmektedir. Akdeniz ve Ege’de
yoğunlaşan Rus ziyaretçi ilgisinin coğrafi yakınlık nedeniyle sahip olunan avantaj göz önüne
alındığında TR83 Bölgesine kolayca çekilebileceği düşünülse de, fuarlar dışındaki temas ve
görüşmeler ile tanıtım çalışmalarının eşzamanlı olarak yürütülmesinin zorunlu olduğu
değerlendirilmektedir.
MITT 2012 TR83 Standı
18
ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI
OKA Rusya Çalışma Ziyareti Raporu
2012
Ziyaret kapsamında ayrıca 21 Mart akşamında Moskova Büyükelçiliği tarafından düzenlenen
resepsiyona katılım sağlanmıştır. Resepsiyonda MITT Fuarına Türkiye’den katılım sağlayan
heyetler, Moskova’da faaliyet gösteren Türk iş adamları ve Büyükelçilik yetkilileri biraraya
gelmiştir. MITT Fuarına Orta Karadeniz Kalkınma Ajansı’nın yanı sıra Ankara ve Güney
Marmara Kalkınma Ajansından da heyetler katılım sağlamıştır. Resepsiyonda bu heyetler ile
görüşülerek
gelecek
turizm
fuarlarında
daha
etkin
tanıtım
faaliyetlerinin
gerçekleştirilebilmesi için görüş alışverişinde bulunulmuştur.
Yapılan görüşmelerde ayrıca OKA’nın 2011 Rusya Çalışma Ziyareti sonrasında alınan kararla
2012 Mayıs ayında Samsun’da düzenlenmesi hedeflenen Türk-Rus İş Konseyi kapsamında
yapılabilecek işbirliği ve ortak çalışmalar hakkında fikir alışverişinde bulunulmuştur. Bölgenin
iş ve yatırım imkânlarının tanıtımının yapılması ve TR83 Bölgesi ile Rusya arasındaki dış
ticaretin geliştirilmesi için amacıyla düzenlenecek etkinlik için, Rus Türk İş Adamları Derneği
Başkanı Sayın Esat SARİ ve Moskova Büyükelçiliği Maslahatgüzarı Sayın Ceren Yazgan ATİZ ile
görüşülerek İş Konseyine Rus ve Türk İşadamlarının katılımının sağlanması için destek
istenmiştir. Yapılan görüşmede etkinliğe, Rusya’da faaliyet gösteren Büyükelçilik ve
Başkonsoloslukların yanı sıra Moskova, Novorossisk, Krasnodar, Rostov ve St. Petersburg
19
ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI
OKA Rusya Çalışma Ziyareti Raporu
2012
Valilik, Belediye ve Ticaret Sanayi Odalarına davet yapılmasının gerektiği değerlendirilmiştir.
Sayın İsmet Ay ve Sayın Ceren Yazgan ATİZ etkinlik için her türlü desteğin sağlanacağını
bildirmişlerdir.
Çalışma ziyaretinin ikinci kısmında 22.03.2012 tarihinde St. Petersburg Başkonsolosluğu
ziyaret edilmiştir. 22 Mart tarihinde gerçekleştirilen ziyarette Başkonsolos Sayın Dr. Tanju
BİLGİÇ ve Ticaret Ataşesi Sayın Remziye KÖSE ile görüşülerek Başkonsolosluğun görev alanına
girenArkhangelsk, Kaliningrad, Leningrad, Murmansk, Novgorod, Pskov ve Vologda Bölgeleri;
Karelia ve Komi Cumhuriyetleri; Nenets Özerk Bölgesi ve St. Petersburg Kenti ekonomileri ve
bölgede faaliyet gösteren Türk firmaları hakkında bilgi alınmıştır. Görüşmede ayrıca TR83
Bölgesi ile St. Petersburg arasındaki ticari ilişkilerin hangi alanlarda geliştirilebileceği
hakkında görüş alışverişinde bulunulmuştur. Ayrıca Türk-Rus İş Konseyi kapsamında
yapılabilecek işbirliği ve ortak çalışmalar hakkında görüşülmüştür.
20
ORTA KARADENİZ KALKINMA AJANSI