osmanlı-rus harbine dair bir münâcât

Bizim AHISKA
OSMANLI-RUS HARBİNE DAİR BİR
MÜNÂCÂT
Yunus ZEYREK
Münâcât, Allah’a dua ederek yalvarmak demektir. Divan edebiyatında bu temayı işleyen
manzumelere de münâcât denir.
Bugüne kadar yayımlanmamış bir münâcâtı
sunmadan önce bu manzumenin yer aldığı defterden kısaca bahsedelim.
Elimizdeki defterin ilk sayfasında bazı cümleler varsa da sayfa kenarlarına yakın son kısımları çok yıprandığından tam olarak okunamadı.
Okuyabildiğimiz bir yerde şöyle denilmektedir:
“Bin iki yüz yiğirmi senesi mâh-i Ramazan-ı şerîfin
ikinci günü Tufanç karyesinden Erzurum’da Topçuoğlu Mahallesine naklolunmuşdur. Yiğirmi bir
tarihinde Künbed istîzân olundu.”
Aynı sayfada kayıtlı şu ifadeleri de okuyabiliyoruz: “Bin iki yüz elli iki senesi mâh-i şa’ban-i
şerîfin on dokuzuncu gününde kar yağdı. Mâh-i
teşrîn-i sâninin on beşinci günü kar yağdı.
Kars’da Haci Eşref Muhammed Efendi. Haci Bekir torunu Hafız İbrahim Efendi…”
Meşin kaplı el yazması defter, 58 yapraktan
meydana gelmektedir.*
Bu defter, bir Kitab-ı Mev’ize (hutbeler)’den
ibarettir.
Erzurumlu
İbrahim
Hakkı’dan
manzumeler, bir ramazaniye ve derkenâr olarak
yazılmış birkaç da gazel var. Son yaprağının yarısı kopmuştur.
Defterin Hicrî 1200-1221 (miladî 1806-1825)
yıllarında Erzurum’da yazıldığı anlaşılmaktadır.
Bu tarihler, 1774’te Kırım’ı ele geçiren Ruslarla
Osmanlı Devleti münasebetlerinin gergin geçen bir dönemine tesadüf etmektedir. Katerina II. zamanında genel Rus stratejisi şöyleydi:
Kafkaslardan ve Balkanlardan Anadolu üzerine
yürüyecek Rus orduları, Boğazlarda birleşecek,
İstanbul’u ele geçirecek ve böylece Osmanlı
Devleti’ne de son verilmiş olacaktı.
Bu sebepledir ki Rusya, Osmanlı’nın “can
düşmanı”ydı.
Altıncı Osmanlı-Rus Savaşı 1806 Aralık’ında
başlamıştı. Bu savaş devam ederken 1807 Ma-
yıs’ında cereyan bir ayaklanmayla Padişah III.
Selim tahttan indirilmiş ve daha sonra da şehit
edilmiştir. Bu savaş, 1812 Mayıs’ında imzalanan
Bükreş Antlaşması’yla sona ermiştir.
1801’de Gürcistan’ı ilhak eden Ruslar, sonraki birkaç sene içinde Kafkasların güneyindeki
bütün Türk hanlıklarını da işgal ederek Osmanlı
sınırına dayanacak ve 1828’de de Ahıska’yı ele
geçireceklerdi.
Söz konusu defterin 46b sayfasında bir manzume dikkatimizi çekti. Münacât-ı Sefer başlığını taşıyan bu manzume, Padişah III. Selim zamanında, muhtemelen 1806 yılında yazılmıştır
ve çok değerlidir. Allah’ın 99 isminden bazılarını
bilhassa anarak zafer dileyen bu manzum duâ
şöyledir:
1
Bu defter bize merhum Hocam Prof. Dr. M. Fahrettin Kırzıoğlu (1917-2005)’ndan
intikal etmişti. Bu yazımız, onu da rahmetle anmamıza vesile olsun, inşaallah.
*
44
Defterin ilk sayfası.
YAZ 2013
Bizim AHISKA
MÜNACÂT-I SEFER
1. ____________________________________________________
9. ____________________________________________________
2. ____________________________________________________
10. ____________________________________________________
3. ____________________________________________________
11. ____________________________________________________
4. ____________________________________________________
12. ____________________________________________________
5. ____________________________________________________
13. ____________________________________________________
6. ____________________________________________________
14. ____________________________________________________
7. ____________________________________________________
15. ____________________________________________________
8. ____________________________________________________
16. ____________________________________________________
İlâhî, ism-i pâkinden isteriz, yâ Zül-Celâl,
Âl-i Osman’ı muzaffer eyle her dem mâh-i sâl.
Hem Muhammed hürmetiyçün Hazret-i sâhib-cemâl,
Devlet-i Osman’a verme yâ İlâhî hiç zevâl!
Yâ İlâhî, Padişahı kıl adalet üstüne,
Her tarafdan sen muzaffer eyle a’da üstüne.
Çekilsün Sancak-ı Resûl hasbeten lillâh içün,
Okunsun Gülbang-i Ahmed gazâ-yi mübîn içün.
Yâ İlâhî, eyle Moskov kâfirin fethin nasîb,
Ola hem Sultan Selim mansûr, muzaffer an-karîb.
Hem vezîr-i âlişanı olmasun yâ Rab zelîl,
Müstecab eyle duâmız dergâhında yâ Celîl.
Çâr-Yâr’ın hürmetine hem dahi Hakk-ı Habîb,
Hem guzât-ı Müslimîni eyle küffara mehîb.
Rabbenâ yâ Rabbenâ yessir lenâ fethan karîb
Asker-i İslâm’ı mansur eyle her dem yâ Mucîb.
Maksûdumuz küffar oldu ey Aziz, ey Kerîm!
Nusret eyle, mesrûr eyle yâ Gafûr yâ Rahîm.
Leşker-i a’da-yi dînin sadrını kan eyleye,
Asker-i İslâma Mevlâ nusret ihsan eyleye.
Tîğ-i kahrınla edüp küffarı yâ Rab, hakisâr,
Her tarafdan küffarın cemiyetin kıl târ ü mâr!
Cünd-i Moskov kâfirini hor hakîr et yâ Muîn,
Târ ü mâr olsun serâser kal’asıyla müşrikîn.
Şöyle sergerdân olup kalsun kamusı bî-medâr,
Eyleyüp mal ganimetle guzâtı maldâr
Her seher bî-dâr olan mü’min-i Müslim aşkına,
Ol Muhammed Mustafa Mahbûb-i Yezdân aşkına!
Kerbelâ’da saçılan hûn-i şehidân aşkına,
Hem Ebu Bekir, Ömer, Osman, Alî-şân aşkına.
Kâfiristan ellerini eyle İslâm’a nasîb,
Müstecâb eyle duâmız lütfunla yâ Mucîb.
17. ____________________________________________________
Hep guzât-ı Müslimîne eyle imdâd yâ Sabûr,
Kâfire olan esiri eyle azâd yâ Gafûr.
18. ____________________________________________________
Dergâhında yüz tutup kulların eylerler duâ,
Me’yus etme izzet içün ey kerem-kân-ı Hudâ.
19. ____________________________________________________
İsteriz emrinle yâ Rab olıcak vakt-i cidâl,
Asker-i İslâma nusret eyle, verme hiç zeval/melâl.
20. ____________________________________________________
Sûre-i Fethun mübîn nasran min’Allah hürmeti,
Cünd-i İslâma müyesser eyle feth ü nusreti.
21. ____________________________________________________
Hamse-i evkat içinde senden eylerler ricâ,
Yâ Rab olsun lütfunla oldur hâcet-güşâ.
22. ____________________________________________________
Bunca sübyanın duâsı ola makbûl-i Hudâ,
Ola Gazi Sultan Selîm mansur muzaffer daima.
YAZ 2013
45
Bizim AHISKA
Bu münâcâtın anlamını düz yazıyla şöyle
ifade edebiliriz:
1. Ey büyük Allahım, azametinden ve temiz isminden, Osmanoğullarını daima muzaffer etmeni diliyoruz.
2. Ey güzellikler sahibi, Peygamberimiz Hazreti Muhammed hürmetine, senden Osmanlı
Devleti’ne zeval vermemeni diliyoruz.
3. Ey Allahım, Padişahımızı adaletten ayırma ve
onu düşmana karşı her yönden galip et.
4. Yalnız Allah’ın rızası için Peygamberimizin sancağı çekilsin ve kesin zafer için hep bir ağızdan
onun duaları okunsun.
5. Ey Allahım, Moskof kâfirine karşı bize kutlu bir
fetih nasip et; en kısa zamanda Padişahımız
Sultan Selim’i muzaffer eyle.
6. Ey büyük Allahım padişahımızın vezîri de
darda kalmasın; ya Rabbi, dualarımızı yüce
dergâhında kabul eyle.
7. Hazreti Ebubekir, Ömer, Osman ve Alî gibi
dört dostun hürmetine, Peygamberimizin hakkı olarak Müslüman gazilerimizi düşmana karşı
üstün kıl.
8. Ey Rabbimiz, yakın fethimizi kolaylaştır;
İslâm askerinden daimî yardımını esirgeme.
9. Ey kudret ve kerem sahibi olan Allahım,
bizim hedefimiz kâfirlerdir; esirgeyen ve
bağışlayan Allahım, bize yardım et ve bizi
sevindir.
10. Din düşmanı orduların askerilerinin kalplerini kan eyle; Mevlâmız, İslâm askerine yardım eylesin.
11. Ya Rabbi, kahredici kudret kılıcınla kâfirleri
yerle bir et; kâfir topluluğunun birliğini tarümar eyle.
12. Yardımı bol olan Allahım, Moskof kâfirinin
askerini hor ve hakir eyle; bu müşrikler,
kaleleriyle birlikte baştanbaşa darmadağın
olsunlar.
13. Öyle dağılsınlar ki, bir dayanakları kalmasın
ve hepsi şaşırıp kalsınlar; gazilerimizi ganimetle varlıklı kıl.
14. Her tan vakti sana secde eden Müslüman
mü’minler aşkına ve sevgilin olan Muhammed Mustafa aşkına;
15. Kerbelâ’da dökülen şehitler kanı aşkına, hem
Ebu Bekir, Ömer, Osman ve Alî aşkına;
16. Kâfiristan memleketlerini Müslümanlara nasib
eyle; Lütfunla dualarımızı kabul eyle.
17. Ey sabrı bol olan Allahım, bütün Müslüman gazilerimize imdad eyle; merhameti çok Allahım,
kâfire esir düşmüş askerlerimizi azâd eyle.
18. Kulların, dergâhında yüz tutup dua ederler; ey
keremi çok Allahım, kudret ve şerefin için onları me’yus etme.
19. Muharebe zamanı senin rızan için dövüşmek
isteriz; İslâm askerine yardım eyle, onlara zeval ve sıkıntı verme.
20. Allah’tan apaçık bir fetih müjdeleyen surenin
hürmetine, İslâm askerine fetih ve yardım nasib eyle.
21. Ya rabbi, beş vakit namazda senden zaruretlerini lütfunla gidermeni dilerler,
22. Bu kadar sabi sübyan çocuklarımızın duası Allah tarafından kabul olsun. Padişahımız Gazi
Sultan Selim Han da daima mansur ve muzaffer olsun.
Şâir ve bestekâr Padişah III. Selim Han (Hayat Tarih’ten)
46
YAZ 2013