Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi

Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi
[Ünite Çalışma Kitapçığı]
8
1. ÜNİTE : ZEKÂT, HAC VE KURBAN İBADETİ
2. ÜNİTE: KAZA VE KADER
Alperen ÇELİK
2013
KAZANIMLAR
2. ÜNİTE:
1. Paylaşma ve yardımlaşmanın birey ve toplum için önemini yorumlar.
2. İslam’ın paylaşma ve yardımlaşmaya verdiği önemi yorumlar.
3. Paylaşma ve yardımlaşma ibadeti olarak zekât ve sadakanın kimler tarafından, kimlere, nelerden, nasıl verileceğini açıklar.
4. Zekât ve sadakanın birey ve topluma katkılarını yorumlar.
5. Başkalarına yardım ettiğinde yaşadığı duyguları arkadaşları ile paylaşır.
6. Ülkemizdeki sosyal yardımlaşma kurumlarını tanır.
7. Hac ve umre ile ilgili mekân ve kavramların anlamlarını açıklar.
8. Hac ibadetinin nasıl ve niçin yapıldığını açıklar.
9. Haccın birey ve toplum üzerindeki etkilerini açıklar.
10. Hac ve umrenin Müslümanlar arası iletişim ve etkileşime nasıl katkı sağladığının farkında olur.
11. Kurban ibadetinin anlamını, sosyal dayanışma ve yardımlaşma açısından önemini açıklar.
KAVRAMLAR
1. ÜNİTE:
1. Kaza ve kader kavramlarını açıklar.
...
2
DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI …………………………………………………………………………………………8. SINIF
Hac Nedir?
Hac, yılın belirli günlerinde dinimizce önemli sayılan Kâbe, Arafat ve
çevresindeki yerlerin ibadet niyetiyle ziyaret edilmesidir.
Gerekli şartları taşıyan her Müslümanın ömründe bir kez hac ibadetini yapması dinimizin bir emridir.
Hac Niçin Yapılır?
 Bütün ibadetlerde olduğu gibi hac ibadetinde de asıl maksat Allah’ın
rızasını, hoşnutluğunu kazanmaktır.
 Hacca giden insanlar, Allah’ın kendilerine verdiği sağlık ve zenginlik
nimetlerinden dolayı ona şükretmiş olurlar.
 Önemli yerleri ziyaret ederek Allah’a dua ve ibadet etmiş olurlar.
 Dünyanın dört bir yanından gelen farklı renk ve ırka mensup Müslü-
manlarla bir araya gelirler. Birbirlerini tanıma imkânı bulurlar.
Hac Kimlere Farzdır?
 Akıllı ve ergenlik çağına girmiş olanlara,
 Ekonomik durumu iyi olan, yani hacca gidip gelinceye kadar hem
kendi hem de bakmakla yükümlü olduğu insanların ihtiyaçlarını karşılayacak kadar varlıklı kimselere,
EK BİLGİ:
 Sağlığı hacca gitmeye elverişli olanlara (Sağlığı elverişli olmayanlar
bir başkasını kendi adına hacca gönderebilir.)
Yapılışına Göre İbadetler 3 Gruba Ayrılır:
A. Bedenle Yapılan İbadetler:
 Özgürlüğünü kısıtlayacak bir durumu bulunmayanlara,
 Bulaşıcı hastalık, terör, savaş gibi yol güvenliğini tehlikeye düşürecek
Namaz, oruç v.b.
B. Malla Yapılan İbadetler:
Zekat, sadaka v.b.
C. Hem Mal, Hem Bedenle Yapılan
İbadetler: Hac
Kâbe Müslümanlar İçin Neden Önemlidir?

Yeryüzünde Allah’a ibadet amacıyla yapılan ilk binadır. (Hz. İbrahim
ve oğlu Hz. İsmail tarafından yapılmıştır.)
bir durumla karşı karşıya olmayanlara farzdır.
Umre Nedir? Umreyle Hac Arasındaki Farklar:
Umre de hacda olduğu gibi Mekke’deki kutsal mekânları ziyaret etmektir. Umrenin hacdan farkları şunlardır:
 Umre, hac zamanı dışında da yapılabilir.
AYETLER ve HADİSLER:
 Bir sene içerisinde bir defa hac yapılabilir. Umre ise birden fazla ya-
pılabilir.
 Hac farz, umre ise sünnettir.
“Gücü yetenlerin Kâbe’yi haccetmesi,
Allah’ın insanlar üzerindeki bir hakkıdır.” [Âl-i İmran suresi, 97. ayet]
2012 SBS
 Umrede
3
DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI …………………………………………………………………………………………8. SINIF
Hac ve Umre ile İlgili Kavramlar:
İhramlı Kişiye Yasak Olan Davranışlar:
 Saç, sakal ve tırnak kesmek
 Bitkileri koparmak
Resim : İhram kıya-
Resim : Mikat sınırlarını gösteren harita
1.İhram: Başka zamanlarda yapılmasında sakınca olmayan bazı davranışların hac ve umre ibadeti yerine getirilirken belli bir süre için yasak
olması demektir. Bu yasakların başladığı sınırlara mikat denir. Kâbe’ye
gidenler mikatta ihrama girer ve
hacca niyet eder.
Resim : Sa’y yapan Müslümanlar
EK BİLGİ:
Hacerül Esved(Kara Taş):
Kabe’nin güneydoğu köşesinde yer alan
ve tavafın başlama yerini işaret eden gümüş bir çerçeve içerisinde yer alan taştır.
Haccın Farzları:
1.İhram
2.Kabe’yi tavaf
3.Arafat’ta vakfe
Haccın Vacipleri:
1.Sa’y
2.Müzdelife Vakfesi
3.Şeytan Taşlamak
4.Saçları traş etmek veya kısaltmak
5.Veda Tavafı
AYETLER ve HADİSLER:
“Kim Allah için hacceder ve Allah’a karşı
gelmekten sakınırsa annesinden doğduğu
günkü gibi günahlarından arınmış bir şekilde hacdan döner.” [Hadis]
 Hayvanlara zarar vermek
 Dikişli elbise giymek
2.Tavaf: Kâbe’nin güneydoğu köşesinde bulunan Hacerü’l-Esved’in
hizasından başlayarak Kâbe’nin etrafında yedi kez dönmektir. Her bir
dönüşe şavt denir. Tavaf haccın farzlarındandır. Farz olan tavaf Kurban
Bayramı’nın ilk üç gününde yapılır. Tavaf esnasında kişi, kendisi, ailesi
ve bütün inananların iyiliği için dua eder.
3.Sa’y: Mekke’de bulunan Safa ve Merve tepeleri arasında yedi defa
gidip gelmektir. Safa’dan Merve’ye dört, Merve’den Safa’ya üç kez gidilir. Sa’y haccın gereklerinden olup Hz. İsmail’in anneci Hacer’in, oğluna
su arayışını sembolize eder.
4.Vakfe: Arife günü öğle vaktinden bayram sabahına kadar, bir süre
Arafat’ta bulunmak demektir. (Mekke yakınlarında bulunan dağ) Bu
süre ibadet ve dua ile geçirilir.
5. Müzdelife: Arafat’ta vakfe’den sonra Müzdelife’ye gidilir. Müzdelife’de akşam ve yatsı namazları, yatsı vaktinde cemaatle kılınır. Buna
“namazların cem edilmesi” denir. Bayram sabahı “Müzdelife vakfesi”
yapılır.
6.Mina: Müzdelife vakfesinden sonra Mina’ya hareket edilir ve burada şeytan taşlanır, ardından kurban kesilir.
7.Mescid-i Nebi: Hz. Muhammed’in Medine’ye hicret ettikten sonra
ilk yaptırdığı mescittir. Vefat ettiğinde de Mescid-i Nebi’nin yanına defnedilmiştir. Hac vazifesini yerine getiren Müslümanlar Mescid-i Nebi’yi
ve Peygamberimizin kabrini de ziyaret ederler. Çünkü Peygamberimiz:
4
DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI ………………………………………………………………………………………8. SINIF
Haccın İnsan Davranışları Üzerindeki Etkisi:
 Kişi Allah’ın bir emrini yerine getirmenin mutluluğunu yaşar.
 Farklı ırk, dil ve kültürlerden Müslümanlar aynı amaç için bir araya
gelmiş olurlar.
 Müslümanlar arasındaki birlik, beraberlik ve kardeşlik duyguları pe-
kişmiş olur.
 Hacda giyilen ihram, insanlar arasındaki makam, mevki, unvan gibi
farklılıkları ortadan kaldırır, insanları gösterişten uzak, sade bir görünüme kavuşturur.
 İhramlıyken en ufak bir canlıya bile zarar vermeme gibi konan yasak-
lar, insanın bütün canlılara karşı şefkat ve merhamet gösterme alışkanlığı kazanmasına yardımcı olur.
 Tavaf, bütün Müslümanların birlikteliğinin sembolik ifadesidir.
 Arafat’ta vakfe Allah’ın huzurunda bekleyişi hatırlatır.
 Sa’y, en imkânsız zamanlarda bile Allah’tan ümit kesmemeyi ve te-
BUNLARA DİKKAT
 Hac ve umre arasındaki benzerlik ve
farklar…
 Haccın Müslümanlar arasındaki birlikteliği sağlamadaki rolü ve önemi
 Müslümanlar arasında eşitlik duygusu
(Makam, ırk, renk ayrımı yok)
 Hac ibadetinde yapılanların sıralaması
 Şeytan taşlamanın kötülüklere karşı
sembolik bir tepki oluşu.
vekkülü bize anlatır.
 Şeytan taşlama esnasında şeytanın hile, düşmanlık ve kötülüklerine
karşı sembolik bir tepki gösterilmiş olur.
 Hac yolculuğu insanın bilgi ve görgüsünü arttırır.
 Zorluklara sabretme alışkanlığı kazandırır, iradeyi güçlendirir.
Sırasıyla Hac İbadetinde Yapılanlar:
1. Hacca niyet edilerek İhram’a girilir. (Mikat sınırlarında ihrama girilir.)
2. Mekke’ye gidilerek tavaf ve sa’y yapılır.
3. Arafat’ta vakfe yapılır. (Arefe gününden bayram sabahına kadar)
4. Akşam Müzdelife’ye gidilir ve gece orada geçirilir.
EK BİLGİ:
5. Müzdelife vakfesi yapılır ve Mina’ya hareket edilir. (Bayramın 1.
günü)
Hac, hicretin 9. yılında farz kılınmıştır.
Peygamberimiz hicretin 10. yılı hac yapmıştır.
Bu peygamberimizin ilk ve tek haccıdır.
Buna aynı zamanda “veda haccı” denir.
AYETLER ve HADİSLER:
6. Mina’da “şeytan taşlama” ibadeti yapılır, ardından kurban kesilir.
7. Tekrar Mekke’ye dönülerek “Ziyaret Tavafı” yapılır.
“Kim Allah için hacceder ve Allah’a karşı
gelmekten sakınırsa annesinden doğduğu
günkü gibi günahlarından arınmış bir şekilde hacdan döner.” [Hadis]
8. Mekke’den ayrılmadan bir de “Veda Tavafı” yapılır.
Telbiye Duası ve Anlamı
Lebbeyk
Buyur…
Allahümme lebbeyk
Allah’ım buyur…
Lebbeyke lâ şerîke leke lebbeyk
Buyur ey ortağı olmayan!
5
DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI ………………………………………………………………………………………8. SINIF
Kurban Nedir?
İslâm dininde yerine getirilmesi vacip(*) ibadetlerden biridir. Kurban, Allah’a yaklaşmak ve onun hoşnutluğunu kazanmak amacıyla belirli bir zamanda uygun nitelikteki bir hayvanı kesmektir. Kesilen bu hayvana da “kurban” denir. Bu tanıma göre;
 Kurban Allah rızası için kesilir.
 Kurban kesilecek hayvanın bir takım niteliklere sahip olması gerekir.
 Kurban, yılın belirli günlerinde kesilir. (Hicri aylardan Zilhicce ayının
10, 11, 12. günleri)
Kurban Keserken Nelere Dikkat Edilmelidir?
 Kurbanı kesecek kişinin bu işi iyi biliyor olması gerekir.
 Kesmeye götürürken kurbana iyi davranmalı, hayvana eziyet verici
davranışlardan uzak durmalıdır.
 Kurbanlık hayvan kıbleye doğru yatırılır ve “Bismillahi Allahü Ekber”
denilerek kesilir.
 Kurban kesilirken çevre temizliğine ve sağlık kurallarına uyulmalıdır.
Kurbanın Eti ve Derisi:
 Peygamberimizin tavsiyesine göre kurban eti üçe bölünür. Bir bölümü
yoksul ve ihtiyaç sahibi kimselere, bir bölümü ev halkına, bir bölümü
de gelen misafir ve komşular için ayrılır.
 Dileyen kurban etinin tamamını da fakirlere ve yardım kuruluşlarına
bağışlayabilir.
 Kurbanın derisi de hayır kurumlarına ve fakirlere verilebilir.
EK BİLGİ:
İbadetle İlgili Kavramlar:
a)Farz: Dinin yapılmasını kesin bir şekilde istediği ibadet ve davranışlardır.
b)Vacip: Farz kadar kesin olmamakla
birlikte yapılması emredilen ibadetlerdir.
Kurban Niçin Kesilir?
 Bütün ibadetlerde olduğu gibi kurbanda da asıl amaç Allah rızasını
kazanmaktır.
 Kişi kurban kesmekle Allah’ın emrini yerine getirmiş olmanın mutlulu-
ğunu yaşar, Allah’a kulluk bilincini ortaya koyar.
 Kurban, toplumda kardeşlik, yardımlaşma ve dayanışma ruhunu canlı
tutar.
 Kişiyi bencillikten kurtarır, cömert olmaya teşvik eder.
AYETLER ve HADİSLER:
 Yapılan yardımlar sayesinde zenginlerle, yoksullar arasındaki bağlar
güçlenir.
“Biz, her millet için Allah’ın kendilerine
rızık olarak verdiği kurbanlık hayvanların
üzerlerine onun adını anarak kurban kesmeyi meşru kıldık.” [Hac suresi, 34]
“Onların ne etleri ne de kanları Allah’a
ulaşmaz. Fakat sizin Allah’ın emirlerine
olan bağlılığınız ona ulaşır.” [Hac suresi
37]
“Kim imkânı olduğu halde kurban kesmezse bizim mescidimize yaklaşma-
Kurban Kesilebilecek Hayvanlar
Kaç Kişi
Adına?
Koyun ve Keçi
1 kişi adına
Sığır ve Manda
1-7 kişi adına
1 yaşını doldurmuş
olmalı
2 yaşını doldurmuş
olmalı
Deve
1-7 kişi adına
5 yaşını doldurmuş
olmalı
Nitelikleri
Kurban kesilecek hayvanların sağlıklı olması
gerekir. (Kör,
topal olmamalı)
6
DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI …………………………………...………………………………………………………8. SINIF
Kurban İbadetinin Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Açısından Önemi:

Kurban, toplumda kardeşlik, yardımlaşma ve dayanışma ruhunu
canlı tutar.

Zenginle fakir arasındaki bağları güçlendirir.

Kurban, insanın sevdiği şeyi Allah için feda etmesi demektir.
EK BİLGİ:
Hicri Aylar(4 Kasım 2013-1 Muharrem
1435)
1. Muharrem (Aşure Günü)
2. Safer
3. Rabıulevvel (Hz. Muhammed’in doğumu)
4. Rabiu’lâhir
5. Cemaziyelevel
6. Cemaziyelahir
7. Recep (Üç aylar başlangıç)
8. Şaban
9. Ramazan (Kur’an ayı)
10. Şevval
11. Zilkâde
KURBAN ÇEŞİTLERİ:
1.Adak Kurbanı: Bir işin veya isteğin olması halinde kesilmek üzere
Allah’a adanan kurbandır. Adak kurbanı tamamen fakirin hakkıdır. Adak
kurbanı kesen kişi ve bakmakla yükümlü olduğu kimseler kesilen bu
kurbanın etinden yiyemezler.
2.Şükür Kurbanı: İnsanlar kendilerini mutlu eden bir haber, yeni bir
ev veya araba aldıklarında Allah’a şükür maksadıyla bazen kurban keserler. Buna “şükür kurbanı” denir.
12. Zilhicce (Kurban, Hac zamanı)
3.Akîka Kurbanı: Çocuk sahibi olan anne-babalar Allah’a şükür amacıyla kurban kesebilir. Bu kurbana da “akîka kurbanı” denir.
AYETLER ve HADİSLER:
Not: Şükür ve akîka kurbanının etinde bu kurbanı kesenler ve yakınları da yiyebilir.
“Biz, her millet için Allah’ın kendilerine
rızık olarak verdiği kurbanlık hayvanların
üzerlerine onun adını anarak kurban kesmeyi meşru kıldık.” [Hac suresi, 34]
Alevî Bektaşi Kültüründe Kurban:
Alevî- Bektaşiler, Kurban Bayramı başta olmak üzere, yılın belli mevsimlerinde çeşitli nedenlerle kurban keserler. Kurban kesilirken
“Kurban Tığlama(kesme)” duası okunur. Bu kurban çeşitleri şunlardır:
“Onların ne etleri ne de kanları Allah’a
ulaşmaz. Fakat sizin Allah’ın emirlerine
olan bağlılığınız ona ulaşır.” [Hac suresi
37]
1.Adak kurbanı: Bir is veya isteğin gerçekleşmesi durumunda kesilir.
“Kim imkânı olduğu halde kurban kesmezse bizim mescidimize yaklaşma-
4.Dâr kurbanı: Ölen kişinin affı için kesilir.
2.Ziyaret kurbanı: Ziyaret yerlerine giderken kesilir.
3.Şükür kurbanı: Muharrem ayında kesilir.
7
DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI …………………………………...………………………………………………………8. SINIF
İnsanın Paylaşma ve Yardımlaşma İhtiyacı:
İnsan, yaratılış itibariyle muhtaç bir varlıktır. Başta anne babası olmak üzere diğer insanlara da ihtiyaç duyar. Bu nedenle insan, yaşamını
bir toplumunun üyesi olarak yardımlaşma ve paylaşma içerisinde sürdürmek zorundadır.
Bir toplumdaki bütün insanların imkânları eşit değildir. Her toplumda zengin insanlar olduğu gibi yoksul insanlar da vardır. İş bulamadığından veya sağlığı elverişli olmadığından çalışamayan insanlar olabilir.
Böyle durumlarda zengin insanların, ihtiyaç sahiplerine yardım etmeleri
ve sahip oldukları imkânları onlarla paylaşmaları gerekir. Bu konuda
Yüce Allah: “Onların (zenginlerin) mallarında, muhtaç ve yoksullar için
bir hak vardır.”[Zâriyat, 19] buyurmuştur.
2. İslâm’ın Paylaşma ve Yardımlaşmaya Verdiği Önem:
İslâm dini insanların yardımlaşma ve dayanışma içerisinde kardeşçe
yaşamalarını ister. Elde bulunan imkânların başkalarıyla paylaşılmasını,
zor durumda olan insanlara maddî ve manevî olarak yardım edilmesini
öğütler. Bu paylaşma ve yardımlaşmanın en güzel örneklerinden biri
ensar-muhacir kardeşliği olmuştur. Baskılar sonucu bütün mal varlıklarını bırakarak Mekke’den Medine’ye göç etmek zorunda kalan Mekke’li
muhacirlere, Medineli Müslümanlar sahip çıkmışlar, bütün imkânlarını
onlarla paylaşmışlardır. Bu nedenle Medineli Müslümanlara “yardım
edenler” anlamına gelen “ensar” ismi verilmiştir.
Paylaşmak veya yardım etmek için zengin olmak gerekmez. Dinimiz
bollukta ve darlıkta başkalarına yardım etmeyi öğütler.
3. Paylaşma ve Yardımlaşma İbadeti Olarak Zekât:
EK BİLGİ:
Zekat, kelime anlamı olarak, “temizlik, artma, çoğalma, arıtma ve
bereket” anlamlarına gelir.
İslâmda Paylaşma ve Yardımlaşmaya
Örnek Verilebilecek İbadetler:
Terim olarak ise; Zengin Müslümanların yılda bir kez malının veya
parasının belli bir miktarını Allah rızası için ihtiyaç sahiplerine vermesidir.
 Zekat
 Sadaka
 Fidye
 Fitre
 Kurban
Zekat, mal ile yapılan farz bir ibadettir. Hicretten iki yıl sonra Medine’de farz kılınmıştır. Zekatın amacı, toplumsal yardımlaşmayı yaygınlaştırmak ve yoksulları korumaktır. Ayrıca zekat, malın bereketlenmesi
ve çoğalmasıdır.
Zekât İbadetinin Kişiye ve Topluma Faydaları:
 Kişi zekat vermekle, Allah’ın kendisine vermiş olduğu nimetlere karşı
şükretmiş olur.
AYETLER ve HADİSLER:
 Zekat zenginlerle fakirler arasındaki kıskançlık, kin ve düşmanlık duy-
gularını giderir, dostluk ve saygı bağlarını kuvvetlendirir.
“Onlar, kendi canları çekmesine rağmen yemeği yoksula, yetime ve esire
yedirirler.” [İnsan suresi, 8]
“Allah yapacağınız her iyiliği bilir.” [Bakara suresi, 215]
“Yetimin başını okşa, yoksulu doyur.” [Hadis]
 Zekât, İnsandaki cimrilik ve bencillik gibi kötü duyguları yok eder.
 Zekât ekonomik dengesizlikleri önler. Toplumda sosyal adaletin sağ-
lanmasına katkıda bulunur.
Kimler Zekât Vermekle Yükümlüdür?
Dinimize göre zengin sayılan Müslümanların zekât vermesi zorunludur. Bir kimsenin dinen zengin sayılabilmesi için nisap miktarı mala sahip olması gerekir.
Nisap:
Yeme, içme, giyinme, barınma, eğitim ve sağlık gibi temel ihtiyaçla8
DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI …………………………………...………………………………………………………8. SINIF
Zekât Kimlere Verilir?
Tevbe suresi 60. Ayette zekat verilebilecek kişiler şöyle sıralanmıştır:
“Yoksullara, borçlulara, düşkünlere, yolda kalmış yolculara, özgürlüğünü yitirmiş olanlara, kalbi İslâm’a ısındırılmak istenenlere, Allah
yolunda çalışanlara, zekât toplamakla görevli memurlara..”
Zekat verirken akraba ve komşulardan ihtiyaç sahibi olanlara öncelik
tanınmalıdır. Ancak zekât verecek kişi eşi, çocukları, anne, baba, dede,
babaanne gibi bakmakla yükümlü oldukları kişilere zekât veremez.
Zekatı Kim?
Nelerden?
Altın, gümüş,
nakit para ve
menkul değerler
Ticaret malları
Ne Kadar?
Yoksullara
1/40
% 2,5
Koyun ve keçi
Sığır ve manda
1/30
Deve
Her beş deve
için bir koyun
veya keçi
Zengin olan her
Müslüman
EK BİLGİ:
İslâm’da Paylaşma ve Yardımlaşmaya
Örnek Verilebilecek İbadetler:
 Zekat
 Sadaka
 Fidye
 Fitre
 Kurban
Kimlere verilmelidir?
Düşkünlere
Borçlulara
Yolda kalmış
olanlara
Özgürlüğünü
yitirmiş olanlara
Kalbi İslâm’a
ısındırılmak istenenler
(Müellefe-i Ku1/10 (% 10 Do- lub)
ğal yollarla sulaAllah yolunda
nıyorsa)
çalışanlara
Toprak ürünleri
1/20 (% 5 Mas- Zekât memurlaraf edilerek su- rına
lanıyorsa)
Zekât Verirken Nelere Dikkat Edilmelidir?
 Zekât verirken akraba ve komşulardan ihtiyaç sahibi olanlara öncelik
tanınmalıdır. (Bakmakla yükümlü olduğumuz yakınlarımız hariç)
 Zekât bir ibadet olduğu için verirken niyet edilmelidir. Ve kesinlikle
Allah için verildiği bilinmelidir.
 Zekât verirken, gösterişten uzak, gurur ve kibre kapılmadan yerine
getirilmelidir. Alçakgönüllü, anlayışlı ve hoşgörülü olmalıdır.
AYETLER ve HADİSLER:
 Mümkünse zekât gizlice verilmelidir.
 Zekât verdiğimiz kişinin onurunu kırmadan, gururunu incitmeden bu
“Onlar, kendi canları çekmesine rağmen yemeği yoksula, yetime ve esire
yedirirler.” [İnsan suresi, 8]
“Allah yapacağınız her iyiliği bilir.” [Bakara suresi, 215]
“Yetimin başını okşa, yoksulu doyur.” [Hadis]
ibadeti yerine getirmeliyiz.
4. Toplumsal Dayanışma İbadeti Olarak Sadaka:
Bir insanın kendi isteğiyle yalnızca Allah rızası için yaptığı her türlü
yardım ve iyiliğe sadaka denir.
Sadakada zaman ve miktar sınırlaması yoktur. İnsanlar istedikleri
zaman, istedikleri kadar yapabilirler. Ayrıca sadaka verecek kişinin zengin olması da gerekmez. Bu yüzden sadaka zekâttan daha kapsamlı bir
ibadettir.
Sadaka sadece maddi yardımla olmaz. İnsanın bilgi ve tecrübesini
9
DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI …………………………………...………………………………………………………8. SINIF
Sadaka-ı Cariye:
Sadaka çeşitlerinden biri de “sadaka-ı cariye”dir. Sevabı hiç bitmeyen, öldükten sonra da insana sevab kazandıran sadaka demektir. Herkesin yararlanacağı cami, okul, yurt ve hastane gibi hayır kurumları yaptırmak veya bu kurumların yapımına katkıda bulunmak, hayırlı evlat
yetiştirmek sadaka-ı cariyeye örnek verilebilir.
Peygamberimiz konuyla ilgili şöyle buyurmuştur: “Kişi öldüğü zaman, amel defteri kapanır. Ancak üç şey hariçtir: Sadaka-ı cariye, insanlara yararlı bir ilim, kendisine dua eden hayırlı bir evlat.”
Fıtır Sadakası:
Ramazan ayında bayramdan önce verilmesi gereken ve halk arasında “fitre” olarak bilinen sadakadır. Fitreyi zengin Müslümanların vermesi gerekir ama miktarı az olduğu için zengin olmayanlar da fitre verebilir. Fıtır sadakasının miktarı, fitreyi verecek kişinin bir günlük yiyecek
miktarı kadardır. (2013 yılı için 9,25 TL)
Fıtır sadakası kişi başına verilir. Bir ailedeki bütün bireylerin fitresini
aile büyüklerinden biri verir.
Fıtır sadakası, sağlık içinde bayrama ulaşmanın şükrü anlamına gelir.
Fıtır sadakasıyla herkes kendi imkanları ölçüsünde yardım etmenin mutluluğunu yaşar. İnsanı cömertliğe alıştırır. Yoksullarda aldıkları yardımlarla bayramlık ihtiyaçlarını karşılarlar. Böylece karşılıklı sevgi ve kardeşlik bağları güçlenir.
EK BİLGİ:
Sadaka çeşitlerinden “fıtır sadakası
(fitre)” ramazan bayramında önce verilmesi gerekli bir sadaka çeşididir.
Bir de ramazan ayında sürekli hastalığı
veya yaşlılığı sebebiyle oruç tutamayanların tutamadığı her gün için ödedikleri “fidye” vardır. Fidye bir sadaka
çeşidi sayılmaz ancak yardımlaşma ve
dayanışma ibadeti sayılabilir.
AYETLER ve HADİSLER:
“Bir kimseye bineğine binmede
veya eşyasını taşımada yardım etmek, güzel söz, namaza gitmek için
atılan her adım, yoldaki rahatsızlık
veren şeyleri kaldırmak bir sadakadır.” [Hz. Muhammed]
“Kim Müslüman kardeşine yardım
eder ve onun ihtiyacını karşılarsa Allah da ona yardım eder. Kim bir Müslümanın sıkıntısını giderirse Allah da
kıyamet günün de onun sıkıntıların-
5. Yardımlaşma Kurumlarımız:
İslâm dininin toplumsal yardımlaşma ve dayanışmaya verdiği önem
Müslümanları da bu konuya önem vermeye yöneltmiştir. Atalarımız bu
amaçla yoksul ve kimsesizlerin beslenmeleri için aşevleri
(imarethaneler), hastaların tedavisi için hastaneler(darüşşifalar), yaşlıları korumak için huzurevleri (darül acezeler) açmışlardır. Ayrıca öğrencilere yardım etmek, bilimsel çalışmalara katkı sağlamak, kış şartlarında
hayvanlara yiyecek sağlamak vb. amaçlarla vakıflar kurmuşlarıdır.
Bu yardım kuruluşları ve vakıfların benzerlerine bugün de rastlamaktayız. Kızılay, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı, Sosyal Hizmetler
ve Çocuk Esirgeme Kurumu, Milli Eğitim Vakfı, Türkiye Diyanet Vakfı
ZEKAT
SADAKA
Farzdır.
Sünnettir.
Belli bir miktarı vardır.
Dilediğimiz kadar verebiliriz.
Yılda bir defa verilir.
Dilediğimiz zaman verebiliriz.
Maddî değerli olan şeylerden
verilir.
Manevî şeyler de sadaka kabul
edilir.
v.b. sivil toplum kuruluşları bunlara örnek olarak verilebilir.
10
DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÜNİTE ÇALIŞMA KİTAPÇIĞI …………………………………...………………………………………………………8. SINIF
Allah her şeyi Bir Ölçüye Göre Yaratmıştır:
Allah kâinatta bulunan her şeyi belli bir plan ve ölçü içerisinde yaratmıştır ve insandan kâinatı incelemesini, ondaki uyum ve denge üzerinde
düşünmesini istemiştir.
Allah her şeyi yerli yerinde yaratmıştır. İnsan ve hayvanlar yaratılmadan
önce, yeryüzü onların yaşamlarına uygun bir şekilde yaratılmıştır. Bizlere düşen evrendeki bu düzeni korumaktır.
Yeryüzündeki Düzen ve Ölçüye Örnekler:
Deniz ve göllerdeki tuz, suda yaşayan canlıların hayatlarına uygun orandadır.
Gezegen ve yıldızların büyüklükleri, aralarındaki mesafe kâinattaki dengeyi bozmayacak şekildedir.
Dünyanın Güneş ve Ay’a olan uzaklığı dünyadaki yaşamı olumsuz etkilemeyecek orandadır.
Dünyanın kendi ekseni etrafındaki dönüş hızı.
EK BİLGİ:
İnsan kulağının işitme sınırları
Gözümüzle her şeyi görebilmemiz..
«Gökleri yedi kat yaratan odur.
Rahman’ın yaratmasında bir düzensizlik göremezsin. Gözünü çevir de
bir bak bir bozukluk görüyor musun?»
Mülk suresi, 3. ayet
Kaza ve Kader Ne Demektir?
Atmosferin 7 Katmanı:
Allah evrendeki düzen ve işleyişi bir takım yasalara bağlamıştır. Evrende
görülen bu yasalar üç başlık altında toplanır:
1- TROPOSFER: Dünyaya en yakın katmandır. Yağmur, kar bu katmanda
oluşur.
Allah’ın her şeyi belli bir ölçü, düzen ve uyum içerisinde yaratmasına ve
yaratılmış olan her şeyi programlamasına “kader” denir. Kaderde yer
alan olayların zamanı gelince ortaya çıkmasına da “kaza” adı verilir.
Evrendeki Yasalar:
1. Fiziksel Yasalar: Madde ve enerjinin oluşumu, değişimi, yapısı ve
maddeler arası ilişkilerle ilgili prensipleri konu alan yasalardır.
2- STRATOSFER
Örnek:
3- OZONOSFER: Güneşten gelen zararlı ışınlar bu katta tutulur.
Suyun 100 derecede kaynaması...
4- MEZOSFER
Eylemsizlik ilkesi...
5- TERMOSFER
AYETLER ve HADİSLER:
“Biz her şeyi bir ölçüye göre yarattık”. [Kamer suresi, 49. ayet]
“O, yeryüzünde olanların hepsini sizin için yaratan sonra göğe yönelip
onu yedi gök halinde düzenleyendir”.
[Bakara suresi, 29. ayet]
“Güneş ve Ay bir hesaba göre hareket etmektedir. … Göğü Allah yükseltti ve dengeyi o koydu. Sakın o
dengeyi bozmayın”. [Rahman suresi,
1-5. ayet]
Isınan metallerin genleşmesi...
2. Biyolojik Yasalar: Canlıların yapısı, beslenmesi, korunması, gelişmesi
ve üremesiyle ilgili yasalardır.
Örnek:
İnsanın yaşaması için solunum, sindirim, dolaşım sistemlerine sahip
olması gerekir.
Canlıların dış dünyayı algılayabilmesi için duyu organlarına ihtiyaç
vardır.
Balıklar suda solunum yapabilmek için solungaçlara, kuşlar uçabilmek için kanatlara ihtiyaç duyarlar.
3. Toplumsal Yasalar: Toplumsal olaylar arasında var olan sebep sonuç
ilişkisini ifade eden yasalardır. Bu yasalar Kur’an-ı Kerim’de sünnetullah
kavramıyla dile getirilmiştir.
Örnek:
Adaletin olmadığı toplumlarda barış bozulur.
11