umman

ÜLKE ETÜDLERİ DİZİSİ No. : 24
UMMAN
İstanbul, 1982
SUCUOGLU MATBAASı -
225285
iCiNDEKiLER
Sayfa
i ii iii -
LV -
V -
Vf -
COGRAFi VE DEMOGRAFiK YAPI - ~ - 7
POLiTiK SiSTEM - - - - - - - - 8
EKONOMiK YAPI - - - - - - - - 8
A - Tarım - - - - - - - - - - - - 1 4
B - Balıkcılık. Hayvancılık - - - - - - 14
C - Sanayi ve Madencilik - ' - - - - 16
D - Petrol ve Doğal Gaz - - - - - - - 17
DIS, TicARET - - - - - - - - - - - 19
A - Dış Ticaret Dengesi -.:. - - - - - - 19
B - i h r a c a t - - - - - - - - - - - - 20
C - i t h a l ô t - - - - - - - - - - - - 22
D - Türkiye ile iliskiler - - - - - - - - 24
"
'. ' Düzenlemeler - - - - 25
E - Ithaıata Iliskin
•
U L A S T I R M A - - - - - - - - - - - - 26
A -' Karayolu -' - - - - - - - - - - 26
B - D e n i z y o l u - : - - - - - - - - - - - 27
C - H a v a y o l u - - - - - - - - - - - 27
iş HAYATI iLE iLGili BiLGiLER - - - - -- 28
A - iş K a n u n u - - - - - - - - - - - 28
B - M ü r a c a a t - - - - - - - - - - - 29
C - Şirketler Kanunu - - - - - - - - 30
D - T e s c i l - - - - - - - - - - - - 30
E - Temsilcilik -, - - - - - - - - - 30
F - Anlaşmazlıklar - - - - - -' - - - 31
G - Gayrimenkul---------- 31
H - Çalışma izni - - - - - - - - - - 31
i - Vergi Sistemi - - - - - - - ' - - 32
t-~re------------~
'J -
Seyahat izni -
-
-
-
-
-
-
-
-
-
33
K-~ra-------------~
M N -
Tatilierı iş Saatleri - -- Yararlı Adresler - - - -
-
- -' -
-
-
34
35
ÖNSÖZ
Odamız
bir süredir dış ülkeler ile ilişkilerde bulunmayı
tasarlayan, özellikle ihracatçı üyelerimize bu ülkeler ile
olan ticari veekonomik ilişkilerinde yararlanmaları amacıyla «Ülke Etüdleri Dizisi» kapsamında seri etüdler yapılmasını öngörmüştür.
Son yıllarda, Ortadoğu ülkelerinin ekonomimiz üzerindeki önemi gözönünde bulundurularak hazırlanan Umman etüdünde, ülkenin sosya'I ve ekonomik yönü ile ilgili
kısa ve anabilgiler
verilmesi yanmda, Türkiye-Ummon
ekonomik ilişkileri de özetlenmeye çalışılmıştır.
Araştırmanın
üyelerimize ve ilgililere yararlı olmasını
diler, etüdü hazırlayan Etüd ve Araştırmo Şubesi ele,manlarından Yavuz Özcelik'e teşekkürlerimizi suna:rız.
Genel Kôtip
i.
COGRAFi ve DEMOGRAFiK' YAPI
Umman Sultanlığı Arap Yarımadası'nın güneydoğu
ucunda yer alır, Kuzeyinde Birleşik Arap Emirlikleri. kuzey ve batısında Suudi Arabistan. batısında Yemen Demokratik Halk Cumhuriyeti (Güney Yemen) ile çevrilmiş­
tir. Tüm bu sınırlar işaretlenmiş olup, yeterince tarif edildiği İfade edilemez. Ülkenin güney ve doğusunuise Umman Denizi kuşatmıştır.
iklim ülkenin coğrafi konumu gerğl oldukça sıcak
geçer. Yazları sıcak ve nemli (en yüksek 42° C), kışları ise
ılık olmaktadır.
Umman'm coğrafi yapımına göz atıldığında ise, ülkenin sahil kesimlerinin nisbeten sulak ve bitki örtüsü bakı­
mından zengin olduğu görülmektedir. Batı kesiminde bulunan Dofar vilôyetinde ise. muson rüzgar ve yağmUrları­
nın etkisiyle. Cebel (dağı) adı verilen engebeli iç kesimerin verimli tarım arazileri ve otlaklara sahip olduğu gözanmektedir. Umman'ın kalan ıkesimieri Ise, tarıma elve'işsiz topraklar ve çöııerie kaplıdır.
300.000 km 2 yüzölçümüne sahip olan Umman SuItanığı'nı nüfusunun 850.000 civarında olduğu
tahmin edil
nektedir. Ülkede henüz nüfus sayımı yapılmadığı için kesn rakamlar bilinmemektedir.
Resmi dil Arapça'dır; ancak özellikle iş çevrelerinde
iıgiiizce dekonuşulmaktadır. Halkın büyük çoğunluğu
hadi mezhebinden, kalam ise Sünni olup hemen tümü
4
~üsıüman'dır.
Başkent' Muskattır.
Şehir
ve çevresinin nüfusunun
61.000 civarında. ikinci büyük şehir olan Salallah'm nüfusınun ise 35.000 civarında olduğu tahmin edilmektedir.
-7-
II. POliTiK SiSTEM
Umman Sultanlığı mutlak yetkiye sahip sultan tarafından yönetilir. Siyasi partiler ve parlomento. bulunmamaktadır. Bir kabine mevcutsa da Başbakanlık, Dışişleri,
Maliye ve Savunma Bakanlıklan Suıtan tarafından yürütülmektedir. Bu itibarfa, bu organın, gerçek bil" hükümetten çol< bir danışma kuruluna benzediğiifade edilebilir.
Her ceşit kanun ve diger hükümler Sultan'ın fermanlari
ile .konulup, kaldırılmaktadır. Ayrıca 1975'ten sonra kuruIançeşitli komiteler, Dışişleri, Mediye V.s. kamılarda izlenecek siyasetlerde Sultan'a danışmanlık yapmaktadırlar.
1981'iıi sonlarına doğru, 45 kişilik bir Danışma Kon-
seyi oluşturuimi.ış ve calışmaya başlanmıştır. Üyeler Devlet
. ve özel sektör kuruluşlarından atama yolu ile gelmişlerdir.
Danışma Konseyinin ülkedeki kuvvet dengelerini nasıl etkileyeteğini zaman gösterecektir.
Umman'da geleneksel alanlarda Şeriat hukuku uygulanmaktadır; ancak bu hukukun
kavramadığı da Ila rtla,
örneğin trafik gibi, modern hukuk kUral ve kuralilltm mevcuttur.
Umman Birleşmiş Milıetler. IMF, Arap Birliğı ve diğe'
Arap örgütlerine üyedir.
III. EKONOMiK YAPI
Umman'm coğrafi konumu. iklim koşullan ve tarım
elverişli arazisininçOk az olması gibi nedenlerle, tarih b(~
yunca balıkçılık, denizcilik ve ticaret en önemli sektörlee1muşlard1r. Geçen yüzyıllarda yalnızca Arabistan'rn gı­
ney kıyılan değil, Hindistan altkıtası ve Afri15a'da da ticoi
faaliyette bulunan
kuran·. Umman, . bölgen)
.
. ve kolonller
. .
Avrupalıların etkisi altına girmesinden sonra uzun yıllar kapalı ve kendisine yeterli bir ekonomi olma niteliğini koru~
muştur.
1967 yılında ülkede petrol bulunması ve 1970'de Sul·
tan Kôbus'un hükümdar olmasından sonra hızla modern~
reşme ve iktisadı - toplumsal altyapı için gerekli atılımlara
başlandığı gözlenmektedir.
Sürdürülen yatırımlar sonucu, 1970'de 3 olonokul
sayısı, 1979'da 355'e; yine 197Q yılında 10 km. olon asfalt
yol uzunluğu 1977'de 1.477 km:ye; 1970'den önce sayısı
birkaç taneyi geçmeyen motorlu taşıt sayısı ise 19BO'de
80,OOO'e ulaşmıştır. 1970 yılında 13 doktor ve 2 hemşire
variken, 1917 yılında 202 doktor ve 624 hemşire bulunduğu ifade edilmektedir. Kamu harcamaları 1970 yılında 60
milyon dolar iken, 1973 yılında 265 milyon dolara ulaşmış­
tır. Bu meblôğ elde' edilen petrolgelirinin üstünde gerçekleşmiştir. 1974'de petrol fiyatlarının artması sonucu Urnman'ın gelirlerinde de büyük artış olmasına rağmen, özel ..
Jikle altyapı yatırımlarının gerçekleştirilmesi için yapılan
harcamalar sürekli petrol gelirlerinin üstünde seyretmiştir.
Komşu ülkelerden alınan borç ve hibeler, açığın kapatıl­
masına yardımcı olmuştur. Kamu sektörü iktisadi ve toplumsal altyapıyı geliştirici yatırımlara öncelik verirken, özel
sektör ithalôt ve gayrimenkul ticaretinde büyük atılımlar
yapmıştır. Tarih boyunca ticaret ile uğraşan ve nüfusu az
olan Umman'da, imalôt sanayiinin öncelik kazanmasının
normal karşılanması gerektiği ifade edilebilir.
1975 yılından itibaren harcamaların azaltılması ve bütçenin denkliğinin sağlanmasının amaçlanması sonucu, e,konominin birdurgunluğun içerisine girdiği söylenebilir. Bu
arada i,ktisadi olayları kontrol altına almak ve yönlendir~
rnek amacıyla 1976-80 yıllarını kapsayan bir beş yıllık
plôn hazırlandığı vt? Merkez Bankası
kurulduğu görü!;;.
mektedir.
-9-
itibaren hükümet, ödemelerin yavaşla­
tılmasmm ve yatırımların seçiminde gösterilen dikkatli tutumun da belirttiği gibi, daha titiz bir davramş içerisine
girmiş bulunmaktadır. 1977 ve 1978 yılında kamu harcamaları 1976 yılı seviyesinden daha düşük olmuştur. Bu
dönemde kırsal kesime yönelik yol inşaatı ve okul yapımı
gibi projeler üzerinde çalışılmıştır.
1979 yılındanitibaren ise petrol fiyatlarının artması
ve bütçe açıklarını kapanması üzerine. kalkınmaya yönelik
harcamalarda artışlar görülmektedir. Hazırlanmakta olan
1981~85 plônında bu yönde
düzaltmeler yapılmış olup,
ekonominin petrole bağımlılığını önleyecek; tarım, sanayi
ve özellikle balıkçılık sektörlerinin gelişmesini sağlaya­
cak önlemler alınmaktadır.
Umman'da kişi başına gelir 6000 ABD $', civarında­
dır. Umman'da henüz bir nüfus sayımı yapılmamış ise de,
1972 yılında yapılan bir tahmine göre. faal nüfusun sektörlere göre bölünüşü aşağıda gösterilmiştir,
1976
yılından
Tablo -
1
iSTIHDAM
Kişi
Sektör
Tarım
Balıkçılık
Kamu Yönetimi
inşaat
Petrol,
bankacılık,
Diğerleri
hizmetler
109.000
15.000
10.000
6.000
5.000
5.000
Toplam .......... 150.000
Kayna,k: The Europa Yeorbook 1981, The Middle East and
North Afrtea.
Umman'ın
1977, 1978 ve 1979 yılları itibariyle bütçesinin seyri tabloda verilmiştir. Tarımsal ve sınai üretimin ka·
mu gelirleri açısından önemi sınırlıdır. Bütce gelirlerinin
yaklcşık % 90'ını sağlayan, en önemli kalem petrol gelirleridir.
Ülkenin savunma harcamaları do, toplam harcamalarm 1/3'üne yakın olup, bütcede çok önemli bir yer tutmaktatiır. Umman ceşitli politik nedenlerden dolayı. savunmaya
çok önem vermektedir~
--11-
BÜTCE
(Milyon Umman Riyali)
(Gerçekleşen)
GEliRLER
1977
1978
1979
Petrol
482.2
38.0
93.0
458
44
7
482
170
613.2
509
652
237.4
154
111
192
46
136.6
130.4
162
222
162
217
14.8
18.4
29.7
16
41
39
24
66
53
567.8
45,4
745
- 50
760
-108
-
Diğerleri
Hibeler ve krediler
Toplam
GiDERLER
Savunma Harcamaları
Cari harcamalar
Kalkınma harcamaları
Sivil Amaçlılar
Cari harcamalar
Kalkınma harcamaları
P.D.O.'daki (0) Hükümet
payı
işletme harcamaları
Kalkınma harcamaları
Kredi ve faiz geri ödemeleri
Toplam
Denge
Kaynak: The British Bank of The Middle East, Business
Profile Series, The Sultanate of Oman.
(*) PDO: Petroleum Development Oman - Umman Petrol
kalkınması. Umman'ın en büyük petrol şirketi,
% 60'1 devletin, % 34'ü Shell'in % 4'ü CFF ve
%/2'si PARTEX'in.
-12-
A.
TARIM
Tarım
ülkenin istihdam sağlayan en önemli sektörü
niteUğindedir. Tablodan da görüleceği gibi, çalışan nüfu·
sun % 70'den fazlası tarım sektöründe faaliyet göstermektedir. Aslında ülkenin .yüzölçümü çok büyükse de, tarıma
elverişli alan çOk azdır .. (36.000 hektar) ülke topraklarının
büyül< bir kısmı çöllerle kaplıdır. Dağlık bölgelerde yağış
olmaklo beraber, büyük bir kısmı tarıma elverişli değildır.
Umman'da tarımın en büyük sorunu, bu sorundur. Aslın­
da, diğer Arap ülkeleri ile karşılaştırılacak olursa, Umman
yağış bakımından çok
şanslı görünmektedir.
Özellikle
dağlık Dofar bölgesinde Haziran - Eylül aylarında, sürekli muson YQğmurları yağar. Ancak yağışın büyük bir kıs­
mı değerlendirilemez ve sel halinde vadilerden aşağı akar.
Tarım arazrıerinin dağınık ve engebeli bölgelerde oluşu,
altyapı hizmetlerinin götürülmesini büyük· ölcüde' engellemektedir. Cak eskiden yapılan ve «faloj» adı verilen 8ı-ı
tüne!ieri, yağmur sularının değerlendirilmesinde kullanılır,
ancak yeterli olduğu' söylenemez.
Batina'daki tarım ise, daha çOk kıyılardaki suyla yapı­
lır. Ancak son zamanlarda su seviyesinin düşmesi ve sulara tuz karışması, tehlikeli bir durum arzetmektedir. Devlet, tarımın en büyük sorunu olan su. sorununa; büyük
önem vermektedir. Bu konudaki problemleri incelemek ve
halletmek amacı ile, Su Kaynakları Konseyi adında bir
kurum oluşturulmuştur. Tarımın gelişmesini engelleyen bir
başka faktör de, son yıllarda petrol gelirlerinin artması­
na bağlı olarak, ithalôt imkônlarının da artmasıdır. Ayrıca,
diğer Arap ülkelerinde ve özellikle Birleşik Arap Emirlikleri'nde, yüksek ücretle çalışma imkônları, tarımda calı­
şan nüfusun azalmasına neden olmaktadır. Özellikle Dofar bölgesinde, su yokluğundan ziyade, işgücü ıkıtlığı ve
-13-
pazarlara olon ulaşımın zorluğu, tarımı olumsuz yönde
etkilemektedir. Bütün bunların tarım sektörünün gelişme­
sini baltaladığı söylenebilir. Ancak devlet, tarımın geliş­
mesi ve modernleşmesi icin yeni yatırımlara gitmektedir.
Yen! kurulan, tarımsal araştırma merkezleri, deneysel
ciftlikler ve ziraat okulları yeni ve başarılı tekniklerin
yaygınlaştı rıl masına calışmaktad If.
Ekilebilir alanların 1980'e kadar 50.000 hektara cıka­
rılabilmesi için 26 milyon U.R. tutarında yatırımlar yapılmış­
tır.
Umman'da ekilebilir alanların yarısına yakın kısmında
hurma, diğer yarısında ise muz, limon, kavun, soğan, buğ­
day, patates, mongo, tütün, sorgum, nohut, hindistan cevizi gibi ürünler yetiştirilmektedir. 1975 yılında 31 milyon
U. Riyali değerinde olan torımsal üretimin 18 milyon U. Riyali meyveden, 6.6 milyon U. Riya1i tahıldan ve 6.4 milyon
U. Riyali de sebzeden sağlanmıştır. Bu rakamlardan da
anlaşılacağı üzere, tarımsal üretimin en önemli bölümünü
meyveler teşkil etmektedir.
B.BALlKCllIK,
HAYVANCılıK
Balıkçılık
sektörünün, Umman'da geleceği en 'parlak
bir olan olduğu uzmanlarca belirtilmektedir. ilôn edilen
200 millik iktisadi bÖlge, balıkcılık açısından Asya kıta­
sının en büyük potansiyefe sahip olduğu bir bölgedir. Ancak.
bu sularda bulunan balık türlerinin hepsinin ticari önemi
Olduğu söylenemez. Yapılan araştırmalar sonucunda, yıl­
da 600.000 ton sardalya ve 10.000 ton turna tutulmasının
mümkün olduğu anlaşılmıştır. Şimdiye kadar gercekleşen
rakamlar bunun cok altındadır;
-14-
· Yaıkalanan Balık Miktan(yaklaşık :
1970
180.000
1974
1975
180.000 198.000
1976
198.000
.1977
198.000 ton
olarak gercekleşmiştir.
Umman'da. geleneksel geçim kaynaklarından biri olan
balıkçılık, halen calışan nüfusun % 10'unu istihdam etmek~
tedir. Balıkcılıkla uğraşan 15.000 civarındaki kişinin, hemen
hepsinin basit aletler ve sandal kutlanarak calıştıklarını
dikkate alan Ummon Hükümeti, ülkenin bu önemli ve po~
tansiyeli yüksek kaynağının yeterince değerlendirilmesi
icin, acık deniz balıkçılığını geliştirmeye calışmaktadır. Bu
amaçla, diğer ülkelerle işbirliğine ve ortak yatırımlara gi~
dilme.ktedir Japonya ile imzalanan bir anlaşma. bunların
en önemlilerindendir.
Geleneksel kurutulmuş balık ticaretinin, modern sistemlere dönüşmesi icin soğuk hava depolaması ve soğuk
taşımacılık geliştirHmektedir~ Konserve fabrikalarının da~
hi! olduğu, bır çok yatırım, meyvelerini yakında verecektir.
1979 yılında kurulan Milli Balııkçılık Şirketi, yapılan
imtiyaz anlaşmalan, trol avcilığında kullanılan gemilerin
alımı ve işletilmesi gibi konular dahil, balıkçılıkla ilgili tüm
işleri yürütmekle görevlendirilmiştir.
Güney Kore'li bir balıkcılık firması ile yenibir anlaş­
ma yapılmıştır. Firma günde 20 tona yakın balık cıkar·
makta olup, yaklanan balıkların % 30'unu ve kurulacak
fabrikada işlenecek balııkların ise % 60'ını anlaşma uyarmco Umman'a verecektir.
Umman'da hayvancılık da yapılmaktadır. 1976 yıh iti~
ban ile, 165.000'i keci 57.oo0'j koyun 134.000'i sığır ve
13.oo0~ deve olmak üzere, 400.000 başa yakın canlı hayr
van bulunmaktadır. Ancak yine de yeterli olduğu söylenemez. Hayvancrlığı geliştirmek icin de. bazı projeler üzerin~
-15-
de çalışılmaktadır. Kümes hayvanları üretiminde ise olumlu sonuçlar alınmaktadır.
c.
SANAVi ve MADENCiLiK
Ülkedeki sanayi sektörü oldukca geri bir düzeydedir.
Ancak, 1970'Ierden SQnra artan gelirden, sanayi kesimi
de payımalmaya başlamıştır.· Ancak yine de, sınai yatı­
rımlar, toplam yatırımlar içinde çok önemli bir yer tutmamaktadır. Devl~t daha çOk tarım ve balıkçılığın geliş'mesine
ağırlık vermekte ve ilk etapta altyapı
inşası ile konut
yap~mınQ öncelik tanımaktadır. Savunma harcamaları da
bütçenin büy(.ik bir kısmını teşkil etmektedir. Ülkenin ticarete önem veren geleneksel özelliği ve petrol gelirlerinin
büyüklüğü, ithalôtı daha cazip ,kılmıştır.
Umman'daki sanayi projelerinin finansmanını sağla,
mak amacıyla Kalkınma Bankası kurulmuştur. Muscat yakınlarında, birçok tesisin bulunduğu bir sanayi bölgesi
kurulmaktadır (Rusail). Umman yeraltı zenginliği açısın­
dan da şanslı sayılır. Ancak, kalifiye işçi vealtyapı yetersizliğinden dolayı, bu sektördeki gelişme biraz yavaş olmaktadır.
Umman'ın
petrolden sonraen önemli yeraltı varlığı
bakır cevheridir. Bakır rezervlerinin oldukça önemli miktarda olduğu tesbit edilmiştir. Konsantrasyon oranı % 2,1
olan 17 milyon tonluk cevherin senede 1.,1,5 tonunun işle~
nebılecği hesabı ile, rezervlerinin ancak 12-15 yıl dayanacağı belirtilmektedir. Ülkedeki bakır madenini işlem.ek
amacı ile, kuzeyde Sohar bölgesinde bakır istihraç ve iş­
leme tesisleri kurulmaktadır. Devlete ait Umman Madencilik
Sirketi tarfından isletilen, bakır tesislerinin 1982'de üretime
geçmesi ve yılda 20.000 ton ,kısmen rafine bakır üretmf3si
planlanmaktadır. Önceleri, Üretimin sadece ihraç edilmesi
planlanmıştı, ancak şimdi rafinerinin boru ve tet gibi bai
t . ' "
-16-
..
kır mamullerini de üretmesi ve iç ihtiyacı da Isarşılaması
düşünülmektedir.
Sürdürülen jeoloiik çalışmalar sonucunda tesbit edilen diğer yeraltı zenginlikleri kireçtaşıı
mermer, demir
cevheri, krom, kömür, fosfat ve altın olup, bunların kesin
rezerv miktarları henüz belirlenmemistir.
Krom rezervle,
rinin 2 milyon ton olduğu tahmin edilmektedir.
1980 yılında, çimento ithal edilen mallar . arasında
3. sırayı alıyordu. (500.000 ton) inşaat sektörünün gelişme­
si ile artan çimento talebini karşılamak için, biri Salalah,
diğeri Rusail'de 2 çimento fabrikası kurulmaktadır. Bunların 1982 ortalarında hizmete gir~esi beklenmektedir. RusaWdeki çimento fabrikası yılda 624.000 ton çimento üretecek, gerektiğinde bu miktarı 9 katına çıkarabilecektir.
Salalah'taki fabrikanın kapasitesi ise daha az olup, senede 210.000.ton civarında çimento üretecektir.
D.
PETROL ve DOGAL GAZ
Umman'ın
en önemli gelir kaynağı olan petrol, ihra~
catının tamamına yakın bir kısmını meydaan getirmektedir. Umman'da petrol 1960 yılı başlarında bulunmuş, an·
cak ticari olarak üretimine 1967 yılında başlanabiimiştiL
Petrol'ün ihraç edilmeye başlaması ile birlikte, ülke petrol gelirlerini kalkınmaya ve altyapı inşasına harcamaya
başlamış, ülke birkaç yıl içerisinde büyük gelişmeler kaydetmiştir. Umman'ın petrol gelirlerini, rasyonel bir şekilde
değerlendirmesi çok önemlidir, çünkü rezervleri uzun süre dayanacak kadar bol değildir. Daha önceleri petrol rezervlerinin 1.520 milyon varil olduğu tahmin edilmekteydi.
Ancak sürdürülen çalışmalar sonunda, tahminlerde %60'lık
bir artış olmuş ve 1979 yılı başlarında. ülkedeki rezervierin
2.400 milyon varil dolayında olduğu belirtilmiştir. Bu tah-17-
minierin artması, güney bölgelerinde yeni bulunan petrol
yataklarından kaynaklanmaktadır. Ancak yine de, 2000 yıl­
sürdürüldüğü takları civarında, şimdiki üretim düzeyi
dirde. rezervlerin tükeneceği uzma.nlarca belirtilmektedir.
Umman petrol dışı kaynaklar açısından komşularına
oranla daha şanslıdır. Bu yüzden petrol tükendiğinde. tarım ve balikçihk ile yaşamiannı sürdürebilmek için, şimdi­
den bu alanlarda büyük yatırımlara girmektedir/er.
Umman'da petrol üretimi, üretime ilk baslanan
1960
,
Iı. yıllarda oldukça düşüktür ancak 70'lerin başında hızla
artan üretim 1975 yılında günlük 336.000 varil ile zirveye
ulaştı. Daha sonraki yıllarda giderek azaldı, 1979 yılında
gerçekleşen günlük ortalama üretim 295.000, 1980 yılında
gerçekleşen üretim ise 285.000 varil olmuştur.
Umman'ın petrol üretimi, ihracatı ye petrol geliri yıl·
lar itibari ile aşağıda gösterifmiştir.
( 1000
Yıllık üretim
Ortalama günlük ür.
İhracat
Üretim değeri
variı)
1977
1976
-135.000 127.400
1978
1979
1980
119.700 112.500 105.800
285
295
314
340
366
134.400 122.000 115.600 107.500
1.623,7 2.157,0
1.638,1 1.593,2
(Milyon $)
Kaynak: World Bank
Umman'da petrol üretimi ile ilgili, önceden pıanlanan
hedefler değişmiştir. 1976'da ulaşılan rekor üretim düzeyinin, 1981 'de günde 220.000 varile düşeceği beklenirken.
simdi 1981-85 arasındaki dönemde bu miktarın günlük 330
bin varil düzeyinde sürdürülmesi pıônlanmaktadır.
Petrol fiyatlarının son yıllarda artması da, daha önceleri ekonomik görünmeyen bazı projeleri daha da cazip kıl­
mış, böylece eskiden elverişsiz olan bölgelerdeki petrol de
-18-
çıkarılmaya başlamış ve üretim artmıştır. Üretimin artmasında, kullanılan tekniklerin değiştirilmesi de etken olmuş­
tur.
Umman petrolünün %50'sini Japonya'ya, geri kalanın önemli bir bölümünü de Hollanda ve Singapur'a ihraç
etmektedir. Ancak Umman petrolü işlemeden ham olarak
ihraç etmekte ve işlenmiş petrolü ise yüksek fiyatlarla ithal
etmektedir.
Petrol ürünlerini ithal etmek durumunda kalmamak
için. şimdi bir rafineri kurma çalışmalarına başlanmıştır.
Yılda 50.000 varil ham petrol işlemesi pıanlanan rafineri,
iç talebi karşılayacak düzeydedir.
Doğal
Gaz
Umman'dadoğal gaz rezervleri de mevcuttur. Özellikle, son yıllarda doğal gaz, fiyatlarındaki artışlar sonucu, daha da önem kazanmıştır.
Doğal
gaz rezervlerinin 4.000.000 milyon cubic feet
dolaylarında _olduğu tahmin edilmekte, çeşitli sahalarda
yerli ve yabancı şirketler arama faaliyetlerini sürdürmektedirler. Yibal'daki doğal gaz bölgesi, günde 140 milyon
(cubic feet) üretim yapacak kapasitededir, ancak 1979 yı­
lında, günlük üretim 60 milyon cubic feet düzeyinde kalmıstır.
,
LV.
DIŞ TicARET
A.
DIŞ TicARET DENGESi
Umman'm dış ticaret dengesi, 1967 yılına kadar açık
vererek gelişmiş, ancak. ülkedeki petrol kaynaklarının. ihraç edilmeye başlanması ile birlikte, dış ticaret dengesi ül-19-
ke lehine gelişme göstermiştir. Halen Um'man'ın ihracatı,
ithalôtına nazaran daha fazla olup, dış ticaret hacminin ve
dengesinin yıllar itibariyle seyri aşağıda gösterilmiştir.
Dış
Ticaret
(Milyon A.B.D. Dolan)
1974
İhracat
ithalat
Fark
İth./ihr.
1.151
711
440
0,61
1975
1.452
1.047
405
0,72
1976
1977
1978
1979 (1) 1980(2}
1.578
1.102
476
0,69
1.585
1.320
265
0,83
1.484
1.319
1.592
948
644
0,59
16
0,88
3.748
2.065
1.683
0,55
Kaynak: Handbook of International Trade and Development Statistics, UNCTAD 1979.
(1) Britsh Bank of the Middle-East-Business Profile Series,
Oman
(2) Finanejat Times, Nov 13, 1981.
Tablodan da görüldüğü gibi Umman'ın ithalôtı ve ihracatı, artma eğilimi göstermektedir. 1980 yılında ithalôt ve
ihracattaki artış, bir önceki seneye oranla 2 mislinden fazladır. ithaıatın ihracata oranı ise, 1978 yılına kadar sürekli
bir artış göstermiş, bu yıldan itibaren, düşmeye başlamış·~
tır. Umman'ın ihracatının değerinin artmasında, petrol fiyatlarındaki artışın da büyük etkisi olmuştur.
B.
iHRACAT
Umman'ın ihracatının
sadece ham petrolden ibaret olduğu söylenebilir. Bazı tarımsal ürünler de ihraç edilmekte ise de. ihracat içindeki payı çok önemsizdir. ihracatın
ortalama bir rakamla %99,5'unu ham petrol, geri kalan
-20-
%0,5'ini de gıda maddeleri teşkil etmektedir. Ancak son
yıllarda, bu oran petrol dışı maddeler lehine değişme göstermiştir. 1980 yılında ham petrol ihracatı, toplam ihracatın
%96'sınl, petrol dışı maddeler ise %4'ünü kapsamaktadır.
Umman'ın ihracatının yapısındaki bu değişme, balık
başta olmak üzere, Arap ülkelerine olan gıda maddeleri ihracatının son yıllarda artmasından kaynaklanmaktadır.
Umman'ın ihracatının mutlak miktarları ve nispi paylarının
mal grupları ve yıllar itibariyle seyri aşağıdaki tablo'da gö~
rülmektedir:
iHRACAT
Yıllat'
Ihracat
(Milyon $)
1974
1975
1976
1977
1978
1979
1980
1.151
1.452
1.578
1.585
1.484
1.592
3.748
Gıda
Ham Petrol % Maddeleri Re-export %
99,9
99,8
99,7
97,4
94,5
94,5
96
0,10
0,22
0,26
0,27
1,1
O
1,0
2,3
4,4
5,5
Kaynak: Handbook of International Trade and Statistics.
UNCTAD,1979.
Financial Times, Nov 13, 1981.
Ancak toplam ihracat içinde, petrQıün payının düş­
mesi büyük ölçüde, Umman'ın re-export faaliyetlerinin gelişmesinden dolayıdır.
1976'da toplam ihracatın sadece
% 1 'ini teşkil eden reexport değeri, 1979 yılında toplam
ihracatın %5,4'üne ulaşmıştır.
Umman'ın ihraç ettiği başlıca gıda maddeleri, hurma,
limon, kurutulmuş balık, tütün, çeşitli meyve ve sebzelerdir. En çOk ihracat yaptığı ülkeler sırasıyla şöyledir:
-21-
1976 Japonya
807.100
A. B. D.
284.000
Trinidat ve Tobago
142.900
Hollanda
142.900
60.500
Fransa
C.
ABD $
iTHALAT
Umman'ın ithaıatının
en büyük bölümünü, diğer bütün azgelişmiş ülkelerde olduğu gibi, makina ve teçhizat ile. mamul ve yarımamul maddeler meydana getirmektedir. Ayrı­
ca ülkedeki tarımsal kesimin üretiminin yetersiz olmasın­
dan dolayı. bazı tarımsal madeler ve hayvansal ürünler de
ithal edilmektedir. Umman'ın ithaıatı, yıllar itibari ile sürekli artmaktadır. 1971 yılında 33 milyon $ olan ithaıatı, 1980
yılında 100 misli bir artış göstererek 3748 milyon $'a ulaş­
mıştır. Gıda maddeleri ithaıatı, o yılın iklim koşullarına büyük ölçüde bağlı olmakla birlikte, toplam ithaıat içindeki
payının giderek düşmekte olduğunu söyleyebiliriz. Bunda,
ülıkenin alt-yapı inşasına bağlı olarak,
artan makine ve
teChizat ihtiyacının, ithal yolu ile sağlanması da etken olmaktadır. 1971 yılında .ithaıatın %40'ınl gıda maddeleri
oluşi.ururken, bu oran 1976 yılında % 14'e, 1978 yılında ise
% 12'ye düşmüştür. 1977 ve 1978 yılları itibari ile. Umman'ın ithaıatının mal gruplarına dağılımını gösteren rakamlo(
aşağıdaki tabloda verilmiştir.
-22-
iTHALAT
(Milyon Umman RiyaU)
1978
1977
%
Gıda
38,1
maddeleri
%
12,2
42,4
12,0
11.5
3,5
içki ve tütün
6,3
2
Ham madeler
6,4
2,1
4,8
1,4
21,5
7,1
27,5
8,4
1,9
0,6
3,1
0,9
Kimyasal maddeler
11.1
3,6
13,6
4,1
Ana metaller ve ürünleri
53,8
17.8
58,6
17,9
Elektrikli makinalar
25,5
8,4
26,8
8,1
Diğer
36,2
12,0
28,4
8,6
Ulaşım araçları
61,9
20,5
70,7
21,6
Ceşitli
39.3
13,1
39,6
12,1
Petrol ürünleri
Hayvansal ve bitkisel
yağlar
makinalar
mamul maddeler
-302,1
-23-
327.2
Umman'ın en çOk ithaıat yaptığı ülkeler. ithaıat miktarı
ve toplam ithaıatındaki payı aşağ'ıda gösterilmiştir.
iTHALAT
(Milyon Ummon Riyali)
ingilter
B. Arap Emirlikleri
Japonya
B.Almanya
A. B. D.
Hindistan
Fransa
Bahreyn
Hollanda
Singapur
-
1977
1978
1978%
44,3
41.1
19,6
21,6
14,7
6,3
8,.0
14,2
6,7
6,2
7,6
1,6
1,8
67.7
51,4
50,7
20,8
20,7
14,5
9,2
9,0
8,0
8,1
6,6
6,2 .
2,1
1.6
20,6
15,7
15,5
6,3
6,3
4,4
2,8
2,7
2,4
2,4
2,0
1,9
0,6
0.5
İtalya
Avustralya
Belçika
iran
-69.8
Umman'ın
ithal ettiği başlıca gıda maddeleri pirinç,
buğday, un, süt ve süt ürünleridir. ithaıatının en büyük bölümünü oluşturan kalemler mamul maddeler olup, makina,
elektrikli aletler ve ulasım
araçlarından sonra, çimento ve
,
diğer inşaat malzemeleri önemli bir yer tutmaktadır.
D.
Türkiye ile ilişki'ler:
Türkiye'nin dış- tİcaret istatistiklerinde Umman'a yer
verilmediğinden, Umman'ın Türkiye ile ticaretine ilişkin rarkamiar burada verifememektedir. iki Ülke arasındaki ticaretin çok düşük ve yetersiz bir düzeyde olduğunu, bu noktadan hareketle de söyleyebiliriz. Gerçekten de, Türkiye -
-24-
Umman Ticareti dış tjcaret istatistiklerine yansımayacak
derecede önemsizdir. Halbuki, iki ülke de ihtiyacı olan malların önemli bir kısmını diğerinden karsılayabilecek durumdadır. iki ülke arasındaki bilgi iıetişimi~in ve ulaşırnın geliş­
mesi ile ticaretimizin de gelişeceği ne inanıyoruz.
.
iTHALATA iLisKiN DÜZENLEMELER
E.
Umman'ın dış
ticaret politikasının tamamen liberal olduğu söylenebilir. Silôh, patlayıcı madde, uyuşturucu madde ve alkol dışındoki tüm mallar ithaıat lisansına tabi olmaksızın ithal edilebilirler. ilaç ve iıaç hammaddeleri ithalatçlIarının Sağlık Bakanlığına kaydolmaları gerekmektedir.
Meyve, sebze ve canlı hayvan gibi gıda maddeleri ithaıatında, sağlık nedenleriyle, özel ser~ifikalar istenmektedir.
Et, çay, şeker, üzüm, buğday gibi gıda maddeleri ile.
kitaplar, tarımsal yardım'lar, altın ve gümüş külçeler ithaıat resminden muaftır. Bunlara çimento ile devlet ihalelerinde kullanılan diğer malları da iıave edebiliriz. Alkollü içkiler için %75, patates ve muz için %25 vergi ödeme
zorunluluğu vardır.
Bunun haricindeki tüm mallardan
sadece %2'lik bir vergi alınır. Ancak, geçmişte, belli zaman süreleri için değişik vergi oranları uygulamaları gö··
rülmüstür.
Umman'da israil ve Rodezya boykotu devam etmektedir. ithal edilen malların israil menşeti olmadığına dair
bir sertifikanın Ticaret Odasından alınması ve herhangi
bir Arap Elçiliğine tasdik ettirilmesi gerekmektedir. Gemı­
lerin de İsrail bayrağı taşımadıklarına ve bir İsrail \imanına
uğramadıkIarına dair bir belgenin konşimentoya eklenmesi
gerekmektedir.
Olkeye giren tüm mallar için fatura istenir. Bu fatura ..
da üreticinin isim ve adresi, menşe ülke. malın değeri ve
1
-·25-
mikt~rı belirtilmelidir. Malların ambalajlanması ve markalaması ile ilgili herhangi bir düzenleme henüz yoktur. Yenileştirilmiş mallar ile, ikinci el malların ithaıatı konusunda
da, herhangi bir sınırlama mevcut değildir.
V.
ULAŞTıRMA
A.
KARAYOLU
Umman'da, pekçok sektörde olduğu gibi, ulaştırma
hizmetleri de özellikle 1970'den itibaren hızla geliştiriIme­
ye başlanmıştır. 1970'de uygulamaya konulan program
sonucu, 1977 yılında 1.447 km. uzunluğunda asfalt ve
10.500 kım. uzunluğunda tesviye (toprak) yol düzeyine erişi/miştir. Böylece motorlu araclar ile ulaşılamayan pek az
köy kalmıştır. Dafar'ı ülkenin diğer bölgelerine bağlayan
800 km:lik çöl yolu da asfaltlanmaktadır. Umman'daki karayolu taşıtıarının sayıları, 1977 yılı itibari ile aşağıda gösterilmiştir. Toplam taşıtların 1980 yılında 80.000'e
ulaştığı
çeşitli kaynaklarca belirtilmektedir.
KARAYOLU
TAŞıTLARı
(1977
yılı)
Özel arabalar
Taksiler
Kamu araçları
Ticari araçlar
Hükümet aracıarı
Motosikletler
Kiralık arabalar
Diplomatik araçlar
18.984
2.308
928
23.657
5.935
4.063
21
146
Toplam
50.046
Kaynak: The Middle East and North Africa 1980 - 81
-26-
B.
DENiZYOıU
1974 yılında yaklaşık 45 milyon ABD Dolan harcama
ile inşa edilen Mina Kôbus limanı ile deniz yolu ile taşıma­
cılık büyük ölçüde geliştirilmiştir.
Başkent Muscat yakınlarındaki Muttrah bölgesinde
buluna Mina Kôbus limanında ro-ro ve konteyner taşıma­
cılığına elverişli tesisler mevcuttur. Limanda 9'u derin deniz
rıhtımı olmak üzere 12 rıhtım, küçük gemiler için barınaık
ve depolar bulunmaktadır. Yıllık yüklem boşaltma kapasitesi son yıllarda 1.5 milyon tona çıkarılmıştır. Salalah yakınlarındaki Raysut [imanının da tamamlanması, Dofar bölgesinin taşımacılık problemlerini büyük ölçüde azaltmıştır.
Ayrıca Minael Fahal'da en büyük tonajdaki tankerierin dahi ham petrol alabilecekleri bir yükleme tesisi ile, petrol
ürünlerini kıyıya pompalayacak dolu m tesisleri bulunmaktadır.
Umman'dan inigiltere, Avustralya, Hindistan, Pakistan ve Japonya'ya düzenli seferler yapılmaktadır. Türkiye'·
den Denizcilik Bankası, {Deniz Nakliyat} Körfez ülkelerine
seferler düzenlemeye başlamıştır.
C. HAVAYOLU
Umman'ın uluslararası havaalanı başkent
Muscat'tai1
38 km. uzaklıktaki Seeb havaalanıdır. Bu havaalanından,
önemli merkezler ile komsu
, ülkelere seferler düzenlenmektedir. Havaalanını kullanan havayolu şirıketlerinin başlıca­
ları British Airways; Air India ı Pakistan International Airlines, Gulf Air'dir. 6 ayrı Arap havayolu şirketinin de seferleri mevcuttur. TMA ve Trade Winds Kargo taşımacılığı
da yapmaktadır. Gulf Air Şirketin1n %25'i Umman Hükümetine ait olup, ülke içi seferler de düzenlenmektedir. Uçaktan 1-5 saat önce kontrol için havaalanına gelmek gere~
kir. Havaalanından ayrılırken 2 Umman Riyali tutarında
-27-
vergi alınır. 1977 yılında Seeb Uluslararası havaalanına
373.800 yolcu ve 13.300 ton kargo giriş-çıkış yapmıştır.
Vi.
iş HAYATıYLA iLGili BiLGiLER
A) iş Kanunu :
Komşularından
geç başlamakla beraber Umman,
iş hayatını düzenleyici birçok seri kanun cıkarmış. tır. Umman'da yabancı yatırımları denetleyen baş­
lıca kanunlar şunlardır: Gelir Vergisi Kanunu, Ti·
cari Acentalar Kanunu, Ticari Tescif Kanunu ve
Yabancı is ve Yatırım Kanunu.
Ülkede iş yapmak isteyen yabancıların, Yabancı
iş ve yatırım Kanununa tabi bir Umman'/ı ticari
şirket kurmaları zorunludur. Ancak kantratla calışan kişiler, bankacılık faaliyeti
yapmayan, ya·
bancı banka temsilcilikleri, çok nadir faaliyet gösteren şirketler ve ülke icinde hizmet yapmayan
deniz ve havayolu şirketleri, bu kanun kapsamı
i
dışında kalmaktadırlar.
bir Umman vatandaşının şirketin
hissedarı olasını ve Umman vatandaşlarının hissesinin %35'den az olmamasını öngörmektedir.
Kamu ulaştırması, emıak alım satımı ve kamu
hizmetleri konusunda faaliyet gösteren şirketle­
rin hisselerinin en az %5'inin Umman vatandaşla­
rına ait olması gerekmektedir. Kamu enformasyon
hizmetleri konusunda çalışmak isteyen şirketler
için bu oran en az 2/3'tür. Burada belirtilen Umman payı, devlet, kişiler veya şirketlerin elinde
olabilir. Yabancıların ortaklığı ile kurulan şirketler­
de sermayenin en az 150.000 Umman Riyali olması
gerekmektedir.
Kanun, en
aşağı
-28-
Genel kanuni şartlardan değil de, yukarıda belirtilen şartlardan muaf tutulanlar:
-
Devlet ve Kamu Kuruluşları ile sözleşmeli çalışan şirketler.
-
Ticaret ve Sanayi Bakanlığının., Ekonomik Kalkınma projesi olarak
ilôn ettiği bir projede
çalışan şirketler.
-
Yabancı
Bankalar.
Ülkede ihtiyacı duyulan hizmetleri sunan kişi
veya kuruluşlardır. Ancak. bu faaliyetlerin yanı sıra, şirket başka faaliyetlerde de bulunmak istiyorsa. o zaman Yabancı iş ve Yatırım
Kanununa uyma1k zorundadır.
Özel projelerde çalışan şirketler, her ne kadar
bu şartlardan muaf olsalar da, Umman'lı bir
kefil bulmaları gerekmektedir. Ülkede çalışan
mimar ve müsavir
mühendislerin de Bakanlığa
,
ve ihale Kuruluna kaydolmaları gerekmektedir.
B) Müracaat:
Çalışma
izni almak veya halen kurulu bulunan
bir Umman şirketine ortak olmak için, Ticaret ve
Sanayi Bakanlığındaki Yabancı Yatırımlar Komitesine müracaat edilmesi gerekir. Genellikle 1 ay
içinde karar çıkar. izin almadan faaliyet göstermenin ağır cezaı yaptırımları vardır. Bakan bazı şart­
ları veya Banka garantisi de isteyebilir.
Umman'da sermaye ithali veya ihracı ile veya
kar transferi ile ilgili herhangi bir kısıtlama mevcut değildir. Ayrıca, yerli işçi kullanılmayan işler
için, yabancı işçi çalıştırma konusunda da, herhangi bir sınırlama yoktur.
-29-
C) Şirketler Kanunu:
Ticari Şirketler Kanunu, izin verilen şirket tiplerini belirlemiştir. Bunlar, Adi Ortaklık, Sınırlı Ortaklık, Müşterek Teşebbüs, Sınırlı Sorumlu ve Anonim
Şirket şeklinde kurulmuş şirketlerdir. Müşterek te~
şebbüs dışında,
her tür Umman şirketi, Ticari Si~
cil'e kaydolmak şartı ile, dava açma, mülk edinme
ve kendi adına sözleşme yapma yetkisi olan kiŞi­
dir. Müşterek teşebbüsün ise ayrı bir tüzel kişiliği
yoktur. Umman'daki halkın da sirkete katılımını
amaçlayanlar anonim şirket kurmak zorundadırlar. Yabancı payı bulunan bir teşebbüs için en uygun olan şirket tipi «Sınırlı Sorumlu»dur. Umman'~
da Miladı Takvim kullanıldığından, bundan başka
bir takvim kullanmak isteyen şirketlerin özel, izin
almaları gerekmektedir.
,
i
D} Tescil
Ticaret Kanunu Umman'da iş yapan bütün
şirketlerin Ticari Tescil'e kaydolmalarını zorunlu tutmaktadır. Ticari Tescil'deki kayıt numarası ve
yer, bütün resmi yazışmalarda,
faturalarda vb ... belirtilmelidir. Ticaret Odası­
na kaydolmak da mecburidir. Umman'da iş yapan şirketlerin Şube ve büroları da, iş yaptık­
ları bölgenin Ticaret
Siciline kaydolmak zorundadırlar.
E) Temsilcilik:
Ticari Temsilcilik Kanunu mal ve hizmet sağla·
yan kuruluşların hepsini kapsar. Eğer temsilci
kisi ise, Ummanlı olması, firma ise %51 'inin
i
-30-
Ummanlılann
elinde olması gerekir. Temsilcilik
Ticaret Bakanlığına kaydotmalı, aynı zamanda
yapılan temsilcilik anlaşması, anlaşmanın yapıldıği yerdekiTicaret Odası
tarfından onayIandıktan sonra, Ticaret
Bakanlığına sunulmalıdır. Umman'da ancak tescilli bir temsilcitik aracılığı ile ithaıat yapılabilir. ithaıat yapan
birtemsilci kanunen, yedek parça sağlamak ve
tamir, bakım servisleri isletmekle
de yükümlü,
dür. Ancak, bu yükümlülükten muaf olmak için,
aynı hizmetlerin ülkede veriliyor olması ve Bakanlığın izni gereklidir.
F)
Anlaşmazlıklar:
isıam Hukuku'nun, zamanımızdaki ticari uygu-
lamalarda yetersiz olduğundan hareketle, Dev- .
let, Ticari Anlaşmazlıkların Cözümü Komitesi'ni
kurmuştur. Komite'nin Mahkemelerle yakın ilgisi olup, isıômı prensipler doğrultusunda çalış­
maktadır.
G) Gayrimenkul:
Ummanlı
bir şirket, yabancı payı olanlar dahil.
faaliyetleri ile ilgili olarak gayrimenkul mülk
edinebilir, ancak özel izin olmadan kullanamaz.
Dışarıdan getirilen işçilere kalacak yer sağla­
mak için şirketler, ev yapmazlar ancak, kiralayabilirler.
H) Calışma izni:
Teknik olmayan işlerde, teknik işlerde yardım­
cı, hafif araç sürücüsü ve bekçi olarak, Arapça
-31-
bilgisinin gerekli olduğu diğer işlerde ancak
Umman vatandaşlan calışabilir. Ancak bu işler
!cin Umıı:ıan vatandaşlan bulunmazsa, Sosyal
Işler ve lşCi Bakanlığı bu kanundan muafiyet
tanır. Genellikle teknisyen
ve yöneticilere
çalışma izni verilmesinde Bakanlık zorluk Çı­
karmaz. Ancak, vize almak için gereken sertifikayı veren Göcmen Bürosu'nun yapacağı iş­
lemler zaman alabilir.
i) Vergi Sistemi:
Kişilerden gelir vergisİ alınmaz. Sadece şirket­
ler gelir vergisi öder. Yüksek gelir dilimlerinden,
dah yüksek oranda vergi alınır. Oranlar %5 ile
%50 arasında değişir. Ancak %51'j veya daha
fazlası
Ummanlılara ait şirketlerin
körları
20.000 Umman Riyali'nin üzerinde ise, sadece
%15, %35 ve %51 arasında ise, %20 vergi alı­
nır. Aşağıda belirtileniere ise 5 senelik bir vergi
muafiyeti tanınır. Bunlar;
(i) Tamamı Umman vatandaşlarına ait olan şirket­
ler,
(ii) Ana faaliyeti sanayi, tarım ve balıkcılık olan
şirketler,
(iii) Ödenmiş sermayesi 100.000 U.R.'nin üzerinde
ve Ekonomik
Kalkınma
Projesiyle ilgili olarak
çalışan şirketlerdir.
İ) Vize
Ülkeye girmek için, hangi ülke vatandaşı olursa olsun, vize alınması gerekmektedir. Turist
vizesi ise verilmemektedir. Ziyaretçilerin vize
olabilmeleri icin, önce Umman'daki ketillerinin
-32-
bir sertifika almaları gerekmektedir. (No Obiection Certificate) Bu sertifikanın alınması
için, detaylı bilgilerin önceden gönderilmesi
gereklidir. Bu sertifika See b Havaalanındaki
Göçmen Bürosu yetkililerine, varıştan birkaç
gün önce verilirse, ülkeye girişte vize hemen
verilir.
J) Seyahat izni:
Ülkeye karayolu ile girmeyi pıanlayan ziyaretçilerin, Göçmen Börosu'ndan önceden yazılı izin
almaları gerekmektedir. Genellikle başkent civan dışına çıkmak için de, aynı bürodan yol izni alınması gerkir. Gulf Air'in sefer düzenlediği
Salalah'a gitmek için de, Başkent Yöneticisi'nin
Bürosu'ndan izin almak zorunludur. Geri dönüş
izni için de, Salalah'a varır vtırmaz. Dofar Valiliğine müracaat etmek gerekir.
K) Para:
Umman'da kullanılan para birimi, Umman Riyali'dir (RO). 1 Riyal 1000 Baiza/dan meydana
gelir (BZ). 1981 yılı Kasım ayı itibariyle, 1 Umman Riyali yaklaşık 2.89 ABD$'ına ve 1.543
ingiliz Pound'una eşit değerdedir. Üstte taşına­
bilecek para miktarı ile ilgili, hiçbir kısıtlama
YOktur.
L) Gümrük:
, Her türlü şahsi eşya gümrüksüZ olarak ülkeye
girebilir. Ancak alkol bulundurmamak gerekir.·
-33-
Ayrıca ahıaka aykırı
olup olmadığının saptan~
mosı için film~ bant ve hertürlüyayının ülkeye
gtrmeıai sansüre tabidir.
MJ Tatilierı iş Saatleri :
Umman'da yerel saat GTM {Greenwich)'den
4 saat ileridir. Resmi dinlenme günü Cuma'dır
Normal çalışma saatleri aşağ!daki gibidir.
Cumartesi
Carşamba
Perşembe
Devlet Daireleri
7,30-14.00
7.30--13.00
Bankalar
8,00-12.00
8.00-11.30
işyeri, dükkônlar
8,30 -13.30
8.00-' 11.30
ve 16.00 -. 18:00
Ramazan
süresince 1 saat daha az çalışılır, ge~
nellikle sabah 1 saat geç işe başlanır. Şeker. ve'
Kurban Bayramları ile, 1 Muharrem, Milad ve Mi~
rao Kondmeri resmi tatildir,
Dini ,tatiller haricindeki
tatlıler
ise
şöyledir:
18 Kasım - MllliGün, 19 Kasım Sultanım doğum
günü •. 23 Temmuz Sülian'ın tahta çıkış tarihi.
1974 yılında metrik sistem yürürlüğe girmiştir An,
cak ingiliz ve yerel sistemler de hala kullanılmak­
tadır. TeleVizyon ve radyoda rekıam yapılmamakta­
dır. Birkaç Arapça yayın olmakla beraber, tirajı
düşükWr.Bohreyn'de bas11C1n ingHizceGulf Mirror
Ummanda'dookunmaktadır.
-34-
N)
Yararlıadresler:
.
Umman Ticaret veSdnayiOdası
OmOn Chamber of -Commeree and 'Industry
P. O. Box 4400,
Ruwi -.Muscat
Tel: 70 22 59
Telex: 3328
-
-
Ticaret ve Sanayi ~aJsanlığl
The Ministry 'ofCdmerce and Industry
P O; Box 550 Muscat
Tel: 72 20 36
Telex 3351
-
Dışişleri Bakanhğı'
The Ministry of Foreign Affairs
P. O. Box 252 Muscat
Tel: 70 12 11
Telex: 3337
-
Um man Merkez Bankası
Central Bank of Oman
P. O. Box 534 Muscat
Tel: 72 24 39 Telex :3288
-
Citibank
P. O. Box 918 Muscat
-
British Bank of the Middle East (Merkez)
(Ülkede 16 Şubesi var)
P. O. Box 234 Muscat
Tel: 72 20 41 - 6
Telex 3213 BBME MB
-- Grindlays Bank Ltd.
P. O. Box 91 Muscat
-35-
YARARLANıLAN
KAYNAKLAR
-
Handbook of International Trade and Development
Statisties, UNCTAD, 1979.
-
The Europe Yearbook, A World Survey 1978.
-
The Middle East and North Africa 1980 The Economist, 11
Ağustos
1981.
1979
-
Financial Times, 13
Kasım
1981.
-
Finaneial Times, 17
Kasım
1977.
-
British Bank of the Middle East, Business Profile
Series, The Sultanate of Aman, 1979.
-
Orta ve Yakın Doğu, isıam ülkelerine ihracat yolları!
iso, 1981.
-36-