FRANSA ÜLKE BÜLTEN Ekim 2009
advertisement
FRANSA ÜLKE BÜLTENİ Ekim 2009 GENEL BİLGİ Resmi Adı Yönetim Şekli Fransa Cumhuriyeti Cumhuriyet 1 Cumhurbaşkanı Başbakan Yüzölçümü Nüfusu Yıllık Nüfus Artışı Ortalama Yaşam Süresi Okuma yazma oranı İklim Nicolas Sarkozy François Fillon 643.427 m² 63,4 milyar %0..35 80 %99 Ülkenin kuzeyine, kışları soğuk yazları yağmurlu geçen Kuzey Avrupa iklimi; güneyine ise kışları ılık yazları sıcak ve kurak geçen Akdeniz iklimi hakimdir. Etnik Gruplar Germen, Slav, Kuzey Afrika, Hindiçini ve Bask azınlıklarla birlikte Kelt ve Latin %83-88 Roman Katolik, %2 Protestan, %1 Musevi, %5-10 Müslüman Fransızca Paris (Nüfus: 2,1 milyon) Paris, Marsilya, Lyon, Lille, Toulouse, Nice Euro Türkiye’den 1 saat geri AB, NATO, OECD, BM, ICC, UNCTAD, G-5, OSCE Din Konuşulan Diller Başkent Başlıca Şehirler Para Birimi Saat Farkı Üyesi Olduğu Başlıca Uluslararası Kuruluşlar Resmi Tatiller Doğal Kaynakları 1 Ocak – Yilbasi, Mart sonu ya da Nisan basi Paskalya ( Pazar ), Paskalya ( Pazartesi ), 1 Mayıs Bahar Bayrami - Isçi Bayrami, 8 Mayıs - Zafer Bayrami, Mayıs ( Paskalyadan sonraki 40. gün ) Miraç Günü, Paskalyadan sonraki 7. Pazar - Beyaz Pazar, Paskalyadan sonraki 8. Pazartesi - Beyaz Pazartesi, 14 Temmuz - Bastille Günü, 15 Ağustos - Dini Bayram, 1 Kasım - Kutsallar günü, 11 Kasım - Dini bayram 25 Aralık – Noel Kömür, demir, boksit, çinko, potas, kereste, balık GENEL EKONOMİK DURUM 2012 Cumhurbaşkanlığı ve genel seçimlere kadar Fransa’yı politik açıdan istikrarlı bir dönem beklemektedir. Haziran 2007’de gerçekleşen Meclis seçimlerinde Nicolas Sarkozy’nin başkanı olduğu UMP-Halk Hareketi Birliği Partisi Meclis’de toplam 577 sandalyenin 313’ünü olarak çoğunluğu oluşturmuştur. Bu da Sarkozy’ye seçimler sırasında açıkladığı icraat programı ve reformları hayat geçirmekte önemli destek sağlamaktadır. Sarkozy, açıkladığı radikal reformları aynı hızla hayata geçiremese de özellikle işgücü-istihdam, sosyal güvenlik sistemi konularında yeni düzenlemeler getirilmesi öngörülmektedir. Ekonomik yavaşlama ve esnek olmayan bütçe maddeleri sebebiyle bütçe açığı 2008 yılında % 3.4 oranında gerçekleşmiştir. Fransa’nın bütçeden sorumlu bakanı Eric Woerth Fransa’daki bütçe açığının 2009 yıl sonu itibarıyla rekor bir seviyeye ulaşarak %8.2’ye ulaşacağını dile getirmiştir. 2008 yılında işsizlik oranı 2007 yılına göre %1 oranında düşüş göstererek %8.3 olarak gerçekleşmiştir. Bu oran OECD ülkeleri işsizlik 2 ortalamasının hala %2.7 üzerindedir. Tüketim, yatırımlar ve dış talepdeki düşüşe bağlı olarak ekonomik büyümenin 2007 yılında %1,9 iken 2008 yılında %0,4’e gerilemesi, Fransa ekonomisinin zor bir dönemden geçtiğini işaret etmektedir. OECD tahminlerine göre 2009 yılında Fransa ekonomisinin %3,3 oranında küçülmesi öngörülmektedir. Temel Makroekonomik Göstergeler 2008* GSYIH (milyar Euro) 1,950 Ekonomik Büyüme (%) 0,4 Enflasyon (%) 0,2 İhracat (milyar euro) 515,6 İthalat (milyar euro) 563,8 Kur (yıllık ortalama) İşsizlik Oranı (%) 1 Euro=1,3 Dolar 8 Dış Borç (milyar dolar) 1314,1 Kaynak: www.insee.fr Fransız ekonomisi oldukça geniş bir çeşitlilik sergilemektedir. Tarım sektörünün ekonomide payı yıllar itibariyle önemli ölçüde azalmış. Tarımın içindeki payı %2,2, istihdam içindeki payı ise %3,5’dir. . Fransa’nın imalat sanayi içindeki en güçlü sektörleri motorlu taşıtlar, ilaç sanayi, ulaşım araçları ile uzay ve havacılık olmuştur. İmalat sanayi, toplam mal ve hizmet ihracatının üçte birini, GSYH’nin ise %27’sini oluşturmaktadır. Hizmetler, Fransa’nın GSYH’nin %77.2’sini oluşturmuştur. İnşaat sektörü, tek başına GSYH’nin %6.2’sine karşılık gelmektedir. Özel sektör yatırımlarındaki artışla birlikte 2006 yılında %2, 2007’de %1.9 oranında ve 2008 yılında %0.4 ekonomik büyüme kaydeden Fransa, Avrupa Birliği içerisinde en yavaş ekonomik büyüme kaydeden ülkeleri arasında yer almaktadır. Ekonomik Beklentiler 2010 2011 2012 GSYİH Reel Büyüme (%) 2.0 2.1 2.1 Enflasyon (%) 1.8 1.7 1.7 Bütçe Dengesi (GSYİH’ya oranı - %) -2.4 -2.0 -1.6 Cari İşlemler Dengesi (GSYİH’ya oranı %) -1.1 -1.0 -0.9 Kısa vadeli faiz oranı (%) 4.1 4.1 4.1 Döviz Kuru ABD $: € 1.41 1.34 1.31 Kaynak: www.economist.com Sektörler Tarım 3 Fransa, AB içerisinde tarım sektörü en büyük olan ülkedir. ABD’den sonra dünyanın ikinci en büyük tarım ihracatçısı olan Fransa tarımı son derece çeşitlidir. Picardie’de şeker pancarı, Normandiya’da mandıracılık, Brittany’de domuz besiciliği, Charolais’de sığır yetiştiriciliği, Aquitaine’de mısır, Rhone deltasında Akdeniz tipi sebze ve meyve, Paris havzasında ise buğday öne çıkan ürünler arasında yer almaktadır. Fransa’nın tarım sektörü, uzun yıllar Ortak Tarım Politikası kapsamında fiyat desteğinden yararlanmış olmakla birlikte bu desteğin seviyesi Dünya Ticaret Örgütü kuralları çerçevesinde azalmıştır. Ancak yine de Fransa için bu desteğin büyük önemi vardır. Fransa, dünyanın en ünlü şarap üreticisi ülke konumunda olmakla birlikte Fransa’nın şarap sanayi genel olarak 30 yıldan beri en kötü krizini yaşamaktadır. Fransız şarap üreticileri, dünya çapında şarap üretmeye başlayan yeni ülkelerin hızla artan rekabetine ek olarak, dünya pazarındaki aşırı arzın fiyatları düşürmesinden ötürü karlılıklarının azalmasıyla da karşı karşıya bulunmaktadır. İmalat Sanayi Fransa, sektörel anlamda geniş yelpazeli bir imalat sektörüne sahiptir. Çeşitli ara, sermaye ve tüketim malları üretimi yapılan Fransa’da öne çıkan sanayi sektörleri havacılık ve otomotivdir. İmalat sanayi sektörleri, bölgelere göre de belli alanlarda uzmanlaşmıştır. Kuzeydoğu Fransa (Nord-Pas-des-Calais) demir çelik, çeşitli metal sanayileri ve otomotivde öne çıkarken, Lyon bölgesi kimya sektöründe, Toulouse bölgesi havacılık ve uçak üretiminde, büyük Paris ve Alsace bölgeleri de KOBİ düzeyinde çok çeşitli hizmet ve üretim dallarında öne çıkmaktadır. Fransa’nın GSYH’sinin yaklaşık %7’sini oluşturan otomotiv sektörü, 280.000 kişiye istihdam sağlamaktadır. 2006 yılında 3,6 milyon aracın üretildiği Fransa, Avrupa’nın ikinci, dünyanın ise dördüncü en büyük otomotiv üreticisi olmuştur. Yerli üretim büyük ölçüde PSA Peugeot-Citroën ve Renault-Nissan tarafından gerçekleştirilmekte olup bu iki firma 2006 yılındaki yerli otomotiv üretiminin %90’ından fazlasını karşılamıştır. Geri kalan üretim ise Japon Toyota ve Alman Daimler-Chrysler tarafından gerçekleştirilmiştir. Fransa’nın otomotiv üretiminin yaklaşık %70’i ihraç edilmekte olup Fransa’nın en fazla ihracat yaptığı ülkeler sırasıyla İspanya, İngiltere ve İtalya’dır. 2006 yılında Fransa ve yurtdışında pazar paylarının azalması sorunuyla karşı karşıya kalan Renault ve PSA Peugeot Citroen, maliyetleri azaltmak amacıyla üretimlerinin bir kısmını Fransa dışına kaydırmıştır. Bunun sonucunda iki firmanın üretimlerinin %55’i artık Fransa dışında gerçekleşmektedir. 2007 yılında Fransa’da 3 milyon motorlu taşıt üretilmiş, bunun 2,6 milyonunu otomobiller oluşturmuştur. Otomotiv sektörü, yarattığı katma değer ile milli gelirin %6’sını oluşturmakta ve 272.000 kişiye istihdam sağlamaktadır. Fransa’nın kimya (eczacılık) sektörü, Avrupa’nın en büyüğü olarak İngiltere ve Almanya’yı geride bırakmaktadır. 2006 yılında iç üretim 35 milyar Avro’dur. Son yıllarda, özellikle de ülkenin iki büyük ilaç şirketi, Sanofi-Synthélabo ile Aventis’in 2004 yılındaki birleşmesiyle yoğunlaşma sergilemekle birlikte 300 ilaç şirketinin faaliyet gösterdiği Fransa’da ilaç sanayiinde halihazırda oldukça parçalı bir yapıya sahiptir. 4 Turizm Ülkeye gelen turist sayısı bakımından dünyanın en büyük turizm destinasyonu sayılan Fransa’yı, 2007 yılında 81 milyonun üzerinde kişi ziyaret etmiştir. 2007 yılında ülke turizm gelirleri 54 milyar euro’yu bulmuş olup, bu rakam %6.3’lük pay ile Fransa’yı, ABD (%11.3) ve İspanya’nın (%6.8) ardından dünyanın turizmden en fazla kazanç sağlayan üçüncü ülkesi konumuna getirmiştir. Fransa’da turizm sektörü yaklaşık 894 bin kişiyi istihdam etmektedir. 33,3 % Petrol 42,5% Elektrik 14,8 % Gaz 4,9 % Kömür 4,5 % Dönüştürülebilir enerji İnşaat Fransa’da devletin altyapı ve ulaşım sektörlerinin gelişimine verdiği önem dolayısıyla inşaat sektörü hem çok gelişmiş, hem de devletin kontrolü altında kalmıştır. Fransız inşaat sektörü, Paris’teki iş merkezi bölgesi olan La Defense’ın geliştirilmesinden otoyol inşaatlarına ve devletin koruyuculuğu altında uluslararası müteahhitlik ihalelerinin alınmasına kadar çok çeşitli alanlarda faaliyet göstermektedir. En büyük inşaat ve müteahhitlik firmaları Vinci ve Bouygues’dur Bankacılık Son derece yoğunlaşmış bir bankacılık sektörüne sahip olan Fransa’da, 2006 yılında en büyük dört banka, mevduatların %70’ine sahiptir. BNP Paribas, Société Générale, Crédit Agricole, Credit Industriel et Commercial (CIC) ülkede faaliyet gösteren dört büyük bankacılık grubunu oluşturmaktadır. AB genelinde finansal hizmetlerin serbestleştirilmesi ve euro’nun kullanıma girmesine rağmen bankacılık sektörünün büyük bir kısmı Fransızların elinde bulunmaktadır. Enerji 1970’lerde yaşanan petrol krizlerinden bu yana, Fransa enerji bağımlılığını azaltma yönlü politikalar uygulamaktadır. Petrol bağımlılığını başka enerji kaynakları bularak azaltmak, enerji ithalatını Norveç gibi daha istikrarlı ülkelerden yapmak ve yerel enerji üretimini artırmak şeklinde özetlenebilecek uygulamalar sayesinde, günümüz Fransa’sı daha çok elektrik ve gaz tüketmektedir. Ayrıca nükleer enerji, Fransa’da enerji üretiminde önemli bir rol oynamaktadır. Fransa’nın tükettiği elektriğin %80’i nükleer teknoloji ile üretilmektedir. Fransa, enerji firmalarının özelleştirilmesine şiddetle karşı çıkmakta ve geçtiğimiz yıllarda görüldüğü üzere Brüksel’deki AB Komisyonu birimleriyle karşı karşıya gelmektedir. Enerji güvenliği endişesi, enerji firmalarının devlet elinde tutulması yönünde teşvik etmektedir. Dolayısıyla Fransa, gaz ve elektrik piyasalarının liberalleştirilmesine direnmektedir. AB ülkeleri içinde özelleştirme ve pazarın serbestleştirilmesine en fazla direnen ülkelerden biri olan Fransa’da devlet, enerji sektöründe önemli bir rol oynamaktadır. Devlet, hem Eléctricité de France (EDF), hem de Gaz de France’da (GDF) çoğunluk hisseleri elinde tutmaktadır. Fransa, AB’nin elektrik piyasasının serbestleştirilmesini düzenleyen 5 ‘Elektrik Direktifi’ni uygulamada oldukça geç davranmış olup elektrik ve gaz piyasaları ancak 2008 yılında tam rekabete açılabilecektir. Sektördeki önemli firmalar, Total, EDF ve GDF-Suez’dir. Savunma, Ulaşım, Havacılık Savunma sektöründe Thales, ulaştırma sektöründe ise hızlı trenleri (TGV) üreten Alstom firmaları öne çıkmaktadır. EADS grubunun bir parçası olan AIRBUS firması da dünyanın en büyük uçak üreticilerinden birisidir. Söz konusu sektörlerin hepsinin sabit harcamaları ve Ar-Ge giderleri çok yüksektir. Söz konusu yüksek sabit giderler çoğunlukla devletçe finanse edilmektedir. Son yıllarda artan bütçe ve devlet açıkları ve yaşanmakta olan ekonomik kriz nedeniyle bu sektörlerin Ar-Ge harcamalarında azalma yaşanmaktadır. Fransa’nın dünyada en iyi kara ulaşım altyapısına sahip ülkelerden biridir. 90’lı yıllarda normal ve hızlı trenlere (TGV) yapılan devasa yatırımlar içinde 1993’te Lille ve Brüksel’e giden Kuzey-TGV için inşa edilen istasyon ve demiryolu ile 1994 yılında Lille’in de ötesine uzatılan yeni hattın inşası, 1994 yılında Londra’ya Eurostar hizmetinin başlatılması, Akdeniz-TGV hattının Valence’den Marsilya’ya uzatılması sayılabilir. Demiryolu ağında daha fazla etkinlik sağlamak amacıyla Fransız Ulusal Demiryolları Şirketi (SNCF) 1997 yılında yeniden örgütlenmiş, demiryolu ve ilgili altyapısı yeni bir kuruluş olan Fransa Demiryolu Ağı’na (RFF) aktarılmıştır. Marsilya limanı, ülkenin indirilen ve sevkedilen tonaj bakımından en önemli limanı olup ithalat trafiğinin büyük bir kısmını petrol ürünleri oluşturmaktadır. Le Havre ise son yıllarda kargo trafiğinde önemli bir artış yaşamaktadır. Dunkirk limanı ise Pasde-Calais’de yerleşik ağır sanayi sayesinde önemli limanlar arasında yer almaktadır. Havayolu taşımacılığında yolcu ve kargo hizmetleri, büyük ölçüde Paris’in iki ana havaalanı olan kuzeydoğudaki Charles de Gaulle ile güneydeki Orly’de gerçekleşmektedir. Ulusal havayolu şirketi olan Air France, 1999 yılının başlarında kısmen özelleştirilmiştir. Air France’daki çoğunluk hissesinin tutmakta artık stratejik bir çıkar olmadığına kanaat getiren Hükümet, 2004 yılının Aralık ayında hissesini %20’nin altına düşürmüştür. Bunu müteakip, Air France, Hollanda havayolu şirketi KLM ile birleşmiştir. Telekomünikasyon France Télécom, 1997 yılının Ekim ayında kısmen özelleştirilmiş olup devlet, 2004 yılında hissesini %50’nin altına indirmiştir. France Telekom artık tamamen serbestleştirilmiş bir pazarda faaliyet göstermekle birlikte daha önce tekelinde olan piyasadaki önemli payını korumaktadır. Ancak Fransa’nın sabit hat piyasası giderek önemini kaybetmekte, abone sayısı azalmaktadır. Cep telefonu piyasası ise hızla gelişmektedir. Fransa’nın cep telefonu piyasasında üç büyük oyuncu rekabet etmektedir: France Télécom’un sahip olduğu Orange ile Vodafone’un kısmen sahip olduğu SFR ve Bouygues Télécom. 2000 yılından itibaren hızlı büyüme sergileyen internet kullanım piyasası, yine de pek çok Avrupa ülkesinin gerisinde kalmaktadır. Bununla birlikte Fransa, genişbant 6 kullanım oranları AB içinde en yüksek olan ülkelerden biridir. 2003 yılında 3.6 milyon olan genişbant bağlantıları, 2007 yılının ortalarında 14.8 milyona ulaşmıştır. Wanadoo/Orange, Fransa’nın lider, Avrupa’nın ise T-Online International’dan sonra ikinci en büyük internet hizmet sağlayıcısıdır. Dış Ticaret FRANSA’NIN DIŞ TİCARETİ (Milyar €) YILLAR 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 İHRACAT 271,0 281,5 323,6 329,4 326,7 320,1 335,8 351,9 384,5 394,2 404,0 İTHALAT 261,3 276,3 336,9 336,5 330,1 326,9 354,9 387,5 426,4 447,1 472,7 DENGE 9,7 5,2 -13,3 -7,1 -3,4 -6,8 -19,1 -35,6 -41,9 -52,9 -68,7 HACİM 532,3 557,8 660,5 665,9 656,8 647,0 690,7 739,4 810,9 841,3 876,7 Kaynak: Le Kiosque – Fransız Gümrük Verileri FRANSA’NIN BAŞLICA DIŞ TİCARET ORTAKLARI (2008) İHRACAT Ülke Tutar (milyar €) İTHALAT Ülke Tutar (milyar €) 7 Almanya İtalya İspanya İngiltere Belçika ABD Hollanda İsviçre Çin Rusya Polonya Türkiye 59,0 35,6 34,0 31,6 30,7 23,8 17,0 11,9 9,0 7,0 6,7 5,6 Almanya Belçika İtalya Çin İspanya ABD İngiltere Hollanda Rusya İsviçre Almanya Belçika 77,3 40,1 38,4 30,8 30,7 25,9 22,8 19,1 13,6 10,4 9,5 8,4 Kaynak: DTM Fransa’nın İhracatında Başlıca Mallar (1000 €) Mallar Otomobil Uçak ve uzay sanayi ürünleri Eczacılık ürünleri Otomobil yan sanayi Rafine petrol ürünleri Demir-çelik Organik kimyasallar Parfüm ve temizlik ürünleri Plastik ürünleri Hububat ve sanayi bitkileri Elektrik dağıtım ve kumanda aletleri Şarap ve şampanya Elektronik kompozantlar Kontrol ve ölçüm cihazları Tıbbi ve ortopedik ürünler Sanayi kimyasalları Süt ve Süt ürünleri Kağıt ve Karton Bilgisayar ve bilişim ürünleri Pompa ve hidrolik sistemler 2006 34.638 27.275 18.862 15.253 10.773 11.926 9.288 8.609 8.470 5.333 2007 33.761 27.773 19.758 15.962 10.306 13.086 9.043 9.208 8.967 6.329 6.185 6.281 7.427 5.703 5.286 5.191 4.269 4.551 5.768 3.981 6.706 6.797 6.606 6.317 5.400 5.404 4.841 4.678 4.689 4.110 2007/10 28 543 23 166 16 620 13 383 8 398 11 165 7 525 7 770 7 584 5 350 2008/10 26 314 25 014 17 775 13 357 12 564 11 919 8 260 8 061 7 668 7 279 5 629 5 882 5 471 5 524 5 279 4 424 4 586 3 940 3 931 3 734 3 468 5 628 5 111 4 873 4 810 4 685 4 342 3 887 3 537 3 488 Fransa’nın İthalatında Başlıca Mallar (1000 €) Mallar Petrol ve Doğal Gaz 2006 43.644 2007 42.271 2007/10 33 733 2008/10 48 8 Otomobil Rafine Petrol Ürünleri Uçak ve Uzay Araçları ve parçaları Otomobil Yan Sanayi Eczacılık Ürünleri Demir çelik Bilgisayar ve Enformatik Organik Kimyasallar Plastik mamuller Kayıt ve Görüntü cihazları Tıbbi ve ortopedik ürünler Yayın iletim cihazları Dış Giyim Kontrol ve ölçüm cihazları Kağıt ve karton Elektronik Kompozantlar Sanayide kullanılan kimyasallar Bakır İç Giyim 30.917 16.454 34.498 15.746 13.763 13.303 12.664 11.191 13.409 9.834 7.427 8.146 5.787 8.534 5.524 5.535 4.853 6.161 4.155 4.892 4.169 15.712 14.328 14.243 12.902 11.267 10.586 8.160 7.548 5.777 6.170 5.646 5.501 5.156 5.352 4.664 4.681 4.451 28 900 12 422 29 696 16 928 13 135 12 671 11 899 12 010 11 067 9 170 8 912 6 919 5 964 4 773 4 944 4 856 4 570 4 344 4 493 3 897 4 077 3 791 12 054 12 243 11 920 8 344 8 280 6 827 5 841 5 135 4 859 4 799 4 434 4 239 4 185 4 084 3 890 3 743 Fransa’nın dış ticaret dengesi, 2002 yılından bu yana oldukça ciddi bir bozulma sergilemiş, 2009 yılında ticaret açığı 68,7 milyar euro’ya ulaşmıştır. 2003 yılından bu yana yaşanan petrol fiyatlarındaki artışlar ile 2002 yılından beri euro’nun değer kazanması sonucunda Fransız firmalarının rekabet gücündeki düşüş bu bozulmanın altında yatan başlıca nedenler olmuştur. Fransa’nın son yıllarda sergilediği kötü ihracat performansı, kısmen ticaretinin kompozisyonu ve yönü ile açıklanabilir. Sermaye mallarının Fransa ve Almanya’nın ihracatındaki payı birbirine yakın olmakla birlikte, Fransa’nın sermaye malı ihracatı uzay ve havacılık gibi sektörlerde yoğunlaşırken Almanya’nınki daha fazla çeşitlilik sergilemektedir. Fransa’nın ihracatının %15’ü en büyük ticaret ortağı Almanya’ya olurken bu ülkeden yaptığı ithalatın toplam ithalatı içindeki payı %16’dır. Fransa’nın bu ülkeyle olan ticareti, geri kalan AB ülkeleriyle olan mal ticaretinin 1,5 katından fazladır. Fransa’nın Almanya’dan sonra en büyük ihracat pazarları İtalya ve İspanya olurken AB dışındaki en büyük ihracat pazarını ABD oluşturmaktadır ve Fransa’nın en büyük 6. ticaret ortağı konumunda yer almaktadır. AB ülkeleri dışında Rusya Fransa’nın toplam ihracında %2,2 oranla 9. sırada ilen Çin %1,7 oranla 10. sırada yer almaktadır. Fransa’nın toplam ithalatında ise Fransa’nın Asya’da önemli bir ticaret ortağı olan Çin %6,5 oranla 4. sırada yer alırken Rusya %2,9 ile 9. sırada yer almaktadır. Gıda işleme ile Airbus tarafından gerçekleştirilen yolcu uçağı üretimi, Fransa’nın en önemli ihracat kalemlerini oluşturmaktadır. TÜRKİYE-FRANSA EKONOMİK VE TİCARİ İLİŞKİLERİ İki ülke arasındaki ticaret hacmi 2000 -2007 döneminde %166 artış kaydetmiş ve 13.8 milyar dolara ulaşmıştır. 2007 yılında Fransa’ya ihracatımız bir önceki yıla oranla 9 %29.8 artış göstererek yaklaşık 6 milyar dolar olarak gerçekleşirken, 2007 yılında Fransa’dan ithalatımız ise bir önceki yıla göre %8.2 oranında artarak 7,8 milyar dolar olmuştur. 2008 yılının Ocak-Nisan döneminde ise Fransa’ya ihracatımız bir önceki yılın aynı dönemine göre %88.2 oranında artarak 2,5 milyar dolar olarak gerçekleşirken ithalatımız 2008 yılının aynı dönemine göre %72.3 oranında artarak 3 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. 2007 yılı itibariyle Fransa, Türkiye’nin en fazla ihracat yaptığı ülkeler arasında 4., en fazla ithalat yaptığı ülkeler arasında ise 6. sıradadır. Toplam ihracatımızın %5.6’sı, toplam ithalatımızın ise % 4.6’sı Fransa ile gerçekleşmektedir. 2006 yılında Fransa’dan Türkiye’ye giriş yapan doğrudan yabancı sermaye miktarı 2005 yılına göre %79 oranında azalarak 2,107 milyon dolardan 443 milyon dolara gerilemiştir. 2007 yılında ise Fransa’dan Türkiye’ye giriş yapan doğrudan yabancı sermaye miktarı bir önceki yıla göre %28,4 oranında gerileyerek 317 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. 2007 yılı itibariyle Fransa’dan Trükiye’ye gerçekleştirilen toplam doğrudan yatırım miktarı 8,7 milyar dolar tutarındadır. Şubat 2008 tarihi itibariyle, Türkiye’de Fransız yatırımcılar tarafından kurulan veya iştirak edilen şirket sayısı 702’dir. Türkiye’de kurulan yabancı sermayeli şirket sayısı bakımından Fransa 7. sırada yer alırken, Fransız şirketleri yatırımda bulundukları Türk şirketlerinin toplam sermayesinin ortalama % 62’sine sahiptir. Anlaşma ve Protokoller Anlaşma Ticaret ve Ödeme Anlaşmaları KEK Protokolu Çifte Vergilendirmenin Önlenmesi Anlaşması KEK III. Dönem Toplantısı Mutabakat Zaptı Türkiye-Fransa 2000 Anlaşması Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması İmza Tarihi 31.08.1946 18.02.1987 09.05.1986 15.01.1993 20.02.1998 03.08.2009 tarihinde yürürlüğe girdi Kaynak:DTM Türkiye ve Fransa arasında “Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşması” imzalanmış ancak henüz yürürlüğe girmemiştir. Fransa tarafında onaylanmış ancak Türkiye’de onay süreci devam etmektedir. Ticari Ilişkiler Fransa, 2008 yılı Ocak-Ağustos döneminde Türkiye’nin ihracatında %5.2’lik pay ile 5. sırada yer alırken, ithalatında %4.5’lik pay ile 8. sırada yer almıştır. 10 Türkiye-Fransa Dış Ticaret İstatistikleri (1000 €) YILLAR İHRACATIMIZ % Değişim % Değişim İTHALATIMIZ 1998 1 437 840 23,8 2 560 126 0,5 1999 1 812 392 26,0 2 857 261 11,6 2000 2001 2002 2003 2004 2 184 385 2 491 929 2 711 772 2 810 073 3 297 169 20,5 14,1 8,8 3,6 17,3 3 645 122 2 234 103 2 893 534 3 269 005 4 235 437 27,6 -38,7 29,5 13,0 29,6 2005 2006 2007 2008 3 538 974 4 238 837 4 796 498 5.313.064 7,4 19,7 13,2 10,8 4 661 429 5 208 626 5 216 860 5.696.228 10,1 11,7 0,2 9,2 DENGE HACİM -1 122 3 997 966 286 -1 044 869 4 669 653 -1 460 737 5 829 507 257 826 4 726 032 -181 762 5 605 306 -458 932 6 079 078 -938 268 7 532 606 -1 122 455 8 200 403 -969 789 9 447 463 -420 362 10 013 358 -383.164 11.009.292 Kaynak: DTM İkili Ticarette başlıca maddeler: Fransa’nın Türkiye’ye İhracatında Başlıca Mallar (1000 €) Mallar Otomobil yan sanayi Otomobiller Rafine Petrol Ürünleri Eczacılık ürünleri Uçak ve uzay araçları Demir-çelik Plastik Hammaddeler Elektrik dağıtım ve kumanda aletleri Ölçüm ve kontrol cihazları Sanayi Kimyasalları Parfüm ve temizlik ürünleri Diğer Makinalar Toplam 2006 653.344 534.622 94.204 263.925 552.481 216.965 263.522 2007 645.229 521.661 62.407 300.717 358.388 257.970 261.833 2008 698.610 616.810 439.587 401.668 311.904 263.148 226.893 2008 (%) 12,26 10,83 7,72 7,05 5,48 4,62 3,98 94.447 97.861 79.957 87.196 48.579 5.208.776 140.994 140.593 102.914 83.040 52.534 5.224.095 160.776 110.525 102.701 83.707 79.554 5.696.228 2,82 1,94 1,80 1,47 1,40 100,00 2008 1.911.342 2008 (%) 35,97 Fransa’nın Türkiye’den İthalatında Başlıca Mallar (1000 €) Mallar Otomobiller 2006 1.209.926 2007 1.569.073 11 İç giyim ürünleri Dış Giyim ürünleri Otomobil yan sanayi Beyaz eşya Tekstil ürünleri Ses ve görüntü cihazları Kazaklar Meyve suları için meyve ve bitkiler Elektrik dağıtım ve iletim aletleri Sebze meyve preparasyonları Çoraplar Toplam 358.028 233.436 283.913 196.481 165.080 191.415 100.013 53.270 81.406 94.674 57.726 4.240.415 392.546 255.087 301.085 234.896 168.434 140.365 113.644 46.637 92.055 95.853 69.538 4.827.940 395.251 306.990 284.370 238.016 158.074 139.777 116.828 98.842 98.680 93.769 72.111 5.313.064 7,44 5,78 5,35 4,48 2,98 2,63 2,20 1,86 1,86 1,76 1,36 100,00 Turizm: Son üç yıllık dönemde Türkiye’yi ziyaret eden Fransız turist sayısı aşağıda sunulmaktadır: Yıllar Turist Sayısı 2007 31,197 2008 33,100 2009 137,574* Kaynak: T.C. Turizm Bakanlığı *Ocak – Ağustos Dönemi Sorunlar ve Çözüm Önerileri İşadamlarımız Fransa’ya gitmek üzere Schengen vizesi almakta güçlük yaşamaktadırlar. İki ülke arasında “Yatırımların Karşılıklı Korunması ve Teşviki Anlaşması” halen tamamlanmamıştır. Türkiye’de yatırım yapan Fransız firmaları, Fransız vatandaşı olan çalışanlarına çalışma izni almakta güçlük yaşamaktadırlar. Ayrica, TSE ve gümrükteki bazı uygulamalara ilişkin bazı ihracatçı Fransız firmalardan şikayetler ulaşmaktadır. Fransız kamuoyu ve özel sektörü Türkiye’yi yeteri kadar tanımamaktadır. Devlet, Sivil Toplum Kuruluşları ve özel sektör temsilcileri işbirliği ile Fransa’da Türkiye’yi tanıtım etkinliklerinin düzenlenmesi önem taşımaktadır. Yatırım İlişkileri 2007 yılı itibarıyla ülkemizde 700 Fransız sermayeli şirket bulunmaktadır. Bu şirketlerin 129 adedi 2006 yılında kurulmuştur. Toplam yatırımların miktarı 1,8 milyar $’dır. Fransız sermayesinin ülkemizde sağladığı istihdam 40.000 düzeyindedir. Türkiye’deki yabancı sermaye stokunda Fransız sermayesinin payı %7 düzeyindedir. Fransız yatırımları otomobil, elektrik, elektronik, çimento, eczacılık, finans, ticaret sektöründe yoğunlaşmaktadır. Türkiye’nin en büyük ilk 500 şirketi içinde 6 adedi Fransız sermayeli şirketlerdir. Bunlar: Renault, Primagaz, Valeo, Alcatel, Lafarge ve Schneinder Electric’tir. Öte yandan, Renault Otomotiv pazarındaki en önemli firmalardan birisi olup, TotalFina’nın Türkiye enerji sektöründeki payı %8, Carrefour ise kendi alanında birinci sıradadır. 12 2007 senesinde doğrudan uluslararası yatırım girişlerine bakıldığında 19.3 milyar dolarlık toplam girişin 347 milyon doları Fransa tarafından gerçekleşirken, 2008 OcakMart döneminde 391 milyon dolar olarak kaydedilmiştir. 2000 yılı sonunda Türkiye’den Fransa’ya kümülatif kayıtlı sermaye ihracı 89.9 milyon dolar, Fransa’da yerleşik Türk firma sayısı 22 iken, 31 Mart 2008 tarihi itibariyle Fransa’da kayıtlı sermaye ihracı 87.8 milyon dolara düşmüş, Fransa’da yerleşik Türk firma sayısı ise 49’a yükselmiştir. Sermaye miktarı açısından Türk yatırımlarının % 64.5’i telekomunikasyon, %17.8’i bankacılık ve %8.8’i ticaret sektöründe gerçekleştirilmiştir. Türkiye’nin toplam yurtdışı yatırımları içinde (kayıtlı sermaye ihracı) Fransa, firma sayısı açısından 13.; sermaye miktarı açısından ise 15. sırada yer almaktadır. Türkiye’deki uluslararası doğrudan yatırımların ilk 11 menşe ülkesi içerisinde yer alan Fransız yatırımcıların Türkiye’de kurdukları şirketlerin sayısında 2002 yılından itibaren hızlı bir artış gözlenmektedir. 1985 yılında 15 olan Fransız sermayeli şirket sayısı 2007 yılı itibariyle 706’ya ulaşmıştır. Sadece 2006 yılında 313 Fransız sermayeli şirket kurulmuştur. 2005 yılında Fransız menşeli sermaye girişinin bir önceki yıla göre büyük bir artış göstererek 2 milyar dolar civarında gerçekleşmesinin altında yatan en büyük neden ABD menşeli GE Consumer Finance’in Garanti Bankası’ndan satın aldığı hisseler için 1,8 milyar dolarlık ödemeyi Fransa üzerinden Türkiye’ye transfer etmiş olmasıdır. 2006 yılında Türkiye’de gerçekleştirilen en önemli yatırım ise, özelleştirilen Başak Sigorta’nın Fransız Groupama tarafından satın alınmasıdır. Türk pazarına yeni giren Accor Grubu da Akfen ile ortaklık kurarak Türkiye’nin çeşitli şehirlerinde otel açmaya başlamıştır. Türkiye’de yerleşik Fransız firmalarının önemli bölümü büyük ölçekli olup, daha çok stratejik sektörlerde yatırım yapmaktadırlar. Bunların başında otomotiv, otomotiv yan sanayii, perakende dağıtım, gıda ve çimento, sigorta, finans-bankacılık gibi alanlar gelmektedir. Renault, Peugeot, Schneider, Valeo, Lafarge, Areva, Danone sanayi alanında Carrefour, Axa, Groupama, BNP Paribas, Sodexo, Accor ise hizmet sektöründe Türkiye’de yatırımı olan Fransız firmalarıdır. Türkiye’deki Fransız sermayeli firmalarda yaklaşık 50.000 kişi istihdam edilmektedir. Türkiye’deki Önde Gelen Fransız Yatırımları Firma Adı Sektörü Firma Adı Sektörü Renault Peugeot Schneider Valeo Otomotiv Otomotiv Elektrik Otomotiv Yan Sanayi Çimento Gıda Perakende Axa Groupama BNP Paribas Sodexo Sigorta Sigorta Finans Yiyecek hizmetleri Accor Club Med Turizm Turizm Lafarge Danone Carrefour 13
