Kontrolden gecin sağlıklı kalın Kontrolden gecin sağlıklı kalın

Endokrinoloji ve
Metabolizma
Hastalıkları
uzmanı Doç. Dr.
Sinan Çağlayan
anlattı:
Kontrolden
gecin
sağlıklı
kalın
Bazı testler şeker
hastalığının vücuda
vereceği zararları
yıllar öncesinden
belirleyebiliyor. Düzenli
kontroller ve yapılacak bazı
■ Diyabet tedavisinde
hedef ne olmalı?
testler sayesinde böbrek,
Amerikan Diyabet Birliği
kalp, göz gibi organlarda
(ADA)’ya göre; hedef,
HbA1c (3 aylık şeker
ciddi sorunların ortaya
ortalaması) değerinin yüzde
çıkma olasılığı ortadan
7’nin altında olmasıdır. Bu sayede
organ hasarı oluşması
kaldırılıyor
geciktirilebilir ya da engellenebilir.
Açlık kan şekerinin 80-120 mg
arasında seyretmesi ve tokluk
şekerinin 160 mg üzerinde
olmaması hedefler arasında
sayılabilir. Uluslararası Diyabet
Federasyonu (IDF) kriterlerine
göre ise HbA1c değerinin
yüzde 6.5 değerinin altında
olması hedeflenir. Hastanın yaş
grubuna göre ADA veya IDF
kriterleri tercih edilebilir.
■ Organ hasarı önceden
belirlenebilir mi?
Düzenli laboratuvar takip ve
fizik muayeneyle mümkün olabilir.
Düzenli aralıklarla yapılacak göz
muayenesi, sinirlerin tutulmaya
başlayıp başlamadığını belirleyen
nörolojik muayene, böbreklerin
tutulup tutulmadığını belirleyen
testlerle hasar önceden
öngörülebilir. Örneğin 24 saatlik
idrarda mikroalbuminüri dediğimiz
testle böbreklerden artık az
miktarda da olsa protein atılmaya
başladığı ortaya koyulabilir. Bu
diyabetik nefropati başlangıcı
olarak değerlendirilebilir. Alınacak
önlemlerle nefropati gelişmeden
mikroalbuminüri durdurulabilir
veya geriletilebilir.
■ Gözde hasar olup
olmayacağı anlaşılabilir mi?
Düzenli yapılan retina
muayenelerinde buradaki
damarlanmanın durumuna göre
fikir sahibi olunabilir. HbA1c
değeri yüzde 7 üzerinde
seyrediyorsa gözde hasar oluşma
olasılığı daha fazladır. Göz hekimi
retinayı göz dibi muayenesiyle
değerlendirir. Gerekirse göz
bebekleri büyütülerek retina çok
detaylı muayene edilebilir.
Buradan geçen damarların
durumuna göre gözde hasarın
başlayacağı ya da başladığı
söylenebilir. Buna göre önlemler
alınır. Hasarın başlamaması
için alınabilecek en etkili
yöntem kan şekerinin iyi kontrol
altında tutulması ve hastanın
kan basıncının normal
aralıklarda tutulmasıdır.
■ Kan şekeri ne sıklıkta
ölçülmeli?
Birden fazla ve özellikle
yemekten önce yapılan hızlı etkili
insülin kullanan hastalar her gün
ölçüm yaparak yapılan insülin
dozunu ayarlamalıdır. İnsülin
kullanmayan ve ilaç kullanan
hastalar haftanın 1 veya
2 günü en azından açlık
şekerlerini ölçerek genel
durumlarından kontrollerini
kaybetmeden bilgi sahibi olurlar.
■ Kan şekerinin normal
sınırları nedir?
Açlık kan şekeri 70-100 mg
arası ve tokluk kan şekeri ise
140 mg altında normaldir.
70 mg altında olan değerler
genellikle hipoglisemi (şeker
düşüklüğü) olarak kabul edilir.
■ İdrarda keton ölçümü
neden yapılmalı?
Şekerin çok yükseldiği
durumlarda diyabetik ketoasidoz
denen komaya kadar gidebilen
özel bir durumun göstergesi
olduğu için yapılmalıdır.
Özellikle karın ağrısı ile birlikte
kan şekeri 300 mg üzerinde
ise mutlaka yapılmalıdır.
İdrarda keton olması ya uzamış
açlık yada vücutta insüline
ihtiyaç olduğunu gösterebilir.
Kan testleri olan üre
ve kreatinin ölçümü,
24 saatlik idrarda
kreatininklirens
ölçümüyle böbreklerin durumu
anlaşılabilir. Basit bir üre ve
kreatinin ölçümüyle genel bir fikir
sahibi olunabilir. Detaylı ve net bir
değerlendirme için 24 saatlik
idrar toplanır. Genellikle idrar
toplamaya başlanılan günün
sabah ilk idrar dışarıya (tuvalete)
yapıldıktan sonra daha sonraki
idrarlar hastaya verilen kabın
içine yapılır. Ertesi sabah ilk idrar
verilen kabın içine yapılarak bu
idrar toplanmış kap laboratuvara
teslim edilir. İdrardaki kreatinin
kandaki kreatinin ile kıyaslanır
ve yapılan idrar miktarıyla
hesaplanarak böbreklerin süzme
gücü hakkında net bilgi sahibi
olunabilir. Gerekirse yapılacak
ultrasonografi ile böbreklerin
küçülüp küçülmediği de
saptanabilir. Süzme gücü ve
miktarının azalması kronik böbrek
yetmezliği olduğunu gösterebilir.
Böbreklerin ultrasonografi ile
normalden küçük çıkması kronik
böbrek yetmezliği lehinedir.
Yani böbrekler hasarlanmıştır.
Böbreklerin
durumu
nasıl
test
edilir?
YARIN: Diş hekimi kontrolünü ihmal etmeyin