Endüstriyel Tesislerden Kaynaklanan Atık Suların Karakterizasyonu

Endüstriyel Tesislerden Kaynaklanan
Atık Suların Karakterizasyonu, Kirlilik
Yüklerinin Tahmini ve İzlenmesi
Endüstriyel Atıksuların Kanalizasyon
Şebekesine Deşarj Koşulları: ASKİ
Örneği
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
ODTÜ, Çevre Mühendisliği Bölümü
Endüstriyel Atık Su İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO
21-22 Mart 2005, Ankara
1
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
Endüstriyel Tesislerden Kaynaklanan Atık
Suların Karakterizasyonu, Kirlilik
Yüklerinin Tahmini ve İzlenmesi
Karakterizasyon
Atıksuların tanımlanması karakterizasyonuna ve debisine göre
yapılmaktadır. Endüstriyel atıksuların debileri ve içerikleri
evsel atıksulara göre çok değişken olabilir.
Atıksuların karakterizasyonu fiziksel, kimyasal ve biyolojik
kompozisyonlarının tespiti ile belirlenir.
Atıksuların karakterizasyonunu belirlemek kanalizasyon
şebekelerinin, arıtım tesislerinin ve deşarj ünitelerinin tasarımı
ve işletimi, ve çevre kalite yönetiminde gereklidir.
2
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
Atıksuların fiziksel, kimyasal ve biyolojik kompozisyonu ve kaynakları
Karakter
Fiziksel
özellikler
Kaynaklar
Renk
Evsel ve endüstriyel atıklar, organik
maddelerin çürümesi
Koku
Bozunmuş atıksu, endüstriyel atıklar
Katı madde
Sıcaklık
Karbonhidratlar
Yağ ve gres, Proteinler
Kimyasal
Pestisitler
içerikler:
Fenoller
Organikler
Birincil kirleticiler, Yüzey
aktif madde, Uçucu
organik bileşikler
Evsel su kaynakları, evsel ve endüstriyel
atıklar, toprak erozyonu, infiltrasyon
Evsel ve endüstriyel atıklar
Evsel, ticari ve endüstriyel atıklar
Tarımsal atıklar
Endüstriyel atıklar
Evsel, ticari ve endüstriyel atıklar
3
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
... devam
Karakter
Kaynaklar
Alkalinite
Klorlar
Kimyasal
Ağır metaller
içerikler:
İnorganikler Azot
pH
Fosfor
Birincil kirleticiler
Kükürt
Kimyasal
içerikler:
Gazlar
Hidrojen sülfür
Evsel atıklar, evsel su kaynakları, yeraltı suyu
infiltrasyonu
Endüstriyel atıklar
Evsel ve tarımsal atıklar
Evsel, ticari ve endüstriyel atıklar
Evsel, ticari ve endüstriyel atıklar, doğal
taşkınlar
Evsel, ticari ve endüstriyel atıklar
Evsel su kaynakları, evsel, ticari ve endüstriyel
atıklar
Evsel atıkların bozunması
Metan
Oksijen
Evsel su kaynakları, yüzey-suyu infiltrasyonu
4
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
... devam
Karakter
Kaynaklar
Hayvanlar
Biyolojik
içerikler:
Açık su yolları, arıtma tesisleri
Bitkiler
Protistler:
Eubacteria
Archaebacteria
Viruses
Evsel atıklar, yüzey-suyu infiltrasyonu, arıtma
tesisleri
Evsel atıklar
Atıksulardaki kirleticiler suyun evsel, ticari ve kurumsal
alanlarda, endüstrilerdeki üretim ve soğutma proseslerinde
kullanılması ve taşkın sularıyla oluşmaktadır. Atık suların
arıtımında dikkate alınması gereken önemli kirleticiler ve
arıtılmadığı koşullarda oluşabilecek tehlikeler şu şekildedir:
5
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Kirleticiler
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
Arıtılmadığı koşullarda gözlenenler
Askıda katılar
Çamur çökeleklerine sebep olur, alıcı ortamlara deşarjı
sonucunda anaerobik ortamlar oluşur.
Biyolojik olarak giderilebilen
organikler (BOİ, KOİ)
Doğal koşullara deşarjında oksijen kaynaklarının
tüketilmesine ve septik koşulların oluşmasına sebep
olur.
Patojenler
Atık sudaki patojenlerle bulaşıcı hastalıklar yayılabilir.
Nütriyentler (N, P, C)
Sucul ortamlara deşarjında ötrafikasyona, yoğun
miktarda toprak deşarjında yer altı suyu kirliliğine yol
açar.
Birincil kirleticiler
Organik ve inorganik birincil kirleticiler bilinen yada
kanserojen ve mutajenik olabilir, yüksek akut
zehirlenmesine yol açabilir.
Giderilemiyen organikler
Konvensiyonal arıtım yöntemleri ile giderilemez (ör.
Yüzey aktif madde, fenoller, pestisitler)
Ağır metaller
Atık suların yeniden kullanımı durumunda giderilmesi
gerekmektedir.
Çözünmüş inorganikler (Ca,
Na, SO2)
Atık suların yeniden kullanımı durumunda giderilmesi
gerekmektedir.
6
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
Tipik bir arıtılmamış evsel atıksuyun kompozisyonu
Kirleticiler
Konsantrasyon (mg/L)
-orta kirlilikte-
Toplam Katı Madde (TK)
720
Toplam Çözünmüş Katı Madde (TKÇM)
500
Tutunmuş
Askıda
Toplam Askıda Katı Madde (TAKM)
Tutunmuş
Askıda
300
200
220
55
165
Çökelebilir Katı Madde
10
Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı (BOİ5, 200C)
220
Toplam Organik Karbon (TOK)
160
Kimyasal Oksijen İhtiyacı (KOİ)
500
Uçucu Organik Bileşikler (UOB)
100-400 (ug/L)
7
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
... devam
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
Tipik bir arıtılmamış evsel atıksuyun kompozisyonu
Kirleticiler
Konsantrasyon (mg/L)
-orta kirlilikte-
Toplam Azot (TN)
40
Organik
Amonyak
Nitrit
Nitrat
Toplam Fosfor (TP)
15
25
0
0
8
Organik
İnorganik
3
5
Klor
50
Sülfat
30
Alkalinite (CaCO3)
100
Grez
100
Toplam Koliform
107-108 (no/100 mL)
8
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
Atıksu karakterizasyon çalışmalarının amacı:
• Atık su debisini, özelliklerini (fiziksel, kimyasal ve biyolojik
özellikler ve içeriklerinin derişimleri) ve kirletici yüklerini
saptamak
• Kirletici konsantrasyonlarını azaltabilmek için en iyi
çözümleri belirlemek (arıtım tesisi tasarımı ve işletimi)
• Atık su debi ve kirletici yükü minimizasyonu geliştirmek
9
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
Atıksu karakterizasyon çalışmalarında, örnekleme teknikleri,
örnek alma noktaları ve sıklığı, örnekleme ekipmanları ve
saklama protokolü çok önemlidir.
Örnekleme:
Örnek analiz sonuçları arıtma tesisi tasarımında kullanılacağı için
örnekleme atık su karakterini yansıtacak derecede hassas
yapılmalıdır. Örnekleme koşulları atık su tipine göre değişir.
Örnekleme
noktaları:
Homojen örneklerin toplanabileceği yerler seçilmelir. Derin ve dar
kanallarda, örnekleme dipten üçte biri yukarıda olacak şekilde
yapılmalıdır. Örnekleme sırasında çözünmüş gazların uçmasına yol
açacak derecede türbülans oluşturulmamalıdır.
Sıklık:
Örneklemenin sıklığını atık su debisinin ve kirletici yükünün
değişkenliği belirler. Örnekleme süresince 10 – 15 dakika aralarla
alınan örnekler ortalama kirletici konsantrasyonlarının
belirlenmesini sağlar.
Ekipmanlar:
Otomatik veya sürekli örnekleme protokolünde kullanılacak
ekipmanların seçimi çok önemlidir.
Korunum /
Saklama:
Analizlerin örneklemeden hemen gerçekleştirilmesi tavsiye
edilendir. Fakat, örnekleme ve örnek analizi arasında geçen süre
uzun olduğu koşulda (24-saatlik kompozit nümune) örneklerin
bozunmasını engellemek için uygun yöntemler uygulanmalıdır.
10
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
Atık su karakterizasyon çalışmalarında,
örneklemenin yapıldığı zaman da çok önemlidir.
Özellikle, kirleticiler için kritik koşulların oluştuğu
en sıcak günler-yaz ayları- yada kirletici
yüklerinin yoğun olduğu üretim zamanlarında
örnekleme yapılmalıdır.
Örnekleme sonuçları istatistiksel yöntemler
dikkate alınarak yorumlanmalıdır.
11
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
Kirlilik Yüklerinin Tahmini
Endüstriyel tesislerden kaynaklanan atık suların kalitesine ve
oluşturacağı kirlilik yüklerine ilişkin herhangi bir öngörü
yapabilmek için oluşan atık suların karakterizasyonu
yapılmalıdır.
Eğer bu mümkün değil ise bu endüstriler ile tür ve proses
bazında benzeşen tesislerden kaynaklanan diğer endüstriyel
tesis atık su özelliklerine ulaşılmalıdır.
Aşağıda pek çoğu ülkemizde yer alan çeşitli endüstri
kollarından kaynaklanan atık suların kirlilik yüklerine ilişkin
çeşitli değerler verilmektedir.
12
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
BUĞDAYA DAYALI SANAYİ-1
Un fabrikası atıksularının kirlilik yükleri*
Başlıca kirleticiler
Kirletici değerleri
Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı (BOİ5)
100 - 550 mg/l
Kimyasal Oksijen İhtiyacı (KOİ)
160 -776 mg/l
Toplam Askıda Katı Madde (TAKM)
148 - 632 mg/l
pH
7,2 – 7,6
Diğer : Buğday kabukları, sap ve kepeği
* İzmir civarındaki çeşitli un fabrikalarının atıksu bileşemi (Dokuz Eylül Üniv.-DEÜ- 1987)
13
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
BUĞDAYA DAYALI SANAYİ-2
Makarna üretimi sırasında oluşan kirleticiler ve değerleri*
Başlıca kirleticiler
Kirletici değerleri
Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı (BOİ5)
270 -2200 mg/l
Kimyasal Oksijen İhtiyacı (KOİ)
960 - 2920 mg/l
Toplam Askıda Katı Madde (TAKM)
460 - 980 mg/l
Toplam Azot (N)
9 - 86 mg/l
Toplam Fosfor (P)
1- 20 mg/l
pH
7,0 – 7,2
Diğer : Buğday kabukları, sap ve kepeği
* İzmir civarındaki bir makarna fabrikasının atıksu bileşenleri (Tübitak, 1984)
14
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
PAMUĞA DAYALI SANAYİ
Pamuklu tekstil sanayi atıksularının kirlilik yükleri*
Başlıca kirleticiler
Kirletici değerleri
Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı (BOİ5)
200 - 800 mg/l
Toplam alkalinite
300 -900 mg/l
Toplam Katı Madde (TKM)
Krom
pH
1000 - 1600 mg/l
< 3 mg/l
8 – 12
Özellikleri: yüksek pH ve sıcaklıkta olması; toksik madde, sülfür, deterjan ve sabun, yağ
ve gres ve yüksek organik madde içermesi.
*Apre işlemi kompozit atıksularının ortalama bileşenleri (Cooper 1978; Nemerow 1978)
15
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
YEMEKLİK YAĞ SANAYİ
Zeytinyağı üretimi sırasında oluşan kirleticiler ve değerleri*
Başlıca kirleticiler
Kirletici değerleri
Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı (BOİ5)
33000 - 100000 mg/l
Kimyasal Oksijen İhtiyacı (KOİ)
40000 -130000 mg/l
Askıda Katı Madde (AKM)
Toplam Azot (N)
Toplam Fosfor (P)
2300 - 7650 mg/l
105 - 142 mg/l
7- 9 mg/l
Yağ
5000 – 14500 mg/l
pH
4,5 - 6
%0,5-1 organik asit; % 0,5-2,4 polifenol; %1-1,5 polialkol içermektedir.
* Aydın ve Gemlik yörelerinde elde edilen karasu verileri de içermekte (DEÜ, 1984)
16
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
HAYVANCILIĞA DAYALI SANAYİ-1
Süt ürünleri üretimi sırasında oluşan atıksuların kirlilik yükleri*
Başlıca kirleticiler
Tereyağı üretimi
sırasında çıkan
kirleticilerin değerleri
Peynir üretimi
sırasında çıkan
kirleticilerin değerleri
64000
32000 mg/l
0,95 – 1,7
13,3
Toplam Katı Madde (TKM)
77500
72000 mg/l
Yağ
5000
4000 mg/l
pH
7-8
5,5 – 6,5
BOİ5
BOİ5 yükü (gr/kg)
Toplam azot
< 160 mg/l
Fosfor
< 60 mg/l
* Şengül, 1987; Nemerow, 1978.
17
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
HAYVANCILIĞA DAYALI SANAYİ-2
Mezbahalarda oluşan birim kirlilik yükleri*
Başlıca kirleticiler
(kg / 500 kg canlı ağırlık)
Küçükbaş
hayvan
Büyükbaş
hayvan
Ortalama
BOİ5
4,53
9,4
6,97
AKM
5,0
6,7
5,85
Azot
0,49
1,00
0,75
Yağ ve gres
0,25
0,31
0,28
*Nemerow, 1978.
18
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
HAYVANCILIĞA DAYALI SANAYİ-3
Et kesim ve paketleme tesisi atıksularının kirlilik yükleri*
Başlıca
kirleticiler
Kirletici değer aralığı
(mg/l)
Maksimum
değerler (mg/l)
Maksimum değerlerin
gözlendiği bölümler
BOİ5
180-4600
13200-23000
Kan tankı, bağırsak
yıkayıcı
AKM
220-3690
8360-15120
Kan tankı, bağırsak
yıkayıcı
Organik N
33-136
643-5400
Kan tankı, haşlama fıçısı,
bağırsak yıkayıcı
pH
6,0-7,4
9,0
Kan tankı, haşlama fıçısı
Et kesim ve paketleme tesisindeki işlemler: kesme, kan ayırımı, haşlama, et kesimi, iç
yıkama, dış yıkama, yan ürünler.
* Nemerow, 1978.
19
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
HAYVANCILIĞA DAYALI SANAYİ-4
Deri işleme tesisi atıksularının kirlilik yükleri*
Başlıca
kirleticiler
Ortalama değerler (mg/l)
(çalkalama suyu dahil)
Sığır postu işlemesinde çeşitli
aşamalarda oluşan kirletici değerleri
(mg/l) (konsantre atıksu)
BOİ5
900
6500 – 15500
TKM
6000 - 8000
30000 - 93000
NaCl
3000
18000 - 47000
Krom
30 – 70
-
Sülfit
120
-
pH
9-10
3-4 (pikle işlemi)
Atıksu özellikleri, deri işleme bölümü ve tabaklama malzemesine göre çok değişken
olabilmektedir.
* Nemerow, 1978.
20
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
ŞEKER ENDÜSTRİSİ
Şeker pancarı fabrikası atıksularının kirlilik yükleri*
Başlıca kirleticiler
Kirletici değerleri (mg/l)
Flume suyu
Proses atıksuyu
BOİ5
200
445 - 1600
KOİ
175
1500
NH3-N
3
15
Alkalinite
-
250
TKM
-
3800 - 6500
100
1500
-
7,9
Sukroz
pH
* Nemerow 1978
21
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
İNŞAAT MALZEMESİNE DAYALI SANAYİ
Çimento sanayinde oluşan atıksuların kirlilik yükleri*
Başlıca
kirleticiler
Leaching işlemi olan tesislerdeki
kirletici değerleri (yük / ton yük)
Leaching işlemi olmayan
tesislerdeki kirletici değerleri
(yük / ton yük)
Minimum
Maksimum
Minimum
Maksimum
0
4081
0
6660
49,9
11854
0
7146
Alkalinite
0
8641
0
3509
Potasyum
163
10251
0
1099
Sülfat
558
14233
0
1471
pH
6,0
12,0
6,0
12,3
TAKM
TÇKM**
** TÇKM: Toplam Çözünmüş Katı Madde
* Nemerow 1978
22
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
Kirlilik Yüklerinin İzlenmesi
Arıtma tesislerinin kontrolü, performans değerlendirmesi ve
kontrolü, kirletici konsantrasyonlarının proses ve tesis
bazında izlenmesi ile gerçekleştirilir.
Arıtma tesisindeki izlemenin yapılacağı kritik noktalar
belirlenmelidir.
Arıtım performansını ve dolayısıyla çeşitli ünitelerin işletim
performansını izleyebilmek için belirli aralıklarla kirletici
analizleri yapılmalıdır. Tesis çıkış değerleri (nitelik ve
nicelik) düzenli olarak rapor edilmelidir.
23
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
Kirlilik yüklerinin izlenmesinin diğer bir avantajı: Tesisteki
herhangi bir noktadaki kirletici yükleri belirlenen limitleri
aştığında (uzaktan kontrol yöntemi ile) atık su akışı
durdurulabilir, yönlendirilebilir yada miktarı azaltılabilir.
İzleme çalışmaları çeşitli parametre ve prosesler için belli bir
rutin ile gerçekleştirilir.
Örneğin “X parametresinin A, B ve C prosesleri çıkışında
haftada bir ölçülmesi ve raporlanması” gibi.
Ancak, beklenmeyen durumlar (sel, taşkın, kuraklık,
yüksek/düşük sıcaklık, şok yüklemeler, vb.) durumlarda,
izleme programı (izlenen parametreler ve izleme sıklığı)
yeniden belirlenmelidir.
24
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
Ankara Su ve Kanalizasyon İdaresi (ASKİ)
Genel Müdürlüğü “Atıksuların Kanalizasyon
Şebekesine Deşarj Yönetmeliği”ne göre
Endüstriyel Atıksuların Kanalizasyon
Şebekesine Deşarj Koşulları
Kanalizasyon şebekesi bulunan yerlerde:
→ Her atık su kaynağının kanalizasyon şebekesine
bağlanması zorunludur. Yönetmelikte belirlenen
standartları sağlamayan atık sular kesinlikle kanalizasyon
şebekesine boşaltılamaz.
→ Endüstriyel atık su hacminin ve kirletici özelliklerinin
kaynakta azaltılmasına yönelik her türlü önlem teşvik
edilir.
25
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
ASKİ Kuruluş Yasası Hükümlerine Göre:
• Şehrin yararlandığı su kaynaklarının korunması ve
sorumluluk alanındaki diğer su kaynaklarının (göl,
akarsular ve yeraltı suları) kullanılmış sular ve endüstri
atıkları ile kirletilmemesi için mevcut ve yeni kurulacak
tüm endüstri kuruluşlarının gerekebilecek arıtma
tesislerini kurmalarını öngörür ve zorunlu kılar.
• Soğutma işlemi atık suları, ASKİ’nin yazılı onayı olmadan
kanalizasyon şebekesine verilemez.
• Endüstriyel atık sular kirli olmayan sularla seyreltilmek
sureti ile kanalizasyon şebekesine verilemez.
26
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
Kanalizasyon şebekesine veya alıcı ortama
verilmeyecek atıklar
•
Benzin, nafta, gazyağı, motorin, fuel-oil, madeni yağlar,
diğer solventler ve tek başına veya maddeler ile
etkileşim halinde yangına, patlamalara sebep
olabilecek veya herhangi bir şekilde insanlar, yapılar ve
arıtma tesisleri için tehlike yaratabilecek diğer sıvı, katı
ve gaz halindeki her türlü madde
•
Gaz fazına geçebilen, duman oluşturan, koku çıkartan,
zehirli etkiler nedeni ile sağlık açısından sakınca
yaratan, bu nedenle kanallara girişi, bakım ve onarımı
engelleyen her türlü madde.
27
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
•
Endüstrilerden veya ticari işletmelerden kaynaklanan,
öğütülmüş durumda da olsa atık su altyapı tesislerinde
çökelme ve tıkanmalara neden olabilecek maddeler:
özellikle süprüntü, moloz, hayvan dışkısı, kum, mutfak
artığı, kül, selülozlu maddeler, katran, saman, talaş, metal
ve tahta parçaları, cam, plastik, tüy, kıl, lif, curuf, paçavra,
mezbaha artığı, hayvan ölüsü, işkembe içi, üzüm posası,
çeşitli gıda maddeleri ve meyvelerin posası, mayalı
artıklar, çamurlar, deri artıkları ve benzeri maddeler.
•
Kanal yapısını bozucu ve aşındırıcı özellikte olan korozif
maddeler, alkaliler, asitler, pH değeri 6,5’dan düşük ,
10’dan yüksek olan atıklar.
• 5° C ile 40° C arasında çöken, katılaşan, viskoz hale
geçen, kanal iç yüzeylerinde katı veya viskoz tabakalar
oluşturabilecek her türlü madde.
28
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
•
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
Radyoaktif özelliğe sahip maddeler.
• Dünya Sağlık Teşkilatı ve diğer uluslar arası geçerli
kriterler ile ulusal mevzuat ve standartlara göre tehlikeli ve
zararlı atık sınıfına giren tüm atıklar.
•
Ön arıtma, arıtma, depolama tankları ve septik tank
çamurları.
•
Kanal şebekesi olmayan bölgelerdeki Su Kirliliği
Yönetmeliğinin gerektirdiği düzeyde arıtılmamış evsel ve
endüstriyel atık sular.
29
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
Ön arıtma gereği ve koşulları:
• Gerek atıksu debisi, gerekse kalitesi açısından kesiklik veya aşırı
salınımlar gösteren işletmeler ile arıtılması zorunlu (tehlikeli ve toksik
karakterde ) atıksu deşarj eden kuruluşlardan,
• Atıksularının özellikleri nedeniyle kanalizasyon sitemine doğrudan
deşarjı uygun görülmeyen endüstriyel atıksu oluşturan kuruluşlardan
özel bir arıtma tesisi kurmaları ve işletmeleri istenir.
30
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
Kanalizasyon şebekesine deşarj edilecek
atıksularda sağlanması gereken sınır değerler:
PARAMETRE
ATIKSU ÖRNEĞİNDE İZİN
VERİLEBİLİR MAKSİMUM DEĞER
Biyokimyasal Oksijen İhtiyacı (BOİ5)
500 mg/l
Kimyasal Oksijen İhtiyacı (KOİ)
1000 mg/l
Askıda Katı Madde (AKM)
400 mg/l
Toplam Azot (N)
60 mg/l
Toplam Fosfor (P)
20 mg/l
Yağ-gres
200 mg/l
Sülfat (SO4-2)*
1000 mg/l
Serbest klor
5 mg/l
31
Doç. Dr. Göksel N. Demirer
Çevre Mühendisliği Bölümü, Orta Doğu Teknik Üniversitesi
Endüstriyel Atıksu İzleme ve Kontrolü Eğitim Semineri
GAP İdaresi, KfW-MUWIT-MMO; 21-22 Mart 2005, Ankara
Kanalizasyon şebekesine deşarj edilecek
atıksularda sağlanması gereken sınır değerler:
PARAMETRE
ATIKSU ÖRNEĞİNDE İZİN VERİLEBİLİR
MAKSİMUM DEĞER*
Arsenik (As) ve Antimon (Sb),
3 mg/l
Kurşun (Pb), Bor (B)
3 mg/l
Kalay (Sn), Toplam-Krom (Cr),
5 mg/l
Gümüş (Ag), Çinko (Zn), Nikel (Ni)
5 mg/l
Florür (F-)
50 mg/l
Kadmiyum (Cd), Bakır (Cu)
2 mg/l
Toplam Siyanür (CN), Fenoller
10 mg/l
Civa (Hg)
0.2 mg/l
Toplam Sülfür (S-)
Sıcaklık
pH
* Herbir parametre için
2 mg/l
40 C
6,5-10
32