anayasa hukuku
advertisement
Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın ANAYASA HUKUKU TEMEL HAK VE HÜRRİYETLER Sınırlandırılması Kullanılmasının Durdurulması ● Sınırlama kanunla olmalı ● Savaş, seferberlik, sıkıyönetim, olağanüstü hâllerde ● Özel sebeplerle olmalı ● Milletlerarası hukuktan doğan yükümlülükler ihlâl edilmeden ● Sınırlama anayasanın sözüne ve ruhuna uygun olmalı ● Ölçülük ilkesine uygun bir şekilde ● Sınırlama demokratik toplum düzenine uygun olmalı Çekirdek alan: ● 1. Savaş hukukuna uygun fiiller neticesinde meydana gelen ölümler dışında yaşama hakkı ● Hakkın özüne dokunmamalı ● Laik cumhuriyet gereklerine uygun olmalı ● Çekirdek alana dokunmadan durdurma yapılabilir. ● 2. Maddi ve manevi varlığın bütünlüğü ● Ölçülülük ilkesine aykırı olmamalıdır. ● Genel sınırlandırma sebepleri 2001 Anayasa değişikliği ile kaldırılmıştır. ● 3. Din, vicdan, düşünce ve kanaatlerin açıklanmaya zorlanmaması ● 4. Suç ve cezaların geçmişe yürümezliği ● 5. Suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar kimsenin suçlu sayılamaması (masumiyetlik karinesi TBMM’nin Nitelikli Çoğunluk Aranan İşlemleri TBMM üye tam sayısının 3/5’inin (330) arandığı kararlar ● Genel af ve özel af ilanı ● Anayasa değişikliklerine ilişkin kanunların kabul edilmesi TBMM üye tam sayısının 3/4’ünün arandığı kararlar TBMM üye tam sayısının 2/3’ünün (367) arandığı kararlar ● Cumhurbaşkanının vatana ihanetle suçlanması ● TBMM başkanı seçiminde ilk iki oylamada ● Gensoru neticesinde yapılan güven oylaması ● Kamu başdenetçisi seçiminde ilk iki oylamada (2010) ● Yüce Divana sevk kararı ● Anayasa mahkemesine üye seçiminde ilk oylamada (2010) Ara Seçim ● Ara seçim her seçim döneminde bir defa yapılabilir ve genel seçimlerden 30 ay geçmedikçe ara seçime gidilemez. Ara Seçim Yapılmasının Şartları Genel Seçim ● %5 boşalma olması hâlinde ● 3 ay içinde parlamento kararı ile zorunlu olarak 30 ay geçmese de ara seçim yapılır. ● Seçime bir yıl kalmışsa ara seçim yapılmaz. ● Görev sırasında güvenoyu ● Devamsızlık nedeniyle milletvekilliğinin düşürülmesi kararı ● TBMM başkanı seçiminde üçüncü oylamada ● Kamu başdenetçisi seçiminde üçüncü oylamada Cumhurbaşkanı seçilme yeterliliğine sahip olma şartları ● T.C. vatandaşı olmak Genel Seçim ● 40 yaşını doldurmuş olmak ● Bir ilin veya seçim çevresinin TBMM’de üyesi kalmazsa ● Milletvekili seçilme yeterliliğine sahip olmak ● Yükseköğrenim görmüş ol- ● Daha önce bir defadan fazla cumhurbaşkanlığı yapmamış mak olmak Cumhurbaşkanının Seçimi ● Seçimin üzerinden henüz 30 ay geçmemiş veya seçime bir yıl kalmış olsa dahi ara seçim zorunludur. Cumhurbaşkanının seçimi görev süresinin dolmasından önceki 60 gün içinde, makamın herhangi bir nedenle boşalması halindeyse boşalmayı takip eden 60 gün içinde tamamlanır. Cumhurbaşkanı genel oyla seçilir. ● Ara seçim tarihini her durumda YSK belirlemez. Çünkü bir ilin veya seçim çevresinin temsilcisi kalmadığında ara seçim tarihi Anayasa tarafından belirlenmiştir. Bu durumda boşalmayı takip eden 90 günden sonraki ilk pazar günü ara seçime gidilir. TBMM Başkan Seçimi ● Başkan seçimi gizli oyla ya- ● Dördüncü oylamaya geçipılır. lirse en çok oy alan iki aday ● İlk iki oylamada üye tam saarasında yapılacak seçimde yısının 2/3’ü en çok oyu alan aday başkan ● Üçüncü oylamada üye tam saseçilir. yısının salt çoğunluğu aranır. İhtiyaç Akademi TBMM üye tam sayısının salt çoğunluğunun (276) arandığı kararlar 1 ● I. Seçim Genel oyla yapılacak seçimde, geçerli oyların salt çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilmiş olur. İlk oylamada bu çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamayı izleyen ikinci pazar günü ikinci oylama yapılır. ● II. Seçim I. seçimde en fazla oy alan iki aday II. seçime katılır ve bu seçimde kullanılan geçerli oyların çoğunluğunu alan aday cumhurbaşkanı seçilmiş olur. İhtiyaç Yayıncılık İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! HUKUK Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın HUKUK Suç ve Cezalara İlişkin Esaslar ● Kimse işlendiğinde yürürlükte bulunan kanunun suç saymadığı bir fiilden dolayı cezalandırılamaz. ● Kimseye suçu işlediğinde yürürlükte bulunan kanunun öngördüğü cezadan daha ağır bir ceza verilemez. ● Suçluluğu hükmen sabit oluncaya kadar kimse suçlu sayılamaz (Masumiyet karinesi). ● Kimse kendisini veya kanunda gösterilen yakınlarını suçlayan bir beyanda bulunmaya zorlanamaz. ● Ceza sorumluluğu şahsidir (2001 yılı değişikliği). ● İdare, hürriyeti kısıtlayıcı bir ceza veremez. Silahlı kuvvetlerin iç düzeni bakımından bu hükme kanunla istisnalar getirebilir. ● Kanuna aykırı olarak elde edilmiş bulgular delil olarak kabul edilemez (2001 yılı değişikliği). ● Kimse yalnızca sözleşmeden doğan bir yükümlülüğü yerine getirememesinden dolayı özgürlüğünden alıkonulamaz (2001 yılı değişikliği). ● Ölüm cezası ve genel müsadere cezası verilemez (2004 yılı değişikliği). ● Uluslararası Ceza Divanına taraf olmanın gerektirdiği yükümlülükler dışında vatandaş suç sebebiyle yabancı bir ülkeye verilemez (2004 yılı değişikliği). İDARE HUKUKU Yetki Genişliği İlkesi İdare hukukunun ilkelerinden biri olan yetki genişliği ilkesi, merkezî idareye ait bir yetkinin, merkeze danışmadan ve emir veya talimat beklemeden merkez adına valiler tarafından kullanılmasıdır. Anayasal bir dayanağı olan bu yetki sadece vali tarafından kullanılabilir. idarenin bütünlüğünü sağlayan hukuki araçlar hiyerarşi ve idari vesayettir. Hiyerarşi tek bir kamu tüzel kişiliği içinde kullanılırken idari vesayet ilişkisi iki ayrı tüzel kişilik arasında kurulur. Kamu Tüzel Kişiliğinin Ölçütleri Yetki ve Usulde Paralellik Anayasada ve kanunda aksine hüküm yoksa bir işlemin o işlemi yapan makam tarafından yapıldığı usulle değiştirilmesi, kaldırılması ve geri alınmasıdır. ● Kanunla veya kanunun açıkça verdiği yetkiyle kurulma ● Mallarının haczedilmeme ve kamulaştırılamama gibi ayrıcalıklara sahip olması ● Kamu yararına tahsis edilmiş kamu mallarının bulunması ● Kamu gücü ayrıcalıkları ve üstün yetkilerle donatılma ● Kamu hizmetini yürüten görevlilerinin kamu görevlisi olarak nitelendirilmesi ● Kamu yararına faaliyette bulunması Fonsiyon Gasbı Kişi Bakımından Konu, Yer ve Zaman Bakımından Yetki Gasbı Yetki Tecavüzü Ağır ve Bariz Yetki Tecavüzü ● İdarenin yasama ve ● İdareye tamamen yaban- ● Yetkili makamın başka bir makamın yet- ● Yapılan yetki tecavüzünün kisine giren alanda işlem yapması cı veya idare adına işlem yargı fonsiyonlarını apaçık ortada olması gasbetmesi yapmaya yetkili olmayan ● İdari makamın görevli olmadığı coğrafi ● Bir bakanın bir başka bakaalanda işlem yapması kimse tarafından kararlanın alanında işlem yapması rın alınması ● Yetkili makamın yetkisi başlamadan veya yetkisi sona erdikten sonra işlem yapması ● Yokluk yaptırımı ● Yokluk yaptırımı ● İptal edilebilirlik Karma İşlem Kolektif İşlem İdarenin Düzenleyici İşlemleri Birden fazla makam ya da organın aynı yönde, aynı konuda ve aynı amaca yönelik olarak iradelerini belirli bir sıra takip ederek açıklamalarıyla ortaya çıkan idari işlemlerdir. Müşterek kararnameler tipik örneğidir. Birden fazla iradenin, aynı anda, aynı yönde ortak hukuki sonuca yönelik açıklanmasıdır. Kurul kararları kolektif işleme örnektir. KHK, tüzük, yönetmelik ve adsız düzenleyici işlemlerdir. İdari işlemlerin; yetki, konu, sebep, şekil ve amaç olmak üzere beş unsuru vardır. İdari Süreç ● ● ● ● ● ● Kamulaştırma Aşamaları Yeterli ödeneğin temini Kamu yararı kararı Kamulaştırılacak taşınmazın tespiti Kamulaştırma kararı Tapu siciline şerh verilmesi talebi Satın alma usulünün denenmesi Adli Süreç ● Asliye hukuk mesince İdarenin Mal Edinme Usulleri mahke- ● Bedelin tespiti ● Taşınmazın idare adına tescili ● İdari Kolluk: Kamu düzeni bozulmadan önce faaliyet gösteren ve ● ● ● ● ● ● Kamulaştırma Kamu Hizmetlerinin Görülme Usulleri ● Acele Kamulaştırma ● Ruhsat Usulü ● İstimval ● Müşterek Emanet Usulü ● Kamulaştırmasız El Atma ● Emanet Usulü ● Devletleştirme ● İltizam Usulü ● Geçici İşgal ● İmtiyaz Usulü ● Genel İdari Kolluk: Genel idari kolluk kamu düzeninin, güven- kamu düzeninin bozulmaması için tedbirler alan kolluktur. lik, sağlık, dirlik ve esenlik unsurlarıyla görevli ve yetkilidir. Memurların Disiplin Cezaları Uyarma Uyarma, kınama ve aylıktan kesme cezalarına karşı disiplin Kınama kuruluna, kademe ilerlemesiAylıktan kesme Kademe ilerlemesinin durdurul- nin durdurulmasına karşı yüksek disiplin mahkemesine itiraz ması edilebilir. İtiraz süresi 7 gündür. Devlet memurluğundan çıkarma Cumhuriyet savcısı adına soruşturmayı adli kolluk yürütür. * Bütün disiplin cezalarına karşı idari yargı yoluna başvurulabilir. İhtiyaç Yayıncılık 2 Kamu düzeni bozulduktan sonra adli kolluk devreye girer. İstisnai Memuriyet ● Atanma, sınavlar, kademe ilerlemesi ve derece yükselmesi bakımından meslek memurluğundan farklı olan memuriyettir. ● Cumhurbaşkanı Genel Sekreterliği, valilikler, Bakanlar Kurulu Sekreterliği, Başbakan baş müşaviri, TBMM memurlukları, Bakan Yardımcılığı vs. istisnai memuriyettir. İhtiyaç Akademi İ n! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın MERKEZÎ İDARE KOLLUĞU ● ● ● ● ● Makam Bakanlar Kurulu İçişleri bakanı Vali Kaymakam Bucak müdürü Mahalli İdarelere İlişkin Önemli Bilgiler Amir ● İçişleri bakanı ● Polis ● Vali ● Jandarma ● Kaymakam ● Bekçi ● Bucak müdürü İDARİ TEŞKİLATLANMA Yerinden Yönetim Merkezden Yönetim A. Başkent Teşkilatı Cumhurbaşkanlığı A. Yerel Yerinden Yönetim Kuruluşları (Mahallî İdareler) ● Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği İl Özel İdareleri Bakanlar Kurulu ● İl Genel Meclisi ● Devlet Denetleme Kurulu ● Bakanlıklar ● Bağlı Kuruluşlar ● İlgili Kuruluşlar ● Başbakan Başkente Yardımcı Teşkilatlar ● Danıştay ● Sayıştay ● MGK B. Taşra Örgütü ● İl, ilçe ve bucak kurulması, kaldırılması, merkezlerinin belirtilmesi, adlarının değiştirilmesi, bir ilçenin başka bir ile bağlanması kanunla olur. Personel ● Valilik ● İl Encümeni Belediye ● Belediye Başkanı ● Belediye Encümeni ● Belediye Meclisi Köy ● Muhtar ● Köy İhtiyar Heyeti ● Köy Derneği İl Genel İdaresi B. Hizmet Yerinden Yönetim Kuruluşları (Kamu Kurumları) ● İl İdare Şube Başkanları ● Üniversite İlçe İdaresi ● YÖK ● Vali ● TRT ● İl İdare Kurulu ● KİT ● Kaymakam ● Sosyal Güvenlik Kurumları ● İlçe İdare Kurulu ● Orman Genel Müdürlüğü ● İl, ilçe ve bucak sınırlarının ve bucak adlarının değiştirilmesi, bir köyün, kasabanın veya bucağın başka bir il ve ilçeye bağlanması İçişleri Bakanlığının kararı ve cumhurbaşkanının onayı ile olur. ● Anayasada sadece ilden bahsedilir. İlin altındaki diğer kademelerden bahsedilmez. ● İl özel idaresinin bütçesini vali hazırlar; il encümeni görüş bildirir ve il genel meclisi kabul eder. ● Belediye idaresi müşterek kararnameyle yani karma işlemle kurulur. ● Belediye meclisi kararları kesinleştikten sonra en geç 7 gün içinde mahallin en büyük mülkî idare amirine gönderilir. Mülkî idare amirine gönderilmeyen kararlar yürürlüğe girmez. Valiye gönderilmeyen il genel meclisi kararları da yürürlüğe girmez. ● Taşınmaz mal alımına, satımına, takasına, tahsisine, tahsis şeklinin değiştirilmesine; üç yıldan fazla kiralanmasına il özel idaresinde il genel meclisi, belediyede belediye meclisi karar verir. ● Belediye idaresi adına belediye encümeni ● İl özel idaresi adına il encümeni kamu yararı kararı ve kamulaştırma kararı verir. ● Köy adına köy ihtiyar kurulu İPTAL DAVASI - TAM YARGI DAVASI İdari işlemlere özgüdür. İdari işlem, idari eylem ve idari sözleşmeler hakkında açılabilir. ● Bucak Müdürü Objektif (nesnel) nitelikli bir davadır. Genele etkili sonuçları vardır. Subjektif (öznel) niteliktelikli davadır. Tarafları bağlar. ● Bucak Komisyonu Menfaat ihlâli ölçütüne dayanır. Kişisel hakkın ihlâlinde açılır. Amaç; işlemin iptali ve işlemden önceki duruma geri dönülmesidir. Amaç; uğranılan zararın giderilmesi ve ihlâlden önceki durumun sağlanmasıdır. Hukuka uygunluk saptanır. (Tespit davasına benzer.) İdareye bir borç yükletilir. (Edim davalarına benzer.) ● İlçe İdare Şube Başkanları ● TÜBİTAK Bucak İdaresi ● Vakıflar Genel Müdürlüğü vb. ● Bucak Meclisi Danıştayın İlk Derece Mahkemesi Olarak Baktığı Davalar ● Bakanlar Kurulu kararları ● Başbakanlık, bakanlıklar ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarının müsteşarlarıyla ilgili müşterek kararnameler ● Bakanlıkların ülke çapındaki düzenleyici işlemleri ● Kamu kuruluşları ve kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarınca çıkarılan ve ülke çapında uygulanacak düzenleyici işlemler Dilekçe üzerinde ilk incelemede gözetilecek konular sırasıyla şunlardır: ● Danıştay İdari Dairesince veya İdari İşler Kurulunca verilen kararlar üzerine uygulanan eylem ve işlemler ● Birden çok idare veya vergi mahkemesinin yetki alanına giren işler ● Danıştay Yüksek Disiplin Kurulu kararları ● Ehliyet ● İdari merci tecavüzü ● Süre aşımı ● Husumet ● İdari davaya konu olacak kesin ve yürütülmesi gereken ● İYUK’un 3. ve 5. maddelerine uygunluk. bir işlem olup olmadığı ● Tahkim yolu öngörülmeyen kamu hizmetleriyle ilgili imtiyaz şartlaşma ve sözleşmelerinden doğan idari davalar ● Belediyeler ile il özel idarelerinin seçimle gelen organlarının organlık sıfatını kaybetmeleri hakkındaki istemler İhtiyaç Akademi ● Görev ve yetki 3 İhtiyaç Yayıncılık İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! HUKUK Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın HUKUK CEZA HUKUKU Ceza Hukukuna Egemen Olan İlkeler ● Kanunilik ilkesi Derhâl uygulanma kuralının istisnaları şunlardır: Hukuka Uygunluk Nedenleri: ● Kusursuz ceza olmaz ilkesi ● Cezaların şahsiliği ilkesi ● Hapis cezasının ertelenmesi ● Hakkın kullanılması ● Ümanizm ilkesi ● Koşullu salıverilme ● Meşru savunma ● Cezalandırmada adalet ve eşitlik ilkesi ● Tekerrür ● Görevin yerine getirilmesi ● İlgilinin rızası KAST TAKSİR Doğrudan Kast ● Kişi, neticeyi öngörüyor ve istiyordur. ● Kişi, istediği neticenin gerçekleşmesi için özel bir çaba harcıyordur. Olası (Dolaylı) Kast ● Kişi, neticeyi öngörüyor ve “Olursa olsun.” düşüncesiyle kabulleniyordur. ● Kişi, kabullendiği neticenin gerçekleşmesi için özel bir çaba harcamıyordur. Bilinçli Taksir ● Kişi, neticeyi öngörüyor ve “Nasıl olsa olmaz.” düşüncesiyle hareket ediyordur. ● Kişi, neticenin gerçekleşmesini istemiyordur. ● Kişi, başkaları tarafından öngörülebilecek bir neticeyi öngöremiyordur. ● Kişi, neticenin gerçekleşmesini istemiyordur. ● Suç, kesintinin meydana geldiği an işlenmiş sayılır. ● Son suçun işlendiği gün işlenmiş sayılır. İhmali Suçlar Teşebbüs Aşamasında Kalan Suçlar Azmettirme ● Suç işleme kastının varlığı ● Elverişli hareketlerle doğrudan doğruya suçun icrasına başlanması Yardım etme ● İşlemeye kastedilen suçun elde olmayan nedenlerle tamamlanamaması Teşebbüsün Mümkün Olduğu Suçlar Bileşik Suç Biri diğerinin unsurunu veya ağırlaştırıcı nedenini oluşturması dolayısıyla tek fiil sayılan suçtur. ● İhmal suretiyle icrai suçlar Zincirleme Bir kimsenin bir suç işleme kararının icrası Suç kapsamında, değişik zamanlarda bir kişiye karşı aynı suçu birden fazla işlemesi hâlidir. ● Tehlike suçları ● Kesintisiz suçlar Savcının Görev ve Yetkileri İhtiyaç Yayıncılık ● Taksirli suçlar ● Olası kastla işlenen suçlar ● İhmali suçlar ● Neticesi sebebiyle ağırlaşmış suçlar ● Kabahatler ● Teşebbüs hareketlerinin bağımsız bir suç tipi olarak düzenlendiği suçlar Soruşturma yapmak Kamu davasını açmak ve yürütmek Cezaları infaz etmek Belli hukuk davalarını açmak ve yürütmek Koruma Tedbirlerinin Türleri Yakalama Gözaltına alma Adli kontrol Arama Tutuklama Teşebbüsün Mümkün Olmadığı Suçlar ● Sırf hareket suçları Bir kimsenin işlediği tek bir fiil ile birden fazla farklı suçun oluşmasına sebebiyet vermesi hâlidir. Güvenlik Tedbirleri ● Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma ● Müsadere ● Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri ● Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri ● Tekerrür ● Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik Tedbirleri ● Sınır Dışı Edilme ● Suçun elde olmayan nedenlerle tamamlanmamasından önceki son icrai hareketin yapıldığı an işlenmiş sayılır. ● Suç tipinin teşebbüse elverişli olması Şeriklik İÇTİMA ● ● ● ● ● Zincirleme (Müteselsil) Suçlar Teşebbüsün Şartları Faillik Dolaylı faillik Kesintisiz (Mütemadi) Suçlar ● Yapılması gereken hareketin yapılmadığı anda işlenmiş sayılır. Bilinçsiz Taksir Suça İştirak Biçimleri Fikri İçtima ● Etkin pişmanlık: Suç bütün unsurlarıyla tamamlandıktan sonraki vazgeçme hâlidir. İşlendiği Zaman Bakımından Suçlar Suçun Manevi Unsurları Müşterek (birlikte) faillik ● Gönüllü vazgeçme: Failin suçun icra hareketlerinden gönüllü olarak vazgeçmesi veya kendi çabasıyla suçun tamamlanmasını veya neticenin gerçekleşmesini önlemesidir. ● El koyma ● İletişimin tespiti, dinlenmesi ve kayda alınması ● Gizli soruşturmacı görevlendirilmesi ● Teknik araçlarla izleme 4 Dava ve Cezayı Düşüren Nedenler ● Sanığın veya hükümlünün ölümü ● Af ● Zaman aşımı ● Şikâyetten vazgeçme ● Uzlaştırma ● Ön ödeme Soruşturma Evresi: Kovuşturma Evresi: Suç şüphesinin öğrenilmesinden iddianamenin kabulüne kadar geçen evredir. İddianamenin kabulüyle başlayıp hükmün kesinleşmesine kadar geçen evredir. İhtiyaç Akademi İ n! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın MEDENİ HUKUK KİŞİLER HUKUKU Kişiliği Haricen Koruyan Davalar GAİPLİK Ölümüne olası gözle bakılabilecek bir tehlike içinde kaybolma 1 yıl (Gaiplik kararı) Uzun zamandan beri haber alınama ● Men davası 5 yıl (Terekenin tesliminde teminatın sona ermesi) ● Maddi davası ● Önleme davası 5 yıl (Gaiplik kararı) tazminat ● Manevi tazminat davası ● Tespit davası 15 yıl (Terekenin tesliminde teminatın sona ermesi) ● HMK’ye göre gaiplikte görevli mahkeme sulh hukuk mahkemesidir. Vekaletsiz İş Görme Davası Tazminat Davaları Özel Davalar Saldırıda bulunanın mal varlığında saldırı yoluyla meydana gelmiş zenginleşmenin saldırıya uğramış kişiye ödenmesini sağlayan davadır. ● Bir derneğin kamuya yararlı bir dernek olarak tanımlanabilmesi için ilgili bakanlıkların görüşü alınarak İçişleri Bakanlığının önerisi üzerine Bakanlar Kurulunun kararı gerekir. ● Gaiplik kararı ile evlilik kendiliğinden sona ermez, evliliğin feshi davası açılması gerekir. Derneklerde olağan genel kurul toplantılarının●en geç 3 yılda bir yapılması zorunludur. Genel Kurulun görev ve yetkileri şunlardır: ● Üyeliğe kabul ve üyelikten çıkarma hakkında son kararı verme ● Derneğin diğer bir organına verilmemiş olan işleri görme ● Dernek organlarını seçme ● Derneğin diğer organlarını denetleme ● Diğer organları haklı sebeplerle her zaman görevden alabilme AİLE HUKUKU Evlenme Engelleri Kesin Evlenme Engelleri Kesin Olmayan Evlenme Engelleri I. Hısımlık I. Kadın İçin Bekleme Müddeti (300 gün) ● Üst soy – alt soy arasında II. Evlenmeye Engel Hastalıklar (Frengi, bel soğukluğu, cüzzam vs.) ● Amca, dayı, hala ve teyze ile yeğenleri arasında ● Kayın hısımlığını meydana getiren evlilik sona ermiş olsa da eşlerden biri ile diğerinin üst soyu veya alt soyu arasında Vasilikten Kaçınabilecek Kişiler ● 60 yaşını doldurmuş olanlar ● Evlat edinen ile evlatlığın veya bunlardan biri ile diğerinin alt soyu ve eşi arasında. ● Bedensel özürleri veya sürekli hastalıkları sebebiyle bu görevi güçlükle yapabilecek olanlar ● Dörtten çok çocuğun velisi olanlar II. Mevcut Evlilik III. Akıl Hastalığı IV. Ayırt Etme Gücünün Yokluğu ● Üzerinde olanlar vasilik görevi ● Cumhurbaşkanı, TBMM ve Bakanlar Kurulu Üyeleri ● Hakimlik ve savcılık mesleği üyeleri EŞYA HUKUKU Zilyetlik Çeşitleri ● ● Hakka Dayanan – Hakka Dayanmayan Zilyetlik ● Asli – Feri Zilyetlik ● Vasıtasız – Vasıtalı Zilyetlik ● Tek Başına – Birlikte Zilyetlik ● Zilyet Yardımcılığı ● Kendisi İçin Zilyet – Başkası İçin Zilyet Tapu Sicili Ana Siciller Yardımcı Siciller I. Tapu Kütüğü I. Mal sahipleri sicili II. Kat Mülkiyeti Kütüğü III. Yevmiye Defteri ve Resmi Belgeler IV. Plan II. Aziller sicili III. Düzeltmeler sicili IV. Kamu orta malları sicili V. Diğer defterler Kadastro Yapılmamış Yerlerde Tutulan Defterler I. Zabıt defteri II. Kat mülkiyeti zabıt defteri III. İpotek kayıt defteri IV. Fihrist defteri Taşınır Rehnine Hâkim Olan İlkeler ● Alacağa bağlılık ilkesi (Belirli bir alacağı güvence altına almalıdır.) ● Belirlilik ilkesi (Belirlenmiş bir taşınır mal, alacak veya hak olması gerekir) ● Aleniyet ilkesi (Dışarıdan görülebilir, tanınabilir olmalıdır.) ● Güvencenin bölünmezliği ilkesi (Bütünü ile rehinli alacağı güvence altına almalıdır.) ● Güvenin korunması ilkesi (Tasarruf yetkisine sahip malik veya temsilcisi tarafından kullanılabilir) İhtiyaç Akademi ● Öncelik ilkesi (Önce kurulan rehin, sonra kurulanlardan önce gelir. ) 5 İhtiyaç Yayıncılık İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! HUKUK Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın HUKUK MİRAS HUKUKU Zümre Sistemine Sistemine Hâkim Hâkim Olan Olan Esaslar Esaslar Zümre Vasiyeti Yerine Yerine Getirme Getirme Görevlisinin Görevlisinin Görevleri Görevleri Vasiyeti ● Önde olan zümrede mirasçı varsa ondan sonra gelen zümredeki kan hısımları mirasçı olamaz. ● Göreve başladıktan sonra gecikmeksizin terekedeki malların, hakların ve borçların listesini düzenler. ● Her zümrede ortak asıllar alt soydan önce mirasçı olurlar. ● Alt soy, zümre veya kök başının yerini alır (halefiyet prensibi). ● Terekeyi yönetir ve yönetimle ilgili olduğu ölçüde tereke mallarının zilyetliğinin kendisine devrini ister. ● Bir tarafa dâhil zümrede mirasçı yoksa mirasın tamamı diğer taraftaki zümrede bulunan mirasçılara ait olur. ● Tereke alacaklarını tahsil eder, borçlarını öder. ● Vasiyetleri yerine getirir. ● Yarım kan hısımlar sadece miras bırakan ve ortak asıldan miras payı alırlar. ● Terekenin paylaşılması için plan hazırlar. ● Tereke ile ilgili dava ve takiplerde miras ortaklığını temsil eder. ● Miras bırakılanla birden fazla hısımlık bağı olanlar, her hısımlık bağı için ayrı ayrı miras payı alırlar. ● Açtığı ya da aleyhine açılan davaları ve takipleri mirasçılara bildirir. ● Sıhri hısımların halefiyet yoluyla mirasçı olabilmeleri mümkün değildir. BORÇLAR HUKUKU Edim Türleri Borçluya Getirdiği Yükümlülük Bakımından Benzerlerinden Ayrılmış Olup Olmamaları Bakımından Bölünebilirlik Bakımından ● Verme edimi ● Bölünebilir edim ● Yapma edimi ● Bölünemez edim ● Parça edimi (dünyada tek) ● Cins edimi ● Yapmama edimi Borçlunun Mal Varlığına Yönelip Yönelmemesi Bakımından ● Şahsi edim ● Ani edim ● Maddi edim ● Devri edim ● Sürekli edim Hukuki İşlem Türleri Tek Taraflı İki veya Çok Taraflı ● Ulaşması gerekli (öneri, kabul) ● Tek tarafa borç yükleyen sözleşmeler (bağışlama, kefalet) ● Ulaşması gerekli olmayan (El yazısı ile vasiyetname) ● Tam iki tarafa borç yükleyen sözleşmeler (Trampa, satım) Süreklilik Bakımından Aşırı Yararlanma (Gabin) Mal Varlığına Etkileri Bakımından ● Taahhüt İşlemleri ● Tasarruf işlemleri ● Eksik iki tarafa borç yükleyen sözleşmeler (vedia, karz, ariyet) ● Müzayaka hâli (Zor durumda 1 yıl içinde olma) → bu durumun ortadan sözleşkalktığı tarihten itibaren menin ● Hiffet (Hafiflik) hâli → öğren- hükümsüzlüğü istemeden itibaren nebilir. ● Tecrübesizlik hâli → öğrenmeden itibaren İrade ile Beyan Arasında Uyumsuzluk Hâlleri ● Tek tarafın isteği ile yaratılan uyumsuzluk Latife beyanı Zihni kayıt Kusursuz Sorumluluk Halleri Adam çalıştıranın kusursuz sorumluluğu ● İki tarafın İsteği ile yaratılan uyumsuzluk Muvazaa Yanılma Hayvan bulunduranın sorumluluğu Yapı malikinin sorumluluğu X Ev başkanının kusursuz sorumluluğu Taşınmaz sahibinin kusursuz sorumluluğu X Motorlu araç işletenin kusursuz sorumluluğu Geciktirici şart – Bozucu şart ● Cayma Parası Borçlunun sözleşmeyi yapmaktan pişmanlık duyması hâlinde sözleşmeden vazgeçmek için önceden verdiği ve geri istenemeyen para Borç İlişkisini Sona Erdiren Durumlar ● Dönme ● İptal İhtiyaç Yayıncılık Korkutma İradi – İradi olmayan Şart Olumlu şart – Olumsuz şart Ceza Koşulu X Sözleşmenin yapılmış olduğunun teyidi. ● Fesih Aldatma Yaratılan Şartın Türleri ● Bağlanma Parası ● Bozma İstemeden Şarta Bağlı Borçlar Kurtuluş Kanıtı Getirilmesi ● Bilmeden ve Uyumsuzluk ● Rücu 6 Seçimlik Ceza Koşulu İfaya Eklenen Ceza Koşulu Dönme Ceza Koşulu Borcu Sona Erdiren Nedenler ● İfa ● Kusursuz imkansızlık ● İbra ● Takas ● Yenileme ● Zaman aşımı ● Alacaklı ve borçlu sıfatının birleşmesi ● Aşırı ifa güçlüğü İhtiyaç Akademi İ n! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın TİCARET HUKUKU TİCARİ İŞLER TTK Madde 3’e Göre Ticari İş TTK Madde 19’a Göre Ticari İş TTK’de Düzenlenen Ticari İşletmeyi İlgilendiren Muamele Fiil ve İşlemler Hususlar (Mutlak Ticari İş) ● TTK’de düzenlenen işler ticari işletmeyle ilgili olsun ya da olmasın ticari iş sayılır. ● Bir ticari işletmeyi ilgilendiren işler mutlak ticari işler içinde sayılmasa bile ticari iştir. ● Ör. Öğrencilerin bono, çek, poliçe düzenlemesi Ticari İşletmenin Özellikleri ● Gelir sağlamayı hedef tutma ● Esnaf faaliyeti sınırlarını aşma ● Devamlılık ● Bağımsızlık Bir Taraf İçin Ticari Sayılan İşler Ticari İş Karinesi ● Tüzel kişi tacirin adi iş alanı olmayıp her türlü işi ● Taraflardan yalnızca ticari iştir. Gerçek kişi tacirlerin ise şu iki hâlde ticari biri tacir ise yapılan iş yapmayıp adi iş yaptıkları kabul edilir: işin ticari iş sayılabilİşin hâlin icabından anlaşılan durumlarda (nişan- mesi için aralarında mutlaka SÖZLEŞME lanma, düğün gibi) olmalıdır. Tacirin yaptığı işin ticari iş olmadığını beyan etmesi hâllerinde (evi için mobilya satın alması) Bağımlı Tacir Yardımcıları Bağımsız Tacir Yardımcıları ● Ticari temsilci ● Simsar ● Ticari vekil ● Acente ● Pazarlamacı ● Komisyoncu 10 yıllık koruma süresinin bitiminden itibaren 6 ay içinde yenilenmeyen markalar üzerindeki haklar sona erer. Ticaret Şirketlerinde Ortakların Sorumluluğu ● Adi Şirket: Doğrudan (1. dereceden), sınırsız, müteselsil ● Kolektif şirket: Dolaylı (2. dereceden), sınırsız, müteselsil ● Komandit Şirket: Dolaylı (2. dereceden), komandite ortak sınırsız ve müteselsil, komanditer ortak sınırlı ve adi ● Limitet Şirket: Şirkete karşı sınırlı ve adi ● Anonim Şirket: Şirkete karşı sınırlı ve adi Şirketin Kişi Unsuru ● Anonim Şirket: 1 veya daha fazla gerçek ya da tüzel kişi ● Limitet Şirket: En az 1, en çok 50 gerçek veya tüzel kişi ● Kolektif Şirket: En az 2 gerçek kişi ● Kooperatif: En az 7 gerçek veya tüzel kişi ● Adi/Paylı Komandit Şirket: En az 1 komandite (gerçek kişi), en az 1 komanditer (gerçek veya tüzel kişi) Genel Özellikleri ile Kambiyo Senetleri Poliçe Kambiyo senedidir. Keşideci, lehdar, Havaledir. Kredi Vade muhatap vardır. vasıtasıdır. bulunur. Bono Kambiyo senedidir. Keşideci ve lehdar vardır. Çek Kambiyo senedidir. Keşideci, lehdar, Havaledir. Ödeme muhatap vardır. aracıdır. Ödeme vaadidir. Kredi Vade vasıtasıdır. bulunur. Vade yoktur. EMRE YAZILI SENETLERDE DEFİLER Mutlak Defiler Nispi Defiler Senet Metninden Anlaşılan Senedin Hükümsüzlüğüne Dayanan Defiler Defiler Borçlu ile Alacaklı Hamil Arasındaki İlişkiden Kaynaklanan Defiler Herkes tarafından herkese karşı ileri sürülebilen defilerdir. Hükümsüzlük sebebi kendinde gerçekleşen kişi tarafından herkese karşı ileri sürülebilen defilerdir. Bunlar borçlu ile alacaklı arasında herhangi bir kayıt ve şarta bağlı olmaksızın ileri sürülebilir. ● Senedin zaman uğramış olması ● Yetkisiz temsil ● Vadenin gelmemiş olması aşımına ● Ciro zincirinin kopukluğu ● Senetteki zorunlu unsurlardan birinin eksikliği ● Ehliyetsizlik ● İmzanın sahteliği ● İmzanın cebirle attırılmış olması Borçlu ile Senedi Düzenleyen Veya Önceki Hamiller Arasındaki İlişkiden Kaynaklanan Defiler Kural olarak bu defiler alacaklı hamile karşı ileri sürülemez. (İstisnası: Alacaklı hamil senedi iktisap ederken bilerek borçlunun zararına hareket etmiş ise ileri sürülebilir) Kabul etmeme protestosu çekme süresi Ödememe protestosu çekme süresi Belli bir tarihte ödenecek vadeli poliçe Vadeye kadar Vade + 2 iş günü içinde Keşide tarihinden belli bir müddet sonra ödenecek vadeli poliçe Vadeye kadar Vade + 2 iş günü içinde Kabul etme aşaması yoktur. Keşide tarihinden itibaren 1 yıl içinde Keşide tarihinden itibaren 1 yıla kadar Vade + 2 iş günü içinde Görüldüğünde ödenecek vadeli poliçe Görüldükten belli bir süre sonra ödenecek vadeli poliçe İhtiyaç Akademi 7 İhtiyaç Yayıncılık İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! HUKUK Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın HUKUK İCRA VE İFLAS HUKUKU İcra mahkemesinin başlıca görevleri şunlardır: Genel Mahkemelerde görülen takip hukukuna ilişkin dava ve işler şunlardır: ● İcra dairesinin işlemlerine karşı yapılan şikâyetleri incelemek ● Alacaklının takibine karşı borçlunun itirazı üzerine alacaklının, bu itirazın kaldırılması talebini karara bağlamak ● İtirazın iptali davası ● Hacizde ve iflasta mal masanın elindeyse istihkak davalarını incelemek ● Menfi (olumsuz) tespit davası ● İstihkak davasına karşı açılan iptal davalarına bakmak ● İhtiyati haciz istemi ● Takibin iptal ve talikine karar vermek ● İflas davası ● Boçtan kurtulma davası ● Sıra cetveline itiraz ● İhtiyati haciz kararına itiraz ● Tasarrufun iptali davası ● İcra ve iflas suçlarını incelemek ve ceza vermek ● Kıymet takdirine ilişkin şikâyetleri incelemek ● Başvurma harcı ● Peşin harç: İlamlı takiplerde alınmaz. ● 6183 sayılı Kanun uyarınca, vergi dairelerince yapılan taşınmaz ihalesinin feshine yönelik şikâyetleri incelemek ● Tahsil harcı ● İcranın harcı ● İlamlı icrada icranın geri bırakılmasına bakmak yerine Yardımcı Organlar Resmî Organlar Özel Organlar ● İcra dairesi ● İcra dairesi ● Savcılar ● İflas dairesi ● Birinci alacaklılar toplantısı ● Adalet müfettişleri ● İcra mahkemesi ● Bölge adliye mahkemeleri ● Ticaret mahkemesi İlamsız icra çeşitleri: ● Genel haciz yolu ile takip ● Kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takip ● Kiralanan gayrimenkulün cebrî icra yolu ile tahliyesi ● İkinci alacaklılar toplantısı ● Yargıtayın ilgili hukuk dairesi Genel Haciz Yoluyla Takip ● İflas idaresi ● İflas bürosu Ödeme emri Takip talebi Ödeme emrine itiraz Borca itiraz ● İşlemin kanuna aykırı olması ● İşlemin olaya uygun olmaması ● Bir hakkın yerine getirilmemesi ● Bir hakkın sebepsiz sürüncemede bırakılması * Bir hakkın yerine getirilmemesi, nedensiz sürüncemede bırakılması ve kamu düzenine aykırılık 7 günlük şikâyet süresine tabi değildir. İmzaya İtiraz İtirazın geçici kaldırılması İtirazın kesin davası ● Ödeme emrine itirazın hükümden düşürülmesi ile ödeme emri kesinleşir. Alacaklı ödeme emrinin tebliğinden itibaren 1 yıl içinde haciz isteyebilir. ● Feragat harcı: Borçluya yükletilmez. İmzaya itiraz Borca İtiraz İtirazın iptali davası Borçluya İcra dairesinin işlemleri şu sebeplerle icra mahkemesine şikâyet edilebilir: İflas Teşkilatı ● Genel mahkemeler ● Yargıtayın icra iflas daireleri ● Cezaevleri harcı: yükletilmez. getirilmesi Asıl Organlar ● İcra mahkemesi ● Takibe başlanmadan önce ihtiyati haciz kararının kaldırılması istemi İcra Takip Harçları: ● Alacağı ipoteğe bağlanmış bir alacaklının borcu almaktan ve ipoteği çözmekten kaçınması hâlinde, ipotek kaydının terkinini istemek İcra Teşkilatı ● İflasta malın üçüncü kişinin elinde olması durumunda üçüncü kişiye karşı açılacak istihkak davası Borçtan kurtulma davası ● Son aşama paraların paylaştırılmasıdır. Birden fazla alacaklı varsa icra dairesi sıra cetveli düzenler. İlgililer sıra cetvelinin tebliğinden itibaren sıra cetveline 7 gün içinde şikayet yolu ya da itiraz davası ile karşı koyabilirler. İcra takibi sonunda alacağını tam alamayan alacaklıya, ödenmeyen alacak kısmı için borç ödemeden aciz belgesi verilir. Sıra cetveli kesinleşmeden paralar paylaştırılmaz. ● Kesin haciz, muvakkat haciz, tamamlama haczi, ilave haciz ve ihtiyati haciz olmak üzere dört tür haciz vardır. ● GHYT’de haciz aşamasından sonra satış aşaması gelir. Haczolunan mal bir taşınır ise hacizden itibaren 6 ay, taşınmaz ise hacizden itibaren 1 yıl içinde alacaklı satış istemelidir. İflasın açılmasıyla durmayan takipler şunlardır: İflasın açılmasına rağmen durmayan davalar şunlardır: ● Rehnin paraya çevrilmesi yoluyla takipler ● Tahliye davaları ● Çocuk teslimi ve çocukla kişisel ilişki kurulmasına ilişkin ilamların icrası ● Nafaka davaları ● Müflis aleyhine başlamış ilamsız tahliye takipleri ve borçlunun şahsına ilişkin takipler ● Vücut üzerinde ortaya çıkan zararlardan doğan tazminat davaları ● Ceza davaları ● Evlenmeye ve şahsi durumlara ilişkin davalar ● RPÇYT hakkında açılan hukuk davaları ● Şeref ve haysiyete saldırıdan doğan davalar İhtiyaç Yayıncılık 8 İhtiyaç Akademi İ n! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Ordinalist Yaklaşımın Varsayımları ● Tercihlerde Doyumsuzluk Varsayımı nedeniyle farksızlık eğrileri negatif eğimlidir. ● Tercihlerde Doyumsuzluk Varsayımı nedeniyle farksızlık eğrileri orijinden uzaklaştıkça elde edilen fayda artar. ● Tercihlerde Bütünlük Varsayımı gereği, tüketici mal ve hizmet sepetlerinden birini seçebilir veya sepetler arasında kayıtsız kalabilir. ● Tercihlerde Geçişlilik Varsayımı gereği, farksızlık eğrileri birbirini kesmez. Fiyat - Tüketim Eğrisi, Talep Esnekliği İlişkisi ● Talep esnekliği sıfır ise fiyat - tüketim eğrisi dik çizilir. ● Talep esnekliği sıfırla bir arasında ise fiyat - tüketim eğrisi pozitif eğimli çizilir. ● Talep esnekliği bir ise fiyat - tüketim eğrisi yatay eksene paralel çizilir. ● Talep esnekliği birden büyük ise fiyat - tüketim eğrisi negatif eğimli çizilir. ● Talep esnekliği sonsuz ise fiyat - tüketim eğrisi çizilemez. Gelir - Tüketim Eğrisi, Gelir Esnekliği İlişkisi ● Gelir - tüketim eğrisi pozitif eğimli ise eksenlerde yer alan malların gelir esnekliği sıfırdan büyüktür. ● Gelir - tüketim eğrisi orijinden geçen pozitif eğimli doğru ise eksenlerde yer alan malların gelir esnekliği birdir. ● Gelir - tüketim eğrisi pozitif eğimli ve yatay eksene bükümlü ise yatay eksendeki malın gelir esnekliği birden büyük, düşey eksendeki malın gelir esnekliği ise birden küçüktür. ● Gelir - tüketim eğrisi yatay ise yatay eksendeki malın gelir esnekliği sıfırdan büyük, düşey eksendeki malın gelir esnekliği ise sıfırdır. ● Gelir - tüketim eğrisi negatif eğimli ise yatay eksendeki malın gelir esnekliği sıfırdan büyük, düşey eksendeki malın gelir esnekliği ise sıfırdan küçüktür. Gossen Kanunları ● I. Gossen Yasası: Azalan Marjinal Fayda Yasası ● II. Gossen Yasası: Eş Marjinal Fayda İlkesi ● III. Gossen Yasası: Faydanın Kıtlıktan Doğması İhtiyaç Akademi ● Giffen mallar, düşük malların özel bir türüdür. Bu anlamda her Giffen Mal bir düşük maldır ancak her düşük mal bir Giffen Mal değildir. Normal Mal Düşük mal Gelir etkisi Negatif Pozitif İkame etkisi Negatif Negatif ● Normal mallarda talep eğrisi her zaman negatif eğimlidir çünkü fiyattaki düşmeye bağlı olarak tüketicinin talep miktarı, hem gelir etkisi hem de fiyat etkisi nedeniyle artar. Bu nedenle toplam etki her zaman negatiftir. normal mallar G.E. + İ.E. - - .E. & T- ● Düşük mallarda talep eğrisinin şekli, pozitif gelir etkisi ile negatif ikame etkisine bağlıdır. ● Pozitif gelir etkisi, negatif ikame etkisinden küçük ise toplam etki negatif olur. Bu nedenle düşük malların talep eğrisi negatif eğimlidir. düşük mallar G.E. < İ.E. - + .E. & T- ● Pozitif gelir etkisi, negatif ikame etkisinden büyükse toplam etki pozitif olur. Bu nedenle talep eğrisinin pozitif eğimli olduğu bu durum, Giffen malları için geçerlidir. Giffen malları G.E. > İ.E. - + .E. & T+ ● Kısa dönem üretim analizinde Azalan Verimler Yasası geçerlidir. Bunun nedeni, kısa dönemde firma için tek değişken faktörün bulunması ve ilgili faktörün verimliliğinin belirli bir düzeyden sonra azalmasıdır. APL MPL I II III a b APL 0 c L L MPL ● Kısa dönemde üretimin üç bölgesi analizine göre firma üretimini ikinci bölge içerisinde belirler. İkinci bölgenin başında marjinal ürün ile ortalama ürün birbirine eşit, bölgenin sonunda ise marjinal ürün sıfır olur. ● Uzun dönem üretim analizinde firma için Ölçek Verimi geçerlidir. Bunun nedeni, uzun dönemde tüm faktörlerin değişken olması ve Azalan Verimler Yasasının ortadan kalkmasıdır. Ayrıca uzun dönem üretim analizine Eş Ürün Eğrisi Analizi adı verilir. Eş Ürün Eğrisi Analizine göre üretici dengesi, eş ürün eğrisinin eş maliyet doğrusuna teğet olduğu noktada sağlanır. 9 ● Tipik bir üretim olanakları eğrisi orijine göre içbükey çizilir ve eğri üzerinde sol yukarıdan sağ aşağıya doğru hareket edildikçe marjinal dönüşüm oranı, fırsat maliyeti ve eğim artar. Eğer üretim olanakları eğrisi negatif eğimli doğrusal olursa marjinal dönüşüm oranı, fırsat maliyeti ve eğim sabit olur. Eğer üretim olanakları eğrisi orijine göre dışbükey olursa marjinal dönüşüm oranı, fırsat maliyeti ve eğim azalan olur. ● Bireysel talep eğrileri, marjinal fayda eğrileri ile özdeştir. Ayrıca bireysel talep eğrileri, fiyat - tüketim eğrisi yardımıyla elde edilir. Bu anlamda talep eğrisi üzerindeki her noktada fayda maksimize edilmiştir. ● Talep eğrilerinin negatif eğimli olmasının nedenleri; ikame etkisi, gelir etkisi ve Azalan Marjinal Fayda Yasasıdır. ● Farksızlık eğrisi pozitif eğimli olursa eksenlerde yer alan mallardan biri iyi mal, diğeri ise kötü mal olur. Ayrıca söz konusu farksızlık eğrileri iyi malın bulunduğu eksene doğru kıvrım yapar. Pozitif eğimli bir farksızlık eğrisi üzerinde doyumsuzluk (daha çok olanın daha aza tercih edilmesi) varsayımı ihlal edilir. ● Fayda analizine göre tüketici dengesi, farksızlık eğrisinin bütçe doğrusuna teğet olduğu noktada sağlanır. Eğer özel şekilli farksızlık eğrileri çizilirse denge için köşe dengesi çözümüne gidilir ve denge, eksenlerden birinde sağlanır. ● Bir firmanın arz eğrisi, ilgili firmaya ait olan marjinal maliyet eğrisinin ortalama değişken maliyet eğrisi üzerinde kalan kısmı ile özdeştir. Marjinal maliyet eğrisinin belirli bir düzeyden sonra pozitif eğimli hâle gelmesi yani yukarıya doğru eğimli olmasının temel nedeni ise üretimde Azalan Verimler Yasasının varlığıdır. ● Devletin uyguladığı götürü vergi uygulaması arz eğrisini etkilemez. Spesifik vergi uygulaması arz eğrisinin paralel sola kaymasına, ad valorem vergi uygulaması ise arz eğrisinin eğiminin değişerek sola kaymasına neden olur. ● Telafi edilmiş talep eğrisi, alışılagelmiş (bilinen) talep eğrisini etkileyen gelir ve ikame etkilerinden, gelir etkisinin analiz dışı bırakılması sonucu elde edilir. İkame etkisi daima negatifken gelir etkisi malın özelliğine göre pozitif veya negatif olabilir. Bilinen (alışılmış) talep eğrisi, bu iki etkinin kuvvetine göre şekillenir ancak telafi edilmiş talep eğrisi yalnızca ikame etkisini dikkate alır. Bu nedenle tüm mal türleri için telafi edilmiş talep eğrisi negatif eğimlidir. Telafi edilmiş talep eğrileri pozitif gelir etkisinden arındırıldığı için ve sadece ikame etkisini yansıttığı için alışılmış talep eğrisinden daha diktir. İhtiyaç Yayıncılık İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İKTİSAT Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İKTİSAT Cobb - Douglas Üretim Fonksiyonu ● İkame esneklik katsayısı 1’e eşittir (k = 1). ● Orijine göre dışbükey eş ürün eğrisini yansıtan uzun dönem üretim fonksiyonudur. x z q = f(K,L) = A.K . L şeklinde ifade edilir. ● Cobb-Douglas Üretim Fonksiyonuna değişken oranlı üretim fonksiyonu da denir. x + z > 1 ⇒ ölçeğe göre artan getiri x + z = 1 ⇒ ölçeğe göre sabit getiri x + z < 1 ⇒ ölçeğe göre azalan getiri Doğrusal Üretim Fonksiyonu ● İkame esneklik katsayısı sonsuzdur (k = ∞ ). ÜRETİM FONKSİYONLARI İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın ● Her iki ekseni kesen negatif eğimli doğrusal eş ürün eğrisini yansıtan uzun dönem üretim fonksiyonudur. q = f(K, L) = aK + bL şeklinde ifade edilir. ● Doğrusal üretim fonksiyonlarında her zaman ölçeğe göre sabit getiri vardır. Leontief Üretim Fonksiyonu ● Eksenlere paralel olan ve 90°lik açı yapan L şeklindeki eş ürün eğrisini yansıtan uzun dönem üretim fonksiyonudur. q = (K, L) = min(aL, bK) şeklinde ifade edilir. ● Leontief Üretim Fonksiyonuna sabit oranlı üretim fonksiyonu da denir. ● Bu tip fonksiyonlarda ölçeğe göre getiriden bahsedilemez. CES Tipi Üretim Fonksiyonu ● İkame esnekliği katsayısı, k = P P ● q = f(K, L) = [K + L ] (1/E) 1 dir. 1– P şeklinde ifade edilir. ● CES tipi üretim fonksiyonunda ölçeğin getirisi E ve P parametrelerine bağlıdır. P/E > 1 ⇒ ölçeğe göre artan getiri P/E = 1 P/E < 1 ⇒ ⇒ ölçeğe göre sabit getiri ölçeğe göre azalan getiri ● TC ve TVC eğrilerinin önce yavaş, daha sonra hızla artmasının nedeni, Azalan Verimler Yasasının varlığıdır. ● TC ile TVC arasındaki fark, her üretim düzeyi için toplam sabit maliyete (TFC) eşittir. TC – TVC = TFC ● AC eğrisi ile AVC eğrisinin arasındaki bölge AFC’ye eşittir. AC – AVC = AFC ● AC eğrisi ile AVC eğrisi artan durumdayken birbirine yaklaşır. Bunun nedeni, üretim birimi başına düşen ortalama sabit maliyetin (AFC) orijine göre dışbükey biçimde olması yani sol yukarıdan sağ aşağıya indikçe değerinin düşmesidir. ● Ortalama değişken maliyetin (AVC) minimum olduğu üretim düzeyinde ortalama maliyet (AC) eğrisi, ortalama sabit maliyetin (AFC) etkisiyle azalmaya devam eder. İhtiyaç Yayıncılık ● Marjinal maliyet, toplam maliyetin veya toplam değişken maliyetin türevine eşittir. ● MC eğrisi, AVC ve AC eğrilerini minimum noktasında keser. ● MC eğrisinin AVC eğrisini kestiği minimum noktasında AC azalır. MC eğrisinin AC eğrisini kestiği minimum noktasında AVC artar. ● MC eğrisi AVC’nin altında iken AVC azalır, üstünde iken AVC artar. ● MC eğrisi AC’nin altında iken AC azalır, üstünde iken AC artar. ● Firma, ortalama maliyetin azalan bölgesinde üretim yapıyorsa eksik kapasite söz konusudur. ● Firma, ortalama maliyetin minimum bölgesinde üretim yapıyorsa tam kapasite söz konusudur. ● Firma, ortalama maliyetin artan bölgesinde üretim yapıyorsa aşırı kapasite söz konusudur. ● Pozitif dışsal ekonomiler ortalama maliyetleri aynı üretim düzeyi için düşürür ve uzun dönem ortalama maliyet (LRAC) eğrisi aşağı kayar (miktar eksenine yaklaşır). Negatif dışsal ekonomiler ise ortalama maliyetleri aynı üretim düzeyi için artırır ve uzun dönem ortalama maliyet (LRAC) eğrisi yukarı kayar (miktar ekseninden uzaklaşır). ● Üretimin I. Bölgesi: Marjinal maliyet, ortalama maliyetten küçüktür (MC < AC). Bu bölgede ortalama maliyet eğrisi azalandır, marjinal maliyet ise önce azalan daha sonra artan eğimli bir eğridir. ● Üretimin ll. Bölgesi: Marjinal maliyet, ortalama maliyetten büyük veya ortalama maliyete eşittir (MC ≥ AC). Bu bölgede ortalama maliyet ve marjinal maliyet eğrileri artandır. ● Üretimin lll. Bölgesi: Marjinal maliyet, ortalama maliyetten büyüktür (MC > AC). Bu bölgede ortalama maliyet ve marjinal maliyet eğrileri artandır. ● LRAC eğrisinin negatif eğimli olduğu durumda, firma için ölçeğe göre artan getiri söz konusudur. SRAC eğrisi azalırken LRAC eğrisine teğet olur. Kısa dönem marjinal maliyet (SRMC) eğrisi, bu teğet noktasının sağında (altında) SRAC’yi minimum noktasında keser. ● LRAC eğrisinin yatay olduğu durumda, firma için ölçeğe göre sabit getiri söz konusudur. SRAC eğrisi, LRAC eğrisine minimum noktasında teğet olur ve kısa dönem marjinal maliyet (SRMC) eğrisi, bu teğet noktasında SRAC’yi keser. ● LRAC eğrisinin pozitif eğimli olduğu durumda, firma için ölçeğe göre azalan getiri söz konusudur. SRAC eğrisi artarken LRAC eğrisine teğet olur. Kısa dönem marjinal maliyet (SRMC) eğrisi, bu teğet noktasının solunda SRAC’yi (minimum noktasında) keser. ● Tüm piyasalarda dengenin sağlanmasının yani kâr maksimizasyonunun iki temel koşulu vardır: MR = MC olmalıdır. MC pozitif eğimli olmalıdır. ● Kısa dönemde tüm piyasalarda, bir firma için 3 sonuç vardır. Sonucun belirlenmesi için ise ortalama maliyet (AC) eğrisi ile fiyat (P) ilişkisine bakılır. Aşırı kâr ⇒ P > AC Normal kâr ⇒ P = AC Zarar ⇒ P < AC 10 İhtiyaç Akademi İ Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Tam Rekabet Piyasasının Varsayımları ● Atomisite Varsayımı: Piyasada alıcı ve satıcı sayısının çok olmasıdır. ● Mobilite Varsayımı: Piyasaya giriş ve çıkışın serbest olmasıdır. ● Homojenlik Varsayımı: Malın, hangi firma tarafından üretilirse üretilsin birbirinin aynısı olmasıdır. ● Şeffaflık (Açıklık) Varsayımı: Üretici ve tüketicilerin kendi lehine olan her türlü bilgiye sahip olmasıdır. ● Bir piyasada mobilite varsayımı geçerli ise bu piyasada uzun dönemde, daima normal kâr var demektir. ● Tam rekabet piyasası ile monopolcü rekabet piyasası haricindeki diğer tüm piyasa yapılarında, mobilite varsayımının ihlal edilmesi nedeniyle uzun dönemde aşırı kâr söz konusudur. ● Tam rekabet piyasasında fiyat, piyasa talep eğrisi ile piyasa arz eğrisinin kesiştiği noktada belirlenir. ● Oyun Teorisindeki “Mahkumlar Açmazı (Tutuklu İkilemi)”nin bulunduğu oyunlardaki temel varsayım iki oyuncu arasında iletişimin bulunmaması ve oyuncuların iş birliği yapma imkânının olmamasıdır. Ancak burada sonucu belirleyen asıl neden tarafların birbirine güvenmemesidir. ● Nash Dengesi; bir tarafın, rakiplerinin kararlarının veri olduğu varsayımında kendisi için yapabileceğinin en iyisini gerçekleştirdiği durumdur. Hâkim strateji ise bir tarafın, rakipleri ne yaparsa yapsın kendisi için yapabileceğinin en iyisini gerçekleştirdiği durumdur. Ayrıca Nash Dengesinin sağlanabilmesi için tarafların hâkim stratejiye sahip olması gerekmez. Oyunda yer alan bir tarafın en az getiri sağlayacak şekilde strateji benimsemesine ise minimumların maksimumlaştırılması veya maksimin stratejisi adı verilir. Cournot Modeli ● Firmalar arası rekabet miktar üzerinden olur. Her düopolcü, rakibin piyasaya sürdüğü mal miktarını değiştirmeyeceğini varsayarak hareket eder. ● Bu piyasa yapısında, firmanın veya tüketicinin fiyatı değiştirme gücü yoktur. Firmalar veya tüketiciler fiyat kabul edici durumundadır. ● Tam rekabet piyasasında firmanın malına olan talep eğrisi (firmanın karşı karşıya kaldığı talep eğrisi) yatay eksene paralelken piyasa talep eğrisi negatif eğimlidir. ● Piyasada her iki firma da tam rekabet üretim düzeyinin 1/3 ü kadar üretim yapar ve toplam piyasa talebinin 2/3 ü karşılanır. ● Tam rekabet piyasasında, Bertrand Modeli P = D = AR = MR dir. ● Bertrand Modeline göre firmalar arası rekabet, fiyat üzerinden olur. Firmalar rakiplerinin fiyat düzeyini değiştirmeyeceğini varsayarak hareket ederler. Talep (D) eğrisi, AR ve MR eğrileri ile özdeştir. ● Toplam hasılat toplam maliyet yaklaşımına göre tam rekabetçi firma, toplam maliyet eğrisinin eğimi ile toplam hasılat eğrisinin eğiminin birbirine eşit olduğu üretim düzeyinde kârını maksimize eder. ● Marjinal hasılat marjinal maliyet yaklaşımına göre firmanın kâr maksimizasyonunu sağladığı noktada MR = MC olmalıdır. Bu nokta aynı zamanda firmanın zararını minimize ettiği noktadır. Uzun dönem denge 6 44 4 4 4 4 44 7 4 4 4 4 4 4 44 8 D = P = AR = MR = MC = AC 1 444 4 44 2 4 4 4 4 44 3 K›sa dönem denge ● Tam rekabetçi firma için üretici fazlası, toplam hasılat ile toplam değişken maliyetin farkına eşittir. Üretici fazlası = TR – TVC Tam rekabetçi endüstri için üretici fazlası, firma sayısı (N) ile üretici fazlasının çarpımına eşittir. Endüstri için üretici fazlası = N • (TR – TVC) ● Monopol gücü ölçülürken Lerner Endeksi kullanılır. Talebin fiyat esnekliğinin tersi Lerner Endeksine eşittir. P – MC 1 = P | ed | ● Lerner Endeksi 0 ile 1 arasında değer alır (0 < L < 1). Lerner Endeksi 1’e yaklaştıkça talebin fiyat esnekliği 0’a yaklaşır. Bu durumda monopol gücü artar. ● Tekelci rekabet koşullarının geçerli olduğu bir piyasada, piyasaya yeni firmaların girmesinin etkisi: Piyasada faaliyet gösteren bir firmanın talep eğrisi daima sola kayar. Piyasa talep eğrisi daha yatık hâle gelir. ● Tekelci rekabet koşullarının geçerli olduğu bir piyasada faaliyet gösteren bazı firmaların üretimden çekilmesinin etkisi: Piyasada faaliyet gösteren bir firmanın talep eğrisi daima sağa kayar. Piyasa talep eğrisi daha dik hâle gelir. İhtiyaç Akademi 11 ● Bertrand Modelinde denge üretim ve fiyat düzeyi, tam rekabet piyasası denge üretim ve fiyat düzeyine eşittir. Edgeworth Modeli ● Edgeworth Modelinin en önemli sonucu, diğer modellerdeki gibi kararlı bir denge noktasının olmamasıdır. Fiyat rekabetinin sonucunda fiyat ve üretim sürekli dalgalanır ve bu nedenle de kararlı bir denge söz konusu olmaz. Chamberlin Modeli ● Chamberlin Modelinin diğer modellerden farkı, firmaların safça hareket etmeyip hatalı öngörülerinden ders çıkarmalarıdır. Her firma, rakip firmanın üretim düzeyini değiştireceğini bilir ve ona göre üretim miktarını belirler. ● Chamberlin Modelinde firmalar, en iyi durumun monopol üretim düzeyini paylaşmak olduğunu bilir ve her firma monopol üretim düzeyinin yarısı kadar üretim yapar. Buna göre toplam üretim ve fiyat, monopol üretim ve fiyatına eşit olur. Stackelberg Modeli ● Stackelberg Modeline göre piyasadaki firmalardan biri lider konumundayken diğer firmanın takipçi olduğu kabul edilir. Buna göre lider firma toplam talebin 1/2 si kadar üretim yaparken takipçi firma toplam talebin 1/4 ü kadar üretim yapar. Sonuçta piyasa talebinin 3/4 ü karşılanmış olur. Sweezy Modeli ● Oligopolde fiyat katılığını açıklar. Sweezy Modelinde firmalar, rakiplerinin fiyat düşüşlerini takip ederken fiyat artışlarını takip etmezler. ● Firmalar fiyat düşüşlerine duyarlı, fiyat artışlarına ise duyarsızdır. ● MR eğrisi kesiklidir (sürekli değildir). İhtiyaç Yayıncılık İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İKTİSAT REKABETÇİ OLİGOPOL TEORİLERİ n! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İKTİSAT ● Klasik iktisatçılar, ekonomiye müdahale edilmesine karşı çıkmış “Bırakınız yapsın, bırakınız geçsin.” prensibini benimsemişlerdir. Klasik İktisada göre para ve maliye politikaları etkisizdir. ● Monetarist Yaklaşım mensupları ise genel olarak ekonomiye müdahale edilmemesi gerektiğini savunmuş, müdahalenin gerekli görüldüğü durumlarda ise maliye politikası yerine para politikasının uygulanması gerektiğini belirtmişlerdir. Bu anlamda Monetarist İktisada göre para politikası etkili, maliye politikası ise dışlama etkisi nedeni ile etkisizdir. ● Keynesyen iktisatçılar, efektif talebi artırmak için para ve maliye politikalarının uygulanması gerektiğini savunmuşlardır. Keynesyen İktisada göre maliye politikası para politikasından daha etkindir. ÇARPAN TABLOSU Kapalı Ekonomi Vergi Otonom Vergi Gelire Bağlı Vergi Otonom Vergi Gelire Bağlı Harcama çarpanı 1 1-c 1 1 - c (1 - t) 1 1-c+m 1 1 - c (1 - t) + m Vergi çarpanı -c 1-c -c 1 - c (1 - t) -c 1-c+m -c 1 - c (1 - t) + m Transfer çarpanı c 1-c c 1 - c (1 - t) c 1-c+m c 1 - c (1 - t) + m Denk bütçe çarpanı 1-c =1 1-c 1-c 1 - c (1 - t) 1-c 1-c+m 1-c 1 - c (1 - t) + m GSMH – Amortisman SMH – Dolaylı Vergiler + Sübvansiyonlar MG – Kurumlar Vergisi – Dağıtılmayan kurum kârları – Sosyal güvenlik kesintileri + Transfer ödemeleri + Kamudan alınan faizler Yatırımlar (I) Tasarruf (S) SIZINTILAR HARCANABİLİR KİŞİSEL GELİRİ ELDE ETME GSYİH + NFG Açık Ekonomi ENJEKSİYONLAR Vergiler (T) İthalat (M) Kamu harcamaları (G) Kişisel Gelir – Dolaysız vergiler İhracat (X) IS – LM Modelinde Eğim şeklindedir. ● Yatırımların faize duyarlılığı (b) arttıkça IS eğrisi yatıklaşır. b↑ & IS eğrisi yatıklaşır. b↓ & IS eğrisi dikleşir. ● Harcama çarpanının (k0) değeri arttıkça IS eğrisi yatıklaşır. k0↑ & IS eğrisi yatıklaşır. k0↓ & IS eğrisi dikleşir. ● LM eğrisinin eğimi, k şeklindedir. h Maliye ve Para Politikalarının Birlikte Kullanılması ve Sonuçları ● LM eğrisinin dik veya daha yatık olması, para talebinin gelire duyarlılığına (k) ve para talebinin faize duyarlılığına (h) bağlıdır. k↑ & LM eğrisi dikleşir. k↓ & LM eğrisi yatıklaşır. h↑ & LM eğrisi yatıklaşır. h↓ & LM eğrisi dikleşir. Maliye Politikası Genişletici Daraltıcı Y , i belirsiz, Y belirsiz, i , I , I belirsiz, C C belirsiz Y belirsiz, i , I , Y , i belirsiz, C belirsiz I belirsiz, C Genişletici -1 ko : b Para Politikası ● IS eğrisinin eğimi, Harcanabilir Kişisel Gelir ● LM eğrisi pozitif eğimlidir. ● IS eğrisi negatif eğimlidir. Daraltıcı İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın BP Eğrisinin Eğimi i i ● Marjinal ithalat eğilimi ● Sermaye hareketliliğinin, ülke içi faiz oranı ve ülke dışı faiz oranı arasındaki farka olan duyarlılığı İhtiyaç Yayıncılık i BP BP BP eğrisinin eğimini iki unsur belirler: BP 0 Tam Sermaye Hareketliliği 12 Y 0 Y Tam Olmayan Sermaye Hareketliliği Y Y1 Sermaye Hareketliliği Yoksa 0 İhtiyaç Akademi İ n! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın AD – AS MODELİ PARA POLİTİKASI AD eğrisinin eğimini IS ve LM eğrilerinin eğimini etkileyen unsurlar belirlemektedir. ● Yatırımların faize duyarlılığı (b) en kadar fazla ise AD eğrisi o denli yatık olacaktır. Tam Sermaye Hareketliliği ● Çarpan katsayısının değeri ne kadar büyükse AD eğrisi o denli yatık olacaktır. b çarpan h k P b çarpan h k AD 0 Y Daha yatık AD eğrisi Alışılagelmiş toplam arz (AS) eğ- c↑ t↑ AD 0 m↑ Y Daha dik AD eğrisi i hızlandıran↑ b↑ As risi pozitif eğimlidir. k↑ h↑ Klasik bölge ● AS eğrisinin eğimi, ekonominin içinde bulunduğu istihdam durumuna bağlıdır. AE eğimi IS eğimi 3 5 5 3 3 5 5 3 – – 5 3 3 5 5 – – m: Marjinal ithalat eğilimi Keynesyen bölge b: Yatırımın faize duyarlılığı 0 Y BP eğim – – – – – – 3 5 – t: Marjinal vergi eğilimi Tam Etkili LM eğimi – c: Marjinal tüketim eğilimi Ara bölge Tam Etkisiz Kısmen Etkili Tam Etkisiz Etkili k0 – Esnek Döviz Kısmen Etkili Etkili Tam Etkisiz – Sabit Döviz Tam Etkili Tam Etkili Tam Etkisiz Tam Sermaye Kontrolü ● Para talebinin gelire olan duyarlılığı (k) ne kadar az ise AD eğrisi o denli yatık olacaktır. Esnek Döviz Tam Etkisiz Kısmi Sermaye Hareketliliği ● Para talebinin faize olan duyarlılığı ne kadar az ise AD eğrisi o denli yatık olacaktır. P Sabit Döviz MALİYE POLİTİKASI – AD eğim 3 – – – – 5 3 3 5 5 3 3 k: Para talebinin gelire duyarlılığı h: Para talebinin faize duyarlılığı k0: Harcama çarpanı PARA BANKA Para Talebi Klasik Md = (Sürekli, Hisse , Tahvil , Beklenen ) gelir senedi fiyatları enflasyon Md = (Y) (Gelir) + + Para Arzı Tanımları ● M1 = Dolaşımdaki Para + Vadesiz Mevduat + TCMB Mevduatı ● M2 = M1 + Vadeli Mevduat ● M3 = M2 + Repo + Para Piyasası Fonları 2005 yılı Aralık ayından beri ülkemizde kullanılan para tanımları (M1, M2, M3) Merkez Bankası Parası = Rezerv Para + Açık Piyasa İşlemleri + Kamunun Mevduatı Parasal Taban = Rezerv Para + Açık Piyasa İşlemleri Bankalar Bilançosu Aktifler (trilyon ¨) (Fon Kullanım Yapısı) Pasifler (trilyon ¨) (Fon Kaynak Yapısı) Nakit Vadesiz Mevduatlar Menkul Kıymetler Vadeli Mevduatlar Krediler Reeskont Kredileri Diğer Aktifler Net Sermaye AKTİF TOPLAMI PASİF TOPLAMI İhtiyaç Akademi Keynesyen Monetarist + + Md = (i, Y, P) –+ + Dengesizliğin Türü Dengesizliğin Nedeni Ana Hedef Faaliyet Hedefi Arz yönlü dengesizlik Toplam arz Parasal Büyüklük Faiz oranı Parasal Büyüklük Faiz oranı Para talebi Faiz oranı Faiz oranı Para arzı dengesizliği Para arzı Parasal büyüklük veya faiz oranı Parasal büyüklük veya faiz oranı Harcama Dengesizliği Portföy dengesizliği Toplam Talep Para Piyasaları Sermaye Piyasaları ● Likiditesi yüksek ● Likiditesi düşük ● Riski düşük ● Riski yüksek ● Fiyat dalgalanması düşük ● Fiyat dalgalanması çok ● Kısa vadeli (bono, repo, fon bir varlığa dayalı menkul kıymetler) ● Uzun vadeli (tahvil, senet, belge, eurobank) Vade Kısa (1 yıldan az) 13 Orta (1 – 10) Uzun (10 ve üzeri) İhtiyaç Yayıncılık İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İKTİSAT Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İKTİSAT MİKTAR KURAMI Fisher Yaklaşımı Cambridge Yaklaşımı Modern Miktar Kuramı ● Para talebi fertlerin harcamalarına bağlı ● Para talebi fertlerin servetine bağlı ● Milton Friedman tarafından geliştirilmiş bir teoridir. ● Para değişim aracı ● Para değişim ve servet tutma aracı ● Para talebi makro düzeyde ele alınmış ● Para talebi mikro yaklaşımla açıklanmış ● Bireylerin para tutma zorunluluğu incelenir. ● Bireylerin ne kadar para tutma isteğinde olduğu gösterilir. ● Para talebinde elde tutulmak istenen para miktarı esas alınmıştır. ● Mikro temellere dayanır. ● Para talebinin faiz esnekliği oldukça düşüktür. ● Para talebi cari gelir yerine servete bağlıdır. i Tahvil talebi fazlası 1442443 Td i Denge 1442443 0 Tahvil arzı fazlası Tahvil talebini etkileyen etmenler şunlardır: Tahvil arzını etkileyen etmenler şunlardır: ● Servetin artması ● Yatırımlardan beklenen kârlılıkların artması ● Likiditenin artması ● Beklenen getirinin artması Ts T (tahvil miktarı) Tahvil talebi fazlası i↓ Tahvil fiyatı↑ Tahvile talep↓ Tahvil arzı fazlası ● Bilgi edinme azalması maliyetinin ● Beklenen enflasyonun azalması i↑ Tahvil fiyatı↓ Tahvile talep↑ ● İşletmelere verilen teşviklerin artması ● İşletmelerden alınan verginin azalması Beklenen enflasyonun artarsa ● Tahvil talebi azalır. ● Tahvil arzı artar. ● Tahvil miktarı belirsizleşir. ● Faiz oranı artar. ● Kamu borçlanma gereğinin artması ● Beklenen enflasyonun artması ULUSLARARASI İKTİSAT Uluslararası Faktör Fiyatları Teoremi Heckscher – Ohlin Modeli Yardımı ile Ortaya Atılan Teoremler İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Uluslararası iş gücü akımlarının tamamen serbest olduğu kabul edilir. Bunun sonucu olarak ülkeler arası ücret eşitliği kendiliğinden sağlanır. Stolper Samuelson Gelir Dağılımı Teoremi Ülkenin ticarete açılması, gelir dağılımını ihracata konu olan ürünün yoğun olarak kullanıldığı üretim faktörünün lehine değiştirecektir. Faktör Hareketsizliği Modeli Üretim faktörlerinden biri hareketsiz olabilir ve bu da gelir dağılımı üzerinde daha farklı sonuçlar meydana getirir. ● Ülkelerin kendi kanunlarıyla düzenlenen tarife otonom gümrük tarifesi ● Ülkeler arası anlaşmalarla konulan tarife sözleşmelere dayanan gümrük tarifesi ● Malların metre, adet ve tane birimleri üzerinden vergi alınması spesifik ● Malların değerleri üzerinden vergi alınması ad velorem ● Ad velorem ile spesifik vergi aynı anda uygulanırsa bileşik tarife ● Yurtiçi üreticileri ithalata karşı kısmî olarak koruyan koruyucu tarife ● Yurtiçi üreticiyi tam olarak koruyan engelleyici tarife Hollanda Hastalığı Bir ülkede ani bir şekilde üretim artışı sonucunda veya mevcut üretimden sağlanan gelir artışı durumunda yaşanan ekonomik daralma olarak ifade edilir. Rybczynski Teoremi Üretim faktörlerinden birinin arzı sabitken diğer üretim faktörünün arzı artmış ise arzı artan faktörü yoğun olarak kullanan sektörde üretim mutlak olarak artar. ● Yurt içinde üretilmeyen mala konulan tarife hasıla tarife ● Gümrük tarifelerinin temel amacı hazineye gelir sağlamak ● İthalat kotoları, ithalata konu olan malların fiziki miktar ya da değerleri itibariyle sınırlandırılmasıdır. ● İthalat yasakları, malın ülkeye girişi tamamen engellenir. Leantief Paradoksu ● Döviz kontrolü, ülkelerin yabancı para ile gerçekleştirdikleri işlemlerin kamu otoritelerince denetlenmesi Wassily Leontief, dönemin geçerli dış ticaret teorisi olan Hecksher – Ohlin Teorisini, girdi – çıktı (input – output) tekniğini kullanarak test etmiştir. ● Çoklu kur sistemi, ithalatını azaltmak istedikleri mal grupları için yüksek döviz kuru uygulamaları İhtiyaç Yayıncılık 14 İhtiyaç Akademi İ n! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Ekonomik Entegrasyon Tercihli Ticaret Anlaşmaları Anlaşmaya taraf olan ülkeler, belirli mallar üzerinde gümrük tarifelerinde indirimde bulunur. Serbest Ticaret Bölgesi Gümrük Birliği Ortak Pazar İktisadi Birlik Ülkeler aralarında tarife ve miktar kısıtlamalarını kaldırır, bölgeye dahil olmayan ülkelere karşı her ülke kendi özel tarifesini uygular. Birliğe dahil olan ülkeler arasındaki tarife ve miktar kısıtlamaları kaldırılır. Dahil olmayan ülkelere karşı ortak bir tarife uygulanır. Gümrük Birliğine ek olarak, üretim faktörlerinin Ortak Pazara üye ülkeler içinde serbest dolaşımı sağlanır. Ortak Pazarın özelliklerine ek olarak üyeler ortak bir iktisadi politika izler. Ödemeler bilançosunun cari işlemler ve sermaye hesabının net bakiyesi ile denkleştirici işlemlerin bakiyesinin birbirine eşit olmasını istatistiki farklar hesabı sağlar. Cari İşlemler Hesabı + Sermaye İşlemleri Hesabı = Otonom İşlemler Resmi Rezervler Hesabı = Denkleştirici İşlemler Ödemeler Bilançosu Hesapları Cari İşlemler Hesabı Sermaye Hesabı Resmi Rezervler Hesabı İstatistiki Farklar Hesabı Ülkenin ihraç ve ithal ettiği mal ve hizmetler bu hesaba kaydedilir. (Turizm, işçi gelirleri, elçilik hizmetleri, ülkeler arası yapılan bağış, transit ticaret...) Sermaye hesabı borçlu çalışır. (Özel portfolyo yatırımları, dolaysız yabancı sermaye yatırımları) Merkez Bankasının döviz piyasasına yapmış olduğu müdahaleler sonucunda ülkenin uluslararası resmi rezervlerinde ortaya çıkan değişiklikleri gösterir. (Döviz, altın...) Ödemeler bilançosu istatistiklerini denkleştirmek amacıyla yapılan kayıtlardır. KALKINMA – BÜYÜME Neoklasik Büyüme Modeli (Solow) Rostowgil Büyümenin Aşamaları ● Üretim faktörleri birbirinin yerine ikame edebilir. ● Ekonomide rekabetçi piyasalar söz konusudur. ● Geleneksel Toplum Aşaması: Ekonomik faaliyetler tarıma dayalı, verimlilik oldukça düşük, toplum kadercidir. ● Emek ve sermaye üretim faktörleridir. ● Teknoloji dışsaldır. ● Kalkışa Hazırlak Aşaması: Dışsal şoklar etkilidir. Ekonomi sosyal sabit yatırımlara yönelir. ● Ölçeğe göre sabit geliri söz konusudur. ● Ekonomi uzun dönemde kararlı büyüme sergiler. ● Kalkış Aşaması: Sanayileşmenin başladığı aşamadır. Kalkınma süreci ivme kazanır. ● Ekonomi dengeden uzaklaştığında kendiliğinden tekrar dengeye gelir. ● Kişi başı çıktı düzeyinin büyüme oranını değiştirmesine büyüme etkisi denir. ● Teknoloji ilerlemeden kaynaklı olan üretim büyümesine Solow artığı denir. ● Olgunlaşma Aşaması: Teknoloji gelişir ve üretim artar. Millî gelirin bir bölümü üretken yatırımlara aktarılır. ● Yoğun Kitlesel Tüketim Aşaması: Kalkınmanın son aşamasıdır. Toplumsal refah söz konusudur. Hizmet sektörünün önemi artar. Kaynaklar kitlesel tüketim mallarının üretimine ayrılır. ● Açık ekonomi koşullarında tanımlanabilir. İKTİSADİ DOKTRİNLER İKTİSAT OKULLARI Merkantalist Yaklaşım Fizyokrotik Yaklaşım Klasik Yaklaşım ● Jean Bodin ● François Quesnay ● Adam Smith ● Thomas Miles ● R. Jacques Turgot ● David Ricardo ● Thomas Mun Neoklasik Yaklaşım ● Marshall ● Walros ● Poreto ● Fisher ● Edgeworth ● Gossen Keynesyen Yaklaşım Monetarist Okul Yeni Klasik Okul Arz Yanlı İktisat Okul Post Keynesyen Okul ● J. Keynes ● M. Friedman ● John Muth ● K. Evans ● J. Robinson ● K. Bruner ● Robert Lucos ● A. Laffer ● P. Davidson ● A. Meltzer ● Robert Barro İhtiyaç Akademi 15 ● M. Kalecki İhtiyaç Yayıncılık İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İKTİSAT Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İKTİSAT Klasik Yaklaşım Keynesyen Yaklaşım ● Doğal düzen ve devlet müdahalesinin sınırlı olması temeline dayanır. ● J. Mynard Keynes’in 1936 yılında yazdığı “İstihdam, Faiz ve Paranın Genel Teorisi” kitabı ile başlar. ● Başlangıcı A. Smith’in Ulusların Zenginliği eseri. ● 1929 Büyük Buhrana kadar etkisini sürdürdü. ● Devlet ekonomiye müdahale etmemelidir. ● Modern Makro İktisadın temellerini atmıştır. ● Üretim sürecinde en önemli faktör emektir. ● Klasik İktisadın bütün varsayımları reddedilmiştir. ● “Görünmez El” sistemini benimsemiştir. ● Ekonomi eksik istihdam durumunda dengededir. ● Paranın değişim aracı olmaktan başka rolü yoktur. ● Merkantilistlerin görüşlerine karşı çıkar. ● Hükûmet aktif iktisat politikalarıyla serbest piyasaya müdahale etmelidir. ● Ekonomide tam istihdam söz konusudur. ● Tam rekabet koşulları geçerli değildir. ● Ekonomik sektörlerin tamamına önem verilir. ● Sermaye birikmiş emekten başka bir şey değildir. ● Ekonomide tam serbestliği savunur. ● Bireyciliğe, kişisel çıkarlara ve rekabete dayanır ● Temsilcileri: A. Smith, T.R. Malthus, D. Ricardo, J.S. Mill, J.B. Say, N.W. Senior ● Fiyatlar aşağı doğru katıdır. ● Piyasaların sürekli temizlendiği varsayımı geçerlidir. ● Tüketiciler rasyonel değildir. ● Tam enformasyon yok. ● Para yansız değildir. ● Ekonomik analiz kısa dönemi esas alır. ● Para ekonominin hâline gelmiştir. temeli ● Yatırım tasarruf eşitliği her zaman sağlanmaz. ● Ekonominin talep yanıyla ilgilenir. TÜRKİYE EKONOMİSİ ● Türkiye’de ilk finansal kriz 1982 yılında yaşanmıştır. ● 1981 yılında Sermaye Piyasası kurulmuştur. 7 Eylül 1946 devalüasyonu ile alınan önlemler: ● ¨’nin yabancı paralar karşısında değeri düşürülmüştür. ● İthalatçı birlikler kaldırılmış, ithal edilebilecek mal sayısı artırılmıştır. ● Yabancı sermaye kısıtlamaları kaldırılmıştır. ● Gümrük tarifeleri hafifletilmiştir. ● Devalüasyon: Paranın, diğer paralar karşısında değerinin düşürülmesidir. ● Revalüasyon: Paranın, diğer paralar karşısındaki değerinin yükseltilmesidir. ● 1986 yılında borsa kurulmuş, Merkez Bankası İnterbank para piyasasını açmıştır. ● 1987 yılında Merkez Bankası açık piyasa işlemlerine başlamıştır. Güçlü Ekonomiye Geçiş Programının Hedefleri ● Yüksek oranda faiz dışı fazla vermek ● Özel ve kamu bankalarının tekrar güçlü bir yapıya kavuşmasını sağlamak ● Kaynak tahsisinde kamuda şeffaflığı ve hesap verebilirliği artırmak ● Kamu bankalarının görev zararlarını kapatmak ● Bankacılık sektörü ile reel sektör arasında işleyişi sağlamlaştırarak mali piyasalarda etkinliği artırmak ● Reel faiz oranlarını sürdürülebilir bir düzeye indirmek ● Kamu finansman dengesini yapısal dönüşümlerle de destekleyerek bir daha bozulmayacak biçimde güçlendirmek ● Faiz oranlarını aşağıya çekmek ● Cari işlemler açığını kapatmak ● Borçlanma olanaklarını manla artırmak dış finans- ● Gelir dağılımı politikasını enflasyon hedefleriyle uyumlu bir şekilde çözdürmek ● Enflasyon hedeflemesine geçmek amacıyla dalgalı kur rejimi kapsamında enflasyonla mücadele için aktif para politikası uygulamak Küresel Mali Kriz Sonrası Bankacılık Sektöründe Alınması Gereken Önlemler ● Mal varlığına ilişkin kredi riski bilgisinin iletilmesinde yaşanan sorunların aşılması ● Kredi derecelendirme kuruluşlarının gözden geçirilmesi ● Risk yönetiminde bankaların özenli olması ● Denetleyici otoritelerin, piyasaları ve finansal kuruluşları izleme yöntemlerinin geliştirilmesi. ● Birincil ve ikincil piyasa araçları arasındaki yapının uyumlaştırılması ● Denetleyici otoriteler arasında uluslararası iş birliğinin güçlendirilmesi 24 Şubat Bankacılık Zirvesinde Alınan Önlemler ● Merkez Bankası Denetiminde swap piyasası oluşturulması ● Bankaların kur belirlemelerine Merkez Bankasının yardımcı olması ● Bankaların açık pozisyonlarını, Türk lirası ve döviz bonoları takasıyla kapatmaya çalışmak ● MB’nın, faiz piyasalarına müdahale etmesi ve faiz oranlarını aşağı çekmesi ● BM repo hesaplarından ihtiyacı olan bankalara likidite sağlanması ● Bankaların 26 Şubat Pazartesi gününden itibaren döviz piyasasında kur kotasyonuna girmesi İhtiyaç Yayıncılık ● Ekonomi yönetimi ve bankalar arasında %10 - %15 oranında bir devalüasyon için anlaşma sağlanması ve döviz kurunun aşağı çekilmesi 16 ● Alınan kararlar neticesinde MB döviz kurunu ve enflasyonu kontrol etmeyi amaçlayan politikalar uygulamaya başlamıştır. ● Dalgalı döviz kuruna geçiş, hanehalkı ve sektörler üzerinde olumsuz etki yaratmıştır. ● Krizin sonucunda kurların serbest bırakılmasıyla ¨ %40 civarında değer kaybetmiştir. İhtiyaç Akademi İ n! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın MALİYE TEORİSİ Musgrave Yaklaşımına göre devletin görevleri Kamu Maliyesinin Amaçları ● Kaynak kullanımında etkinlik ● Ekonomik istikrar ● Bölüşümde etkinlik ● Ekonomik büyüme ● Kaynak tahsisi ● Gelir dağılımı Klasikler (Mali Gelenekçiler) ● İktisadi istikrar Keynesyenler ● A. Smith, J.B.Say, D.Ricardo, R.T. Malthus, J.S. Mill, N.W. Senior başlıca temsilcileridir. ● Piyasada görünmez el vardır. ● Piyasada görünmez el yoktur. ● Müdahaleci devlet anlayışı ve fonksiyonel maliye teorisi savunulur. ● İhtiyat, işlem ve spekülasyon güdüsü olmak üzere para talebinin üç motifi vardır. ● Ücret ve fiyatlar esnektir. ● Devletin ekonomiye müdahalesi sınırlı olmalıdır. ● Maliye politikası etkindir. ● Her arz kendi talebini oluşturur. ● Üretim ve istihdam hacmi toplam talep düzeyine bağlıdır. ● Piyasada tam rekabet koşulları vardır. Refah Ekonomisi ● Pareto Optimalite ● Birinci En İyi ● İkinci En İyi → Kaynakları dağıtırken toplumda en az bir bireyin refahını azaltmadan diğer bir bireyin refahını artırmak mümkün değilse bu noktada kaynaklar optimal dağılmıştır. → Her alanda tam rekabet koşullarının sağlandığı, ekonomiye müdahalenin yapılmadığı durumdur. → Devletin müdahalesi nedeniyle ekonomide tam rekabet koşulları bozulmuşsa bunun düzeltilmesi yerine alanlarda ekonomiye müdahale edilmesi optimum sonuca daha yakın çözüm verir. başka Dışsallıklar ● Bir malın üretiminin / tüketiminin o malın satıcıları ve alıcıları dışındaki üçüncü kişilere bir maliyet yüklemesine veya bir yarar sağlamasına dışsallık denir. ● Bölünemez, fiyatlandırılamaz ve pazarlanamazlar ● İlk kez Knut Wicksell tarafından incelenmiştir. ● Dışsallıkta devlet çözümünde vergi, sübvansiyon, kirlilik izni, harçlar, atık borsası gibi mekanizmalar vardır. Tam kamusal (kolektif) mallar ● Bölünemez, fiyatlandırılamaz. ● Tüketiminde rekabet yoktur. ● Dışsallık yaratırlar. ● Faydasından kimse yoksun bırakılamaz. ● Savunma, güvenlik, adalet... ● Coase Teoremi, Hicks - Kaldor Tazmin Prensibi ve Scitovsky Yaklaşımı (Pazarlık Ölçütü) dışsallığa karşı piyasa çözümleri içerisinde yer alır. ● Dışsallıklarda sosyal fayda > özel fayda ya da sosyal maliyet > özel maliyet ise devlet müdahale etmelidir. Yarı kamusal mallar ● Bölünebilir, fiyatlandırılabilir. ● Tüketiminde rekabet vardır. ● Dışsal fayda sınırlı sayıda bireye yayılır. ● Eğitim, sağlık, sosyal konutlar, parklar... Oylama Modelleri ● Wicksell – Oy Birliği Kuralı ● Arrow – İmkânsızlık Teoremi ● Downs – Demokrasinin Ekonomi Teorisi ● Black – Tek Dorukluluk ve Çoğunluk Oylama Modeli ● Romer ve Rosenthal - Bürokratlar ve Seçmenler Modeli ● Buchanan ve Tullock - Maliyetlerin Minimizasyonu ● Mckean - Hükûmetin Görünmez Eli Teorisi ● Tiebout – Ayakla Oylama Teorisi Anayasal İktisat Yaklaşımı (Kamu Tercihi Teorisi) Buchanan, Hayek ve Tullock’a göre demokrasinin içine düştüğü yozlaşmadan özellikle politikacıların ve bürokrasinin yetkilerini kötüye kullanmalarından kurtulmanın tek yolu, ekonomik alanda Leviathan (aşırı büyümüş devlet) görünümü veren devletin anayasal olarak sınırlandırılmasıdır. İktisadi Rasyonalite Yaklaşımı ● Bölünebilirlik Kuramı: Piyasada bölünebilir ve bölünemez mal olmak üzere iki çeşit mal olduğunu dile getiren ilk iktisatçı P.A. Samuselson’dur. ● Tam Rekabetten Sapmalar: Piyasa tam rekabetten sapma yarattığında devlet düzenleyici bir fonksiyon yüklenmelidir (Joan Robinson). ● Mukayeseli Sosyal Fayda Kuramı: Devletin her faaliyeti, faaliyetle sağlanan marjinal sosyal faydanın marjinal sosyal maliyete eşit olduğu noktaya kadar artırılmalıdır. ● Maliyet Karşılaştırılması: Brochier ve Tabatani’ye göre ister özel ister kamusal mal olsun, bütün faaliyetler topluma en az maliyet yüklenecek şekilde yapılmalıdır. İhtiyaç Akademi 17 İhtiyaç Yayıncılık İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! MALİYE Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın MALİYE Kamu Harcamaları ● Kamu harcamalarının ekonomideki büyüklüğü Kamu Harcaması / GSMH ile bulunur. Bu oran 0 ile 1 arasında değer alır. Kamu Harcamalarının Görünüşte Artış Nedenleri Gerçek Artış Nedenleri ● Aynî ekonomiden para ekonomisine geçilmesi ● Ekonomik nedenler ● Safi usulden gayrisafi usule geçilmesi ● Teknolojik nedenler ● Para değerinin düşmesi ● Sosyal nedenler ● Ülke sınırlarının ve nüfusun büyümesi ● Askerî nedenler ● Devletleştirme ve kamulaştırma ● Siyasi nedenler BU KONU DAN SORU ÇIKAB İLİR . Kamu Harcamalarının Artışını Açıklamaya Yönelik Görüşler ● Wagner’e göre kamu harcamalarındaki artışın temel nedeni, devlet faaliyetlerinin artmasıdır. ● Peacock ve Wiseman’a göre kamu harcamalarındaki artışın nedeni, savaşlar gibi bunalım dönemlerinde harcamaların sıçrama yapması ve sonra eski düzeyine inmemesidir. ● Musgrave’e göre kamu harcamalarındaki artışın nedeni askerîdir. Savunma harcamaları dışındaki kamu harcamalarının millî gelire oranının istikrarlı olduğunu söyler. ● Carter Adams’a göre kamu harcamalarının artış nedenleri ülkeden ülkeye değişmektedir. Adams, harcamalardaki artışların uluslararası ilişkilerdeki gerginlikten doğmakta olduğunu ve savunma ile savaş masraflarının artışları dolayısıyla kamu harcamalarının arttığını ileri sürmektedir. ● Niskanen, kamu harcamalarındaki artışın nedeni olarak bürokratların kendi çıkarlarını maksimize etmek amacıyla kamu harcamalarını artırdığını söyler. ● Baumol, kamu harcamalarının artışının kamu kesiminin üretim fonksiyonunda kullanılan girdilerin fiyatlarında ortaya çıkan artışlardan kaynaklanabileceğini söyler. ● Nitti’ye göre kamu harcamalarındaki artışın nedeni, savaş harcamalarıdır. ● Buchanan, kamu harcamalarındaki artışın, demokrasi ile yönetilen ülkelerde hükûmetlerin iktidardaki kalış sürelerini uzatmaya yönelik çabalarının sonucu olduğunu söyler. Kamu Harcamalarının Sınıflandırılması ● İdari (Organik, Kurumsal) Sınıflandırma: Kamu harcamaları, kamu hizmetlerini yürüten idari birimlere /harcamayı yapan kuruluşlara göre sınıflandırılır. ● Fonksiyonel (işlevsel) Sınıflandırma: Kamu harcamalarının yapılan hizmet esas alınarak sınıflandırılmasıdır. ● Ekonomik (İktisadi) Sınıflandırma: Belli bir dönemdeki üretim ve aynı dönemdeki kamu harcamalarıyla ilişki kuran sınıflandırmadır. Ekonomik Sınıflandırmaya Göre Harcama Çeşitleri 1. Reel Harcamalar Devletin doğrudan ya da dolayı olarak üretim faktörlerinin mülkiyetine ya da kullanım hakkına sahip olmak için yaptığı harcamalardır. a) Cari Harcamalar b) Yatırım Harcamaları c) Kalkınma Carileri Devletin tüketim malları alımına yönelik olan, her yıl tekrar eden ve faydası kullanıldıkları yıl tükenen harcamalardır (personel giderleri, yolluklar, malzeme alımları). Devletin sermaye oluşumu için ya da mal stoklarını artırmak için yapılan, faydası birden fazla yıla yayılan harcamalardır (etüt – proje giderleri, makine, teçhizat alımları). İnsanların becerilerini, bilgilerini ve üretkenliklerini artıran, faydaları gelecek dönemlere sarkan harcamalardır (eğitim, sağlık, sosyal güvenlik harcamaları). 2. Transfer Harcamaları Doğrudan talep yaratmayan, bazı kaynakların devlet bütçesi aracılığıyla kişi ve kurumlar arasında karşılıksız el değiştirmesi niteliği taşıyan harcamalardır (sübvansiyon, işsizlik ödemeleri, destekleme alımları, fakirlere yapılan yardımlar). Transfer Harcama Çeşitleri ● Sübvansiyonlar, ekonomik transfer; yaşlılık – emeklilik ödemeleri, sosyal transfer; kamu kurumlarının açıklarını kapatmak üzere verilen hazine yardımları mali transferlerdir. ● Harp gazilerine yapılan yardımlar, vergi iadeleri dolaysız transferler; iktisadi amaçla yapılan mali yardımlar ise dolaylı transferlerdir. İhtiyaç Yayıncılık ● Gerçek kişilere yapılan harcamalar gelir transferi (emekli maaşları), kurumlara / devletlere yapılan harcamalar ise sermaye transferidir (savaş tazminatları). ● İktisadi amaçlı transferler (sübvansiyonlar) verimli, sosyal amaçlı transferler ise verimsiz transfer harcamalarıdır. ● Devletin kendi iradesiyle kişi, firma ya da başka ülkelere yaptığı transferler karşılıksız, devletin özel kesime ait taşınır sermaye malları ile daha önceki dönemlerde üretilmiş taşınmazları satın almak için yaptığı harcamalar ise sermaye teşkili için yapılan (karşılıklı) transfer harcamalardır. 18 İhtiyaç Akademi İ n! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın KAMU GELİRLERİ Vergiler, devletin kamu hizmetlerini karşılamak için egemenlik gücüne dayanarak, karşılıksız olarak ve zora dayanarak aldığı parasal değerlerdir. Harç, bazı kamu hizmetlerinden yararlananların bu yararlanma karşılığı ödedikleri bedeldir. Resim, bir iş ya da faaliyetin yapılmasına yetki ve izin verilmesi karşılığında alınan bedeldir. Şerefiye, devletin ve diğer kamu kuruluşlarının yaptığı bayındırlık işleri dolayısıyla değeri artan gayrimenkul sahiplerinden alınan değerdir. Harcamalara katılma payı, belediyenin yaptığı yol, kanalizasyon ve su tesisleri gibi harcamaların finansmanı için alınan paydır. Emisyon (senyoraj) geliri, para basma yoluyla elde edilen gelirlerdir. Mülk (patrimuan, mamelek) ve teşebbüs gelirleri; devletin arazi, bina, orman, maden gibi gayrimenkulleri ile ticari, sınai ve mali girişimleri, işletmelerinden elde ettiği gelirlerdir. Parafiskal (vergi benzeri) gelirler, sosyal güvenlik kuruluşları ile mesleki kamu kuruluşlarına, kuruluş amaçlarını gerçekleştirmek için gelir toplama yetkisinin verilmesiyle ortaya çıkan ve üyelerinden sağlanan kamu gelirleridir. Vergi, resim, harç, ceza, şerefiye, katılma payı, tazminatlar, parafiskal gelir, mali tekel egemenlik gücüne göre alınan cebri gelirler arasındadır. Mülk ve teşebbüs gelirleri, bağış ve yardımlar ise cebri olmayan gelirlerdir. Vergileri Açıklamaya Yönelik Geliştirilen Teoriler 1. Faydalanma Teorisi: Vergi ile herhangi bir faydanın değişimini esas alır. 3’e ayrılır. a) Değişim Teorisi b) Sigorta Primi Teorisi Vergiler kamu harcamalarından sağlanan faydaya göre alınmalıdır. (Locke, Proudhon, Celmence) Vergi, güvenliği sağlayan devlete hizmetlerin karşılığı olarak ödenen sigorta primi niteliğindedir. (Montesquieu, Mirabeau) c) Sosyal Üretim Giderlerine Katılma Payı Teorisi: Vergi devletin üretimden aldığı paydır. (Rousseau) 2. Otorite (Egemenlik – İktidar) Teorisi Günümüzde kullanılan teoridir. Verginin karşılıksız olması gerektiğine inanılır. ● Günümüzde vergiler artan oranlı tarife üzerinden alınır. Bu durumun temelinde gelir arttıkça gelirin marjinal faydasının azaldığı görüşü yer alır. Bu görüşte 3 yaklaşım vardır. Eşit fedakârlık görüşü: Vergi sistemi her bireyin katlanacağı fedakârlığı eşit kılacak şekilde düzenlemelidir. ● ● En az geçim indirimi: Bireylerin geçinmeleri için belirli bir tutara kadar olan gelirin vergi dışı bırakılmasıdır. Matrahtan indirim, vergiden indirim (dekot) ve bölme (katsayı) sistemi olmak üzere üç uygulama biçimi vardır. İhtiyaç Akademi Eşit oranlı fedakârlık görüşü: Yüksek gelirlilerin, düşük gelirlilere oranla toplumdan daha fazla yarar sağladıkları düşünülerek yüksek gelirlilerin daha fazla vergilendirilmesini varsayar. En az toplam fedakârlık görüşü: Toplumun yüksek gelirli gruplarının kendinden sonra gelen gelir gruplarının düzeyine eşitleninceye kadar vergilendirilmeleri savunulmuştur. Vergilemede Ödeme Gücüne Ulaşılması ● ● ● Ayırma ilkesi: Emek gelirinin sermaye gelirinden daha düşük vergilendirilmesini savunan ilkedir. ● Muafiyet ve istisnalar: Vergilendirilmesi gereken kişinin (konunun) vergi dışı bırakılmasına muafiyet (istisna) denir. 19 ● Artan oranlılık: Vergi matrahı arttıkça vergi oranlarının da artmasıdır. İhtiyaç Yayıncılık İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! MALİYE Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın MALİYE Matrah Belirleme Usulleri Tarh Yöntemleri Verginin Tahsil Usulleri ● Beyan usulü ● Beyan üzerine tarh ● İltizam usulü ● Karine ve dış göstergeler usulü ● İdarenin takdirine göre yapılan tarh ● İhale usulü Resen tarh ● Götürü usul ● Halk temsilcileri ile tahsil usulü İkmalen tarh ● İdarece takdir usulü ● Emanet usulü İdarece tarh ● Stopaj usulü ● Mükellefin ödemesi usulü Artan Oranlı Vergi Tarifelerine İlişkin Tanımlar ● Yükseklik farkı ● Uzunluk farkı ● Artma oranı En yüksek vergi oranı ile en düşük vergi oranı arasındaki farktır. En yüksek matrah ile en düşük matrah arasındaki farktır. Birbirini farktır. Vergilendirme Süreci izleyen oranlar arasındaki Vergiyi doğuran olay → tarh → tebliğ → tahakkuk → tahsil Vergi Baskısı Sonucu Ortaya Çıkan Tepkiler ● Vergiden kaçınma (vergi avantajlarından yararlanma, gelir aktarımı, vergilerin ertelenmesi, vergi arbitrajı) ● Vergi kaçakçılığı ● Vergi grevi ve vergi reddi ● Vergi borcunun zamanında ödenmemesi ● Verginin telafisi Vergi Yansımasının Kriterleri Gelir ve İkame Etkisi ● Zorunlu mallar, lüks mallara göre daha kolay yansıtılır. Vergi nedeniyle geliri azalan bireyin daha ● Dolaylı vergilerin yansıtılması dolaysız vergilere göre daha kolaydır. çok çalışarak aradaki açığı kapatmasına ● Monopol piyasada yansıma daha kolaydır, oligopolde ise zordur. gelir etkisi, vergi yükü nedeniyle bireyin ● Vergi oranı yükseldikçe yansıma zorlaşır. daha az çalışıp boş zaman talep etmesine Vergi yansımasının süreçleri ise ikame etkisi denir. Verginin ödenmesi → vurgu → aktarma → yerleşme KDV TİPLERİ Gelir tipi KDV Gayrisafi hasıla tipi KDV Dayanaklı mallara ilişkin amortismanların katma değerden düşülmesine izin verilmeden, dayanıklı sermaye değeri de matraha katılıp verginin hesaplanmasıdır. Mallara ilişkin amortismanların katma değerden düşülmesine izin verilmesidir. Ücret tipi KDV Tüketim tipi KDV Vergi hesaplanırken sermayenin amortismanı yerine sermaye gelirinin indirilmesidir. Sermaye mallarının sadece satın alma yılında katma değerden indirilmesidir. Gelirin Unsurları ● Ticari kazanç, zirai kazanç, ücret, serbest meslek kazancı, menkul sermaye iradı, gayrimenkul sermaye iradı, diğer kazançlar ve iratlar gelirin unsurlarıdır. Üniter – Sedüler Gelir Vergisi ● İlk 6’sı kaynak teorisine göre, diğer kazanç ve iratlar ise safi (net) artış teorisine göre tanımlanır. Üniter gelir vergisinde gelirin 7 unsurundan elde edilen gelir toplanır, gider ve zarar indi- rilerek kalan tutar vergilendirilir. Sedüler gelir vergisinde ise 7 unsur ayrı ayrı vergilendirilir. DEVLET BORÇLANMASI Borçlanmanın Yasal Dayanağı Kısa Vadeli Borçlanma Araçları Proje – Program Kredileri ● Borçlanma yetkisinin yasal dayanağı ● Hazine bonoları Kalkınma planlarındaki kamu / özel sek- kanundur. Miktar, faiz, ihraç şekilleri, geri ödeme koşulları kanunla belirlenir. ● Türkiye’de borçlanma yetkisi ve yönetimi Hazine Müsteşarlığına aittir. İhtiyaç Yayıncılık ● Müteahhit bonoları ● Hazine kefaletini haiz bonolar ● Kısa vadeli avanslar ● Emanet paralar tör yatırım projelerinin gerçekleştirilmesi için alınan kredilere proje kredileri, bütçe açıkları ve üretim kapasitesinin ihtiyacı olan ithalatın finansmanı amacıyla alınan kredilere program kredileri denir. 20 İhtiyaç Akademi İ n! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Borç ertelemesi – Röfinansman Kredisi Borçlanmayla ilgili püf noktalar! Vadesi gelen bir borcun ödenmesinin ● Enflasyonla mücadelede iç piyasadan uzun vadeli borçlanma tercih edilmelidir. tecil edilmesine borç ertelemesi, süre- ● Dış borç alındığında enflasyonist, ödendiğinde deflasyonist etki yaratır. daha düşük bir faizle ileri bir tarihe si dolan bir borcun ödenmesi için yeni bir dış borca çevrilmesine röfinansman kredisi denir. ● Deflasyonla mücadelede dış piyasadan borçlanılmalıdır. ● İç borçlar millî gelirde değişiklik yaratmazken dış borçlar alındığında millî geliri artırır, ödendiğinde azaltır. Tasarruf sahiplerine sağlanan çıkarlar ve garantiler ● Borç tahvillerinde genellikle borç verenlere sağlanan ana menfaat faizdir. netlerinin haczedilememesi ve ihaleye teminat olarak gösterilebilmesidir. ● Tahvillerin faizini dolaylı yoldan yükselten uygulamalar birincil çıkardır. Bunlar; başabaşın altında ihraç, başabaştan ihraç, primli ihraç, ikramiyeli ihraç, vergisel avantajlardır. ● İkincil çıkarlar; istenildiğinde paraya çevrilebilmesi, senetlerle vergi borcunun ödenebilmesi, borçlanma se- ● Tasarruf sahiplerine sağlanan garantiler ise erken ödeme yapmama garantisi, en ziyade müsadeye mazhar alacak garantisi, konversiyona gitmeme garantisi, tahvil değerinin düşmesinin önlenmesi garantisi, enflasyona karşı sağlanan (altına, dövize, fiyatlara endeksleme) garantilerdir. Olağanüstü Borç Yönetimi Uygulamaları Konsolidasyon – Konversiyon Konsolidasyon (tahkim), konversiyon (değiştirme), vergilerin artı- Kısa süreli borçların uzun süreli borçlara ya da süresiz borç hâline rılması, monetizasyon, özelleştirme ve morataryumdur. dönüştürülmesine konsolidasyon, yüksek faizli bir borcun düşük faiz oranı taşıyan bir borçla değiştirilmesine ise konversiyon denir. DİBS’lerin Satış Yöntemleri Türkiye’de Borçlanma Yöntemleri ● Doğrudan halka satış yöntemi ● İhale yöntemi (İskontolu senetler, enflasyona endeksli senetler, sabit faizli ● Bankalara satış yöntemi kuponlu devlet tahvilleri, değişken fa- ● Borsada satış yöntemi ● Bankalar aracılığıyla satış yöntemi izli devlet tahvilleri) Kamu Açığı Türleri ● Satışa arz (TAP) yöntemi ● Özel amaçlı ihraçlar ● Doğrudan satış yöntemi ● İhale yoluyla satış yöntemi Kamu Kesimi Finansman Açığı: ● Halka arz yöntemi Bütçe açığı + Mahalli idareler açığı + Sosyal güvenlik açığı + KİT açığı + Fon açığı ● Geleneksel açık (KKBG) = Kamu gelirleri – Kamu harcamaları ● Birincil açık = KKBG – Faiz ödemeleri ● Cari açık = Geleneksel açık – Sermaye Açığı ● Operasyonel (işlevsel) açık = Birincil açık + Reel faiz ödemeleri DEVLET BÜTÇESİ Bütçenin Unsurları Devri Bütçe Teorisi: Alvin Hansen’in ortaya attığı teoriye göre bütçede yıllık denklik değil, konjonktürel dönemler itibarıyla büt- ● Tahmin: İlgili mali yıla ilişkin gelir – gider tahminlerini içerir. ● Tahdit: Bütçenin zaman ve miktar olarak sınırlanmasını içerir. ● Tasdik: Bütçe ancak yasamanın onayı ile uygulanabilir. ● Tevzin: Gelir – gider tahminleri denk olmalıdır. çede denklik sağlanmalıdır. Telafi Edici Bütçe Teorisi: William Beveridge tarafından geliştirilen teoriye göre devlet, daralma dönemlerinde ortaya çıkan işsizliği gidermeli, özel sektörün eksikliklerini telafi etmeli ve ekonomiyi tekrar dengeye getirmelidir. Genel Yönetim Kapsamındaki Kamu İdareleri ● Merkezi Yönetim Bütçesi Genel bütçeli idareler ● Sosyal Güvenlik Kurumları Bütçesi Özel bütçeli idareler ● Mahalli İdareler Bütçeleri Düzenleyici ve denetleyici kurumlar İhtiyaç Akademi 21 İhtiyaç Yayıncılık İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! MALİYE Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın MALİYE MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE KANUNU’NUN HAZIRLANMA SÜRECİ Bakanlar Kurulunun en geç eylül ayının ilk haftası sonuna kadar toplanarak Kalkınma Bakanlığı tarafından hazırlanan orta vadeli programı kabul etmesiyle bütçe süreci başlar. Bütçe, onaylanmak üzere cumhurbaşkanına gönderilir. Cumhurbaşkanı bütçeyi, TBMM’ye iade edemez. Mali yılbaşından önce bütçe Resmî Gazete’de yayımlanır ve 1 Ocak’ta yürürlüğe girer. BÜTÇE Orta vadeli program aynı süre içinde Resmî Gazete’de yayımlanır. Orta vadeli mali plan Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanır, en geç Eylül ayının 15’ine kadar YPK tarafından karara bağlanır ve aynı sürede Resmî Gazete’de yayımlanır. Bütçe, Genel Kurulda 20 gün içinde görüşülür. Buradaki görüşmelerin bitiminden sonra bütçenin tümü açık oya sunulur. Kabul oyları ret oylarından fazla ise bütçe TBMM’ce kabul edilir. Bütçe çağrısı ve eki bütçe hazırlama rehberi Maliye Bakanlığınca; yatırım genelgesi ve eki, yatırım programı hazırlama rehberi ise Kalkınma Bakanlığı tarafından hazırlanarak en geç Eylül ayının 15’ine kadar Resmî Gazete’de yayımlanır. Bakanlar Kurulu tarafından TBMM’ye sunulan bütçe kanun tasarısı Meclis başkanı tarafından Plan ve Bütçe Komisyonuna gönderilir. Bu komisyon tasarıyı 55 gün içinde inceler. Raporu, TBMM Genel Kuruluna sunar. TBMM ve Sayıştay ile düzenleyici ve denetleyici kurumlar bütçelerini, eylül ayı sonuna kadar TBMM’ye, bir örneğini de Maliye Bakanlığına gönderir. Kamu idareleri bütçe gelir ve gider tekliflerini gerekçeli olarak hazırlar ve yetkilileri tarafından imzalanmış olarak eylül ayının sonuna kadar Maliye Bakanlığına gönderir. Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanan merkezî yönetim bütçe kanun tasarısı ile millî bütçe tahmin raporu mali yılbaşından en az 75 gün önce Bakanlar Kurulu tarafından TBMM’ye sunulur. Kamu idarelerinin yatırım teklifleri, değerlendirilmek üzere aynı sürede Kalkınma Bakanlığına verilir. MALİYE POLİTİKASI Maliye Politikası Amaçları Maliye Politikası Araçları 1. Kamu Harcamaları Politikası ● Ekonomik kalkınma ve büyümenin sağlanması ● Ekonomide deflasyon varsa kamu harcamaları artırılmalı, enflasyon varsa azaltılmalıdır. ● Gelir ve servet dağılımında etkinlik sağlanması ● Ekonomik istikrarın sağlanması (tam istihdam ve fiyat istikrarı) Stagflasyonla Mücadelede Kullanılacak Politikalar ● Genişletici maliye + sıkı para politikası ● Vergi temelli gelirler politikası ● Üretim teşvikleri politikası ● İndeksleme politikası İşsizlik İhtiyaç Yayıncılık Enflasyon doğal işsizlik oranı 3. Bütçe Politikası: Deflasyonla mücadelede bütçe açığı, enflasyonla mücadelede bütçe fazlası uygulanır. 4. Borçlanma Politikası: Enflasyon varsa iç borçlanma, deflasyon varsa dış borçlanma artar. İç borçlanma ekonomide daraltıcı, dış borçlanma ise genişletici etki yaratır. ● İşsizlik sigortası ● Bütçe açık ve fazlaları ● Tarımsal destekleme alımları ● Mal stoklarındaki değişmeler ● Hanehalkı tasarrufları ● Faiz oranlarındaki değişmeler ● Dağıtılmayan kurum kârları ● Artan oranlı vergi tarifesi Lorenz Eğrisi: Gelir dağılımındaki eşitsizliği; yatay Enflasyon eksende nüfusun, dikey eksende bu nüfusun elde ettiği gelirin kümülatif oranlarıyla gösterildiği diyagramdır. Uzun Dönem Eğrisi Bilinen Philips Eğrisi Nominal ücret 2. Kamu Gelirleri Politikası Otomatik Stabilizatörler ● Gelirler politikası Orijinal Philips Eğrisi İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İşsizlik Gini Katsayısı: Lorenz eğrisiyle 45 derecelik doğru doğal işsizlik oranı 22 arasında kalan alanın hipotenüsünün, dik üçgen alanına olan oranının rakamsal olarak ifade edilmesidir. 0 ile 1 arasında değer alır. Katsayı 0’a yaklaştıkça gelir dağılımı İşsizlik iyileşir. İhtiyaç Akademi İ n! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Enflasyonla Mücadele Denflasyonla Mücadele Kamu harcamaları yoluyla Kamu gelirleri yoluyla Kamu harcamaları yoluyla Kamu gelirleri yoluyla ● Cari harcamalarda kısıntıya gidilemez, dirençle karşılaşılır. ● Gelir üzerinden alınan vergilerin artırılmasında dirençle karşılaşılır. ● Cari harcamaların artırılması kişileri tasarrufa iteceğinden tercih edilmez. ● Gelir vergilerindeki azalma kişileri tasarrufa yönlendirebileceğinden tercih edilmez. ● Servet üzerinden alınan vergilerin artırılması fazla etki etmediğinden tercih edilmez. ● Yatırım harcamalarının artırılması toplam talep üzerinde doğrudan etki yarattığından tercih edilir. ● Servet vergilerindeki azalma fazla etki etmediğinden tercih edilmez. ● Yatırım harcamalarında kısıntıya gidilmesinde dirençle karşılaşılmaz, en etkili yoldur ancak uzun dönemde ekonomik kalkınma ve büyümeyi sekteye uğratır. ● Transfer harcamalarında kısıntıya gitmek bölüşümde etkinliği azaltsa da diğer harcamalara göre kolay bir yoldur. ● Harcamalar üzerinden vergilerin artırılması en etkili yoldur. ● Transfer harcamaların etkisi diğer harcamalara nazaran düşük olduğundan tercih edilmez. ● Harcamalar üzerindeki alınan vergilerin azaltılması toplam talebi doğrudan artıracağından en etkili yoldur. VERGİ HUKUKU Mükellefin Ödevleri ● Bildirim İşe başlama bildirimleri işe başlama tarihinden itibaren 10 gün içinde yapılır. ● Defter tutma (kazancı basit usulde tespit edilenler ile gelir vergisinden muaf olanlar hariç) ● Belge düzenleme ve verme ● Beyanname verme ve eksik beyanda bulunmama İş bırakma ise faaliyetin sona ermesinden itibaren 1 ay içinde bildirilmelidir. ● Vergi dairesi müdürleri ● Vergi Ziyaı ● Usulsuzlük Genel Usulsüzlük ● 1. Derece Genel Usulsüzlük ● 2. Derece Genel Usulsüzlük ● Özel Usulsüzlük Vergi İncelemesi Yapmaya Yetkili Olanlar ● Vergi müfettişleri ● Vergi müfettiş yardımcıları Yoklama Yapmaya Yetkili Olanlar ● İlin en büyük mal memuru ● Yoklama memurları VERGİ SUÇLARI Vergi İdaresince Cezalandırılan Suçlar ● Gelir uzmanları ● Vergi incelemesine yetkili olanlar ● Defterlerin tasdiki Adres değişikliği, iş değişikliği gibi hususlar 1 ay içinde bildirilmelidir. ● Yetkili makamlarca yoklama işi ile görevlendirilenler ● Vergi dairesi müdürleri ● Vergi ziyaına kaçakçılık suçlarını gerektiren fiillerle sebebiyet verilirse vergi ziyaı cezası 3 kat, bu fiillere iştirak edenlere ise 1 kat uygulanır. Ceza Mahkemesince Cezalandırılan Suçlar ● Kaçakçılık ● Mükellefin Özel İşini Yapma ● Vergi Mahremiyetini İhlal ● Vergi ziyaı suçundan ceza alan mükellefler bu suçu cezanın kesinleşmesini takip eden yılın başından itibaren 5 yıl içinde tekrar işlerse cezaları %50 oranında artırılır. Genel usulsüzlük suçlarında ise 2 yıl içinde tekrar edilirse ceza %25 oranında artırılır. Defter tutma mecburiyeti olanlar Defter tutma mecburiyeti olmayanlar Hesap Hataları ● Ticaret ve sanat erbabı ● Gelir vergisinden muaf olan esnaf ve gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçiler ● Matrah hataları ● Ticaret şirketleri ● İktisadi kamu müesseseleri ● Dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler ● Serbest meslek erbabı ve çiftçiler ● Gelir Vergisi Kanunu’na göre kazançları basit usulde tespit edilenler ● Kurumlar vergisinden muaf olan iktisadi kamu müesseseleri, dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler Vergilendirme Hataları Vergi Yargılama Hukukunda Görev Yapan Mahkemeler ● Mükellefin şahsında hata ● Danıştay ● Mükellefiyette hata ● Bölge İdare Mahkemeleri ● Mevzuda hata ● Vergi Mahkemeleri ● Vergilendirme döneminde hata Dava açma süresi vergi mahkemelerinde 30 gün, Danıştayda 60 gündür. Vergi Alacağının Güvence Altına Alınması İçin Getirilen Düzenlemeler ● Mükelleften teminat veya kefil göstermesinin istenmesi ● İhtiyati tahakkuk ve ihtiyati haciz uygulamasına gidilmesi ● Rüçhan hakkı ● Hükümsüz sayılan işlemler ● Verginin mükerrer olması Vergi mahkemelerince tek hakimle verilen kararlara karşı 30 gün içinde Bölge İdare Mahkemesine itiraza gidilebilirken vergi mahkemelerinin itiraza konu olanlar dışında kalan, kurul hâlinde verilen kararlarına karşı 30 gün içinde Danıştayda temyize gidilebilir. Vergi Alacağının Değerinin Korunması ● Gecikme faizi: Verginin tahakkunun geciktiği durumlarda idarece tarh yöntemlerine gidilmektedir. Böyle bir tarhta, tarh edilen vergi ve cezaya ilave olarak gecikme faizi de uygulanacaktır. ● Takas İhtiyaç Akademi ● Vergi miktarında hata 23 ● Gecikme zammı: Tahsil aşaması ile ilgili olup miktarı kesinleşen ama zamanında ödenmeyen vergi borcunda ortaya çıkar. 2010 yılından itibaren gecikme faizi ile zammı 1,40 olarak uygulanmaktadır. İhtiyaç Yayıncılık İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! MALİYE Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın MALİYE TÜRK VERGİ SİSTEMİ Kaynak Teorisi Net Artış Teorisi Üretim faktörlerinin sürekli olarak çalıştırılması sonucu elde edilen kazanç unsurları gelir olarak kabul edilir. Dönem başı kazanç ve dönem sonu kazanç arasında fark yaratan tüm unsurlar gelir kabul edilir. Gelirin Özellikleri Gelirin Unsurları (Gelir Vergisine Tabi Kazanç ve İratlar) ● Ticari kazançlar ● Şahsi olmalı ● Gerçek olmalı ● Safi olmalı ● Genel olmalı ● Yıllık olmalı ● Elde edilmiş olmalı ● Zirai kazanç ● Menkul sermaye iradı Doktorun kazancı TAHAKKUK esasına göre elde edilmiş sayılır. ● Ücretler ● Serbest meslek kazancı ● Gayrimenkul sermaye iradı ● Diğer kazanç ve iratlar TAHSİL esasına göre elde edilmiş sayılır. Yıllık Beyannamenin Verilme Zamanı ve Yeri ● Kendi muayenehanesini işletiyorsa → serbest meslek kazancı ● Bir hastanede çalışıyorsa → ücret ● Kendi hastanesini işletiyorsa → ticari kazanç ● Basit usul ● Şubat 25 ● Diğerleri ● Mart 25 ● Yurdu terk edenler ● Terkten önceki 15 gün içinde ● Ölüm ● Ölüm tarihinden itibaren 4 ay içinde ● Tam mükellefler ● İkametgâhlarının bulunduğu vergi dairesinde ● İş yeri ve ikametgâhı ● İş yerinin bulunduğu yer vergi dairesinde ayrı yerde bulunanlar Geçici vergi oranı ● Kurumlar vergisinde %20 ● Gelir vergisinde %15 ● Gezici olarak çalışanlar ● Öncelikle ikametgâhının bulunduğu yer vergi dairesi, eğer orada tarh olmamışsa, faaliyetlerini yürüttüğü yer vergi dairesi ● Dar mükellef ● Türkiye’de vergi muhatabı varsa onun ikametgâhının bulunduğu yer vergi dairesinde, yoksa iş yerinin bulunduğu vergi dairesinde Kurumlar vergisi mükellefleri ● Sermaye şirketleri ● Muhtasar beyanname ertesi ayın 23. akşamına kadar verilir. 26. akşamına ● Kooperatifler kadar ödenir. ● Dernek ve vakıflara ait iktisadi işletmeler ● İktisadi kamu müesseseleri Veraset ve İntikal Vergisi Beyannamesinin Verilmesi ● İş ortakları ● Yabancı kurum ve kuruluşlar Ölüm Türkiye’de Mükellef Türkiyede 4 ay Ölüm yabancı ülkede 6 ay Mükellef yabancı ülkede 6 ay ● aynı yabancı ülkelerse 4 ay ● farklı yabancı ülkedelerse 8 ay KDV ● Katma değer vergisinin kanuni oranı %10’dur. Bakanlar Kurulu bu oranı 4 katına kadar artırmaya, %1’e kadar indirmeye yetkilidir. ● Hâlen uygulanmakta olan oranlar %1, %8 ve %18’dir. (I) sayılı cetvelde yer alanlar için %1, (II) sayılı cetvelde yer alanlar için %8, herhangi bir listede yer almayanlar için %18 vergi oranı geçerlidir. Mükellefiyet Türleri Tam Mükellef Türkiye Dar Mükellef Yurt dışı ● İkametgâhı Türkiye’de olanlar ● T.C. vatandaşı olanlar ● Bir takvim yılı içinde 6 aydan fazla sürekli olarak Türkiye’de kalanlar ● Merkezi Türkiye’de olan, resmî veya özel müesseselerin temsilciliklerinde çalışanlar. İhtiyaç Yayıncılık 24 ● Bir takvim yılı içinde 6 aydan az Türkiye’de kalıp bu süre içinde Türkiye’de kazanç elde edenler İhtiyaç Akademi İ n! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI Muhasebe olaylarına konu olan işlemlerin temelini oluşturan 12 adet kavramdan hemen her yıl bir ya da iki kavram gelmektedir. Sosyal Sorumluluk Muhasebe Maliyet Esası uygulamalarının yürütülme- sinde ve mali tabloların hazırlanmasında tüm toplumun çıkarları gözetilecek, tarafsız, adil olunacaktır. Kişilik İşletme, sahibinden, ortaklarından çalışanlarından ayrı bir kişiliğe (kendine öz kişilik) sahiptir. UNUTMA! Ortaklara Borçlar Ortaklardan Alacaklar hesapları bu kavram gereği kullanılır. Parayla Ölçülme Yabancı paranın Türk Lirası cinsinden ifade edilmesi ve kayıt altına alınması parayla ölçülme kavramı gereğidir. Olayları kayıt altına alırken onların biçimlerinden ziyade gerçekte ifade ettiği öze, anlama bakılmaktadır. Mesela vadeli çek özde (vade içerdiğinden) senettir. Senet olarak kayıt altına alınır. İşletmenin Sürekliliği İşletmenin yaşam süresi, sahip ve ortaklarının yaşam süreleri ile sınırlandırılamaz, sonsuzdur. İşletme sahipleri ve hatta varisleri ölebilir, işletmeden ayrılabilir. Ancak işletme yaşamına devam eder. DİKKAT! Bu kavram maliyet esasının da temelini oluşturur. Şüpheli görülen alacağın (dava - icra aşamasında olsa dahi) pratikte tahsilinde bir imkânsızlık yoksa özde o şüpheli alacak sayılmaz. Önemlilik Bir olay mali tablolara dayanılarak alınacak kararları etkileyecek düzeydeyse Aşağıdaki hesaplar görüldüğünde akla mutlaka dönemsellik kavramı gelmelidir. Tutarlılık uygun başka bir hesabın içine atılır. Bu kavram en çok çıkan sorulardan bir tanesidir. Tanım olarak da örnek olay şeklinde de sıklıkla KPSS ve kurum sınavlarında sorulmuştur. İşletmenin karşılaşabileceği riskleri; muhtemel giderleri öngörmesi, tedbirli davranması ve uygun karşılıkları ayırması bu kavram gereğidir. ya içinde bulunduğu “Diğer” hesabından çı- 180 / 280 Gelecek Aylara / Gelecek Yıllara Ait Giderler İhtiyatlılık Değer düşüklüğü karşılığı, şüpheli alacak karşılıkları bu kavram gereği ayrılmaktadır. MALİ TABLOLAR Finansal tabloların düzenlenmesinde işletmenin sürekliliği tahukkuk esası ve tutarlılık kavramı göz önünde tutulur. TMS 1’de yukarıdaki kavramlara ek olarak önemlilik ve birleştirme esaslarına da yer verilmiştir. ● Satışların Maliyeti Tablosu ● Fon Akım Tablosu ● Nakit Akım Tablosu ● Kâr Dağıtım Tablosu ● Öz Kaynaklar Tablosu İhtiyaç Akademi Değişim Aktif (Varlıklar) Türkiye Muhasebe Standartları ● Döneme Ait Finansal Durum Tablosu (Bilanço) ● Döneme Tablosu Ait Kapsamlı 381 / 481 Gider Tahakkukları TMS’de dönemsellik kavram olarak değil esas olarak benimsenmiştir. YILDIRIM EĞİTİM HİZMETLERİ LTD. ŞTİ. NOT; Nakit akış tablosu hariç tüm finansal tablolar tahakkuk esasına göre düzenlenir. ● Gelir Tablosu 380 / 480 Gelecek Aylara/Gelecek Yıllara Ait Gelirler Bilanço, bir işletmenin belli bir tarihte sahip olduğu varlıklar ile bu varlıkların sağlandığı kaynakları gösterir. Sol tarafına aktif, sağ tarafına pasif adı verilir. Çift taraflı kayıt sisteminin bir sonucu olarak aktif ve pasif birbirine eşittir. DİKKAT! Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ● Bilanço 181 / 281 Gelir Tahakkukları BİLANÇO İşletmelerin bir faaliyet döneminde gerçekleştirdiği işlemlerin özetlendiği tablolardır. Muhasebenin özetleme işlevinin sonucunda oluşturulur. MALİ TABLOLAR Dönemsellik karılıp kendi adıyla hesap açılır ya da daha Bir olay, bulunduğu hesap grubunda % Bir eylemin birbirini izleyen dönemlerde tekrarlanması ya da uygulamadan vazgeçilmesi tutarlılık kavramı ile ilgilidir. Tarafsızlık ve Belgelendirme Muhasebe kayıtları, usulüne uygun düzenlenmiş objektif belgelere dayandırılmalıdır. 20’den fazla anlam ifade etmeye başladıysa Mali tablolar yeterli, açık, anlaşılır olmalıdır. Ayrıca dipnot, nazım hesap kullanımı görüldüğünde kavram olarak akla mutlaka tam açıklama gelmelidir. Benzer olay ve işlemlerde muhasebe politikalarının değiştirmeden uygulanmasıdır. Dava icra aşamasına gelmemiş olmasına rağmen borçlusu iflas eden alacak özde şüpheli sayılır. Sonsuz kabul edilen işletme ömrünün eşit uzunluktaki sürelere bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden bağımsız bir şekilde açıklanmasıdır. önemlidir. Tam Açıklama Özün Önceliği İşletme tarafından edinilen varlık ve hizmetlerin muhasebeleştirilmesinde elde edilme maliyeti esas alınmalıdır. Maliyet bedeli, alış bedeli ve alış giderlerinin toplamından oluşmaktadır. Gelir ● Döneme Ait Öz Kaynak Değişim Tablosu ● Döneme Ait Nakit Akış Tablosu ● Önemli Muhasebe Politikalarını Özetleyen Dipnotlar ve Açıklayıcı Notlar I. 6.7.2014 TARİHLİ BİLANÇO DÖNEN VARLIKLAR (1 yıl I. içinde paraya çevrilmesi ve tüketilmesi öngörülen varlıklar) II. II. DURAN VARLIKLAR (1 yıldan daha uzun sürelerde işletmeye bağlı kalan ve III. normalde satış amacı güdülmeyen varlıklar) 25 (Kaynaklar) Pasif KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR (Bir yıl içinde ödenecek işletme borçları) UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR (Bir yıldan uzun sürelerde ödenecek işletme borçları) ÖZKAYNAKLAR (İşletme sahiplerinin varlıklar üzerindeki hakları) İhtiyaç Yayıncılık İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! MUHASEBE Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın MUHASEBE YEVMİYE Bir faaliyet döneminde gerçekleşen işlemlerin oluş sırasına göre kayıt alınan defterdir. Bu defter mali nitelikli işlemlerin toplu- DEFTERİ ca görülmesini sağlar. Yevmiye defteri, yevmiye maddelerinden oluşur. Yevmiye Madde Türleri Tamamlayıcı Madde Karma Madde Bileşik Madde Aynı madde için- Aynı madde için- Basit Madde bir hesap borç- hesabın borçlandı- borçlandırılırken rılıp yine karşılığında bir hesabın alacak- alacaklandırıldığı lığında yine yalnızca kullanılan madde türüdür. madde türüdür. landırıldığı (veya bir hesabın alacak- tutar hatalarının düzeltilmesi amacıyla birden fazla hesabın karşılığında yalnızca landırılırken karşı- hâlinde ortaya çıkan de birden fazla de birden fazla Aynı madde içinde Muhasebe kayıtla- rının elle tutulması tersi) madde tü- landırıldığı madde rüdür. türüdür Dönemin başında yapılan açılış kaydı ve dönem sonunda yapılan kapanış kaydı karma maddeye örnek teşkil eder . Çünkü işletme birden çok hesapla dönemi kapatır İçinde KDV olan hiçbir hesap basit madde değildir. Kapanış hesaplarının, devir hesaplarının basit madde olma imkânı yoktur. ve aynı hesaplarla sonraki dönemi açar. Kayda Yardımcı Belgeler Tahsil Fişi Tediye Fişi Mahsup Fişi Kasaya para gi- Kasadan para Kasa dışındaki ko- rişini konu alan fişlerdir. çıkışını konu alan nular için düzenle- fişlerdir. nen fişlerdir. Vergi Usul Kanunu’nda Sayılan Değerleme Ölçüleri ● Maliyet Bedeli: Bir işletmedeki ekonomik değerin elde edilmesi veya değerinin artırılması nedeniyle yapılan ödemelerde bunlara bağlı olarak yapılan her türlü giderin toplamını belirtir. (VUK madde 262) ● Borsa Rayici İhtiyaç Yayıncılık ● Tasarruf Değeri: Bir ekonomik değerin değerleme gününde sahibi için taşıdığı gerçek değeridir. (VUK madde 264) ● Mukayyet Değer ● Rayiç Bedel: Bir iktisadi kıymetin değer- leme günündeki alım satıma konu olan değeridir. (VUK madde 266) ● Emsal Bedeli veya Ücreti ● İtibari Değer: İşletmede yer alan her türlü senet ile hisse senedi ve tahvillerin üzerinde yazılı olan değerdir. (VUK madde 266) 26 ● Vergi Değeri İhtiyaç Akademi İ n! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın 10 HAZIR DEĞERLER 100 KASA 102 BANKALAR Aktiftir, varlıktır, borçlu çalışır, borç kalanı verir. Aktiftir, varlıktır, borçlu çalışır, borç kalanı verir. a) Kasaya para girişi 100 KASA a) Bankaya para yatırıldığında 101 ALINAN ÇEKLER Aktiftir, varlıktır, borçlu çalışır, borç kalanı verir. XX Alındığında 100 KASA XX XX 100 KASA XX b) Dönem sonu faiz tahakkuku (En çok çıkan kayıtlardan biridir.) b) Kasadan para çıkışı 101 ALINAN ÇEKLER 102 BANKALAR XX 181 GELİR TAHAKKUKLARI Tahsil edildiğinde XX 642 FAİZ GELİRLERİ c) Sayım noksanı XX c) İzleyen dönem kaydı 197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI 101 ALINAN ÇEKLER XX 100 KASA XX d) Sayım fazlası 100 KASA 101 ALINAN ÇEKLER XX 397 SAYIM VE TESELLÜM FAZLALARI XX Ciro: Çek üzerindeki hakkın üçüncü kişiye devri demektir. XX e) İşletme lehine oluşan kur farkları 646 Kambiyo Kârları hesabının alacağına aleyhine oluşan kur farkları ise 656 Kambiyo Zararları hesabının borcuna kaydedilir. Kâr - zarar da şöyle hesaplanır. (son kur - ilk kur) x Bozdurulan (veya değerlenen) Yabancı para = Kâr / zarar XX 181 GELİR TAHAKKUKLARI 642 FAİZ GELİRLERİ Ciro edildiğinde XX 102 BANKALAR Çek cirosunda 101 Alınan Çekler alacaklı, çek keşidesinde 103 Verilen Çekler alacaklı çalıştırılır. XX XX DİKKAT! Bankaya işleyen faiz üze- rinden yapılan vergi kesintisi 193 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar hesabının borcuna kayıtlanır. Sonra da bu vergi dönem sonunda hesaplanan vergi karşılığından mahsup edilmek üzere 371 Dönem Kârının Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri hesabının borcuna aktarılır. 103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ Aktifi düzenleyici pasif karakterli bir hesaptır. Alacaklı çalışır. Alacak kalanı verir. Çek verildiğinde (keşide edildiğinde) kullanılır. a) Keşide edilen çek 108 DİĞER HAZIR DEĞERLER Tahvil faiz kuponu kesildiğinde yapılacak kayıt ● Pullar ● Banka havaleleri ● Posta havaleleri 108 DİĞER HAZIR DEĞERLER ● Hisse senedi kâr payı kuponları 642 FAİZ GELİRLERİ ● Tahvil faiz kuponları XX XX 640 İŞTİRAKLERDEN TEMETTÜ GELİRLERİ İhtiyaç Akademi XX XX XX b) Çek bedeli işletmenin (keşidecinin bankası) banka hesabından ödendiğinde Hisse senedi kâr payı kuponu kesildiğinde yapılacak kayıt 108 DİĞER HAZIR DEĞERLER 103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ ÇOK ÖNEMLİ Hisse senedinin getirisi kâr payı, tahvilin getirisi ise faizdir. 27 103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ 102 BANKALAR XX XX İhtiyaç Yayıncılık İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! MUHASEBE Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın MUHASEBE GEÇİCİ YATIRIMLAR 11 MENKUL KIYMETLER AR IML R I YAT Kâr Sağlama Amacı Faiz Kazanç Sağlama Amacı 110 Hisse Senetleri 111 Özel Kesim Tahvil Senet ve Bonoları Alış bedeli ile kayıtlanır, borçlu çalışır. Satışta ortaya çıkan kâr 645 Menkul Kıymet Satış Kârları hesabının alacağına, zarar ise 655 Menkul Kıymet Satış Zararları hesabının borcuna kayıtlanır. Değeri düşen hisse senetleri için dönem sonunda “ihtiyatlılık” kavramı gereği karşılık ayrılır. Borsa fiyatı < Alış fiyatı ⇒ karşılık ayrılır. 654 KARŞILIK GİDERLERİ XX 119 MENKUL KIYMET DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI XX Karşılık ayrılan hisse senedini izleyen dönemde satılırsa ayrılan karşılık ters kayıtla kapatılır ve 644 Konusu Kalmayan Karşılıklar hesabı kullanılır. Kâr edilirse tamamı kapatılır, zarar edilirse zararı aşan kısım için Konusu Kalmayan Karşılıklar hesabı kullanılır. Hisse senedinin ne kadarı satılırsa karşılığın o kadarı kapatılır. 112 Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları Faizini hesaplarken dönemsellik esasına dikkat edilmelidir. Tahvil elinde iki farklı dönem duruyorsa dönem sonuna kadar işleyen faiz tahakkuk ettirilir. 181 GELİR TAHAKKUKLARI XX 642 FAİZ GELİRLERİ XX Bu kayıt, biraz önceki hazır değerler tablosunda da vardır. Faiz gelirine hak kazanıldığında tahsil edilme durumuna bakılmaksızın bu kayıt yapılır. Tahvili izleyen dönemde kârlı satılırsa seçeneklerde şu kayıt aranmalıdır: 100 KASA VEYA 102 BANKALAR XX 111 ÖZEL KESİM TAHVİL SENET VE BONOLARI 181 GELİR TAHAKKUKLARI 642 FAİZ GELİRLERİ 645 MENKUL KIYMET SATIŞ KÂRLARI ● Bu tür sorularda tarihlere çok dikkat edilmelidir. Tahvilin ihraç tarihi ile satın alındığı tarih farklı ise işletme tahvili alıncaya kadar işleyen faiz 198 Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar hesabında izlenir. XX XX XX XX UZAN VADELİ YATIRIMLAR 24 MALİ DURAN VARLIKLAR 242 İŞTİRAKLER 240 BAĞLI MENKUL KIYMETLER % 10’a kadar başka işletmelerin sermayesine uzun vadeli amaçlarla katılım ve uzun vadeli amaçlarla edinilen tahvillerin izlendiği aktif hesaptır. Hesap borçlu çalışır. TMS’ye göre finansal varlıklar (menkul kıymetler) gerçeğe uygun değer ile değerlenir. Borsa fiyatı gerçeğe uygun değer olarak kullanılır. TMS’ye göre borsa fiyatı artan hisse senetleri için aradaki fark kadar dönem sonunda şu kayıt yapılır. (Hisse senedi için) Borsa Fiyatı > Alış Fiyatı 110 HİSSE SENETLERİ XX 649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR XX 659 DİĞER OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR 110 HİSSE SENETLERİ İhtiyaç Yayıncılık uzun vadeli amaçlarla) katılım paylarının (oy hakkı) izlendiği aktif hesaptır. 2008 - 2011 KPSS’de de iştiraklerde özkaynak yöntemi sorulmuştur. Konsolide finansal tablo düzenleyen işletmeler önemli etkinlik taşıyan iştiraklerini özkaynak yöntemi ile değerler. XX XX ORTAKLIKLAR Başka işletmelerin sermayesine % 50’den fazla uzun vadeli amaçlarla katılımdır. TMS’de bağlı ortaklık kontrol gücü şeklinde ifade edilmektedir. AMORTİSMAN Arazi ve arsalar, yapılmakta olan yatırımlar, verilen avanslar hariç, maddi duran varlıklar bölümü hesaplarına ve maddi olmayan duran varlıklara aşınma, yıpranma payı (amortisman) hesaplanır. VUK’ta 2 tane amortisman hesaplama yöntemi sayılmıştır. → Normal amortisman → Azalan bakiyeler usulüyle amortisman TMS’de bunlara ilaveten bir de üretim miktarı yöntemi sunulmuştur. Borsa Fiyatı < Alış Fiyatı 245 BAĞLI Başka bir işletmenin sermayesine (%10 - %50 arasında Normal amortisman denirse maliyet bedelini (kayıtlı değer) ekonomik ömre bölünerek, yıllık amortisman payı bulunur. Azalan bakiye denirse normal amortisman oranı bulunmalıdır. 28 (1/ ekonomik ömür örneğin: 1/5 yıl = 0,20 gibi) çıkan oranın iki katı alınır. Azalan bakiyeler usülünde amortisman oranı %50 yi aşmamalıdır. . 2005’te azalan bakiyede yasal üst sınır % 50 dir. Hem de o yıl sınav sorusu olarak çıkmıştır. . Amortisman direkt yöntemle kaydediliyorsa neye amortisman hesaplanmışsa onun maliyetinden düşülür, endirekt yöntemle kaydediyorsan 257 Birikmiş Amortismanlar hesabı alacaklandırılır. Duran varlık satışında Birikmiş Amortismanlar hesabı borçlu çalıştırılır. Net değer sorulursa, maliyetten amortismanlar düşülür! İhtiyaç Akademi İ n! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın TİCARİ FAALİYET KONUSUNA GİREN KREDİLİ MAL / HİZMET SATIŞI MAL YA DA HİZMET SATIŞI / ALIMI Senetsiz Satış Senetli Satış Kredili mal satışı denildiğinde akla Alıcılar hesabı gelmelidir. 120 Alıcılar 121 Alacak Senetleri a) Senet alındığında Kredili mal satışı → Alıcılar Hs. 121 ALACAK SENETLERİ Mal satışı → Yurt İçi Satışlar Hs. XX 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 391 HESAPLANAN KDV Satışta KDV → Hesaplanan KDV Hs. KDV'li tutar = KDV hariç tutar 1 + KDV oranı c) Senet dönem sonunda tasarruf değer ile değerlendiğinde (reeskont hesaplama) aşağıdaki kayıt yapılır. Örnek satış kaydı (tamamı kredili mal satışı) 120 ALICILAR 657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ XX 122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU XX 600 YURT İÇİ SATIŞLAR 391 HESAPLANAN KDV XX XX b) Senet ciro edildiğinde / iskonto ettirildiğinde, tahsil edildiğinde 121 Alacak Senetleri hesabı alacaklı çalışır. KDV hariç → KDV’siz tutar x KDV oranı = KDV KDV hariç → Satış karşılığında alınan bono ve poliçeler (senet) Alacak Senetleri hesabında izlenir. XX XX XX d) Yukarıdaki kayıt, izleyen dönemin başında iptal edilir. 122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU Satış yurt dışına yapılmışsa 601 Yurt Dışı Satışlar hesabı kullanılır. Yurt dışına satışta KDV olmaz. XX 647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ XX Bu son iki kayıt hem KPSS’de hem kurum sınavlarında sıklıkla sorulmaktadır. Ay sonu KDV kayıtları şu şekilde yapılır: Ay sonlarında KDV hesapları ters kayıtla kapatılırken şuna dikkat edilir. 391 Hesaplanan KDV > İndirilecek KDV ise fark 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar hesabının alacağına 191 > 391 ise fark 190 Devreden KDV hesabının borcuna kayıtlanır. KREDİLİ MAL / HİZMET ALIMI Senetsiz alım Senetli Alım Kredili (veresiye) mal alımı Satıcılar hesabında Mal ya da hizmet alımlarından kaynaklanan senede bağlanmış borçlar Borç Senetleri hesabında izlenir. izlenir. 321 Borç Senetleri 320 Satıcılar Senet karşılığı mal alımında kayıtta Satıcılar hesabı yerine Borç Senetleri hesabı kullanılır. Kredili mal alımı → Satıcılar Hs. Mal alımı → Ticari Mallar Hs. Reeskont kaydı Alışta KDV → İndirilecek KDV KDV dâhil / hariç alıcılar hesabında olduğu gibi. Örnek mal alım kaydı: 153 TİCARİ MALLAR 191 İNDİRİLECEK KDV 320 SATICILAR 322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU 647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ XX XX XX XX Reeskont iptal kaydı 647 REESKONT FAİZ GİDERLERİ 322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU İhtiyaç Akademi XX 29 XX XX İhtiyaç Yayıncılık İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! MUHASEBE Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın MUHASEBE AVANSLAR 159 Verilen Sipariş Avansları 195 İş Avansları 196 Personel Avansları (Ham madde ya da mal alımı) Stok için Personele iş için sözleşme karşılığı verilen avans Personele yolluk ya da maaş ücrete mahsuben verilen avans 340 Alınan Sipariş Avansları Duran Varlıklar için 259 Verilen Avanslar Maddi Duran Varlıklar İçin Mal ya da hizmet teslimlerinden önce alınan avanslar 269 Verilen Avanslar Maddi Olmayan Duran Varlıklar İçin 279 Verilen Avanslar Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar İçin Yukarıda sayılan avansların tümü teslim alma, teslim etme, sözleşmenin yapılması, harcamaların belgelenmesi vb. durumlarda ters kayıtla kapatılır. Özellikle Verilen Sipariş Avansı ile Verilen Avanslar birbirinin çeldiricisi olarak verilmektedir. STOKLAR Bu hesap grubunda ham madde, yarı mamuller ve ticari mallar izlenir. Genel muhasebenin en önemli ve en yüksek standart sapmaya sahip soruların geldiği alan bu alandır. Aralıklı Envanter Yöntemi B 153 TİCARİ MALLAR HESABI (+) – Dönem başı stok (–) – Alıştan iadeler – Dönem içi alışlar – Alış iskontoları Sürekli Envanter Yöntemi A B – Alış giderleri Ticari Mallar hesabının borç toplamı Ticari Mallar hesabının alacak toplamı Ticari Mallar hesabının borç kalanı Dönem sonu stok mevcudu XX XX Brüt satışlar XX Satıştan iadeler (XX) Satış iskontoları (XX) Net satışlar Satılan ticari mallar maliyeti Brüt satış kârı / zararı (+) – Dönem başı stok (–) – Alıştan iadeler – Dönem içi alışlar – Alış iskontoları – Alış giderleri –Satılan mallar maliyeti ● Sürekli envanter yönteminde 153 Ticari Mallar hesabının (XX) XX A – İade alınan malların maliyeti (XX) Satılan ticari mallar maliyeti 153 TİCARİ MALLAR HESABI borç kalanı her an stokta kalan mevcut malların maliyetini verir. Brüt satışlar (XX) Satış iskontoları (XX) Net satışlar XX Satılan ticari mallar maliyeti (XX) Brüt satış kârı / zararı XX XX Satıştan iadeler XX (XX) XX ● Sürekli envanter yönteminde brüt satış kârı veya zararı hesaplanırken 621 Satılan Ticari Mallar Maliyeti hesabının borç kalanı dikkate alınır. ● Aralıklı envanter yönteminde dönem sonu stok mevcudu yapılan sayım sonucu tespit edilir. 157 Diğer Stoklar 150 İlk Madde ve Malzeme, 151 Yarı Mamuller – Üretim, 152 Mamuller ve 153 Ticari Mallar hesaplarının kapsamına girmeyen ürünler, artıklar, fizikî nedenlerle bozulan ve diğer mallarla eş değerde satılamayacak olan ticarî mallar bu hesapta izlenir. Bu stoklar ortaya çıktığında maliyet bedeli ile hesabın borcuna, satıldığında ve / veya kullanıldığında alacağına kaydedilir. İhtiyaç Yayıncılık 30 İhtiyaç Akademi İ n! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın MALİ BORÇLAR Kısa Vadeli Uzun Vadeli 30 Mali Borçlar 300 Banka Kredileri 400 Banka Kredileri Bankadan kredi çekilirse bankaya olan borç artar. Banka anaparaya faiz işletir. İşletilen faiz ise Finansman Gideri olarak kaydedilir. Gider de aynen gelir gibi dönemsellik kavramına dikkat edilerek tahakkuk ettirilir. Bu hesapların vadesi dönem sonu itibarıyla bir yılın altına düştüğünde 30 Mali Borçlar grubundaki ilgili hesapların içine atılır. a) Faiz tahakkuku XX 381 GİDER TAHAKKUKLARI 304 Tahvil Anapara Borç Taksit ve Faizleri 331 Ortaklara Borçlar 335 Personele Borçlar 333 Bağlı Ortaklıklara Borçlar 337 Diğer Borç Senetleri Reeskontu (–) 332 İştiraklere Borçlar XX b) Anapara + faiz ödeme kaydı 336 Diğer Borçlar ÜCRET TAHAKKUK KAYDI 300 BANKA KREDİLERİ 381 GİDER TAHAKKUKLARI 780 FİNANSMAN GİDERLERİ XX XX XX 770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 102 BANKALAR XX 335 PERSONELE BORÇLAR 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ XX 305 Çıkarılmış Bonolar ve Senetler İskontolu ihraç edilen finansman bonolarında (nominal değer - peşin değer = iskonto) farkı Menkul Kıymet İhraç Farkları hesabına, buradan da dönem sonunda 780 Finansman Giderleri hesabına atılır. (İçinde bulunduğu döneme ait olan kısmı atılır.) XX XX XX Bu kayıt sınavlarda sıklıkla sorulmaktadır. Personel avans çekmemişse kayıtta Personel Avanslarının olmayacağına dikkat ediniz. Bir de işletme 7/B seçeneğine göre kayıt yapıyorsa 770 Genel Yönetim Giderleri hesabı yerine 791 İşçi Ücret ve Giderleri / 792 Memur Ücret ve Giderleri hesaplarını kullanır. Sermaye - Ödenmemiş Sermaye = Ödenmiş Sermaye ● Hisse Senedi İhraç Primleri ● Hisse Senedi İptal Kârları Sermaye Yedekleri ● MDV Yeniden Değerleme Artışları ● İştirakler Yeniden Değerleme Artışları ● Diğer Sermaye Yedekler Hisse Senetleri Satın Alan İşletme İhraç Eden İşletme Satın alan işletme açısından hisse senedî geçici (menkul kıymet) ya da uzun vadeli (malî duran varlık) yatırım aracıdır. Nominal Değer: Sermaye payını temsil eder. Hisse senedi satın alan işletme hisse senetlerini alış bedeli üzerinden kayıt altına alır. Alış ile satış bedeli arasındaki fark “645 Menkul Kıymet Satış Kârları” hesabının alacağında izlenir. ● Statü Yedekler İhraç eden işletme açısından hisse senetleri, sermayeyi temsil eder. Ortaklar sahip oldukları hisse oranında oy hakkına sahiptir. Sermaye sağlamak, sermaye artırmak amacıyla ihraç edilir. Nominal Değer: Ortakların ortaklık paylarını temsil eder. Alış Fiyatı: Hisse senedinin alışa konu olan değeridir. ● Yasal Yedekler 303 Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri DİĞER BORÇLAR 780 FİNANSMAN GİDERLERİ ÖZ KAYNAKLAR 405 Çıkarılmış Tahviller İhraç Fiyatı: Hisse senedinin satışa konu olan değeridir. Satın alan işletme için hisse senedinin alış fiyatını oluşturur. İşletme hisse senetlerini nominal bedel üzerinden ihraç edebileceği gibi primli de satışa sunabilir. Hisse senetlerinin nominal değeri ile ihraç fiyatı arasındaki fark 520 Hisse Senetleri İhraç Primleri hesabının alacağında izlenir. Kâr Yedekleri ● Olağanüstü Yedekler ● Diğer Kâr Yedekleri ● Özel Fonlar I. Tertip yedek akçe, ödenmiş sermayenin % 20’sini buluncaya dek dönem net kârının % 5’i alınarak hesaplanır. MALİYET MUHASEBESİ Direkt ilK Madde ve Malzeme Farkları Direkt İşçilik Farkları ● Süre Farkı Miktar Farkı (Fiilî süre – Standart süre) • Standart ücret (Fiilî miktar – Standart miktar) • Standart Fiyat Fiilî süre > Standart süre & Olumsuz fark Fiilî miktar > Standart miktar & Olumsuz Fark ● Ücret Farkı Fiyat Farkı (Fiilî ücret – Standart ücret) • Fiili süre (Fiilî fiyat – Standart fiyat) • Fiilî miktar Fiili fiyat > Standart fiyat Olumsuz & fark Fiilî fiyat > Standart fiyat & Olumsuz Fark İhtiyaç Akademi 31 İhtiyaç Yayıncılık İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! MUHASEBE Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın İhtiyaç ile kazanın! Okuyun başarın MUHASEBE MALİ TABLOLAR ANALİZİ Karşılaştırmalı Tablolar Analizi ile İlgili Bilinmesi Gereken Formüller; Bilanço ve Gelir Tablosu hazırlanırken mutlak ve oransal farklar şu formüllerle hesaplanır: Mutlak fark (t)1 = Cari Dönem – Temel Dönem 2 Mutlak fark (t) = Cari Dönem – Önceki Dönem Oransal Fark (%) = Oransal Fark (%) = Mutlak Fark (t) 1 Mutlak Fark (t) Önceki Dönem 2 Finansman Oranı = : 100 Dikey analizde bilanço kalemlerinin yüzde dağılımı şu formülle hesaplanır: Dikey Yüzdesi Hesaplanacak Bilanço Kalemin Tutar › Kalemin ‹çinde Bulundu €u Grup ya da Genel Toplam › : 100 Öz Kaynaklar Duran Varlıklar Devamlı Sermaye Net Kâr Öz Kaynaklar FVÖK Devamlı sermaye Ticaret İşletmelerinde Stok Devir Hızı = Alacak Devir Hızı = Dönen Varlıklar - Stoklar KVYK Haz›r De€erler Satılan Ticari Malların Maliyeti Ortalama Ticari Mal Stoku Dönem Bafl› Stok + Dönem Sonu Stok 2 360 Stok Devir Hızı Kredili Sat›fllar Ortalama Ticari Alacaklar Alacakların Ortalama Tahsilat Süresi = KVYK 360 Alacak Devir Hızı DİKKAT! Kredili satış tutarının bilinmemesi durumunda net satışlar tutarı esas alınmalıdır. KVYK - Haz›r De€erler Stoklar Ortaklara Yeterli Bir Kâr Payı Sağlanıp Sağlanmadığının Saptanmasında Kullanılan Oranlar Da€›t›lacak Kâr İmtiyazlı Hisse Senedi Başına Kâr Payı = imtiyazl› Hisse Senedi Say›s› Da€›t›lacak Kâr - imtiyazl› Hisse Senedi Fiyat Kazanç Oranı (Gelir – Fiyat) = Duran Varlıklar Duran Varlıkların Devamlı Sermayeye Oranı = Stokların Stokta Kalma Süresi = Dönen Varlıklar Cari Oran = KVYK Adi Hisse Senedi Başına Kâr Payı = Ödenmiş Sermaye DİKKAT! Satışların maliyetinin doğru bir şekilde saptanamaması durumunda net satışlar kullanılmalıdır. Likidite Durumunun Analizinde Kullanılan Oranlar Stok Bağımlılık Oranı = Kâr Yedekleri - Birikmiş Zararlar Duran Varlıkların Öz Kaynaklara Oranı = Ortalama Ticari Mal Stoku = : 100 Y›ldaki Tutar› Nakit (Disponibilite) Oran = Aktif Toplamı Çalışma Durumu Analizinde Kullanılan Oranlar (Faaliyet Oranları) ile ilgili bilinmesi gereken E€i lim i Hesaplanacak Kalemin Baz Al›nan Öz Kaynaklar Toplam Yabancı Kaynaklar Ekonomik Rantabilite Oranı = E€ilim i Hesaplanacak Kale min Cari Y›ldaki Tutar › Asit - Test Oranı = Öz Kaynaklar Mali Rantabilite Oranı = Dikey Yüzdesi Hesaplanacak Gelir Tablosu Eğilim Yüzdeleri Analizi (Trend Analizi) formül Aktif Toplamı (Pasif) Kâr ile Sermaye Arasındaki İlişkileri Gösteren Oranlar : 100 Gelir tablosu kalemlerinin dikey yüzdesi şu formülle hesaplanır; Net Sat›fllar Toplam Yabancı Kaynaklar Otofinansman (İç kaynaklar) Oranı = Yüzde Yöntemiyle Analizi (Dikey Analiz) ile ilgili bilinmesi gereken formüller; Kalemin Tutar › Finansal Kaldıraç Oranı = Öz Kaynakların Aktif Toplamına Oranı = : 100 Temel Dönem Mali Yapı Analizinde Kullanılan Oranlar Sahiplerine Da€›t›lacak Kâr Pay› Hazır Değerler Devir Hızı = Dönen Varlıklar Devir Hızı = Duran Varlıklar Devir Hızı = Net Sat›fllar Ortalama Haz›r De€rerler Net Sat›fllar Ortalama Dönen Varl›klar Toplam Aktiflerin Devir Hızı = imtiyazl› Hisse Senedi Say›s› Hisse Senedi Bafl›na Düflen Kâr Pay› Hisse Senedinin Borsa Fiyat› Öz Sermaye Devir Hızı = Net Sat›fllar Ortalama Duran Varl›klar Net Sat›fllar Ortalama Toplam Aktif Net Sat›fllar Ortalama Öz Kaynaklar (Net) TİCARİ MATEMATİK Faiz ve iskonto formüllerini hatırlayalım. Basit faiz tuturı = A:n:t 100 , 1.200 , 36.000 Baliğ = Anapara + faiz Bileşik faizde = A : (1 + n: t)n gelecekteki değer Basit iç iskontoda peşin değer PD = İhtiyaç Yayıncılık Basit dış iskontoda peşin değer PD = ND : (1 – n : t) İskonto tutarı = Nominal Değer – Peşin Değer Nominal Değer 1 + (n : t) 32 İhtiyaç Akademi
