aydınlık yarınların müjdecisi

AYDINLIK YARINLARIN MÜJDECÝSÝ:
METEOROLOJÝ
Güneþ gökyüzünde pýrýl pýrýl parlýyordu. Havada hiç rüzgâr yoktu. Deniz, bir çarþaf gibi alabildiðine sakin
ve hareketsiz uzanýyordu. Ýhtiyar balýkçý, son hazýrlýklarýný tamamlayarak; fýndýk kabuðunu andýran kayýðý ile limandan
ayrýldý. Kayýðýn denizde yol alýrken çýkardýðý þýpýrtýlara radyodan yükselen tatlý bir melodi eþlik ediyordu. Ýhtiyar balýkçý
biraz daha kürek çekip, yeterince kýyýdan uzaklaþtýðýna karar verdi ve oltasýný denize fýrlattý. Bunun üzerinden on
dakika geçmeden, radyodaki müzik yayýný aniden kesildi. Spikerin anonsu duyuldu:
Burasý Meteoroloji radyosu "Meteor FM". Denizcilerin ve balýkçýlarýn dikkatine! Önümüzdeki bir saat
içerisinde Marmara Denizi'nde fýrtýna ve þiddetli yaðýþ beklenmektedir. Ýlgililerin gerekli tedbirleri almalarý rica
olunur."
Anonsu duyan balýkçý hemen oltasýný toplayýp, küreklere asýldý. Çok geçmeden fýrtýna kendini hissettirmeye
baþladý. Neyse ki zamanýnda karaya ayak basmýþtý. Az sonra rüzgârla birlikte þiddetli yaðýþ baþladý. Deniz öyle bir
kabardý ki; ihtiyar balýkçý karaya ulaþtýðýna þükretti. Meteoroloji radyosunda duyduðu anons hayatýný kurtarmýþtý.
Bu olay gerçek deðil ancak her gün yaþanan ve yaþanmasý mümkün olan, meteorologlarýn sýkça karþýlaþtýðý
bir durum. Her yýl birçok denizci ve balýkçý hava raporlarýný dikkate almadýklarýndan dolayý hayatlarýný
kaybetmektedir. Bu nedenle meteoroloji onlarýn can dostudur.
Ýnsan, doðanýn bir parçasýdýr. Doða ile birlikte yaþamak ve doðaya ayak uydurmak zorundadýr. Ýnsanlar,
tarih boyunca gökyüzünde olan yaðmur, kar, fýrtýna, þimþek gibi olaylara ilgi duymuþlardýr.
Hava olaylarýný takip eden ilk uygarlýk Mýsýrlýlardýr. Mýsýrlýlar, Nil Nehri çevresinde tarým yapmýþlardýr
Tarýmsal faaliyetlerini düzenlemek ve sürdürmek amacýyla hava olaylarýný takip etmiþlerdir.
Eski dönemlerde Türkler de göçebe yaþam sürdükleri için hava olaylarýyla ve mevsimlerle fazlasýyla ilgili
olmuþlardýr. Türk Boylarý, yaz mevsimlerinde serin yaylalara çýkmýþ, kýþ mevsiminde daðlarýn eteklerindeki ovalarda
ve daha sýcak bölgelerde yaþamýþlardýr. Bu yüzden hava olaylarý onlarý önemli ölçüde etkilemiþ, yaþamlarýný
meteorolojik þartlara göre düzenlemiþlerdir. Bu etkilenme günümüzde de devam etmekte ve bazý insanlarýn göçebe
yaþamalarýna neden olmaktadýr.
Atmosfer içinde oluþan sýcaklýk deðiþimlerini, rüzgâr, yaðmur, kar, dolu, yýldýrým gibi olaylarý inceleyen,
hava olaylarý tahminleri yapan hava bilgisine meteoroloji denir. Meteoroloji bilimi ile ilgilenen kiþilere de meteorolog
denir. Meteorologlar, uydulara takýlan çeþitli araçlarla, meteoroloji balonlarýyla ve meteoroloji istasyonlarýnda yapýlan
ölçümlerle hava olaylarýný inceler, gözlemler ve elde ettikleri verilerden sonuçlar çýkarýrlar. Bu veriler ýþýðýnda gelecek
günlerin hava tahminlerini yaparak, meteorolojik olaylarý önceden bilmemizi saðlarlar.
Ýnsanlarýn, deðiþik çevre ve iklim koþullarýna uyum saðlama kapasiteleri yüksektir. Buna raðmen,
meteorolojik olaylarýn önemli deðiþiklikler göstermesine karþý savunmasýz kaldýklarý da bilinen bir gerçektir. Ýnsanlar
havanýn çok sýcak, çok soðuk veya çok nemli olduðu durumlardan etkilenirler. Fýrtýnalar, þiddetli seller, anormal
yaðýþlar ve kuraklýk gibi doða felaketleri insan yaþamýna ve saðlýðýna olumsuz etkilerde bulunmaktadýr. Meteoroloji
sayesinde tüm bu doða felaketlerinden haberdar olabiliyor ve zamanýnda gereken önlemi alabiliyoruz. Önlem alarak,
bu felaketlerden büyük ölçüde korunuyoruz. Gelin meteorolojinin insanlýða saðladýðý büyük faydalarý birlikte
inceleyelim.
Hemen her gün insanlar yeni baþlayacaklarý ve yaþayacaklarý günün hava durumunu bilmek isterler. Hava
yaðmurluysa yanlarýna þemsiye alýrlar, çok soðuk havalarda eldiven, bere ve atkýlara sarýnýrlar. Þoförler, kaptanlar ve
pilotlar hava durumunu öðrenmeden yola çýkmaz çoðu zaman...
Ülkemizde sýklýkla yaþanan þiddetli lodosta baca zehirlenmelerine karþý meteoroloji insanlarý uyarýr.
Özellikle sobalý evlerde yaþayan insanlarýn, sobalarýnýn bacasýndan çýkan gazlar basýnç nedeni ile dýþarý çýkamaz ve
içerde sýkýþýr. Bu sýkýþma ile odaya karbon monoksit gazý dolar. Bu olay zehirlenmeye yol açar.Meteoroloji, birçok
meslek alanýný da etkiler. Yaðýþlar, kuraklýk ve diðer hava olaylarý bu çalýþmalara etki eder. Örneðin çiftçiler hava
koþullarýna göre tarlalarýný nadasa býrakýrlar. Bu iþlem için hava olaylarýndan haberdar olarak, daha saðlýklý karar
verebilirler. Meteoroloji sayesinde hava koþullarýný öðrenebiliyor, iþlerimizi buna göre planlayabiliyoruz. Þiddetli
yaðýþ ve donma olaylarýndan meteoroloji çiftçilerimizi haberdar ederek, önlem almalarýný saðlar. Böylece oluþacak
zararlar en aza indirilmiþ olur.
Meteoroloji ulaþým alanýnda da insan yaþamýna büyük ölçüde etki eder. Denizcilik, karayolu ve havayolu
ulaþýmlarýnda önce hava koþullan öðrenilerek, seyahate çýkýlmaktadýr. Can ve mal kaybýna neden olabilecek
durumlarda yolcularýn ve araçlarýn seyahatine izin verilmez.
Küçük yaþtaki çocuklar ve yaþlýlar için hava koþullarýnýn ve iklimin aniden deðiþmesi, saðlýk sorunlarýna yol
açabilir. Bunu önlemek için hava koþullarý hakkýnda bilgi sahibi olmak, günlük iþlerimizi hava þartlarýna göre ayarlamak
gerekir.
Kar yaðýþýnýn geleceði bir kaç gün önceden belirlenerek belediyelerin kurum ve kiþilerin önlem almasý
saðlanýyor. Bu sayede yollar tuzlanýyor. Karayolu ulaþýmlarý için kolaylýk saðlanýyor. Halka anonslar yapýlarak, hava
koþullarý hakkýnda bilgi sahibi olmalarý saðlanýyor. Trafiðin aksamasýný engellemek ve öðrencilerin zor durumda
kalmasýný önlemek için bu uyarýlar dikkate alýnarak, eðitim kurumlarý kimi zaman tatil ediliyor.
Tatile çýkacak yerli ya da yabancý turistler, önceden yaptýklarý rezervasyonlarý, saðlam bilgilere dayanarak
ve hiçbir aksilik çýkmayacak þekilde gerçekleþtirmek için meteorolojiden yararlanýyorlar. Böylece gittikleri yerde tatsýz
bir sürprizle karþýlaþmýyorlar.
Bazen Amerika ve Uzakdoðu'da kasýrgalar, tayfunlar vb. hava felaketleri gerçekleþiyor. Meteoroloji bu
felaketlerden haberdar olup, geliþimlerini inceliyor. Halký bu konuda bilgilendirerek tedbir almalarýný saðlýyor. Alýnan
bu tedbirler, birçok insanýn yaþamýný kurtarmasýna yardýmcý oluyor.
Teknolojinin geliþmesi ile her geçen gün iletiþim kolaylaþýyor. Eskiden radyolardan dinlenen meteoroloji
haberleri bir zamana kadar gazete ve televizyonlardan takip edilmekteydi. Ancak teknoloji sayesinde hava olaylarýný
ve sýcaklýk miktarlarýný cep telefonumuza gelen mesajlarla öðrenebiliyoruz. Telefonumuzun hücre bilgisine
meteorolojinin kanalýný kaydettiðimizde ani yaðýþ, fýrtýna vb. meteorolojik olaylarla ilgili uyarýlar cebimize kadar
geliyor.
Meteoroloji hakkýnda bilgi almak için internetten de yararlanýyoruz. Meteoroloji Genel Müdürlüðü'nün
web sitesinden güncel olaylar hakkýnda bilgi saðlayabiliyor, bunlara karþý gereken
önlemi alabiliyoruz.
Her geçen gün insanoðlunun yaþamý biraz daha zorlaþýyor. Ozon tabakasý; insanlar, bitkiler ve diðer
canlýlar için zararlý olan ultraviyole ýþýnlarýndan canlýlarý korumaktadýr. Ancak son yýllarda ozon tabakasýnýn incelmesi,
tüm insanlarý ve diðer canlýlarý olumsuz yönde etkileyerek, yaþamlarýný tehdit etmektedir. Bu durum kuraklýða yol
açmaktadýr. Meteoroloji sayesinde hava sýcaklýklarýný öðrenerek, kuraklýða karþý gereken önlemi alabiliyoruz.
Küresel ýsýnma kavramý son günlerde çok fazla gündeme gelen bir konu. Atmosferde biriken karbondioksit
ve karbon monoksit gazlarýnýn yarattýðý etkiyle dünyamýzýn sýcaklýðý gün geçtikçe artýyor. Bunun sonucunda da iklim
deðiþiklikleri ortaya çýkýyor. Küresel ýsýnmanýn sebeplerini, sonuçlarýný ve bundan korunma yollarýný yine meteoroloji
bilimi araþtýrýyor ve bizlere açýklýyor. Yeryüzündeki iklimleri ve yaþamý etkileyecek bu konu, gelecek yýllarda daha da
önem kazanacak gibi görünüyor. Bizlere bu sorunun çözüm yollarýný sunacak olan yine meteoroloji bilimi olacak.
Artýk meteoroloji hayatýmýzýn bir parçasý olmuþ durumda. Elektrik-su gibi, her geçen gün biraz daha ihtiyaç
duyuyoruz ona. Hayatýmýzdaki önemi ve yeri her geçen gün artan meteoroloji ve onun kahramanlarý olan
meteorologlar iyi ki var... Meteorolojinin müjdelediði aydýnlýk ve güzel yarýnlarda buluþmak dileðiyle...
Zeynep ÖÐRETMEN
Tekirdað Bilim ve Sanat Merkezi
6. Sýnýf