Nutrition and Cancer - İstanbul Sağlık Müdürlüğü

• Sağlıklı kiloyu korumak
• Vücudun onarımını ve tedavisini
sağlayan sağlıklı besinlerin
seçimi ve tüketimini sağlamak

Kanser hastaları için iyi beslenme özellikle
önem taşır.
› Tedavi kişinin normal beslenme alışkanlıklarını
bozan yan etkilere neden olabilir
› Cerrahi müdahaleleri onarma ve tedavi için
protein & kalori ihtiyacı artar
› Tümörler iştahı azaltan ve vücut
metabolizmasını hızlandıran maddeler
üretebilir
 Bu kilo ve kas kaybına neden olur

Tedavi boyunca doğru beslenmenin
faydaları:
› İyi hissetmeyi sağlar
› Enerji ve gücü arttırır
› Kilo ve besin depolanmasını korur
› Tedavi kaynaklı yan etkileri azaltır
› Enfeksiyon riskini azaltır
› Tedavi ve onarımı hızlandırır

Kalori -aşırı yorgunluğa karşı enerji
sağlar ve kilo korunmasına
yardımcı olur

İhtiyaç duyulan kalori miktarı
yaşa, bedene ve aktivite
miktarına
göre değişiklik gösterir

Ekmek, meyve, sebze, makarna
ve tahıllardan elde edilen
karbonhidratlar iyi birer kalori
kaynağıdır

Protein doku onarımı ve
sağlıklı bağışıklık sistemi
gelişimi için gereklidir

Proteinler kas oluşumunu
sağlar,kas kaybını azaltır.

Vitamin & mineraller doku
hasarlarını azaltır ve bağışıklık
sistemini destekler

Dengeli beslenme genellikle
çeşitli vitamin ve mineral
tüketimini kapsar
› Tedavi boyunca vitamin ve
mineral tüketimi için doktora
danışılmalıdır
› Hormon bağımlı meme
kanserinde östrojen içeriğinden
dolayı soya tüketilmemelidir.

A vitamini: Yeşil ve sarı sebze ve meyvelerde, A
vitamininin ön maddeleri karotenoidler bulunur.
Bunlar güçlü antioksidan özelliği taşırlar ve vücutta A
vitaminine dönüşürler. Hayvansal besinlerde
(karaciğer, süt yağı, yumurta sarısı gibi ) A vitamini
bulunur. A vitamini ve özellikle A vitamininin ön
maddesi karotenoidler kansorejen maddelerin etkisini
azaltarak kanserin önlenmesinde etkindirler.

C vitamini : En fazla taze sebze ve meyvelerde
bulunur. En çok C vitamini içeren besinler; kuşburnu,
maydanoz, tere, roka ve diğer yeşil yapraklı sebzeler,
karnabahar, yeşil sivri biber, turunçgiller, domates,
çilek ve patates’tir. C vitamini vücuda alınan
kanserojenleri etkisiz hale getirir.

B vitaminleri : Yeterli düzeyde alınmaları, bağışıklık
sisteminin etkinliği için önemlidir. Tahıllar, yağsız et,
bobrek, yurek, beyin, karaciger, yer fıstığı, tavuk,
ceviz, yumurta, kepek ekmeği ve yağlı tohumlarda
mevcuttur.Vücudun savunma sistemi yeterli olunca
kanser dahil pek çok hastalığa karşı vücut dirençli
olur.

E vitamini : Başta ayçekirdeği, yeşil yapraklı sebzeler,
özü alınmamış tahıllar, fındık, fıstık gibi kuruyemişler,
kuru baklagiller olmak üzere çeşitli yiyeceklerde
bulunur. Bazı toksik maddelerin etkilerini azaltarak
kanserden koruyucu bir vitamindir. Güçlü bir
antioksidan olduğu için yağların ve hücrelerin
oksidasyonunu önler.

Selenyum : En çok su ürünlerinde ve kepeği
ayrılmamış tahıl ürünlerinde bulunur. Yeterli
alımı kanserojenlere karşı koruyucudur. Fazla
alımı saç dökülmesi ve diş bozukluklarına
neden olur.

Çinko : En zengin kaynakları etler, mantar,
yumurta, ay çekirdeği, su ürünleri ve kuru
baklagillerdir.Yeterli düzeyde çinko alımı, A
vitamininin etkisini ve savunma sistemini
güçlendirerek kansere karşı koruyucudur.

Bakır : En zengin kaynakları; etler, su ürünleri,
kuru baklagiller, yağlı tohumlar, pekmezdir.
Yetersizliğinde deride, beyin işlevlerinde ve kan
hücrelerinin yapımında bozukluklar olur. Aşırı
bakır alımı toksik olduğundan, kanserden
korunmak için ek bakır alınması önerilmez.

Demir : Demirden zengin besinler; etler, su
ürünleri, yumurta, yeşil yapraklı sebzeler, kuru
baklagiller, susam, pekmez, kuru meyvelerdir.
Demir bazı kimyasal kanserojenlerin etkisini
azaltır. Fazla alımı zararlıdır.

Kalsiyum : Kemik gelişimi ve sağlığı için en
önemli besin öğesidir. Kalsiyumun en iyi
kaynağı süt, yoğurt,peynir, yeşil yapraklı
sebzeler ve kuru baklagillerdir. Kalsiyum,
kemik ve kalın barsak kanser riskini azaltır

Su & meyveler sağlık için
hayati önem taşır

Yeterli miktarda meyve
tüketilmemesi, kusma
veya diyareye, aşırı su
kaybına (dehidratasyon)
neden olur

Günlük tüketilmesi
gereken meyve miktarı
için doktora / diyetisyene
danışılmalıdır

Yağlar enerji ihtiyacımız için gerekli kaloriyi sağlar

Özel tip yağ asitleri: Omega-3 yağ asitleri,
EPA (eikosapentaenoik asit) ve
DHA (dokozaheksaenoik asit):
› Tümör kaynaklı metabolik değişiklikleri iştah , kilo & kas
oluşumunu arttırarak önler
› Kaynakları bazı balıklar (sardalya, somon, ton, kılıç,
lüfer), balık yağı kapsülleri veya kanser hastaları için özel
besin içecekleri

Diyet programı güç kazanımı
ve tedaviye dayanıklılık için
değiştirilmesi gerekebilir

Yüksek kalorili besinler
tüketilmelidir. Ya da bu
konuda uzman bir diyetisyen/
doktordan kilo kaybını önleyici
yüksek proteinli içecekler için
tavsiye alınabilir.

Önceden planlama – en
sevilen besin maddeleri,
besleyici besinler/ yemek
pişirme konularında yardım
alınabilir

Cerrahi, radyasyon tedavisi, kemoterapi,
hormon tedavisi
› Tedavi kanserli hücreleri öldürür, ancak sağlıklı
hücreler de hasar görür
› Bu kanser tedavisinin yan etkilerine sebep olur
› Yan etkiler (iştah kaybı, kilo kaybı ya da kazanımı,
ağızda acı tat oluşumu, ağızda kuruma, mide
bulantısı, kusma ve halsizlik gibi) yeme alışkanlıklarını
etkiler
› Yan etkilerin çoğu tedavi sonrasında kontrol edilebilir
ya da tamamen ortadan kalkar.
Herhangi bir kanser tedavisinde kesin ve
sabit diyet ve beslenme kuralları yoktur.
 Bazı hastalar normal yemeklerini yiyebilirken,
bazılarında iştah kaybı oluşur ve yeme
istekleri azalır.
 İştah azalması ve kilo kaybı en yaygın
sorundur.Bu durum birkaç gün sürebileceği
gibi tedavi süresincede devam edebilir.
 Bu durumlarda diyetisyen tarafından kişiye
özel beslenme programı
oluşturularak,beslenmesine hastalığa özel
beslenme destekleri eklenebilir.








İştahtan kesilme durumunda…
Belli öğünlerde yemek yerine az ve sık yemeyi tercih
ediniz.
Ayaküstü atıştırabileceğiniz( bisküvi, kraker,kek,
kuruyemiş,yoğurt,dondurma..)yiyecekleri elinizin
altında bulundurunuz.
Canınınız su içmek istemese de açık çay, meyve
çayları,ayran gibi sıvıları tüketiniz.
Yemeklerin görünüşlerinin güzel olması önemlidir.
Yemek sırasında çok az sıvı tüketiniz.
Yemeklerin kalorilerini artırmak için (yumurta,tereyağ,
soslar,süt, peynir,krema, kuru meyveler gibi) besinler
eklenebilir.

Yemek yiyemeyecek kadar yorgun
hissedildiğinde...
› “İyi” hissedildiğinde yenmeli
› Her zaman sevilen yiyecekler hazır
bulundurulmalı
› Arkadaşlardan & akrabalardan
yardım alınmalı
› Düzenli uyku uyunmalı

Yemeklerin tadı garip geldiğinde…
› Gıdaların yeni pişirme yöntemleri ve farklı
›
›
›
›
kombinasyonları denenmeli
Çeşniler ve sıcaklık ile yeni denemeler
yapılmalı
Tatlı gıdalar yerine tuzlu ve asidik gıdalar
Kalorili,besleyici sıvı gıdalar tüketimi
artırılabilir
Yemek öncesi ağız temizliği yapılmalı

Çok çabuk doyma…
› Sık ve küçük öğünler tüketilmeli
› Yavaşça çiğnenmeli
› Soslu, yağlı yemeklerden
›
›
›
›
kaçınılmalı
Yemekle sıvı alınmamalı
Yüksek besin değerli sıvılar
tüketilmeli
Yüksek kalori ve yüksek proteinli
besinler el altında bulunmalı
Öğün sırasında aralar verilmeli

Kabızlık
› Her gün aynı saatlerde yemek
yenmeli
› Yüksek lifli gıdalar tüketilmeli
› Çok miktarda sıvı tüketilmeli (8-10
bardak)
 Ilık içecekler tercih edilmeli
› Mümkün oldukça egzersiz yapılmalı

Diyare
›
›
›
›
Bol sıvı tüketilmelidir
Az ve sık öğünler halinde yenmelidir
Yüksek lifli ve yağlıdan kaçınılmalıdır
Süt tüketimi sınırlanmalıdır

Ağız & boğaz problemleri…
› Çok miktarda sıvı tüketilmeli
› Yumuşak veya blenderdan
›
›
›
›
›
geçirilmiş gıdalar tercih edilmeli
Ekstra yağ, et suyu kullanılabilir
Sert, kuru gıdalardan kaçınılmalı
Rahatsız edici baharat; asitli
gıdalar ve içeceklerden kaçınılmalı
Soğuk yemekler yatıştırıcı olabilir
Kafein ve tütünden uzak durulmalı

Kramplar, mide ekşimesi,
gaz…
› Yavaş yenmeli
› Az ve sık öğünler halinde
yenmeli
› Gaz yapan gıdalardan
(lahana, soğan, bira, kola) uzak
durulmalı
› Kızartmalardan, yağlı ve
baharatlı gıdalardan kaçınılmalı
› Mideye dokunmayan, sindirimi
kolay gıdalar tüketilmeli

Mide bulantısı
›
›
›
›
›
›
›
›
›
Rahatsız edici kokulardan uzaklaşılmalı
Zencefil tüketilmesi faydalı olabilir.
Az ve sık öğünler halinde yenmeli
Öğün aralarında serinletici sıvılar
tüketilmeli
Öğünlerden sonra kafa yukarıda
dinlenilmeli
Soğuk ya da oda sıcaklığında ve az yağlı
gıdalar tüketilmeli
Baharatlardan kaçınılmalı, mideye
dokunmayan sindirimi kolay gıdalar
seçilmeli
Kuru ve tuzlu tadı olan gıdalar tüketilmeli
Hafif giyim ve temiz hava tercih edilmeli

Kilo kaybediliyorsa & iştahsızlık…
› Yüksek kalorili besinler tüketilmeli
› Yiyecek miktarını arttırmadan kalori
›
›
›
›
& protein miktarı artırılmalı
Sevilen yemekler tüketilmeli
Yemeklerden önce hafif egzersiz
yapılabilir
Hoş kokular iştah açar
Günde 1-2 kez besin desteği protein
ve kalori kazanımı için uygun olabilir

Yeme ile ilgili yan etkilerin çoğu tedavi sonrası
ortadan kalkar

İyi beslenme gücün yeniden kazanılmasına,
dokunun onarımına ve daha iyi hissetmeye
yardımcı olur

Besin ve diyet sınırlamaları için
doktor/diyetisyenle görüşülmelidir

Her besin grubundan çeşitler seçilmelidir





Yeterli ve dengeli beslenmeli, öğünlerde 4
besin grubundan yiyeceklerin yer aldığı
dengeli mönüler hazırlanmalıdır.
Uygun vücut ağırlığı sağlanmalı ve
sürdürülmeli,
Günde en az 5 porsiyon sebze veya
meyve tüketilmelidir.
En az 2 porsiyonu yeşil yapraklı sebzeler
veya portakal, limon gibi turunçgiller
olmalıdır.
Yoğurt,süt ve süt ürünlerinin az yağlı
olanları tercih edilmelidir.
Rafine tahıllar ve şeker yerine tam taneli
tahıllar tercih edilmelidir.
 Özellikle yağı yüksek ve işlenmiş kırmızı et
tüketimi sınırlandırılmalıdır. Kırmızı et yerine
balık, tavuk, kuru baklagiller tercih
edilmelidir.

Az yağlı pişirme yöntemleri
(ızgara,buğlama, fırın veya seramik tavada)
tercih edilmelidir.
 Günde en az 6-8 bardak su içilmelidir.

Teşekkürler