işlem öncesi risk yönetimi (ptrm)
advertisement
BISTECHÖNCESİ Üye Bilgilendirme İŞLEM RİSK Toplantısı YÖNETİMİ (PTRM) XX/09/2015 14/01/2016 06/04/2016 İçerik o Genel Bilgiler o Kullanıcı ve hesabın yetkisine ilişkin kontroller o Risk grubu kontrolleri o Teminat kontrolleri o Pozisyon limiti kontrolleri BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 İçerik o Genel Bilgiler o Kullanıcı ve hesabın yetkisine ilişkin kontroller o Risk grubu kontrolleri o Teminat kontrolleri o Pozisyon limiti kontrolleri BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 İşlem Öncesi Risk Yönetimi – Genel Yapı o İşlem Öncesi Risk Yönetimi; • İşlem ve takas platformları ile bütünleşmiş bir uygulama kullanılarak yapılır. • Pre-trade (emir öncesi) ve At-trade (emir sonrası) olmak üzere farklı iki aşamada kontrollere imkan verir. • Borsa ve üyelere işlemlerin yanı sıra emirlerden kaynaklanan riski takip ve kontrol olanağı sağlar. o İşlem Öncesi Risk Yönetimi uygulamasının hedef kullanıcıları: • Borsa ve Takasbank • Pozisyonların yanı sıra emir akışını kontrol etmek isteyen takas üyeleri BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı • Sponsorlu Erişim (Sponsored Access) kullanıcılarına sponsorluk yapan üyeler XX/09/2015 İşlem Öncesi Risk Yönetimi – Genel Yapı Takas Sistemi RXP Emir Öncesi Risk Kontrolleri Emir Defteri Eşleştirme Motoru Emir Değerleme Gateway Kullanıcı Yanıt Teminat Hesap Yapısı Pozisyonlar Yeni Emir Bulunması Gereken Teminat Hesaplaması RX At-Trade Risk Kontrolleri BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 RTM Takas Batch’leri Teminat Hesabı Enstrüman Hiyerarşisi Borsa (Borsa İstanbul-BI) Pazar Enstrüman Grubu (Örn: VİOP Endeks Türev Pazarı) (Örn: Vadeli İşlem Sözleşmeleri) Enstrüman Tipi Dayanak Varlık (Örn: Endeks Vadeli İşlem Sözleşmeleri) (Örn: BIST 30 Endeks) Enstrüman Sınıfı (Örn: BIST30 Endeks Vadeli İşlem Sözleşmeleri) BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı İşlem Gören Sözleşmeler (Örn: F_XU0301216, F_XU0301216) XX/09/2015 Partition Yapısı • Alım-Satım sistemi iki gruptan (partition) oluşacaktır. Sözleşmeler bu gruplara dayanak varlık bazında ayrılacaktır. Partition 1 Partition 2 AKBNK, ARCLK, EKGYO, EREGL, GARAN ve ISCTR Diğer Dayanak Varlıklar **Yeni dayanak varlıklar açıldıkça bu dağılımda güncelleme olacaktır. • Bir sözleşme hangi grupta ise o gruplardan emir gönderilmekte ve yine bu gruplardan gönderilen emire cevap verilmektedir. • FIX-OE (OrderEntry) veBISTECH OUCH kanallarında her iki Toplantısı gruba ayrı ayrı bağlantı kurulması Üye Bilgilendirme gerekmektedir. XX/09/2015 İçerik o Genel Bilgiler o Kullanıcı ve hesabın yetkisine ilişkin kontroller o Risk grubu kontrolleri o Teminat kontrolleri o Pozisyon limiti kontrolleri BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 Kullanıcı ve Hesabın Yetkisine İlişkin Kontroller o Emir girişinde PTRM tarafından kullanıcı ve hesabın yetkisine ilişkin bazı kontroller yapılır; • Kullanıcı ve sözleşme kontrolü o Kullanıcı sadece yetkisi olduğu sözleşmelerde emir gönderebilir. • Hesap no kontrolü o Hesap no girilmeden veya var olmayan bir hesap numarasından emir gönderilemez. • Hesap no ve sözleşme kontrolü o Her hesap no, yetkili olduğu sözleşmelerde emir girebilir. • Kullanıcı ve hesap no kontrolü BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı o Kullanıcı kendisine atanmış hesaplar ile emir gönderebilir. XX/09/2015 İçerik o Genel Bilgiler o Kullanıcı ve hesabın yetkisine ilişkin kontroller o Risk grubu kontrolleri o Teminat kontrolleri o Pozisyon limiti kontrolleri BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 Risk Grubu Kontrolleri o Emir gönderen/ işlem yapan kullanıcıların neden olabileceği risklerin kontrolünde aşağıda belirtilen limitler kullanılır: • Maksimum emir büyüklüğü • Pozisyon risk limitleri • Emir/sn limiti • İşlem yapılabilir enstrüman kısıdı BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 Risk Grubu Kontrolleri Emir Defteri 2 RXP Emir Öncesi Risk Kontrolleri Gateway Kullanıcı 1 Takas Sistemi Eşleştirme Motoru Emir Değerleme 4 Yanıt 3 Teminat Hesap Yapısı Pozisyonlar Yeni Emir 4 6 Bulunması Gereken Teminat Hesaplaması RX 5 At-Trade Risk Kontrolleri BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 RTM Takas Batch’leri Teminat Hesabı Risk Grubu Kontrolleri • Üyenin kullanıcılarının gruplandırılmasıyla risk grupları oluşturulur. • Bir üye farklı risk limitleriyle oluşturulmuş birden çok risk grubuna sahip olabilir. Bir kullanıcı birden fazla risk grubuna atanamaz. • Her risk grubu için farklı Borsa ve üye limitleri tanımlanabilir. • Risk gruplarına ait risk limitleri ve risk hesaplama yöntemi enstrüman sınıfı & tipi seviyesinde belirlenebilir. • Belirlenen limitlerin aşılması durumunda ilgili risk grubu engellenir. BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 Risk Grubu Kontrolleri Pozisyon Limitleri Enstrüman X Borsa Maksimum Emir Büyüklüğü Pozisyon Limitleri Enstrüman Y Sponsor Olunan Müşteri Maksimum Emir Büyüklüğü Risk Parametreleri Pozisyon Limitleri Enstrüman Z Maksimum Emir Büyüklüğü Emir/sn Limiti Üye Risk Grubu E-Posta Uyarıları Kullanıcılar Bildirimler BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı Bildiriler (%) İkazlar (%) XX/09/2015 Risk Grubu Kontrolleri – Risk Hesaplama Yöntemleri o Risk hesaplama yöntemleri: • Adet (sözleşme adedi) • Miktar (sözleşme adedi*sözleşme büyüklüğü) • Hacim (sözleşme adedi* sözleşme büyüklüğü* fiyat*döviz kuru) BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 Risk Grubu Kontrolleri – Maksimum Emir Büyüklüğü o Maksimum emir büyüklüğü bir emrin maksimum miktarı, değeri ya da hacmidir. o Bir emir sisteme kabul edilmeden maksimum emir büyüklüğü kontrolünden geçer. o "Emir Büyüklüğü " (miktar/ değeri/ hacim) ≥ " Maksimum Emir Büyüklüğü " ise emir girişine izin verilmez. o " Maksimum Emir Büyüklüğü ", enstrüman sınıfı & tipi seviyesinde farklılaştırılabilir. BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 Risk Grubu Kontrolleri – Pozisyon Risk Limitleri o Her bir risk grubu için enstrüman sınıfı & tipi seviyesinde farklı limitlerin belirlenmesi mümkündür. o Bir risk grubu enstrüman sınıfı & tipi seviyesinde belirlenmiş olan limitlere eriştiğinde bu risk grubu içindeki kullanıcıların emir girmesi ve işlem yapması engellenir. a Bekleyen Alım Emirleri b Bekleyen Satım Emirleri c Alım İşlemleri d Satım İşlemleri e Net İşlemler e = |c-d| f Toplam Alım f = a+c g Toplam Satım g = b+d h Toplam Net Alım ı Toplam Net Satım o Pozisyon limitlerinin hesaplanmasında kullanılacak olan yöntem değer, miktar veya hacim olarak belirlenebilir. h = c-d+a Üye Bilgilendirme Toplantısı BISTECH ı = d-c+b XX/09/2015 Risk Grubu Kontrolleri – Enstrüman Limiti Aşımı o Enstrüman bazında belirlenmiş risk limitlerinin aşılması halinde risk grubu enstrümanı limit ihlali durumuna geçer. o Bir risk grubu enstrümanı limit ihlalindeyken, risk grubu içindeki kullanıcılar: • İhlal edilmiş enstrümanlarda yeni emir giremez. • İhlal edilmiş enstrümanlarda mevcut emirlerinde değişiklik yapamaz. • Bekleyen emirleri iptal edebilir. • İhlal edilmemiş enstrümanlarda emir girişine devam edebilir. o Risk grubu içindeki kullanıcıların limit aşımını önleyecek şekilde bekleyen emirleri iptal etmesiyle ihlal sınırlaması otomatik olarak kalkar. o Borsa ya da üye risk grubu tarafından ihlal edilen limiti gün içinde arttırarak ihlal BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı durumunu kaldırabilir. XX/09/2015 Risk Grubu Kontrolleri – Emir/sn Limiti o Emir/sn limiti, emir iletim oranına uygulanacak olan kısıtlamadır. o Borsa ve üyeler tarafından risk grubu bazında farklı limitler belirlenebilir ve iki limit arasından kısıtlayıcı olan uygulanır. o Sisteme gönderilen yeni emirlerin kontrolüne dayanır ve aşağıda belirtilen emirler kontrolde dikkate alınmaz: • • • • Emir iptalleri Reddedilen emirler Emir güncellemeleri Emir defterinde kalmayan emirler (Giriş anında işleme dönen emirler hesaba katılır) o Bu kontroller, saniyenin 10’a bölünmesiyle oluşan zaman dilimlerinin her birinde bir BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı kere yapılır. XX/09/2015 Risk Grubu Kontrolleri – Emir/sn Limiti Aşımı o Emir iletim hızının belirlenen limitin onda birinden daha yüksek olması durumunda limit aşımı gerçekleşir. o Emir/sn limitinin aşılması halinde, kullanıcının bağlı olduğu risk grubu engellenir. o Engellenmiş bir risk grubu içindeki kullanıcılar: • Yeni emir giremez. • Bekleyen emirleri güncelleyebilir. • Bekleyen emirleri iptal edebilir. • Sisteme bağlanabilir, broadcast alabilir ve sorgulama yapabilir. o Emir/sn limiti ihlalinden kaynaklanan engelleme gün içinde otomatik olarak kaldırılmaz ancak üye veya borsa tarafından manuel olarak kaldırılabilir. BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı o Limit ihlalinin gerçekleştiği gün manuel olarak kaldırılmamış engellemeler ertesi işlem günün başında otomatik olarak kaldırılır. XX/09/2015 Risk Grubu Kontrolleri – İşlem Yapılabilir Enstrüman Kısıdı o Bir risk grubu içerisindeki kullanıcıların işlem yapabileceği enstrümanlara sınırlama getirilmesi mümkündür. o İşlem yapılabilen enstrümanların kısıtlanması halinde kullanıcılar yalnızca risk limiti tanımlanmış enstrümanlarda işlem yapabilir. BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 Risk Grubu Kontrolleri – Örnekler Geçerli Enstrüman Tipleri USD/TRY VİS Kullanıcı Tipi 1 EUR/USD VİS Kullanıcı Tipi 2 Döviz VİS Kullanıcı Tipi 3 Döviz VİS Kullanıcı Tipi 4 USD/TRY VİS EUR/TRY VİS Kullanıcı Tipi Risk Grubu M1_M1_1 M2_M2_1 M3_S1_1 M3_S1_2 M3_S1_3 Üye Kullanıcı Kullanıcı M11 Üye 1 Kullanıcı M12 Kullanıcı M13 Kullanıcı M21 Üye 2 Kullanıcı M22 Üye 3 Kullanıcı M31 Kullanıcı 1 Sponsor Kullanıcı 2 Olunan Kullanıcı 3 Müşteri 1 Kullanıcı 4 Kullanıcı Tipi Kullanıcı Tipi 1 Kullanıcı Tipi 1 Kullanıcı Tipi 1 Kullanıcı Tipi 2 Kullanıcı Tipi 2 Kullanıcı Tipi 3 Kullanıcı Tipi 4 Kullanıcı Tipi 4 Kullanıcı Tipi 4 Kullanıcı Tipi 4 Kullanıcılar Kullanıcı M11 Kullanıcı M12 Kullanıcı M13 Borsa Tarafından Belirlenen Enstrüman Genel Limitler Kullanıcı M21 USD/TRY VİS (A) 1.000.000 Kullanıcı M22 BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı 1.000.000 EUR/TRY VİS (B) Kullanıcı 1 EUR/USD VİS (C) 1.000.000 Kullanıcı 2 Döviz VİS (D) 5.000.000 Kullanıcı 3 Kullanıcı 4 XX/09/2015 Risk Grubu Kontrolleri – Örnek I & II Risk Grubu M1_M1_1 Risk Grubu M2_M2_1 Enstrüman Geçerli Sözleşmeye Geçerli Üye Limiti Borsa Limiti Kısıdı Enstrüman Erişim Limit USD/TRY VİS 50.000 100.000 √ √ 50.000 Kullanıcı M11 EUR/TRY VİS 50.000 100.000 X X 0 √ Kullanıcı M12 EUR/USD VİS 0 1.000.000 √ √ 500.000 Kullanıcı M13 Döviz VİS 500.000 500.000 X √ (A & C) 500.000 Kullanıcılar Enstrüman Enstrüman Geçerli Sözleşmeye Geçerli Üye Limiti Borsa Limiti Kısıdı Enstrüman Erişim Limit USD/TRY VİS 50.000 100.000 √ √ 50.000 Kullanıcı M21 EUR/TRY VİS 50.000 100.000 √ √ 50.000 X Kullanıcı M22 EUR/USD VİS 600.000 1.000.000 √ √ 500.000 Döviz VİS 500.000 500.000 √ √ 500.000 Kullanıcılar Enstrüman BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 Üst seviyeden devrolan limit Risk Grubu Kontrolleri – Örnek III & IV & V Risk Grubu M3_S1_1 Risk Grubu M3_S1_2 Risk Grubu M3_S1_3 Kullanıcılar Kullanıcı 1 Kullanıcı 2 Kullanıcılar Kullanıcı 3 Kullanıcılar Kullanıcı 4 Enstrüman Geçerli Sözleşmeye Geçerli Üye Limiti Borsa Limiti Kısıdı Enstrüman Erişim Limit USD/TRY VİS 50.000 100.000 √ √ 50.000 EUR/TRY VİS 100.000 100.000 √ X 0 √ EUR/USD VİS 1.000.000 1.000.000 X X 0 Döviz VİS 500.000 500.000 X √ (A) 50.000 Enstrüman Enstrüman Geçerli Sözleşmeye Geçerli Üye Limiti Borsa Limiti Kısıdı Enstrüman Erişim Limit USD/TRY VİS 50.000 100.000 √ √ 50.000 EUR/TRY VİS 100.000 100.000 √ √ 100.000 X EUR/USD VİS 1.000.000 1.000.000 X X 0 Döviz VİS 500.000 500.000 X √ (A & B) 150.000 Enstrüman Enstrüman Geçerli Sözleşmeye Geçerli Üye Limiti Borsa Limiti Kısıdı Enstrüman Erişim Limit USD/TRY VİS 100.000 100.000 √ √ 100.000 BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı √ EUR/TRY VİS 100.000 100.000 √ 100.000 √ EUR/USD VİS 100.000 100.000 X X 0 Döviz VİS 150.000 500.000 X √ (A & B) 150.000 Enstrüman XX/09/2015 Üst seviyeden devrolan limit Risk Grubu Kontrolleri – E- Posta Uyarıları o Bir risk grubunun riskinin herhangi bir bildirim seviyesini aşması halinde, risk grubuna ait bildirim listesindeki tüm alıcılara e-posta gönderimi yapılır. o Üç tip bildirim seviyesi vardır: • Bildiriler: Uyarının en düşük seviyesidir. • İkazlar: Uyarının en yüksek seviyesidir. • İhlaller: Risk limitleri aşılmıştır. o Bir risk grubu için tanımlanmış her limit, bir işlem gününde sadece bir bildiri, ikaz ve ihlal e-postası oluşturur. BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 Risk Grubu Kontrolleri – Gün İçi Değişiklikleri o Aşağıdaki değişiklikler PTRM uygulaması ara yüzünde her zaman için yapılabilir ve etkin duruma gelir: • Limitlerin güncellenmesi (pozisyon limitleri, emir/sn limiti, maksimum emir büyüklüğü) • İkaz & bildiri yüzdelerinin ve e-posta uyarılarının güncellenmesi • E-posta alıcılarına ekleme yapılması • Risk gruplarının engellenmesi ya da engellemelerin kaldırılması • Emir/sn limiti ihlalinden kaynaklanan engellemenin kaldırılması • Bir risk grubuna dahil edilmiş kullanıcıların işlem yapabileceği sözleşmelerin kısıtlanması • Bir risk grubuna dahil edilmiş tekToplantısı seferde tüm bekleyen emirlerinin BISTECHtüm Üyekullanıcıların Bilgilendirme iptal edilmesi XX/09/2015 Risk Grubu Kontrolleri – Ertesi Gün Değişiklikleri o Aşağıdaki değişiklikler PTRM uygulaması ara yüzünde her zaman için yapılabilir ancak bir gün sonra sistem açıldığında etkin duruma gelir: • Yeni bir limit ekleme ya da mevcut bir limiti silme • E-posta uyarılarını tetikleyen eşik değerlerinin güncellenmesi • E-posta alıcılarının silinmesi • Risk gruplarına yeni kullanıcı eklenmesi • Yeni bir risk grubu oluşturulması ya da mevcut bir risk grubunu silinmesi • Bir risk grubundan kullanıcı çıkarılması • İzlenen kullanıcının değiştirilmesi • Varsayılan grubun belirlenmesi BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 Risk Grubu Kontrolleri – İzlenen Kullanıcı & Varsayılan Grup o İzlenen Kullanıcı • Bir risk grubu, borsa üyesinin belirlenmiş bir kullanıcısının bağlantı durumunun izlenmesi üzerine yapılandırılabilir. Bu kullanıcının belirlenmesi tercihe bağlıdır. • Bu kullanıcının bağlantısının kopması halinde, bağlantı yeniden sağlanana kadar, risk grubuna dahil edilmiş tüm kullanıcıların emir girişi engellenir ve bekleyen tüm emirleri iptal edilir. o Varsayılan Grup • Bir risk grubunun varsayılan grup olarak belirlenmesi halinde, kullanıcı alanı geçerli kullanıcı id’si içermeyen işlemlerin riski bu grup altında takip edilir. Aksi halde, bu işlemler toplam riske yansıtılmaz. BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 İçerik o Genel Bilgiler o Kullanıcı ve hesabın yetkisine ilişkin kontroller o Risk grubu kontrolleri o Teminat kontrolleri o Pozisyon limiti kontrolleri BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 Teminat Kontrolleri - I • Emir giriş/düzeltme/iptal anında, ilgili emir de dikkate alınarak, hesap bazında teminat yeterliliği kontrolü yapılır. • Teminat yeterliliği, PTRM tarafından hesaplanan ‘bulunması gereken teminat’ değeri ile takas sisteminden gelen ‘kullanılabilir teminat’ değeri bilgisinin karşılaştırılmasıyla kontrol edilir. Bulunması Gereken Teminat > Kullanılabilir Teminat Yetersiz Teminat • Teminat yeterliliğini sağlayan emirler sisteme kabul edilir, yetersiz teminatı olan hesaplara ait emirler reddedilir. BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 Teminat Kontrolleri - II • PTRM tarafından hesaplanan ‘bulunması gereken teminat’ değerinin takas sisteminden gelen ‘kullanılabilir teminat’ değerini aşması halinde hesap riskli duruma düşer. • Riskli durumda olan bir hesap yalnızca pozisyon kapatıcı emir gönderebilir. • Riskli durumda olan hesapların bekleyen emirlerinin iptal edilmesi konfigürasyon ile mümkündür. BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 Teminat Kontrolleri - III • PTRM, risk hesaplamalarını yaparken gün başında ve gün içinde takas sisteminden aldığı bilgileri kullanır. • Hesap yapısı, gün başı pozisyonları ve risk hesaplamalarına baz oluşturan parametreler gibi bilgiler PTRM tarafından gün başında; kullanılabilir teminat bilgisi ise gün içinde gerçek zamanlı olarak takas sisteminden alınır. BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 Teminat Kontrolleri - RTM • PTRM, gün içinde takas sisteminin gerçek zamanlı risk hesabı yapan bileşeni olan RTM ile bütünleşmiş çalışır. • Bir işlem gerçekleştikten sonra, hesabın son pozisyon bilgisi ve gün içinde yeni fiyatlara göre güncellenmiş parametreler dikkate alınarak RTM tarafından bulunması gereken teminat ve kullanılabilir teminat hesaplanır. • Kullanılabilir teminatın güncel değeri ve bu değer hesaplanırken dikkate alınan ilgili güne ait işlem bilgileri RTM tarafından PTRM’e gönderilir. • RTM’den gelen güncellemenin ardından PTRM, o Teminat yeterliliği kontrolünde güncel kullanılabilir teminat değeri bilgisini kullanır. BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı o ‘Bulunması gereken teminat’ değerini hesaplarken RTM hesabına dahil edilmiş işlemlere ilişkin bir hesaplama yapmaz. XX/09/2015 İşlem Öncesi Risk Yönetimi – Genel Yapı Takas Sistemi RXP Emir Öncesi Risk Kontrolleri Emir Defteri Eşleştirme Motoru Emir Değerleme Gateway Kullanıcı Yanıt Teminat Hesap Yapısı Pozisyonlar Yeni Emir Bulunması Gereken Teminat Hesaplaması RX At-Trade Risk Kontrolleri BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 RTM Takas Batch’leri Teminat Hesabı İşlem Öncesi Risk Yönetimi – Genel Yapı Takas Sistemi RXP RXP Emir Emir Öncesi Risk Risk Kontrolleri Kontrolleri Emir Defteri Eşleştirme Motoru Emir Değerleme Gateway Kullanıcı Yanıt Teminat Hesap Yapısı Pozisyonlar Yeni Emir Bulunması Gereken Teminat Hesaplaması RX At-Trade Risk Kontrolleri BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 RTM Takas Batch’leri Teminat Hesabı İşlem Öncesi Risk Yönetimi – Genel Yapı Takas Sistemi RXP Emir Öncesi Risk Kontrolleri Emir Defteri Eşleştirme Motoru Emir Değerleme Gateway Kullanıcı Yanıt Teminat Hesap Yapısı Pozisyonlar Yeni Emir Bulunması Gereken Teminat Hesaplaması RX At-Trade Risk Risk At-Trade Kontrolleri Kontrolleri BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 RTM Takas Batch’leri Teminat Hesabı İşlem Öncesi Risk Yönetimi – Genel Yapı Takas Sistemi RXP Emir Öncesi Risk Kontrolleri Emir Defteri Eşleştirme Motoru Emir Değerleme Gateway Kullanıcı Yanıt Teminat Hesap Yapısı Pozisyonlar Yeni Emir Bulunması Gereken Teminat Hesaplaması RX At-Trade Risk Kontrolleri BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 RTM Takas Batch’leri Teminat Hesabı Teminat Hesaplamasında Kullanılan Parametreler o PTRM, ‘bulunması gereken teminat’ değerini mevcut işlemleri, bekleyen emirleri ve bu emirlerin gerçekleşmesi halindeki en kötü durum senaryosunu dikkate alarak hesaplar. o PTRM algoritması teminat hesaplamasında aşağıdaki parametreleri kullanır: • Birim Teminat (unit margin) – Sözleşme bazında uzun/ kısa olmak üzere belirlenir. • Birim Teminat Katsayısı (unit margin coefficient) – MCA bazında belirlenir. • Bekleyen Emir Teminatı Katsayısı (open orders coefficient) – MCA bazında belirlenir. • Netleştirme Katsayısı (netting coefficient) – Sözleşme grubu bazında belirlenir. • Tüketim Katsayısı (consumption coefficient) – MRA bazında belirlenir. BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 Teminat Kontrolleri – Sözleşme Grupları • PTRM, ‘bulunması gereken teminat’ değerini hesaplarken sözleşme gruplarını esas alır. Aynı dayanak varlığa sahip ya da dayanak varlık fiyat hareketleri yakın olan sözleşmeler aynı grupta yer alır. • Bir sözleşme grubunun ‘bulunması gereken teminat’ değerine katkısı hesaplanırken bu grup altındaki sözleşmeler arasındaki netleştirme hesaplamaları yapılır ve her sözleşme grubu için uzun ve kısa taraftaki riskler ayrı ayrı incelenerek en kötü durum senaryosu oluşturulur. • Bir hesabın pozisyon ve emir bulunan tüm sözleşme gruplarının teminata katkısı toplanarak ilgili hesap için ‘bulunması gereken teminat’ değeri hesaplanır. BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 Teminat Hesaplaması - Örnek Sözleşme Birim Teminat (Uzun) Birim Teminat (Kısa) F_XU0300416 900 TL 900 TL Birim Teminat Katsayısı = 1 Bekleyen Emir Teminatı Katsayısı = 0,5 Netleştirme Katsayısı = 1 Tüketim Katsayısı = 1 Pozisyon Sayısı Bekleyen Emir Sayısı Gönderilen Emir Sayısı Emir Girişi 0 0 1 (alış) 450 TL 2.300TL Emir kabul edilir. Emir Girişi 0 1 (alış) 1 (alış) 900 TL 2.300TL Emir kabul edilir. 1 (uzun) 1 (alış) 0 1.350 TL 2.300TL RTM Güncelleme 1 (uzun)* 1 (alış) 0 450 TL 1.400TL Emir Girişi 1 (uzun)* 1 (alış) 3 (alış) 1.800 TL 1.400TL Emir Girişi 1 (uzun)* Üye Bilgilendirme 1 BISTECH (alış) 1 (alış) 900Toplantısı TL 1.400TL İşlem 2 (uzun) 1 (alış) 0 1.350 TL 1.400TL RTM Güncelleme 2 (uzun)* 1 (alış) 0 450 TL 400TL İşlem Bulunması Gereken Kullanılabilir Teminat (PTRM) Teminat XX/09/2015 XXX Emir reddedilir. Emir kabul edilir. Riskli Hesap Teminat Kontrolleri - Kullanıcılar Tarafından Oluşturulan Sözleşmeler • Normal seans süresince kullanıcılar pay, endeks ve döviz opsiyon sözleşmeleri için vade tarihini ve kullanım fiyatını belirli kısıtlar altında değiştirerek sistemde olmayan opsiyon sözleşmelerini anlık olarak oluşturabilir. • Kullanıcılar tarafından oluşturulan bu sözleşmelerde risk değerlerinin güncellenmesi sonrasında işlem yapabilir. • Risk değerleri güncellemesi tamamlanana kadar bu sözleşmelere gönderilen emirler reddedilir. BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 Teminat Kontrolleri – Özel Emirler Mevcut özel emir işleyişi yerine işlem raporlama (trade reporting) özelliği kullanılacaktır. o Tek Taraflı İşlem Raporlama İşlemin tarafları farklı üyelerdir Üyelerden biri kendi işlemine ait bilgileri ve karşı üye kodunu sisteme iletir. Karşı üye kendi bilgilerini girerek gelen işlem raporlamasını tamamlar. o Çift Taraflı İşlem Raporlama İşlemin tarafları aynı üyedir Üye işleme ait bilgileri (fiyat, hesap, miktar vb) sisteme iletir. Herhangi bir teyide gerek kalmaksızın işlem gerçekleşir. Üye Bilgilendirme Toplantısı • Özel emirler de sistemeBISTECH kabul edilmeden önce teminat kontrollerinden geçecek ve yetersiz teminat durumunda reddedilecektir. • Bekleyen emir teminatı katsayısı özel emirler için daima ‘1’ olarak belirlenecektir. XX/09/2015 Teminat Kontrolleri – Bağlı Emirler • Bağlı emirler, miktarları aynı olmak üzere tek seferde 4 bacağa kadar alış/satış emri girişine imkan veren emir tipleridir. • Tek seferde girilen bu emirler için "biri diğerini iptal eder" koşulu geçerlidir. • Bağlı emirler teminat hesabına aşağıda belirtildiği gibi dahil edilir: o Bağlı emir alış emri ise: uzun birim teminatı en yüksek olan sözleşmedeki emir teminat hesabına dahil edilir. o Bağlı emir satış emri ise: kısa birim teminatı en yüksek olan sözleşmedeki emir teminat hesabına dahil edilir. BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 Teminat Kontrolleri – Koşullu Emirler • Koşullu emirler fiyat koşullu ya da seans koşullu olabilir ve koşul sağlanana kadar aktif değildir. • Aktif olmayan koşullu emirler aktivasyon anına kadar teminat hesabına dahil edilmez. • Koşullu emirler, aktivasyon anında teminatın yetersiz olması halinde reddedilir. BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 Teminat Kontrolleri – Tarihli ve İptale Kadar Geçerli Emirler • Tarihli ve iptale kadar geçerli emirler gün başlarında sisteme yüklenir ve bu esnada herhangi bir teminat kontrolü yapılmaz. Bu esnada emirlerin reddedilmesi ya da iptal edilmesi söz konusu değildir. • Tarihli ve iptale kadar geçerli emirlerin sisteme yüklenmesinin tamamlanmasının ardından teminatın yetersiz olması halinde ilgili hesap riskli duruma gelir. BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 Teminat Kontrolleri – Aktif Olmayan Emirler • Üye temsilcileri aktif olmayan emir gönderebilir ya da emirlerini kendi isteği ile askıya alıp gün içerisinde istediği zaman tekrar aktif hale getirebilir. (Local Inactivation) o Bu emirler yalnızca temsilci bilgisayarında bulunur, emir numaraları yoktur, derinlik ekranlarında yer almaz ve teminat hesaplamasına dahil edilmez. • Bekleyen emirler, sistem tarafından otomatik olarak da inaktif duruma getirilebilir. (Central Inactivation) o Sistem tarafından inaktif duruma getirilen emirler teminat hesabına dahil edilmeye devam eder. o Örnek: Normal seansta girilen " Tarihli " ve " İptale Kadar Geçerli " emirler, emir girişinde off-hours BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı seçeneği seçilmezse inaktif edilerek after hours seanslarına aktarılmaz. Gerekli konfigürasyonun yapılması durumunda bağlantının kopması gibi belirli durumlarda, emirler sistem tarafından otomatik olarak inaktif duruma getirilebilir. XX/09/2015 İçerik o Genel Bilgiler o Kullanıcı ve hesabın yetkisine ilişkin kontroller o Risk grubu kontrolleri o Teminat kontrolleri o Pozisyon limiti kontrolleri BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 Pozisyon Limiti Kontrolleri • Mevcut durumdaki pozisyon limiti kontrollerinin uygulanması planlanmaktadır. • Gün başındaki pozisyonlara göre limitler belirlenir ve gün boyunca kullanılır. • Gün içerisinde limit aşımında ilgili yatırımcı için bir kısıtlama uygulanmaz. • Gün başındaki kontrollerde limit aşıldıysa, ilgili yatırımcı sadece pozisyon azaltıcı emir girebilir. • Piyasa bazında da pozisyon limiti kontrolleri yapılır. Gün başındaki kontrollerde limit aşıldıysa sadece pozisyon azaltıcı emirler girilebilir. • Limit aşımına yakın olunduğunda ve limit aşıldığında bilgilendirme e-postaları gönderilir. BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 BISTECH Üye Bilgilendirme Toplantısı XX/09/2015 Teşekkürler!
