sanıtary and phytosanitary measures and experıence of turkey

DTÖ SAĞLIK VE BİTKİ SAĞLIĞI
ÖNLEMLERİNİN UYGULANMASINA
İLİŞKİN ANLAŞMA
Atike ALTEKİN
AB Uzmanı
AB ve Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü
Ekonomik ve Teknik İlişkiler Daire Başkanlığı
19 Haziran 2013
1
SPS ANLAŞMASI
 1 Ocak 1995 tarihinde yürürlüğe girmiştir,
 Uluslararası ticareti doğrudan veya dolaylı yoldan etkileyen, sağlık ve
bitki sağlığı önlemlerini düzenleyen rehber hükümler,
 Üye Devletlerin hakları ve yükümlülükleri
2
SPS ANLAŞMASININ HÜKÜMLERİ
Giriş:














Madde1 Genel Hükümler
Madde 2 Temel Hak ve Yükümlülükler
Madde 3 Uyumlaştırma
Madde 4 Eşdeğerlik
Madde 5 Risk Değerlendirmesi ve Bitki ve Hayvan Sağlığı Korunmasının Uygun Düzeyde Belirlenmesi
Madde 6 Bölgesel Koşullara Uyum, Zararlı ve Hastalıklardan Ari Alanlar
Madde 7 Şeffaflık
Madde 8 Denetim, Muayene ve Onaylama Prosedürleri
Madde 9 Teknik Yardım
Madde 10 Özel ve Lehte Muamele
Madde 11 Konsültasyon ve Anlaşmazlıkların Halli
Madde 12 Yönetim
Madde 13 Uygulama
Madde 14 Nihai Hükümler
Ekler:



Ek A: Tanımlar
Ek B: Sağlık ve Bitki Sağlığı Düzenlemelerinin Şeffaflığı
Ek C: Kontrol, Muayene ve Onay İşlemleri
3
SPS ÖNLEMLERİ-1

Gıda güvenilirliğinin sağlanması amaçlı önlemler

Hastalık ve zararlılara karşı insan, hayvan ve bitkilerin korunması
amaçlı önlemler

Üye ülke topraklarının hastalık ve zararlıların girişi, yerleşmesi ve
yayılımına karşı korunması amaçlı önlemler
4
SPS ÖNLEMLERİ-2
Gıdalarda, içeceklerde veya
yemlerde bulunan
Gıda Güvenilirliği
Önlemleri
katkı maddeleri, bulaşanlar, toksik
maddeler veya hastalığa neden
olan organizmalardan kaynaklanan
risklere karşı
insan, hayvan yaşamının veya
sağlığının korunması
5
SPS ÖNLEMLERİ-3
Hastalık ve zararlılara karşı insan, hayvan veya bitkilerin
korunması amaçlı önlemler

İnsan yaşamı ve sağlığının korunması amaçlı önlemler

Hayvan veya bitki yaşamının veya sağlığının korunması amaçlı
önlemler
6
SPS ÖNLEMLERİ-4
İnsan yaşamının veya sağlığının korunması amaçlı önlemler
hayvanlar, bitkiler veya ürünleri
ile taşınan hastalıklar veya
İnsan sağlığı ve
yaşamının korunması
amaçlı önlemler
zararlıların girişi, yerleşmesi
veya yayılması ile sonuçlanan
risklere karşı
insan, sağlığı veya yaşamının
korunması
7
SPS ÖNLEMLERİ-5
Hayvan veya bitki yaşamının veya sağlığının korunması
amaçlı önlemler
zararlılar, hastalıklar, hastalık
taşıyan veya hastalığa neden
olan organizmaların
Hayvan veya bitki yaşamının
veya sağlığının korunması
amaçlı önlemler
girişi, yerleşmesi veya
yayılmasından kaynaklanan
risklere karşı
hayvan veya bitki yaşamının
veya sağlığının korunması
8
SPS ÖNLEMLERİ-6
Zararlıların girişi, yerleşmesi veya yayılmasına karşı ülke
topraklarının korunması amaçlı önlemler
zararlıların
Ülke topraklarının
korunması amaçlı
önlemler
girişi, yerleşmesi veya
yayılmasına karşı
ülke topraklarının korunması
9
SPS ANLAŞMASININ İLKELERİ
1.
2.
Ayrımcılık yapmama
Bilimsel Dayanak



3.
4.
5.
6.
7.
Risk değerlendirme
Tutarlılık
Ticareti kısıtlayıcı etkisinin en az düzeyde olması
Uyumlaştırma
Eşdeğerlik
Bölgeselleşme
Şeffaflık
Teknik yardım/özel ve lehte muamele
10
AYRIMCILIK YAPMAMA
Üye Ülkeler,


Üyeler arasında keyfi veya haksız ayrım
yapılmamasını ve
SPS önlemlerinin uluslararası ticaret üzerinde gizli kısıtlama
oluşturmamasını güvence altına almalıdırlar.
11
BİLİMSEL DAYANAK
Bilimsel kuralları esas almalı
SPS önlemleri
Sağlığın veya yaşamın korunması
için gerekli olduğu ölçüde
uygulanmalı
Bilimsel kanıt olmaksızın
sürdürülmemelidir.
12
BİLİMSEL DAYANAK: RİSK DEĞERLENDİRME



SPS önlemlerinin uluslararası standarda dayanmadığı durumlarda
bilimsel risk değerlendirmesi yapılması gerekmektedir.
Ülkeler SPS Önlemlerini alırken ilgili uluslararası kuruluşlar tarafından
geliştirilen risk değerlendirme tekniklerini kullanarak risk
değerlendirmesi yapmalıdırlar.
Risk değerlendirmesi yaparken ilgili kontrol, numune alma ve analiz
yöntemleri, belirli hastalık ve zararlıların yaygınlık durumu, hastalık ve
zararlıdan ari alanlar, karantina uygulamaları ve ekolojik koşullar
dikkate alınmalıdır.
13
BİLİMSEL DAYANAK: TUTARLILIK
farklı durumlarda kabul edilen
uygun SPS koruma düzeyini
belirlerken
Üyeler
farklılıkların ayrımcılıkla veya ticaret
üzerinde gizli kısıtlamalarla
sonuçlanmaması için
keyfi farklılıklardan kaçınmalıdırlar
14
BİLİMSEL GEREKÇE: TİCARETİ EN AZ KISITLAYICILIK

SPS Önlemi, uygun koruma düzeyinin sağlanması için gerekenden
daha kısıtlayıcı olmamalı ve

Eğer teknik ve ekonomik açıdan mümkün, ve daha az kısıtlayıcı bir
önlem bulunması durumunda kullanılmalıdır.
15
UYUMLAŞTIRMA
Standart belirleyici kuruluşlar
Gıda güvenilirliği
CODEX
Kodeks Alimentarius
Komisyonu
Hayvan sağlığı
OIE
Dünya Hayvan Sağlığı
Teşkilatı
Bitki sağlığı
IPPC
Uluslararası Bitki Koruma
Sözleşmesi
Üyeler SPS önlemlerini uluslararası standartlar, yönergeler veya
tavsiyeler temelinde almalıdırlar.
Üye devletler bilimsel olarak kanıtlanabildiği sürece uluslararası
standartlardan daha sıkı SPS tedbirleri alabilirler.
16
EŞDEĞERLİK
İhracatçı ülkenin, aldığı önlemlerin, ithalatçı ülkenin uygun
koruma düzeyini sağladığını objektif olarak göstermesi
durumunda
Üyeler
Diğer üyelerin SPS önlemlerini
eşdeğer olarak kabul ederler.
17
BÖLGESELLEŞME
Zararlıdan veya hastalıktan ari alanlar dahil olmak üzere
Bölgesel Koşullara Adaptasyon
Üyeler, SPS önlemlerinin
SPS “alan” özelliğine adaptasyonunu güvence altına alırlar.
Ülkenin tamamı
Ülkenin bir bölümü
Birkaç ülkenin tamamı
veya bölümleri
18
ŞEFFAFLIK
Bildirim otoritesi belirleme
ve
Danışma Birimi oluşturma
Üyeler
Diğer üyelere yeni veya değişiklik yapılmış SPS
düzenlemeleri hakkında bildirimde bulunurlar.
Uluslararası standart
bulunmaması
VEYA
teklif edilen düzenlemenin
uluslararası standarttan
farklı olması durumunda
VE
Ticaret üzerinde
önemli etki yaratabilmesi
hallerinde
19
ULUSAL BİLDİRİM OTORİTESİ

Bildirim prosedürlerine ilişkin hükümlerin ulusal düzeyde
uygulanmasından sorumlu tek merkezi otoritedir,

Önerilen SPS düzenlemelerinin üye devletlerin yorumlarına imkan
tanıyacak kadar erken bir sürede yayımlanmasını güvence altına
almak,

DTÖ Sekretaryası aracılığıyla bildirimleri yapmak,

Talep edilmesi halinde taslak düzenlemenin metnini iletmek,

Üye ülkelerden gelen yorumların değerlendirmesinin yapılmasını
güvence altına almak.
20
DANIŞMA BİRİMİ

SPS ile ilişkili konularda üye devletlerin yönelttiği soruları yanıtlamak,

Doküman temini sağlamak,

Ulusal Bildirim otoritesi ile aynı ya da farklı olabilir.

Sorumlulukları açıkça belirtilmek kaydıyla birden fazla sayıda olabilir.

Kamu kurumları, özel sektör, DTÖ Sekretaryası ve uluslararası
kuruluşlar arasında bir köprü niteliğindedir.
21
BİLDİRİM ZAMANI
Normal Önlemler
Taslak halindeyken
Diğer üyelere taslak düzenleme ile ilgili 60
günlük bir yorum süresi tanınır!!!!
Acil Önlemler
DERHAL
22
BİLDİRİM FORMATLARI

Addendum: Orijinal bildirime ek bilgi sağlamak veya değişiklik
yapmak amacıyla kullanılır,

Corrigendum: Orijinal bildirimde yapılan hataları düzeltmek amacıyla
kullanılır (yanlış adres detayı gibi)

Revizyon: Mevcut bildirimin yenisi ile değiştirilmesi amacıyla kullanılır.
23
BİLDİRİM TAKVİMİ
Min.
6 ay
…zaman…
Min.
60 gün
Düzenlemenin yürürlüğe girmesi
8. Düzenlemenin yayımlanması
9.
7.
Düzenlemenin kabulü
6.
Yorum süresinin sona ermesi
5.
Yorumların dikkate alınması
4.
Talep üzerine metnin ülkelere iletilmesi
3.
DTÖ’ye bildirilmesi
2.
Taslak düzenlemenin ilan edilmesi
1.
Taslak düzenlemenin hazırlanması
24
TEKNİK YARDIM




DTÖ Teknik Yardım konusunda planlamadan sorumlu komite Ticaret
ve Kalkınma Komitesidir.
SPS Anlaşması kapsamında gelişme yolunda olan ve en az gelişmiş
ülkelerin kalkınma düzeyleri, özel ihtiyaçları göz önünde bulundurulur,
DTÖ Sekretaryası tarafından uzaktan eğitimler, seminerler ve
çalıştaylar , ulusal seminerler, Cenevre merkezli çalıştaylar ve ticaret
politikaları kursları düzenlenir.
DTÖ Sekretaryası çoğu kez standart belirleyen kuruluşlarında
katılımı ile talebe dayalı yardım sağlamaktadır. Teknik yardım üye
ülkeler tarafından iki taraflı olarak gerçekleştirilebilirken anılan
standart belirleyici kuruluşlar tarafında ayrı ayrı da yapılabilmektedir.
25
ÖZEL VE LEHTE MUAMELE





SPS Önlemlerinin hazırlanmasında ve uygulanmasında gelişme
yolunda olan ülkeler ile en az gelişmiş ülkelerin özel ihtiyaçlarının ve
kalkınma düzeylerinin dikkate alınması,
Yeni SPS Önlemlerinin uygulanmasında gelişme yolunda olan ülkelere
daha uzun uyum takviminin öngörülmesi,
SPS Anlaşması hükümlerinden süreli istisnalar tanınması,
Gelişme yolunda olan ülkelerin standart belirleyici kuruluşların
çalışmalarına aktif katılımının sağlanması,
SPS Anlaşmasının uygulanmasına ilişkin olarak yürürlüğe girdiği
tarihten itibaren gelişme yolunda olan ülkeler için 2 yıl, en az gelişmiş
ülkeler için ise 5 yıl erteleme verilmesi,
26
SPS KOMİTESİ-1



Mal Ticareti Konseyine bağlıdır
Özel ticari sorunların görüşüldüğü, bir platform olarak hizmet
vermektedir.
SPS Anlaşmasının uygulanmasını güvence altına alır.

SPS Komitesi olağan toplantılarını yılda 3 kez gerçekleştirir.

Kararlarını konsensüs usulü ile alır.

DTÖ üyesi tüm ülkelerin temsilcileri katılım sağlayabilir.
27
SPS KOMİTESİ-2


Gündemin kabulü
Anlaşmanın Uygulanması











Ülkelerden gelen bilgiler
Özel ticari sorunlar
Alınan belirli bildirimlerin değerlendirilmesi
Şeffaflık hükümlerinin işleyişi ile ilgili diğer konular
SPS Anlaşması ve Gelişme yolunda olan ülkeler
Eşdeğerlik
Teknik yardım ve işbirliği
Uluslararası standartların kullanımının izlenmesi
Gözlemci kuruluşların çalışmalarından doğan konular
Gözlemci statüsü talepleri
Diğer görevler
28
SPS ANLAŞMASI VE TÜRKİYE

SPS önlemleri oluştururken uluslararası standartlar esas alınmalı,

Uluslararası standartlarda belirtilen önlemlerden daha sıkı önlem
alınmasının gerekli olduğu yada ilgili uluslararası standardın
bulunmaması hallerinde risk değerlendirmesi yapılmalı,

Üye Devletler arasında ayrımcılık yapılmamalı,

Uluslararası kuruluşlarla işbirliği ve standart geliştirme sürecine aktif
katılım sağlanmalı ve

Yeni SPS düzenlemeleri için prosedüre uygun olarak bildirim
yapılmalıdır.
29
SPS ANLAŞMASI VE TÜRKİYE

Uluslararası ticareti etkileyen önlemler için Üye Devletlere DTÖ
Sekretaryası aracılığıyla bildirim yapılmalıdır,

Üye Devletlere 60 gün yorum süresi tanınmalıdır,



Bildirimler zamanında ve doğru formatta yapılmalıdır,
Ülkemizde Ulusal Bildirim Otoritesi ve Danışma Birimi Bakanlığımız
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü (GKGM)’dir,
SPS önlemleri ve bildirimleri ile ilgili olarak DTÖ üyesi ülkelerden
gelen soruların yanıtlanması GKGM sorumluluğundadır.
30
Teşekkürler…
31