PowerPoint Sunusu - AVES
advertisement
İŞ HUKUKU İşçi ile işveren arasındaki çalışma şartları ile ilgili ilişkileri düzenleyen hukuk kurallarıdır. ENDÜSTRİ İLİŞKİLERİ - İş Hukuku ve Kavramlar- İşçi ile işveren ve bunlarla devlet arasındaki ilişkileri düzenleyen ve inceleyen hukuk dalıdır. İş ilişkilerini düzenleyen hukuk dalı. Doç. Dr. Altan Doğan İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi İnsan Kaynakları Yönetimi Anabilim Dalı İŞÇİ HUKUKU 02.03.2017 İŞ HUKUKU İŞ HUKUKU - Niteliği - - Konusu - • • İş hukuku esas olarak işçilerin hukuki durumlarının düzenlenmesi ve korunması ihtiyacından doğmuştur. Bağımlı çalışanlar Bağımsız çalışanlar İş Hukuku "işçilerin özel hukuku" olarak da nitelendirilir. İş hukuku sadece işçileri ele alıp, işçilerin işverenlerle olan ilişkilerini düzenler ve bununla ilgili konularla uğraşır. İŞ HUKUKU İŞ HUKUKU - Amacı - - Kapsamı - İşçinin korunması ile birlikte Sosyal adaletin ve toplumsal (işçi ile işveren arasındaki de) dengenin sağlanmasıdır. Bireysel İş Hukuku Toplu (Kolektif) İş Hukuku * Sendikalar hukuku * Toplu sözleşme hukuku Sosyal Güvenlik Hukuku 1 İş Hukukuna Yön Veren Temel İlke ve Düşünceler İş Hukukunun Genel Özellikleri İşçinin korunması İşçi yararına yorum ilkesi İşçinin kişiliğinin tanınması İşçilerin yönetime katılmaları Bireysel hukukun toplu hukuka dönüşmesi Toplu iş hukukunda tarafların özerkliği İş hukuku, genellikle kamu düzeni ile ilgili hükümler ihtiva eden bir hukuktur. Anayasa Madde 49: Devlet, çalışanların hayat seviyesini yükseltmek, çalışma hayatını geliştirmek için çalışanları ve işsizleri korumak, çalışmayı desteklemek, işsizliği önlemeye elverişli ekonomik bir ortam yaratmak ve çalışma barışını sağlamak için gerekli tedbirleri alır. İş hukuku, zorlayıcı ve emredici bir hukuktur. İş hukuku, değişken ve somut nitelikli bir hukuk dalıdır. İş, hukuku, kendisine has uygulama alanı, kaynakları ve tekniği olan bağımsız bir hukuk dalıdır. İş hukuku, uluslararası bir konuma yönelmiştir. İŞ HUKUKUNUN KAYNAKLARI İŞ HUKUKUNUN KAYNAKLARI BİREYSEL İŞ HUKUKU YASALARI Ulusal Kaynaklar Ulusal Kaynaklar Uluslararası Kaynaklar 1. Resmi Kaynaklar 2. Özel Kaynaklar Anayasa Kanunlar (BireyselToplu) Kanun Hükmünde Kararnameler Tüzükler Yönetmelikler Bakanlar Kurulu Kararları Toplu İş Sözleşmeleri İş Sözleşmeleri İşyeri İç Yönetmelikleri (Personel Yönetmelikleri) İşyeri Uygulamaları İşverenin Yönetim Hakkı Örf ve Adetler Yargı Kararları (İçtihatlar) Birleşmiş Milletler Uluslararası Çalışma Örgütü’nün Sözleşme, Yönerge ve Tavsiyeleri Avrupa Birliği Çalışma Mevzuatı İkili Antlaşmalar Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun İŞ HUKUKUNUN KAYNAKLARI TOPLU İŞ HUKUKU YASALARI 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu 4688 Sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu 854 Sayılı Deniz İş Kanunu Diğer Yasalar (Çıraklık ve Mesleki Eğitim Y., Hafta Tatili Y. vb.) İŞ HUKUKUNUN KAYNAKLARI 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu 5953 Sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki 4857 Sayılı İş Kanunu SOSYAL GÜVENLİK YASALARI 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu 5502 Sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu 4904 Sayılı Türkiye İş Kurumu Kanunu 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 2 İŞ HUKUKU Çeşitli Kaynaklar Arasındaki İlişki - Tarihsel Süreç - Anayasa > Kanun (Yasa) > Tüzük > Yönetmelik 3008 sayılı İş Kanunu - 1936 İş hukukunda, bu kaynaklar arasında kesin (mutlak) bir hiyerarşi yoktur. 931 sayılı İş Kanunu - 1967 (Anayasa Mahkemesi İptal) İŞÇİNİN LEHİNE düzenleme ihtiva eden kaynak ilk sırada yer alır. İşçinin lehine hüküm içeren kaynak yoksa, konu ile ilgili emredici kurallar öncelikle uygulanır. 1475 sayılı İş Kanunu - 1971 4857 sayılı İş Kanunu - 2003 Mutlak emredici – nisbi emredici Toplu iş sözleşmesi – iş sözleşmesi – personel yönetmelikleri İŞ HUKUKU - Tarihsel Süreç - 4857 Sayılı İş Kanununun Temel İlkeleri 5018 sayılı İşçi ve İşveren Sendikaları ve Sendika Birlikleri Hakkındaki Kanun - 1947 Eşit Davranma İlkesi 274 sayılı Sendikalar Kanunu - 1963 275 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu - 1963 Esneklik İlkesi 2821 sayılı Sendikalar Kanunu - 1983 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu - 1983 İş Güvencesi İlkesi İstihdamın Korunması İlkesi 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu - 2012 4857 Sayılı İş Kanunundaki Temel Kavramlar İşçi • İşveren İşveren vekili • İşyeri • İşletme Çırak ve stajyer • Alt işveren • • • İŞÇİ KAVRAMI İş Kanunu Madde 2’ye göre, “bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi … denir.” 3 İŞÇİ KAVRAMI İŞÇİ KAVRAMI İşçi ile işveren arasında hukuken geçerli bir iş sözleşmesi yoksa ? Geçerli iş sözleşmesi = iş ilişkisi “işçi, GEÇERLİ BİR İŞ İLİŞKİSİNE dayanarak çalışan kişidir.” İş Kanunu Madde 2: … işçi ile işveren arasında kurulan ilişkiye iş ilişkisi denir . İŞÇİ KAVRAMI İŞÇİ KAVRAMI Vasıfsız İşçi Ustabaşı İşçi sayılmak bakımından, çalışan kişinin Şef bedenen veya fikren çalışması, Uzman Mühendis Müdür yaptığı işin niteliği ve sahip olduğu ünvan ve statü Koordinatör bir önem TAŞIMAZ. hukuken işçi sayılır mı? İŞÇİ KAVRAMI Cezaevlerinde ve çocuk ıslah evlerinde çalışan tutuklular işçi sayılırlar mı? İŞÇİ KAVRAMI İşçi sıfatının kazanılması iş sözleşmesinin varlığına dayandığından, her şeyden önce tarafların serbest iradeleri ile kabul edilmiş hukuki bir borç ilişkisinin bulunması gerekir. 4 İŞÇİ KAVRAMI Diğer sözleşme türlerine (vekalet, istisna, kira vb.) göre çalışanların işçi sayılması söz konusu değildir. Devlet daireleriyle diğer kamu kurumlarında çalışan memur ve sözleşmeli personel idare hukukuna (statü hukukuna) bağlı olarak çalıştıklarından işçi sayılmazlar. İŞÇİ KAVRAMI Çalışan işçinin, işyerinin yönetimiyle arasında aile bağı olması veya akraba olması (karı-koca gibi) işçi sıfatını kazanmasına engel değildir. İşçinin, iş kanununun kapsamı dahilinde olmak kaydıyla, işverene ait bir işyerinde çalışması zorunlu değildir. Ancak bazı durumlarda bu kurumlarda iş sözleşmesine ve İş Kanununa tabi işçilerin de çalıştırılabildiğini unutmamak gerekir. İşçi Kavramının Unsurları 1- Geçerli bir iş ilişkisinin varlığı Geçerli bir iş ilişkisinin varlığı 1. Herhangi bir işin yapılması 2. 3. 4. Karşılık uğruna çalışma Geçerli bir iş sözleşmesinin bulunmamasına rağmen, işverenin bilgisi altında fiilen çalışan kişiler işçi sayılırlar. Hukuka ve ahlaka aykırılık olmayacak. İşverene bağımlı olarak çalışma 2- Herhangi bir işin yapılması İşçi, işverene karşı iş yapmakla yükümlü olan kişidir. 3- Karşılık uğruna çalışma Bir kişinin işçi sayılabilmesi için, onun o işi bir karşılık uğruna yapması gerekir. Söz konusu iş, kişinin ekonomik bakımdan iş olarak değerlendirilebilen her çeşit çalışmasıdır. Karşılık para veya eşya şeklinde olabilir. Ücret sözleşmede kararlaştırılmamışsa ??? Ücret 3. kişilerce ödeniyorsa ??? • Sözleşmede, ücretin miktarının açıkça gösterilmemiş olması taraflar arasında iş sözleşmesinin bulunmadığı anlamına gelmez. • Dairemizin yerleşik kararlarına göre ücretin işveren yerine müşterilerden alınan bahşişlerden oluşması da çalışan kişinin işçi sayılmasına engel oluşturmamaktadır. 5 İŞVEREN KAVRAMI 4- İşverene bağımlı olarak çalışma İşverene bağımlı olarak çalışma yasada belirtilmemiştir. Fakat iş hukuku bağımlı çalışanların (işçilerin) iş ilişkilerini düzenleyen bir hukuk dalıdır. İş Kanunu Madde 2’ye göre İŞVEREN, “bir iş sözleşmesine dayanarak ... işçi çalıştıran gerçek veya Çalışmanın çerçevesi işveren tarafından çizilir. tüzel kişiye yahut İşçi, işini, işverenin belirlediği tarzda, zamanda ve yerde yapmak durumundadır. tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara” denir. İŞVEREN KAVRAMI İşveren gerçek kişi olabileceği gibi, şirket, dernek, vakıf, kooperatif, sendika, devlet veya kamu iktisadi kuruluşu gibi özel hukuk ya da kamu hukuku tüzel kişisi İŞVEREN KAVRAMI İşverenin iş isteme ve talimat verme hakkı bazen aynı gerçek ve tüzel kişide toplanmayabilir. SOYUT İŞVEREN SOMUT İŞVEREN o yahut bakanlık ve adi ortaklık gibi tüzel kişiliği olmayan kuruluşlar da olabilir. İŞVEREN KAVRAMI İşveren kavramının unsurları: 1. 2. 3. İşçi çalıştırma Hizmetinde çalıştırma Asıl işveren – alt işveren ilişkisi 6
