Elektrik Üreticilerine Uygulanan Bedeller

Elektrik Üreticilerine Uygulanan Bedeller
Elektrik ebekesini sadece tüketiciler deil elektrik üreticileri de kullanmaktadr. Nasl ki tüketiciler ebeke
olmakszn elektrie eriemezler üreticiler de ürettikleri elektrii ebeke olmakszn uzaktaki tüketicilere
ulatramazlar. Dolaysyla, elektrik ebekesinden faydalananlar hem tüketiciler hem de üreticilerdir. Bu nedenle
elektrik üreticilerine de üretimleri için baz bedeller uygulanmaktadr (1). te bu yazda elektrik üretimi yapan
santrallare yaptklar üretim için uygulanan bedeller ele alnyor.
letimden bal üreticilere uygulanan bedeller
letim ebekesine bal üreticiler EPDK tarafndan onaylanan iletim tarifelerini ödemekle yükümlüdürler (2).
letim tarifesi sistem kullanm tarifesi ile sistem iletim tarifesinden olumaktadr. Sistem kullanm tarifesi, ana
hatlaryla, iletim ebekesinin genilemesi, kapasitesinin artrlmas ve yenilenmesine ilikin yatrm ve iletme-bakm
maliyetlerini kapsar. Sistem iletim tarifesi ise iletim irketinin, temelde, elektrik arz ve talebini anlk olarak
dengelemesine ilikin olarak yapt i ve ilemlerin maliyetini kapsamaktadr (3).
Sistem kullanm tarifesi
Sistem kullanm tarifesi sabit sistem kullanm tarifesi ve deiken sistem kullanm tarifesi olarak ikiye
ayrlmaktadr (4). Sabit sistem kullanm bedeli tüketicilere uygulanan çift terimli tarifedeki güç bedeline
benzer. Bu bedel üreticinin üretim miktarndan bamsz olup üreticinin gücü üzerinden alnmaktadr. Dier bir
ifadeyle, bu bedel TL/MW olarak belirlenmektedir. Üreticilerin güç deeri iletim irketi ile yapm olduklar
sistem kullanm anlamalarndaki deerdir (5). Üretici, bu anlamadaki kapasiteyi amas durumunda güç am için
ceza öder.
Deiken sistem kullanm bedeli çift terimli tarifedeki datm bedeline benzer. Üretici yapt üretim miktarna göre
deiken sistem kullanm bedeli öder. Kolaylkla anlalabilecei üzere bu bedelin birimi TL/MWh’tir.
Sabit sistem kullanm tarifesi üreticinin bulunduu konuma göre farkllk göstermektedir. Türkiye,
tarifelendirme açsndan, 14 iletim bölgesine ayrlm olup bu bölgelerin her birinde farkl sabit sistem kullanm
bedeli uygulanmaktadr (6). Deiken sistem kullanm bedeli ise her yerde ayndr.
6446 sayl Kanunun geçici 4 üncü maddesi gereince 31/12/2020 tarihine kadar ilk defa iletmeye girecek
üretim lisans sahiplerine iletmeye giri tarihlerinden itibaren be yl süreyle sistem kullanm bedellerinden
yüzde 50 indirim yaplmaktadr (7).
Sistem iletim tarifesi
Sistem iletim tarifesi üretilen miktar üzerinden TL/MWh olarak alnmaktadr. Bu bedel bölgeden bölgeye
farkllk göstermemekte ve ülke genelinde tek bir sistem iletim bedeli uygulanmaktadr.
Yürürlükteki sistem kullanm ve sistem iletim bedelleri aadaki tabloda yer almaktadr (8).
Image not found or type unknown
Datmdan bal lisansl üreticilere uygulanan bedeller
Datm ebekesine bal üreticiler tarife snfn tercih etme hakkna sahiptir. Üreticiler isteklerine bal olarak çift
terimli ya da tek terimli tarife snfna tabi olabilirler. Çift terimli tarife snfndaki üreticiler datm sistemine
verdikleri elektrik enerjisi miktaryla orantl olarak datm bedeli ödemekte ve bunun yan sra sözlemelerindeki
güce göre güç bedeli ödemektedir. Sözlemedeki gücü aan üreticiler ilave bir güç am bedeli ödemektedir. Tek
terimli tarife snfnda ise sadece datm sistemine verilen elektrik enerjisi miktar dikkate alnarak datm bedeli
hesaplanmaktadr. Ayn zamanda güç (ve güç am) bedeli de ödenen çift terimli tarife snfnda birim datm bedeli
tek terimli tarife snfndakinden daha düüktür. Üreticiler ayrca gerekiyorsa reaktif enerji bedeli öderler.
Üreticiler için 1 Ocak 2017’den itibaren geçerli (vergiler hariç) tarifeler;
-
Çift terimli tarifeyi tercih eden üreticiler için
o Datm bedeli 0,6612 kr/kWh
o Güç bedeli aylk 98,2134 kr/kW
o Güç am bedeli aylk 196,4269 kr/kW
-
Tek terimli tarifeyi tercih eden üreticiler için
o Datm bedeli 0,8969 kr)kWh
olarak onaylanmtr (9).
Lisanssz üreticilere uygulanan bedeller
Datmdan bal lisanssz üreticilerin sisteme verdii elektrie 10,25 kr/kWh datm bedeli uygulanmaktadr. Bu
üreticilerin sisteme verdii elektrik için çift terimli tarifeyi tercih etme haklar yoktur. Bu üreticilerden 31
Aralk 2017 tarihinden önce geçici kabulu yaplan tesisler 5346 sayl Yenilenebilir Enerji Kaynaklarnn
Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçl Kullanmna likin Kanunda belirlenen tevik fiyatlarndan faydalandklar süre
zarfnda datm bedelini yüzde 75 indirimli öderler (10). Mevcut tarifeler dikkate alndnda, indirimli tarife 2,56
kr/kwh’tir.
Datm ve iletimden bal olan üreticilere uygulanan ebeke bedellerinin karlatrlmas
letimden bal üreticilerin ödedii ebeke bedelleri ayn güç ve üretime sahip datmdan bal lisansl üreticilere göre
daha yüksektir. letimden bal üretici sadece 6446 sayl Kanunun geçici 4 üncü maddesi gereince üretime balad
ilk be yl içerisinde bulunmas nedeniyle yüzde 50 indirimli sistem kullanm bedeli ödüyorsa datmdan bal
muadilinden daha düük bir bedel ödüyor olabilir. Bu durumu gösteren örnek bir karlatrma mevcut tarifeler
dikkate alnarak hesaplama yaplm olan aadaki tabloda yer alyor. Aadaki tablodaki rakamn lisanssz üreticinin
ihtiyaç fazlas üretimi olduu varsaylmaktadr. Lisanssz üreticilerin ihtiyaç fazlas olarak ebekeye verdikleri
elektrik için ödedii datm bedeli ise dier üreticilerin ödedii ebeke bedelinden daha yüksektir.
Image not found or type unknown
Sonraki Yaz
Bir sonraki yaznn konusunu iletimden bal tüketicilere uygulanan iletim tarifeleri oluturacaktr.
Dipnotlar
(1) Baz ülkelerde üreticilere ebeke bedelleri yanstlmamakta ya da çok az yanstlmaktadr. Bunun nedeni
hizmetten asl faydalananlarn tüketiciler olmas ve inelastik bir ürün olan elektriin maliyetinin üreticiler
tarafndan tüketicilere kolayca yanstlabilecei düüncesidir. Ülkemizdeki üreticilere ebeke bedeli
uygulanmaktadr. Bu iki uygulamann avantaj ve dezavantajlar ülkemiz özelinde baka bir yazda incelenecektir.
(2) letim bedeli ve dier bedellerin neleri kapsadn içeren bu dizinin ilk yazsna
https://www.linkedin.com/post/edit/elektrik-t%C3%BCketicilerine-yans%C4%B1t%C4%B1lan-bedeller-ve2016-erc%C3%BCment-camadan balantsndan ulalabilir.
(3) Sistem iletimine ilikin olarak Fatih Kölmek’in Enerji Piyasas Bülteni’nin 2012 ylnn Haziran ayna ait 21.
Saysndaki “Elektrik Piyasasnda Sistem letimi Üzerine” balkl yazs gözden geçirilebilir. Link:
http://www.web.enerjiuzmanlari.org.tr/Portals/0/Dosyalar/Bulten/Sayi21/EnerjiPiyasasiBulteniHaziran2012.pdf
(4) 2016 ylnn Mays ayndan önce tek bir sistem kullanm bedeli vard ve bu bedel sabit güç kullanm bedeli
gibiydi, sadece güç üzerinden sistem kullanm bedeli alnyordu.
(5) TEA’n 2017 ylnda uygulanmak üzere onaylanan “letim Sistemi kullanm ve letim Terifelerini Hesaplama
ve Uygulama Yöntem Bildirimi”ne http://www.epdk.org.tr/TR/Dokuman/7308 balantsndan ulalabilir.
(6) Bölgelere http://www.epdk.org.tr/TR/Dokuman/7309 balantsndan ulalabilir.
(7) Kanunda bu tarih 31/12/2015 olarak belirlenmi ve Bakanlar Kuruluna süreyi be yla kadar uzatma yetkisi
vermitir. Bakanlar Kurulu 14/12/2015 tarih ve 2015/8317 sayl karar ile be yllk uzatma yetkisini kullanmtr.
(8) Yürürlükteki bedellere http://www.epdk.org.tr/TR/Dokuman/7307 balantsndan ulalabilir.
(9) Yürürlükteki tarifelere http://www.epdk.org.tr/TR/Dokuman/7292 balantsndan ulalabilir.
(10) Bu indirim Enerji Piyasas Düzenleme Kurulunun 29/12/2016 tarih ve 6838 sayl kararyla getirilmitir. Bu
karara http://www.epdk.org.tr/TR/Dokuman/7290 balantsndan ulalabilir.