el-Hamra Dergisi bir Kurtuba Gençlik Hareketi yayınıdır.

Rebiu’l-evvel/Cemaziyelevvel
el-Hamra Dergisi
bir Kurtuba Gençlik Hareketi
yayınıdır.
Bir "Salih Amel" Yarışı ...
Dergi Tasarım: Sercan AKBAYRAK
İLETİŞİM
twitter.com/KurtubaGenclik
facebook.com/kurtubagenclik
instagram.com/kurtubagenclik
[email protected]
kurtubagenclik.net
0541 587 8822
Reklam ve sponsorluk için irtibata geçebilirsiniz.
Kapak Tasarım: M. Selman ODUNCU
1
LA GALIBE ILLALLAH
EDİTÖRDEN
Başlarken…
Rahmeti tüm kâinatı kuşatmış olan Rahman’ın ve merhametini mümin kullarına saklayan Rahim’in
ismi ne yücedir! Onu tesbih eder ve onu hakkıyla ibadet edilecek tek İlah olarak tevhid ederiz. Onun
mübarek ve mustafa olan Resulune, ehl-i beytine, ashabına ve onun yoluna sımsıkı sarılanlara da salat
ve selam ederiz.
Binlerce hamd ve sena olsun ki Allah subhane ve teala amelimize bereket ihsan ederek dergimizin ikinci sayısını çıkarmamızı bizlere nasip etti. Kurtuba Gençlik Hareketi olarak “İmam Kurtubi Sayısı”
temasıyla sizlere sunduğumuz bu sayımızda büyük müfessir, fakih, muhaddis, kıraat alimi ve filolog
İmam Kurtubi rahimehullah’ın hayatını ve -dilimiz döndüğü ve gücümüz yettiğince- önemini hatırlatmak istedik. Allah ondan razı olsun.
Bunun yanısıra modernizmin büyük fitnesini telakki ederek bu konuda “Hadislerin Kur’ana arzı meselesi” ni ele aldık ve Batı’nın düşünce yapısına İslami eleştiriler getiren bir makaleyi de sizlere sunduk.
Çok kıymetli Psikolog-Tarihçi Levent Akıncı’yı da misafir yazar olarak dergimiz satırlarında ağırladık.
Ayrıca birçok faydalı olduğunuzu düşündüğümüz makale ve çeviri çalışmalarını da sizlere ulaştırmaya
gayret ettik.
Rabbimizden yapmış olduğumuz bu çalışmayı bizlerden bir salih amel olarka kabul etmesini ve bereketini ve rahmetini İslam ümmetinin üzerinden eksik etmemesini niyaz eder, siz kardeşlerimizin salih
dualarında anılmayı ümid ederiz.
Davamızın sonu âlemlerin Rabbi olan
Allah’a hamd etmektir.
2
29
33
15
35
17
36
19
23
37
25
40
27
LA GALIBE ILLALLAH
HADIS
BILAL HATTAB
HADİSLERİN KUR’AN’A
ARZ’I MESELESİ
(Sorular-Cevaplar)
BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM
Günümüzde hadislere karşı olumsuz bir bakışa sahip olanları iki grupta değerlendirmek mümkündür:
1- Sahih olsun, zayıf olsun; hiçbir şekilde hadislerin bir
değerinin olmadığına inananlar,
2- Hadislerin dinî bir değerini olduğunu kabul etmekle
birlikte; sabit olması ve sıhhatine şüphe ile bakanlar.
İlk kategoridekiler için zaten hadisin hiçbir önemi yoktur
ve bu açıdan herhangi bir kaygıya da sahip değildirler.
İkinci kategoridekiler için ise sorun; görünüşte hadislerin
dinî değeri değil, muhaddislerin ortaya koydukları sıhhat
kıstaslarıdır. Bunlara göre; bu kıstaslar güvenilir değildir ve
dolayısıyla bu kıstaslar ile sahih hükmü verilen hadislerin
de bir değeri yoktur. Asıl ve tek kıstas, hadisleri Kur’an’a arz
etmek olmalıdır. Kur’an’a uygun olan (?) hadisler sahihtir;
uygun olmayanlar (?) sahih değildir.
Daha cümleyi okurken dahi, onlarca suali akla getiren bu
metod ne kadar uygulanabilir ya da ne kadar güvenilirdir?
Şimdi bazı sorular sorup bunların cevaplarını aramaya
çalışalım.
1. Kur’an ile Hadis Arasında Bir Tearuz ve Tenakuz
Mümkün müdür ?
Malumdur ki; bütüncül olarak değil, parçacı bir yaklaşımla
yaklaştığımızda, hem Kur’an’ın kendi içerisinde bazı çelişkili ayetlere, hem de hadisler içerisinde birbiriyle çelişkili
gibi görünen ve birbirlerini nakzeden rivayetlere rastlamak
mümkündür. Ama Kur’an’a ve hadislere bütüncül olarak
baktığımızda; aslında böylesi bir tenakuz ve tearuzun olmadığını itiraf etmek zorunda kalırız. Zaten Allah (Subhanehu ve Teala) da Nisa Suresi 82. ayetinde, bunun mümkün
4
olmadığını şöyle ifade etmektedir:
“Hâla Kur’an üzerinde gereği gibi düşünmeyecekler mi?
Eğer o, Allah’tan başkası tarafından gelmiş olsaydı onda
birçok tutarsızlık/ihtilâf bulurlardı.”
O halde biz de bu ayetten ilham alarak şöyle diyebiliriz:
“Hadisler üzerinde gereği gibi tedebbür edin. Şayet bu hadisler, vahy’in kontrolünde olan bir Nebî’nin sözleri olmasaydı, içinde birçok ihtilaf bulunurdu.”
Evet; durum bundan ibaret olduğu halde, İslam düşmanları içlerindeki öfkeyle adalet duygularından soyunarak,
Kur’an’da dahi birçok çelişki olduğunu iddia ve –kendilerince- isbat da etmişlerdir. Oysa bir Müslüman için, bunun
düşünülmesi ve akla getirilmesi dahi mümkün değildir.
Bunun gibi; kalplerinde maraz bulunanlar, hadislerde de
birçok ihtilaf ve zıtlık olduğunu iddia etmişler ve –yine
kendilerince- bunu isbat etmişlerdir. Lakin; ne yazık ki,
Kur’an hakkında şüphe duymaktan çekinen Müslüman akıl,
şeytan tarafından hadisler hakkındaki bu şüphelere aldanabilmiştir. Şunu açıkça ifade edebiliriz ki; hadisler hakkında
şüphe duyanlar, aslında Kur’an hakkında da şüphe duymakta lakin bunu dile getirememektedirler. Yoksa; kaynağı aynı
ama geliş yolları farklı olan iki nehirden biri için “temiz bir
su”, diğeri için “bataklık” denilemez. Mu’min bir akıl, akarsuların “temiz su” hükmünde olduğunu muhakkak bilir.
Velhasıl; bunu böyle düşündüğümüzde, kendi içlerinde
çelişki olmayan bu iki kaynağın, birbirleriyle de çelişemeyeceğini idrak etmemiz kaçınılmaz olur. Allah tarafından
“emrolunduğun gibi dosdoğru ol”1 emrine muhatap
olarak, bizzat Allah tarafından görevlendirilen bir elçinin;
insanlara tebyin ettiği mesaj ile kendi söz ve fiilleri arasında
1
Hûd: 112; Şûra: 15
Rebiu’l-evvel/Cemaziyelevvel
bir çelişkinin bulunamayacağına, fıtratı bozulmamış her
ferd kolaylıkla hükmedebilecektir. Çünkü; “Eğer o (Muhammed), Bize karşı, ona bazı sözler katmış/uydurrmuş
olsaydı, Biz onu kuvvetle yakalardık, sonra onun şah damarını koparırdık”2 ayetine iman edenler için, bu hükme
varmak ve bu hükmü vermek kaçınılmazdır. İmam Şâtıbî
(v: 790/1388) şöyle demektedir:
“Hadis; ya katkısız Allah’tan gelen bir vahydir ya da Rasulullah tarafından yapılmış bir ictihaddır. İctihad olması
durumunda da o, Kitap ya da Sünnet’ten sahih bir vahye
dayandırılmış ve vahyin kontrolünden geçmiştir. Her iki
takdire göre de hadisin, Allah’ın Kitabı’yla çelişki halinde olması mümkün değildir. Çünkü Rasulullah heva ve
hevesinden esinlenerek konuşmaz. O’nun konuşması, ancak
kendisine ilkâ edilen bir vahy’dir.”3
Biz bunları söylerken; elbette makbul haber (sahîh, hasen)
hükmündeki rivayetleri kastediyoruz. Yoksa merdud haber
hükmündeki bir rivayetin hem Kur’an ile hem de hadisler ile çelişmesi pekala mümkündür. Bu zaten mevzumuz
dışındadır.
2. Rasulullah Kendi Sözlerini Kur’an’a Arz Etmiş midir?
İlk bakışta saçma bir soru gibi görünse de; bu metodun
uygulanması gerektiğini söyleyenler, buna Rasulullah’tan da
örnekler getirmektedirler. Bu getirdikleri örneklerin sıhhatine, neye göre itimad ettikleri de ayrıca bir garabettir.
Mesela; Ebû Hureyre’nin Rasulullah’tan naklettiği bir “Kudsî Hadis”te, Allah şöyle buyurmaktadır: ‘‘Salih kullarıma
hiçbir gözün görmediği hiçbir kulağın duymadığı hiçbir
insanın kalbinden dahi geçmeyen nimetler hazırladım.”
Hadis şu ifadelerle son bulmaktadır: “Dilerseniz Secde
sûresi 17. ayetini okuyunuz: “Böyle davranan mü’minlere
gelince, yaptıklarından dolayı mükafat olarak, öteki dünyada onlara şimdiye kadar gizli kalan, göz aydınlığı olarak,
onlar için nelerin saklanıp bekletildiğini hiç kimse bilip
hayal edemez.”4
Görüldüğü gibi; sonda yer alan ifade, ilk bakışta Rasulullah’ın bir sözüymüş gibi algılandığı için, Arz Metodu’na bir
dayanak gibi kullanılmıştır. Ebû Hureyre’den nakledilen bu
rivayet, kendisine ait olan ve günümüze ulaşan ilk hadis sahifesi olma özelliğini de taşıyan “es-Sâhife es-Sahîha”da yer
almaktadır.5 Lakin; son bölüm burada zikredilmemiştir. Bu
durum, bu cümlelerin Rasulullah’a ait olmadığı ile alakalı
görüşü güçlendirmektedir. Bazı alimler bu cümlenin Ebû
Hureyre’ye ait olduğunu söylemişler ve burayı “Ebû Hureyre şöyle dedi” diyerek, O’ndan nakletmişlerdir. Bununla
birlikte; bu cümlenin, sonraki râvîlerden birine ait olma
ihtimali de vardır.
Böyle olmasa ve bu cümlelerin Rasulullah’a ait olduğunu
farzetsek dahi; bu tür örnekler Arz Metodu’na asla mesned
teşkil edemezler. Bu tür rivayetleri, o ayetlerin tefsiri şeklinde yorumlamak, doğruya çok daha yakın olacaktır.
3. Sahabe Arz Metodu’nu Uygulamış mıdır?
Hadisler hakkında şüpheleri olan kimseler, sahabenin de
bu metodu uyguladıklarına dair haberleri, tezleri için isbat
aracı olarak kullanabilmektedirler.
Konuyla alakalı bazı örnekler bulunduğu doğrudur. Bu örneklerden biri, Rasulullah’ın eşinin 3 talakla boşadığı Fâtıma bt. Kays isimli bir sahabî kadına mesken ve nafaka ile
hükmetmediği ile ilgili hadistir. Ömer’e (radıyAllahu anh)
bu hadis ulaşınca, Talâk: 1. ayet sebebiyle “unutması veya
hata etmesi mümkün olan bir kadının rivayetiyle Allah’ın
Kitabı’nı terk etmeyiz” demiştir.6
Bu durum, hadisin zayıf veya uydurma olduğunun bir
isbatı olamaz. Sahabeden İbn Abbas (radıyAllahu anhuma)
ve tabiînden Hasanu’l-Basrî (v: 110/728) gibi birçokları bu
hadisle ihticâc etmişler; muhaddisler ve –hanefîler dışındafâkihler hadisin “sahîh” olduğunu belirterek, bu yönde fetva
vermişlerdir. Görüldüğü gibi, ümmetin cumhuru hadisin
sıhhatine hükmederek bununla ihticac etmişlerdir. Diğerleri de, hadisin varlığını inkar etmeksizin ictihad etmişlerdir.
Sunulan delillerden bir diğeri de, Abdullah b. Mes’ûd’dan
rivayet edilen “size bir hadis naklettiğimizde, onu tasdik
eden bir ayet okuruz” sözleridir. Lakin; 848 hadis rivayeti
bulunan İbn Mes’ûd’un, rivayet ettiği hadislerin tamamına
yakınında herhangi bir ayet okuduğu tesbit edilememiştir.7
Görüldüğü gibi; bu yönde örneklerin varlığı inkar edilemez. Lakin; bunu bazı sahabîlerin ictihâdî tutumu olarak
değerlendirmek mümkündür. Örnekleri de oldukça azdır.
Kaldı ki; bu sahabîler de bunu her zaman uygulamamış ve
bunu yegane metod olarak da görmemişlerdir. Çoğunluğun bilmediği haberlerde, sadece birkaç örnek bulabilmek
mümkündür. Bunu yegane metod olarak sunmak için, bu
deliller oldukça yetersizdir.
4. Hadisçiler Bu Metodu Uygulamışlar mıdır?
Oryantalistlerin dillerine doladıkları “muhaddislerin sadece
sened tenkidi yaptıkları, metin tenkidi hiç yapmadıkları”
iddiası, bugün birçok yerli musteşrik tarafından da dile
2
Hakka: 44-46
3
Şâtıbî, el-Muvâfakât, c. 4, s. 19
4
Buharî, Bedu’l-Halk, 8 (54); Tirmizî, Kur’an’ın Tefsiri, 57 (3292)
6
Hadis için bkz: Muslim, Talak, 6 (46)
5
Bkz: Sahîfetu Hemmâm İbn Munebbîh, 30 no’lu rivayet
7
Çakın, Arz Meselesi, s. 245
5
LA GALIBE ILLALLAH
getirilmektedir. Ancak; herhangi bir usûl eseri okumak, bu
iddiaların yersizliğini göstermesi açısından yeterlidir.
Muhaddisler; bir rivayeti sened yönünden tedkik edip
hüküm verdikten sonra, metin tenkidine de başvurmuşlardır. İbn Hâcer el-Askalânî (v: 852/1448) mevzû/uydurma
hadisle ilgili bilgi verirken şöyle demektedir:
“Hadisin uydurma olduğu, bir de rivayetten (yani hadisin
metninden) anlaşılır. Ya Kur’an nassına, ya mutevatir sunnete, ya kesin icmâ’ya, ya da sarîh akla aykırı olur.”8
Görüldüğü gibi; İbn Hâcer sadece “Kur’an nassı”na yer
vermemiş, icmâ ve hatta sarîh akla aykırı olmasını da, bir
rivayetin uydurma olmasının emaresi saymıştır. Lakin;
elbette o da bunu “yegane kıstas” olarak asla sunmamıştır.
Yine Hâfız İbn Kayyîm el-Cevziyye (v: 751/1350) de,
uydurma hadisi tanıma yollarınadn biri olarak “Uydurma
Hadisin Kur’an’ın Sarîh İfadesine Aykırı Olması”nı zikretmiştir.9 Burada verdiği örnekte, sadece Kur’an ayetleriyle
yetinmemiş, sahih hadislerden de örneklerle bunun uydurma olduğu fikrini güçlendirmiştir. Zikrettiği rivayet de,
bütün muhaddislerce uydurma olduğunda ittifak edilen bir
rivayettir. Yani; İbn Kayyîm da bu metodu, yegane kıstas
olarak kullanmamaktadır.
Velhasıl muhaddisler de bu metodu yer yer uygulamışlar;
ancak usûlü de inkar etmemişler ve tek usûl ve tek metod
olarak bunu öne sürmemişlerdir.
5. Arz Hadisi Sahîh midir?
Hadislere şüpheyle bakan ve adeta hadisleri reddetmeye
bahane arayan bu kimseler; iddialarına yine hadislerden
mesned aramaktan kendilerini alamamışlardır. Aslında bu
durum dahi onların garabetini ve hadislerin bu din için ne
denli önemli olduğunu isbat etmeye yeterli bir delildir. Bazı
ufak lafız farklılıklarıyla birlikte, aynı manada zikredilen
konuyla ilgili rivayete göre Rasulullah şöyle buyurmuş:
“Benden size ulaşan hadisleri Allah’ın Kitabı’na vurunuz/
arzediniz. Eğer Allah’ın Kitabı’na uygun düşerse, onu ben
söylemişimdir. Eğer Allah’ın Kitabı’na uygun düşmezse,
onu asla ben söylememişimdir.”10
İmam Şafiî (v: 204/819), muarızından naklen bu rivayeti
zikretmekte ve ardından şöyle demektedir:“Bize bunu herhangi bir meselede hadisi sabit olan kimse rivayet etmemiştir. Hadis, mechûl bir kişiden munkatı’ olarak rivayet edil-
6
8
İbn Hâcer, Nuzhe, s. 59
9
Bkz: İbn Kayyîm, el-Menâr, s. 216; Ebû Gudde, Lemehat, s. 129
10
Şevkânî, el-Fevâid, s. 427 (Faziletler Kitabı, 70. rivayet); Şafiî, er-Risâle,
s. 133; İbn Abdilberr, Câmi, s. 501 (1552); Şâtıbî, el-Muvâfakât, c. 4, s. 16
miştir. Biz böyle bir rivayeti hiçbir konuda kabul etmeyiz.”11
Hattabî’den (v: 388/998) naklen, “hadis diye nakledilen
bu rivayet batıldır, aslı yoktur” sözünü aktaran Kurtubî (v:
671/1273), kendisi de bu görüşe katılır.12
Hilâf ilminin kurucusu sayılan, en önemli Hanefî usûl
alimlerinden ed-Debûsî (v: 430/1039), konuyla ilgili yerde
şöyle demektedir: “Rivayet (haber-i vâhid) Kur’an’da bulunan hükme muhalif hüküm içerirse reddedilir. Allah’ın
Kitabı’nın zahirine arz edildiğinde muhalif olan rivayet
de reddedilir. Çünkü Nebî’den; ‘Benden bir hadis rivayet
edildiğinde onu Allah’ın Kitabı’na arz ediniz’ haberi nakledilmiştir.”13
Görüldüğü gibi Debûsî, hadisin sıhhatine güvenerek, görüşüne delil olarak sunmuştur.
İbn Hazm (v: 456/1076), Hadis’in Kur’an’a arzı konusunu
en şiddetli bir şekilde reddeden ve tenkit eden âlimlerdendir. Kur’an’ın dışında Sünnet’i kabul etmeyenler için de İbn
Hazm, çok sert bir dille şöyle söyler: “Bir kimse, biz ancak
Kur’an’da bulduğumuzu alırız derse, ümmetin icmâı ile
kâfir olur.”14
Beyhekî (v: 458/1066) bu rivayeti verdikten sonra şöyle der:
“Bu hadise gelince; sahih değildir, bâtıldır. Bâtıl olduğu,
hadisin kendisinden ortaya çıkıyor. Çünkü Kur’an’da, Sünnet’in Kur’an’a arzedilmesine dair bir işaret yoktur.”15
İbn Abdilberr (v: 463/1070) hadisi nakletmiş ve şöyle
demiştir: “Sahih hadisleri zayıflarından ayırt eden alimlere
göre bu lafızlar, Rasulullah’tan sabit ve sahih olarak nakledilmiş değildir.”16
Bu hadisi Hanefî usûlcüsü Serahsî (v: 483/1090), Kur’an’a
muhalif rivayetlerin kabul olunamayacağı ve onunla amel
edilmeyeceği konusunu işlerken nakletmektedir. Hadis
hakkında ise, hiçbir olumsuz bilgi vermemektedir. Delil
olarak kullanmasından da, sahih kabul ettiği anlaşılmaktadır.17
Sağânî (v: 650/1252) ve Hâfız Zehebî (v: 748/1347) de, hadisi zındıkların uydurduğunu söyleyerek reddederler.18
Şâtıbî (v: 790/1388) bu rivayetin sıhhati hakkında net bir
11
Şafiî, er-Risâle, s. 133
12
Kurtubî, Tefsir, c. 1, s. 243 (Mukaddime’de)
13
Debûsî, Takvîm, s. 196’dan naklen: Tuzcu, Hanefî Usûlünde Hadis, s. 166
14
İbn Hazm, İhkam, c. 2, s. 208’den naklen: Keleş, Kur’an’a Arz, s. 91
15
Beyhekî, Delâilu’n-Nubuvve, c. 1, s. 27’den naklen: Suyûtî, Miftâh, s. 29
16
İbn Abdilberr, Câmi, s. 501
17
Keleş, Kur’an’a Arz, s. 72
18
Şevkânî, el-Fevâid, s. 427
Rebiu’l-evvel/Cemaziyelevvel
şey söylemekten kaçınsa da, rivayetin doğruluğunu ispatlar
bir çaba içerisine girmiş ve “tenkit edilen bu hadisin –senedi sahih olsun ya da olmasın- manası doğrudur” demiştir.19
Lakin; Şâtıbî hadisi çok farklı şekilde ele almakta ve hadisleri inkar etmeye bahane arayanlar gibi yaklaşmamaktadır.
Aksine; muhaddislerin usûlü üzere, hadis birçok yönden
caiz olmayan bir hususu ifade ediyorsa, o zaman Kur’an ile
karşılaştırma yapmak gerektiğini ifade etmektedir. Yani;
bizim yukarıda zikrettiğimiz gibi, muhaddislerin yaklaşımını esas almaktadır. Ama burada, bu hadisi kullanmış ve
onunla ihticac etmiş olması, bir hata olarak görülebilir.
Suyûtî (v: 911/1505), kendi dönemindeki Râfizî ve Zındıkların bu rivayeti kullanarak hadisleri reddetmeleri üzerine
“Miftâhu’l-Cenne fi’l-İhticâci bi’’s-Sunne” adlı eserini kaleme almış ve eserinin başında bu rivayeti zikrederek şöyle
demiştir: “Mezkûr sözün aslını ve batıl olduğunu insanlara
açıklamak istiyorum. Çünkü bu, toplumu helake götürecek
en büyük sebeplerden bir tanesidir.”20
Şevkânî (v: 1250/1834), bu rivayeti uydurma hadislerle
ilgili telif ettiği eserine almış ve “mevzû/uydurma” hükmü
vermiştir.21
er-Risâle’yi tahkîk eden, son dönemin önemli muhaddislerinden Ahmed Muhammed Şâkir (v: 1378/1958) de “Bu
manada hiçbir sahih hadis mevcut değildir” demektedir.
Konuyla ilgili bu kadar naklin yeterli olacağını düşünüyoruz. Bazı Hanefî usûlcüler hariç; muhaddis, fâkih ve müfessirlerin cumhuruna göre bu rivayet sahih değildir, bâtıldır.
Bununla birlikte, konuyla ilgili olarak biz de şunu sormak
istiyoruz: Günümüzde neden sadece “Hadis”leri Kur’an’a
arz etmenin tartışması yapılmaktadır? Hadisleri Kur’an’a
arz etmeyi dinin bir rüknüymüş ve ilmin asıl ve usûlüymüş
gibi dayatanlar; neden “hadise”leri Kur’an’a arz etmekten de
hiç bahsetmiyorlar? Meselâ fâizin bunca teşvik edildiği ve
yendiği bir ortamda; neden bu teşvik edicileri ve yiyicileri
Bakara: 279’a arz edip, hükümlerini açıklamıyorlar? Mesela
Allah’ın hükmü dışında hükümler verenleri neden Mâide: 44, 45 ve 47. ayetlere arz edip, durum ve hükümlerini
açıklamıyorlar? Bize göre; hadislerin Kur’an’a arz edilmesinden önce, hadiselerin Kur’an’a arz edilmesi gerekmektedir.
Hadislerin Kur’an’a arz edilmesini savunanların; bu kaygıyı
İslam ve Kur’an adına taşıdıklarının en büyük delili, bizce
bu olacaktır.
6. Arz Metodu’nun Eksiklik ve Sakıncaları Nelerdir?
a- Hadis Mustakil Bir Teşrî Kaynağıdır
Kur’an’da birçok ayet, Allah ile birlikte, Rasul’e itaat ve
ittibâyı da emretmektedir. Bu ayetlerin bazısında Allah
(Subhanehu ve Teala), “itaat edin” emir fiilini hem kendi
zâtı için, hem de Rasulü (sallallahu aleyhi ve sellem) için
“ayrı ayrı” zikretmektedir. Yani; Rasul’e (sallallahu aleyhi ve
sellem) itaat emri, Allah (Subhanehu ve Teala) ile kayıtlanmamıştır. Oysa; ayetin devamında “ulu’l-emre itaat” emri
için, bu emir fiili tekrar kullanılmamış ve “ve” bağlacıyla
bu itaatin “mutlak” değil; “Allah ve Rasulüne itaate” bağlı
olduğu anlatılmıştır. Ancak; bu apaçık deliller göz önünde
dururken, hiçbir ayette Rasulün söz, fiil ya da davranışlarının, Kur’an’a sunulmasıyla ilgili bir ayet bulunmamaktadır.
Şayet bu mesele, mutlaka yapılması gerekli bir ameliye
olsaydı, buna mutlaka Kur’an’da işaret edilirdi. Oysa; bunun
aksine deliller sayılamayacak kadar çoktur.
A’râf: 157. ayette şöyle buyrulmaktadır: “Yanlarındaki
Tevrat ve İncil’de yazılı buldukları o elçiye, o ümmî Peygamber’e uyanlar (var ya), işte o Peygamber onlara iyiliği
emreder, onları kötülükten meneder, onlara temiz şeyleri
helâl, pis şeyleri haram kılar.”
Daha birçok ayette; Rasul’e itaat emredilmekle birlikte,
O’nun helal ve haram yetkisine de işaret edilmiştir. Mesela
Rasulullah; bir kadın ile halasının ya da teyzesinin, aynı
erkeğin nikahı altında olmasını haram kılmıştır.22 Rasulullah’ın buna benzer, Kur’an’da olmayan daha onlarca hüküm
koyduğu bilinmektedir. Şimdi; bu hadisleri Kur’an’a nasıl
arzedeceğiz? Neye göre kabul, neye göre reddedeceğiz?
Bu durum, Kur’an’a arz ile kastedilen tehlikenin boyutuna
işaret etmektedir. Bu şekilde her hüküm Kur’an’a arz edilip,
Kur’an’da olmadığı için reddedilirse; ortaya yepyeni bir dinin çıkacağı ve herkesin hevasına göre bir din inşa edeceği
gerçeği inkar edilemez hale gelir. Bunun da aslında “tüm
hadisleri reddeden mulhidler”in tavrından çok bir farkı
olmasa gerekir.
b- Uydurma Hadislerin Çoğu Kur’an’a Uygundur
Mevzuât’a (uydurma hadislere) dair eserlere göz attığımızda, muhaddislerce “mevzû” hükmü verilen birçok rivayetin,
Kur’an’a arz edilerek kabul edilmeleri gerekir. Örnek olarak
şu rivayete bakalım:
“Kur’an okuyucusu korkutulamaz.”23
Bu rivayeti Yunus: 52. ayete arz ettiğimizde, sahih olarak
kabul etmemiz gerekir. Çünkü hakiki Kur’an okuyucuları,
Allah’ın gerçekten dostları mesabesindedirler. Ama hadis
diye nakledilen bu sözün senedinde “yalancılar arasında
bir benzeri daha dünyaya gelmemiştir” denilecek derece-
19
Şâtıbî, el-Muvâfakât, c. 4, s. 19
20
Suyûtî, Miftâh, s. 22
22
Muslim, Nikah, 4
21
Şevkânî, el-Fevâid, s. 428
23
Şevkânî, el-Fevâid, s. 438 (Kur’an’ın Faziletleri Kitabı, 32. rivayet)
7
LA GALIBE ILLALLAH
de “kezzâb” olan bir râvî vardır ve hadis “uydurma”dır.24
Rasulullah’ın söylemediği kesin olan bu ve benzeri hadisleri
sahih kabul ettiğimizde; Rasulullah’tan mutevatir olarak
nakledilen hadisteki şu azabın şiddetinden bizi kim koruyacaktır?
“Kim kasten bana yalan söz nisbet ederse, cehennemdeki
yerine hazırlansın.”25
c- Mutlaka Arz Yapılacaksa, Kur’an’ın Açık ve Kesin Nassına Arz Yapılmalıdır
Özellikle günümüzde, hadisin “Kur’an’ın ruhu”na uygunluğundan bahsedilmektedir. Yani; arz metodu ile, hadisi
açık ve kesin anlamlı bir ayete arz etmek yerine, “Kur’an’ın
ruhu” deyimiyle ifade edilen, muğlak ve içeriği fertten ferde
değişebilecek olan bir “şey”e arz etmek kast olunmaktadır.26
ve böylesi bir “arz” metodu, itikâdî sakıncalara değil, en
fazla fıkhî farklılıklara yol açabilir. Bunun ise yadırganabilecek bir yanı asla yoktur. Ancak bütün araştırma metodları
kullanılmadan, karşılaştığımız her hadisi “Kur’an’ın ruhu”na arz etmeye çalışmak; hem meselenin farklı mecralara
kaymasına, hem de ehil olmayan ve ilim teneffüs etmemiş
nicelerinin dahi hadis tenkidine başlayıp, dine ekleme ve
çıkarımlar yapmalarına ve “vahdet”in değil, karmaşanın
ve tefrikanın artmasına sebebiyet verecektir. Bunun ortaya
çıkaracağı tahribatı söylemeye lüzum dahi yoktur ve zaten
bu tahribat, her geçen gün artarak müşahade de edilebilmektedir.28
Rabbimizden çalışmamızı hayırlara vesile kılmasını ve bu
çalışmayı benden bir amel-i Salih olarak kabul etmesini
niyaz ederim. Biz çaba gösterip talep ederiz; başarı ve muvaffakiyet ise ancak Allah’tandır.
Hadislerin Kur’an’a göre anlaşılması gerektiğini savunan
iyi niyet sahipleri, hadislerin arz edileceği Kur’an metninin
tesbiti için bazı ölçüler/şartlar öne sürmüşlerdir. Bunlar
şöyledir:
1- Arz edilmesi gereken hadis, fakîhlerin “muhkemât” diye
tanımladıkları cinsten olmalıdır.
2- Kur’an bütünlük yöntemiyle araştırılmalı, elde edilecek
Kur’ânî yoruma arz yapılmalıdır.
Ve salli ve sellim alâ Nebiyyinâ Muhammed !
Ve âhiru da’vânâ eni’l-hamdu lillâhi Rabbi’l-âlemîn…
3- Müteşabih ayetler ve Kur’an’ın kullandığı diğer ifade
özellikleri, hadislerde mevcut olan benzeri ifadeler için arz
mesnedi olurlar. Müteşabih bir hadisin anlamı, Kur’an’ın
zahir bir ifadesine arz edilemez.
4- Kur’an’ın nüzûl sebebiyle, arz edilecek hadisin tarihsel
bağlamı birbirleriyle örtüşür olmalıdır.
5- Kur’an mucize olgusunu kabul etmektedir. Dolayısıyla;
mucize ifade eden rivayetler, bu doğrultuda ele alınmalıdır.
Bu kabil rivayetler, Rasulullah’ın (sallallahu aleyhi ve sellem) beşeriyetine vurgu yapan ayetlere arz yapılamaz.
6- Hadisin arz edileceği Kur’an metninin, hadis ile anlam,
konu, maksat/gaye gibi noktalardan ilgisinin olması gerekir.27
Öne sürülen bu şartlar, makul ve kabul edilebilir şartlardır
24
Bilal Hattab
Hadis Yüksek Lisans Öğrencisi
Araştırmacı-Yazar
Şevkânî, el-Fevâid, s. 438
25
Hadis hemen bütün hadis kitaplarında mervîdir ve tevatür derecesine
ulaşmıştır. Mezkur hadis; kimi Sahîh, hasen ve zayıf isnadlardan olmak üzere, 75
sahabîden rivayet edilmiştir. Kettânî’nin (rahimehullah) aktardığı bilgiye göre,
İbnu’l-Cevzî (rahimehullah) bu hadisin râvîlerini bir araya toplamış ve onun
tesbitinde bu sayı 90’ı geçmiştir. İbn Dihye (v: 633/1235) ve Sehavî (v: 902/1496)
de bu görüşe katılmıştır. [Bkz: Kettânî, Nazmu’l-Mutenâsira, s. 50]
8
26
Çakın, Arz Meselesi, s. 256
27
Özpınar, Hadisleri Anlamak, s. 303
28
Hattab, Vahyin Tahrifi, s. 88, 89
Rebiu’l-evvel/Cemaziyelevvel
MAKALE
AMMAR ESERI
KULLUĞUN İKAMESİNDEN
ARZIN İMARINA GİDEN YOLDA
BATIL VAADLERİ BOŞA ÇIKARMAK
BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM
Hamd, âlemlerin Rabbi olan Allah'a mahsustur. Salât ve
selam, Nebi'miz Muhammed Mustafa'ya, onun temiz ailesine, ashabına ve kıyamete kadar tâbilerinin üzerine olsun.
Bizleri yeni bir sayıyla buluşturan, 'Din nasihattir' vazifesini yerine getirmemize olanak sağlayan ve bizleri dininde
kardeş kılan Rabbimize hamd olsun.
Allah'ın selamı, rahmeti ve bereketi siz kardeşlerimizin
üzerine olsun.
İnsanın yeryüzünde halife olarak tayin edilmesinin
hikmeti; Allah’a kulluğu izhar etmek, bu minvalde dünya
ile olan muameledeki tavrımız ve tarzımızı şekillendirmek,
arzın imarını gerçekleştirip Allah’ın hakimiyetini tesis ederek insanlığı ebedi olana davet etmektir. Çünkü İslam tüm
kainat güçleri arasında “vahdet” i sağlama dinidir. Şüphe
yok ki İslam: Tevhid dinidir. İbadet ile muamelat, akide ile
şeriat, ruhiyat ile maddiyat, iktisat ile maneviyat, dünya ile
ahiret, yeryüzü ile gök arasında her şeyi Allah’ın tevhidde
muazzam kıldığı bir kapsamlılık vardır.
Kendi hakimiyet ve varlık alanında kişinin ilk vazifesi Allah’a kulluk etmektir. ‘‘Ben, cinleri ve insanları ancak (Ben’i
tanısınlar ve) Bana ibadet etsinler diye yarattım.’’ (Zariyat
56)
Kulluğun Allah tarafından hoşnutluğa, makbuliyete mutabık olmasıyla da yeryüzünün imar ve inşası emri gelmektedir.
'’Ey milletim! Allah'a kulluk edin; O'ndan başka ilahınız
yoktur; sizi yeryüzünde yaratıp orayı imar etmenizi dileyen
O'dur.’’ (Hud 61)
Bütün insanlık, Allah’a kulluk etmek için yaratıldığı için
hem tapınma cinsinden ibadet görevlerini yerine getirmeyi
hem yeryüzü kalkınma ve bayındırlığını gerçekleştirmeyi
hem de hak ve adalete dayalı sosyal bir düzen kurmayı
içerir.
Allah tarafından maddenin insanın emrine verilmesi
ile insanın dünya ile imtihan serüveni başlamış; mülkün
tasarrufu imtihana matuf olmak üzere kimilerinin kibrine
ve isyanına, kimilerinin şükrüne ve kulluğuna vesile olmuştur.Eğer yaşam tarzımız dünyanın nimetleri içinde sefahat
gafletine sebep oluyorsa Rabbimizin ikaz ettiği aldanmışlık
bizi kuşatmış demektir.
‘‘Dünya hayatı, aldatıcı metadan başka bir şey değildir.’’ (Ali
İmran, 185)
‘‘Ey insanlar! Allah'ın vaadi gerçektir. O halde dünya hayatı
sizi aldatmasın.’’ (Fatır, 5)
Dünya tatlı ve çekicidir. Allah onun idâresini size verecek
ve nasıl davranacağınıza bakacaktır. Sakın dünyaya aldanmayın." (Müslim, Zikir,99)
Dünya’nın aldatıcılığı ve tuzakları karşısında hayatın
gereği olarak dünyalık ilişkisi de helal-haram dairesinde
maruf bir olgudur.
“Allah’ın sana verdiği şeylerde ahiret yurdunu ara. Dünyadan
da nasibini unutma.’’ (Kasas,77)
Fani hayatın öznesi olan insan, dünyanın fayda ve
zararını idrak etmedeki ölçüsünü Allah’ın rububiyetinin
(yaratma, rızık verme, malik olma, idare ve tasarruf etme)
9
LA GALIBE ILLALLAH
temelinde belirler, uluhiyetinin (helal ve haramlara itaat
etme) gereğinde amel eder. Bu ölçüyü idrak ettikten sonra
hayatın ikamesinde gerekli olan faydalanma ve insanlığa faydalı olma maksadı arzın ıslahına hizmet edecektir.
Kuran öğretilerinden kavramları ve kişilikleri mütalaa ve
talim edenler bilirler ki; arzın ıslahı ve kalkınmasını ancak
Allah’ın hakkına ve kulların hakkına dair bilinç sahibi olanlar gerçekleştirecektir.
Adem (aleyhisselam)’den itibaren Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem)‘e kadar insanın zafiyet ve fırsatlarla
edindiği dünya tecrübesi, son ümmet olan ahir zaman
insanlığına kamil ve ahir, yeterli ve geçerli şeriat yasalarıyla
tevarüs etmiştir.
Fakat insanlık fert ve toplumlarının bir kısmı dünyanın debdebesine kapılmış, dünyaya tahakküm etmenin
şımarıklığı ile heva ve hevesini ilah edinmiş; bir kısmı da
dünyanın meşakkati altında ezilmişlik ile heva ve heveslerini ilah edinenlere köle olmuştur. Bundan mütevellit sözde
aydınlar, filozoflar ve siyasetçiler tez- antitez ve sentez bağlamında ezenler ve ezilenler olarak yapay sınıflar üreterek
“kör sancaklı” ideolojiler (demokrasi, laisizm, komünizm,
liberalizm, hümanizm v. s) üzerinden farklı anlam arayışlarıyla bilimsellik kılıfı ile kendi tekellerinde toplum mühendisliklerine soyunmuşlardır.
İslam aidiyetinde olmayan toplumlar ihdas ettikleri dünya tasavvuru ve düzeninde kendileriyle baş başa kalmakla
yetinmemekle beraber İslam’ın evrensel ve güçlü mesajının güncelliğini her daim muhafaza etmesinden rahatsız
olmuşlardır. İslam’ın yurdu olan beldelerde kendi dinleri,
ideolojileri, kültür ve medeniyetlerini sorunsuz, rahat
şekilde empoze etmek için önlerindeki potansiyel tehdidi
kaldırmaları gerekiyordu. Bunun için İslam’ın Müslüman
halkları geri bıraktığı ve köleleştirdiği yalanını yayarak kendi safsatalarında özgürlük hayalleri olarak ümmetin önüne
sundular.
İslam ile yoğrulmuş ümmet coğrafyasında, "özgür insan"
diye idealize edilen felsefenin tek hedefi vardır.
O da İslam'ın izdüşümü olan Müslüman kimliktir. Bu kimliği hedef alan her türlü sosyal ve bireysel çabalar, küresel
ve yerel küfür güçlerince insanı alakadar eden her türlü
sahada (ekonomi, eğitim, sanat, askeri, siyasi v.s) planlı ve
projeli olarak desteklenmekte, yayılmaktadır.
Bu ideolojik merkeziyetçiliğin ana teması, halkların (İslam’dan) kopuk özgürlüğünü sağlayarak, hakimiyet sahalarını maddi cihetle müreffeh hale getirerek sözde vaatlerini
ispat etmekti. Ama iddialarını ispat etmek bir tarafa dursun insanlığı kan, gözyaşı, talan ve yıkımlara icbar ettiler ve
tarih(imiz)i karalara bürüdüler.
Müslümanlar ise sahip oldukları dinin cihanşümul
10
zenginliğini ve ihtişamını özelde asrı saadetten, genelde ise
İslam tarihinden tecrübe etmişlerdi. Fakat Allah’ın vaadi
ve nusretini hem tarihin tecrübesini hem de küfrün zilletini müşahade etmelerine rağmen dünyevileşme tehlikesi
ve ideolojiler karşısındaki güvensizlik ve komplekslerle
musibetlere karşı dirayetini ve metanetini (Allah’ın müstesna kıldığı zahir, galip ve hak topluluklar dışında) yitirdiler.
Bu yitirilen her ne kadar halimizin acziyeti olsa da imtihan
gerçeğini düşünerek sağlam bir muhasebe ile ümmetin
toparlanması zor da değil. Bu güveni bize telkin eden Aziz
Kitabımızdır.
“Gevşeklik göstermeyin, üzüntüye kapılmayın. Eğer inanmışsanız, üstün gelecek olan sizsiniz.” (Ali İmran 139)
Hayatın seyrinde acısıyla, tatlısıyla, darlığıyla, genişiyle,
hüznüyle, sevinciyle, sabrıyla, şükrüyle herkese takdir edilen bir imtihan olmaktadır. İnsan temayül olarak imtihanı
hep meşakkat ve musibetlerden örülü bir dizge zanneder.
Nimet ve rahmet günlerinin rehaveti ile elimizde olan mal,
evlat, mevki, aşiret, devlet ile asıl sınavı verdiğimizi düşünmek uzak kalıyor gündemimize. Bu imtihanların gözümüzden kaçanı, bizi aldatanı ise dünya nimetlerinin üzerimizde
artmasını az buçuk olan amelimize mükafat olarak görüp
istikamette olduğumuz yanılgısıdır.
Belki kendimizden yukarı mertebelerdeki sıhhatli ve nasipli olanlara bakıp şekvâ edemeyiz. Ama halimizin şükrünü eda edemememizi ve ümmetimizin derdiyle hemhal olamayışımızı fark etmek bilincimizi vasat kılmanın yoludur.
“Sizden biriniz mal ve yaratılış itibariyle kendisinden üstün
olan kimseye bakarsa, ardından kendinden daha düşük
derecede olana baksın.” (Buhârî, Rikak 30. Ayrıca bk. Müslim, Zühd 8)
İslam Milleti, gerek fert olarak, gerekse toplum olarak
vakıasına baktığında maruz kaldığı yokluk, meşakkat, ezilmişlik, geri kalmışlık kafirlere nazaran daha fazla olmasına
rağmen halinden olan memnuniyeti zilletin ifadesidir. Bu
memnuniyet ise ameline olan güvenin aldatıcılığından
başka bir şey değildir.
Ümmetimizin üzerindeki kara bulutları fark edip bu
musibetlerin müsebbibi olarak İslam’ı doğru yaşamadığımız gerçeğini sürekli ayet, hadis ve ulemanın sözlerinde
okuyoruz, dinliyoruz, müzakere ve mütalaa ediyoruz. Ama
sorunu yine kendi dışımızda arayarak, dünyamızın uzak
ötelerine hapsederek, geçici tesellilere boyun eğerek hakkıyla muhasebe edemiyoruz. Ferdi olarak bir muhasebe fırsatı
bulduğumuzda ise yine nassı bağlamından kopararak,
yanlış yorumlayarak bir türlü özel sorunumuza inemiyoruz.
Ya dünya selameti, emniyeti ve nimeti cihetinden altımızda
olanlara bakıp salt şükür makamında, ya da üstümüzde
olanlara bakıp sorunlarımızın çözümünde onların daha
sorumlu olması beklentisiyle geçiştiriyoruz.
Rebiu’l-evvel/Cemaziyelevvel
Velhasıl kelam kendimizi hep amellerimiz cihetiyle değil
dünyalık cihetiyle tartıyor ve Allah katındaki yerimizin
hüsnü zannında aldanıyoruz. Gaflet ve unutkanlıklarımızdan neşet eden günahlarımızın dünyevi cezaları, bizi kendimize getirmediği gibi günahlarımıza rağmen üzerimizde
artan nimetler de gafletimizi artırıyor.
“Nankörlük ve şımarıklık arasında olan insan,
Hikmeti hilkatine etme isyan!
Kitabı Kerim seni sana etmiş beyan.
Düşün, anla ve ağla o zaman...”
…
" Eğer insana tarafımızdan bir rahmet (nimet) tattırır da,
sonra bunu ondan çekip alırsak, şüphesiz o ümitsiz ve
nankör oluverir. Ama kendisine dokunan bir sıkıntıdan
sonra, ona bir nimet tattırırsak mutlaka, "Kötülükler
benden gitti" diyecektir. Çünkü o, şımarık ve böbürlenen biridir. Ancak sabredip salih amel işleyenler böyle
değildir. İşte onlar için bağışlanma ve büyük bir mükâfat
vardır. " (Hud, 9-10-11)
Rasulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurdu:
“Eğer Allah’ın kuluna, masiyetlerine rağmen dünyalık olarak hala sevdiği şeyleri verdiğini görürsen bil ki, bu istidractır.1 ” Ve sonra: “Derken kendilerine hatırlatılanı unuttuklarında, onların üzerlerine her şeyin kapılarını açtık. Öyle ki
kendilerine verilen şeylerle 'sevince kapılıp şımarınca', onları
apansız yakalayıverdik. Artık onlar umutları suya düşenler
oldular.” (Enam 44) ayetini okudular.
Ümmetimizin imtihanları içerisinde tehlikenin büyüklüğü
yoklukta değil, varlıkta kendini ifşa ediyor.
‘‘...Bana yeryüzü hazinelerinin anahtarları verildi. Ve şüphesiz ben Allah a yemin ederek söylüyorum: Benden sonra
şirk koşacağınızdan yana korkmuyorum, fakat ben sizin
onda (dünyalık hususunda) birbirinizle yarışacağınızdan
korkuyorum. (Buhari, Menkıbeler,3596)
‘‘Vallahi sizin için fakirlikten korkmuyorum ama dünyanın
size açılmasından endişeliyim. Sizden öncekilere açıldığı
gibi; onların dünya üzerinden yarıştığı gibi sizin de yarışmanızdan ve onları dünyanın helak ettiği gibi sizi de helak
etmesinden çekiniyorum.’’ (Müslim, Zekat, 2418)
Kur’an, insanın mal-mülk ile olan ilişkisi üzerinden
kişilik, davranış, karakter örnekliklerine değinerek kıssalarla, gaybi haberlerle ve ideal hedef tayinleriyle öğretilerimize
rehber olmuştur.Karun, Firavun, Haman, Bahçe sahipleri,
Samiri, Ebu Leheb gibi mal ve makam ile tuğyan etmiş
gerçek kişilikler ; mele, mütref, müstekbir, cimri, müsrif,
1
İstidrac: Bir kimseyi yavaş yavaş arzusuna götürüp haberi olmadan
felâkete atmaktır.
müflis v. s gibi dünyalık özelinde olumsuz karakterler;
mülk, ticaret, kenz, faiz, zekat infak, israf, tasarruf v. s gibi
iktisadi terimler zihinlerimizde vahyin kavramları olarak
ekonomik şema oluşturmaktadır.
Yukarıda değindiğimiz gibi küfür menşeli din ve ideolojilerin misyon ve projeleri dünyamızın zafiyeti ve savruluşumuz karşısında arzın asıl varisleri olan Müslümanları
işlevsiz bırakma çabasındalar.
‘‘Doğrusu inkar edenler mallarını Allah'ın yolundan insanları alıkoymak için sarf ederler ve daha da sarf edeceklerdir.’’
(Enfal,36 )
Ehli küfrün himmeti, ufku, maksadı, azmi dinlerini ve
ideolojilerini hâkim kılmak için mülkün tahakkümü ve tasallutuna bağlı olarak gerçekleşiyorsa Müslümanlar yeryüzü
seferberliği için istikbalin inşasında ne yapmalılar?
“Kulluğun İkamesinden Arzın İmarına Giden Yolda Batıl
Vaatleri Boşa Çıkarmak” başlığı altında Allah’a kulluktan,
kulluğun gafletinden ve kullukta nankörlerin emellerinden
bahis ettik.
Arzın İmarı ise arzı ifsat eden materyalist (maddeci) ve kapitalist (paracı) dünya tasavvurundan farklılaşarak dünyalık çabalarımızı vahyin gölgesinde bir dünyanın inşası için
seferber etmekten geçer.
“Tabiat boşluk kabul etmez.” yasası aslında bir tabiat
kuralı değil Allah’ın kainata koyduğu bir dengedir. Bu
denge ise arza varis kıldığı Müslümanların mükellefiyetidir.
Maalesef ki Müslümanlar’ın gerilemesiyle boşalan meydanları “hayvandan daha aşağılık olan” küffar doldurdu. Arza
egemen kıldıkları maddecilik ve dünyevileşme kendilerinin
azabına mühlet olmakla beraber bu hasletlere namzet ve
talip olan Müslümanlara da tehlikenin büyüklüğüne emaredir.
‘‘O küfre sapanlar, kendilerine tanıdığımız süreyi sakın
kendileri için hayırlı sanmasınlar, biz onlara, ancak günahları daha da artsın, diye süre vermekteyiz. Onlar için
aşağılatıcı bir azab vardır.’’ (Bakara, 178)
Asıl olarak kafirlerin sıfatları olan, arızi olarak da Müslümanları zaman zaman iptila eden yeryüzünün imarının
önündeki engeller ve hastalıklar şunlardır:
1)
ması.
Mülkün asıl sahibinin Allah olduğunun unutul-
“ El Malik” Allah’ın isimlerindendir. “ Malik: Mülk/yöneticilik ve egemenlik sıfatına sahip olan demektir. Bunun
sonucu olarak hem emir verir hem yasak koyar, mükafatlandırır hem de cezalandırır, mülkiyeti altında olanlara
11
LA GALIBE ILLALLAH
tasarrufta bulunur. Burada Allah’ın malikiyeti kıyamet
günü demek olan karşılık gününe izafe edilmiştir. “Karşılık
günü” insanların hayrıyla, şerriyle amellerinin karşılığını
görecekleri gün demektir. Çünkü bu günde Yüce Allah’ın
mülkü, adaleti, hikmeti ve bütün mahlukatın malikiyetlerinin sona erdiği gerçeği, tam anlamıyla ortaya çıkar. Öyle
ki o günde hükümdarlarla yönetilenler, kölelerle hürler
eşit olurlar. Hepsi Allah’ın azametine zilletle boyun eğerler,
izzeti önünde alçalırlar.”2
Fatiha suresinde “Alem” mülkünde rububiyetinin şanı
gereği hamd ile tazimi hak eden Rabbimiz insana alemi
memur ettiğine, mülkten katre misali tasarrufu olduğuna;
“Maliki Yevmiddin (din gününün maliki) “ ayeti ile de insanın kendi uhdesinde mümkün olabilecek mülkün sadece bu
dünyadan ibaret olmakla acizliğine işaret etmiştir. Özellikle
bu günün (din günü) mülk ve malik kavramı çerçevesinde
söz konusu edilmesi bundan dolayıdır. Yoksa O, din gününün de, diğer bütün günlerin de mutlak malikidir.
"Göklerin ve yerin mülkü Allah'ındır." (Ali İmran,189)Bu
âyetler ve benzerleri mülkün, hükümranlığın Allah'a âit
olduğunu, gerçek mülk sahibinin O olduğunu vurgulamaktadır. Allah, mülkünü yönetme hakkını, yeryüzünde
halîfe tâyin ettiği insana vermiştir. Mal, gerçekte Allah'ındır.
İnsan, yeryüzünde halîfe (Allah adına) olarak mala sahip
olur; mal, aslında ona emanettir. Mülkün gerçek sahibi
Allah olduğuna göre mal-mülk ile aldanan, mülkün insana
veriliş hikmetine aykırı hareket etmekle hem kendi nefsinde hem çevresinde fesada sebep olur.
Yeryüzünü dizayn etme iddiasında olan kapitalizm ve
komünizm gibi iki temel akım ve bunlara alternatif tezler
ve teoriler sunan sair ideolojiler “mülk” kavramında ifrat
ve tefrit arasında sıkışmışlardır. Müslümanlar ise akide ve
fıkıhlarında teorik olarak “Mülk Allah’ındır.” anlayışını benimsemiş olsalar da mülke dair ilkeler vaz eden manzumeyi
pratiklerinde, nizam haline getirmekte yetersiz kalmışlardır.
Bunun en somut hali ise dünyevileşme tehlikesine düçar
olduklarının inkar edilmez gerçekliğidir.
İslam’ın zühd, takva ve vera öğretisi içimizde ve dışımızda ne kadar etkin olursa mülkün bizleri tasallut etmesinin
tehlikesinden o kadar uzak kalmış oluruz. Zühd ve veradan
uzak bir hayat süfli emellere müptela eder insanı. Bu süfli
emel de dünyevileşme tehlikesidir. Zaman ve mekan itibariyle her daim zühd ve verayı elde etmeye imkan bulamasak
da; bu iki hasleti hayatimizin içinde cüzi de olsa bulundurursak asıl emelimizin ahiret yurdu olacağından esinle
dünyevileşmeden korunmuş oluruz.
2)
İhtiyaç sahiplerine rızıkların adil dağıtılmaması.
İslam mülk edinmeyi mubah kılmış fakat mülk üze-
12
2
Abdurrahman Es Sadi, Tefsiru Sadi, Guraba Yayınları, c1, Fatiha Tefsiri
rinden tekelcilik ve karaborsacılık yaparak, tahakküm ve
zulüm devşirerek Allah’ın arza taksim ettiği rızkta tuğyan
etmeyi yasaklamıştır.
Allah, yeryüzünde yaşayan bütün kulları için yetecek rızk
yaratmıştır. Allah’ın varlık sahiplerine verdiği geniş rızık ve
mahrumların kısıtlı rızkları yeryüzünde Allah’ın hikmetine
mebni olarak paylaştırılmıştır. Ne zenginler elindeki rızkın
malikidir ne de mahrumlar uhdelerinde olmayan rızkın
uzağındadır. Çünkü her rızk sahibinin sünnetullah gereği
elindekine az çok bakmadan maişetini temin etmesi farzdır.
Tüm insanlar geçimini temin etmenin gerekliliğini emek,
mal seferberliğinde zaman ve mekan itibariyle gerçekleştirmesine rağmen mevcut dünya nizamında genel itibariyle
üretim, dağıtım ve tüketim ağında sınıflar pek değişmemektedir. Bunun sebebi yine, arzın imarında velayet ve
vekalet vazifesiyle mükellef kılınan Müslümanların gaflet
ve zafiyete düşmesidir. Bu meşum halden ötürü boşalan
alanlarda münker ve batıl teoriler kaynakların hakimiyeti
savaşında insanları birbirine düşürmüştür ve bu kaos hali
hazırda devam etmektedir.
Kapitalist iktisadi sistemin “kaynakların sınırlılığı, ihtiyaçların sınırsızlığı” tarif olarak doğru olsa da; murat olarak
kendi ifsat ve zulümlerine bir dayanak teşkil etmektedir.
Bugün dünyanın en zengin %1’lik bölümü, dünya kaynaklarının %45'ini denetimi altında bulundurmaktadır. Dünyanın en zengin 3 ailesi, en fakir 48 ülkenin toplam servetinden daha fazla servete sahip.
“O, iş başına geçti mi (ya da sırtını çevirip gitti mi) yeryüzünde bozgunculuk çıkarmaya, ekini ve nesli helak etmeye çaba
harcar. Allah ise, bozgunculuğu sevmez.” (Bakara 205)
Demek ki sorun mücerret bir teoriden ibaret değil. Sorun
her şeyde olduğu gibi “zulüm içeri zulüm” olan adaletsizliğin malların ve kaynakların kesbedilmesinde ve paylaştırılmasında olan tuğyan ve istikbar halidir. Allah’ın, bir
zümrenin elinde bir güç-devlet olmasından sakındırdığı
rızkın (kaynakların) insanların ihtiyaçlarına adil bir şekilde
dağıtılması problemi çözecektir.
Allah'ın, (fethedilen) ülkeler halkından Peygamberine
verdiği ganimetler, Allah, Peygamber, yakınları, yetimler,
yoksullar ve yolda kalmışlar içindir. Böylece o mallar, içinizden yalnız zenginler arasında dolaşan bir devlet olmaz.
(Haşr,7)
Bugünkü problem, bu rızkın değişik türden haksızlıklarla
(sömürü, pazar politikaları, para oyunları, fiyat ayarlamaları, faiz, vs.) sınırlı sayıda insanın elinde toplanarak insanların büyük çoğunluğunu mahrum bırakmalarında yanlış
bir bakış açısı ile bakmaktan doğmaktadır. Eğer bu bakış
açısı amelin kesbine ve ilahi iradeye tevekküle bağlı olarak
Rebiu’l-evvel/Cemaziyelevvel
düzeltilebilirse, iktisadi tasavvurumuz çerçevesi şekillenmiş olacaktır. Bu tasavvur ile sermaye sahipleri haddini
bilecek ve yoksul sınıf tabakaları da kendilerini ifsat etmek
için yalancı umutlar vaat eden münker ideolojilerin kaos
senaryolarına alet olmayacak, emeğinin hakkını almanın
tatminliğinde kendine yazılan rızkın peşinde olmaya devam edecektir.
3)
Mal-mülk itibariyle refahta azıtan "mütref " takımının çoğalması.
Mütref: Refah ve nimet ehli, büyük servet, zenginlik ve
güç sahipleri demektir. Kur'an'da, refah ve servet içinde
azıp şımarmış, Allah'a ve insanlara karşı sorumsuzlaşmış;
maddi kaynakları, haksız yere elde ettikleri serveti saçıp
savuran sınıfın insanlarını tarif ederken geçen bu kavram
asıl itibariyle müşriklere ve kafirlere işaret etmektedir.
Fakat mezmum (kınanmış) olan bu sıfatları Müslümanların içerisinde yönetici ve servet sahiplerinde de müşahede
ediyoruz. Belki bu sıfatlar kişinin İslam’ını gideren mutlak
bir hal olmasa da emanet sahiplerinin açtıkları kötü çığır
hasebiyle Müslümanlar için fitne ve tefrika sebebi olarak
çözülme ve kopmayı meydana getirmektedir.Her makam,
mansıp ve servet sahibi eli altındakilerin hakkını ve hacetini temin etmede sorumludur ve kolaylık ile işlerin idaresinde memurdur.
Aişe (radıyallahu anhâ) demiştir ki: "Resûlullah (sallallahu
aleyhi ve sellem)’ı benim bu odamda şöyle buyururken
dinledim" :
"Allah'ım, kim, ümmetimin idaresiyle ilgili bir görev üstlenir de onlara zorluk çıkarır (katı davranırsa, sen de onu
zora koş! Kim de ümmetimin yönetiminde görev yüklenir
de onlara kolaylık gösterir, hoş muamele ederse, sen de ona
kolaylık göster, hoş muamele et! " (Müslim, imâre 19)
Ma'kıl b. Yesâr radıyallahu anh'dan rivayet olunmuştur.
Rasulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle dediğini duydum: “Hiç şüphesiz Allah'ın bir kavme hakim kıldığı kul,
halkına ihanet etmiş olarak ölürse Allah ona cenneti haram
kılar.” (Muttefekun Aleyh)
4)
Yöneticilerin kendi menfaatlerine müsrif, halkın
menfaatlerine cimri davranması
Yüce Allah insanların uhdesine emanet ettiği dünyalık
rızık, nimet ve malını ahiret faydasına mihenk kılmıştır.
‘‘De ki:“Eğer babalarınız, oğullarınız, kardeşleriniz, eşleriniz, aşiretiniz, kazandığınız mallar, kesada uğramasından
korktuğunuz bir ticaret ve beğendiğiniz meskenler size
Allah’tan, peygamberinden ve O’nun yolunda cihattan daha
sevgili ise, artık Allah’ın emri gelinceye kadar bekleyin! Allah, fasık topluluğu doğru yola erdirmez.” (Tevbe 24)
İnsan ise dünyanın renkliliği ve hazzını tecrübe etmesiyle; nefisin mizacı, şeytanın süslemesiyle melekelerini
yitirerek ellerinin sahip olduklarında bencilleşmenin hoyratlığına bürünmüştür. Ahiret ve dünya dengesinde kefenin
ağır basan tarafı kimilerinde “Fakat sizler dünya hayatını
tercih ediyorsunuz...” (Ala 16) ayetinin hakikati tezahürü etmiş, kimilerinde ise ahiretin inkarı ile dünyevileşme fesadı
revaçta olmuştur.
Mal-mülk ile verilen imtihanda ahiret ve dünya dengesini sağlamak için İslam’ın insanları terbiye etmekteki amacı
cimrilik-cömertlik ile israf-tasarruf zıtlıklarından kişiliğin inşasına lazım olan olumlu hasletleri kazandırmaktır. Müslümanların genel çerçevede talip olması gereken
hasletler cömertlik ve tasarruf kavramları etrafındadır. Yüce
Rabbimiz bu hakikate kitabında itidal örneği olarak değinmektedir: “Elini boynuna bağlayıp cimri kesilme, büsbütün
de açıp tutumsuz olma, yoksa pişman olur, açıkta kalırsın.”
(İsra,29)
Cimrilik ve müsriflik ile ilgili insan zihninde yer etmiş
olan müşahhas örnek; genelde fakirler cimri olur, zenginler
müsrif olur şeklindedir. Bu yanılgıya sebep olan yine şeytanın rol paylaştırmasıdır. Çünkü şeytan, yoksulu fakirlik
korkusu ile cimrilik; zengini de malının cesaretiyle israf
tuzağına düşürür. Şeytanın rol kişiliğine alet olmamanın
yolu kişinin emek-tevekkül-kazanç dairesinde imanını
konuşturmasından geçer. Cimrilik gibi ayıp bir davranış,
fakirlerde dünyalık cihetiyle bir nebze anlaşılır ama muktedir ve zengin olan birinin bu vasıfla anılması zenginliğini ve
makamını insanların gözünde aziz etmez, zelil eder.
Hâlbuki insanların mahrumları olan yoksul tabakasının
himaye ve gözetlenmesi için Allah’ın kanunlarında makam
ve mülk sahiplerine sorumluluk vardır. Yöneticilerin ve
zenginlerin sosyal ve ekonomik adaleti temin edememelerinin, israfta haddi aşmalarının kötü sonuçları; öncelikle alt
tabakaya, oradan da toplumun diğer katmanlarına sirayet
eder.
Bu sosyal probleme insanlık tarihinden beri vahyin temsilcileri olan nebi ve resuller ilahi öğreti ile ışık tutmuştur.
Hükümdarlar, filozoflar ve kanaat önderleri ise vahiyden
kopuk kıt akıl ve soyut vicdanları ile bir taraftan mezkur
sorunu giderirken diğer taraftan başka sorunların ve karşıt
düşünceleri doğmasına yol açmışlardır.
Yöneticilerin sahip oldukları makam, devlet temsiliyetinde sadece halka sorumluluk arz eder iken İslam’da Allah
adına temsiliyet teşkil ettiği için; öncelik Allah’a dönük
olduğu için halkın menfaatlerinde alınan sorumluluğun
bağlayıcılığı daha ciddi ve isabetlidir. Bundan dolayı ümmet olarak makam ve mansıp sahiplerinin (ulema da buna
dahildir) İslam’ın tevazu sınırları içerisinde kalması, ümmet
ile imamet-imarat bağını sürekli ve güçlü kılacaktır.
13
LA GALIBE ILLALLAH
“Halkın fesadı yöneticilerin fesadı dolayısıyladır. Yöneticilerin fesadı ise âlimlerin fesadı dolayısıyladır. Alimlerin
fesada uğraması ise onları istila eden mal ve makam sevgisi
dolayısıyladır. “ (İmam Gazali)
5)
Faiz belasının dünya sisteminin köklerine nüfuz
etmesi
Yeryüzünde rızık aslı itibariyle helal olarak yer almakta,
rızkı elde etmenin yollarına göre, şekil ve usulüne göre vasfı
değişmektedir. Örneğin; üzüm, arpa helaldir ama fasit el
şarap üretir; kadın ve erkek cinsleri birbirleri içindir ama
sapkın emeller nikah haddi dışına çıkar zina cereyan eder;
eşya, sahiplerinin uhdesinde helal iken, aynı eşya hırsızın
eline geçirmesiyle haram olur…
Helal dairesinde yer alan, ticaret ve alışverişin döngüsünde
ana eleman olan para; bencilce kazanma hırsına sahip ellerde ekonomik ve mali sistemin virüsü diyebileceğimiz faizin
unsuruna dönüşebilmektedir.
İslam’da her haramın bireysel ve toplumsal yönüyle
zararları olmaktadır. Sair haramlar içerisinde etki alanı ve
sonuçları itibariyle topluma en çok zarar veren faiz olsa gerektir. Çünkü dünyevi muamelelerin hepsinde paranın rolü
söz konusudur. “Et kokarsa tuz vurulur, tuz kokarsa çaresi
ne ?” atasözüne misal olarak; her şey para ile mümkün,
para düzgün kullanılırsa sorun yok, para fesada uğrarsa her
şey ifsat olur. Faiz, parayı ifsat ediyorsa; faizli paranın taalluk ettiği her şeyin bereketine ve safiyetine halel gelecektir.
Dikkate şayandır ki haramların beyan edildiği ayet ve
hadislerde en şedit tehdit “Allah ve Resulüne savaş açmak”
la bir görülen faiz yasağının cezasında geçmektedir.
“Faiz (riba) yiyenler, ancak şeytan çarpmış olanın kalkışı
gibi, çarpılmış olmaktan başka (bir tarzda) kalkmazlar. Bu,
onların: "Alım-satım da ancak faiz gibidir" demelerinden
dolayıdır. Oysa Allah, alışverişi helal, faizi haram kılmıştır.
Kime Rabbinden bir öğüt gelir de (faize) bir son verirse, artık
geçmişi kendisine, işi de Allah'a aittir. Kim (faize) geri dönerse, artık onlar ateşin halkıdır, orada sürekli kalacaklardır.”
(Bakara 275)
Faiz belasının fert ve toplum hayatına verdiği zararlar genel
olarak şunlardır:
1)
Ferdi zararları: Aç gözlülük, bencillik, cimrilik,
hırs, çekişme, haset, istismar, katı kalplilik gibi kişilik ve
karakter bozukluğudur.
2)
Sosyal zararları: Fertlerde meydana gelen kişilik
zafiyeti, zamanla toplumların dağılmasına ve birbirlerine
düşman olmasına vesile olur. İdeolojiler savaşında birbirine
hasım olan kapitalizm ve komünizm rekabetinin retoriği
14
haline gelen “sınıf çatışması” nı doğuran bir etken de faizci
düzenlerdir.
3)
Ekonomik zararları: Faiz, ekonomi disiplininin bir
problemi olduğu için zararları da en bariz görülen saha
piyasa ve mali alandır. Bugün dünyadaki yoksulluk, yolsuzluk, üretimsizlik, işsizlik, kriz, enflasyon, kara borsacılık
vs. gibi istikrarsızlık ve kaosun en büyük sebebi yine faizci
sistem ve ayaklarıdır.
Faiz illetini ferdi, sosyal ve ekonomik olarak bertaraf
etmenin yolları İslam’ın öğretisinde ve temiz aklın ilkelerinde mevcuttur.
Ferdi olarak: Takva ve vera, cömertlik, kanaat, ahlak gibi
kişilik inşasını gerçekleştirmek.
Sosyal olarak: Karzı hasen, zekat, infak, sadaka kültürü ile
yardımlaşma ve dayanışmayı temin etmek.
Ekonomik olarak: Ticaret, endüstri, ziraat gibi üretimle
doğrudan alakalı sektörlerin ehliyet ve liyakat usulü ile
oluşturulacak ekonomik sistemde etkin kılınması faizin
önünü kesecektir.
Sonuç olarak diyebiliriz ki: Fıtrata mebni olarak insan
olmanın gereği üç maslahatı gerçekleştirmeye bağlıdır ve
buna dinin hikmeti denir . Birincisi Allah’a dönük yönüdür ve bunun amacı salih insan olmaktır .İkincisi kişinin
nefsine dönük yönüdür ve bunun amacı dış düşmanlara
karşı iradeyi önce kendi içinde terbiye etmektir . Üçüncüsü
ise topluma dönük yönüdür ve bunun amacı da arzı imar
etmek, yeryüzü kalkınmasını gerçekleştirmektir; çünkü
toplum ıslah olursa yeryüzü felaha erer.
Allah’ı hamd ile tesbih ederiz. Biz, O’na hakkıyla övgüde
bulunamayız; O, kendisini nasıl övmüşse öyledir. O’nun
salât ve selamı, kulu ve rasulü Muhammed’e, ailesine ve
ashabına olsun.
Rebiu’l-evvel/Cemaziyelevvel
MAKALE
CIHANGIR
KURIŞ
İLK EMRE BAKIŞ
BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM
“Yaratan Rabbinin adıyla oku.”[1]
İlk emir olan “Oku”, İslam’ın insanları cehalet karanlığından çıkartıp bilgi aydınlığına yönlendirmek istediğinin en
güzel örneğidir. Allah Azze ve Celle yarattığı kullarından,
kendisinin yerdeki ve gökteki işaretlerini okumalarını
istiyor. Bu işaretlerin farkına varmamız, Rabbimizin bizden
neler istediğinin farkına varmamız için İslam’ı araştırmalı,
ayet ve hadisler üzerinde tefekkür ederek yaşamımıza bu
doğrultuda yön vermeliyiz.
Allah Azze ve Celle bir başka ayetinde ise şöyle buyuruyor:
“…De ki: “Bilenlerle bilmeyenler hiç bir olur mu?” Ancak
(bunları), temiz akıl sahipleri düşünürler.”[2]
Nasıl ki gören ile âmâ, sağır ile işiten birbirinden farklı
ise; bilenle bilmeyen de birbirinden farklıdır. Bir tarafta
Rabbinin ayetlerini okuyup ve amel eden kimse, diğer
tarafta ise dünyanın oyun ve eğlenceden ibaret olduğunu
unutan kimse. Elbette iman edip salih amel işleyen kimse
daha hayırlıdır. Çünkü bu kimseler dünyaya geliş amaçlarının farkına varıp, ahiret hayatı için çabalarlar. Kendilerine
verilen kulluk görevlerini eksiksiz bir şekilde yapmaya
çalışarak, Allah’ın rızasını kazanmayı amaçlarlar.
Sadece okumak yeterli mi?
Salih amel işlemeyip, çevremizdeki insanlara hakkı ve
sabrı tavsiye etmedikten sonra, okuyup öğrendiklerimiz
bizler için yükten farksız olacaklardır. İlmimizi etrafımızdaki insanlara aktarmayıp cimri davranırsak, ahirette bundan
dolayı hesaba çekileceğiz.
Hatip el-Bağdadi Rahimehullah şöyle diyor: “Kısırlığa
dönüşen, geriye zilleti bırakan ve sahibinin boynuna tasma
olan “ilimden” Allah’a sığınırız.”
Yine Ebu’d Derda Radıyallahu Anh şöyle demiştir: “İlimsiz
kimseye yazıklar olsun! İlmi öğrendiği halde amel etmeyene yedi defa yazıklar olsun.” [3]
Gerçek ilim, hakkı idrak etmektir. İlim, bizleri kâinatın
gerçeklerine götürmeyen bilgi kırıntıları değildir. İlmini
sağlam ve sahih kaynaklardan alan kimseler, Allah’ın emir
ve yasaklarının farkına vararak, çalışmalarına bu doğrultuda yön vereceklerdir. Ancak okumayan ya da yanlış
kaynaklardan okuyan kimseler, Rabbinin kendisinden
istediklerinin farkına varamayarak Rabbinin rızasını kazanamayan kimselerden olacaklardır.
Okumanın bizlere ne gibi faydaları olabilir?
Kitap okumadığımız vakit gün içerisinde sürekli aynı
kelimeleri kullanırız. Bu da argo kelimelerin ve monotonlaşmanın önünü açar. Oysa okuduğumuz kitaplarla kişisel
olarak kendimizi geliştirmemizin yanı sıra, karşımızdaki
kişiler ile daha rahat sözlü iletişim kurabiliriz. İkra’yı hakkıyla idrak eden kimse için artık “Boş sözde hayır yoktur”
[4] sözü vuku bulacak ve ağzından çıkan kelimeleri dikkatli
seçerek, deyim yerinde ise dilinin kemiği varmışçasına, ya
hayır söyleyecek ya da susacaktır.
Nitekim Rasulullah Sallallahu Aleyhi ve Sellem şöyle
buyurmuştur: “Allah’a ve ahiret gününe iman eden kişi, ya
hayır söylesin ya da sussun!”[5]
Okuyan kimse gördüğünden ve duyduğundan, elde ettiği
ilmi ölçüsünde yararlanır ve bu birikimler ile salih ameller
işleyerek ahireti için bu dünyada azığını hazırlamış olur.
Aksi halde ilmi eksik olduğu için tanınmayan bir dine,
tanınmayan bir Rabbe iman iddiasında bulunmuş olacaktır.
15
19
LA GALIBE ILLALLAH
Tanınmayan bir Rabbe iman ise, beraberinde olmaması
gereken bir takım düşünce yapıları ve amelleri getirecektir.
Oysa bizler okumazsak, Rabbimizin bizden neler istediğini
bilemeyiz.
Okumak bizleri tahkiki bir yaşama, yani hayatımızın bir
muhasebesini yapmaya sevk edecektir. Bu sayede doğruyu
yanlışı ayırt edebilen kimselerden olacağız. Dünyadaki
insanların adaletsizliğinin asıl nedeni bilgi eksikliği, vahiyle
tanışmamak ya da yanlış kaynaklardan beslenerek öğrenmektir. Toplumun bu cehalet elbisesinden kurtulması için,
öncelikle dünyaya geliş amacını anlaması ve dolayısıyla
Kur’an’ı ve Hadisleri Sahih kaynaklardan okuyup araştırması gerekir. Bu sayede yaşamlarını din eksenli bir şekilde
sürdürerek; hem dünyada huzura kavuşacak, hem de Allah’ı
hoşnut edeceklerdir.
Acaba Hangi Kitapları Okumalıyız?
Öncelikle bizim doğru gıdalardan beslenmemiz gerektiği
gibi, doğru kaynağı içeren kitaplardan da beslenmemiz
gerekir. Çünkü nasıl ki bir bitkiye su verildiğinde büyüyor,
kimyasal madde verildiğinde ise çürüyorsa; insanlara da
yanlış bilgiler verilmesi sonucu ortaya enkaz çıkabilir. Hatta
bu enkaz kişinin imanına zarar verebilir.
Mehmet Emin Akın Hoca ilmin önemi hakkında şöyle
demiştir: “İlim; hayâ ve edep ile güzelleşmemişse tabibin
elindeki ilaç yerine, katilin elindeki hançere dönüşür.”
Ömer Radıyallahu Anh şöyle buyuruyor: “İlim öğrenin.
İlim için hilm ve vakarı da belleyin. Kendisinden ilim talep
ettiğiniz kimselere karşı mütevazı olun ki, sizden ilim talep
edenler de size karşı mütevazı olsunlar.” [6]
İmam Şafii Rahmetullahi Aleyh şöyle der: “Gelişigüzel ilim
alan kimsenin durumu gece odun toplayana benzer. Bir demet odun keser ve onları yüklenir. Belki içlerinde bir yılan
var ve farkında değilken onu sokacak.”[9]
Yine bir başka sözde şu şekilde: “İlim ve amel göz ve ışık
gibi iki nurdur. Işık olmaz ise göz, göz olmaz ise ışık beyhudedir. İlmin ile amel ediyorsan iki nur sahibisin. Amelsiz
ilim ise bir nur olmuyor, maazallah ateş oluyor.” [7]
Bu nedenle; öncelikle Kur’an’ı ve hadis kitaplarını okuyup
Rabbimizin bizden neler istediğini öğrenmeliyiz. Bu sayede
hangi kitabın bizler için yararlı, hangilerinin zararlı olduğunun farkına varabiliriz. Çünkü “Rasulullah (Sallallahu
Aleyhi ve Sellem) ve ashabından sonra birilerinin ihdas
ettikleri ‘sünnetler’; ne yazık ki Rasulullah ve ashabının
sünnetine karşı adeta direniyor. Bir bakıma; din kılığına
girmiş cahiliye, İslam’ın getirdiklerini inceden inceye itiraz
ediyor da biz bunun farkında değiliz.” [10]
Nitekim Allah Azze ve Celle Kerim Kitabında, hak kendisine apaçık geldikten sonra batılda ısrar edenler hakkında
şöyle buyuruyor: “Sana gelen ilimden sonra eğer onların
arzularına uyacak olursan işte o zaman sen hakkı çiğneyenlerden olursun.” [8]
Aşağıdaki metin, kitap okumanın faydasını açık bir şekilde
gözler önüne sermektedir.
“Bir defasında hocama dedim ki: ‘Bir kitap okudum ama
zihnimde kitaptan hiçbir şey kalmadı.’ Bana bir hurma
uzattı ve dedi ki: ‘Bunu ağzında çiğneyip ye.’ Yedikten sonra
bana sordu: ‘Şimdi sen büyüdün mü?’ ‘Hayır’ dedim. Dedi
ki: ‘Büyümedin fakat o hurma vücuduna dağıldı; et oldu,
kemik oldu, sinir oldu, deri oldu, saç oldu, tırnak oldu,
hücre oldu vs.’ Anladım ki, okuduğum kitap da öyle dağılıyor; bir kısmı kelime dağarcığımı zenginleştiriyor, bir kısmı
ahlakımı güzelleştiriyor, bir kısmı yazı ve konuşmada üslubuma incelik katıyor. Her ne kadar ben hissetmesem de...”
Vakitten Yakınanlar İçin…
Ehliyet almak için 3 ay kursa giden ya da sınavlara gece
gündüz çalışan bir kimse, dinini “sağlam kaynaklardan”
okuyup araştırmaya vakit ayıramamasından yakınması
acımasızca olmaz mı?
Kitaplar insanların yaşamları üzerinde önemli bir etkiye
16
20
sahiptir. Kişiyi değiştiren, yenileştiren ve ilerlemelerini sağlayan en önemli vasıtalardan biridir. Bizi maddi ve manevi
yönden üstün kılan bilgiler, kitap sayfaları arasındadır.
Allah Azze ve Celle şöyle buyurmaktadır: “Şüphesi yeryüzünde yürüyen canlıların Allah katında en kötüsü, akıllarını
kullanmayan (gerçeği görmeyen) sağırlar, dilsizlerdir.”[11]
Ve ahiru da’vana eni’l-hamdu lillahi Rabbil alemin.
Cihangir Kuriş
Mekatronik Mühendisi
KAYNAKLAR:
[1] Alak Suresi,1.
[2] Zümer Suresi, 9.
[3] Hilyetu’l Evliya 4/211
[4] Ebu Hureyre Radıyallahu Anh, İbni Ebi Şeybe, Musannef 7/127
[5] Buhârî, Edeb 31, 85, Rikâk 23; Müslim, Îmân 74, Lukata 14
[6] Ahmed, Kitabü’z Zühd, 628
[7] Ammar Eseri
[8] Bakara Suresi, 145.
[9] el-Hatip el-Bağdadi, “Muhtasaru Nasihati Ehli’l Hadis”, s.30
[10] Bilal Hattab
[11] Enfâl Suresi, 22.
Rebiu’l-evvel/Cemaziyelevvel
AILE
ÖMER FAYSAL
KARŞILAŞTIRILMALI
ÇOCUK HUKUKU
BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM
Çocuk, eski çağlardan beri toplumların ilgilendiği en
önemli varlıklardan olmuştur. İlkel toplumlarda çocuğa,
özellikle erkek çocuklara, aileye ekonomik katkı sağlayan
varlık olarak bakılmaktaydı. Avcılık yapabilirler, balık tutabilirler ya da toprak işçisi olarak çalıştırılabilirlerdi. Yine
bu toplumlarda ekonomik nedenlerden dolayı, çocuk külfet
olarak da görülmekteydi. Aileye ekonomik katkı sağlayamayacak durumda bulunan hasta ya da sakat çocuklar
dışlanır; hatta yok edilmesi olağan karşılanırdı. Toplum,
genelde çocukları istenen ve istenmeyen çocuk olarak kategorize ederdi.
Eski Atina’da çocukların öldürülmesi uygulamalarına karşı,
ahlaki ve yasal sınırlamalar bulunmamaktaydı. Çocuk,
birey olarak bir değer taşımamakla birlikte babasına ait
sayılmaktaydı. Aristo da toplum yararını gözeterek, sakat
çocukların yaşatılmamasının uygun olduğu görüşündeydi.
Ancak Atina’da devletin çabuk gelişmesi de, çocuk haklarının kısmen korunmasını sağlamıştı.
Eski Isparta askeri bir devletti. Bu durum, erkek çocuğa
önem verilmesine ve bu çocukların yoğun askeri eğitime
tabi tutulmasına sebep olmuştu. Bu yüzden Eski Isparta’da
çocuk aileye değil devlete aitti. Doğan çocuğa yedi yaşına
kadar ailesi bakardı. Yedi yaşını dolduran çocuk, askeri eğitimden geçirilmek üzere babası tarafından devlet kurumlarına verilirdi. Bu kurumlarda çocuklar düşünce, ruh, ahlak
bakımından olması gereken yeterlilikte değil, oldukça basit
düzeyde yetiştirilirdi.
Eski Roma’da ise çocuklar, aile reisi olarak kabul gören
babanın sınırsız hakimiyeti altındaydı. Baba, suç işleyen
çocuklarını yargılama ve cezalandırma yetkilerine sahipti.
Suçlu bulduğu çocuklarını dövebilir, hapsedebilir, hatta
öldürebilirdi. Ayrıca; bir kısıtlama olmaksızın çocukların
satılması, kiralanması ve terk edilmesi gibi eylemlerin babanın hakkı olduğu düşünülürdü. Üstelik babanın bu haki-
miyeti, özel durumlar olmadığı sürece, çocuğun tüm hayatı
boyunca geçerliydi ve babayı denetleyecek herhangi bir
resmi merci bulunmamaktaydı. Daha sonraları Hristiyanlığın etkisiyle babaların bu mutlak güçleri sınırlandırılmış,
Justinionus döneminde ise baba hakimiyeti kaldırılarak,
çocuklar hukuki olarak koruma altına alınmıştı.
Cermenlerde ise; kısmen Roma hukukuna benzeyen, ev
hakimiyeti denen bir baba hakimiyeti vardı. Aile reisinin
çocuk üzerindeki hakimiyeti, onun soy topluluğuna (sippe)
kabulü ile başlardı ve çocuk bu andan itibaren hak ehliyetine sahip olurdu. Aile reisi çocuğu sippeye kabul edene
kadar, çocuk terk edilebilir, öldürülebilirdi. Sippeye kabul
edilmekle çocuk tam haklara sahip olurdu ve sippenin
hukuki korumasından, ancak kabul edildikten sonra yararlanabilirdi. Cermenlerin Hristiyanlığı kabulüyle çocuklar,
doğumla sippeye girme hakkını elde ettiler. Cermen hukukunda babanın velayeti, Roma hukukundaki gibi ömür
boyu değil, çocuk kendi geçimini kazanabilecek duruma
geldiğini kanıtlayıp, baba evinden çıkıncaya kadardı.
Arap yarımadasında çocuğun hukuki durumuna gelince;
Araplarda kabilecilik kültürünün yaygın olması sebebiyle,
erkek çocuğa daha fazla önem verilmişti. Gerek kabilenin
geçim kaynaklarının sağlanması ve ekonomik ihtiyaçlarının temini, gerekse başka kabilelere karşı kendilerini
koruma zaruriyeti, erkek çocukların daha kıymetli olmasına sebep oluyordu. Hatta kız çocuk sahibi olmak utanç nedeniydi onlar için. Bu yüzden kız çocuklara önem verilmez,
mirastan pay ayrılmazdı. Öyle ki; birçok baba, kızlarını
acımasızca diri diri toprağa gömmekteydi. İşte insanların
bu denli vahşileştiği dünyaya Allah, ilahi nizamı/İslam dinini göndererek, çocuklara yapılan haksızlıkları da bitirmeyi
murad etmiş, insanlara huzur dolu bir hayat vâdetmişti.
İslam’la çocuklar birey olarak görülmeye başlanmış ve hak
ettikleri değeri kazanmıştı. Çocukların ekonomik getiri
aracı veya külfet nedeni olarak görülmesinden vazgeçilmişti
17
21
LA GALIBE ILLALLAH
ve çocuklar insan gibi muamele görmeye başlamıştı. Öyle
ki; Arap yarımadasındaki kızlarını diri diri toprağa gömen
babalar gitmiş, yerine kız çocuk yetiştirmede birbirleriyle
yarışan babalar gelmişti. İslam’ın bu kökten değişimi nasıl
başardığını, birincil kaynak olan Kur’an-ı Kerim’ den ayetler ışığında öğrenelim.
İsra suresinin 31. ayetinde Allah Subhanehu ve Teala şöyle
buyuruyor: “Geçim korkusuyla çocuklarınızı öldürmeyin.
Onlara da size de rızkı biz veririz. Şüphesiz ki onları öldürmek büyük bir suçtur.” Bu ayet aslında birçok şey anlatıyor.
Çocukları maddi zarar, yani külfet olarak görmemek gerektiği, sırf bu yüzden çocukları öldürmenin büyük bir suç
olduğu, insanlara rızkı verenin Allah olduğu belirtiliyor.
Yani ilkel devirlerden beri insanların çocuğa bakış açısını
değiştiriyor ve çocuğu koruma altına alıyor.
Nisa suresinin 10. ayetinde de Allah şöyle buyuruyor:
“Yetimlerin mallarını haksız yere yiyenler, muhakkak ki
karınlarını ateşle doldurmuş olurlar ve cehennemi boylarlar.” İşte İslam, anne babası olan veya olmayan, aileye sahip
veya değil; tüm çocukların haklarını koruyan bir dindir.
Bu ayette Allah, korumasız ve güçsüz durumdaki yetim ve
öksüzlerin haklarını gasp edenleri açıkça uyarmakta, hatta
tehdit etmektedir.
Nisa suresinin 11-12. ayetlerinde ise Rabbimiz, miras
taksiminde çocukların hakkını yine hatırlatarak hem kız
çocuklarına hem de erkek çocuklarına pay vererek, geçmişten gelen adaletsizlikleri kaldırıyor. Yine bu ayetlerde Allah,
tarihten beri erkek egemenliği altında ezilen kadınları da
unutmayıp, onlara da mirastan pay vererek mutlak adaleti
sağlıyor.
Kehf suresinin 46. ayetinde Allah; “Mallar ve evlatlar dünya
hayatının süsüdür.” Diyerek, çocuk sevgisini kendisine
inanan tüm kullarının kalbine yerleştiriyor. İşte İslam’ın
birincil kaynağı niteliğindeki Kur’an’da Allah; çocuğa ve çocuk haklarına bu denli önem veriyor ve haklarını gözetiyor.
Daha örnek verebileceğimiz onlarca ayet var. Ancak yazımı
fazla uzatmak istemiyorum kardeşlerim. İslam’da çocuğa
verilen önemi, biraz da Peygamberimizin hayatına bakarak
anlamaya çalışalım.
Belki de dünyanın en mutlu çocukları O’nun (sav) zamanında yaşıyordu. Çünkü rahmet peygamberi, çocukların
sorunlarıyla ilgilenir, onlarla şakalaşır, selamlaşır, hasta
olduklarında onları ziyaret eder, yaramazlıklarını da hoş
karşılardı. Kuşu öldü diye beş yaşındaki çocuğun ayaklarına
kadar giden yine O (sav) değil miydi? Sefere çıkmadan kızını ziyaret eder, onu görüp öyle yola çıkar ve yine seferden
dönünce, hemen kızını görmeye giderdi; çocukluğunu
annesiz ve babasız geçiren rahmet peygamberi. Torunları
namazda, sokakta, camide, hiçbir yerde sırtından inmezdi;
ama O torunlarını hiç azarlamaz, aksine öpüp koklardı.
18
22
Bir gün peygamberimiz Medineli çocuklara; “Beni seviyor
musunuz?” diye sorduğunda, çocuklar hep birlikte “Evet,
seviyoruz Ya Rasulallah” cevabını vermişti. Peygamberimiz
de karşılık olarak; “And olsun ki ben de sizi seviyorum”
demişti. Peygamberimizi tüm Medine halkı seviyor, ona
güveniyordu. Ama Medineli çocuklar O’nu bir başka seviyordu; O da bu çocukları bir başka seviyordu.
Peygamberimize yaklaşık on yıl hizmette bulunan Enes bin
Malik, peygamber tarafından bir kez bile azarlanmadığını;
hatta peygamberin bir kere bile kendisine “öf ” demediğini
naklediyor bizlere. Rahmet peygamberi seferde askerlere
sık sık çocukları öldürmemeleri gerektiğini, onların temiz
olduğunu söylemiştir. Yani peygamber, sadece Müslümanların çocuklarına değil, tüm çocuklara aynı şefkati göstermişti. Peygamberimizin çocuk sevgisini bu örneklerden
yeterince anlıyoruz. Biraz da peygamberimizin çocuklara
olan güvenine değinelim.
Peygamberimiz İslam’ı yeni yeni tebliğ ettiği zamanlarda,
gizli bir ev seçmek istedi. Faaliyetlerini orada yapmak istiyordu. En sonunda Erkam bin Ebi’l Erkam’ın evini seçti ve
Erkam henüz 16 yaşında bir çocuktu. Ama peygamberimiz
bu çocuğa kendisinin ve ona inanan bir avuç insanın canını
emanet edecek kadar güveniyordu. Yine peygamberimiz
Hz. Ebubekir ve Hz. Ömer gibi yaşça büyük sahabilerin de
aralarında bulunduğu sefer hazırlığındaki bir orduya, 17
yaşında henüz bir çocuk olan Üsame bin Zeyd’i komutan
olarak atadı. Peygamber Üsame’ye bir ordunun komutanlık
görevini yükleyecek, dava arkadaşlarını emanet edecek kadar güveniyordu ve sahabiler bunu hiç yadırgamadı. Herkes
Üsame’nin arkasında, onun komuta ettiği orduda sefere
katılmıştı.
Bu yazıda geçmiş çağlardan örnekler vererek, çocuğun
hukuki durumunu anlatmaya çalıştık. O zamanın şartlarını
da göz önünde bulundurarak, eski uygarlık düzenlerinin ve
İslam düzeninin çocuğa bakış açısını karşılaştırma fırsatı
bulduk. Allah Maide suresinin 3. ayetinde “Size din olarak
islam’ı beğendim.” Diyerek, aslında insanlık için bu düzenin
ne kadar güzel olduğunu söylemiştir; elhamdülillah. Doğru
şeye isabet etmişsem Allah’tan, yanlış bir şey demişsem
bendendir. Böylesine güzel bir dini bize lütfeden Allah’a
sonsuz şükürler olsun.
KAYNAKÇA:
- Akyüz, Çocuk Hukuku, 3. Bası, Ankara 2013, s. 18vd.
- İnan, Ali Naim, Çocuk Hukuku, İstanbul 1968. S.4vd.
- dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/38/245/2187.pdf …AÜHFD. Coşkun
Üçok
- İbn Sa’d, VI/360; İbn Hacer, el-İsâbe, I/329
- diyanetislamansiklopedisi.com/erkam-b-ebul-erkam/
- Hilal Çelikkol Kara, Peygamberimize Hizmet Eden Çocuk
Enes bin Malik, Nesil Yayınları, 2008.
Rebiu’l-evvel/Cemaziyelevvel
SIYASET
SEYFULLAH
ÖMER
FITRATIN İSLAMINDAN
İSLAM’IN FITRATINA:
MATERYALİST ONTOLOJİYE
‘‘FITRİ BİR REDDİYE’’
BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM
S
iyasal düşünceler tarihinin ele alınışı ve bu düşüncenin
bilimleştirilmesi, Batı zihniyeti tarafından ve kör bir
şekilde Batı eksenli olarak yapılagelmiştir. Doğu’nun İslam
öncesi mistisizmine karşı, Batı’nın rasyonel(!?) ve ampirik
düşünce biçimi de geçer paradigma olarak kendisine yer
bulmuştur. Siyasal düşüncenin tarihini Batı’nın ele aldığı
biçimle ele alan biri, hemen kronolojik olarak dizilmiş bu
yığında bir noktayı kolaylıkla yakalayabilir: Din & insan
ilişkisi…
En baştan başlamak suretiyle, çok kısa bir şekilde tarihsel
referansları inceleyerek, kronolojik bir ameliyat yapılmasında büyük fayda görüyorum.
Platon’un(ö: 347mö), hocası Sokrates’e atfettiği diyaloglardan bir tanesi, Apologia, dikkat çeker. Atina’nın Pagan
dinine karşı çıkmakla, gençler peşine takarak onları tanrı
tanımaz, kural bilmez hale getirmekle ve dinsizliği yaymakla suçlanan Sokrates’in, mahkemede kendisini nasıl savunduğunu anlatan bir metindir bu1 . Bizim açımızdan dikkat
çekici olan nokta, bir kâhininin sözünden etkilendiğini
iddia eden Sokrates’in, aslında kabaca şunu iddia ediyor
olmasıdır: “Atina meclisinde bir mevki sahibi olan herkes,
aslında kendisinde mevcut olmayan özellikleri var imişçesine göstererek bu mevkiye oturmuştur. Bu, ayakkabıcısından
demircisine, askerinden senatörüne kadar böyledir.” Dikkat
edilirse idama mahkum edilen, yasaları çiğnemekle suçlanan Sokrates’in karşılaştığı suçlamanın meşruiyet temeli,
kendisini “tanrı tanımazlık” olarak göstermekte, bir diğer
deyişle; Atina halkı seküler temelli ithamlara, pagan dininin
gerekliliğiyle cevap vermekedir.
önünde ardında batıl olmayan vahiy ile insanları İslam’a
davet ettikten ve yeryüzünden gökyüzüne alındıktan sonra;
onun takipçilerinden bazıları, bir diğer pagan toplum olan
Roma’nın sistemi ile karşılaştılar. Atina’da Zeus, Poseidon,
Adonis olarak karşımıza çıkan üçlü tanrı meclisi, bu pagan
Roma dininde Jüpiter, Neptün ve Apollo olarak paganların
inanç sisteminde mevcuttu. İsa Aleyhisselam’ın yükseltilmesinden takriben 70 sene sonra, bu pagan inancı İslam
inancına sirayet etmeye başladı. Teslis inancı olarak yerleşen bu batıl; dinin siyasal alandaki söylemlerini de senkretizm’den etkilenerek değiştirmeye başladı. Öncelikle ortaya
çıkan yüzlerce İncil’den hangisinin doğru olduğunu belirlemek için meşhur İznik Konsilini (325) yaptılar ve bütün
İncilleri bir masada topladıktan sonra, masayı sallayarak
üzerinde kalan kitapların üzerinde ittifak edilecek kitaplar
olduğu kanaatine vardılar; ki bunlar bugün Yeni Ahit’i oluşturan Matta, Markus, Luka ve Yuhanna İncilleri’ydi.
İsa Aleyhisselam mucizevî doğumuyla dünyaya gelip,
Hristiyanlar İncilleri’nde, İsa Aleyhisselam’ın Havarisi Petrus’a; “Ben de sana şunu söyleyeyim, sen Petrus’sun ve ben
kilisemi bu kayanın üzerine kuracağım. Ölüler diyarının
kapıları ona karşı direnemeyecek. Göklerin Egemenliği’nin
anahtarlarını sana vereceğim. Yeryüzünde bağlayacağın
her şey göklerde de bağlanmış olacak; yeryüzünde çözeceğin her şey göklerde de çözülmüş olacak.” (Matta 16:19)
demiştir. Onların iddiasına göre Petrus, kendisinden sonra
gelecek olan kilise papalarını belirledi ve böylece onlar Kutsal Ruh tarafından yönetilen masumlar oldu. Onlar ayrıca,
İsa Aleyhisselam’ın şunu dediğini iddia ettiler: “Sezar’ın
hakkını Sezar’a verin, Tanrı’nın hakkını da Tanrı’ya verin.”
Böylece dünyevi kararları semalardan geldiği için bağlayıcı
olan papa, kendisi için caiz olan olmayan ne varsa yapabilir;
ancak Sezar’a dokunan hiç bir işe karışamaz hale geldi.2 Bu
1
2
Platon, Apologia, 6d
Bu bir çelişki mi, yoksa Sezar ile yapılmış bir anlaşma mı ?
19
23
LA GALIBE ILLALLAH
durum, papanın dinsel iktidar alanını iyice pekiştirmesine
izin verdikten sonra, Papa Gelasyus (MS 496) tarafından
ortaya atılan İki Kılıç Teoremi, yersel iktidar ile göksel iktidar alanlarını birbirinden ayırdı ve yersel iktidarın göksel
iktidardan hiyerarşik olarak aşağı pozisyonda olduğunu
söyledi.3 12. Yüzyılda öndegelen Hristiyan teolog Salisburyli John (ö: 1180) ise, aslında dünyevi iktidarın kaynağının,
semai iktidar olduğunu ileri sürmüştür.4
Roma Katolik Kilisesi’nin bu fikri benimsemesi ve İncil’i
kendi tekeline alması, bu tarihi arkaplan şeklinde cereyan
etmiştir. Aforoz, günah çıkarma, cennetten yer satma gibi
uygulamalarla, hem yersel krallıkların meşruiyeti kilisenin
eline verilmiş, Papa’nın taç giydirdiği makul, aforoz ettiği
ise merdud kral olmuş; hem de bu otoritenin bütün faydaları, dinsel kurumlara sonuna kadar tanınmıştır.
Bir protesto hareketi olarak Protestanizmin ortaya çıkışı, bu
iradeyi ortadan sarsmaya başladı. Macchiavelli’nin (ö: 1527)
“Livi Üzerine Diskurlar” ve “il Principie” isimli yapıtları ile
Batı medeniyeti, din ve devleti birbirinden ayırma düşüncesine hasıl oldu. Burada Niccolo Macchiavelli bir yönetici
için asıl günahın başarısızlık olduğunu söylüyor, dinin
Roma Cumhuriyeti’nin ikinci yöneticisi Nemus tarafından,
toplumsal bir araç olarak faaliyete geçirilmesini alkışlıyordu.5 Protestanlığın etkisi, Batılı kilise muhaliflerini doğa
bilimlerini ve rasyonalizmi düşünmeye teşvik etti. Kilisenin
etkisine doğrudan ilk büyük müdahale, Thomas Hobbes’un
(ö: 1679) “Leviathan” adlı kitabı ile geldi. Mevcut kilise
yapısını “Karanlıklar Krallığı” olarak tanımlayan Hobbes6; İncil’den alıntıladığı pasajlarla, aslında kilisenin sahip
olduğunu iddia ettiği hiçbir üstünlüğe sahip olmadığını
savundu. Bunun yerine; Yaratıcı’nın doğa yasaları yarattığını ve insanların buna ittiba etmeleri gerektiğini savunarak,
buna “toplumsal bir sözleşme” ismini verdi. Ondan bir süre
sonra, Katolik bir İngiliz Kral adayı olan Sir Robert Filmer’a
uzunca bir reddiye yazan John Locke (ö: 1704) ise; lex dei
gratia adı verdikleri, kralların Allah’tan aldıklarını iddia
ettikleri yetkilerini eleştirdi ve bir zamanlar Aristoteles’in
yaptığı gibi, doğanın gözlemlenmesi sonucu varlığın hakikatinin ve nihai doğrunun ulaşılabilir kılınacağını söyleyerek7 kendi toplumsal sözleşmesini ortaya çıkarttı.
Hobbes ve Locke’u, Rousseau ve Kant’ın izlediği bu dönem,
reformasyon dönemidir. Aslında reformasyondan da öte,
renessaince dönemidir ki, latince “yeniden doğuş” olarak
bilinen bu dönem, pagan Roma ve Atina düşünce sisteminin yeniden doğurulmasını ve Hıristiyanlığın, Nietzche’nin
(ö: 1900) de Zerdüşt’ten alıntılayarak, “Tanrı öldü”8 diyece-
20
24
3
Papa Gelasyus’un İmparator Anastasius I Dicorus’a Mektubu
4
Salisbury’li John, Digesta,I, 17 , Paragraf 3.
5
Macchiavelli, Niccolo, Discourses On Livy , Sf. 34
6
Hobbes, Thomas, Leviathan, Bölüm “ Of the Kingdom of Darkness” sf : 445
7
Locke, John, Two Treaties of Government, sf : Bölüm 5 , 77.
8
Nietzche, Friedrich, Die fröhlinche Wissenschaft, s. 108
ği seviyeye gelen çöküşünün simgesidir.
Batılı düşünce sisteminin öncülüğünün Mark, Hegel, Durkheim ve özellikle Darwin’in fikirsel atılımlarının temsil
ettiği bu dönemde, kaçınılmaz olarak ortaya şöyle bir sonuç
çıktı: Kendisini bir üst akıl, bir Yaratıcı fikrinden olduğu
gibi soyutlayan Batı toplumu ahlaki ve aidiyetsel bir çoküşe
hızlıca yol aldığını farkederek, bu durumu yeni bir metodoloji ortaya atarak dengelemeye çalıştı.
Bu metodolojik sistem, hızlıca sekülerizm modeline dönüştü ve buna zorunlu olarak iltica etti. Çünkü bir üst yaratıcı
ve hakim varlığı reddetmenin kaçınılmaz olarak ortaya
çıkarttığı mantıki sonuç, eğer bu merdud varlık kendisine
benzer bir varlıkla (bir başka Rab, Yaratıcı) ikame edilemiyor ise, varoluşu tesadüfi söylemlere sarılarak açıklamak ve
onu rastlantısal, amaçsız ve sonu bilinmez bir reaksiyonlar
zincirine indirmektir. İkinci adım ise bu yeni ihdas edilen
sistem çerçevesinde adaleti, sosyal bağları, toplumsal yatay
ve dikey ilişkiler bloklarını( mesela aile ilişkileri, yasa yapan
ve yasaya uyanlar arasındaki farklar, Allah- kul ilişkileri)
yeniden üreterek bunları üzerine bina edildikleri ahlaki
soyut normlardan soyutlamaktan başkası değildir.
Meşhur ateist-filozof Bertrand Russell (ö: 1970) bu konuda
diyor ki: “( …. ) İnsan, günün sonunda neye erişeceği bilinmeyen bir takım sebep sonuç ilişkilerinin ürünüdür. Onun
kökeni ve gelişimi, onun umutları ve korkuları, onun sevgisi
ve inancı, atomların gelişigüzel sıralanmasından başka bir
şey değildir. Hiçbir ateş, hiçbir kahramanlık, hiçbir duygu ve
düşünce yoğunluğu ve hiçbir his, insanın mezardan sonraki
hayatını sürdüremez, koruma altına alamaz. Tüm yaşanan
çağların toplam işgücü, tüm adanmışlık, tüm ilhamlar; insan
dehasının gün gibi parlaklığı güneş sisteminin devasa çöküşü
içinde yok olmaya mahkûm olduğu gibi, insan erişimlerinin
tüm kümülatif mabedi de, yıkıntılar evreninin molozları
altında, hem de kaçınılmaz olarak, gömülecektir. Tüm varoluş, kesin bir biçimde yok olacaktır ve bunu reddeden hiçbir
felsefe ayakta kalmayı umamaz.”9
Bugün eşcinselliğe, dinsizliğe, “farklı” düşüncelere, marjinalleşme eğilimlerine, göreceliğe gösterilen bütün müsamahanın temelinde, işte bu rastlantısallık aksiyomu bulunmaktadır. Nitekim bu sistemde rasyonalizm ve ölçülebilirlik
dışındaki hiç bir normatif norm, mesela din, bir diğerini
dışlayıp onun pahasına büyüme ve egemenlik kurma söyleminde bulunamaz. Çünkü onun siyasal ve sosyal dinamikleri de, tıpkı yıkmak istediği normlar gibi rastlantısaldır. Bu
nedenle; bu savaş, eşitler arasındaki bir haksız savaştan başka bir şey değildir. Eşitler arasındaki savaş ise, doğal olarak
kaos çıkartmaya mahkumdur ve rasyonalizmin önündeki
en büyük tehdittir.
9
Russell, Bertrand, A Free Man’s Worship, sf. 9-10
Rebiu’l-evvel/Cemaziyelevvel
Mutlaka anlaşılması gereken şey şudur ki; İslam’ın karşılaştığı en büyük düşman, bir devlet, bir din, bir anlayış veya
bir güruh değildir. Asıl düşman, bu düşünce sistemleri ile
İslam’ı bir satranç tahtasındaki güç ve değer bakımından
eşit unsurlar olarak konumlamaya çalışan sistemin bizzat
kendisidir! Bu sistem ise, sanıldığı gibi bir devletin veya hakim gücün güdümünde olmayıp, bizzat bunun mukabilince
tüm devletler bu düşünce sisteminin tarihsel seyrinden
süzülerek, bugünkü duruşlarını edinmişlerdir.
İslam, bu ve benzeri sistemlere karşı verilen ilahi varoluş
ve üstünlük savaşının ismidir. İslam bu açıdan, bir siyasal
varoluşa gönderme yapar ve bu siyasal duruşun ontolojik
kodları, varolan hakim düzenin içsel dinamiklerine yönelik
tarihin gördüğü en büyük tehdidi oluşturmaktadır.
Allah Subhanehu ve Teala der ki: “Sen yüzünü hanif olarak
dine, Allah insanları hangi fıtrat üzere yaratmış ise ona çevir.
Allah’ın yaratışında bir değişme yoktur. İşte dosdoğru din
budur, fakat insanların çoğu bunu bilmezler.” (Rum, 30)
Bu yazının önü ve sonu, bu ayet çerçevesinde okunduğu zaman anlamlıdır. Yukarıda kısaca verilen ayet çerçevesinde,
Batı’nın muharref Hıristiyanlık dininden akılcılık dinine
rücu ettiği ve insan fıtratından iyice koptuğu, yeni bir akıl
dini tesis ettiği, bu dine ait yeni ibadet şekilleri ihdas ettiği
gün yüzüne çıkmıştır. Mesela kamusal alanda sınırsız konuşma özgürlüğü, insanın doğayla bütünleştirilmesi, insan
varoluşunun rastlantısallığa bağlanması ve bu sayede insani
ve ahlaki değerler sisteminin, hayvani ve primitif görelilik
normları ile değiştirilmesi ve tüm değerler sisteminin bir
bıçak ile yatay bir şekilde kesilmiş gibi, eşdenik seviyeye
getirilmiş olması, bu yeni dinin faaliyetlerinden birkaçıdır.
Bu durumun bugün İslam dünyasında da kendine yer bulmuş olması, şu söylemlerin sıkça duyulmasına yol açmıştır:
“Kimsenin düşüncesi kimseyi bağlamaz. Herkes istediği
gibi davranmakta özgürdür. Senin düşüncenin onunkinden
üstün olduğunu da nereden çıkardın? 1400 yılın kanunları
bugün için uygulanabilir değildir.”
Dikkat edilirse bu söylemlerin hepsi aynı altmetni taşımaktadır. Bu altmetin ise şudur: “Senin düşüncelerinin meşruiyet kaynağı olan Kur’an ile benim düşüncelerimin kaynağı
olan akıl birbirine teşri ve tahkik açısından eş seviyededir
ve böylece ilahi vahiy ne kadar söz hakkına sahip ise, benim
düşüncelerim de o kadar söz hakkına sahiptir.” Ancak; bu
sözün getirdiği birkaç problem vardır ki, bunlar bu yazının
ikinci kısmını oluşturmaktadır.
Öncelikle İslam, yukarıda sözü edilmiş tarihsel süzülme
sürecinin bir ürünü değildir. Bu nedenle Kur’anın meşruiyeti ile insan rasyonalitesinin meşruiyet kaynakları aynı
kökten beslenmemektedir. Bu tür kıyas ise, ancak aynı epistemolojik ve ontolojik köklerden beslenen düşünceler veya
sistemler için geçerli bir söylem olabilir. Mesela Sosyalizm,
Nasyonel Sosyalizm ve Liberal demokrasi sistemlerinin
tamamı rastlantısallık, tarihsellik ve materyalizm üçlüsü
üzerinden beslendiği ve neşet ettiği için, bunlar arasında
kıyas yapmak meşrudur. Çünkü bu sistemlerin doğruluk
iddialarının tamamı aynı kaynaktan çıkmaktadır. Böylece
onlar bu zaviyeden bakıldığı zaman birbirine denk, sonuçları ve amaçları açısından ise farklılaşmış iddialardır. İslam
ise, doğruluğu kendisinden menkul ve meşruiyet kaynağına
insan eli değmemiş bir kökten uzanmaktadır. Bu nedenle;
bu sistemlerin herhangi birisi ile İslam arasındaki en ufak
bir kıyas tartışması, zorunlu olarak iman/inkar tartışmasına
dönüşmek zorundadır.
İkinci olarak; sözü edilen tarihsel süreçte ortaya çıkartılan
yeni dinin en kalın umdesi rasyonelliktir, ki bu insanın
kendi çıkarını en iyi şekilde hesap edip bunun için savaşım
verdiği kabulune dayanmaktadır. Bu rasyonel insan, eninde
sonunda tecrübe edebildiği ve hesaplayabildiği metalar üzerinde savaş vermek zorunda ve bu nedenle fiziki dünya ile
kendisini sınırlamak zorundadır. Bu yeni insan, bu nedenle
ahlaki normlarını ve değerlerini tamamen kendi çıkarları
etrafında yeniden tanımlamak zorunda bırakılmış ve narsist bir varlığa dönüştürülmüştür. Batı’daki bireyselciliğin
temelinde, işte bu nedensellik ilişkisi yatmaktadır. Çünkü; hiç bir amaca hizmet etmeyen ve tamamen tesadüfler
üzerinde kurulmuş olduğuna inanılan bir dünyada insanın
asli amacı, azami varoluşunu ele geçirmek ve kendisini güç,
zenginlik ve prestij üzerinden yeniden tanımlamaktır. İşte
ahlaki çöküşün nedensel ilişkisi de budur. İslam ise, rasyonelliği bir başka şekilde tanımlamaktadır. İslam, insan
eylemlerinin fiziki sonuçlarının ölüm sonrasında da devam
edeceğini iddia, ispat ve kabul ettiği için; İslami insan bu
ahlaki kodlarla niyetlerini yoğurarak hesaplamalarını,
vereceği hesaba göre ve beklediği dünya sonrası kazanıma
göre yapmakla görevlidir. İctimai bir varlık olan insanın
rasyonelliği onu, Batı’nın aksine daha filantropik, alturistik, dışa dönük ve bireysel fayda artırımı yerine, toplumsal
fayda artırımına yönelmiş bir fiiller bütününü işlemeye
yöneltmektedir. Çünkü İslamın tanımladığı ve arzu ettiği
insan bilir ki; onun topluma yönelik işlediği her fayda, ona
sadece kendisini düşünerek işleyeceği bir faydadan daha
fazla kazanım getirecektir. Böylece İslami insan (homo
islamicus), rasyonelliği bireysel fayda maksimizasyonunu
aşacak ve toplumsal fayda maksimizasyonuna dönüşecek
şekilde yeniden tanımlayarak, tek bir vücuda dönüşmeyi
arzu etmektedir. Bu, ‘fıtratın islamı’ gereği böyledir.
Bir diğer önemli öğe olarak Batılı insan; kurumsallaşmış, tekelleşmiş, yabancılaşmış ve farklılaşmış bir ayrıksı
Hristiyan aristokrasisine karşı durarak, materyalizm dinini
ihdas etmiştir. Bu durum, muharref bir dine karşı topyekün
başkaldırıyı ve reddedişi, belli bir nebzeye karşı anlaşılabilir kılmaktadır. Çünkü bu din; ne toplumun avamının, ne
burjuvasının, ne elitinin, ne de aristokratının ihtiyaçlarına
ve çıkarlarına hizmet etmektedir. Bu dinde adalet, kanun,
21
25
LA GALIBE ILLALLAH
dünyevi çıkar ve menfaat, sadece yozlaşmış bir zümrenin
tekeline bırakılmıştır. Bunun fıtratın islamına ters olduğunu
farkeden Batılı entelijensiya ise, bu fıtri yanlışlığı hedef alarak ilk hedefini kilise ve din olarak seçmiştir. Ancak onlar
restorasyon yapmak yerine yıkımı seçmişler ve kötüyü daha
kötü ile, yozu ise kaotik ile değiştirmişlerdir.
İslam ise ictimai bir dindir. O, her şeyden öte bir nizam, bir
sosyal sözleşme, bir hayat mekanizmasıdır. Onun getirdiği
yasal düzen, dışarıdan gelecek tahrif hareketlerine karşı onu
korunaklı kılmakta ve bu kimselerin meşruiyetlerini anında
düşürmektedir. İslam ekonomik, adli, toplumsal düzen, aile
düzeni ve yönetim yapısı itibariyle dikey değil, yatay olan
bir yapıdır. İslam nizamı kendisine iman etmiş mu’minleri
mutlak eşitliğe tabi tutmakla, onlar arasındaki dinsel bir
hiyerarşiyi baştan engellemiştir. Bu ise insanların, tıkandıkları yerde öze yeniden atıf yaparak, tıkanıklığı aşmalarını sağlamıştır. Bu nizamda insan ve insanın hareketleri
rastlantısal ve amaçsız kabul edilmediği için; nizam katı,
kesin ve emredicidir. Bu ise, insanların mutlak olarak bir
üst ahlak normuna bağlı kalmalarını gerektirir. Bu meşruiyet kaynağının mutlakiyeti ve değişmezliği, bir ödül ve ceza
sistemi getirerek, yasalara uymayı da zorunlu kılmıştır. İşte,
insanlığın aradığı fıtri nizam da bundan başkası olamaz.
Çünkü; Kilisenin çöküşünden bu yana her Batılı çaba, bu
sistemin ancak yoz bir kopyasını üretmeye adanmıştır.
Burada sözünü edeceğim son nokta, belki de en önemli
noktadır. Batı sistemi görecelilik düzenini getirdiğinden
beri, kendi sistemsel dinamikleri çerçevesinde üretilmiş
olan her düşünceye aynı önemi atfetmek zorunda kalmıştır.
Bu ise, sistemde bir tıkanıklığa ve statikliğe yol açmaktadır.
Nitekim; bilimsel ilerleyiş nosyonu ile yaşayan insanlar,
biri diğerinden asla üstün olamayan onlarca farklı düşünce
sistemi arasında sıkıştırılmış ve birinin diğerine üstünlük
iddiası da, bu her şeyin rastlantısal olduğu sistemde geçerli
bir söylem olmadığı için, yanıtsızlığa mahkum olmuştur.
Çünkü; bir düşüncenin diğerinden üstün olabilmesi için, o
düşüncenin farklı bir ahlaki ve düşünsel koda sahip olması
lazım iken, Batı’nın bu rasyonalist düşünce hayatında, mezkur sebeplerden ötürü mümkün değildir. Burada haklılık
ancak kaba kuvvet ile belirlenmekte, diğer bir deyişle sert
güç, haklılık doğurmaktadır. Sosyalizmin, liberalizmin,
faşizmin ve benzerlerinin birbiri ile sürekli olarak savaşmış olmalarının sebebi ise, işte bu sistemlerin her birinin,
ellerindeki kaba kuvveti kullanarak, kazananın haklı ilan
edileceği bu sistemde, haklı kabul edilme arzusudur. Bu,
onların her birini statik birer din haline getirmiştir.
İslam ise; haklılığını gücünden değil, gücünü haklılığından almaktadır. Nitekim o; kaynağını insani değil, İlahi bir
kökten almaktadır ve tanımı itibariyle haklı olmak zorundadır. Bu, İslam’ı durağan düşünsel sistemlere karşı akışkan
ve dinamik bir rakip olarak konumlandırmıştır. İşte bu
nedenle, İslam’ın parolası hakimiyet üzerine kurulmuş ve
22
26
diğer sistemlerin neshedilmişliği ve tümden reddi üzerinden söylem geliştirmiştir. Bu dinamizm, kesin olarak onun
tek haklı sistem olduğuna yönelik sarsılmaz güveninden
gelmektedir. Nitekim; İslam nizamı kendi ahlaki ve düşünsel kodlarını yerleştirdiği toplumu yaratıp, bunu çalıştıracak
ictimai sistemi, yani devleti de öngördükten sonra, bu haklılığını yaymak zorundadır. İşte bu nedenle “la ilahe illallah”
demek, “İslam diğer sistemlerle eşit bir şekilde varolamaz
ve diğerlerinin aleyhine genişlemek zorundadır” demektir.
Sonuç olarak ise; İslam kendisini diğer tüm batıl sistemlere
karşı meydan okuyan bir konuma yerleştirmiştir. İslam’ın
olduğu bir odada, aynı masada başka bir sistemin; sekülerizmin, paganlığın, insani veya mensuh dinlerin oturması,
İslam’ın tanımına aykırıdır. Ancak; bugün Batı’nın krizi
(onun statik doğasına rağmen) nasıl dinamikleştirilmiş
olmasından kaynaklanıyor ise; İslami toplumların girdiği
kriz de, onun dinamik doğasına rağmen, statikleştirilmeye
çalışılıyor olmasının sonucudur. İşte, Batı insanının aradığı
ahlaki, idari, adli ve en önemlisi fıtri yanıtların tamamı;
tam anlamıyla, özüyle, canlı kanlı olan dinamik İslam sisteminin içinde yatmaktadır. Bu, hem Batı’nın tarihsel kavgasının söylemsel içeriğinden çıkartılabilir, hem onların yeni
ihdas ettiği dinin dinamikleri itibariyle fıtrata yakınsayan,
ancak elbisesi itibariyle onla taban tabana çelişen sistemsel
kodlarından anlaşılabilir.
Batı, tüm bu aşamalardan ve başarısızlıktan sonra, fıtratının
islamını İslam’ın fıtratında bulmak; Müslümanlar ise, dişleri
modernist söylemlerle sökülmeye çalışılan İslam’a, yeniden
heybetli dinamizmini vererek kendi fıtratına dönmek, fıtratının selameti için İslam’ın fıtratına yeniden teslim olmak
zorundadır.!
Ve âhiru da’vânâ eni’l-hamdu lillâhi Rabbi’l-âlemîn…
Seyfullah Ömer
Siyaset Bilimi
Doktora Öğrencisi
Rebiu’l-evvel/Cemaziyelevvel
AILE
ZEYNEP NURAN
FIDAN
NESLİ ISLAH
AİLEDE BAŞLAR
BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM
Müslümanları 21. asrın kirli yumağında yuvalarını ıslaha
iten bir takım hususlar vardır. Nitekim Rabbimiz Subhanehu ve Teala biz kullarına şöyle seslenir:
“Ey inananlar! Kendinizi ve ailenizi, yakıtı insanlar ve taşlar
olan ateşten koruyun. Onun başında, acımasız, güçlü, Allah’ın kendilerine buyurduğuna karşı gelmeyen ve emredildiklerini yapan melekler vardır.’’[1]
Rasulullah (aleyhisselam): ‘’Allah (c.c) her çobanı, güttüklerini koruyup korumadığı hususunda hesaba çekecek. Hatta
kişi aile efradından hesaba çekilecek’’ buyurmuştur. [2]
Hesap günü kendi nefsimizi ıslahtan sonra; bize ilk sorulacak olan, ehlimizi ıslah konusu olacağı güneş gibi ortadadır.
Bu hususta Allah’tan korkmalı ve yuvalarımızı fitne-fesad
merkezi değil; sulh-salah menşei haline getirme gayretinde
olmalıyız.
Şimdi icraate geçip neler yapılabilir; bunlara bakalım.
1.
Allah katında övülen bir eve sahip olmak istiyorsanız evinizi Allah’ı (c.c) zikir mekanı yapın. Bakınız hayat
kitabımızda övülen ev modeli:
“Allah’ın, yüceltilmesine ve içlerinde adının anılmasına izin
verdiği evlerde hiçbir ticaretin ve hiçbir alışverişin kendilerini, Allah’ı anmaktan, namazı kılmaktan, zekâtı vermekten
alıkoymadığı birtakım adamlar, buralarda sabah akşam
O’nu tesbih ederler. Onlar, kalplerin ve gözlerin dikilip
kalacağı bir günden korkarlar.’’ [3]
Rasulullah (aleyhisselam); “İçinde Allah’ın zikredildiği ev
ile Allah’ın zikredilmediği evin misali diri ile ölünün misali
gibidir” buyurmuştur. [4]
Öncelikle evlerimizi diri tutmamız gereklidir. Bu diriliş
elbetteki Rasulullah (aleyhisselam) ın sahih sünnetinde
beyan ettiği sabah-akşam zikirleri, miracımız olan namaz,
şer-i ilimleri tahsil vb. çeşit amellerle gerçekleşebilir. Böylesi
evlere melekler sicim sicim iner. Öyleyse evlerinizi çeşitli
zikirlerle diriltin ey Allah’ın kulları!
2.
Allah subhanehu ve teala’nın Musa aleyhisselam ve
kardeşi Harun aleyhisselam’a evler hakkındaki uyarısını
dikkate alalım. Rabbimiz onlara evlerinde bulunması gereken bir mekandan haber veriyor;
“Biz de Musa ve kardeşine: Kavminiz için Mısır’da evler hazırlayın ve evlerinizi namaz kılınacak yerler yapın, namazlarınızı da dosdoğru kılın. (Ey Musa!) Müminleri müjdele!”
[5]
Görüyoruz ki ahir zamanda bu ayet çok garip kalmış. Zira
insanlar evlerine oturma, yatma, yemek için odalar tahsis
ederken, dinin direği Namaz için yer ayırmamaktalar.
Bir hocam eskilerden bahsederken şöyle demişti: Her ev
ahalisi evinin bir köşesinde namaz kılınması için yer ayırır
ve buraya "Evin Musallası/Namazgâhı" veya "Evin Mescidi"
adını verirdi.
Alışılmışın dışına çıkıp, bu uygulamayı yeniden yürürlüğe
koyarak, müminlere örnek olup, iyilikte yeni bir çığır açarak amel defterinize bir salih amel daha ekletebilirsiniz.
3.
Yaratan Rabbinin adıyla oku!
O, insanı bir alakadan (embriyodan) yarattı.
Oku! Rabbin sonsuz kerem sahibidir.
O Rab ki kalemle yazmayı öğretti.
İnsana bilmediği şeyleri öğretti. [6]
İlk emri “oku” olan dinimiz, elbette ki evlerimizde de bunu
bizden uygulamamızı ister. Ailemizde ki kişilerin eğitimine
ışık tutacak bir kütüphane, evlerimizde zaruri birer ihti-
23
27
LA GALIBE ILLALLAH
yaçtır. Vitrinlerimizi süs eşyaları, bardak takımları, fincan
takımları, yemek takımları gibi gereksiz furuatlarla doldurmak yerine; hadis külliyatları, tefsir takımları ve çeşitli kitap
serileri ile taçlandırmamız daha faydalıdır.
4.
Evlerimiz de bulunan CD çalar, teyp vb aletleri hayırda ve şerde kullanmak kulun kendi iradesindedir. Dilerse
onu bir nimet olarak benimseyip, değerli ilim ehlinin vaaz
ve sohbetlerini dinleyip nefsine nasihatçi edinir; dilerse de
fasık, facir ve kafirlerin içlerinde çeşitli münker ve haram
barındıran kayıtları ile nefsini ve ehlini ateşe sürükler.
Biz müminler tabiki felaha ulaştıran yolu kendimize şiar
edinip ‘sesli kütüphanemizi’ ilim ehlinin kaset ve videoları
ile doldurup, haftanın belirli gün ve saatlerinde ailece toplanıp yararlanabiliriz.
5.
Evler de olmazsa olmazlardan biri de ‘sadaka kutuları’dır. Bakınız Rabbimiz ne buyuruyor: “Onların mallarından sadaka al; bununla onları (günahlardan) temizlersin,
onları arıtıp yüceltirsin. Ve onlar için dua et. Çünkü senin
duan onlar için sükûnettir (onları yatıştırır). Allah işitendir,
bilendir.” [7]
“Sadaka veren erkeklere ve sadaka veren kadınlara ve
Allah’a güzel bir ödünç verenlere, verdiklerinin karşılığı kat
kat ödenir ve onlara değerli bir mükâfat vardır.” [8]
Ayete sağır kalmak biz mümin kullara yakışmaz. Bu hususta ailemizle beraber bir sadaka kutusu (ecir kutusu) belirleyip, evde bir yere, fakir ve yoksullar için tabiri caizse banka
hesabı açabilirsiniz. Bu sayede çoçuklarımızı da buna alıştırmamız, çeşitli hastalıklardan koruduğumuz gibi cimrilik
hastalığından da korumamız ve önlem almamız elzemdir.
Sonuç olarak; Çağın incisi konumunda olan, pırıl pırıl parlaklığı ile asrın karanlığını nurlandıran değerli Muvahhid\
Muvahhide kardeşlerim!
Bizatihi önceliğiniz nefsiniz ve Ehlinizdir.
Bunun bilinci içerisinde olun ve Allahtan korkun.
İslam devletini öncelikle evlerinizde kurumsallaştırın.
Nesli ıslahı önemseyin ve bu hususta çalışmalara evveliyetle
evlerinizden başlayın. Bunu yapmanız durumunda diğer
asra felah yolu açılacak ve zafer muhakkak ki yakınlaşacaktır biizniillahiteala..
DİPNOTLAR:
1-66\Tahrim, 6
2-Sahihu’l- Camii’s-Sağir, 1775
3-4\Nur, 36-37
4- Muslim Ebu Musa el-Eş’ari’den (r.a) rivayet
etmiştir. 1\539
5-10\Yunus, 87
6-96\Alak, 1-5
7-9\Tevbe, 103
8-57\Hadid, 18
24
28
Rebiu’l-evvel/Cemaziyelevvel
TABAKÂT
BIYOGRAFI
Dr. Muhammad
Amin Samad
İMÂM el-KURTUBÎ
RAHİMEHULLAH
BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM
Tefsîr alanında bahsedilmeye layık klasik Müslüman âlimlerden biri Ebû Abdillah Muhammed İbn Ahmed'dir. Unvanı; hicrî 610 (m. 1214) yılında doğduğu şehre nispeten,
Kurtubalı (Endülüs) anlamında el-Kurtubî'ydi. Gençliğinde
çömlek yapımında kullanılan toprak taşımacılığı yaparak
ailesinin geçimine katkı sağlamıştı. Endülüs’te o zaman için
yaygın olan Mâlikî mezhebine bağlıydı.
Genelde Endülüs ve özelde Kurtuba eğitimin merkezi,
âlimlerin ve takdire şayan yazılar yazan yazarların bulunduğu belde olarak bilinmekteydi. Endülüs’te kitapların çoğu
Kurtuba şehrinde bulunmaktaydı ve halka açık kütüphanelerine azami özen gösterilirdi. Ticaret yapmak için de en
uygun pazar yeriydi. O denli ki, şöyle söylenirdi: “Sevilla'da
biri öldüğünde ve satılacak kitapları bulunduğunda, satılmak üzere Kurtuba'ya getirilirdi.”
10. asırda İslâm medeniyeti zirveye ulaştı ve 12. asrın
başlarında Endülüs’te müslümanların sayısı 5.6 milyona
ulaşmıştı. Sadece Kurtuba'da 113 ve 200 bin arası konut,
600 ve 700 arası mescit, 300 ve 900 arası halka açık hamam,
10 bin lamba, 50 hastane, aydınlatılmış ve taşla döşenmiş
sokaklar mevcuttu. Beş vakit farz namazları öncesi gerekli
olan abdest için, halka açık abdesthaneler açılmıştı. Avrupa'nın geri kalanı cehâlet içindeyken, 70'den fazla kütüphane, kitabevi ve araştırma kurumları, müslüman İspanya'da
geliştirilmişti. Endülüs’ün bu altın çağında büyük âlimlerden, 1400'den fazla tıbbi ilacın tarifinden bahseden İbn
el-Baytar, düşünür olmakla beraber hekim olan İbn Sinâ,
İbn Tufeyl, İbn Rüşd ve yahudi asıllı düşünür Maimonides
(İbn Meymûn) bulunuyordu.
Cerrahi'nin babası olarak bilinen ez-Zehrâvi, eserini İbranice, Latince ve Kastilyaca'ya tercüme ettirmişti. Karşılaştırmalı dinlerde günümüze dek İbn Hazm'ın “el-Fasl fi'l-Milel
ve'l-Ehva ve'n-Nihal” isimli eseri iyi bilinmekteydi. 11.
asırda Arap ilim adamları üzerine yazılmış ansiklopediler,
çeşitli ilim dalları hakkında ansiklopediler oluşturmuştu.
Bunların arasında tıp (ilaç), astronomi, biyoloji, zooloji,
botanik, kimya, fizik, matematik, cebir, geometri vs. bulunmaktaydı.
İyi bilinen âlim Ebû Bekr İbn el-Arabi o zaman için Endülüs’teki çocukların eğitimi hakkında şunu demişti: “Müslüman çocuklara îmân konusunda yeterli bilgi ve anlayış
edindirdikten sonra, yazı yazmayı ve aritmetik (sayı, ölçme
ve hesap bilgisi), klasik Arap şiirinin ezberletilmesi, Arapça
dilbilgisinin öğretilmesi ve olgunlaşıp genç olduklarında
Kur'ân'ın ve peygamberin hadislerinin öğretilmesi yöneticinin göreviydi.” Yöneticiye çocuklara, iyi anlama, güçlü
gayret ve hızlı kavrama kabiliyetine sahip olmadıkları
sürece, iki konuyu aynı anda öğretilmemesi tavsiyesinde
bulunmuştu.
El-Kurtubî'nin doğduğu Kurtuba şehri bu durumdaydı.
Şehrin onun eğitimi için tanıdığı olanaklardan elinden
geldiği kadar istifâde etmişti. Babası Ahmed m. 1230'da
İspanyalılar’ın saldırısı sırasında ölmüştü. Ve 6 yıl sonra
1. Kral Fernando m. 1236'da Kurtuba'yı ele geçirdi ve bir
çok Müslüman, şehri terk etti. el-Kurtubî ise Mısır'a geçti.
İnsanların çoğu Sevilla'ya eğitim için geçmelerine rağmen,
el-Kurtubî âlimlerin yoğun olduğu Mısır'ı tercih etti. İskenderiyye'ye yerleşti ve orada hadîs ve tefsîr ilimlerini okuduktan sonra Kahire'ye geçti. Ve ardından h. 671/m. 1273'te
vefâtına kadar Asyut şehrinin kuzeyinde olan, Munyah İbn
Khuşayb'te yerleşik kaldı.
El-Kurtubî bir çok kitap kaleme almıştı ve bunların içinde
en önemli ve günümüzde de çok meşhur olan “el-Câmi'
li-Ahkâmi'l-Kur'ân” (Kur'ân'ın Ahkâmlarını Toplayan)
isimli eseriydi. Kitabın ismi de işâret ettiği gibi, amaç
Kur'ân'dan hukuk esas ve kurallarını çıkarmaktı. Ancak,
onun yorumları ahkâm içeren âyetler ile sınırlı değildi. Bir
bütün olarak Kur'ân'ın, zamanında Endülüste yaygın olan
25
29
LA GALIBE ILLALLAH
Mâlikî mezhebi doğrultusunda yorumuydu.
El-Kurtubî Mâlikî mezhep taassupcusu değildi, doğru bildiği görüşe uyardı. “Oruç gecesinde kadınlarınıza yaklaşmak
size helal kılındı.” Bakara Sûresi, 187 âyeti üzere yaptığı
yorum buna örnektir. Kurtubî; âlimlerin Ramazân'da unutarak bir şey yemek konusundaki ihtilaflarından ve İmâm
Mâlik'in kişinin orucunun bozulduğu ve iâdenin gerekli
olduğu görüşünden bahsettikten sonra şöyle demiştir:
“İmam Mâlik'ın dışındaki görüşe göre, kişinin unutarak
yemesi orucunu bozmaz. Ben derim ki, bu doğru olandır ve
âlimlerin çoğunun görüşü bu doğrultudadır.”
El-Kurtubî'nin tefsîrindeki metodu şöyledir:
e. İbn Arabî'nin “Ahkâmu'l-Kur'ân”ı… Kur'ân'ın İlkeleri
olarak tercüme edilmiştir. Ebû Bekr İbnu'l-Arabî (ö. h.
543/m. 1148) öğrenim ve kıraat ilimleri aldığı Sevilla'da h.
468/m. 1075'te doğmuştu. Daha sonra h. 485/m. 1092'de
babasıyla öğrenim gördüğünde Suriye'ye taşınmışlardı. Ve
daha sonra öğrenimine Bağdat ve Mısır'da devam etti.
a. Nuzul sebeplerinden, okuma (kıraat) farklılıklarından,
i'râb (kelimelerin harekeleri ile ilgili ilim dalı), nâsuh ve
mensûhla ilgili âyetler ve anlaşılması zor olan kelimeler
hakkında bahsetmiştir.
El-Kurtubî'nin tefsîri daha sonra gelmiş olan Kur'ân
yorumcularını baya etkilemişti. Onların arasında şunlar
vardır:
b. Doğru bir karara varmak için, sıkça dilin ifâde biçimlerine ve Arap şiirlerine başvurmuştur.
c. Mutezile, kaderiyye, râfizileri, filozofları ve sapkın sûfileri
reddetmiştir.
d. Efsanevi hikayeleri tamamıyla elememiştir; lakin bir
çoğundan sakınmıştır ve bazen tuhaf Yahudi efsanelerinden
bahsetmiştir.
e. Takipçilerine sıkca her görüşü sunmak için, Kur'ân'ı tefsîr
ve doğru hüküm çıkarmadaki uzmanlıklarına binâen ilk
nesilden (peygamberin arkadaşları) atıflar yapmıştır.
El-Kurtubî tefsîrinde büyük ölcüde bir çok geçmiş âlimin
tesirinde kalmıştır ve onların yorumlarından bahsetmiştir.
Ve özellikle hüküm konularında kaynak almıştır. Kaynakları arasında şunlar vardır:
a. et-Taberî'nin “Câmi' el-Beyân fî Tefsîru'l-Kur'ân”ı…
Özellikle hadîsler ve Peygamber'in arkadaşlarından gelen
rivâyetlere dayandırılarak yapılan âyetlerin açıklamaları.
b. el-Mâverdî'nin “el-Ahkâmu's-Sultâniyye”si... Devlet
Nizâmı olarak tercüme edilir. Şâfiî ve kadı olan Ebû'l-Hasan el-Mâverdî (m. 974-m. 1058)'nin eseri, siyasal teori ile
ilgili olarak kamu hukuku alanında en önemli klasik teorik
açıklama olarak kabul edilirdi.
c. el-Nahhâs'ın “İ'râbu'l-Kur'ân”ı… Kur'ân'ın İfâdesi olarak
tercüme edilir. Ve “Ma'ânî'l-Kur'ân”ı… Kur'ân'ın Manâları
olarak tercüme edilir. Ebû Ca'fer Ahmed en-Nehhâs (ö. h.
338/m. 950) Mısırlı bir gramerci, yazar ve Kur'ân yorumcusuydu.
d. İbn Atiyye'nin “el-Muharriru'l-Vecîz fî'l-Tefsîr”i…
26
30
Kur'ân'ın Yorumu Üzere Kısa ve Etkili Bir Yazar yada yalın
şekilde Tefsîr İbn Atiyye olarak tercüme edilmiştir. El-Kâdî
Ebû Muhammed Abdu'l-Hakk İbn Atiyye (ö. h. 542/m.
1147 yada h. 546/m. 1151) Endülüslü âlimlerden, Kur'ân
tefsîri, kıraat ilmi, Arapça dilbilgisi ve gramer, belâgat ve
el-Kurtubî'nin de tefsîrinde faydalandığı İslâm hukuku
ilimlerini almış bir Granatalı’ydı.
a. İbn Kesîr'in “Tefsîru'l-Kur'ânu'l-Azîm”i, Azîm Olan
Kur'ân'ın Tefsîri ya da kısaca Tefsîr İbn Kesîr olarak tercüme edilmiştir. Ebû'l-Fîdâ İbn Kesîr İbn Teymiyye ve ez-Zehebî'nin öğrencilerindendi. h. 774/m. 1373 yılında Şam'da
vefât etmiş ve öğretmeni olan İbn Teymiyye'nin yanına
defnedilmiştir. Tefsîri genellikle yoğun bir şekilde âyetleri
açıklamak üzere Peygamber'den gelen rivâyet ve sahâbe
kavillerinden oluşmaktadır.
b. Ebû Hayyân'ın “el-Bahru'l-Muhît”i, Geniş Deniz olarak
tercüme edilmiştir. Ebû Hayyân el-Garnatî (Garnatalı) h.
654/m. 1256'de doğmuştur. Kur'ân yorumcusu, Arap dili
gramercisi ve dilbilimcisiydi. İlim elde etmek için Tunus ve
Mısır'a (İskenderiyye, Kahire, Dimyat ve Minya) yaygın bir
şekilde yolculuklar yapmıştır. Sibeveyh'in Arap dili gramer
kitabını ezberlediği söylenmiştir. Kur'ân'ı açıklama ilmini,
İskenderiyye'de Memluk Sultan el-Mansûr Kalâvûn isimli
kolejde ve h. 745/m. 1344 vefât ettiği Kahire'de İbn Tûlûn
mescidinde vermiştir.
KAYNAKLAR:
- http://www.alukah.net/culture/0/76537/#ixzz3tmZOh94Y
- http://www.alukah.net/culture/0/76537/
- http://www.hasbunallah.com.au/tafseer-e-qurtubi-arabic-al-jame-al-ahkam-al-quran/
- https://en.wikipedia.org/wiki/Al-Qurtubi
- http://www.hispanicmuslims.com/andalusia/andalusia.html
- http://www.bbc.co.uk/religion/religions/islam/history/spain_1.
shtml
Makalenin kaynağı: https://www.academia.edu/19615757/21._
AL-QURTUBI1
1
Yazı 11 Aralık 2015’te kaleme alınmış olup Murat Sarıkaya tarafından
tercüme edilmiştir.
Rebiu’l-evvel/Cemaziyelevvel
SIZDEN
GELENLER
IBRAHIM
SOLAK
İSLAM
KADINA DEĞER VERİR
BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM
Bu bölümde Yüce Allah'ın, kadın kullarına verdiği değeri, onları muhatap aldığı hükümlerin arka planında ne
gibi hikmetler gözetmiş olduğunu hep birlikte anlamaya
çalışacağız. Aynı zamanda Yüce Allah'ın, kulları üzerinde
izlemelerini istediği yol(şeriat) ile, kulların hadlerini aşmak
suretiyle ortaya koydukları bâtıl sistemleri, kıyas yolu ile
karşılaştıracak ve sağlam bir sonuca varmış olacağız.
•
Birinci Mesele: Geçmişten günümüze gayrimüslim
toplumların kadına bakışı:
a)
Arap yarımadasında Kadın
Arap yarımadasında, İslam dininden önce kadına bakış,
diğer bölgelerden farklı değildi. Onlar erkek çocukları ile
'müjdelenir', kız çocukları ile 'teselli' edilirlerdi. Bu onlar
için oldukça utanç vericiydi. Nitekim Allah azze ve celle
konu ile ilgili şöyle buyuruyor: "Onlardan birine kız müjdelendiği zaman öfkelenmiş olarak yüzü kapkara kesilir,
kendisine verilen müjdenin kötülüğünden dolayı kavminden
gizlenir. Onu, aşağılık duygusu içinde yanında mı tutsun,
yoksa toprağa mı gömsün! Bakın ki, verdikleri hüküm ne
kadar kötüdür!" (Nahl Suresi 58, 59)
b)
Yunanlılarda Kadın
Horlama ve aşağılama... Hatta insanlar kadını, şeytanın
fiilinden bir pislik olarak isimlendiriyorlardı. Kadın, pazarlarda alınıyor ve satılıyordu. Yine kadın, miras hakkından
ve malda tasarruf hakkından mahrumdu. Bu kötü tavra
karşılık, Allah'ın Rasulü, Hz.Muhammed şöyle buyuruyor:
“Kadınlar size Allah’ın bir emanetidir.” (veda hutbesi)
c)
Romalılarda Kadın
Baba, kızına bakmakla yükümlü değildi. Kız, babanın
ayağının altına konurdu. Eğer ayakları üstündeyken onu
kaldırırsa; bu, onun kızı kabul ettiğine delil sayılırdı. Eğer
kaldırmazsa; bu, babanın kızı reddettiği anlamına gelirdi.
Kız, açlıktan ve susuzluktan, güneşin sıcağı veya kışın soğuğundan ölünceye kadar bu şekilde kalırdı.
Kız çocuğu, hayatta olduğu sürece babasına boyun eğerdi.
Romalılar, "Kadının ruhu yoktur." derlerdi. Bunun için
onlar, kaynamış yağı bedenine dökerek ve direklere bağlayarak ona işkence ederlerdi. Hatta onlar, masum kadınları
atların kuyruklarına bağlarlar, kadın ölünceye kadar atları
hızlı bir şekilde sürerlerdi.
d)
Çinlilerde Kadın
Erkeğin, hanımını, bir cariye gibi satma hakkı vardı. Koca
öldüğünde, sanki miras bırakılan bir servetmiş gibi kadın
üzerinde ailesi hak sahibi olurdu ve kocanın, hayattayken
hanımını toprağa gömme hakkı vardı! Karı-koca ilişkilerindeki seviyenin içleracısı olduğunu söylemek hiç de yanlış
olmaz. Bakın Rabbimiz ne buyuruyor: “Onlar sizin örtüleriniz, siz de onların örtülerisiniz. Onların sizin üzerinizde,
sizin de onların üzerinde haklarınız vardır.” (Bakara Suresi,
187)
e)
Hintlilerde Kadın
Kadının, kocası öldüğü gün ölmesi, hayattayken aynı ateşte
onunla birlikte yanması gerekiyordu. Hintliler, yaşamı boyunca kadını eksik sayarlardı.
f)
İranlılarda Kadın
Evlenilmesi yasak olan kimselerle evlenme serbestliği vardı.
Metres ve dost edinme serbestliği vardı. Kadın, adet döneminde şehrin dışında uzak bir yere sürülürdü. Kendisine
yemek getiren hizmetliler dışında kimsenin onunla ilişkide/
iletişimde bulunmasına izin verilmezdi. Erkeğin, kadın
27
31
LA GALIBE ILLALLAH
üzerinde dilediğini yapma hakkı vardı. Bundan dolayı
onun öldürülmesine de karar verebilir, yaşamasına da izin
verebilirdi.
g)
Yahudilerde Kadın
Bazılarına göre kız çocuğu, hizmetçi konumundadır. Babanın, onu satma hakkı vardı; çünkü kız çocuğu onlara göre
eksiktir. Babasının, erkek çocuklardan gelen bir soyu olmadıkça ve babası hayattayken ona bağışta bulunmadıkça,
kadının mirasta hakkı yoktu. Kadın lanetli kabul edilirdi ve
hayızlı olduğunda, onunla birlikte oturulmaz, yemek yenilmez ve kadın, kirlenmemesi için hiçbir kaba dokunmazdı.
Bazı yahudiler, hayızlı kadın için bir çadır kurar, önüne de
ekmek ve su koyarlardı. Temizleninceye kadar kadını bu
çadırda bırakırlardı.
h)
Diğer Batı Toplumlarında Kadın
Kadının, şeytanın kapısı olduğunu ve onunla ilişkide bulunmanın bizzat günah/pislik olduğunu ilan ettiler. Kadın
aşağılanıyor ve küçümseniyor, hatta "Kadın, bir insan
olarak kabul edilir mi, edilmez mi? Kadının ruhu var mıdır,
yok mudur? Eğer onun bir ruhu varsa, bu hayvanî bir ruh
mudur, yoksa insanî bir ruh mu? Eğer insanî bir ruh ise,
erkeğin ruhu seviyesinde midir, yoksa ondan daha aşağı
mıdır?" başlıkları altında araştırma kongreleri/oturumları
düzenleniyordu. Sonunda, kadının bir insan olduğuna,
ancak sadece erkeğe hizmet için yaratılmış olduğuna karar
verdiler. Fransız kanunlarında kadın, eksik kabul edilirdi.
İngiliz kanunlarında, erkeğin, hanımını satma hakkı vardı.
Yaklaşık olarak geçen yüzyılın yarısına kadar, İngiliz kanunlarında kadının kişisel hakları yoktu. Kazandığı mallar
konusunda da hakkı yoktu. Giydiği elbiseler de dahil, herhangi bir şeye sahip olma hakkı yoktu.
•
İkinci Mesele: Günümüzde Kadınlara Tecavüz
Yoluyla Yapılan Saldırılar:
Birleşik Devletlerdeki tecavüz oranının, dakikada 1.3'e yani
yılda 68.000 yetişkin kadına ulaştığı açıklanmıştır. Araştırma, yaşı 18'den az olan genç kızlardan yüzde 61'inin tecavüz vakalarıyla karşılaştığına, yaşı 11'den az olan çocukların yüzde 29'unun da her tür tecavüzle karşılaştığına işaret
etmektedir. Rakamlar, tecavüz oranının, önceki yıla oranla
yüzde 59 oranında arttığını ortaya koymuştur!! Yine başka
bir Amerikan araştırması, tecavüz suçlarının, yabancıların
saldırıları ve fiilleri olduğunu, kış mevsiminde azaldığını,
çünkü insanların bu mevsimde dışarıya çok çıkmadıklarını
belirtir. Ayrıca karşılaşma fırsatları da daha az olmaktadır.
Bu sözleri, bilimsel bir sonuçla açıklamak istersek şöyle
diyebiliriz: Yabancı erkek ve kadınların birbirine karışması/
biraraya gelmesi azaldığında, tecavüz de azalmaktadır.
Yani yüce İslam dini, yabancı erkek ve kadınların birbirine
karışmasına/biraraya gelmesine engel olarak bu fırsatları
28
32
ve alanları daralttığında, kuşkusuz tecavüz suçlarına engel
olmakta, bu fırsatlara ve alanlara sınır koymaktadır. İslam'a
tam bir şekilde sarılmamasına rağmen, Müslüman toplumlarda tecavüz suçları oranı düşüktür. Bazı Müslüman
toplumlarda tecavüz suçlarında artış görülmeye başlandıysa; bu, ancak o toplumun İslam'dan ve onun emirlerinden
uzak olmasından kaynaklanmaktadır.
•
Üçüncü Mesele: Kalitesiz Bir Yaşam:
Bazen kadına, parasından veya maaşından dolayı zulmedilir ya da ömrünün en parlak döneminde kadının güzelliğinden faydalanan, güzelliği kaybolduğunda da acımasız
ve gayrı insânî bir şekilde kenara atan medya sahipleri
gibi kazancını ele geçirmek isteyenler tarafından haram
olan işlerde kullanılmaya zorlanır. Onlar, barlar, diskolar,
çeşitli sektörler ve onlara bağlı gayri İslami firmalar vb. gibi
yerlerde kadınları ticaret malı olarak kullanırlar. Peki hal
bu kadar kötü iken, kadınlar asıl ait ve sorumlu oldukları
yer olan evlerinde kalmaya değil de, neden bu tip işlerde
çalışmaya meylederler, sorusu canlanıyor zihnimizde?
Cevabı oldukça basit! Toplum kadına, evinde kalan kadının boş, eksik ve çalışmayan bir kadın olduğu izlenimini
veriyor. Böylece toplum onu, ailenin/evin dışında çalışmaya
ve buna uyum sağlamaya zorluyor. Hatta bu iş, çok zor ve
ücreti düşük olsa da! Böylelikle toplum, bu kadının evlilik
hayatında istikrarı yakalamasını engelliyor, ona ailevî huzuru yasaklıyor; hatta bu kadınların bir çoğu, iş yorgunluğu
ve ev işlerine güç yetirememesi nedeniyle stres ve üzüntü
yaşıyor. Peki bu kadına zulüm değil midir?!!
Araştırmacı Necat Abdullah Milyebârî, doktora tezinde şu
sonuçları çıkarmıştır: “Ev dışında çalışan ve 6-8 saati ev
dışında geçiren kadınların %73'ünün, çocuklarının problemleri artmaktadır. Bu durum, çocuklarda bazı psikolojik
sorunlara neden olmaktadır.”
Tüm bunlardan bahsettikten sonra, Müslüman kadının
konumuna gelirsek, onlar mutluluk ve afiyet içindedirler.
Müslüman kadın, babasının merhameti, kocasının himayesi, kardeşlerinin yakınlığı, evlatlarının sevgisi arasında; ihtiyaçlarını karşılayan, isteklerini yerine getiren ve arzularını
gerçekleştiren onurlu, saygın ve korunmuş bir konumdadır.
Hatta Batılı kadınlar da, onlar gibi olmayı, onların ulaştığı yere ulaşmayı, onların elde ettiğinin bir benzerini elde
etmeyi ümit ederler.
Lakin; onları huzura iletecek olan İslam, içinde bulundukları bataklıklarda kendilerine yine unutturulur.
Rabbimizden bu hususta, kadın kulları için hidayet, afiyet
ve sıkıntılarının bir an evvel bitmesini diler, henüz iman
etmemiş gayrimüslim kulları için de cennet, yani kurtuluş
yolu olan İslam'ı onlara nasib etmesini dileriz.
Rebiu’l-evvel/Cemaziyelevvel
KONUK
YAZAR
LEVENT
AKINCI
ŞEYHİ OLMAYANIN
ŞEYHİ ŞEYTAN MIDIR?
BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM
Asrı Saadet ve sonra Emevî-Abbasî-Osmanî toplamda 1300 sene boyunca arzda İslam Devleti hakim idi.
Tarık Bin Ziyad, Harun Reşid, Salahaddin, Baybars, Süleyman, Murad vs
Altın çağlarıyla da Haccac, Memun,
Mahmud vs bidat ve günahın arttığı
devirleriyle de neticede İslam idi, bu
asırdakiler gibi tağut değildi.. Ve hanedandır değişen, devlet aynı devletti.
Ümmet cemi' Ehli Sünnet ümerasıyla
ulemasıyla icma halinde biat etmiştir üç hanedanın hilafetine de! Bu bile gösterir ki; uç fikirlerin tarihte bir karşılığı
yoktu. Ümmetin kadim geleneği ne rabıtacı nakşiler gibiydi, ne de havaric gibiydi... Birileri tarihe çarpıtıp söverek,
birileri de kendine yontarak çarpıtıp istismar ederek alimin
az, vaizin çok olduğu bu fitne asrında bulanık suda avlanmaya çalışmaktadır.
Yazımıza Batıni Sufiyye’den giderek başlığımızı açalım.
Hilafet-i Osmani’de Hanefi-Maturidi ulema bakalım bir
kısım mistik hezeyanlar için ne demişler. Çünkü biz bazen
bazı hurâfelerden bidatlerden sakındırdığımızda; bunun
Selefi reflekslerle söylenmiş aşırı fikirler olduğunu, esasen
Maturidî, Eş'arî, Zahirî sair Ehli Sünnet ulemanın; yani neredeyse son bin yıllık cemi' ûlemanın ve ümerânın ve İslam
Devlet geleneğinin bunlara itibar etmediğini vs söyleyerek
akide ve fikirlerimizi itibarsızlaştırmaya ve bizi yalnızlaştırmaya çalışıyorlar.
Hem Selefin akidesine iftira ediyorlar aşırı diyerek, hem
de sair Sünni Halef ulemasına iftira ediyorlar, sanki onlar
bu sapıklıklara muhalif değillermiş gibi bir hava vererek.
Batinî sufiyye de, aynı menşei olan Rafızilik gibi fırıldaktır
malum: Takiyye, tahrif, hile, hud'a...
Osmanlı Hilafeti’nin en büyük 3 alimi kimdir dense, rahatlıkla saymak mümkündür ki; İmam Muhammed Birgivi,
İmam İbrahim El Halebi, Şeyhülislam
Ebu Suud’dur! (Rahimehumullah) Bunların yanına Müftü Molla Hüsrev, Müftü
Fahreddin el Acemi, Müftü Ebul Beka
el-Kefevî, Dersiam Kadızade İslambulî,
Hasan Kâfi el-Akhisarî, Molla Rudanî,
Molla Aliyyul Kari, Allame İbni Abidin
ve Ahmed Cevdet Paşa vs de rahmetullahialeyhim eklenebilir; ki sayfalarca cilt
cilt sadece isim listesi yazmakla bitmez.
Lakin; ilk üçü kimdir denilse, rahatlıkla
bahsettiğim alimleri sayabiliriz..
Halife Sultan 2.Selim zamanında, Padişah hocası Ataullah
Efendi’nin teşvikiyle Halife tarafından Birgi’de inşa edilen Dar'ul-Hadis baş müderrisliğine atanacak olan İmam
Muhammed Birgivi ve Halife Sultan Süleyman devrinde
Fatih Camii İmamı olan İmam İbrahim Halebi ‘Süleyman
Asrı’nda1 yaşamış ve daha devrinde haklı hakikatli hörmet
ve şöhreti görmüşlerse de, asıl ondan sonraki tüm 4 asır
boyunca Devlet’e rengini vermiştirler! ‘Birgivi Risaleleri’ halifeden çobana dek tüm ümmete mal olmuş ve resmi akide
ve ilmihal kitapları olarak kabul edilmiş, hatta itiraz eden
sufilere inat, haklılığının sorgulanması bile yasaklanmıştı!
Halebi’nin ‘El-Mülteka’sı kadıların resmi el kitabı olarak
devlet yıkılana dek yürürlükte olmuştur ve bu gün dahi
Hanefi Türk halkı namazı ‘Halebi Sağîr’e göre kılmaktadır.
Ve Şeyhülislam Ebu’s-Suud Rahimehullah ise, ‘İrşad-ı Akli
Seliym’ adlı tefsiri ve Fetvalar’ı ve daha nice eseri ile hem o
asra, hem de tüm sonraki asırlara mührünü vurmuştur.
Her üç alim de sahalarında aşılamamış Hanefi-Maturudi
büyükleridir. Sufizme meyyal tarihçi Peçevi, Ebu Suud’u
anlatırken; ‘tek kusuru tarikata suluk etmeyişidir’ der.
Elhamdulillah, buradan da bir kez daha anlıyoruz ki, Ebu
1
Halife Sultan Süleyman için Selefî-Halefî tüm Sünni Ulema’nın
muhteşem şehadetlerini beyan eden çok mühim bir sohbet. Dr Iyad El-Kunaybi.
https://www.youtube.com/watch?v=WeeMWe17e1A
29
33
LA GALIBE ILLALLAH
Suud da aynı muasırı Birgivî ve Halebî gibi sahih bir Ehli
Sünnet alimidir, Şeriat-Medrese kibâr Ulemasındandır,
Tekke-Tarikat şeyhlerinden değildir ve hep de sufizme mesafeli durmuş, hatta zındıklaşan sufileri de en şedîd surette
cezalandırmıştır. Tüm diğer Medrese-Şeriat Uleması gibi, o
da bu bidatlere muhalif olmuştur.
Keza Birgivi neredeyse bütün eserlerinde hem Şia’nın, hem
de sufizmin batıllarına karşı en sert ikazları yapmış, hatta
sırf bu yüzden İslam tarihinde bir ilke imza atmış, ilk defa
avam da doğrudan ilme vakıf olsun diye “Türkçe” (Osmanlıca) bir eser yazmıştır; ‘Vasiyetname’! İşte Halife Sultan 3.
Selim devrinde, 1803’te ilk defa matbaa ile basılan İslami
eser olan ve elimizde ilk baskısından bir numunesi olan
‘Kadızade Şerhli Birgivi Vasiyetnamesi’ bu vasiyetnameye
yapılan pek çok büyük alimin şerhinden en mümtaz olanı,
yani Kadızade şerhlisidir! Birgivi, ‘hep medreseli yazıyor
medreseli okuyor, avam ise kendilerine arapça bilenlerce
tefsir-şerh-vaaz-ders yapılmadığı zamanlarda, vaizlerin
hatiplerin zaaf gösterdiği veya bir bidate düçar olup yanlı
anlattığı zamanlarda cahil kalıp hurafelere bulaşıyor’ diye
İslam tarihinde bir ilke imza atmış, Türkçe ilmihal yazmıştır; sırf bu “sufiyye” ve “şia”nın hurâfâtının önünü kesmek
için! Rahmetullahialeyh! Ve Halife 2. Selim zamanına denk
gelen ‘Vasiyetname’nin yazılmasından 2 küsur asır sonra
da, yine bir ilk olacaktır. Halife 3. Selim zamanında, 1803’de
Matbaa-i Amire’de tab edilen ilk İslami eser ‘Kadızade Şerhli Birgivi Vasiyetnamesi’ olacaktır!.. Böylesi hayati ehemmiyeti olan iki ciheti var Birgivi Risalesi’nin! Evet, Birincisi;
ilk Türkçe akaid-ahlak-fıkıh kitabı olması, ikincisi de islam
tarihinde ilk defa matbaa ile tab edilen islami eser olması!..
Ve Halebi; Muhyiddin İbni Arabi’ye iki ayrı reddiye eser
yazmıştır farklı zamanlarda ve hem Arabi’yi muayyen olarak tekfir eder, yani kafir der, hem de Vahdeti Vucut’un nasıl kafirce bir fikir olduğunu isbat eder ve ümmeti Tevhid’e,
Ehli Sünnet’e davet eder. Halebi’nin Mülteka’sı asırlarca
devletin resmi kaynağı olduğu gibi, son asırda Şehit Dersi
Amm İskilipli Atıf Hoca tarafından tercüme edildi.
İşte koskoca üç derya! Rahmetullahialeyhimecmaiyn!
Bu babda “Birgivi-Halebi-Kadızade-Kefevi“ eserlerinden
seçmeler ve bunlara şerh yazmaktayız, inşallah tab ettireceğiz. Orada daha tafsilatlı malumat vereceğiz. Şimdi bir iki
nakille kısa keseceğiz.
“ERVAH-I MEŞAYIH HAZIRADUR, BİLÜRLER DİSE
KAFİR OLUR DEMİŞLER” (İmam Muhammed Birgivi ve
Dersi Amm Kadızade İslambuli; “Şerhu Birgivi Li Kadızade”; Elfaz-ı Küfür babı)
Doğrudan Hilafet devrinde seyfiyeden ve ilmiyeden olan
bazı cedlerimizden bize gelmiş olan ve İslam tarihinde matbaa ile tab edilen ilk İslami eser olan 1803 Üsküdar baskılı
‘Kadızade Şerhli Birgivi Vasiyetnamesi’nin alakalı resmini
30
34
ekte verdik. Bakınız; sadece ölmüş şeyhlerin adları anıldığında, hatme veya cehri zikir vs veya sohbet mekanına
hazır oldukları yani oraya ‘geldikleri’, veya da kendilerinin
zikredildiğinden ‘haberdar oldukları’na inanmak küfür ise..
Ya bir de bizzat onlara ‘sığınmak’, onlardan ‘yardım istemek’
daha katmerli küfür değil midir?.. Bu, Elfaz-ı Küfür babının
olduğu bütün Hanefi-Maturudi akaid ve fetava kitaplarında
vazgeçilmez bir klişedir. Hatta.. Nakşi şeyhi olan ama aynı
zamanda Dersi Amm, yani Şeriat alimi de olan Ahmed
Ziyaüddin Gümüşhanevî bile Cami’ul-Mütûn adlı eserinde
Elfaz-ı Küfür kısmında bu sözü nakletmiş ve tasdik etmiştir. Kısacası; animistik inançlar, yani atalarının ruhlarını
yardıma çağıran şaman ve kızılderili vs cahili inançlarının
İslam kavimleri arasında devam eden haline biz ervahın
imdadı zannı diyoruz ve de Hanefi Şeriat-Medrese Uleması
buna küfür diyor vesselam.. Dini bu alimlerden ve bunların
fetvalarıyla zındıkları asan kesen Halife ve Sultanlar’dan
devralan biz Ehli Sünnet-Ehli Şeriat Muvahhid Hanif Müslüman kullar; elbette batıni şeyhleri ve kanmış bir iki alimi
değil, ümmetin icma ve cumhurunu dinleyecek ve bu gibi
bidat ve hurafâta karşı daima ayık olacağız!..
“TARİK-İ MEŞAYIHA SÜLUK ETMEYÜP, MEŞAYIHDAN BEY’AT ETMİYEN KİMSENİN ŞEYHİ ŞEYTANDIR DİYENLER; EĞER ŞERİAT-I ŞERÎFE MESLEGİNE
SÜLÛK EDENLER DAHİ ÖYLE DERLER İSE KAFİR
OLURLAR” (Seyyid Ebu’l-Bekâ el-Kefevî; “Tuhfetü’ş-Şahan”; Mesail-i Şettâ)
Yine bize cedlerimizden gelmiş olan Halebi Sağiyr Babadağı Tercemesi’nin derkanarı olan Tuhfetü’ş-Şahan’ın alakalı
sayfasını ekte verdik.. Bakınız, kadîm bazı alimlerimiz
ciddiye bile almamış bu sözü ama, bazısı üstünde durup,
bu kelamın mevzu olduğunu hususiyetle beyan etmişler.
“Şeyhi olmayanın şeyhi şeytandır” sözü yani. Evet bu kelam
zaten hadis değildir, uydurmadır. Lakin Kudüs Mevleviyeti Payeli yani yüksek dereceli kadı-müftü olan Kefevî bir
de tekfir etmiş bu kelamı ağzına dolayan zındıkları! Evet
böyle diyenler, isterse Şeriat ehli medrese ehli olsunlar veya
isterse Şeriat’a uygun bir tarikat şeyhini kastederek demiş
olsunlar, her halukarda kafir olurlar vesselam.. Allah razı
olsun büyük alim Kefevi’den, özellikle de açmış, bu sözü
Şeriat ehli birisi de dese veya Şeriat’a uygun bir tarikatı da
kastederek dense, küfür olduğunu baştan söyleyip, sözde
savunmaya laf bırakmamış. Malum sıkışında batıniler
‘efendim biz de zaten önce Şeriat diyoruz, tabi ki Şeriat’sız
olmaz..’ diyor ama arkadan bildiklerini okumaya devam
ediyorlar. Bir Şii’nin ‘Ben Rafızi değilim” demesini andırıyor bu takiyyeleri!.. Doğru, her şii rafızi değildir, yani
sapkın da olsa zındık derecesinde olmayanı da vardır, lakin
sorsak kaç tanesi rafızi olmayan şiidir? Parmakla sayılır
herhalde!.. Kefevî kimdir? 1660’larda Halife Sultan 4. Mehmed devrinde kadı ve müftülük yapmış, lakin görüldüğü
üzere sonraki asırlarda eseri Halebi ile tab edilerek daha da
değer bulmuş ve günümüzde El-Külliyat adlı eseri, ki bir
Rebiu’l-evvel/Cemaziyelevvel
tür islami terimler sözlüğü denebilir; mağribden maşrıka
tüm Sünni mezhebler ulemasının el kitabı gibidir..
Hülasa; “Nefis Terbiyesi”, “Zühd”, “Fütüvvet” vs aslı dinde var olan hayırlara ve onlara sahip olan hakiki alimlere
ariflere, Ehli Şeriat-Ehli Sünnet zevata, mesela Cüneyd-i
Bağdadi, Bişr-i Hafi, AbdulKadir Geylani, Şeyh Edebalı,
Hacı Bayram-ı Veli, Ebul Hüda er-Rıfai vs rahimehumullah
zevata evet;
“Batıniyye”, “Şia”, “Vahdet-i Vücud batılı”, “Şeyh Rabıtası”,
“Himmet medet istiğase..” vs küfürlere ve bunların Sünni
takiyyesi yapılarak pazarlanmasına hayır!..
Mühim Bir Not: Elbette tarihimizde zaman zaman bir tür
Psikiyatri hizmeti sunmuş olan bazı Tarikatler ve Meşayıh,
Ehli Şeriat ve Ehli Sünnet olanları veya galiz sarih küfr
derecesinde bid’atleri olmayanları içerisinde salih kullar da
çıkmıştır. Ve yine, cihad edenler, gaziler ve şehidler çıkmıştır. Bir kısım Horasan ve Anadolu Alperenleri, Dağıstan-Çeçen Sufileri, Afrika Senusi ve Şazelileri ve sair bir çok
mutasavvıfa içerisinde böyleleri vardır, rahmetle yad eder
ve taksirat ve bidatlerinin affını dileriz. Bu farkı gözettiğimiz gözden kaçmamalıdır
Keza, mutlak tekfir ile muayyen tekfir arasındaki farka
vakıf olmayanlar bazı mutlak ibarelerimizden yola çıkarak
tüm sufi taifelerini tekfir veya tefsık ettiğimizi zannedebilir.
-Bir küfür; sarih ve galiz olmadıkça, hayrı kasteden tevil,
taklid veya cehalet vs çeşitli mazeretlerle işleyen herkese
direk kafir demeyiz; böylelerinin bazısı sapkın Ehli Kıble
yani Bidat Ehli Müslüman kardeşimizdirler. Allah’dan bu
kimseleri Ehli Sünnet’e hidayet etmesini dileriz.
-Küfür olmayan sair bidatlere gelince, kişi bunlardan bazısına sahip olmakla direk Bidatçi veya Sapık demeyiz bazı hallerde. Zira, menhec olarak tümden o evsafa sahip değilse,
yani o fırkanın umumi vasıflarını taşımıyor, bazı cihetlerde
bazı bidatlerine bürünmüşse, Ehli Sünnet’e asıllarda ve
usulde muhalefet etmiyorsa; ol kimseye de sapık bidatçi demeyiz. Sistematik olarak o fırkadan olmadıkça, bazı vasıflarını almakla direk onlardan sayılmayabilir.. Bidatin kemiyet
ve keyfiyetine göre değişir bu..
Bu hususta ulemamızın şu kaidesi en güzel ölçüdür; Bir
Müslüman’da bidat ile sıhhat veya fısk ile fazilet bir arada
bulunursa, fıskı veya sapması cihetinde ondan beri olur
buğz ederiz, hayrı ve sünneti nisbetinde de onu sever kucaklarız.
Kısacası, bidatler de masiyet gibidir, sarih galiz küfür olanı,
kapalı veya küçük küfür olanı, haram-fısk derecesinde
olanı, mekruh derecesinde olanı gibi derecelendirilebilir.
Hepsi bir değildir, hepsine bakışımız aynı sertlik ve şiddette
değildir bu manada.
Mesela, bir kabirden direk yardım istemek şirk türünden
bir küfürdür. Onu vesile edinerek hakkı içün yüzü suyu
hörmeti içün vs tevessül ederek dua etmek ise bidattir (Ebu
Hanife rh kavliyle malumdur ki haramdır), sadece ruhuna
Fatiha okuyup geçmek ise daha küçük bir bidattir. (Birgivi
rh. naklettiği üzere bidattir. Kur’an okuyup bağışlasa sevabı
gider mi gitmez mi diye ihtilaf edilmişse de bir kısım alim
gider onun sevab hanesine yazılır demiştir, lakin kabristan
ibadethane değildir, Sünnet olan kabir ziyareti ifa edilip
çıkılır, evinde de okusan gider).
Dikkat edelim, birincisi yani yardım dilemek küfür, hörmetine diye tevessül bidattir, kerih görülmüştür, ruhuna bağışlamak için kabristanda Kur’an okumak da yine bidattir.
Bütün bunların dereceleri farklı tabi.
Bir başka misal, mesela Nazar boncuğu.. Ondan hıfz
beklemek doğrudan şirk nev’inden bir küfürdür. Ama, bu
vesiledir, muhafaza eden Allah Teala diye itikad etse ve söylese, bu da haramdır, zira böyle bir rukye ve korunma çeşidi
yoktur kaynaklarda, aksine yasaklanmıştır her tür uğur ve
nazarlık muska vs.. Bu ikisine de inanmaksızın, sırf bir takı
ve süs diye takılsa o dahi haramdır, zira şirke küfre benzeşeceği için.. Elbette üç şekilde de bidat sapıklık, ama biri
küfür diğerleri haram ve belki kerih derecede bidatlerdir..
Bizim bir çok bidate bakışımızda bu farklar da gözetilir.
Anlamadan, dinlemeden su-i zan ile hüküm vermek sadece
hayırlı ilimden nasiplenememe ve bazı kardeşlerimizle aramızda sadece gereksiz tefrika ve fitne sebebi olacaktır. Oysa
biz, Ehli Sünnet olup da bazı bidatlere sahip olan herkesi
bidatçi diye tesmiye etmediğimiz gibi; Bidat ehlini de, kıble
ehli kardeşlerimiz ve diğerleri yani zındıklar diye de tefrık
etmekte ve toptancı bir tasnife gitmemekteyiz. Dost düşman herkes böyle bilmelidir.
Ayrıca, bir kısım Mealci Modernist taife, Batıni Sufiyye
ve Rafızi Şia taifelerinin vs her birinin fırkasına münhasır
küfürlerinden başka,
Gulat Mürcie olmak, yani Tağutlar ile işbirliği yapıp Mücahidler karşısında ihanet içerisinde olmak gibi umumi bir
küfür ise günümüzde en yaygın sapmadır. O bahiste ayrıca
yazmak gerek.
ŞEYH RUHLARINDAN BAHSEDİLDİĞİNDE, ONLARIN
BUNDAN HABERDAR OLDUKLARINA VEYA ADLARININ ANILDIĞI YERE GELDİKLERİNE İNANMAK KAFİRLİKTİR diyor büyük Hanefi-Maturudi Alimleri İmam
Birgivi ve Dersi Amm Kadızade İslambuli (Şerhu Birgivi Li
Kadızade)
ŞEYHİ OLMAYANIN ŞEYHİ ŞEYTANDIR DİYENİN KAFİR OLACAĞI’nı söylüyor büyük Hanefi-Maturudi alimi
31
35
LA GALIBE ILLALLAH
Seyyid Ebul Beka El-Kefevi. Tuhfetü’ş-Şahan adlı eser, Halebi Sağiyr’in derkenarı olarak tab edilmiş nüshasında. Velev
ki Şeriat ehli biri de dese bu kelamı, veya Şeriat’a uygun bir
tarikat şeyhi için bile dese, her halukârda küfürdür diyor
kestirip atıyor Kefevî.
Kadızade Şerhli Birgivi Vasiyetnamesi. Halife Sultan 3.
Selim emriyle 1803 Üsküdar Matbaa-i Amire baskısı. İslam
tarihinde matbaa ile basımı yapılan ilk İslami eserimiz budur. Ayrıca, ilk defa avam da akidesini fıkhını iyice bellesin,
şia ve sufiyye ve sair bidatçi hurafe ehlinin halk üzerindeki
etkisini kırsın diye, Halife Sultan Süleyman ve 2. Selim devrinde ve Türkçe olarak yazılan eser işte bu Vasiyetname-i
Birgivi’dir!
Halebi’nin Sağiyr’i ve Kefevi’nin Tuhfetü’ş-Şahan’ı birlikte tab edilmiş hali. Halife Sultan 2. AbdulHamid devri..
Derkenar uygulaması. Yani iki kitap bir arada, yan yana..
Defaatle tab edilen Halebi Sağiyr Babadağı Tercemesi, umumiyetle ya Kefevi’nin Tuhfesi ile tab edilmiş ya da Kadızade
İslambuli’nin Amentü Şerhi ile birlikte tab edilmiş.. Hepsi
de aynı taifeden olan ulemamız..
32
36
Rebiu’l-evvel/Cemaziyelevvel
DENEME
SALIHA
VARLI
İZZETİN KÖLELİĞİNDEN
ZİLLETİN EFENDİLİĞİNE
BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM
Allah-u Teâlâ’ya mahsustur; O’na hamd eder, O’ndan yarlığanmak diler ve O’na tevbe ederiz. Nefislerimizin şerlerinden ve amellerimizin günahlarından Allah-u Teâlâ’ya
sığınırız. Allah-u Teâlâ’nın doğru yola ilettiğini saptıracak,
saptırdığını da doğru yola iletecek yoktur. Allah’tan başka
ilah olmadığına ve Muhammed sallallahu aleyhi ve sellem‘in O’nun kulu ve elçisi olduğuna şehadet ederim.
Her şey ademoğlunun garip gelen ve garip gidecek bir
dinle, Allah nezdinde bir sivrisineğin kanadı kadar dahi
kıymeti olmayan dünyadan rahatlık beklemeye başlamasıyla oldu ve “ne olduysa hep bize, azar azar oldu.”
Tüm zamanlar boyunca ağır imtihanlar verdik. Yaratıldık...
Adem’ken, cennetten kovulduk; Asiye iken Firavun’un saraylarında Allah’a el açıp yalvarmakla imtihan olduk. Kimi
zaman Rahman’ı inkar eden kavimden kaçan Ashab-ı Kehf
olduk, kimi zaman derin bir teslimiyetle sükût eden Meryem. “Rabb’im Allah’tır” dediği için ateşlere atılan Habbab
da bizdik, kızgın çöl kumları üzerine yatırılıp ağır taşlar
altında “Ehad” diyen Bilâl de...
Yine de boyun eğenlerden, İslam’ın namusunu kendi
namusundan beri tutanlardan ve bir kez olsun ‘ah’ diyenlerden olmadık. İzzet ve şeref yalnız O’nundu, biz de şerefi
O’nun dinine köle olmaktan başka yerde aramadık. Tüm
dünyayı karşımıza aldık da, Rabb’in İslam’ı kuşanan gönüllere bahşettiği izzetin bir miskal azına razı olmadık. Elbet
Rezzak olan bunların hiçbirini karşılıksız bırakmadı. Ecrin
büyüğünü ahirete saklamak üzere, bu dünyada verilecek en
büyük nimetle rızıklandırdı; imânımıza imân katalım diye
sadrımızı sekînetle kuşattı.
Biz bu güvenle hep daha büyük işler için kendimizde güç
bulduk, azlarımız nice çoklara hep galebe çaldı. Sonra zamanlar değişti, imkanlar gelişti, zor denilen her şey bir çır-
pıda halledilecek kadar kolay hâle geldi; lakin tüm bunlar
olurken bizi biz yapan imânımız da törpülendi. O kadar ki;
modern çağın Lât ve Uzza’ları kan damarlarımızda dolaşırken, bunun farkına varamaz hâle geldik.
Geçmişin imtihanları, muvaffakiyet ve zaferleri nazarlarda
dev hâline gelince, aşağıların aşağıları bu zaafiyeti fark eder
etmez, onları dize getirmek için kullandığımız kılıçlarımıza
göz dikti. Asırlar boyunca cenk meydanlarında ümmet-i
Muhammed’in namusunu korumak yormuş olacak ki,
modern dünyanın rahatlığında dinleneceklerini umanlar,
bu gevşeklikleri ile, küffarın isteğinde muvaffak olmasına
yardım etti.
Riyakârlar ordusu kılıcımızı elimizden direkt alamayacağının idrakindeydi; demokrasi, lâiklik, hukuk, eşitlik, özgürlük gibi safsataların üzerini afilli imkanlarla(!) süsleyince,
Müslümanlar ellerindeki kılıcı bir kenara kendileri bıraktı.
Zamanla katmerleşen rehavet insanımızı, batının bahşettiği
rahatlıkla(!) övünme ve en sonunda da geçmişte izzetimizin
nişanesi olan kılıçlarımıza sövme noktasına getirdi. Halbuki övündükleri o rahatlık İslamî ambalajlarla kaplanmış
‘zillet’in ta kendisi. İslam irtica, müslüman mürteci, cihad
terör, mücahid terörist olurken; tek harfi bile düğme ilikleten muhkem değerlerimizin içindeki mânaların boşaltılmasında batılılardan daha çok gayret sarf edenler ise m(z)
illetin efendisi oldu. Ve bunların hepsi de kudsiyetimizin
ismi kullanılarak yapıldı.
İçler acısıdır ki; kendi düzeneğinde çivisi çoktan çıkmış,
çarkı gıcırdayan bu sistemin hadimliğini -kulluk noktasındaki rahatlıklarını gerekçe göstererek- yüzünü kıbleye
çevirenler yaptı. Israrla anlamak istemedikleri -belki de işlerine gelmedikleri- ise Allah’ın dünyasında Allah’ın istediği
gibi yaşayabilme imkanı, rahatlık değil haktır ve şeytanın
yeryüzü varislerinin peygamberlere dahi ikram etmediği bu
33
37
LA GALIBE ILLALLAH
hak oturduğu yerden birilerine de sunulmayacaktır. Aynı
Mehmet Âkif ’in (Allah ona rahmet etsin) dediği gibi, o
hakkı söke söke sen alacaksın:
“Hakk-ı hayatın daha çiğnenmeden,
Kan dökerek almalısın merd isen!”
Aslında olay çok başka; rahatlık filan da değil: İnandıkları
gibi yaşamayanların, yaşadıkları gibi inanmalarıdır. Bu yüzden Allah’a kul olmanın şerefini, kula kulluğa değişmenin
bu zamandaki ismini rahatlık koydular. Yoksa put, yine aynı
put. Bilinsin ki, sabr-ı sükûtun haddi hakkımıza yan gözle
bakıldığı âna kadardır, o andan sonrasının hakkı cihaddır.
Bir asırdan fazladır ehl-i salibe peşkeş çekilen izzetimizi yeniden kazanmanın kılıçtan başka çaresi de yoktur; olsaydı,
dininde hiçbir şeyi eksik bırakmayan Allah-u Zü’l-Celâl o
çareyi de söylerdi. Zira O’nun vaad ettiği cennet bugün kuşanmaktan korktukları, dilleriyle ismini anmaktan imtina
ettikleri, yetmiyormuş gibi bir de üstüne barbar işi gördükleri kılıçların gölgesi altındadır. Neyin gölgesine talip
olduğumuzu nefslere tekrar hatırlatmak elzemdir. Övmeyi
marifet bildikleri mazinin adamlarını(Allah hepsinden
ebeden razı olsun) atîye taşıyan şuur; izzet yolunun paspası
olmayı, zillet kuyusunun efendisi olmaya asla değişmemeleridir; bu yolda değil rahatlık, sonsuz bir dünya için sonlu
bir dünyadan gözlerini kırpmadan vazgeçmeleridir. Ölümü, zilletten hayırlı görüp, onu, yaşamayı sevmekten daha
çok sevmeleridir. Hülâsa-i kelâm; üslüman için bu dünya
hiçbir zaman rahat yeri olmadı, olmayacak. Hakkı olanı ise
savaşmadan almadı, alamadı, alamayacak. Artık rahatlık
hikâyelerini bırakıp, ziyadesiyle uzun süren bu gafletten sıyrılmanın, özümüze dönmenin, üzerimizdeki zillet çamurlarını temizleyip kılıçları kuşanmanın vakti çoktan gelmiştir.
Şu aşamada kımıldamaya niyet etmek bile kâfidir: Şüphesiz
Allah Azze ve Celle dinine yardım edenlerden, yardımını
esirgemeyecektir.
Ey sıradan bir balçıktan yaratıldığı hâlde, Allah’ın bütün
varlıkları emrine verdiği yeryüzü halifesi, rahatı yanlış
yerde arıyorsun, bu dünyadaki rahatından vazgeç ki, asıl
dünyadaki rahatlığından emin olasın. Düşün ki Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem, Ömer’e değil sana sordu:
“İstemez misin, dünya onların, ahiret bizim olsun?” De ki:
“İsterim Ya Rasulallah!”
Saliha VARLI
Eczacılık Öğrencisi
16.10.2016
34
38
Rebiu’l-evvel/Cemaziyelevvel
AKAID
Ali el-ISLAM
LA İLAHE İLLALLAH’IN
MA’NASI
BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM
''La ilahe illallah'' sözü; iman, itaat, tevekkül ve sabırla
heva ve dünya ilahlarını inkar edip reddetmektir. ''La ilahe
illallah'' demek; kul ile ALLAH arasında ezelden ebediyete
kadar uzanacak olan bir yolun şeriatını kabul etmektir.
''La ilahe illallah'' ahdi üzere Müslüman olmak, ALLAH'ın Rabbimiz olarak kıyamet gününe kadar hakkıdır.
Bu, bizim ALLAH'a verdiğimiz bir sözdür. Biz onunla tüm
batılları ve şirkleri reddederek, ALLAH'ın hidayetine kavuşuruz. İnsan, bu sözle ALLAH'ın dininin yer yüzündeki
şahitliğini üstlenir ve yeryüzünde insanlık için çıkarılmış
olan en hayırlı ümmetten olur. O kelimeyi söyleyen ve onu
söylemenin ne anlama geldiğini bilen bir insan, Mü'min
ve Müslüman olur ve bu sözle Müslümanların hakkı olan
onun da hakkı, onların lehine olan onunda lehine ve onların aleyhinde olan onun da aleyhine olur. ''Eğer -onlar- tevbe ederler, namazı ikame ederler ve zekatı verirlerse dinde
kardeşlerinizdir...'' (Tevbe: 11)
''Kelime-i Şehadet''in anlamını kavrayamamış hiçbir
hareket ve eylem, ALLAH'ın rızasına uygun değildir ve
onun oluşumunda da katkıda bulunamaz. Dolayısıyla böyle
hareketler, İslam'ı ve de ''iman''ı asla Kur'an'daki gerçek
hüviyetiyle idrak edip tanımlayamazlar. Öyleyse imanın
ne manaya geldiğini bilmenin tek ve doğru yolu, ''kelime-i
şehadet''in ne manaya geldiğini anlatmaktan ve hikmetlerini kavramaktan geçer. Bu bakımdan ''İman''; hem ''İslam''ın
doğruluğu, hem de tevhid ahlakı ve edebi için açık bir
şahidliktir.
ALLAH Azze ve Celle kendisine iman edenler için şöyle
der: ''Hayır, Rabbine andolsun ki, onlar aralarında çıkan bir
anlaşmazlıkta seni hakem kılmadıkça ve sonra da verdiğin
hükümde nefislerinde hiçbir sıkıntı duymadan kabul etmedikçe iman etmiş olmazlar.'' (Nisa: 65)
''La ilahe illallah'', kıyamet günü bir kurtuluş belgesi
ve cennetin anahtarıdır. Kim, ''La ilahe illallah'' dedikten
sonra, ALLAH'ın emrettiklerini yapmaz ve nehyettiklerinden kaçınmazsa, yeniden şirke veya küfre girmemesi için
bir engel kalmaz. Çünkü tevhid kelimesi; insanı şirkten,
küfürden ve bunun götüreceği yer olan ebedi cehennem
azabından kurtarır. Hatta bu kelimeyi söylediği halde gaflet
içinde olan o kadar insan vardır ki; bu insanların çoğu
ihlastan mahrum olmaları sebebiyle, birçok bid'at ve fitnelerin içine düşmüşlerdir. Bunun da sebebi; şehadetlerinin,
ihlas ve itaatle beslenmemesidir. Bu tıpkı bir fidanı dikip
ona su vermeyip gerekli bakımı ve özeni göstermeyen bir
kimsenin diktiği fidanın kurumasına benzer.
Kelime-i Şehadet; ibadet, ihlas, namaz, oruç, cihad, hac,
haya, iyiliği emretmek, kötülükten alıkoymak, ALLAH'a
davet etmek ve ALLAH yolunda infak etmek gibi ameller ile yeşerir ve güçlenir. ''La ilahe illallah''ı söyledikten
sonra onu yalnız bırakanı da, ''La ilahe illallah'' sözü yalnız
bırakır. Yeryüzünde bir milyardan fazla insanın ''La ilahe
illallah'' demesine rağmen, Müslümanlar arasında bu kadar
yaygın olan bid'at, hurafe ve şirkin sebebi; bu kelimenin
sadece dille söylenişi, kalplerin, onun hidayete vesile olan
ilim ve fıkhından mahrum olması veya bu kalplerde hâlâ
cahiliyyenin şirkleri ve dalaletlerinin bulunmasıdır.
Bugün Müslümanların en önemli meselesi; ''tevhid''
meselesidir. Müslümanlar olarak tevhidi hayatımızda gerçekleştirdiğimiz zaman, bütün tağutlar yıkılacak, küfrün ve
şirkin insanlar üzerindeki zorbalığı kalkacaktır.
İnsanları ALLAH'a davet etmenin esası Tevhid'dir. Çünkü ameller tevhid olmadan ıslah olmaz. Şirkle beraber de
ne ibadetler halis olmuş olur, ne de ameller ALLAH katında
kabul edilen amellerden olur.
Bugün modernizmin etkisinde kalıp Hıristiyanlar ve
Yahudilere benzeyen, kalabalıkların korkusundan Tevhid'e
çağrıyı terk edip insanları tevhidsiz ve imansız bir eşitliğe,
kardeşliğe, dostluğa ve hoşgörüye çağıranlar, ALLAH'ın
peygamberlerinin sünneti üzere ALLAH'a davete sırt
çevirenlerdir. Çünkü bu yolda incinmeyi ve ALLAH'ın
dininin düşmanı sistemler tarafından kınanmayı nefislerine
yedirememektedirler. İslam davetinin başı ''La ilahe illallah
Muhammedun Rasulullah'' şehadetleridir. Rasul'e (sallallahu aleyhi ve sellem) itaati ve sevgiyi içermeyen bir inanç
''tevhid'' adıyla anılmayı hak etmez.
35
39
LA GALIBE ILLALLAH
KADIN
TUĞBA
MEFHUMU
CEYLAN
KADIN
OLMAK
BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM
Kadın bir köle midir? Kadın insanlığa yük müdür? Yegane
amacı hizmetçilik midir? Pis midir kadın? Şeytan mıdır?
Ruhsuz mudur ? Diri diri toprağa gömülmeyi hak eden et
parçası mıdır? Kötülüğün sembolü müdür? Alınıp satılan,
kullanılıp atılan toplum malı mıdır? Obje midir kadın?
Reklamlarda bile çıplak kullanılan ticaret amacından başka
birşey değil midir?
Ne yazık ki, tarihi süreç boyunca bunun gibi birçok soru
sorulabilmiştir. Bu soruları kökünden kazıyan ve kadına
hak ettiği değeri veren din ise, ancak İslam olmuştur.
Peki İslam'ın izzeti ile gerçek kimliğine kavuşan kadın
kimdir?
Kadının hangi çiçek türü olduğu bi kenarda dursun. Kadın!
Allah'ın adının yüceltildiği evlerin mimarileri, ailenin
önemli bir ferdi, aile kuracak olan neslin ahlakını güzelleştiren kişi... Salih evlatlar yetiştiren ve onlara asıl İslami
terbiyeyi veren, çocuklarına karşı ''ayağının altına cennet
serilen şefkatli bir anne'', kocasına karşı ''İmanının yarısı
saliha bir eş'', anne babasına karşı ''cennetin kapılarını aralayan itaatkar bir kız''… Kadın; her daim şuurlu, şahsiyetli,
davasında sadık, üzerinde taşıdığı ayetin bilincinde bir
mü'minedir.“Dünya nimetlerle doludur. Dünya nimetlerinin en iyisi de saliha bir kadındır.” (1)
Kadın büyük bir mücadelenin içerisindedir. Zaten; “Bu
dünya hayatı, bir eğlence ve oyundan başka bir şey değildir. Âhiret yurdu ise elbette ebedî hayat odur; keşke bunu
bilselerdi.” (2)
36
40
Gelinen noktada, kadınlarımız ifsad ediliyor. Materyalist zihinler, eşyanın kölesi olmuş kadınlar, ahiretleri için
birşeyler yapmaya vakit bulamıyorlar. Oysa ki, Allah'a kul
olmaktı görevimiz. Allah'ın rızasını kazanmaktı gayemiz.
Dünya sevgisi ve dünyanin içinde barındırdığı, dünya
düşkünü bir kadının istediği herşey; eğlence, eşya, para,
zengin bir eş, rahat bir yaşam, güç vs. geçicydi. Ama nefse
hoş geldi. Hz. Ali radiyallahu anh'a ; “Dünya nedir?'' diye
sormuşlar. O da ''Seni Mevlâ'dan alıkoyan her şey” cevâbını
vermiştir. Demek ki vakit, her sey akıllandıkca gerileyen
beyinleri eğitme vakti.
Ve Kadın olmak…
“Kadın olmak Hacer olmaktı.. Issız çöllerde bir çift nemli
göz olup, ilmik ilmik boğazında düğümlenen kelimeleri
bir türlü telaffuz edememekti... Kadın olmak; Asiye olmak,
Musalara kucak açmaktı. Sonra bağrından kopup nura
çağıran yiğidine en evvel inanmaktı. Velev ki; Firavunlar’ın
zulmü, yeryüzünü kaplasa da...Kadın olmak; gönül tezgahında nakış nakış erdemi dokumak... Kemal minberinde
Meryemce hayayı okumak... Meryem'in iffetini yüreğinde
taşımak... İman ve irfan ikliminin en hoş esintileriyle ruhları okşamaktı. Ve dahi kadın olmak, Meryem olmaktı! Kadın
olmak Hatice olmaktı ve vefa tezgahında teslimiyet dokumaktı. Ve giderken ardında, yokluğunda hüznü yaşayan
buğulu gözler, müteessir yürekler bırakmaktı. Kadın olmak
Aişe’ce ilme vurulmak, Fatıma’ca yiğitler doğurmak, Zeynep’çe hüzne boğulmaktı.
Kadın olmak; yağmur yüklü bir bulut olup göz pınarından
süzülen her damla yaşla körelmiş yüreklere Rahman'ın
rahmetini muştulamaktı...” (3)
Bu hanımları özel yapan neydi peki?
“Sağlam inançlı kalpleri vardı, güçlü maneviyata sahiptiler,
imanları kuvvetliydi, imanları sağlamdı, Allah Azze ve Celle’ye olan imanları yakîn seviyesine ulaşmıştı. Yakîn öyle bir
inanç seviyesidir ki; hiçbir şey kalbe şüphe sokamaz. Yani
kalp imanı öyle özümser ki; o seviyede artık kalp sarsılmaz.
Bu öyle bir imandır ki; inandığı varlığa iman etmesi, gerçekte gördüğü ve duyduğu şeye iman etmesi gibidir. Sanki
görüyormuşcasına, görmediğiniz varlığa iman etmektir
yakîn mertebesi.” (4)
KAYNAKÇA
1) Müslim; Rada' 64; Nikah, 15; İbn Mace, Nikah, 5
(3) Ankebût Sûresi / 64.Ayet
(3) Kadınlar aleminin sultanları – Gülşen Gazel
(4) Öncü hanımların özellikleri – Şeyh Enver el-Evlaki
Rebiu’l-evvel/Cemaziyelevvel
IKTIBAS
IMAM ZEHEBI
rahimehullah
(YILBAŞI KUTLAMALARI ÖZELİNDE)
HRİSTİYANLARA BENZEMEYE
REDDİYE
BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM
Hamd, bizi İslam’la şereflendiren, bizi [Hakkı] görmezken
gördüren, dalâlette iken hidayete erdiren ve bizi hanif Millete(dine) uymaya muvaffak eden Allah’adır
Salat ve selam, alemler Rahmet, muttakilere imam, günahkarlara şefaatçi, yahudi, nasrani ve sabiilere benzemeye
karşı bizi uyaran, basiret ve en açık bir beyanla bizi Allah’a
davet eden Muhammed’e (sallallahu aleyhi ve sellem)
O’nun âli ve Ashabının üzerine olsun.
Selef-i Salihin’in sahip olduğu akidenin, sımsıkı sarıldıkları
sırat-ı mustakimin, bid’atlerle amel edenlerin ve cehennem
ehlinin alametlerinden kaçınmalarına dair ilmin neredeyse yok olduğu –günümüzde- ve sonradan gelen cahil
halkın çoğunluğunun, sapık cahillerden her günahkar[lar]
la muvafık hareket etmeleri, gerçekten üzüntü verici bir
durumdur. Ancak yüce ve büyük olan Allah’ın yardımına
sığınılabilir. Allah’ın ve Rasulü’nün (sallallahu aleyhi ve sellem) bizi kendisine karşı tehdit ederek uyardığı şey, bugün
meydana gelmiştir.
Rasulullah (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurdu:
"Siz , sizden öncekilerin yoluna, oktaki tüylerin birbirine
uyduğu gibi uyacaksınız Hatta onlar kelerin deliğine bile
girseler, siz de oraya gireceksiniz. Denildi ki; ey Allah’ın
Rasulü(sallallahu aleyhi ve selem)! Onlar Yahudi ve Nasara
mı? Dedi ki; ya kim?" [1]
Allah’ın Rasulü (sallallahu aleyhi ve sellem) yine şöyle
demiştir:
"Kim bir kavme benzerse, o artık onlardandır ." [2]
Yine Allah’ın Rasulü (sallallahu aleyhi ve selem) şöyle
demiştir:
"Yahudiler kendilerine gazab edilmişler, Nasara ise dalalettedirler. ” [3]
Allah Azze ve Celle, bir gün ve gecede kendisinden on
yedi kez sırat-ı müstakime, seni hidayete erdirmesi için
dua etmeni farz kıldı. O yol ki, Allah’ın kendilerine nimet
verdiklerinin yolu olup gazaba uğramışların ve sapmışların
yolu değildir. Buna rağmen nasıl olur da sıfatları bu olan ve
cehennem odunu olan bir kavme benzeyebilirsiniz ?
Sana; haydi kendini bir soytarıya benzet denilse, bundan
nefret eder ve gazaba gelirsin. Halbuki sen, farkında olarak
veya olmayarak Sünnet olamayan bir amelle haça tapanlara;
bayramda yaptıklarınla benzemeye uğraşıyor ve çocuklarına bu münasebetle elbiseler giydirerek onları sevindirmeye
çalışıyorsun.
Allah’ın Rasulü de (sallallahu aleyhi ve sellem) şöyle buyurmuştur:
"Her kavmin bir bayramı vardır, bizim de bayramımız
(Cuma) bugündür. " [4]
Allah’ın Rasulü’nün (sallallahu aleyhi ve sellem) bu sözünden, her kavmin bir bayramının olduğu ve her kavmin
kendi bayramını yerine getirmesi gerektiği anlaşılıyor.
“…Sizden her biriniz için bir şeriat ve yol koyduk…” (Maide: 48)
Eğer Yahudi ve Nasranilere özgü bir bayram varsa, Müslüman bu bayramların hiçbirinde onlara katılamaz. Tıpkı
onların şeriatlarında ve kıblelerinde onlara uymadığı gibi.
Hz. Ömer(r.a) kitap ehlinin bayramlarını izhar etmemelerini, şartlarında (eş-Şurut el-Ömeriyye) onlardan istemişti.
Müslümanlar bunda ittifak etmişlerdir.
37
41
LA GALIBE ILLALLAH
Allah’ın Rasulü (sallallahu aleyhi ve sellem):
“Kim bir kavme benzer ise, o artık onlardandır.” [7]
“Kim bir kavme benzerse o [kimse] onlardandır” buyurmuştur. [5]
Ey Müslüman! Sen yarın hangi yüzle Nebin (sallallahu aleyhi ve sellem) ile karşı karşıya geleceksin? Halbuki sen bunu
yapmakla O’nun (sallallahu aleyhi ve sellem) Sünneti’ne
aykırı davrandın ve din düşmanı sapık kafirlerin işlediği fili
işledin. Eğer birisi; biz bunu küçük çocukların eğlenmesi ve
kadınlar için yapıyoruz derse, ona şunu söyleriz:
Eğer birisi; biz bununla onlara benzemeyi kastetmiyoruz
derse, ona şöyle denir:
Onlara bayramlarında ve festivallerinde uygun davranmanın zaten kendisi haramdır. Bunun delili de, Allah’ın
Rasulü’nün (sallallahu aleyhi ve sellem) “Güneşin doğması
ve batması esnasında namazı yasaklamasıdır.” Bunun da nedenini açıklarken şöyle der (sallallahu aleyhi ve sellem):
Hasan- ı Basri (rh.a) derdi ki:
“Çünkü güneş şeytanın boynuzları arasında doğar. İşte o
zaman kafirler ona secde ederler. ” [6]
“Eğer bir erkek, karısının hevasının istediği gibi sabahlarsa,
Allah onu yüzükoyun cehennem ateşine koyar.”
[Elbette ki ] namaz kılan kimse , hiçbir zaman bunu kastetmez. Eğer bunu kastederse kafir olur. Fakat soyut anlamda,
onlara uygun hareket edip onlara katılmanın bizzat kendisi
haramdır.
Zira Allah Azze ve Celle Kitabında şöyle der:
Onlara benzemenin fesadlarından diğer bazısına burada
değinmek gerekirse, bu bayramlarda ve münasebetlerde
kendilerine çeşitli elbiseler alınan, eğlendirilen, yemekler
ve pastalar yedirilen Müslüman çocuklar, küfür olan bu
bayramların sevgisiyle yetişirler.
Bunun anlamı; onlara öğretin, onları eğitin ve onlara
ma’rufu emredin ve münkerden alıkoyun ki, yakıtı insanlar
ve taşlar olan cehennemden korunasınız! Denildi ki; cehennemin taşları, kibrit taşlarıdır. (Allah en doğrusunu bilir.)
Ey Müslüman! Eğer sen aileni ve çocuklarını bundan
alıkoymaz, bunun Hristiyanların dinine ait olduğunu ve bu
bayramlarda onlara katılmanın ve onlara benzemenin helal
(caiz) olmadığını söylemezsen bu, senin çocuklarını kötü
bir terbiyeyle terbiye ettiğini gösterir.
Müslüman, eğer Allah’a ve ahiret gününe iman ediyorsa;
kendisini, kadınlarını, kızlarını ve çocuklarını onların
bayramlarına katılmaktan uzak tutması gerekir. Sakın bazı
inatçıların dediği gibi, “onların yaptıklarından bize ne”
demeyelim. “
Fudayl İbn İyad (rh.a) şöyle derdi:
“Ey kardeşim! Hüda yollarını seç, velev ki bu yolda gidenler
az olsa bile. Aşağılık yollardan uzak dur, velev ki bu yolda
helak olanlar çok olsa bile.
Alimler demişlerdir ki; onlar İslam beldelerinde bayramlarını gizli yapmak zorunda iken, onların bayramlarını izhar
etmek onlara muvalat’tandır (onları dost edinmektendir).
Eğer bu bayramları Müslümanlar onlarla beraber yaparlarsa onların bayramlarını izhar etmelerinde onlara yardım
etmiş olurlar. Bu, İslam dinine göre münker ve bid’at olan
bir davranıştır. Bunu ancak, dini ve imanı çok az olan biri
yapar. Böyle bir kimse, Allah’ın Rasulü’nün (sallallahu aleyhi ve sellem) şu sözünün hükmüne dahil olur:
38
42
“İnsanların en kötüsü kadınlarını ve çocuklarını Allah’ın
gazabını çeken şeyle razı etmeye çalışan kimsedir. ” [8]
“Ey iman edenler! Nefislerinizi ve ehlinizi cehennem ateşinden koruyunuz...” (Tahrim:6)
Abdullah İbn Amr (ra) diyor ki:
“Kim onların nevruzunu ve mihricanlarını(festivallerini)
kutlar ve onlara benzediği halde tevbe etmeden ölürse,
kıyamet günü onlarla beraber haşrolunur.” [9]
Bu haberi Avf, el-Muğire’den, o da Abdullah’tan rivayet
eder. Onun bu sözü, bunu yapmanın kebairden olduğuna
delalet eder. Bunun azını yapmak, zamanla insanı çoğunu
yapmaya sürükler. Müslümanın yapması gereken, bu kapıyı
kökten kapatması, karısını ve çocuklarını böyle bir şeyi
yapmaktan nefret ettirerek uzaklaştırması gerekir. Çünkü
“hayr” adettir. Bid’atlerden kaçınmak ise ibadettir. Sakın
cahilin biri kalkıp da; “ben bununla çocuklarımı sevindiriyorum ” demesin!
Ey Müslüman! Sen er-Rahman olan Allah’ı gazaba getiren
ve şeytanı razı edip küfür ve tuğyanın alametleri olan şeyle
mi çocuklarını sevindirip eğlendireceksin? Eğer böyleysen, sen ne kötü bir terbiyecisin. Fakat ne yazık ki, sen öyle
yetişmişsin!
Ey kardeşim! Eğer sen hevana muhalefet edebilirsen, bil
ki sen çok güçlüsün. Eğer hevana uyarak hareket edersen,
sen gerçekten çok sapıtmışsındır. Bu durumda, senden
başka kınanmaya daha layık kim olabilir ki? Hasta olmana
rağmen ilacını içmemene şaşılır. Cennetin, senin gitmek
istemen gereken yer olmasına rağmen; senin onlara uyman,
Rebiu’l-evvel/Cemaziyelevvel
papazların ve ruhbanların uydurup şeriat edindikleri dinin
gereğini yapman, ne kadar büyük bir rezalettir.
DİPNOTLAR:
Rasullullah (sallallahu aleyhi ve sellem) dedi ki:
[1] Buhari, Fethu’l-bari: c.13/300 Ebu Hureyre’den,
Müslim,Sahih c.4/2054 Ebu Said el-Hudri’den
“Sizden kim yaşarsa, çok ihtilaflar görecektir, siz siz olun,
benim sünnetime ve benden sonra raşid halifelerimin
sünnetine uyunuz. İşlerin sonradan uydurulmuş olanından
sakınınız. Çünkü her bid’at dalalettir.” [10]
Hakeza, Milad gecesi ateşler yakmak, mum satın almak,
yeme ve içmede eli bol davranmak, tatlılar ve kadayıflar
yapmak, mutluluk izhar etmek, güldürücü şeyler yapmak
ve Nasraniliği övücü şiirler okuyanlara bağışlarda bulunmak da Nasranilerin dini şiarını izhar etmeye dahildir.
Allah’ım! Kalplerimizi Rasulü’nün (sallallahu aleyhi ve
sellem) temiz Sünnetiyle ihya et. Bizi muvaffak kılmak için
yardımını gönder. Bir an da olsa, bizi nefislerine güvenenlerden kılma. Bizi sırat-ı müstakime ilet ve bizi çirkin amellerin ve bid’atlerin açık ve gizli olanından uzak tut.(Amin!)
Salat ve selam Nebimiz Muhammed’in (sallallahu aleyhi ve
sellem) ve O’nun Ali ve Ashabının üzerine olsun! [11]
[2] Ahmet ibn Hanbel, Müsned: c.5/114, 115
[3] et-Tirmizi, es-Sunen: 2956, Ahmet ibn Hanbel,
Müsned: c.4/378,İbn Hibban, Sahih: 1715 , 2279
[4] Buhari, Sahih; Fethu’l- Bari:c.2/366 , Müslim ,
Sahih: 892 , en-Nesai, es–Sünen: c.3/195, Hz.Aişe’den
(radiyallahu anha)
[5] Buhari, Sahih; Fethu’l- Bari: c.2/49 , en-Nesai, es –
Sünen:c.1/276, Ebu Hureyre’den (r.a), Malik, Muvatta:
c.1/221
[6] Müslim, Sahih: 832, Ebu Davud, es –Sünen: 1277 ,
en-Nesai, es –Sünen: c.1/279
[7] Ahmet ibn Hanbel,Müsned: c.5/114, 115 İbn
Ömer’den hasen bir senedle. El –Iraki, el Muğni An
Hamli’l – Esfar’da bu hadisin sahih olduğunu söylemiştir 2956, Ahmet ibn Hanbel, Müsned: c.4/378
[8] İşte böylece onlar Allah’ın gazaba getiren şeye
uydular ve O’nun rıdvanından(rızasından) hoşlanmadılar. O da onların amellerini boşa çıkardı. (Muhammed: 28)
[9] el-Beyhaki, es- Sunen el-Kubra: c.9/23 , İbn Teymiyye , İktidau’s-Sırat’ta senedinin sahih olduğunu
söyler
[10] İbn Mace, es-Sunen: 43, el– Hakim, el- Müstedrek: c.1/96, Ahmet ibn Hanbel, Müsned: c.4/126, İbn
Hibban, Sahih: 102, el-İrbad İbn Sariye’den hasen bir
senedle.
[11] İmam Zehebî, “el-Teşebbuhu’l-Hasis bi Ehl-i’l-Hamis” adlı risalesinden ihtisar edilmiştir. (Bkz: Hıristiyanlara Benzemeye Reddiye, Çev: Mehmet Emin Akın,
Medarik Yayınları, Ankara, 2010)
39
43
LA GALIBE ILLALLAH
TARIH
MUHAMMED
ŞAKIR
BENLİK ŞUURUMUZU
NASIL KAYBETTİRDİLER
BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM
Günler ve yıllar geçti. 2 Zilkade 1299 (15 Eylül 1882),
İngiliz işgalcilerin ilerleme günü olarak tarihe geçti. Ancak
onlar yerleşir yerleşmez, Fransız oryantalistlerinin yaydığı
fikirlerin, okul öğrencilerinin çoğunun nezdinde “anaakım fikir” olarak yerleştiğini ve kabul bulduğunu gördüler.
Böylece onlar, Fransızlardan geri kalan ne varsa yok etmeye
koyuldular.
ve içeriğe sahip olsa da, akılları ve zihinleri daha önceden
boşaltılmış olan zihinlerin nezdinde gerçekten bir şeylere
sahip oldukları izlenimini yaratmaya yetiyordu. Gerçeklikte
ise; onların elde ettikleri ölmekte olanı biraz daha hayatta
tutacak, yaşamasına da ölmesine de izin vermeyecek seviyede az verilen yemek nispetindeydi, daha fazlası değil...1
Mısır’da İngiliz işgali stabilite kazandıktan sonra, İngiliz oryantalistler bu işe soyunmaya başladılar ve zararlı Dunlop’u
bu göreve atadılar. İngiliz oryantalizmi, Fransız oryantalizmine oranla; Mısır kültüründe çok daha büyük çatlaklara
ve kötü sonuçlara neden oldu. Dunlop, Mısır öğrencileri
için “tasfiye”nin temellerini attı ki; bu onların kanlarında
akan İslam ve Araplığın tasfiyesiydi. Bunu, o tasfiye edilmiş
zihinleri dolduracak başka bir geçmiş bilgisinin doldurulması izledi. Gizemlerle dolu çok eski bir geçmiş... Bu,
kendisine ait çok az şey bilinen gizemli tarih, parlak ve muzaffer geçmişi gölgeledi ve zihinlerdeki yapıları imhaya uğrattı. Bu, okul öğrencilerini dumura uğrattı. Nitekim onlar
babalarının kitaplarını dolduran İslami ve Arap kültürünün
canlılığı ile görünüşte ne kadar azimli olsa da parlak bir
kültürden yoksun olan, insanların aklından, kalbinden ve
dilinden düşmüş olan ve çöllerdeki büyük kayalarda kendine yer bulabilmiş olan Firavunlar çağı arasında kaldılar. En
öncül söylemle; bunlar cansız, manasız anıtlardır.
Bu tasfiye süreci birçok okul öğrencisinin sosyal, kültürel ve
linguistik açılardan Arap ve İslam kültürlerinden tamamen
arınmalarına ve kendi geçmişleri ile aralarında büsbütün
geçilmez boşluklar oluşana kadar devam etti. Bunu da, bu
uçsuz boşlukların işgalcilerin kendilerine ait olan bilim,
kültür, sanat, tarih, dil ve literatürlerinin doldurması süreci
devam etti. Mamafih; bu işgalcilerin yeni nesillere tattırdığı
bu bilim ve sanatların ölçüsü ve boyutu ise, çok az derinliğe
40
44
1
Muhammed Şakir , Risaala fi al Tariq ilaa Thaqaafatina, s.147-149.
Mütercim: Seyfullah Ömer