Dermatoloji Polikliniğinde Muayenede Tıp Öğrencisi Bulunması

Cumhuriyet Üniversitesi
Tıp Fakültesi
Dermatoloji Polikliniğinde Muayenede Tıp Öğrencisi Bulunması Hakkındaki Hasta
Görüşleri
Patients’ Opinions on Medical Student Participation to Examination in A Dermatology Clinic
Filiz ALTIOĞLU ÇİĞ *, Hasan ÇAYIR *, Melih AKYOL **, Sedat ÖZÇELİK ***
ÖZET
SUMMARY
Dermatoloji kliniğimizde tıp öğrencilerinin muayaneye
Aim of this study was to evaluate the opinions of
katılımları hakkındaki hasta görüşlerini araştırmak için 268
patients on medical student participation to examination in our
hasta çalışmaya alındı. Çalışma ocak-nisan 2005 tarihleri ara-
dermatology clinic. Two hundreds and sixty eight patients were
sında yürütüldü. Hastalar muayenelerinden sonra, demografik
taken into the study. The study was conducted between the
bilgiler ve tıp öğrencilerinin katılımı hakkındaki 15 sorudan
January and the April 2005. Patients completed questionnaire
oluşan bir anket formunu doldurdular.
form consisted of 15 questions asking about patient’s
Hastaların büyük çoğunluğunun (%77), muayenelerine
tıp öğrencilerinin katılımını destekledikleri tespit edildi. Erkek
demographic information and medical student participation
after their examination
hastalar kadın hastalara göre tıp öğrencilerinin muayenelerine
Majority of patient (77%) attitude were found to be
katılımını daha fazla onaylıyordu. Hastaların %73’ü kişisel
favourable toward medical student participation in their
bilgilerini tıp öğrencilerine verme konusunda kendilerini rahat
examination.
hissediyorlardı. %83,6’sı öğrencinin sağlık proplemlerini anladı-
comfortable with medical
ğını düşünüyordu. %39,9’u hekimle yalnız kalmayı tercih edi-
examination than women patients. Seventy-three percent of
yordu. %81,3’ü tıp öğrencisi ile hekim ayırımını yapabiliyordu.
patients felt comfortable disclosing personal information to the
Yaşı 30’un altında olan hastalar, 30 yaş ve üstü olanlara göre
medical student, 83,6% of patients agreed that the student
öğrenci katılımını daha az onaylıyorlardı.
understood their healty problems, 39,9% of patients wished to
Furthermore
male
patients
were
student participation
in
more
their
neklerini geliştirmekte ve eğitimlerine katkıda bulunmaktadır.
spend time alone with the physician, 81,3% of patients could
differ medical student and physician. Younger patients (<30
Hastalar muayenelerinde, tıp eğitiminin gereği olarak öğrenci
years old) were more comfortable with medical student
bulunması konusunda bilgilendirilmelidirler.
participation in their examination than patients aged 30≥years.
Hasta başı eğitimi; öğrencilerin empati ve iletişim yete-
Contact with real patients is essential to help students
Anahtar kelimeler: Tıp öğrencisi, eğitim, hasta, der-
to develop empathy, communication skills, and to contribute to
matoloji
their education. However, the patients should be informed
about the educational necessity of the medical student
participation to the examination.
Key words: medical student, education, patient,
dermatology
C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi 27 (3):95 - 99, 2005
GİRİŞ
Tıp öğrenci eğitiminin odak noktası olan poliklinik
hekimliği, dermatoloji staj eğitiminin de vazgeçilmez bir
parçasıdır (1).
*
**
***
Uzm.Dr., C. Ü. Tıp Fakültesi Dermatoloji Anabilim Dalı, Sivas
Doç.Dr., C. Ü. Tıp Fakültesi Dermatoloji Anabilim Dalı, Sivas
Prof. Dr., C. Ü. Tıp Fakültesi Dermatoloji Anabilim Dalı, Sivas
95
Dermatoloji Polikliniğinde Muayenede Tıp Öğrencisi Bulunması Hakkındaki Hasta Görüşleri
Dermatolojide, cerrahi ve diğer dahili branşlara
göre poliklinik hizmeti daha ön plandadır. Böyle bir
durumda öğrenci eğitiminde de poliklinik hastalarının
önemi daha da artmaktadır.
Dermatolojik muayenenin özelliği olarak genelde
hastanın tüm vücudunu muayene etme gereği vardır.
Bu durum kimi zaman öğrencilerin de bulunmasıyla
hastaların muayeneye direncine neden olmaktadır.
Cerrahi, diğer dahili birimler ve dermatoloji kliniğinde, yurt dışında yapılan çalışmalara göre hastaların
çoğunluğu tıp öğrencilerinin kendi muayenelerine katılmalarından rahatsız olmadıklarını belirtmişlerdir (1-4).
Dermatoloji eğitimi tıp öğreniminin önemli bir
parçasıdır. Öğrencilerin hastalarla doğrudan ilgilenmeleri
onların eğitimlerine, empati ve iletişim yeteneklerinin
gelişmesine katkıda bulunmaktadır (5-7).
Bu çalışmada dermatoloji polikliniğine başvuran
hastaların tıp öğrencilerine bakışlarının değerlendirilmesi
amaçlanmıştır.
GEREÇ VE YÖNTEM
Çalışmaya; Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi
Dermatoloji polikliniğine 2005 yılı ocak ve nisan ayları
arasında tıp öğrencilerinin teorik dersler haricinde
poliklinikde bulundukları saatlerde başvuran 268 hastanın tamamı alındı. Hastalara, demografik bilgiler ve
öğrencilerin kendi muayenelerine katılmalarına ilişkin 15
sorudan oluşan bir anket uygulandı.
Kliniğimizde 5. sınıf tıp öğrencilerine teorik derslerine ek olarak, 21 günlük dermatoloji stajı süresince
dönüşümlü olarak poliklinik ve servis hastaları hakkında
eğitim verilmektedir. Çalışma sırasında polikliniğe başvuran hastaya, öğrenciler eşliğinde poliklinik doktoru tarafından anamnezi alınıp muayenesi yapıldıktan sonra
kendilerinden isterlerse anketi doldurmaları talep edildi.
Hastalar isim ve soyadı içermeyen anket formunu farklı
bir mekanda doldurup polikliniğe bıraktılar.
Elde edilen sonuçlar; SPSS (Statistical Package
for Social Sciences) programına (Ver:10.0) yüklenerek,
verilerin değerlendirilmesinde ki-kare testi kullanılmıştır.
Veriler tablolarda kişi sayısı ve yüzde olarak belirtilmiştir.
BULGULAR
Çalışmaya alınan 268 hastanın demografik bilgileri Tablo I’de verilmiştir. Hastaların %81,7’si daha önce
bir üniversite hastanesinde muayene olduğunu ve
%89,9’nun da polikliniğimize başvurmadan önce tıp
96
öğrencilerinin de muayeneye katıldığını bildiklerini bildirmişlerdir. Hastaların %54,9’unun daha önceki muayenelerinde öğrenci bulunurken, %45,1’inde ise öğrenci
bulunmadığı ifade edilmiştir.
Tablo I. Hastaların tanımlayıcı bilgileri
Bilgiler
Yaş
n
%
< 30
≥ 30
157
111
58,6
41,4
kadın
Erkek
154
114
57,5
42,5
36
15
71
146
13,4
5,6
26,5
54,5
46
242
9,7
90,3
130
138
48,5
51,5
Cinsiyet
Eğitim
İlkokul
Ortaokul
Lise
Üniversite
İkamet Yeri
Köy/ilçe
Kent
Medeni Durumu
Evli
Bekar
Öğrenci katılımına ilişkin tüm hastaların tercihleri
Tablo II’de verilmiştir. Hastaların %77(n=206)’sinin,
(evet ve farketmez cevaplarının toplamı) muayenelerine
tıp öğrencilerinin katılımını destekledikleri tespit edilmiştir.
Cinsiyete göre öğrenci katılımına ilişkin hastaların
cevapları Tablo III, IV, V, VI da görülmektedir. Muayeneye öğrenci katılımına kadın hastaların %30,5’i , erkek
hastaların da %52,6’sı evet cevabı vermişlerdir, fark
önemli bulunmuştur (p<0,05). Muayenede aynı cinsiyette öğrenci bulunmasına kadın hastaların %44,8, erkek
hastaların %19,3’ü evet cevabı vermişlerdir, fark önemli
bulunmuştur (p<0,05). “Muayenede sadece doktor mu
bulunmalı?” sorusuna kadın ve erkek hastaların verdikleri cevaplar arasındaki fark önemsiz bulunmuştur
(p>0,05). “Muayenenizde tıp öğrencileri olduğu zaman
daha çekingen mi davranırsınız?” sorusuna kadın hastaların %46,1’i, erkek hastaların da %61,4’ü hayır cevabı
vermişlerdir, fark önemli bulunmuştur (p<0,05). “Şikayetlerinizi, özel bilgilerinizi tıp öğrencileriyle paylaşırken
kendinizi rahat hisseder misiniz?” sorusuna kadın hastaların %65,5’i, erkek hastaların ise %84,2 ‘si evet ve
farketmez cevaplarından oluşan olumlu cevapları vermişlerdir, fark önemli bulunmuştur (p<0,05).
Altıoğlu Çiğ
Tablo II. Hastaların öğrenci katılımına ilişkin cevapları
Sorular
Hayır
n
S1
62
Evet
Farketmez
%
n
%
23,0
107
40,0
n
99
37,0
%
Tablo V. Cinsiyete göre “Muayenenizde tıp öğrencileri olduğunda daha mı çekingen davranırsınız ?” sorusuna
hastaların verdikleri cevaplar.
Cinsiyet
%
n
%
n
%
n
48
31,28
35
22,7
154
Erkek
70
61,4
21
18,4
23
20,2
114
Toplam
141
58
268
X2=7,25
sd=2, p<0,05
91
34,0
150
56,0
Kadın
S3
44
16,4
117
43,7
107
39,9
S4
141
52,0
69
26.0
58
22,0
S5
71
26,5
162
60,4
35*
44
16,4
120
44,8
S7
50
18,7
218
81,3
104
38,8
*S5 ve S6 sorularında “farketmez” seçeneği yerine “fikrim
yok” seçeneği kullanılmıştır.
S 1 :Muayene olduğunuzda tıp öğrencilerinin bulunmasını ister
misiniz?
S 2 :Sizinle aynı cinsiyette tıp öğrencisinin mi muayenenizde
bulunmasını tercih edersiniz?
S 3 :Sizce muayene olduğunuzda sadece doktor mu bulunmalı?
S 4 :Muayenenizde tıp öğrencileri olduğu zaman daha çekingen
mi davranırsınız?
S5 :Şikayetlerinizi, özel bilgilerinizi tıp öğrencileriyle paylaşırken
kendinizi rahat hisseder misiniz?
S 6 :Tıp öğrencilerinin şikayetlerinizi, hastalığınızı anladıklarına
inanıyor musunuz?
S 7 :Muayene odasında doktor tıp öğrencisi ayrımını yapabiliyor
musunuz?
Tablo III. Cinsiyete göre “Muayene olduğunuzda tıp öğrencilerinin bulunmasını ister misiniz ?” sorusuna
hastaların verdikleri cevaplar.
Hayır
Cinsiyet
Evet
Farketmez
%
n
%
n
%
n
34,4
84
54,5
17
11
154
Erkek
18
15,8
78
68,4
18
15,8
Toplam
71
X2=11,80
162
35
114
268
sd=2, p<0,05
Tablo VII. Yaşa göre “Muayene olduğunuzda tıp öğrencilerinin
bulunmasını ister misiniz ?” sorusuna hastaların
verdikleri cevaplar.
Yaş
Hayır
n
%
Evet
n
Farketmez
%
N
%
Toplam
n
32,3
67
42,4
158
Toplam
50,9
32
29,1
110
n
Toplam
62
30,5
47
30,5
60
39
154
15
13,2
60
52,6
39
34,2
114
Toplam
62
268
X2=16,96 sd=2, p<0,05
Tablo IV. Cinsiyete göre “Sizinle aynı cinsiyette tıp öğrencisinin mi muayenenizde bulunmasını tercih edersiniz?” sorusuna hastaların verdikleri cevaplar.
Toplam
N
%
n
%
n
%
Kadın
15
9,7
69
44,8
70
45,5
154
Erkek
12
10,5
22
19,3
80
70,2
114
Toplam
27
X2=19,74 sd=2, p<0,05
n
53
Kadın
51
47
150
Toplam
56
Erkek
91
Farketmez
25,3
Kadın
Farketmez
Evet
20,0
n
Evet
Hayır
40
%
Hayır
Cinsiyet
22
n
Cinsiyet
Tablo VI. Cinsiyete göre “Şikayetlerinizi, özel bilgilerinizi tıp
öğrencileri ile paylaşırken kendinizi rahat hisseder
misiniz ?” sorusuna hastaların verdikleri cevaplar.
Yaş≥30
%
99
69
Yaş<30
n
107
%
Toplam
46,1
10,0
S6
Farketmez
n
27
13,1
Evet
71
S2
*
Hayır
n
268
107
99
268
X2=9,54, sd=2, p<0,05
Daha önce üniversite hastanesinde muayene olan
219 hastanın 51’i (%25,3) muayene sırasında tıp öğrencisinin bulunmasına evet derken, 89’u (%40,6) hayır,
79’u (%36,1) farketmez cevabı vermiştir.
Medeni durum ve eğitim durumlarına göre, tüm
soruların cevapları arasındaki fark önemsiz bulunmuştur
(p>0,05).
Yaşa göre, “Muayenenizde tıp öğrencilerinin bulunmasını ister misiniz?” sorusuna verilen cevaplar Tablo
VII de verilmiştir. Bu soruya yaşı 30 altı olan hastaların
%32,3’ü, yaşı 30 ve üstü olan grubun da %50,9’u evet
yanıtı vermişlerdir, fark önemli bulunmuştur (p<0,05).
“Muayenenizde tıp öğrencilerinin bulunmasını ister misiniz?” sorusuna evet yanıtı verenlerin, “Muayene97
Dermatoloji Polikliniğinde Muayenede Tıp Öğrencisi Bulunması Hakkındaki Hasta Görüşleri
nizde aynı cinsiyette tıp öğrencisi bulunmasını ister
misiniz?” sorusuna verdikleri cevaplar; %7,5’i hayır,
%24,3’ü evet, %68,2’si farketmez şeklinde olmuştur.
TARTIŞMA
Dermatoloji gibi, hastaların çoğunun poliklinik koşullarında çözüme kavuştuğu bölümlerde, öğrencinin
muayeneye katılımı eğitimlerinin vazgeçilmez bir parçasıdır. Bundan hareketle kliniğimizde muayeneye öğrenci
katılımını azami ölçüde sağlamaya çalışıyoruz. Kliniğimizde öğrencilerin muayeneye katılımı hastaların iznine
bağlı değildir. Ancak bu konuda izin alınması gerektiğini
savunan görüşler de mevcuttur (1). Bu duruma ilişkin
hastalarımızın bakışını değerlendirmek amacıyla yaptığımız çalışmada; hastaların genel olarak (%77) muayenelerinde öğrenci katılımına olumlu baktıklarını tespit
ettik.
Beth ve arkadaşlarının (1) dermatoloji kliniğinde
yaptıkları çalışmada; hastaların %98,5’i muayene esnasında tıp öğrencisinin bulunup bulunmaması konusunda
tercih bildirmemişlerdir. Aynı çalışmada hastaların
%23’ü aynı cinsiyette öğrenciye muayene olmayı,
%23’ü doktor ile yalnız kalmayı, %91,8’i öğrencilerin
kendi şikayetlerini anladıkları kanısına vardıklarını, %
84,5’i özel bilgilerini paylaşırken kendilerini rahat hissettiklerini ifade etmişlerdir. Bu çalışma ile karşılaştırıldığında, öğrenci katılımına ilişkin olumlu yanıtların bizim
çalışmamızdaki oranlardan yüksek olduğu dikkati çekmektedir. Bununla birlikte çalışmamızdaki olumlu yanıt
oranları da beklentimizin üzerinde gerçekleşmiştir.
Brian ve arkadaşlarının (4) bir kadın hastalıkları
ve doğum kliniğinde yaptıkları çalışmada; bizim sonuçlarımızla benzer şekilde, hastaların çoğu muayenelerinde
tıp öğrencilerinin bulunmasına olumlu bakıp, hastaların
hemen hemen yarısı muayenelerinde doktor ve öğrencileri birlikte görmeyi tercih etmişlerdir. Farklı olarak hastaların dörtte birinden azı sadece doktor ile görüşmeyi
tercih etmiştir.
Simons ve arkadaşlarının (2) bir genel dahiliye
kliniğinde yaptıkları çalışmada hastaların %55,8’i öğrencilerin muayenelerine katılmasının önemli olmadığını
belirtirken, 1/3 hasta doktorla yalnız kalmayı, %10
hasta doktor ve öğrenciyi birlikte görmeyi, %76’sı ise
özel bilgilerini öğrencilerle paylaşabileceğini belirtirken,
%24’ü paylaşmayacağını belirtmiştir. Bu çalışmadaki
bulgular çok az farkla da olsa bulgularımızla paraleldir.
Cinsiyete göre sorulara verilen yanıtları karşılaştırdığımızda; erkeklerin kadınlara göre genel olarak
muayeneye öğrenci katılımına daha olumlu baktıkları,
yaşa göre bakıldığında ise 30 ve 30 yaş üstü grubun
öğrenci katılımına 30 yaş altı gruba göre daha sıcak
baktıkları anlaşılmaktadır. Medeni durum ve eğitim
durumu, soruların cevaplarında bir farklılığa neden olmamıştır.
Muayenelerinde tıp öğrencilerinin bulunmasını isteyen hastalar, beklentiye uygun bir şekilde muayenelerinde aynı cinste öğrenci şartını da aramamışlardır.
Daha önce bir üniversite hastanesinde muayene
olan hastaların, tüm hastaların oranlarına göre öğrenci
katılımına daha düşük oranda istemelerinin nedeni;
daha önceki öğrenci katılımının uygun şekilde olmamasına bağlı olabilir.
Bizim için hekim ile yalnız görüşmeyi isteyen hasta da, öğrencinin kendi muayenesine katılmasını kabul
eden hasta da aynı öneme sahip olmalıdır. Burada amacımız hastalarımızın muayene hizmetini sürdürürken
öğrencilerimizin de eğitimlerinin gereği olarak bundan
en üst düzeyde faydalanmalarını sağlamaktır.
Cirhinlioğlu’nun (8) yaptığı çalışmada; hastalar,
hekimlerin kendileriyle iyi iletişim kurduklarında, kendilerine daha faydalı olduklarını belirtmişlerdir. Yapılan bir
başka çalışma da ise hastalar öğrencilerin bulunduğu
ortamda muayene olduklarında hastalıkları hakkında
daha fazla bilgi edindiklerini ifade etmişlerdir (9).
Sonuç olarak tıp öğrencilerinin mesleklerine dair
öğrenme isteklerini motive etmek, onların hastalarla
olan iletişim yeteneklerini arttırmak ve hastayla ilk karşılaştıklarında kendilerinde ‘işte ben bu iş için buradayım’
hissini uyandırmak hasta başı eğitimi ile mümkündür
(10). Bu açıdan öğrencilere hasta muayenesi sırasında
nelere dikkat etmeleri gerektiği belirtilip, hastaya ise
muayenede öğrenci bulunmasının eğitim açısından
gerekliliği izah edilmelidir. Bununla birlikte hastaların
hekimle yalnız kalmayı isteme olasılığı da gözardı edilmemelidir.
KAYNAKLAR
1-
Beth T, James MG, David TM, Jeffrey JM. Patients’
attitudes toward medical student participation in a
dermatology clinic. Am Acad Dermatol 2003; 49: 709711.
2-
Simons JM, İmboden E, Mantel S.K. Patients’ attitudes
toward medical student participation in a general
98