Tahvil ve Bono Piyasası İşleyiş Esa

Genelge No: 253
Tahvil ve Bono Piyasası Müdürlüğü
İstanbul, 1 Ağustos 2006
Konu: Tahvil ve Bono Piyasası İşleyiş Esasları.
Sayın Üyemiz,
Özel sektör tahvillerinin İMKB Tahvil ve Bono Piyasası'nda işlem görmeye başlayacak olmaları
nedeniyle Tahvil ve Bono Piyasası işleyiş esaslarında değişiklik yapılması gereği doğmuştur.
Bu doğrultuda, İMKB Yönetim Kurulu'nun 31.07.2006 tarihli toplantısında Tahvil ve Bono
Piyasası işleyiş esaslarına ilişkin düzenlemeler yapılarak 241 nolu Genelge'nin,
>
1.1 nolu madde başlığı "İşlem Görebilecek Menkul Kıymetler" olarak değiştirilmiş,
>
1.1 nolu "İşlem Gören Menkul Kıymetler" başlıklı madde metni
"Tahvil ve Bono Piyasası'nda Yeni Türk Lirası ve Döviz Ödemeli Devlet İç Borçlanma
Senetleri, Gelir Ortaklığı Senetleri, Gayrimenkul Sertifikaları ve Özel Sektör Tahvilleri
işlem görebilir.
Halka arzı tamamlanan ve Borsa Yönetim Kurulu'nun kararıyla Borsa'da işlem
görmesine karar verilen özel sektör tahvilleri, konuya ilişkin Borsa Günlük
Bülteninde yapılacak duyuruyu izleyen ikinci işgünü işlem görmeye başlar."
şeklinde değiştirilmiş,
>
4.1.3 nolu "Bu Pazarda İşlem Görecek Menkul Kıymetler" başlıklı madde metni
"Pazar'da Yeni Türk Lirası ve döviz ödemeli Devlet İç Borçlanma Senetleri, Gelir
Ortaklığı Senetleri, Gayrimenkul Sertifikaları ile Özel Sektör Tahvilleri işlem
görebilir."
şeklinde değiştirilmiş ve
SB/DB
>
4.1.6 nolu "Emir Büyüklükleri" başlıklı maddesindeki emir büyüklükleri,
Normal Emirler P.
(nominal)
YTL Ödemeli DİBS
100 Bin YTL
Döviz Ödemeli DİBS
10.000 USD / EUR
Özel Sektör Tahvili
1.000 YTL
Döviz Ödemeli ÖST
1.000 USD / EUR
Döviz Ödemeli GOS
1.000 USD / EUR
YTL Ödemeli GOS
100 Bin YTL
Küçük Emirler P.
(nominal)
Maksimum
Emir
B.
(nominal)
1.000 YTL
10 Milyon YTL
1 Milyon USD /
EUR
100 Bin YTL
100 Bin USD /
EUR
100 Bin USD /
EUR
10 Milyon YTL
şeklinde yeniden düzenlenmiştir.
Bu kapsamda Tahvil ve Bono Piyasası işleyiş esaslarını düzenleyen 241 no'lu Genelge ekteki
yeni genelgenin yürürlüğe giriş tarihi olan 31.07.2006 tarihi itibarıyla iptal edilmiştir.
Konu hakkında bilgilerinizi ve gereğini rica ederim.
Saygılarımla,
İSTANBUL
MENKUL KIYMETLER
BAŞKANLIĞI
Osman BİRSEN
Başkan
Ek: Tahvil ve Bono Piyasası'nın işleyiş esaslarını düzenleyen Genelge
SB/DB
BORSASI
Genelge No: 253
TAHVİL VE BONO PİYASASI İŞLEYİŞİ
1
GENEL ESASLAR
1.1
İŞLEM GÖREBİLECEK MENKUL KIYMETLER
Tahvil ve Bono Piyasası'nda Yeni Türk Lirası ve Döviz Ödemeli Devlet İç Borçlanma
Senetleri, Gelir Ortaklığı Senetleri, Gayrimenkul Sertifikaları ve Özel Sektör Tahvilleri işlem
görebilir.
Halka arzı tamamlanan ve Borsa Yönetim Kurulu'nun kararıyla Borsa'da işlem görmesine
karar verilen özel sektör tahvilleri, konuya ilişkin Borsa Günlük Bülteninde yapılacak
duyuruyu izleyen ikinci işgünü işlem görmeye başlar.
1.2
İŞLEM SAATLERİ
Piyasa'da işlemler her gün saat 09.30 ile 17.00 arasında yapılmaktadır. Aynı gün valörlü
(Repo-Ters Repo Pazarında aynı gün başlangıç valörlü) işlemler saat 09.30 -12:00 ile 13:0014.00 arasında, ileri valörlü (Repo-Ters Repo Pazarı'nda ileri başlangıç valörlü) işlemler ise
saat 09.30 -12:00 ile 13:00-17:00 arasında yapılmaktadır. Ancak, yatırım fonlarına ait aynı
gün valörlü emirler saat 17.00'ye kadar verilebilmektedir.
Gayrimenkul Sertifikaları Pazarı'nda işlemler saat 09.30 - 12:00 ile 13:00-17:00 arasında
yapılmaktadır.
1.3
EMİRLERİN BORSAYA İLETİLMESİ
Piyasa'da işlem yapan aracı kuruluşların temsilcileri, Tahvil ve Bono Piyasası Müdürlüğü'nü
(212) 298 22 22 nolu telefondan arayarak veya üye merkez ofisi ve Borsa binasındaki üye
ofisindeki terminaller kanalıyla emirlerini iletirler. Telefonla işlem yapan aracı kuruluşun
yetkili temsilcisi, kendisine verilen kodu piyasa eksperlerine söyledikten sonra, işlem
yapmak istediği menkul kıymetin sırasıyla,
1. Tanımını
2. İşlem türünü (alım-satım)
3. Valörünü
4. Müşteri/Fon emri ise hesap kodunu
5. Nominal tutarını
6. Fiyat veya oranını
7. Emir Tipini bildirir.
Repo-Ters Repo emirlerinde sırasıyla,
1. Menkul kıymet grubu
2. İşlem türünü (Repo/Ters Repo)
3. İşlem başlangıç valörünü
4. İşlem bitiş valörünü
1
5. Repo oranını
6. İşlem tutarını
7. Müşteri/Fon emri ise hesap kodunu
8. Emir Tipini bildirir.
Telefonla yapılan işlemlerde, emir piyasa eksperleri tarafından sisteme girilir ve sistem
tarafından üretilen "emir no"su yetkili temsilciye bildirilir. Temsilci verdiği emirle ilgili
yapmak istediği değişikliklerde kendisine verilen "emir no"sunu eksperlere söylemek
zorundadır. Bu nedenle emir numarası mutlaka dikkatli bir şekilde not edilmelidir.
1.4
EMİRLERİN İŞLEME SOKULMASI
Piyasa'ya iletilen talep ve teklifler piyasa eksperleri veya üye temsilcileri tarafından sisteme
girilir. İlgili pazarlarda yer alan emirler piyasa izleme ekranlarından takip edilir. Ayrıca ilgili
Pazarlarda yer alan emirler içerisinden alımda en düşük oranlı (repo emirlerinde en yüksek
oranlı), satımda en yüksek oranlı (ters repo emirlerinde en düşük oranlı) emirler bilgi dağıtım
firmalarının veri dağıtım kanalları aracılığıyla anında piyasa katılımcılarına iletilir.
İlgili Pazara iletilen emirler içerisinde en iyi talep veya tekliften işlem olması durumunda
sonraki bekleyen en iyi teklif veya talep otomatik olarak ekrana gelir. Daha kötü oran/fiyatlı
emirler oran/fiyat ve zaman önceliğine göre sistemde yer alır ve derinlik ekranlarından
izlenebilir.
Telefonla işlem yapan üyeler istedikleri takdirde, ekranda yer alan en iyi emir dışındaki
geçerli emirleri öğrenebilirler.
Pazarlara iletilen aynı fiyatlı/oranlı alım ve satım emirleri ekranlarda kümülatif olarak
görünür.
1.5
EMİRLERİN GEÇERLİLİĞİ
Aynı gün valörlü emirler (ya da aynı gün başlangıç valörlü repo-ters repo emirleri) saat
14.00'e, ileri valörlü emirler (ya da ileri başlangıç valörlü repo-ters repo emirleri) 17.00'ye
kadar geçerlidir. Aracı kuruluşlar Piyasa'ya verdikleri emirlerden karşılanmamış olanları
istedikleri an iptal edebilirler veya değiştirebilirler.
Fon işlemlerine ait aynı gün valörlü emirler saat 17.00'ye kadar geçerlidir. Ancak,
karşılanmamış aynı gün valörlü fon emirleri saat 14.00 itibariyle iptal edildiğinden, aracı
kuruluşların öğleden sonra bu emirleri tekrar Piyasa'ya iletmeleri gerekmektedir.
1.6
EMİRLERİN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ
Sistemde her pazarda yer alan iki karşıt emrin eşleşmesi, o pazara verilmiş emirler arasında
fiyat/oran ve zaman öncelikleri göz önünde bulundurularak alım/repoda en yüksek
fiyatlı/oranlı, satım/ters repoda en düşük fiyatlı/oranlı emirlere öncelik verilerek sağlanır.
Başka bir ifadeyle, fiyat/oran eşitliği olan emirlerin gerçekleşmesinin yanısıra, var olan
alış/repo emrinin fiyatından/oranından
daha düşük fiyatlı/oranlı satış/ters repo emri
geldiğinde veya var olan satış/ters repo emrinin fiyatından daha yüksek fiyatlı/oranlı
2
alım/repo emri geldiğinde de iki karşıt emrin eşleşmesi mümkündür. Kesin Alım-Satım
Pazar'ında fiyat eşitliğinin olmadığı durumda, sistemde öncelikle varolan emrin fiyatı işlem
fiyatı, Repo-Ters Repo Pazarı'nda ise oran eşitliğinin olmadığı durumda, sistemde öncelikle
varolan emrin oranı işlem oranıdır.
Aynı fiyatlı/oranlı emirlerde zaman önceliği uygulanır. Piyasa'da bir alım veya bir satım
emriyle birden fazla karşıt emri aynı anda karşılamak mümkündür.
1.7
EMİRLERİN GERÇEKLEŞTİĞİNİN BİLDİRİMİ
Piyasa'da işlem yapan banka ve aracı kurumlar işlem sırasında birbirini bilmezler. Telefonla
iletilen ve aktif olarak yapılan işlemlerde işlemin teyidi ve karşı tarafı üyeye telefonda
anında bildirilir ve işleme ait sözleşme dökümü her iki üyeye de en kısa sürede fakslanır.
(Sözleşme Dökümü örneği EK-1'dedir.)
Repo-ters repo işlemlerine ait bütün kayıtlar Borsa bünyesinde tutulmakta, Sermaye Piyasası
Kurulu'nun 31.07.1992 tarih ve 21301 sayılı Resmi Gazete'nin mükerrer sayısında
yayınlanan Seri:V No:7 " Menkul Kıymetlerin Geri Alma veya Satma Taahhüdü ile Alım
Satımı Hakkında Tebliğ" hükümleri uyarınca taraflara teyit formu gönderilmemektedir.
Üye merkez ofisi veya Borsa binasındaki üye ofisindeki terminaller kanalıyla yapılan
işlemlere ilişkin bilgiler ve dökümler üye tarafından sistemden alınır.
1.8
TEŞEKKÜL EDEN FİYATLARIN İLANI
İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Tahvil ve Bono Piyasası Yönetmeliği'nin 20. Maddesine
istinaden Piyasada yapılan işlemler sonucunda kayda alınan fiyatlar ve oranlar izleyen
işgünü Borsa bülteninde ilan edilir. Bültenlerde, seansta menkul kıymet ve repo ters repo
vadesi bazında kayda alınan en düşük, en yüksek ve ağırlıklı ortalama fiyat, basit ve bileşik
faizle getiri, işlem hacimleri ve sözleşme sayıları yer alır.
1.9
YETKİ SEVİYELERİ
Tahvil ve Bono Piyasası'nda işlem yapmaya yetkili kuruluşların temsilcileri yetki
seviyelerine bağlı olarak "yönetici temsilci" ve "temsilci" olmak üzere ikiye ayrılır.
Yönetici temsilci, o firma ile ilgili her pazarda/her menkul kıymette işlem yapma ve izleme,
diğer işlemciler tarafından girilen emirleri onaylama ve izleme, tüm işlemleri iptal etme, tüm
işlemleri düzeltme, pozisyon takip etme ve işlemcilerin yetki seviyelerini belirleme yetkisine
sahiptir.
Temsilci ise o firma ile ilgili kendisine işlem yapma yetkisi verilen pazarda/menkul kıymette
emir girme, kendisi tarafından girilmiş olan emirleri düzeltme, iptal etme ve izleme yetkisine
sahiptir.
Başlangıç olarak tüm kullanıcılar "yetkili temsilci" olarak belirlenmiştir. Yetki seviyelerinin
ayrıştırılması aracı kuruluşun talebine bağlıdır. Aracı kuruluş tarafından belirlenen yetkili
yönetici ve temsilciler Borsa tarafından sistemde tanımlanır.
3
Yetki seviyelerinin ayrıştırılmasına ilişkin başlangıç tarihi Borsa Başkanı tarafından
belirlenir.
1.10
TEK ÜYENİN TARAF OLDUĞU İŞLEMLER
Tahvil ve Bono Piyasası'nda aracı kuruluş tarafından kendi portföyüne, yatırım fonu/yatırım
ortaklığı hesabına veya müşterileri hesabına iletilen emirlerin yine aynı kuruluş tarafından
karşılanması ile ilgili bekleme süresi 30 saniyedir. Emri ileten aracı kuruluş, iletilen emir
başka bir aracı kuruluş tarafından karşılanmadığı takdirde söz konusu emre karşıt emir
girerek işlemi gerçekleştirebilir. Ancak, emir ekranda göründükten sonra 30 saniye (yarım
dakika) geçmeden aracı kuruluş karşıt emrini Borsa'ya iletemez.
2
İŞLEMLERİN İPTALİ
Üye hatası sonucunda gerçekleşen işlemler prensip olarak iptal edilmez. Ancak alıcı ve satıcı
üyeler tarafından yazılı olarak onaylanan ve Borsa tarafından kabul edilebilir bir gerekçeye
dayanan iptal talepleri değerlendirilerek gerçekleşen bir işlem iptal edilebilir.
2.1
EKSPER HATASI SONUCU GERÇEKLEŞEN İŞLEMLERE İTİRAZLARIN
DEĞERLENDİRİLME VE SONUÇLANDIRILMASINDA UYGULANACAK
ESASLAR
2.2
Genel Esaslar
1. Piyasa'da gerçekleşen işlemlere ait gönderilen teyit formları üye tarafından çok dikkatli
bir şekilde incelenir.
Hatalı işlemlere itiraz süresi, işlem teyit fakslarının üyeye iletilmesinden itibaren 15
dakikadır.
Üyeler itirazlarını Tahvil ve Bono Piyasası Müdürlüğü'ne yukarıda belirtilen süre içerisinde
telefonla iletmelerini takiben en geç 15 dakika içinde yazılı olarak da fakslarlar.
Yapılan itirazlar Hatalı İşlem Komitesi tarafından değerlendirilir.
2. Üyelerin iletişim araçlarında meydana gelen teknik arızalar veya bildirimi yapılmayan
değişiklikler (faks numarası... v.b.) itirazlarda dikkate alınmaz.
3. Üye temsilcileri tarafından Tahvil ve Bono Piyasası'na iletilen emirler piyasa eksperi
tarafından tekrar edilip üye temsilcisinin onayı alındıktan sonra sisteme girilmektedir. Eksper
tarafından yapılan tekrarda herhangi bir hata yapılmış ise üye temsilcilerinin anında
düzeltmeleri gerekmektedir. Aksi takdirde, yanlış yapılmış tekrarın üye temsilcisi tarafından
onaylanması söz konusu olur ve işleme itiraz kabul edilmeyerek işlem geçerli sayılır.
Yukarıda belirtilen eksper tekrarı işlemlerin yoğunluğu nedeniyle yapılamadığı takdirde, üye
temsilcisinin ilettiği emir geçerli olup itirazın değerlendirilmesinde esas olarak alınır.
4. İşlemin sadece eksper hatası sonucu gerçekleşmiş olması esastır. Bunun tespitinde telefon
kayıtları ile Borsa bilgisayar sistemindeki bilgiler esas alınır.
4
5. İtirazın geçerli bulunması halinde işlem iptal edilerek, bu durum taraflara teyid edilir.
Üyenin/üyelerin hatalı işlemin Komite tarafından sonuçlandırılmasını istemeleri halinde
Komite, hakkaniyet ve piyasa kuralları çerçevesinde ilgili kuruluşlar ile koordineli olarak
telafi edici işlemi sonuçlandırır.
6. Üyenin/üyelerin alınan karara itiraz hakkı saklı olup, itirazlar işlem iptalini takiben en geç
1 iş günü içinde Borsa Başkanlığı'na yazılı olarak yapılır.
7. Eksper hatası nedeniyle farklı üye adına gerçekleştirilmiş işlemler için Komite tarafından
telafi edici işlem yapılmaz, sadece üye kodu değişikliği yapılarak işlem sonuçlandırılır.
2.2.1
Hatalı İşlem Komitesinin Çalışma Yöntemi
1. Tahvil ve Bono Piyasası Müdürlüğü'ne telefonla yapılan ve faksla teyidi alınan itirazın
Komite tarafından kabulü halinde işlem iptal edilir.
2. Komite, iptal edilen işlemi değerlendirerek telafi edebilecek işleme/lere karar verir.
3. Bu işlemlerin öncelikle Tahvil ve Bono Piyasası'nda söz konusu üye/ler adına Komite
tarafından aynı gün valörlü işlemlerin gerçekleştirilme saatleri içerisinde yaptırılmasına
çalışılır. Emirler eksper tarafından sisteme girilir ve alım-satım işlemleri gerçekleştirilir.
Aynı gün valörlü işlemlerin gerçekleştirilme saatinden sonra yapılacak telafi edici
işlemlerde, 14:00 sonrası aynı gün valörlü yatırım fonu işlemlerindeki esaslar uygulanır.
2.2.2
Mağduriyetin Oluşması
Mağduriyet, eksper hatası sonucu yanlış olarak gerçekleşen işlemin iptal edilerek, Komite
tarafından yukarıda belirtilen esaslar doğrultusunda telafi edici işlemin yapılması halinde,
üyenin iptal edilen işlemindeki koşullar ile Komitenin gerçekleştirdiği işlem/işlemlerin
koşulları arasında varsa, üye aleyhine oluşan farktır.
Telafi edici işlemin Komite tarafından sonuçlandırılmasını istemeyen üye, herhangi bir
mağduriyet ve hak iddiasında bulunamaz.
2.2.3
Tazmin Edilecek Tutar
Verilmiş emirdeki koşullarla, daha sonra gerçekleşen telafi edici işlem/lerdeki koşullar
arasında varsa üye aleyhine oluşmuş olan fark yani mağduriyet miktarı tazmine konu tutarın
bazını oluşturur. Ancak, işlem başına her bir üyeye ödenecek tutar her durumda 100 YTL'yi
geçemez. Mağduriyet tutarı 100 YTL'yi aştığı takdirde konu olay bazında Borsa Yönetim
Kurulu'nca değerlendirilir.
Tazmine konu tutar ancak üyenin Borsa'ya ibraname vermesinden sonra kendisine ödenir.
Ödemeler üyelerin T. İş Bankası A.Ş. Borsa Şubesi nezdindeki hesaplarına yapılır.
3
PİYASA İZLEME BİLGİLERİ
5
Otomatik Alım Satım Sisteminde Yer Alan Bilgiler
Alan Adı
Açıklama
Veri Yayınına Dahil Olan
Bilgiler
Veri Dagıtım
Valör 2
İlgili satırdaki emirlerin valörü- Repo işlemlerinde başlangıç
valörü
İlgili satırdaki repo emirlerinin bitiş valörü
Tanım
Menkul kıymetin tanımı.
V
V
V
VKG/Repo
Süresi
Kesin alım-satım işlemlerinde vadeye kalan gün sayısı,
repo işlemlerinde repo süresi.
V
Alış Derinliği
(Toplam)
İlgili menkul kıymet / vadede ilgili valör tarihi için
bekleyen tüm alım emirlerinin toplam miktarı
Valör 1
Alış Derinliği
İlgili menkul kıymet / vadede ilgili valör tarihi için
bekleyen en iyi fiyat/oranlı alım emrinin/emirlerinin toplam
miktarı
İlgili menkul kıymette ilgili valör tarihi için bekleyen en iyi
alış emrinin fiyatı/repo emirlerinde oranı.
V
Alış Getirisi
Alış emrinin getirisi ( KES Pazarı emirleri için )
V
V
Satış Getirisi
Satış emrinin getirisi ( KES Pazarı emirleri için )
V
Satış/Ters Repo
İlgili menkul kıymette ilgili valör tarihi için bekleyen en iyi
satış emrinin fiyatı/ters repo emirlerinde oranı.
V
Satış Derinliği
İlgili menkul kıymet / vadede ilgili valör tarihi için bekleyen
en iyi fiyat/oranlı satım emrinin/emirlerinin toplam miktarı
V
Satış Derinliği
(Toplam)
İlgili menkul kıymet / vadede ilgili valör tarihi için
bekleyen tüm satım emirlerinin toplam miktarı
Son Getiri
İlgili valör tarihi için gerçekleşen son işlemin getirisi ( KES
Pazarı işlemleri için )
V
Son Fiyat/Oran
İlgili valör tarihi için gerçekleşen son işlemin fiyatı. Repo
işlemlerinde oran.
V
Alış /Repo
Değişim
Yüzde Değişim
KES'te en son gerçekleşen işlemin basit getirisinin, bir
önceki işlem gününün ağırlıklı ortalama basit getirisine göre
net değişimi
KES'te en son gerçekleşen işlemin bileşik getirisinin bir
önceki Işlem gününün ağırlıklı ortalama bileşik getirisine göre
% değişimi
V
V
Son İşlem
Miktarı
İlgili valör tarihi için gerçekleşen son işlemin miktarı
V
Son İşlem
Tutarı
İlgili valör tarihi için gerçekleşen son işlemin YTL tutarı
(KES işlemleri için FiyatxMiktar)
V
Reel Faiz
Özellik arzeden belirli menkul kıymetler için (TÜFE..)
enflasyondan arındırılmış yıllık reel getiri.
V
En Yüksek
Fiyat/Oran
İlgili valör tarihi için gün içerisinde gerçekleşen en yüksek
Fiyat/repo işlemleri için oran.
V
En Düşük
Fiyat/Oran
İlgili valör tarihi için gün içerisinde gerçekleşen en düşük
Fiyat/repo işlemleri için oran.
V
En Yüksek
Getiri
İlgili valör tarihi için gün içerisinde gerçekleşen en yüksek
getiri (KES Pazarı işlemleri için )
V
6
En Düşük
Getiri
İlgili valör tarihi için gün içerisinde gerçekleşen en düşük
getiri (KES Pazarı işlemleri için )
V
Ağırlıklı Ort.
Getiri
İlgili valör tarihi için gün içinde gerçekleşen işlemlerin
ağırlıklı ortalama getirisi. ( KES Pazarı işlemleri için )
V
Ağr. Ort.
Fiyat/Oran
İlgili valör tarihi için gün içinde gerçekleşen işlemlerin
ağırlıklı ortalama fiyatı/repo işlemlerinde oran.
V
İlgili valör tarihi için gerçekleşen son işlemin bileşik getirisi.
(KES Pazarı işlemleri için)
Bir önceki işlem gününde gerçekleşen (eğer varsa) son işlemin
Önceki Ağırlıklı
Ort. Bileşik Getiri getirisi
Ağırlıklı Ort.
İlgili valör tarihi için gün içinde gerçekleşen işlemlerin
Bileşik Getiri
ağırlıklı Ortalama bileşik getirisi.
V
Bugünkü
Miktar
İlgili menkul kıymette ilgili valör tarihi için gün içinde
gerçekleşen toplam işlem miktarı.
V
Bugünkü İşlem
Hacmi
V
Toplam Emir
Sayısı
İlgili menkul kıymette/ilgili valör tarihi için gün içinde
gerçekleşen YTL işlem hacmi tutarı.
İlgili menkul kıymette ilgili valör tarihi için gerçekleşen işlem
adedi
İlgili menkul kıymette ilgili valör tarihi için verilen toplam emir
sayısı
Açık Emir
Sayısı
İlgili menkul kıymette ilgili valör tarihi için bekleyen açık
emirlerin toplam adedi
Birikimli
Miktar
Kıymetin işlem görmeye başladığı tarihten itibaren
gerçekleşen toplam işlem miktarı.
Birikimli İşlem
Hacmi
Kıymetin işlem görmeye başladığı tarihten itibaren
gerçekleşen toplam YTL işlem hacmi tutarı.
Alış Emri
Sayısı
İlgili menkul kıymette ilgili valör tarihi için bekleyen alım
Emirlerinin toplam adedi
Satış Emri
Sayısı
İlgili menkul kıymette ilgili valör tarihi için bekleyen satım
Emirlerinin toplam adedi
Önceki Seans
Bir önceki işlem günü tarihi.
Önceki Getiri
Bir önceki işlem gününde gerçekleşen son işlemin getirisi.
Önceki Fiyat
Bir önceki işlem gününde gerçekleşen son işlemin fiyatı.
Önceki Ort.
Getiri
Önceki Ort.
Fiyat
Son İşlem Saati
Bir önceki işlem gününde gerçekleşen (eğer varsa) işlemlerin
ağırlıklı ortalama getirisi.
Seans
Durum
Notlar
İlgili menkul kıymette işlemlerin gerçekleştiği seans.
Menkul kıymetin işlem gördüğü pazar. İlgili satırdaki menkul
kıymette/vadede bulunan en iyi alım/satım emirlerinin geçerli
olduğu pazar.
Menkul kıymetin türü. ( Devlet tahvili, hazine bonosu grup
Kodu S, Repo gibi..)
Kıymetin birim nominal değerleme tutarı
(100 YTL )
Menkul kıymetin geçerlilik durumu. A:aktif,D: durdurulmuş
İlgili menkul kıymetin tanımına ait özel bir not açıklaması
Enflasyon
Katsayısı
Özellik arzeden belirli menkul kıymetler için (TÜFE..) fiyat
Hesaplamasında kullanılan enflasyon katsayısı.
Kupon Faizi
Kuponlu menkul kıymetlerde ödenecek ilk kupon faizi (%,
dönemsel)
Bileşik Getiri
İşlem Sayısı
Pazar
Tür,Estrüman
İtibari Değer
V
V
V
V
Bir önceki işlem gününde gerçekleşen ağırlıklı ortalama fiyat
Gerçekleşen son işlemin saati Saat:Dakika:Saniye
V
V
7
İşlemiş Faiz*
Son İşlem
Temiz Fiyat*
Alış Temiz
Fiyat*
Satış Temiz
Fiyat*
4
Kupon faizinin son kupon ödeme tarihinden valör tarihine
kadar geçen gün için fiyat kotasyonu verilirken esas alınan
birim nominale karşılık gelen tutar
İlgili valör tarihi için gerçekleşen son işlemin fiyatından
işlemiş faizin çıkarılması suretiyle hesaplanan fiyat
İlgili menkul kıymette, ilgili valör tarihi için bekleyen en iyi
alış emrinin temiz fiyatı
İlgili menkul kıymette, ilgili valör tarihi için bekleyen en iyi
satış emrinin temiz fiyatı
V
V
V
V
PAZARLARIN İŞLEYİŞİ
4.1 KESİN ALIM SATIM PAZARI
4.1.1
Amaç
Sabit getirili menkul kıymetlerin şeffaf ve rekabete açık bir ortamda işlem görmelerini
sağlayarak bu menkul kıymetlerin likiditesini artırmak, enformasyon akışını hızlandırmak
amacıyla kurulmuştur.
4.1.2
Pazarın İşleyişi
Sabit getirili menkul kıymetlerin aynı gün veya ileri valörlü olarak doğrudan alım/doğrudan
satım işlemlerinin yapıldığı pazardır.
Kabul edilebilir en az ve en fazla ileri valör tarihi menkul kıymet türü bazında Borsa
Yönetim Kurulu tarafından belirlenir. Üye kodu piyasa ekranlarında ve sorgu ekranlarında
gösterilmez. İşlem gerçekleştiren taraflara, işlem gerçekleşmesini takiben, işlem bilgileri ile
birlikte karşı üye bilgisi de verilir. Üye merkez ofislerinde müşteri bazında emir girme ve
yine müşteri bazında borç-alacak takibi yapılabilir. Bu tip işlemlerde adına işlem yapılacak
müşteri hesap kodları ile müşteri kimlik bilgileri işlemlere başlanmasından en az bir gün
önce Tahvil ve Bono Piyasası Müdürlüğü'ne iletilmelidir.
En iyi alım/satım emirleri ve son işleme ait fiyat/oran/nominal tutar bilgileri piyasa
ekranlarında eşanlı olarak gösterilir. Eşanlı olarak piyasa bazında, emir bazında ve işlem
bazında sorgulama yapılır ve pozisyon bilgisi alınabilir. Pazar izleme ekranlarından en iyi
talep ve teklifler ile birlikte emir ve fiyat bazında derinlik bilgisine de ulaşılabilir.
Yönetim Kurulu tarafından belirlenen menkul kıymetlerde emir büyüklüğü bazında Küçük
Emirler veya Normal Emirler Pazar'ında işlem yapılır.
4.1.3
Bu Pazarda İşlem Görecek Menkul Kıymetler
Pazar'da Yeni Türk Lirası ve döviz ödemeli Devlet İç Borçlanma Senetleri, Gelir Ortaklığı
Senetleri, Gayrimenkul Sertifikaları ile Özel Sektör Tahvilleri işlem görebilir.
4.1.4
Emir Tipleri
Limitli Emir: Limitli emirler fiyat/oran ve nominal tutar belirtilerek, minimum emir
büyüklüğünün katları şeklinde verilir. Emrin gerçekleşmeden kalan kısmı pasif olarak bekler.
8
Piyasa Emri: Bu tür emirlerde fiyat/oran belirtilmez. Minimum emir büyüklüğünün katları
şeklinde verilen emir pasif emirlerle kısmi veya tamamen karşılaşır, emrin gerçekleşmeden
kalan kısmı iptal edilir.
4.1.4.1
Özel Koşullu Emirler
Yukarıdaki emir tipleri ile birlikte kullanılmak üzere aşağıdaki özel koşullu emirler de
verilebilir.
Kalanı İptal Et Emri: Kısmen gerçekleşme koşulu ile verilen aktif emir tipidir. Emir girildiği
anda bekleyen karşıt emirler ile eşleşir, gerçekleşmeyen kısmı otomatik olarak iptal edilir.
"Limitli Emir" veya "Piyasa Emri" şeklinde verilebilir.
Gerçekleşmezse İptal Et Emri: Tamamı gerçekleşme koşulu ile verilen aktif emir tipidir. Emir
girilir girilmez bu koşul sağlanmadığı takdirde iptal edilir. "Limitli Emir" veya "Piyasa
Emri" şeklinde verilebilir.
4.1.5
Emir Geçerlilik Süreleri
Emirler verildikleri gün itibarıyla geçerlidir. Aynı gün valörlü tüm emirler gerçekleşmediği
takdirde saat 14:00'da, ileri valörlü olanlar Pazar kapanış saatinde iptal edilir.
4.1.6
Emir Büyüklükleri
Emirler işleme konu menkul kıymetin nominal değerleri itibarıyla minimum emir büyüklüğü
ve katları şeklinde iletilir. Yürürlükteki minimum ve maksimum emir büyüklükleri aşağıdaki
gibidir:
Küçük
Maksimum
Normal Emirler P.
Emirler P.
Emir B.
(nominal)
(nominal)
(nominal)
YTL Ödemeli DİBS
100 Bin YTL.
Döviz Ödemeli DİBS
10.000 USD / EUR
Özel Sektör Tahvili
1.000 YTL
Döviz Ödemeli ÖST
1.000 USD / EUR
Döviz Ödemeli GOS
1.000 USD / EUR
YTL Ödemeli GOS
100 Bin YTL
4.1.7
1.000 YTL.
10 Milyon YTL
İ ^ 5 ™ USD '
EUR
100 Bin YTL
100
„Bin U S D /
EUR
100 Bin USD /
EUR
10 Milyon YTL.
Valör
Pazar'da emirler aynı gün veya ileri valörlü olabilir. Pazar'da yapılacak devlet tahvili ve
hazine bonosu işlemlerinde valör süresi en fazla 90 gün olup, işlem gören diğer menkul
kıymetlerde valör süresi en fazla 7 gündür.
4.1.8
Fiyat Tabanı
Alım satım emirleri menkul kıymetlerin ihraç edildiği para birimleri doğrultusunda aşağıda
gösterilen fiyat tabanları esas alınarak iletilir.
9
Menkul Kıymet Türü
Fiyat Tabanı
YTL Ödemeli DİBS
YTL Ödemeli Özel Sektör Tahvili
YTL Ödemeli GOS
Döviz Ödemeli DİBS
Döviz Ödemeli Özel Sektör Tahvili
Döviz Ödemeli GOS
100
100
100
100
100
100
4.1.9
YTL
YTL
YTL
USD/100 EUR
USD/100 EUR
USD/100 EUR
Fiyat ve Oran Adımları
Pazar'da emirler sadece fiyat veya sadece oran ya da hem fiyat hem de oran üzerinden
iletilebilmektedir. Sadece oran üzerinden iletilen emirlerde % 0.01'lik oran adımı uygulanır.
İskontolu menkul kıymetlerde emirler oran üzerinden iletilir.
4.1.10 Emir Değişikliği
Piyasa'ya iletilen emirlerden karşılanmamış olanlar ile kısmen karşılanmış emirlerin
karşılanmadan kalan kısımları değiştirilebilir.
Emrin fiyat/oranındaki değişiklik, nominal tutarındaki artış ve işlem hesap sahibinin
değişimi zaman önceliğinin kaybedilmesine neden olurken, temsilci referansı ile nominal
tutarın azaltılması emrin önceliğinin kaybedilmesi sonucunu doğurmaz.
4.1.11 Emir İptali
Piyasa'ya iletilen emirlerden karşılanmamış olanlar iptal edilebilir.
4.1.12 Emir Eşleşme Kuralları
Pazar'da emirler "çok fiyat-sürekli müzayede" yöntemiyle eşleşmektedir.
Kesin Alım-Satım Pazar'ında iki karşıt emrin eşleşmesi, alımda en yüksek fiyatlı, satımda en
düşük fiyatlı emirlere öncelik verilerek sağlanır. Aynı fiyatlı emirlerde zaman önceliği
uygulanır.
4.1.13 Döviz Ödemeli
Hükümler
Devlet
İç
Borçlanma
Senetleri
İşlemlerine
İlişkin
Özel
4.1.13.1 İşlem Valörü
Döviz ödemeli devlet iç borçlanma senetlerinin alım satım işlemleri en az üç işgünü en fazla
doksan gün valörle yapılabilir.
4.1.13.2 Para Birimi
Döviz ödemeli tahvillere ait alım-satım emirleri menkul kıymetin ihraç edildiği döviz cinsi
üzerinden verilir. Dolar cinsinden ihraç edilen tahvillerde emirler 100 Amerikan Doları, Euro
cinsinden ihraç edilen tahvillerde 100 Euro üzerinden fiyatlandırılır.
10
4.1.13.3 Piyasa Dışı İşlemler
Borsa üyesi aracı kuruluşların T.C. Merkez Bankası ve müşteri ile gerçekleştirdikleri
işlemler dışındaki kendi aralarında yapılan döviz ödemeli tahvillere ait tüm kesin alım satım
işlemlerini Tahvil ve Bono Piyasası'nda gerçekleştirmeleri zorunludur.
4.1.14
Gayrimenkul Sertifikalarının İşlemlerine İlişkin Özel Hükümler
4.1.14.1 Baz Fiyat
Tahvil ve Bono Piyasası'nda işlem gören tahvil ve bonolardan farklı olarak Gayrimenkul
Sertifikaları Pazarı'nda işlem görecek sertifikalar için baz fiyat tespit edilir. Baz fiyat,
gayrimenkul sertifikasının en son işlem gününde gerçekleşen işlemlerin ağırlıklı ortalama
fiyatıdır. Baz fiyat tespitinde kendinden kendine işlemler gözönüne alınmaz. Baz fiyat teşkil
edecek işlem gerçekleşmemesi durumunda ise, bir önceki baz fiyat esas alınır.
4.1.14.2 Fiyat Aralığı
Tahvil ve Bono Piyasası'nda işlem gören tahvil ve bonolardan farklı olarak, Gayrimenkul
Sertifikaları Pazarı'na iletilecek emirlerin fiyatlarında alt ve üst fiyat limiti uygulaması
yapılır. Buna göre Yönetim Kurulu Gayrimenkul Sertifikaları Pazarı'nda uygulanacak fiyat
aralığını, baz fiyatın ±%5'i olarak belirlemiştir. Gerektiğinde Borsa Yönetim Kurulu kararı
ile fiyat aralığı değiştirilebilir.
4.1.14.3 Fiyat Adımı
Tahvil ve Bono Piyasası'nda işlem gören tahvil ve bonolardan farklı olarak Gayrimenkul
Sertifikaları Pazarı'na iletilen emirlerde fiyat adımı uygulanır. Fiyat adımı, her sertifika için
bir defada gerçekleşebilecek en küçük fiyat değişimidir. Fiyat adımları Borsa Yönetim
Kurulu'nca belirlenir ve ilan edilir.
4.1.14.4 Sertifika Tanımı
Gayrimenkul Sertifikaları Pazarı'nda işlem gören sertifikalar;
• Asli edim bitiş tarihi
•
Sertifikaya konu proje kodu
•
İhraççı kodu ile tanımlanır.
4.2
4.2.1
REPO TERS REPO PAZARI
Amaç
Sabit getirili menkul kıymetlerin geri alım vaadi ile satım ve geri satım vaadi ile alımını
organize piyasa koşulları içinde güvenli bir şekilde gerçekleştirmek amacıyla açılmıştır.
4.2.2
Pazarın İşleyişi
Bu pazarda devlet tahvilleri ile hazine bonolarının geri alım vaadi ile satım ve geri satım
vaadi ile alım işlemleri yapılır. Üye kodu piyasa ekranlarında ve sorgu ekranlarında
gösterilmez. İşlem gerçekleştiren taraflara, işlem gerçekleşmesini takiben, işlem bilgileri ile
birlikte karşı üye bilgisi de verilir.
Pazar'da aynı gün ve ileri başlangıç valörlü işlemler yapılabilir.
11
Tutar, repo oranı, başlangıç ve bitiş valörleri ile işlem yapılmak istenen menkul kıymet cinsi
(repo işlemleri için teslim edilecek, ters repo işlemleri için teslim alınacak) belirtilerek
iletilen repo ve ters repo emirleri oran ve zaman önceliğine göre sistemde sıraya konulur.
Repo emirleri arasında en yüksek, ters repo emirleri arasında en düşük oranlı olanlar
önceliklidir.
İşlem gerçekleştikten sonra repo yapan taraf emir girişi sırasında belirttiği koda ait menkul
kıymetlerden en fazla beş değişik vadede olmak üzere bildirimini yapar. Bu bildirim
sırasında, Borsa tarafından her gün ilan edilen fiyatlar üzerinden, toplam tutarı repo işleminin
anapara ve faiz tutarının belli bir yüzdesinden az olmamak kaydıyla uygun nitelikteki
menkul kıymetler bildirilir. Bu yüzde şu an için %97 olup faiz oranlarındaki dalgalanmalara
bağlı olarak gün içinde değiştirilebilir.
Bildirilen menkul kıymetler başlangıç valöründe Takasbank'a teslim edilerek takas
yükümlülüğü yerine getirilir. Bu menkul kıymetler ters repo yapan üye adına bitiş valörüne
kadar bloke saklamada tutulur. Bu menkul kıymetler ilk repo/ters repo işleminin vadesi
içinde kalmak koşuluyla ters repo yapan üye tarafından başka repo işlemlerinde
kullanılabilir.
En iyi repo/ters repo emirleri ve gerçekleşen son işleme ait oran/tutar bilgileri piyasa
ekranlarında eşanlı olarak gösterilir. Eşanlı olarak, emir bazında ve gerçekleşen işlem
bazında sorgulama yapılır ve pozisyon bilgisi alınır. Pazar izleme ekranlarından en iyi talep
ve teklifler ile birlikte emir ve fiyat bazında derinlik bilgisine de ulaşılabilir.
Yönetim Kurulu tarafından belirlenen menkul kıymetlerde emir büyüklüğü bazında Küçük
Emirler veya Normal Emirler Pazar'ında işlem yapılır.
4.2.3
Bu Pazarda İşlem Görecek Menkul Kıymetler
Bu pazarda özelliklerine göre gruplandırılmış menkul kıymetler üzerinde işlem yapılır. Emir
girişi sırasında repo karşılığı teslim edilmek istenen ya da ters repo işlemi karşılığı teslim
alınmak istenen menkul kıymet grubu belirtilir ancak menkul kıymet belirtme imkanı yoktur.
İlk aşamada bu menkul kıymet grupları ve içerecekleri menkul kıymetler aşağıdaki gibi
belirlenmiştir:
S: YTL ödemeli devlet iç borçlanma senetleri
K: Döviz ödemeli devlet iç borçlanma senetleri
Yönetim Kurulu bu grupların sayısını ve gruba dahil edilen menkul kıymetlerin özelliklerini
değiştirebilir.
4.2.4
Emir Tipleri
Limitli Emir: Bu tür emirler oran ve repo tutarı belirtilerek, minimum emir büyüklüğünün
katları şeklinde verilir. Emrin gerçekleşmeden kalan kısmı pasif olarak bekler.
Piyasa Emri: Bu tür emirlerde oran belirtilmez. Minimum emir büyüklüğünün katları
şeklinde verilen emir pasif emirlerle kısmi veya tamamen karşılaşır, emrin gerçekleşmeden
kalan kısmı iptal edilir.
12
4.2.4.1
Özel Koşullu Emirler
Yukarıdaki emir tipleri ile birlikte kullanılmak üzere aşağıdaki özel koşullu emirler de
verilebilir.
Kalanı İptal Et Emri: Kısmen gerçekleşme koşulu ile verilen aktif emir tipidir. Emir girildiği
anda bekleyen karşıt emirler ile eşleşir, gerçekleşmeyen kısmı otomatik olarak iptal edilir.
"Limitli Emir" veya "Piyasa Emri" şeklinde verilebilir.
Gerçekleşmezse İptal Et Emri: Tamamen gerçekleşme koşulu ile verilen aktif emir tipidir.
Emir girilir girilmez bu koşul sağlanmadığı takdirde iptal edilir. "Limitli Emir" veya "Piyasa
Emri" şeklinde verilebilir.
4.2.4.2
Emir Geçerlilik Süreleri
Emirler verildikleri gün itibarıyla geçerlidir. Aynı gün valörlü tüm emirler gerçekleşmediği
takdirde saat 14:00'da, ileri valörlü olanlar Pazar kapanış saatinde iptal edilir.
4.2.5
Emir Büyüklükleri
Emirler minimum emir büyüklüğü ve katları şeklinde iletilir. Yürürlükteki minimum ve
maksimum emir büyüklükleri aşağıdaki gibidir:
Normal Emirler P.
Küçük Emirler P.
Maksimum Emir B.
500 Bin YTL.
4.2.6
1000 YTL.
10 Milyon YTL.
Valör
Pazarda 7 güne kadar ileri başlangıç valörlü emir iletilebilir. Repo bitiş valörü için herhangi
bir kısıtlama yoktur.
4.2.7
Oran Adımı
Pazara iletilen emirlerde %0.05' lik oran adımı uygulanır.
4.2.8
Emirlerin Değiştirilmesi
Piyasa'ya iletilen emirlerden karşılanmamış olanlar ile kısmen karşılanmış emirlerin
karşılanmadan kalan kısımları değiştirilebilir.
Emrin oranındaki değişiklik, repo tutarındaki artış ve işlem hesap sahibinin değişimi zaman
önceliğinin kaybedilmesine neden olurken, temsilci referansı ile repo tutarının azaltılması
emrin önceliğinin kaybedilmesi sonucunu doğurmaz.
4.2.9
Emir İptali
Piyasa'ya iletilen emirlerden karşılanmamış olanlar iptal edilebilir.
4.2.10 Emirlerin Eşleşme Kuralları
Pazar'da işlemler çok fiyat sürekli müzayede yöntemine göre gerçekleştirilir. Buna göre repo
emirleri aynı ya da daha düşük oranlı ters repo emirleri ile, ters repo emirleri ise aynı ya da
daha yüksek oranlı repo emirleri ile eşleştirilir.
13
Pazara iletilen emirler oran ve zaman önceliğine göre işleme konur. Buna göre repo
emirlerinde en yüksek, ters repo emirlerinde ise en düşük oranlı emirlerin önceliği vardır.
Aynı oranlı emirlerde ise zaman önceliği uygulanır.
5
5.1
YATIRIM FONLARI VE YATIRIM ORTAKLIKLARININ İŞLEMLERİNE
İLİŞKİN ESASLAR
GENEL ESASLAR
Seri VI, No:4 sayılı Sermaye Piyasası Kurulu Tebliğinin Bölüm:III, Madde: 18 (e) şıkkı
gereğince Yatırım Ortaklıklarının, Seri VII, No: 10 sayılı Sermaye Piyasası Kurulu
Tebliğinin Bölüm:VI, Madde:41 (c) şıkkı gereğince Yatırım Fonlarının, Borsada işlem gören
varlıkları fon portföyüne alımları ve fon portföyünden satımlarının Borsa kanalıyla yapılması
zorunluluğu getirilmiş ve ayrıca Yatırım Fonlarının Borsamız Tahvil ve Bono Piyasası'ndan
aynı gün valörü ile aynı gün valörlü işlem saatleri dışında fon portföyüne alım ve fon
portföyünden satım yapmalarına imkan sağlanmıştır.
Hisse senedi dışındaki menkul kıymetler üzerinde yapılan fon ve ortaklık işlemlerinde,
"Tahvil ve Bono Piyasası" işlemlerinde uygulanan kurallara ek olarak aşağıdaki kurallar esas
alınır:
1. Yatırım ortaklığı veya yatırım fonu portföyüne alım veya satım emirlerini Tahvil ve Bono
Piyasası'nda işlem yapmaya yetkili bir kuruluşun yetkili elemanları Borsa'ya iletir. Emir
verilirken, emrin hangi yatırım ortaklığı veya yatırım fonu için olduğu mutlaka belirtilir. Bu
emirleri verirken, Borsa tarafından her bir yatırım fonu ve ortaklığı için geliştirilen standart
kodlar kullanılır. Yetkili aracı kuruluşların aynı anda sadece tek bir yatırım fonu ve ortaklığı
adına emir iletmesi gerektiğinden tek bir işlemle birden fazla fon/ortaklık adına işlem
yapılması mümkün değildir.
2. Yatırım ortaklığı veya yatırım fonu portföyünden satış yapılıyorsa, önce satış emri
Borsa'ya iletilir ve sisteme girilir. Yatırım ortaklığı veya yatırım fonu portföyüne alım
yapılıyorsa önce alım emri Borsa'ya iletilir.
3.Emri ileten yetkili kuruluş (örneğin fon yöneticisi Banka), başka bir alıcı veya satıcı
çıkmadığı takdirde söz konusu menkul kıymeti kendisi alabilir veya satabilir. Ancak, emir
ekranda göründükten sonra 30 saniye (yarım dakika) geçmeden, yetkili kuruluş karşıt emrini
Borsa'ya iletemez.
4. Gerçekleşen yatırım fonu işlemlerinde yapılan fon kodu hatalarına ilişkin düzeltme talebi
Tahvil ve Bono Piyasası Müdürlüğü'ne yazılı olarak iletilir. Müdürlüğün değerlendirmesi
sonucunda geçerli sebebe dayanan değişiklik talepleri kabul edilerek gerekli düzeltme
Tahvil ve Bono Piyasası Müdürlüğünce yapılır.
5. İşlem aynı yetkili üye ile gerçekleştiği takdirde, alım-satım aynı üye tarafından yapılmış
olacağından takas gerekmeyecektir. Aksi takdirde, normal prosedüre uygun şekilde takas
yapılır.
6. Yatırım fonu veya ortaklığı adına yapılan ters repo işlemlerinde işleme konu menkul
kıymetler, işlemin bitiş valörüne kadar işlemi gerçekleştiren üye yerine yatırım fonu veya
14
ortaklığı adına saklanacaktır. Bu kıymetler üzerinde üyelerin kendi adlarına işlem yapmaları
mümkün değildir.
7. Üyelerin Tahvil ve Bono Piyasası'nda adına işlem yapacakları yatırım fonu ve yatırım
ortaklıkları Borsa işlem kodlarını bildirmeleri; bu bildirimlerinde daha sonra meydan
gelebilecek değişiklikleri de yine yazılı olarak yatırım fonu ya da ortaklık adına işlemlere
başlamadan en az bir gün önce Tahvil ve Bono Piyasası Müdürlüğü'ne iletmeleri gerekir.
5.2
14.00-17.00 ARASINDA YAPILAN AYNI GÜN VALÖRLÜ YATIRIM FONU
İŞLEMLERİNE İLİŞKİN ESASLAR:
1) Yetkili aracı kuruluş, 14.00-17.00 saatleri arasında yatırım fonları için verdiği emirlerde
de önce fon emrini iletir. Emri ileten yetkili kuruluş, başka bir alıcı veya satıcı çıkmadığı
takdirde söz konusu emri kendisi karşılayabilir. Ancak, emrin ekranda görünmesinden
itibaren 30 saniye (yarım dakika) geçmeden yetkili kuruluş karşıt emrini Borsa'ya iletemez.
2) İşlemler, her Pazar'da saat 14.00'a kadar oluşan repo ters repo işlemlerinde ağırlıklı
ortalama orandan kesin alım satım işlemlerinde ise ağırlıklı ortalama fiyata tekabül eden
orandan veya fon lehine olması durumunda menkul kıymet alım/ters repo emirlerinde
ağırlıklı ortalama oranın üzerinde, menkul kıymet satım/repo emirlerinde ağırlıklı ortalama
oranın altında gerçekleştirilebilir. Ancak, söz konusu menkul kıymet veya vadede o gün
itibariyle Borsa'da herhangi bir işlem olmamışsa yetkili aracı kuruluş kendi oranını bildirir.
3) Fonu yöneten kuruluş dışındaki kuruluşlar da ekranda varolan fon emirlerini
karşılayabilirler. Ancak, 14.00-17.00 saatleri arasında gerçekleştirilen aynı gün valörlü fon
işlemlerinin takasını yetkili aracı kuruluşlar kendi aralarında Borsa dışında yapmayı peşinen
kabul etmiş sayılırlar.
4) Bu işlemler, Borsa tarafından piyasa bazında yayımlanan üye sıralamasında yer almaz.
5)14.00-17.00 saatleri arasında yapılan aynı gün valörlü işlemler üzerinden, piyasa dışında
gerçekleştirilen işlemlere uygulanan borsa payı tahsil edilir.
Yatırım ortaklıkları adına saat 14.00-17.00 arasında aynı gün valörlü emir iletilemez.
Borsa, Tahvil ve Bono Piyasası'nda yetkili kuruluşların yatırım ortaklıkları ve yatırım fonları
adına yaptıkları işlemlere ilişkin işleme taraf kuruluşların, işleme konu menkul kıymetlerin,
işlem oran ve fiyatlarının bir listesini haftalık olarak Sermaye Piyasası Kurulu'na gönderir.
6
PİYASA YAPICILIĞI SİSTEMİ
Hazine Müsteşarlığı tarafından Piyasa Yapıcı olarak belirlenen kuruluşlar İMKB Tahvil ve
Bono Piyasası'nda Piyasa'nın işleyiş kuralları çerçevesinde T.C. Hazine Müsteşarlığı
tarafından tespit edilen kurallar doğrultusunda, belirlenen ölçüt ihraçlar için, miktar ve açıklık
olarak belli koşulları sağlayan alım ve satım emirlerini PY ek koduyla sisteme iletirler.
Belirlenen minimum miktar ve açıklık aralığında girilen emirler en iyi emirler ise piyasa
izleme ekranlarına yansıtılır. Ayrıca, Piyasanın mevcut yayın sayfaları dışında veri dağıtım
15
firmalarının sayfalarında piyasa yapıcılara ait emirler piyasa yapıcı kodu ile ilan edilir. Bu
şekilde tüm piyasa katılımcıları ölçüt menkul kıymetlerde piyasa yapıcıların emirlerini
görme imkanına sahiptir.
16
EK-1
I.M.K.B
TAHVİL VE BONO PİYASASI KESİN ALIM SATIM PAZARI
İŞLEM FORMU
İŞLEM NO : 200409280002303
SAAT : 13:43
TARİH : 28/09/2004
MENKUL KIYMET : TRT161105T12
VALÖR TARİHİ
GETİRİ
FİYAT
: 29,27
: 28/09/2004
: 105,000
İŞLEMİŞ FAİZ : 9,066
TEMİZ FİYAT : 95,934
MİKTAR : 1.000.000
TUTAR : 1.050.000,00
İŞLEMİŞ FAİZ TUTARI : 90.659,34
ANAPARA TUTARI :959.340,66
ALIŞ
SATIŞ
ÜYE KODU : AAA
ÜYE KODU : BBB
ÜYE ADI
ÜYE ADI
: AAA BANK A.Ş.
EMİR NO : 200409280000103
: BBB BANK A.Ş.
EMİR NO : 200409280000095
I.M.K.B
TAHVİL VE BONO PİYASASI REPO-TERS REPO PAZARI
BİLGİ FORMU
İŞLEM NO :
200410060004299
SAAT : 10:18
İŞLEM TİPİ: REPO
TARİH : 06/10/2004
TERS REPO
UYE KODU: AAA
UYE KODU: BBB
UYE ADI:
UYE ADI:
AAA BANK A.Ş.
EMİR NO: 200410060009827
BAŞLANĞIÇ VALÖRÜ:
BİTİŞ VALÖRÜ
:
ORAN
:
ANAPARA
:
NET FAİZ
:
STOPAJ TUTARI
:
ANAPARA+FAİZ
:
BBB BANK A.Ş.
EMİR NO: 200410060009828
06/10/2004
06/10/2004
20,10
2.000.000 YTL
859,07 YTL
242,30 YTL
2.001.101,37 YTL
BU FORMUN KONTROL EDİLEREK BİR UYUŞMAZLIK DURUMUNDA 15 DAKİKA İÇERİSİNDE
TAHVİL VE BONO PİYASASI MÜDÜRLÜĞÜ'NE BİLDİRİLMESİ GEREKMEKTEDİR.
AKSİ TAKDİRDE İTİRAZ KABUL EDİLMEYECEKTİR.
17
EK-1
TAHVİL VE BONO PİYASASI FİYAT-GETİRİ HESAPLAMALARI
Kısaltmalar
DGS
KGS
M
N
r
A
KPN
S
Tanımlar
Bir kupon döneminin içerdiği gün sayısı (İskontolu menkul kıymetler için
365 gün, kuponlu menkul kıymetler için bir sonraki kupon ödeme tarihi ile
önceki kupon ödeme tarihi arasında gerçek gün sayısı)
Bir sonraki kupon ödeme tarihine kalan gün sayısı (İskontolu menkul
kıymetler için vadeye kalan gün sayısı)
Bir yıl içindeki kupon ödeme sayısı
Vadeye kalan kupon adeti
Yıllık getiri oranı/100
Anapara
Kupon faiz oranı / 100
Stopaj tutarı
FORMÜL 1
Bu formül
• iskontolu menkul kıymetler,
• değişken faizli menkul kıymetler
• son kupon döneminde bulunan sabit kupon faizli menkul kıymetler için kullanılacaktır.
•
Bileşik Getiri
Formül 1 için bileşik getiri aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.
FORMÜL 2
18
Bu formül sabit kupon faizli menkul kıymetler için kullanılacaktır.
•
Bileşik Getiri
Formül 2 için bileşik getiri aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.
FORMÜL 3
Bu formül enflasyona endeksli ve üç ayda bir ödemeli menkul kıymetler için kullanılacaktır.
Kısaltmalar
RP
P1
P2
t
Fiyat
Tanımlamalar
Risk primi
Değerleme katsayısı
Gelecek değerleme katsayısı
Vergi oranı
(1 + r / M)
KGS / DGS
KPN 0 + KPNG-
100
(1 + r / M) N-1+KGS
+-
/
DGS
Formül 3.a
KPNö=(RP/(M*100)*(P1+1)+P1)*(1-t/100)
KPNG=(RP/(M*100)*(P2+1)+P2)*(1-t/100)
Bileşik Getiri
19
B i l e s i k Getiri =
[r
ll
1
r ^M
- 1 *100
+ —
M ))
Formül 3.b
•
Reel Getiri
FORMÜL 4
Bu formül enflasyona endeksli bir yıl vadeli tek kuponlu menkul kıymetler için
kullanılacaktır.
Kısaltmalar
RF
R
BR
EK
n
n
n
n+1
Tanımlamalar
İhale reel faiz oranı /100
Reel getiri
Bileşik reel getiri
Enflasyon katsayısı
İhraç ayına ait enflasyon oranı
İhraçtan bir sonraki aya ait enflasyon oranı
n
n+i
İhraçtan i kadar sonraki aya ait enflasyon oranı
dj
İşlem tarihinin bulunduğu dönem başından valör tarihine kadar geçmiş gün sayısı
(bulunulan dönem sayısı j )
Dj
•
İşlem tarihinin içinde bulunduğu döneme ait gün sayısı (bulunulan dönem sayısı j )
j'inci dönemde n+i enflasyonu bilinmiyor ise;
EK = (1
+ n n ) (K1 + n + J
v
n'
n+V
(1
+ n + . J (K1 + n + . J
v
n+ı- 1'
n+ı-V
d j / DJ
20
•
j'inci dönemde n+i enflasyonu biliniyor ise;
1
1
EK = ( + nn )(
•
1
+ %+ı)
( + n + • v ı)(l +
n+ı-r
d /D
n+ıJ)
J
J
Bileşik Reel Getiri
KGS
BR = |1 + RKGS\
, (365/KGS)
365 )
- 1
Formül 4.b
FORMÜLASYON TABLOSU
Menkul Kıymet Tipi
Iskontolu menkul kıymetler
Değişken faizli menkul kıymetler
Sabit kupon faizli menkul kıymetler
Son kupon döneminde bulunan sabit
kupon faizli menkul kıymetler
Sabit kupon faizli döviz ödemeli menkul
kıymetler
Son kupon döneminde bulunan sabit
kupon faizli döviz ödemeli menkul
kıymetler
Tüfe'ye endeksli 2 yıl vadeli yılda 4
kupon ödemeli menkul kıymetler
Tüfe'ye endeksli 1 yıl vadeli yılda 1
kupon ödemeli menkul kıymetler
Dövize endeksli sabit kupon faizli menkul
kıymetler
Son kupon döneminde bulunan dövize
endeksli sabit kupon faizli menkul
kıymetler
Basit
Getiri
1.a
1.a
2.a
1.a
Bileşik
Getiri
1.b
1.b
2.b
1.b
Reel
Getiri
2.a
2.b
1.a
1.b
3.a
3.b
3.c
4.a
4.b
4.c
2.a
2.b
1.a
1.b
Açıklama
YTL değeri TCMB döviz alış
kuru üzerinden hesaplanacaktır
YTL değeri TCMB döviz alış
kuru üzerinden hesaplanacaktır
21
İŞLEMİŞ FAİZ ve TEMİZ FİYAT UYGULAMASI*
Kesin Alım Satım Pazarı'nda sabit faizli ve ödenecek ilk kupon miktarı belirlenmiş olan
değişken faizli kuponlu DİBS'ler için işlemiş faiz, temiz fiyat, işlemiş faiz tutarı ve anapara
tutarı hesaplanarak bilgi amaçlı olarak ilan edimektedir.
İşlemiş faiz; Kupon faizinin son kupon ödeme tarihinden valör tarihine kadar geçen gün için
Piyasada fiyat kotasyonu verilirken esas alınan birim nominale karşılık gelen tutarıdır.
Temiz fiyat;
fiyattır.
verilen fiyat kotasyonundan işlemiş faizin çıkarılması suretiyle hesaplanan
İşlemiş faiz tutarı; işlemiş faizin işlem gören nominal miktara karşılık gelen tutarıdır.
Anapara tutarı; işlem gören nominal miktarın temiz fiyattan hesaplanan tutarıdır.
Son kupon tarihinden valör tarihine
kadar geçen gerçek gün sayısı
İşlemiş faiz = Kupon faizi (%, dönemsel) x
Kupon dönemi gerçek gün sayısı
Temiz fiyat = Sözleşme fiyatı-İşlemiş faiz
İşlemiş faiz tutarı = Nominal tutar x İşlemiş faiz / 100
Anapara tutarı = Nominal tutar x Temiz fiyat / 100
Değişken faizli tahvillerde, ödenecek en yakın kupon tarihinden sonraki dönemlere ait kupon
tutarları ilgili dönem başında belirlendiğinden, ödenecek kupon tarihinden sonraki valörler
için işlemiş faiz ve temiz fiyat hesaplanmamaktadır.
* İşlemiş faiz ve temiz fiyat bilgileri piyasa izleme bilgilerine ilave edilmiştir.
22