güzel sanatlar lisesi mezunlarının müziksel işitme alanı ön öğrenme

advertisement
The Journal of Academic Social Science Studies
International Journal of Social Science
Doi number:http://dx.doi.org/10.9761/JASSS3046
Number: 39 , p. 189-200, Autumn III 2015
Yayın Süreci
Yayın Geliş Tarihi
11.08.2015
Yayınlanma Tarihi
25.10.2015
GÜZEL SANATLAR LİSESİ MEZUNLARININ
MÜZİKSEL İŞİTME ALANI ÖN ÖĞRENME DURUMLARININ
DEĞERLENDİRİLMESİ
(ABANT İZZET BAYSAL ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ)
THE EVALUATION OF HIGH SCHOOL OF FINE ARTS GRADUATES’
PRIOR KNOWLEDGE ON FIELD OF EAR TRAINING
(CASE OF ABANT IZZET BAYSAL UNIVERSITY)
Yrd. Doç. Dr. Gökhan ÖZTÜRK
Gaziosmanpaşa Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü
Yrd. Doç. Dr. Yavuz DURAK
Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü
Özet
Bu çalışma, müzik öğretmenliği eğitimi için etkili bir kaynak olan Güzel Sanatlar Lisesi
(GSL) mezunlarının müziksel işitme alanındaki ön öğrenme durumlarını değerlendirmek amacıyla yapılmıştır. Araştırma, 2011-2012 ve 2012-2013 eğitim-öğretim yılında Abant İzzet Baysal
Üniversitesi Müzik Öğretmenliği Programı’nı kazanan GSL mezunu öğrencilerle (N=53) gerçekleştirilmiştir. Veriler “Temel Müzik Teorisi Testi”, “Müziksel Yazma (Dikte) Testi”, “Deşifre Becerisi Performans Gözlem Formu” ve “Kişisel Bilgi Formu” ile elde edilmiştir. Araştırma sonucuna göre; GSL mezunlarının temel müzik teorisi, müziksel yazma (dikte) ve müziksel okuma
(deşifre) boyutlarında yeterli düzeyde ön öğrenmeye sahip olmadıkları, en düşük ön öğrenmenin müziksel yazma (dikte) alt boyutunda gerçekleştiği, makamsal bilgi ve becerilerle ilgili ön
öğrenmelerin tonal bilgi ve becerilere göre üç boyutta da yeterli düzeyde gerçekleşmediği belirlenmiştir.
Anahtar kelimeler: Müzik Öğretmenliği Eğitimi, Müziksel İşitme Eğitimi, Güzel Sanatlar Lisesi Mezunları, Ön Öğrenme
Abstract
The purpose of this study was to investigate the High School of Fine Arts (HSFA) graduates’ prior knowledge on field of ear training, an effective source for the music teacher training. The study was carried out with HSFA graduates (N=53), enrolling Music Teacher Training
Program at Abant İzzet Baysal University in 2011-2012 and 2012-2013 academic years. The data
were collected through "Basic Music Theory Test", "Musical Writing (Dictation) Scale", "Performance Observation Form for Sight-singing" and "Personal Information Form". According to the
results of the study, HSFA graduates’ prior knowledge of basic music theory, dictation and
190
Gökhan ÖZTÜRK & Yavuz DURAK
sight-singing dimensions were found significantly insufficient. It has been determined that the
lower prior knowledge is on dictation and prior knowledge about the knowledge and skills of
makam, compared with the tonal knowledge and skills, have been identified insufficient in the
three subscales.
Keywords: Music Teacher Training, Ear Training, High School of Fine Arts Graduates,
Prior Knowledge
1. GİRİŞ
‘Müzik öğretmenliği temel yeterlik
alanları’1 dikkate alındığında, ideal bir müzik öğretmeni profili oluşturmak için ihtiyaç duyulan müziksel bilgi ve becerilerin
kazandırılmasında müziksel işitme eğitimi
önemli bir uygulama alanına sahiptir. Araştırmalar, işitme eğitimi kapsamında yapılan
çalışmaların diğer müzik alan derslerindeki
başarıyı olumlu yönde etkilediğini ortaya
koymaktadır (Dunlap, 1989; Gates, 2001;
Potts, 2009; Ferrante, 2010). Bu bağlamda
ders başarısı önemlidir. Ancak, öğretmen
yeterlikleri ve yaklaşımı, öğretim programı,
tercih edilen öğretim yöntemleri, materyal
vb. çevresel faktörlerin ve öğrencinin sahip
olduğu bireysel özelliklerin ders başarısını
etkilediği bilinmektedir.
Müziksel işitme eğitimi; müzik dilinin ögelerini ve ögeler arası ilişkileri açıklayan kuramsal bilgilerle birlikte, “bireyin
sesleri, ses örgülerini, ritmik, melodik ve
armonik yapıları ayrı ya da bir bütün olarak algılamasını, müzik yazısına veya simgesine dönüştürmesini, bellek gelişimi ve
solmizasyon yanı sıra müziksel yaratıcılık
çalışmalarını […] kapsar” (Kalyoncu, 2005,
s. 212). Bu içerik, müzik öğretmenliği programlarında, ‘Müziksel İşitme Okuma Yazma’ (MİOY) derslerinde, 1. ve 2. sınıflarda
her dönem haftada 4 saat, 3. sınıfta ise her
dönem haftada 2 saat olarak verilmektedir.
Bu çalışmalarda, bilişsel ve işitsel-duyuşsal2
Kalyoncu (2005) genel öğretmen yeterliklerinden yola
çıkarak müzik öğretmenliği temel yeterlik alanlarını;
a) müzik alan bilgisi, b) müziksel davranış biçimleri,
c) Öğretim bilgisi ve d) öğretmenlik meslek bilgisi
olmak üzere dört kategoride sınıflamıştır.
2 ‘İşitsel-duyuşsal’ kavramı, müziksel işitme alanına
özgü beceriler dizisini ifade etmektedir. Kalyoncu
(2002) kavramı şu şekilde açıklamaktadır: “işitselduyuşsal öğrenme edinimleri; esas olarak konsant1
özelliklerin ayrı ayrı veya aynı anda kullanılma zorluğu vardır. Bununla birlikte,
dersi alan öğrencilerin müziksel işitme
becerileri, özgüven ve özyeterlikleri, öğrenme stilleri vb. kişisel ve kişiliksel özellikleri de birbirinden farklıdır. Dersin kompleks yapısından kaynaklanan zorlukla birlikte, bireysel özelliklerdeki çeşitlilik de
öğrenme sürecini ve çıktılarını etkilemektedir. Bahsedilen bu bireysel özelliklerden
birisi de öğrencinin sahip olduğu ‘ön öğrenme’ durumudur.
Herhangi bir dersi yürüten öğretmen bilir ki; sınıflar homojen bir yapıya
sahip değildir. Öğrenciler, öğretim ortamına, öğretilecek konu ve öğrenmelerle ilgili
farklı düzeyde ve çeşitlilikte ön bilgi, inanç,
beceri ve tutumlarla gelirler (Ambrose ve
Lovett, 2014). Bu durum öğrencilerin hatırlama, akıl yürütme, problem çözme ve özellikle yeni bilgiyi yapılandırma yeterliğini ve
becerisini etkiler (Bransford, Brown ve
Cocking, 2000). Eğitim psikolojisi alanındaki kuramsal çalışmalar öğrencinin sahip
olduğu ön öğrenmelere dikkat çekerken,
görgül araştırmalar ön öğrenmelerin öğrenme çıktısı üzerindeki etkisini sınamaktadır (Ertl ve Mandl, 2008). Bu araştırmaların ortak sonucuna göre ön öğrenme, öğrenme süreci ve öğrenme çıktıları üzerinde
önemli bir etkiye sahiptir. (Johnson, Pittelman, Bronowski ve Levin, 1984; Dochy,
1988; Pazzani, 1991; Svinicki, 1994; Carr ve
Thompson, 1996; Shapiro, 2004; Kalyuga,
2013; Ambrose ve Lovett, 2014).
rasyon yeterliği, algının etkinleştirilmesi ve duyarlı
hale getirilmesi ve duyuların eğitilmesi ile ilişkilidir.
Duyuşsal kavramı; çeşitli duyu alanlarındaki algıların, özellikle de işitsel ve görsel algının birbirini etkilemesinden dolayı burada işitsel kavramıyla birlikte
kullanılmıştır” (2002, s. 77).
Güzel Sanatlar Lisesi Mezunlarının Müziksel İşitme Alanı Ön Öğrenme Durumlarının Değerlendirilmesi (Abant
İzzet Baysal Üniversitesi Örneği)
191
Alanyazında ön bilgi3 (prior
knowledge) terimiyle açıklanan ön öğrenme Jonassen ve Grabowski (1993) tarafından: “öğrencilerin öğrenme yaşantılarına
getirdikleri bilgi, beceri veya yeterlikler”
(aktaran Dochy vd., 1999, s. 146) şeklinde
tanımlanmaktadır. Dochy, Moerkerke ve
Martens (1996) ise ön öğrenmeyi “kişinin
halihazırda sahip olduğu bilgiler bütünü”
olarak açıklamakta ve ön öğrenmenin: “dinamik bir yapıya sahip; belli öğrenme görevlerinden önce erişilebilir; şemalarla yapılandırılmış; bildirimsel olan (declarative) ve
belli amaç doğrultusunda elde edilmiş
(procedural); hem açıklanabilir hem de
sözsüz ifade edilebilir; kavramsal ve üst
bilişsel bilgi içeren” (1996, s. 311) özellikler
taşıdığını belirtmektedir. Bilişsel öğrenme
kuramları ‘yeni’ öğrenmeler ‘eskilerin’ üzerine inşa edilir görüşünü vurgular. Örneğin
Ausubel geliştirdiği öğrenme kuramında
anlamlı öğrenme için yeni öğrenmeyle bilişsel yapıda varolan öğrenmeler arasında
bir ilişkinin kurulması gerektiğini öne sürer. Diğer bir ifadeyle anlamlı öğrenme,
fikirler, olaylar, kavramlar ve nesneler arasında kurulan ‘bu ilişkiler’ yoluyla gerçekleşir (Çakıcı, Alver ve Ada, 2006). Öğrencinin güdülenmiş olması da anlamlı öğrenmeyi etkiler. Yeterli ön öğrenme, öğrenciyi
motive ederek yeni öğrenilecek konuya ilgi
duyulmasını sağlar (Tobias, 1994).
3
İngilizce alan yazında ön bilgiyi (prior knowledge)
tanımlamak için kullanılan terimler, benzer içerikleri
tanımlamasına karşın çeşitlilik göstermektedir. Örneğin; current knowledge, expert knowledge, preknowledge, permanent stored knowledge, archival
memory, experiential knowledge, background
knowledge, personal knowledge vb. (detaylı bilgi
için bkz: Dochy, Segers ve Buehl, 1999). Bu araştırmada, daha çok bilişsel ağırlıklı olan ‘ön bilgi’yi
kapsamasıyla birlikte, müziksel işitme eğitimi alanına özgü ‘işitsel-duyuşsal’ becerileri de karşıladığı
düşünüldüğünden ön bilgi kavramı yerine ön öğrenme kavramının kullanımı tercih edilmiştir.
Öğrencide varolan ön öğrenmeler
doğru, yeterli, aktif ve uygun ise öğrenci,
öğrenmek, akılda tutmak ve ihtiyacı olduğunda kullanmak üzere bilgiyi yapılandıracağı bir temele sahip demektir (Ambros vd.,
2010). Diğer taraftan önceden varolan beceriler yetersiz, ön öğrenmeler zayıf ve/ya
inançlar yeni öğrenmeyi engeleyebilecek
davranışlara yöneltiyorsa, öğrenci yeni
bilgiyi yapılandırabileceği bir temele sahip
olmayacaktır (Ambrose ve Lovett, 2014).
Öğrencilerin, öğrenme ortamına her zaman
beklenen düzeyde ön öğrenmelerle gelmedikleri bilinmektedir. Ön öğrenmeleri yanlış, eksik veya yetersiz olabilmektedir. Bu
durum müziksel işitme eğitimi dersleri için
de geçerlidir. Dersleri yürüten eğitimciler,
çoğu zaman üst düzey yeni bilgiyi yapılandırabilmek için gerekli olan ön öğrenmelerden yoksun müzik öğretmeni adayı profiliyle karşılaşabilmektedir.
Alanyazında varolan çalışmalar bu
durumu destekler niteliktedir. Scandrett
(2005) işitme eğitiminin çeşitli öğretim stratejilerini içerdiğini, çoğunlukla 15-20 kişilik
sınıflarda yürütüldüğünü, bu büyüklükteki
bir grupta ön öğrenmelerin ve yeteneklerin
birbirinden farklı olduğunu vurgulamakta
ve bazı öğrencilerin bir görevi kolaylıkla
yerine getirirken bazılarının zorlandıklarını
ifade etmektedir. Diğer taraftan Aydoğan
(1998) çalışmasında öğrencilerin ve öğretim
elemanlarının çoğunluğunun MİOY dersindeki başarısızlığı müziksel alt yapıdaki
yetersizliğe bağladıklarını ortaya koymuştur. Paney (2010) ise müzik bölümünü kazanan lisans 1. sınıf öğrencilerinin özellikle
müziksel işitme becerileri konusunda oldukça çeşitlilik gösterdiğini, bu durumun
ise ders kapsamında yapılan çalışmaların
zor olarak algılanmasına yol açtığını ifade
etmektedir.
Müzik öğretmenliği programları
için, Güzel Sanatlar Liseleri (GSL) yetişmiş
192
eleman sağlaması bakımından etkili bir
kaynaktır. GSL mezunlarının müzik öğretmenliği programlarındaki sayısal ağırlığını
ortaya koyan araştırmalar (Bozkaya, 2006;
Köse, 2006) bu durumu desteklemektedir.
Diğer bir ifadeyle müzik öğretmenliği
programlarında yürütülen MİOY derslerini
alan öğrencilerin çoğunluğu GSL mezunudur. GSL MİOY dersi öğretim programı
incelendiğinde konuların 4 öğrenme alanı4
çerçevesinde yapılandırıldığı ve Merkezi
Müzik Öğretmenliği Lisans Programı
MİOY dersleri içeriğiyle örtüşük özellik
taşıdığı görülmektedir. Diğer bir ifadeyle
Güzel Sanatlar Liseleri’nde yürütülen
MİOY derslerinin içeriği, lisans düzeyindeki üst düzey yeni öğrenmeler için ön öğrenme niteliği taşımaktadır. Bu bağlamda,
GSL mezunlarının ön öğrenme durumları,
müzik öğretmenliği programlarında yürütülen MİOY derslerinde ve müzik öğretmenliği temel yeterlik alanlarının müziksel
bilgi ve beceriler boyutunda elde edilecek
başarının yordayıcısı olarak görülmektedir.
Bu gerekçeler doğrultusunda gerçekleştirilen çalışmanın amacı, GSL mezunlarının ön öğrenme durumlarını belirlemektir. Bu amaç doğrultusunda aşağıdaki sorulara cevap aranmıştır: Abant İzzet Baysal
Üniversitesi Müzik Öğretmenliği Programı’nı kazanan GSL mezunlarının;
1. Temel müzik teorisi boyutu ön öğrenme
düzeyi nedir?
2. Müziksel yazma (dikte) boyutu ön öğrenme düzeyi nedir?
3. Müziksel okuma (deşifre) boyutu ön
öğrenme düzeyi nedir?
4. Müziksel işitme alanı ön öğrenme düzeyi nedir?
Alanyazındaki araştırmalar, sonuçları bakımından farklı bilgiler sağlamasına
karşın, özellikle işitme eğitimi alanında
4
Bu öğrenme alanları: Müzik işaret ve terimleri, tonal
ve makamsal müzik, müziksel okuma ve müziksel
yazmadır (Detaylı bilgi için bkz. GSL Müziksel İşitme, Okuma ve Yazma Dersi Öğretim Programı,
2009).
Gökhan ÖZTÜRK & Yavuz DURAK
GSL son sınıf öğrencilerinden ve mezunlarından beklenen ön öğrenmelerle ile ilgili
çeşitli problemlerin varlığına dikkat çekmektedir (Sezerel, 2006; Tufan, Bulut ve
Kılıç, 2007; Deniz, 2009). Ancak bu araştırmaların sınırlı olduğu görülmektedir. Bu
sebeple mevcut çalışma;
1. Lisans düzeyinde Müziksel İşitme
Okuma Yazma (MİOY) derslerini yürüten öğretim elemanlarına, karşılaşacakları öğrenci profili hakkında bilgi sağlaması,
2. Bu konuda yapılan araştırmalara katkı
sağlaması,
3. Yine lisans düzeyinde, öğrencilerin teorik ve işitsel alanlardaki beceri ve donanımları doğrultusunda uygun ders içeriği ve materyallerin hazırlamasına ışık
tutması,
4. Güzel Sanatlar Liseleri’nde MİOY derslerini yürüten öğretmenlere, mezunların
müziksel işitme eğitimi alanında sahip
oldukları öğrenme çıktıları konusunda
dönüt sağlaması bakımından önemli görülmektedir.
Bu çalışma, Abant İzzet Baysal
Üniversitesi Müzik Öğretmenliği Programı
2011-2012 ve 2012-2013 eğitim-öğretim yılı
1. sınıf öğrencilerinden GSL mezunlarıyla
ve müziksel işitme eğitimi alanının, temel
müzik teorisi, müziksel yazma (dikte) ve
müziksel okuma (deşifre) boyutlarıyla sınırlandırılmıştır. Müziksel okuma (solfej)
ve müziksel yaratma boyutları araştırma
dışında tutulmuştur. Temel müzik teorisi
testi, müziksel yazma (dikte) testi ile örtüşecek
şekilde
sınırlandırılmıştır.
Bu
araştırmanın bulgularına dayanarak genelleme yapılamaz. Çalışmada kullanılan ölçme araçlarının amaca uygun olduğu, “Deşifre Becerisi Performans Gözlem Formu”
için başvurulan uzman kanısının yeterli
olduğu ve araştırmaya katılan öğrencilerin
mutlak işitme becerisine sahip olmadıkları
varsayılmıştır.
Güzel Sanatlar Lisesi Mezunlarının Müziksel İşitme Alanı Ön Öğrenme Durumlarının Değerlendirilmesi (Abant
İzzet Baysal Üniversitesi Örneği)
193
2. YÖNTEM
2.1. Araştırma Modeli
Çalışmada, GSL mezunlarının ön
öğrenme durumunun betimlenmesi amaçlandığı için genel tarama modeli esas alınmıştır. “Tarama modelleri, geçmişte ya da
halen varolan bir durumu varolduğu şekliyle betimlemeyi amaçlayan araştırma
yaklaşımlarıdır. Araştırmaya konu olan
olay, birey ya da nesne, kendi koşulları
içinde ve olduğu gibi tanımlanmaya çalışı-
lır” (Karasar, 2014, s. 77). Veriler 2011-2012
ve 2012-2013 eğitim-öğretim yıllarında
Abant İzzet Baysal Üniversitesi Müzik Öğretmenliği Programı’nı kazanan GSL mezunlarından (N=53) elde edilmiştir. Çalışma
grubunun %69,8’i kadın, %30,2’si erkektir.
Veri toplama araçları güz dönemlerinin 2.
haftasında uygulanmıştır. Çalışma grubunun araştırma sonuçlarıyla ilişkilendirmek
üzere belirlenen özelllikleri aşağıda verilmiştir.
Tablo 1: Mezunların MİOY dersi için haftalık çalışma sıklığı
Haftalık çalışma sıklığı
Hiç çalışmazdım
1-2 saat kadar çalışırdım
3-4 saat kadar çalışırdım
5-6 saat kadar çalışırdım
Her gün çalışırdım
Yalnızca sınav öncesi çalışırdım
f
2
27
10
4
5
5
%
3,8
50,9
18,9
7,5
9,4
9,4
Tablo 2: Solfej çalışmaları için kullanılan temel kaynak kitap
Temel kaynak kitap
A. Lavignac (Lavignac - Des Solfeges 1A-2A)
M. Sun (Solfej)
Ü. Özgür - S. Aydoğan (Müziksel İşitme ve Okuma - 1. Kitap)
Diğer
2.2. Veri Toplama Araçları
Araştırmada, Temel Müzik Teorisi
Testi5 (TMTT), Müziksel Yazma (Dikte)
Testi6 (MYT), Deşifre Becerisi Performans
Gözlem Formu ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. TMTT’de, Güzel Sanatlar Lisesi
MİOY dersi öğretim programı öğrenme
alanlarında yer alan aralık, akor, tartım-
5
6
Araştırmada kullanılan ‘Temel Müzik Teorisi Testi’
ve ‘Müziksel Yazma (Dikte) Testi’, “Müziksel İşitme
Eğitiminde Kullanılan ‘İşbirlikli Öğrenme Yöntemi’nin Öğrenci Kaygı ve Başarısına Etkisi” adlı doktora tezi için G. Öztürk ve N. Kalyoncu tarafından
geliştirilmiştir.
Müziksel Yazma (Dikte) Testi’nde yer alan ‘motiften
makam belirleme’ ve ‘makamsal dikte’ soruları tampere sisteme uyarlanarak çalınmıştır.
f
29
20
3
1
%
54,7
37,7
5,7
1,9
ölçü, tonalite ve makam konularına göre
uyarlanan 32 madde bulunmaktadır. Güvenirlik çalışmalarında ölçeğin KR-20 güvenirlik katsayısı değeri 0.89 olarak bulunmuştur. Müziksel algılama/tanımlama becerilerini ölçmek için geliştirilen ve bu araştırma için uyarlanan MYT’de 61 puanlama
seçeneğinden oluşan 14 madde bulunmaktadır. Test; armonik, melodik ve ritmik
yapıları algılama ve çözümleme becerilerini
ölçmeyi amaçlayan üç temel boyuttan
oluşmaktadır. 1. boyutta aralık ve akorları
tanıma/çözümleme ve yazma; 2. boyutta
basit ve karma ölçüde yazılmış tartım kalıplarını yazma; 3. boyutta makamsal ve tonal
yapıdaki motifleri tanıma, farklı ölçülerde
yazılmış makamsal ve tonal ezgileri çözüm-
194
Gökhan ÖZTÜRK & Yavuz DURAK
2.3. Verilerin Çözümlenmesi ve
Yorumlanması
Verilerin analizi için SPSS programı
kullanılmıştır. Araştırmada mezunların ‘ön
öğrenme’ düzeyleri, tanımsal istatistiklerden aritmetik ortalama ( X ) ile ifade edilmiştir. Son bulguda aritmetik ortalama ve
standart sapma (ss) ile birlikte en düşük
puan ve en yüksek puan da verilmiştir.
Aritmetik ortalama, bulgular bölümünde
‘ortalama’ olarak ifade edilmiştir. Testlerden elde edilen veriler 100’lük puanlama
sistemine göre işlenmiştir. Müziksel işitme
alanı genel ön öğrenme düzeyi; temel müzik teorisi, müziksel yazma ve müziksel
okuma (deşifre) boyutlarından elde edilmiştir.
leme ve yazma becerilerini ölçmeye yönelik
maddeler bulunmaktadır. Her soru temel
müzik teorisi testindeki maddelere dayandırılmıştır. Testin uygunluk geçerliği katsayısı r=,71 olarak bulunmuştur. Diğer bir
ölçme aracı olan Performans Gözlem Formu, 6 adet majör, 6 adet minör ve 4 adet
makamsal olmak üzere 16 adet farklı ölçü
türünde hazırlanan deşifre sorularını değerlendirmek için araştırmacılar tarafından
oluşturulmuştur. Form için iki alan uzmanının görüşleri alınmıştır. Tonal deşifreler
iki diyezli ve iki bemollü tonalitelerle, makamsal deşifreler Hüseyni-Karcıgar, Hicaz
ailesi ve Kürdi makam dizilerinden oluşan
ezgilerle sınırlandırılmıştır. Kişisel bilgi
formu, çalışma grubunun araştırma sonuçlarıyla ilişkilendirilebilecek özelliklerini
elde etmek için hazırlanmıştır. Formda 8
madde bulunmaktadır. Mezunların ön öğrenme durumlarını olumsuz etkilediği düşünülen iki madde sonuç bölümünde değerlendirmeye alınmıştır.
3. BULGULAR
Bu bölümde, araştırmanın alt problemlerine yönelik bulgular tablolar halinde
sunulmuş ve yorumlanmıştır.
3.1. Temel müzik teorisi boyutu ön
öğrenme düzeyi nedir? alt problemine
ilişkin bulgular
Tablo 3: GSL mezunlarının temel müzik teorisi testi puanlarının dağılımı
Temel müzik teorisi testi
alt boyutları
Aralık bilgisi
Ölçü-tartım bilgisi
Akor bilgisi
Tonalite bilgisi
Makam bilgisi
Temel müzik teorisi boyutu
ön öğrenme düzeyi
Tablo 3’e göre, GSL mezunlarının,
temel müzik teorisi aralık bilgisi ortalaması
65,09; ölçü ve tartım bilgisi ortalaması
63,21; akor bilgisi ortalaması 35,14; tonalite
bilgisi ortalaması 41,51 ve makam bilgisi
ortalaması 14,72’dir. Temel müzik teorisi
boyutu ortalamasının ise 43,93 olduğu görülmektedir.
Bu bulguya göre; GSL mezunlarının aralık ve ölçü-tartım konularında yeterli ön öğrenmeye sahip oldukları, ancak
N
X
ss
53
53
53
53
53
65,09
63,21
35,14
41,51
14,72
36,14
21,71
22,21
32,13
20,81
53
43,93
15,42
tonalite, akor ve özellikle makam konularında yeterli ön öğrenmeye sahip olmadıkları söylenebilir. Bu bulgu, temel müzik
teorisi boyutundaki ön öğrenmenin yeterli
düzeyde gerçekleşmediğini göstermektedir.
Makam bilgisi ortalamasının çok düşük
olması, temel müzik teorisi ortalamasını da
düşürmektedir.
Güzel Sanatlar Lisesi Mezunlarının Müziksel İşitme Alanı Ön Öğrenme Durumlarının Değerlendirilmesi (Abant
İzzet Baysal Üniversitesi Örneği)
195
3.2. Müziksel yazma (dikte) boyutu ön öğrenme düzeyi nedir? alt problemine ilişkin
bulgular
Tablo 4: GSL mezunlarının müziksel yazma (dikte) testi puanlarının dağılımı
Müziksel yazma (dikte) testi
alt boyutları
Aralık yazma
Akor yazma
Ölçü belirleme-tartım yazma
Tonalite belirleme
Makam belirleme
Tonal ezgi yazma
Makamsal ezgi yazma
Müziksel yazma (dikte) boyutu
ön öğrenme düzeyi
N
X
ss
53
53
53
53
53
53
53
38,74
20,13
44,81
31,13
20,75
12,26
11,79
20,84
16,54
27,21
28,12
28,66
17,25
24,44
53
25,66
15,06
Tablo 4’e göre, mezunların aralık
yazma ortalaması 38,74; akor yazma ortalaması 20,13; ölçü belirleme-tartım yazma
ortalaması 44,81; tonalite belirleme ortalaması 31,13; makam belirleme ortalaması
20,75; tonal ezgi yazma ortalaması 12,26 ve
makamsal ezgi yazma ortalaması 11,79’dur.
Müziksel yazma (dikte) boyutu ortalamasının ise 25,66 olduğu görülmektedir.
Bu bulgu, GSL mezunların müziksel yazma (dikte) boyutunda yeterli düzeyde ön öğrenmeye sahip olmadıklarını göstermektedir. Özellikle tonal ve makamsal
ezgi yazma alt boyutu ortalamasının düşük
olduğu görülmektedir. Diğer taraftan mezunların dikey algılama ve çözümlemeye
dayalı akor yazma boyutunda da düşük ön
öğrenmeye sahip oldukları söylenebilir. 1.
alt problemde ortaya konulan makam bilgisi alt boyutundaki yetersizliğin, müziksel
yazma boyutunda da varolduğu ve makam
bilgisi yetersizliğinin makamsal ezgi yazmayla ilgili ön öğrenme yetersizliğine yol
açtığı düşünülebilir.
3.3. Müziksel okuma (deşifre) boyutu ön öğrenme düzeyi nedir? alt problemine ilişkin bulgular
Tablo 5: GSL mezunlarının müziksel okuma (deşifre) puanlarının dağılımı
Müziksel okuma (deşifre)
alt boyutları
Tonal deşifre okuma
Makamsal deşifre okuma
Müziksel okuma (deşifre) boyutu
ön öğrenme düzeyi
Tablo 5’e göre, mezunların tonal
deşifre okuma ortalaması 58,40; makamsal
deşifre okuma ortalaması 22,00’dir. Müziksel okuma (deşifre) ortalaması ise 40,20’dir.
N
X
ss
53
53
58,40
22,00
37,42
30,60
53
40,20
29,03
Bu bulguya göre, GSL mezunlarının tonal deşifre okumaya yönelik ön öğrenmelerinin orta düzeyde olduğu, buna
karşın makamsal deşifre okumaya yönelik
ön öğrenmelerinin düşük düzeyde olduğu
196
Gökhan ÖZTÜRK & Yavuz DURAK
söylenebilir. Makamsal unsurlarla ilgili ön
öğrenme yetersizliğinin bu bulguda da var
olduğu görülmektedir. Makamsal bilgi ve
makamsal yazma boyutlarındaki yetersizliğin makamsal deşifre okuma boyutu ön
öğrenme düzeyini olumsuz etkilediği söylenebilir.
3.4. Müziksel işitme alanı ön öğrenme düzeyi nedir? alt problemine ilişkin bulgular
Tablo 6: GSL mezunlarının müziksel işitme alanı puanının dağılımı
Müziksel işitme alanı
boyutları
Temel müzik teorisi
Müziksel yazma (dikte)
Müziksel okuma (deşifre)
Müziksel işitme alanı
ön öğrenme düzeyi
53
53
53
En düşük
puan
15,00
5,00
0,00
En yüksek
puan
79,00
75,12
91,50
43,93
25,66
40,20
15,42
15,06
29,03
53
10,00
68,81
36,60
15,14
N
Tablo 6’da müziksel işitme alanının
üç temel boyutunda elde edilen puanlar
birlikte görülmektedir. Tabloya göre, GSL
mezunlarının müziksel işitme alanı temel
müzik teorisi ortalaması 43,93; müziksel
yazma (dikte) ortalaması 25,66 ve müziksel
okuma (deşifre) ortalaması 40,20’dir. Mezunların üç temel boyuttan elde edilen müziksel işitme alanı ortalaması 36,60’dır.
Son bulgu, mezunların müziksel
işitme alanı ön öğrenme düzeyinin ortalamanın altında olduğunu göstermektedir.
Ön öğrenmenin en düşük olduğu boyut
müziksel yazma ( X =25,66) boyutudur.
Temel müzik teorisi ve müziksel okuma
(deşifre) boyutu ortalamalarının ise birbirine yakın olduğu görülmektedir. Bu iki boyuttaki ön öğrenme yetersizliğinin müziksel yazma (dikte) boyutundaki ön öğrenme
durumunu olumsuz etkilediği söylenebilir.
4. SONUÇ ve ÖNERİLER
Üniversiteler, kişilere gelecekteki
meslek yaşantıları için güvenilir temeller
kurabilecekleri yüksek kalitede öğrenme
sağlar. Yüksek kalitede öğrenmeyi destekleyen faktörler ise yıllardır çeşitli bakış
açılarıyla irdelenmektedir. Yetenek, öğrenme stili ve stratejisi, ilgi, motivasyon, öz
yeterlik inançları ve duygular gibi öğrenme
çıktılarına yön veren birbiriyle ilişkili birçok faktör vardır. Bunlardan birisi de öğ-
X
ss
rencilerin sahip olduğu ön öğrenmelerdir
(Bransford vd., 2000; Hailikari, 2009). Müziksel işitme eğitimi açısından ele alındığında, öğrencilerin müziksel işitme alanıyla
ilgili ön öğrenmelerinin çeşitlilik gösterdiği
bilinmektedir (Scandrett, 2005; Paney,
2010). Sahip olunan ön öğrenmeler, MİOY
derslerinde elde edilecek başarıya olumlu
ya da olumsuz katkı sağlayacaktır. Bu düşünceler doğrultusunda, öğrencilerin ön
öğrenmelerinin belirlenmesi amacıyla gerçekleştirilen bu çalışmada aşağıdaki sonuçlara ulaşılmıştır.
GSL mezunlarının müzik teorisi
boyutu ön öğrenme ortalaması 43,93’dür.
Bu sonuç araştırma grubunun müzik teorisi
boyutunda yeterli düzeyde ön öğrenmeye
sahip olmadığını göstermektedir. Ön öğrenmenin en yüksek olduğu alt boyut aralık
bilgisi ( X =65,09) iken, en düşük alt boyutun ( X =14,72) makam bilgisi olduğu, makam bilgisindeki yetersizliği ise akor bilgisinin ( X =35,14) izlediği görülmüştür. Bu
sonuç alanyazındaki çalışma sonuçlarıyla
örtüşmektedir. Tufan vd. (2007), GSL mezunlarının müzik kuramları alanındaki
bilgilerini ölçmek amacıyla yaptıkları araştırmada, araştırma grubunun aralık bilgisi
alt boyutunda yeterli olduklarını ancak
akor tanımlama ve makam dizileri konusunda yetersiz olduklarını ortaya koymuştur. Deniz (2009) ise yaptığı araştırmada
Güzel Sanatlar Lisesi Mezunlarının Müziksel İşitme Alanı Ön Öğrenme Durumlarının Değerlendirilmesi (Abant
İzzet Baysal Üniversitesi Örneği)
197
GSL son sınıf öğrencilerinin akor bilgisi,
tonal ve makamsal müzik alt boyutlarında
önemli oranda yetersiz olduklarını tespit
etmiştir. Tufan vd. ile Deniz’in araştırmalarında tonal müzik alt boyutuna ilişkin sonuçlar arasında bir tutarsızlık olmasına
karşın, her iki araştırmanın genel sonuçları
incelendiğinde, GSL mezunları ve son sınıf
öğrencilerinin müzik teorisi alanındaki ön
öğrenmelerinin yeterli olmadığına dikkat
çekilmektedir.
GSL mezunlarının müziksel yazma
(dikte) boyutu ön öğrenme ortalaması
25,66’dır. Bu sonuç, grubun müziksel yazma boyutunda da yeterli ön öğrenmeye
sahip olmadığını göstermektedir. Bulgular,
mezunların ölçü belirleme-tartım yazma alt
boyutunda diğer alt boyutlara göre daha
yeterli olduklarını ( X =44,81), diğer taraftan
makam belirleme alt boyutunda yetersiz
olduklarını ( X =20,75) göstermektedir. Bu
yetersizliği ise tonal ezgi yazma ( X =12,26)
ve makamsal ezgi yazma ( X =11,79) alt
boyutlarındaki yetersizlik izlemektedir. Bu
sonuç alanyazındaki çalışmalarla örtüşmemektedir. Sezerel (2006), yaptığı çalışmada
GSL son sınıf öğrencilerinin dikte alanında
% 54,2 ile % 75 arasında başarı gösterdiklerini ortaya koymuş, yalnızca bir dönem
aritmetik ortalama sonuçlarına göre öğrencilerin % 45,8 oranında başarı elde ettikleri
sonucuna ulaşmıştır.
GSL mezunlarının müziksel okuma
(deşifre) boyutu ön öğrenme ortalaması
40,20’dir. Bu sonuç, GSL mezunlarının müziksel okuma boyutundaki ön öğrenmelerinin de yetersiz olduğunu göstermektedir.
Mezunların tonal deşifre alt boyutunda
yeterli ön öğrenmeye sahip oldukları
( X =58,40), ancak makamsal deşifre alt
boyutunda yeterli ön öğrenmeye sahip
olmadıkları ( X =22,00) belirlenmiştir. Diğer
taraftan makamsal deşifre alt boyutundaki
yetersizliğin makam bilgisi yetersizliğiyle
paralellik gösterdiği dikkat çekmektedir.
Sonuçların Sezerel (2006) tarafından yapılan araştırma sonuçlarıyla kısmen örtüştüğü söylenebilir. Sezerel, müziksel işitme
yazma okuma dersine ait iki dönemlik sınav notlarına göre, GSL son sınıf öğrencilerinin deşifre alt boyutunda % 66,6 oranında
yetersiz olduklarını belirlemiştir.
Çalışmada, GSL mezunlarının müziksel işitme alanı ön öğrenme ortalamasının ( X =36,60) düşük olduğu sonucuna
ulaşılmıştır. Bu sonuç bize GSL mezunlarının müziksel işitme alanında yeterli ön
öğrenmeye sahip olmadıklarını, diğer bir
ifadeyle, işitme eğitimi için gerekli olan
bilişsel ve işitsel-duyuşsal becerilere yönelik ön öğrenmelerin yeterli düzeyde gerçekleşmediğini göstermektedir. Özellikle makamsal unsurlarla ilgili yetersizlik dikkat
çekmektedir. Bu konu alanıyla ilgili bilişsel
donanım yetersizliğinin, mezunların makamsal okuma ve makamsal yazma boyutlarında yetersiz ön öğrenmeye sahip olmalarına yol açtığı, bu durumun genel ortalama puanlarını olumsuz yönde ve önemli
oranda etkilediği düşünülmektedir.
Genel olarak bakıldığında, bu araştırmada GSL mezunlarının lisans düzeyindeki müziksel işitme eğitimi dersleri için
gerekli olan ön öğrenmelerinin yetersiz
olduğu görülmektedir. Güzel Sanatlar Liseleri’nde yürütülen MİOY dersleriyle ilgili
çeşitli problemlerin varlığı bilinmektedir.
Bu problemler, işitme eğitimi derslerini
yürütecek yeterli sayıda öğretmen bulunmaması ve mevcut öğretmenlerin donanımı, öğretmen-öğrenci seçimi için yapılan
sınavların içeriği ve niteliği, öğrencilerin
çalışma alışkanlığı (bkz. tablo 1), derslere
yönelik hazırlanan kaynakların yetersizliği,
ders içeriği ile kullanılan materyallerin
(bkz. tablo 2) uyuşmazlığı şeklinde sıralanabilir. Varolan problemlerin, mezunların
198
müziksel işitme eğitimi alanındaki ön öğrenmelerini hangi düzeyde etkilediğini
ortaya koyan, genelleme yapılabilir nitelikte çalışmaların yürütülmesi önerilmektedir.
Diğer taraftan mezunların makamsal unsurlarla ilgili ön öğrenmelerinin tonal
yapılarla ilgili ön öğrenmelerine göre daha
yetersiz olduğu belirlenmiştir. Bu durum
özellikle makamsal unsurların öğretimiyle
ilgili sorunların var olduğunu düşündürmektedir. Ders kitapları ve yardımcı kaynakların çoğunlukla tonal yapıların öğretimi için hazırlandığı, makamsal yapıların
teorik ve uygulamalı öğretimini amaçlayan
kaynakların yetersiz olduğu söylenebilir.
Özellikle makamsal solfej çalışmaları için,
geleneksel tarzda yazılmış eserler dışında,
tampere sisteme uyarlanmış kapsamlı bir
metodun bulunmadığı görülmektedir. Mezunların makamsal deşifreyle ilgili ön öğrenmelerinin yetersiz olması, derslerde
kullanılan solfej kitaplarının tonal yapı
ağırlıklı olmasına bağlanabilir. Bu sebeple
akademisyenler ve öğretmenlerden oluşan
bir komisyon kurularak, Güzel Sanatlar
Liseleri için makamsal okuma ve yazma
çalışmalarını içeren bir metot hazırlanması
ve branş öğretmenlerinin makamsal okuma
ve yazmayla ilgili işitsel-duyuşsal becerilerin geliştirilmesine yönelik uygulamalarını
gözden geçirip yeni yöntemler uygulamaları önerilmektedir.
Ön öğrenmenin motivasyon ve belleği etkileyen bir faktör olduğu bilinmektedir. Bu sebeple lisans düzeyinde dersi yürüten öğretim elemanlarının, özellikle dikte
çalışmalarında önemli olan bellek ve motivasyonu artırmak için ön-test veya özyeterlik gibi çeşitli formlar aracılığıyla öğrencilerin ön öğrenmelerini belirlemeleri,
varsa eksikleri tamamlamaları ve/ya yanlış
ön öğrenmeleri düzelterek derslerini yürütmeleri önerilmektedir. Öğretim elemanlarının bu sayede fikir sahibi olmaları, ders
içeriğini planlamada ve etkili öğrenme ortamları yaratarak ders başarısını artırmada
kendilerine yardımcı olabilir.
Gökhan ÖZTÜRK & Yavuz DURAK
KAYNAKÇA
Ambrose, S. A. ve Lovett, M. C. (2014).
Prior Knowledge is More Important
than Content: Skills and Beliefs Also Impact Learning. (V. A. Benassi,
C. E. Overson, C. M. Hakala (Eds.)
içinde), Applying Science of Learning in Education: Infusing Psychological Science into the Curriculum.
Retrieved from the Society for the
Teaching of Psychology web site:
http://teachpsych.org/ebooks/asle20
14/index.php (ET: 30.08.2015).
Ambrose, S. A., Bridges, M. W., DiPietro,
M., Lovett, M. C., Norman, M. K.
(2010). How Learning Works: Seven
Research-based Principles for Smart
Teaching (1st edition). San Francisco, CA: Jossey-Bass.
Aydoğan, S. (1998). Müzik Öğretmeni Yetiştiren Kurumlarda Müziksel İşitme Okuma Öğretimi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Bozkaya, İ. (2006). “Anadolu Güzel Sanatlar
Liseleri Mezunlarının Müzik Öğretmenliği Programı Kontenjanları
İçindeki Yeri”, Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu Bildirisi, 26-28
Nisan, Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Denizli.
Bransford, J. D., Brown, A. L., Cocking, R.
(eds). (2000). How People Learn:
Brain, Mind, Experience, and
School (Expanded Edition). Washington, D.C.: National Academy
Press.
Carr, S. C. ve Thompson, B. (1996). “The
Effects of Prior Knowledge and
Schema Activation Strategies on the
Inferential Reading Comprehension
of Children with and without Learning Disabilities.” Learning Disability Quarterly, 19(1): 48-61.
Çakıcı, D., Alver, B., Ada, Ş. (2006). “Anlamlı Öğrenmenin Öğretimde Uy-
Güzel Sanatlar Lisesi Mezunlarının Müziksel İşitme Alanı Ön Öğrenme Durumlarının Değerlendirilmesi (Abant
İzzet Baysal Üniversitesi Örneği)
199
gulanması.” Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13: 71-80.
Deniz, Ü. (2009). Anadolu Güzel Sanatlar
Liseleri Müzik Bölümü Öğrencilerinin Müziksel İşitme Okuma ve
Yazma Dersinin Öğretim Programında Yer Alan Kazanımlara
Ulaşma Durumlarının Değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, İnönü
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
Dochy, F. J. R. C. (1988). The Prior
Knowledge State of Students and
Its Facilitating Effect on Learning:
Theories and Research. OTIC Research Report 1.2. Center of Educational Technology and Innovation,
Heerlen.
Dochy, F. J. R. C., Moerkerke, G., Martens,
R. (1996). “Integrating Assessment,
Learning and Instruction: Assessment of Domain-Specific and Domain-Transcending
Prior
Knowledge and Progress.” Studies
in Educational Evaluation, 22(4):
309-339.
Dochy, F. J. R. C., Segers, M., Buehl, M. M.
(1999). “The Relation Between Assessment Practices and Outcomes
of Studies: The Case of Research on
Prior Knowledge.” Review of Educational Research, 69(2): 145-186.
Dunlap, M. P. (1989). The Effects of Singing
and Solmization Training on the
Musical Achievement of Beginning
Fifth-Grade Instrumental Students,
Dissertation, University of Michigan, USA.
Ertl, B. ve Mandl, H. (2008). “Effects of Individual Prior Knowledge on Collaborative Knowledge Construction
and Individual Learning Outcomes”, Proceedings of the Conference Knowledge Construction in E-
learning Context: CSCL, ODL, ICT
and SNA in Education, 398: 216221.
http://ceur-ws.org/Vol-398/
(ET: 28.08.2015).
Ferrante, J. D. (2010). An Investigation of
the Effects of Regularly Employed
Melodic Dictation Tasks on The
Sight-Singing Skills of High School
Choral, Dissertation, Boston University, USA.
Gates, L. S. (2001). The Effects of Ear Training on Beginning Horn Students:
A Qualitative Case Study Design,
Master Thesis, University of Louisville, USA.
Hailikari, T. (2009). Assessing University
Students’ Prior Knowledge: Implications for Theory and Practice,
Dissertation, University of Helsinki,
Finland.
Johnson, D. D., Pittelman, S. D., Bronowski, S. T., Levin, K. M. (1984). An Investigation of the Effects of Prior
Knowledge and Vocabulary Acquisition on Passage Comprehension
(A Report from the Program on
Classroom Processes: Skill Development-Language Arts), Wisconsin Center for Education Research,
Wisconsin.
Kalyoncu, N. (2002). Musikunterricht In
Der Deutschen und Türkischen
Grundschule. Eine Vergleichende
Didaktische Analyse. Frankfurt: Peter Lang Verlag.
Kalyoncu, N. (2005). “Eğitim Fakültelerinde
Uygulanan Müzik Öğretmenliği Lisans Programının Revizyon Gerekçeleriyle Tutarlılığı.” Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi,
3(25): 207-220.
Kalyuga, S. (2013). “Effects of Information
Transiency in Multimedia Lear-
200
ning.” Procedia-Social and Behavioral Sciences, 83: 25-29.
Karasar, N. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemi; Kavramlar, İlkeler, Teknikler.
Ankara: Nobel Yayıncılık.
Köse, S. (2006). “Müzik Öğretmenliği Eğitiminde Öğrenci Kaynağı Olarak
Anadolu Güzel Sanatlar Liseleri
Müzik Bölümleri”, Ulusal Müzik
Eğitimi Sempozyumu Bildirisi, 2628 Nisan, Pamukkale Üniversitesi
Eğitim Fakültesi, Denizli.
Paney, A. (2010). “Dictation Strategies of
First-Year University of Music Students.” Missouri Journal of Research in Music Education, 47: 23-30.
Pazzani, M. (1991). “The Influence of Prior
Knowledge on Concept Acquisition: Experimental and Computational Results.” Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory and Cognition, 17(3): 416-432.
Potts, S. D. (2009). Choral Sight-Singing
Instruction: An Aural-Based Ensemble Method for Developing Individual Sight-Reading Skills Compared to a Non-Aural-Based SingSinging Method, Dissertation, University of Oklahoma, USA.
Scandrett, J. F. (2005). The Efficacy of Concept Mapping in Aural Skills Training, Dissertation, University of
Pittsburgh, USA.
Sezerel, T. (2006). Anadolu Güzel Sanatlar
Liseleri Müzik Bölümü Öğrencilerinin Müziksel İşitme Okuma Yazma Başarılarının İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Shapiro, A. M. (2004). “How Including
Prior Knowledge as a Subject Variable May Change Outcomes of Learning Research.” American Educational Research Journal, 41(1): 159189.
Gökhan ÖZTÜRK & Yavuz DURAK
Svinicki, M. (1994). “What They Don't
Know Can Hurt Them: The Role of
Prior Knowledge in Learning.” Essays on Teaching Excellence
Toward the Best in the Academy,
5(4): 1-5.
Tobias, S. (1994). “Interest, Prior Knowledge and Learning.” Review of Educational Research, 64(1): 37-54.
Tufan, E., Bulut, F., Kılıç, I. (2007). “Müzik
Öğretmeni Yetiştiren Kurumları
Kazanmış AGSL Mezunu Öğrencilerin Müzik Kuramları Bilgilerinin
Ölçülmesi ve Değerlendirilmesi.”
Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(1): 215-225.
Download