eczanelerde bitkilerin güvenli kullanımı

ECZANELERDE BİTKİLERİN GÜVENLİ KULLANIMI
A) ZAYIFLATICI BİTKİSEL ÜRÜNLER
Bitkiler familyalarına göre alfabetik olarak listelenmiştir.
Aquifoliaceae
Mate, Ilex paraguariensis
Apiaceae (Umbelliferae) familyası
Anason, Pimpinella anisum
Kereviz, Apium graveolens
Kimyon, Cuminum cyminum
Kimyon, Carum carvi
Maydanoz, Petroselinum crispum
Rezene, Foeniculum vulgare
Asclepiadaceae
Hint sarmaşığı, Gymnema sylvestre
Asteraceae (Compositae ) familyası
Altın otu, Helichrysum türleri
Civanperçemi, Achillea millefolium
Stevya, Stevia rebaudiana
Betulaceae
Huş ağacı, Betula pendula
Caprifoliaceae
Mürver, Sambucus nigra
Cyperaceae familyası
Topalak, Cyperus rotundus
Ericaceae familyası
Funda, Erica türleri,
Calluna vulgaris
Fabaceae (Leguminosae) familyası
Sinameki, Cassia acutifolia
Lamiaceae (Labiatae ) familyası
Biberiye, Rosmarinus officinalis
Kekik, Origanum onites
Poaceae (Graminae) famiyası
Mısır püskülü, Zea mays
Rhamnaceae familyası
Barut ağacı, Frangula alnus
Rosaceae familyası
Ahududu, Rubus idaeus
Böğürtlen, Rubus caesius
Erik, Prunus domestica
Kiraz, Prunus avium
Kuşburnu, Rosa canina
Sapindaceae familyası
Guarana ,Paullinia cupana
Theaceae familyası
Yeşil Çay ,Thea sinenis
Urticaceae familyası
Isırgan ,Urtica dioica
Zayıflama çaylarında bulunan bazı bitkilerin tanıtımı. Familyalarına göre alfabetik olarak
düzenlenmiştir.
Aquifoliaceae Mate
Bilimsel adı: Ilex paraguariensis
Kullanılan kısmı: yaprakları
Bitkinin tanıtıcı özellikleri: Yaprak dökmeyen uzun ömürlü,
gelişmesi 25 seneye kadar devam eden ve boyu 20 m’ye kadar
büyüyebilen ağaç veya çalı formunda bitkilerdir. Yaprakları
yeşilden kahverengine kadar değişen renklerde, yaprak
kenarları dişlidir.Çiçekleri beyaz renkte olup, 4 veya 5 sepalli
kalikse ve 4 veya 5 petalli korollaya sahiptir. Tek eşeyli ya da
dioiktir. Meyveleri koyu kırmızı ya da sarı, 7 mm çapında küre
şeklinde olup 5-8 arasında tohum içerir. Mate sadece Güney
Amerika’da Arjantin’in kuzeyinde, Brezilya’nın güney
kesimlerinde ve Paraguay’ın doğusunda hem doğal olarak yetişmekte olan hem de kültürü
yapılmakta olan bir bitkidir
Yapısında, kafein, teobromin gibi ksantin alkaloitleri E vitamini, stigmasterol ve
sitosterol,klorojenik asit, kesretin, rutin, kemferol, terpenler(linalol, limonen, geranil asetat),
A vitamini, B kompleks vitaminleri, C vitamini, tanenler ve ursolik asitten türeyen triterpenik
saponinler ve polisiklik aromatik hidrokarbonlar bulunur.
Kafeinden kaynaklanan uyarıcı bir etkisi mevcuttur. Diüretik ve antiromatizmal etkileri
bilinmektedir. Artritte, hazımsızlık problemlerinde ve karaciğer hastalıklarında
kullanılmaktadır. Açlık ve susuzluk hissini gidermekte, yağ ve şeker yıkımını artırmaktadır
Dolaşım bozukluklarında ve variste önerilmektedir. Son zamanlarda tonik amaçlı, selülitlere
ve yaşlanmaya karşı kullanılmaktadır.
Mate normal dozlarda kullanıldığında herhangi bir probleme neden olmaz, ancak yüksek
dozları çok miktarda kafein içereceğinden huzursuzluk, uykusuzluk, çarpıntı, baş dönmesi,
mide bulantısı, ishal, iştah kaybı ve baş ağrısına neden olabilir. Kalp hastaları ve yüksek
tansiyonu olanlar, hamile ve süt veren kadınlar kullanmamalıdırlar
Apiaceae (Umbelliferae) Rezene
Bilimsel adı: Foeniculum vulgare
Kullanılan kısmı : Meyvaları
Bitkinin tanıtıcı özellikleri:
1-1.5 m
boyunda, yaprakları çok parçalı, parçaları
filiform, çiçekleri sarı renkli olan çok yıllık
otsu bir bitkidir. Kuzey Anadolu' da doğal
olarak yetişir ve değişik bölgelerde kültürü
yapılır. Meyveler 6-10 mm boyunda açık
veya kirli sarı renkli, kostaları belirgin, kısa saplı tüysüz ve silindir şeklinde olup genellikle
kıvrıktır.
Fructus Foeniculi T.K. (Rezene meyvası), %3-6 oranında uçucu yağ taşır,
Oleum Foeniculi T.K.(Rezene esansı) de anetol yönünden zengindir, özellikle çocuklara
karminatif olarak verilir.
Apiaceae (Umbelliferae) Anason
Bilimsel adı: Pimpinella anisum
Kullanılan kısmı: Meyvası
Bitkinin tanıtıcı özellikleri: Vatanı Doğu Akdeniz
ülkeleri olan, 50-70 cm boyunda, beyaz çiçekli,
tek yıllık otsu bir bitkidir. Gövde üzerindeki
yapraklar pennat, tripennat, tabandaki yapraklar
ise basittir, yani bitki heterofili gösterir. Çiçekler
bileşik umbella durumundadır, involukrum
bulunmaz. Memleketimizde Konya, Antalya ve
Ege bölgesinde kültürü yapılır.
Fructus Anisi T.K. (Anason meyvesi), 3-5 mm
boyunda, tabana doğru şişkin armut biçiminde,
belirgin 5 kostalı, koyu yeşil renkli ve tüylüdür, genellikle sapıyla beraber bulunur. Uçucu yağ
miktarı %1.5-3 kadardır. Baharat, karminatif, koku ve tat düzenleyici olarak kullanılır. Oleum
Anisi T.F. (Anason esansı), anason meyvelerinden su buharı distilasyonu yoluyla elde edilir.
Uçucu yağın %70-85' ini anetol oluşturur, bu nedenle anetol kaynağı olarak değerlendirilir.
Anason değişik alkollü içkilerin (rakı) bileşimine girdiği gibi anetolden hareketle bazı
hormonların sentezine geçilir.
Asteraceae (Compositae) Ölmez çiçek, Altın otu
Helichrysum türleri
Değişik Helichrysum türlerinin kurutulmuş
dallarıdır. Helichrysum türleri basit ve tüylü
yapraklı, parlak sarı çiçekli, çiçekler küçük
başlar (kapitulum) halinde bir araya
toplanmış, çiçek durumları bozulmadan uzun
zaman saklanabilen, özel ve hafif kokulu, çok
yıllık ve otsu bitkilerdir.
Bitkinin tanıtıcı özellikleri: Çiçek durumu,
yaprak ve dal parçalarından ibarettir. Çiçek
durumları parlak sarı renkli, yaprak ve dallar tüylüdür. Özel kokulu ve acımsı lezzetlidir.
Genellikle demetler halinde satılır.
Uçucu yağ, rezin, acı madde, kumarin, serbest veya glikozit halinde flavon türevlerinden ileri
gelmektedir.
İdrar ve safra söktürücü ve kum dökücü olarak kullanılmaktadır. Bu etkiler drogun taşıdığı
flavon türevlerinden ileri gelmektedir.
Asteraceae Steviya
Bilimsel adı: Stevia rebaudiana
Kullanılan kısmı: Yaprakları
Paraguay ve Brezilya'da yüzyıllardan beri
tatlandırıcı ve tedavi edici özellikleri nedeniyle
kullanılan stevia (şeker bitkisi, şekerotu)
Japonya'da da otuz yılı aşkın bir süredir milyonlarca
kişi tarafından tatlandırıcı ve gıda katkısı olarak
kullanılmaktadır. Bu bitkiden elde edilen özütün,
kan şekerini düzenleyici etkileri olduğu kabul
edilmektedir. Stevia'nın insülin duyarlılığını ve
hatta salınımını arttırıcı etkilerinin olduğunu
gösteren bazı araştırmaların varlığı diyabet
tedavisinde kullanımını destekler niteliktedir.
Stevia bitkisinin ihtiva ettiği Steviosid maddesi, vücudumuzdaki tat duyuları tarafından
normal şekerin 250-300 katı daha şekerli olarak algılanmaktadır. Bu nedenle bir tutam şeker
bitkisi tozu, bir litre çay, kahve veya diğer içecekleri tatlandırmaya yeterli olmaktadır.
Diyet (kalori değeri sıfır (0)dır.), şeker hastalığı, yüksek tansiyon, kabızlık, depresyon ve
asabiyete karşı olumlu etkileri vardır. Mide ve bağırsak florasını, asit alkali dengesini korur.
Bununla birlikte stevia bitkisinin aşırı kullanımının özellikle erkeklerde sperm üretimini
azaltarak kısırlığa neden olduğu hususunda çeşitli bilimsel araştırmalarda bulunmaktadır.
Türkiye'de doğal olarak yetişmez, ilk kez 2009 yılında Antalya'da üretilmeye başlanmıştır.
Betulaceae
Huş
Bilimsel adı: Betula pendula
Bitkinin tanıtıcı özellikleri: Boyu 30 m kadar olabilen, Avrupa' da sık rastlanan bir ağaçtır.
Memleketimizde Kuzey ve Doğu Anadolu' da yetişir. Gövde beyaz renkli ve düzgün, genç
dallar çıplak, uzun, ince ye sarkıktır. Yapraklar ovat-deltoid şeklindedir, tepede akuminat,
kenarları bidentattır. Erkek amentumlar sarkıktır, genç yapraklarla beraber görülür. Meyya
çıplak, küçük bir nukstur, iki yanında geniş birer kanat taşır.
Bu bitkinin kabuk ve dallarının kuru kuruya distile edilmesiyle bir katran elde edilir. Pix
Betulae (Pix Betulinae T. K). Bu drog dışarıdan, cilt hastalıklarında antiseptik olarak kullanılır.
Bu türün yaprakları diüretik etkilidir.
Ericaceae
Funda; Zayıflama çaylarında funda yaprakları adı altında Erica türleri(E. arborea ve E.
manupliflora) ile Calluna vulgaris bitkisinin yaprakları bulunmaktadır. Kutu veya poşetlerin
üzerinde Funda Türkçe adını yazdıktan sonra bilimsel ad olarak Calluna vulgaris
verilmektedir. Erica ve Calluna cinsleri yaprak şekil ve dizilişleri ile kolayca ayrılabilmektedir.
Paketin üstüne yazılan ile içereğinin aynı olması gerekmektedir ancak incelenen ürünlerde
yazılan ile ürün içindeki yaprakların farklı cinslere ait olduğu saptanmıştır. Bu durum ürüne
olan güvenirliliği sarsmaktadır.
Calluna ile Erica cinsleri küçük iğnemsi yapraklara sahiptirler, Calluna cinsinde yapraklar küt,
karşılıklı ve imbikat dizilişli ve tabanda 2 kulakçıklıdır , Erica cinsinde ise yapraklar tepede sivri
ve yaprak dizilişleri dairesel ve tabanda kulakçıksızdır.Erica cinsinin 2 türü ile Calluna vulgaris
‘in yaprakları ve çiçekleri zayıflatıcı çayların içinde funda adı ile yer almaktadır.
Calluna vulgaris Funda
(Halk arasında Süpürge Çalısı)
Kullanılan kısmı: Yaprak ve çiçekleri
Bitkinin tanıtıcı özellikleri: Genelde
1 m’ye kadar boyda, kışın
yapraklarını dökmeyen, yaz sonu ve
sonbahar başlarında pembe renkli
çiçekler açan, dik, çalı görünüşte bir
bitkidir. Gövdesi kısa yumuşak
tüylüdür. Yaprakların eni 0.8 mm
boyu 2.5 mm‘ dir, karşılıklı dizilişlidir.
Çiçekler tek tek,
yaprakların
tepelerinde, çiçek sapları 3- 8 mm’
brakteler genelde 6 tanedir, dekussat dizilmiştir. Çiçekler hafif zigomorfik, sepaller pembe
2.8×3.2 mm tüysüzdür. Korolla pembe çan seklinde, 1.7×2 mm, tüysüz, loblar 1 mm’dir.
Stamen 8; filamentler 0.9 mm, anterler 0.8 mm, filament tepesinde yassı mahmuzludur.
Ağustos-Ekim aylarında pembe renkli çiçekler açar. Kuzeye bakan yamaçlar, fındık çalılığı ve
asitli volkanik kayalarda 100-150 m yüksekliklerde yetişir.
Türkiyede çok yaygın değildir ve dağınık bir yayılışı vardır. Trakya, İstanbul çevresindeki
fundalıklarda yetişir. Dünyada Avrupa, Kuzey Cezayir, Azor adaları, Güney Batı Asya da
yetişir.
Erica arborea Ağaç fundası, İlkbahar fundası
İlkbaharda ( 3-7 ) beyaz çiçekler açan funda türüdür.
Türkiye’de Akdeniz sahil şeridinde, İstanbul ve Trakya’da
doğal olarak yetişir. Dünyada Akdeniz Havzası, Tibet Doğu
Afrika ve Yemen dağlarında yetişen Erica türüdür.
Erica manipuliflora Sonbahar fundası, Püren
Sonbaharda (7-11) pembe çiçekler açan funda türüdür.
Türkiye’de Akdeniz ikliminin görüldüğü bölgelerde, İstanbul
ve Trakya’da doğal olarak yetişir. Dünyada Akdeniz Havzası,
İtalya’dan Lübnan’a kadar olan alanlarda yetişen Erica
türüdür.
Üç türde diüretik ve astrenjan etkilerinden dolayı önemli
tıbbi değere sahiptir. Zayıflama preparatlarının bileşiminde
bulunur. Halk hekimliğinde ise funda idrar yolları
dezenfektanı ve idrar söktürücü olarak kullanılır.
Graminae (Poaceae) Mısır
Bilimsel adı: Zea mays
Kullanılan kısımları: Kurutulmuş stigmaları kullanılır. Açık esmer
veya kırmazı esmerimsi renkli, hafif ve özel kokulu, tatsız, 1mm
kadar genişlikte uzun liflerden ibarettir.
Bitkinin tanıtıcı özellikleri: Gövdeler 4 m’ ye kadar veya daha
uzun, içi dolu, 2-6 cm çapında, dik, alt noduslarda köklenmiş, tek
yıllık monoik, otsu bitkiler. Ligula trunkat, 3-5 mm. Yaprak ayası 90
cm veya daha uzun, 3-15 genişliğinde linear, akuminat, sinuat.
Erkek çiçek durumu 15-30× 17-25 cm, dik, spikulalar 6- 15 mm; dişi
çiçek durumu yaklaşık 20 cm, stiluslar çok uzun, çiçek açma
zamanında kınların tepesinden dışarı çıkmış ve sarkık. Meyve 10-20 cm boyunda spadiks.
Vatanı Güney Amerika olan ye ılıman bölgelerde kültürü yapılır
Sodyum, potasyum ve kalsiyum tuzları, karbonhidratlar, sabit yağ, uçucu yağ, flavonlar,
şeker, müsilaj, fitosterol, K vitamini, galaktam, çeşitli organik asitler, kriptoksantin, saponin,
tanen, alkaloidler
Mısır püskülü (Stilus Maydis) diüretik etkilidir. Aşırı miktarda idrar azalmasında (oliguri),
böbrek havuzcuğu iltihabında (piyelit), sistit, organik rahatsızlıklar nedeniyle kalp dokusunda
su toplanmasında, gut hastalığında ve romatizmada mısır püskülünden yararlanılmaktadır.
Böbrek hastalıkları tedavisinde, böbrek kumu ve taşı düşürmek amacıyla, idrar yolları
hastalıkları tedavisinde kullanıldığı kaydedilmiştir.
Leguminosae Sinameki
Bilimsel adı : Cassia acutifolia, Cassia angustifolia
Kullanılan kısmı: Yaprakları
Bitkinin tanıtıcı özellikleri: Yaprakları pennattır. Stamenlerin 7 si verimlidir, 3 ü körelmiş
olup kısa kalmıştır.
Her iki bitkinin pennat yaprakları Folia Sennae T.K. (Sinameki yaprağı) adı ile bilinen ve yaygın
bir kullanılışı olan drogu oluşturur. Aslında foliolllerden oluşan drog antrasen türevi
bileşiklerden sennozitleri içerir, bu nedenle pürgatif etkilidir. Kalın bağırsağa etki eder. Bu iki
türün meyvaları da aynı amaçla kullanılır, drog Folliculi Sennae adıyla bilinirse de aslında
meyva tipi legumendir.
Yetiştiği yerler: C. acutifolia tropiklerde Afrika' da, C.angustifolia ise Ortadoğu' da Hindistan
ve Arabistan' da yetişen türlerdir.
Rhamnaceae Barut Ağacı
Bilimsel adı: Frangula alnus
Kullanılan kısmı: Gövde kabukları
Bitkinin tanıtıcı özellikleri: Dikensiz, 4-5 m boyunda küçük bir
ağaçtır. Yapraklar alternan dizilişli, basit, tam kenarlı ve saplı;
meyva olgunlukta siyah renkli, saplı bir bakkadır.
Daha çok Kuzey Anadolu bölgesinde, orman içi ve orman
kenarlarında, seyrek olarak da İç ve Doğu Anadolu' da yetişir.
Bitkinin gövde ve dal kabukları mayıs-haziran aylarında toplanır.
Cortex Rhamni Frangulae (Cortex Frangulae) T.K. koyu gri
renklidir, dış yüzeyinde beyaz renkli ve elips şeklinde pek çok
sayıda lentisel bulunur. Birçok farmakope ve kodekste kayıtlı
olan bu drogun, elde edildikten 1 yıl sonra kullanılması istenir,
aksi halde sancı yapar. %2 kadar antrasen türevi bileşikler taşır. Düşük dozlarda laksatif, doz
arttırıldığında ise pürgatif etki gösterir.
Kabuk, yapraklar ve meyve zehirli olup, en çok zehir taze haldeki kabukta bulunur. En az bir
yıl bekletilmiş veya hava akımında ısıtılarak yaşlandırılmış drog kullanılmazsa taze kabuktaki
antronların mide mukozası zarını kuvvetle tahriş etmesi sonucu kuvvetli ishal, şiddetli mide
ağrısı, bulantı ve kusma şeklinde kendini gösterir 12 yaşın altın çocuklarda, hamilelerde ve
emzirme döneminde kullanılmamalıdır. Stimülan/irritan diğer laksatifler gibi, uzun süre
kullanılmaması gerekir.
Türkiye’den gövde kabukları ihraç edilir.
Rosaceae Ahududu
Bilimsel adı:Rubus idaeus
Kullanılan kısmı: Yaprakları
Bitkinin tanıtıcı özellikleri: Meyvaları için yetiştirilen 1-1.5
metre boyunda bir çalıdır. Yaprakları pennat 3-7 foliollü ve
dentat, stipula iplik şeklindedir.
Yapraklar tanen, flavonozit ve C vitamini taşır; meyvalarda ise malik asit, sitrik asit, ozlar
(levüloz) ve pektin bulunur. Antidiyareik ve âstrenjan etkisi vardır. Meyvelerden hazırlanan
şurup, Sirupus Rubi idaei T.K. (Ağaç çileği şurubu, Ahududu şurubu) pediatrik ilaçlarda renk
ve koku verici olarak yer alır. Succus Rubi idaei de eczacılıkta kullanılan bir drogdur.
Rosaceae Böğürtlen
Bilimsel adı: Rubus caesius
Kullanılan kısmı: Yaprakları, meyvaları
Yurdumuzda yabani olarak yetişen yaygın bir bitkidir.
Folia Rubi fruticosi, böğürtlen yaprağı ve çiçek tomurcuklarından oluşan bir drogdur. Tanen,
flayonozit, C vitamini ve organik asitler içerir. Antidiyareik antihemoroidal ve astrenjan
olarak etkir; gargara halinde, ağız-boğaz iltihaplarında kullanılır. Fructus Rubi fruticosi
böğürtlen meyvesi taze olarak yendiği gibi marmelat da hazırlanır. Sitrik asit, pektin, şeker ve
müsilaj içerir. Rubus canescens ve R.discolor, Anadolu' da yetişen diğer böğürtlen türleridir.
Sapindaceae Guarana
Bilimsel adı: Pauilliana cupana
Kullanılan kısmı: Meyvaları
Bitkinin tanıtıcı özellikleri: Yaprak dökmeyen ,boyu 12 m’ye kadar yükselen tırmanıcı
odunsu formda, küçük ağaç ve çalı şeklinde bitkilerdir.Yapraklar alternan dizilişli,
imparipennat 5 foliollü. Çiçekler küçük çok sayıda bir arada, çiçek durumu rasemus,. Çiçekler
dişi veya erkek, zigomorf. 5 petal ve 5 sepalli, sekiz stamenli ve ovaryum üç gözlü. Meyve
koyu portakal renkli, parlak kırmızı renkli septisit kapsula olgunlukta septumlardan açılr.
Tohumlar 1-3 adette, tabanında beyaz etli arilusu olan koyu yeşil- siyah renklerde.
Cinsin adı Paullinia, bitkiyi ilk kez Karayiplerden toplayan Alman Botanikçi Christian Franz
Paullini‘ye atfen verilmiştir. Guarana Portekizce ‘dir
Yapısında, kafein, teobromin, teofilin gibi ksantin alkaloitleri bulunur.
Yağ metabolizması üzerine etkilidir. Tohumlarındaki kafein miktarı çok yüksektir ve uyarıcı
etkisi vardır. Kahve tohumlarından 4 misli fazla kafein içerir ve bu alkaloitlerin varlığı
nedeniyle çeşitli amaçlarla kullanılır.
Theaceae, Yeşil çay
Bilimsel adı: Camellia
sinensis (Siyah çay / Yeşil
çay ) (Thea sinensis)
Bitkinin tanıtıcı özellikleri:
Tarım amaçlı yetiştirilenler
2 m'nin altında küçük ağaç
görünümünde herdem yeşil
bitkilerdir.
Serbest
bırakıldığında 9 m boyunda
bir ağaç formunu kazanır.
Kuvvetli ana köke sahiptir.
Yapraklar kısa saplı, eliptik, dişli, dişler obtus içe doğru kıvrık, siyah tepeli, derimsi, geçken alt
yüzü ince uzun yumuşak tüylü, sonra tüysüzdür. Çiçekler yaprak koltuklarında 1-3 tane
sarkıktır. Sepaller 5-6 adet olup birbirne eşit değildir, obtus ve 3-5 mm dir. Petaller 7-8adet,
15-20 mm ve beyaz renklidir. Meyve 3 gözlü, her birinde 1-2 tohum taşıyan koyu kahve renkli
ve üzeri küçük kabarcıklıdır.
Vatanı Çin, Japonya olduğu halde birçok tropikal ülkede ve yurdumuzda Doğu Karadeniz' de
kültürü yapılan bir bitkidir. Kışın yaprak dökmez, yaprakları eliptik, kenarları dentat ve
derimsidir. Tepe tomurcuğu ve onu izleyen 2 yaprak özel yöntemle fermantasyona
uğratıldıktan sonra kurutulur ve Folia Theae T.K. (Çay yaprağı) elde edilir. Kafein yanında
teofîlin ve teobromin alkaloitlerini ve tanen içerir; alkaloitlerden dolayı uyarıcı ve diüretik,
tanenden dolayı da kabız etkilidir. Uzun süre ve fazla çay kullananlarda, bir çeşit kronik
entoksikasyon görülür; uykusuzluk, iştahsızlık, zayıflama ve sinirlilik halleri ile kendini
gösteren bu zehirlenmeye teizm denir.
Yeşil çay, ve siyah çay, farklı oksidasyon seviyelerinden geçirilerek üretilir. Diğer yandan
Kukicha çayı (sürgün çayı) yapraklardan ziyade sürgün ve gövdeden elde edilir.
Metilksatinler: %4 kafein (tein), teobromin ve teofilinle birlikte. Metilksantinler genelde
tanenlerle kombine haldedir. Kafein genç yaprakların filizlerinin erken gelişimi sırasında
biosentezlenir. Polifenoller: kateşol, epikateşol, gallokateşol. Uçucu yağlar. Triterpenik
saponin, flavonoitler içerir.
Tüm çay tipleri kafeinden dolayı diüretik etki gösterip, vücuttan fazla suyun atılmasına
yardımcı olarak da kilo kaybına neden olurlar. Yapılan çalışmalarda termojenezi stimüle edici,
enerji yıkımını artırıcı, vücut yağ kütlesini azaltıcı, LDL kolesterolü ve BKI’ yı azaltıcı etkisi
gösterilen çay grubu yeşil çaydır. Bu etki, yeşil çayın taşıdığı epikateşinlerden ve özellikle
epigallokateşin gallat’tan (EGCG) ve kafein’den ileri gelmektedir. Çay kan dolaşımını harekete
geçirir uyanık kalmayı sağlar. Bağışıklık sistemini destekler, metabolizmayı hızlandırır. Yeşil
çay banyosu ayakları mantarlara karşı dayanıklı hale getirir.
Urticaceae Isırgan
Bilimsel adı : Urtica dioica
Kullanılan kısmı: Topraküstü kısımları
Bitkinin tanıtıcı özellikleri: Ilıman bölgelerde, duvar
dipleri ve harabeliklerde çok sık rastlanan 50-60 cm boyunda dioik bir bitkidir. Kökleri
sürünücüdür. Çok yıllık olan ısırgan, yakıcı tüyleri tanınır. Yaprakları 2-3 cm, ovat, dekussat
dizilişli, kenarları dentattır, yapraklar gibi gövde de tüylüdür. Çiçekler küçük, çiçek durumu
rasemozdur. Yakıcı tüyün tepesindeki yuvarlak kısım hafif bir dokunma ile kopar, uçta sivri ve
enjektör iğnesi gibi eğik şekilde kesilmiş kalan kısmı deriye batar ve tüyün tabanında bulunan
sıvı vücuda geçer; bu sıvı histaminik bir maddenin serbest hale geçmesine yol açtığından
ısırganın daladığı yerde kızarma, kaşıntı ve kabartı meydana gelir. Herba Urticae, özellikle
kalsiyum, potasyum, silisik asit tuzları içerir. Haricen romatizma ve siyatik ağrılarını
gidermede kullanılır.
Isırgan yaprakları, ayrıca diüretik bitkisel karışımlara da ilave edilir, böbrek fonksiyonlarını
arttırıcı etkidedir. Radix Urticae (Phr. Eur.), başta lignanlar, lektinler olmak üzere fitosterol,
ayrıca triterpenler, kumarinler, polisakkaritler, yağ asitleri içerir. İdrar yolları
enfeksiyonlarında; böbrek taşı, poliüride, aşırı gece idrarında ve özellikle prostat
hipertrofısinde (faz I ve II) kullanılır.