erişkin dikkat eksikliği hiperaktivite olgularında direnç ve çözümleri
advertisement
DEHB VE SUÇ Bana bulaşmak istemezsin.Ben de otoriteye karşı saygı eksikliği varmış! Prof. Dr. Bengi SEMERCİ AÇIKLAMA 2011-2012 Araştırmacı: YOK Danışman: Lily, Johnson Konuşmacı: Lily, Johnson DEHB VE SUÇ • En çok tartışılmaya başlayan konulardan biri: Araştırmalar DEHB nin suçu arttırdığını gösteriyor. • Yine araştırmalar DEHB tedavisinin suç azalttığını gösteriyor. Tartışma nedeni DEHB tedavisi mi daha maliyetli? Suç mu? DEHB VE SUÇ • • • • DEHB olanlarda 2 kat fazla ciddi gerçekleşmiş suç 3 Kat fazla suç girişimi Dikkart çekecek oranda fazla madde kullanımı Çok daha fazla intihar girişimi DEHB VE SUÇ • Bu konuda yapılan çok fazla araştırma var. Hapisanelerde geriye dönük çalışmalar,çocukluk döneminden izlem çalışmaları var. • Erişkin mahkumlar arasında %10-70 arası DEHB bulan çalışmalar var • Bu konuda yapılan en yeni ve geniş çalışma İsveç’den • 25.000 kişi çalışmaya alınmış • DEHB nin kadınlarda %15, erkeklerde %37 suç oranlarını arttırdığı gözlenmiş • Tedavinin ise Erkeklerde %32,Kadınlarda %41 azalma sağladı söyleniyor DEHB VE SUÇ • • • • • • • • • Başka geniş izlem çalışması NIH yapmış Dikkat eksikliği baskın tip de hırsızlık,ilaç satımı Dürtüsellik baskın tipte ise soygunlar,cana kasıtlar fazla DEHB liler daha az sosyal ilişki,daha az eğitim,daha fazla ve erken korunmasız cinsel ilişki gösteriyor. Ama diğer risk faktörleri de önemli Ailenin ekonomik durumu,yapısı, yaşadığı çevre gibi Aslında birbirlerini tamamlıyor. Aile tedavi yaptıramıyor,eğitimden kopuyor vs Sonuç olarak;Tıbbi bakım, ilaç ve DEHB danışmanlık maliyetleri tartışılıyor DEHB VE SUÇ • • • • • • VAKA: İlk başvuru: 8 y,E,akademik zorluklar,kurallara uymama,eşyalara zarar verme,arkadaş ilişkilerinde sorunlar. DEHB tanısı ve tedavi planı. Aile tedaviyi kabul etmedi. İkinci başvuru: 17y,akademik başarısı çok kötü, okul yaşamı bitmek üzere,alkol ve sigara kullanıyor.Şiddet gösteriyor. Bir arkadaşını yaraladığı için yasal sorunları var. VAKA: İlk başvuru:7y,E,sınıf kurallarına uymama,arkadaş ilişkilerinde sorun,okuma-yazma öğrenmede güçlük, eşya kaybetme İkinci başvuru: 13y,yalan söyleme,hırsızlık,okuldan kaçma ve sigara kullanma DEHB VE SUÇ • 14 Ergen, 10 E,4K • İlk görüşme ve tanı konulması 5-8 yıl önce • Aileler tedaviyi red etmiş ve arada tedavi almamışlar • 5-8 yıl sonra aynı klinisyene mürecet edilmiş ve 14 çocuk yeniden değerlendirilmiş • Hemen hepsinin ağır davranım sorunları, yasal problemleri ve ciddi okul problemleri var DEHB VE SUÇ • • • • • • • GELİŞ NEDENLERİ Sık kavgaya karışma Kumar Alkol kullanımı Yalan söyleme Yasal sorunlar Okuldan kaçma Bıçak-tabanca taşıma • İzinsiz araba almak ve kaza yapmak • Akademik başarısızlık • Cinsel kontrolsüz davranışlar • Okuldan ceza alma, öğretmenlere saygısız ve saldırgan davranışlar • Hırsızlık • Sigara kullanma • Bilgisayar bağımlılığı DEHB VE SUÇ • Ağaçlı rehabilitasyon merkezi suça sürüklenen çocuklar için özel bir merkez • 52 (20 E+32K) çocuk, yaş : 7-15 (13,3±2.5 SD) • Hiç biri daha önce tanı tedavi almamış Kiddie Sads Present and Life Time Version 1.0 (Kiddie Sads- PL) The Achenbach’s Child Behavior Checklist (CBCL) Conners’ Parent Rating Scale Sosyo-demografik özellikler formu DEHB VE SUÇ K-SADS sonuçları Inattentive T Hyp-Impulsive T Comined T AD/HD 9,60% 11,50% 19,20% 40,30% 0,00% 10,00% 20,00% 30,00% 40,00% 50,00% DEHB VE SUÇ K-SADS scaling results on the prevalence of psychiatric disorders seen in the juvenile delinquents interviewed. AX TIC D DD 5,80% 7,70% 9,60% OD 40,40% CD 0,00% 69,20% 20,00% 40,00% 60,00% 80,00% ODD: Oppositional Defiant Disorder CD:Conduct Disorder DD: Depressive Disorders AX:Axiety Disorder DEHB VE SUÇ • DEHB yasal olmayan davranışlar için risk faktörüdür • Özellikle impulsivite risk oluşturur • Tedavi edilmediği zaman risk artar • Tedavi edilmediğinde davranım bozukluğuna dönüşme olasılığı artar • Karşıt gelme-karşıt olma ve Davranım bozukluğu birlikteliği riski arttırır. DEHB VE SUÇ Barkley. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry 1990;29:546–557 Silah kullanımı ADHD * Kontrol grubu *p<0.001 Davranış bozukluğu Mala zarar v * Saldırı * Hırsızlık 0 10 20 30 Sonuç bildiren adolesanların %’si 40 50 DEHB VE SUÇ • • • • • • • • • TEDAVİ EDİLMEMİŞ DEHB RİSK FAKTÖRÜDÜR Düşük eğitim düzeyi Davranış sorunları Aile ve arkadaşları ile problemler Sık yaralanma ve kaza Depresyon Anksiyete Madde kullanımı Alkolizm Yasalarla sorun yaşamak Mannuzza S, Klein RG, Moulton JL. Psychiatry Res. 2008Joel L. Young, CME Released: 04/12/2010 DEHB VE KOKG BOZUKLUĞU • • • • • • DEHB ve KOKG birlikte görünme oranları:%40-75 Davranım bozukluğundan ayırt etmek gerek Küçük yaşlarda daha çok görülür DSM-V tasarısında daha önemli bir yer kapsıyor DEHB ile birlikteliğine vurgu var KOKG bozukluğu davranım bozukluğuna dönebilir DEHB VE KOKG BOZUKLUĞU • Karşıt Olma Karşı Gelme Bozukluğunun en önemli belirtileri, otoriteye karşı gelmek, söyleneni, bekleneni yapmamak, babaları tutmak, kolay kızmak, başkalarını kızdırmak ve suçu başkalarında bulmak gibi özelliklerdir. • Kolaylıkla anlaşılacağı gibi, bu özellikleri olan çocuk, genç ve erişkinlerde olumlu ve yakın arkadaş edinebilme ve sürdürme oldukça güçtür. DEHB VE DAVRANIM BOZUKLUĞU •DEHB+DB her iki sorunun tek başına gösterdiğinden: •Daha ağır bulgular gösteriyor •Daha fazla antisosyal aktivite (Suça karışma, madde bağımlılığı vb) •Daha düşük verbal IQ •Sorunlar daha erken yaşta başlıyor •Saldırganlık belirgin olur •DEHB ile KOKG ve DB birlikteliğinde risk artar DEHB VE DAVRANIM BOZUKLUĞU •Davranım Bozukluğu olan çocuk ve gençlerde yapılan çalışmalar bu bozukluğun ardında aslında DEHB’nun baskın bir biçimde yer aldığını, ancak bu bozukluğun tanınıp tedavi edilememesi nedeniyle Davranım Bozukluğu’na dönüştüğünü göstermektedir. •Her Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu olan çocuk ve genç Davranım Bozukluğu geliştirmeyebilir. Ancak, Davranım Bozukluğu belirtileri gösteren DEHB olan çocuk ve gençler çok ciddi bir biçimde ele alınmalı ve tedavi edilmelidir.. DEHB VE DAVRANIM BOZUKLUĞU •Fiziksel saldırganlık DEHB ve DB görülür. Birliktelikte daha da artar. •Zorlayıcı cinsel aktivite,yangın çıkarma,silah kullanma gibi davranışlar DB sık, DEHB da az görülür. •DEHB kontrolsüz cinsel aktivite fazladır ve hem fiziksel, hem de yasal sorunlara yol açar •Aile öyküsü olan DEHB davranım bozukluğu için daha Riskli •Ebeveyn-çocuk ilişkisinde çatışma riski arttırır DEHB,KOKG VE DAVRANIM BOZUKLUĞU •12 yaş altı KOKG ve DB tanısı alan çocukların hemen hepsi DEHB kriterlerini de taşıyor •DB olan ergenlerin %33 ü DEHB kriterlerini de taşıyor İzlem çalışmalarında: •Tedavi edilmediği taktirde %25-55 DB gelişiyor •Suça karışma artıyor •Trafik Kazası artıyor •Akademik Başarı düşüyor •Madde kullanımı artıyor FONKSİYONEL ANOMALİLER Sınıfta Kalma ADHD Ergen Gebeliği Normal Cinsel Yoldan Bulaşan Hastalıklar Madde Kötüye Kullanımı Kasti Yaralanma Hapse girme İşten kovulma İntihar Girişimi Barkley RA. Attention-Deficit Hyperactivity Disorder: A Handbook for Diagnosis and Treatment; 1998. Swenson, AR. Manuscript in preparation, 2001. 0 %10 %20 %30 Meydana Gelme %’si %40 %50 %60 DEHB VE SUÇ KAZALAR • DEHB dikkatsizlik ve dürtü kontol bozukluğu nedeni ile her yaşta kaza yapma ve kazaya uğrama riskini arttırmaktadır. Son yılarda bir çok çalışma DEHB olan ergen sürücülerin, diğer ergenlere oranla daha fazla trafik kazası yaptıkları, yaralandıkları ve ceza aldıklarını göstermiştir. DEHB olan ergenlerin 2-4 kez daha fazla trafik kazasına karıştıkları, 3 kez daha fazla yaralandıkları saptanmıştır. Ayrıca çalışmalar DEHB tedavisinin bu sonuçları etkilediği ve ergenlerde trafik kazaları oranlarını azalttığı bildirilmektedir. • DEHB VE SUÇ • DEHB tanısı ve tedavisine ilişkin sorunlar temel problem • Tedavi edilmeyen DEHB öncelikle akademik performansı ve sosyal ilişkileri etkiliyor • Bu durum davranım bozukluğu gelişmesi için temel teşkil ediyor • Genç suçluluğu tüm dünyada artan bir sorun Temelinde aile ilişkileri ve diğer sosyal faktörler olduğu unutulmamalı Bunların yanı sıra psikiyatrik sorunlar özellikle DEHB unutulmamalı DEHB zamanında tanınarak tedavi edilmesi çocuk ve ergen suçluluğunu önlemede önemli bir etken olabilir. İLGİNİZE TEŞEKKÜRLER... Prof.Dr. Bengi SEMERCİ Anlaşılan bize erişkin cezası verince erişkin kıyafeti vermeleri gerekiyor! • People with ADHD are twice as likely to commit crime • People with ADHD commit three times as many offences as those without the disorder • People with ADHD are more susceptible to problematic drug use • People with ADHD are more likely to attempt to take their own life.
