böbreğin temel görevleri

BÖBREKLERİMİZİN KIYMETİNİ
BİLİYOR MUYUZ?
Prof. Dr. Rümeyza KAZANCIOĞLU
BVU Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim Dalı
GENEL BİLGİLER
BÖBREKLER
• İki adet
• Fasulye görünümünde
• Retroperitoneal bölgede
• Arka karın duvarı üzerinde
• Omurganın her iki yanında
T12 ve L3 vertebralar
hizasında
10 Mart 2014 Hasta Eğitim Programı
BÖBREKLER
Sağ böbrek soldakinden
hafifçe aşağıda bulunur
Her biri ortalama;
• 150-200 gr ağırlığında
• 12-13 cm uzunluğunda
• 3 cm enindedir
10 Mart 2014 Hasta Eğitim Programı
NEFRON
• Böbreğin anatomik ve fonksiyonel en küçük
ve en önemli birimidir.
• Her iki böbrekte yaklaşık
2000000-2400000 adet nefron
• Her nefron tek başına
idrar yapma özelliği
10 Mart 2014 Hasta Eğitim Programı
BÖBREĞİN TEMEL
GÖREVLERİ

Böbreğin temel görevi İDRAR OLUŞTURMAKTIR
İdrar ile:
Zararlı maddeler ve aşırı su vücuttan
uzaklaştırılır

Kan basıncı kontrolü

Kan yapımı kontrolü

Kemik yapımına katkı
10 Mart 2014 Hasta Eğitim Programı
BÖBREĞİN TEMEL
GÖREVLERİ
 Vücut sıvı-elektrolit dengesinin korunması
su, sodyum, potasyum, hidrojen, bikarbonat, kalsiyum,
fosfor, magnezyum
 Metabolik artık ürünlerin atılımı
üre, ürik asit, kreatinin
10 Mart 2014 Hasta Eğitim Programı
BÖBREĞİN TEMEL
GÖREVLERİ
 İlaç, toksin ve metabolitlerin detoksifikasyonu ve
atılımı
 Ekstrasellüler sıvı hacmi ve kan basıncının
hormonal düzenlenmesi
renin-anjiotensin sistemi
renal prostaglandinler
renal kallikrein-kinin sistemi
10 Mart 2014 Hasta Eğitim Programı
BÖBREĞİN TEMEL
GÖREVLERİ
 Hormon üretimi ve metabolizmasına katkı
eritropoietin, D vitamini
 Peptit hormonların yıkımı
insülin, glukagon, parathormon, kalsitonin, büyüme
hormonu
10 Mart 2014 Hasta Eğitim Programı
BÖBREĞİN TEMEL
GÖREVLERİ
 Küçük molekül ağırlıklı proteinlerin yıkımı
hafif zincirler, beta2-mikroglobülin
 Metabolik etki
glukoneogenez, lipid metabolizması
10 Mart 2014 Hasta Eğitim Programı
Nefronun çalışması ve idrar oluşumu
• Filtrasyon
• Reabsorbsiyon
• Sekresyon
10 Mart 2014 Hasta Eğitim Programı
• İdrar, üreterler yoluyla mesaneye gelir ve
burada birikir
• Belirli bir hacme ulaşınca sfinkter uyarılır ve
idrar üretra yolu ile dışarı atılır
10 Mart 2014 Hasta Eğitim Programı
BÖBREK YETMEZLİĞİ
• Bir günlük ultrafiltrat miktarı ortalama 150180 lt. olmasına karşın günlük idrar miktarı
1200-1500 ml dir
• GFH (Glomeruler filtrasyon hızı) normalde
dakikada 120 ml.’dir
• Eğer GFH 50 ml’nin altına düşerse
BÖBREK YETMEZLİĞİ oluşur
10 Mart 2014 Hasta Eğitim Programı
BÖBREK YETMEZLİĞİ
• Akut böbrek yetmezliği
• Kronik böbrek yetmezliği
10 Mart 2014 Hasta Eğitim Programı
AKUT BÖBREK
YETMEZLİĞİ
• Erişkin bir insanda günlük idrar miktarının
400 ml’nin altına düşmesi ve kanda üre
düzeyinin yükselmesine ABY denir
• Kısa süren ve aniden gelişen bir durumdur
Genellikle uygun tedaviyle düzelir
10 Mart 2014 Hasta Eğitim Programı
KRONİK BÖBREK
YETMEZLİĞİ
• Böbrek dokusunun yapısal yada
fonksiyonel anomalisi sonucunda
fonksiyonlarının geri dönüşümsüz olarak
bozulmasıyla üremi tablosunun ortaya
çıkmasıdır
• GFR’nin <60 ml/dk/1.73m2 olması olarak
tanımlanabilir
10 Mart 2014 Hasta Eğitim Programı
RİSK
GRUBUNDAKİLER
Medikal Faktörler *
• Arteryel hipertansiyon/kardiovasküler
hastalığı olanlar
• Diyabetes mellitus/diğer sistemik hastalığı
bulunanlar
• Otoimmün hastalığı bulunanlar
• Sistemik Enfeksiyonu bulunanlar
• Akut Böbrek yetmezliği hikayesi bulunanlar
10 Mart 2014 Hasta Eğitim Programı
RİSK
GRUBUNDAKİLER
• Böbrek taşı hikayesi bulunanlar
• 60 yaş üstü kişiler
• Ailesel böbrek hastalığı hikayesi olanlar
• Tekrarlayan üriner sistem enfeksiyonu
olanlar
• İlaç yada kimyasal maddeye maruz kalanlar
10 Mart 2014 Hasta Eğitim Programı
RİSK GRUBUNDAKİLER
Sosyodemografik Faktörler
•
•
•
•
İleri yaş
Gelir seviyesinin düşük olması
Eğitim seviyesinin düşük olması
Sigara içme
10 Mart 2014 Hasta Eğitim Programı
EVRELENDİRME
EVRE
Yapılacaklar
TANIM
GFH
Yüksek Risk
90
•
1
Böbrek Hasarı (+)
GFH normal veya
90
•
2
GFH 
69-89
•
3
GFH  
30-59
•
4
GFH   
15-29
•
5
BÖBREK YETMEZLİĞİ
<15
•
İzlem, risk azaltılması
Tanı ve tedavi
• Eşlik eden bozuklukların tedavisi
• Progresyonun yavaşlatılması
• KBH risk azaltımı
Progresyonun tahmin edilmesi
Komplikasyonların tespiti ve tedavisi
(anemi,nutrison ve kemik h. Takibi)
Nefroloji ekibine yönlendirme
•Replasman tedavisine hazırlık
Üremik semptomların yakın takibi 8üre,
kreatinin, K+,P+, sıvı takibi
•Renal replasman tedavisi
GFH: Glomerül Filtrasyon Hızı
10 Mart 2014 Hasta Eğitim Programı
ELEKTROLİT
DENGESİZLİKLERİ
•
•
•
•
•
•
•
Sodyum
Potasyum
Kalsiyum/Fosfor
Glukoz
Magnezyum
Hidrojen/bikarbonat
Alüminyum
10 Mart 2014 Hasta Eğitim Programı
HEMATOLOJİK SİSTEM
Anemi
• Azalmış eritrosit yapımı
• Eritrosit yıkımının artması
• Kan kayıpları
Kanama bozuklukları
Trombosit anomalileri ve sayısının azalması
Ciddi anemi
HD sırasında heparin tedavisi
Trombosit etkinliğini bozan ilaçlar
10 Mart 2014 Hasta Eğitim Programı
KARDİYOVASKÜLER
SİSTEM
Aritmiler
– Hiperkalemi
Ateroskleroz
– Hiperlipidemi
Hipertansiyon
– Sıvı ve tuz birikimi
– Renin anjiotensin sistem bozukluğu
Perikardit-effüzyon-tamponad
– Perikardda üremiye bağlı enflamasyon
– Yetersiz diyaliz
– Heparin kullanımı
10 Mart 2014 Hasta Eğitim Programı
SOLUNUM SİSTEMİ
DEĞİŞİKLİKLERİ
• Asidoz nedeniyle kussmaul solunumu vardır
• Hiperventilasyon sonucu hastada parsiyel
karbondioksit basıncı düşer
10 Mart 2014 Hasta Eğitim Programı
GİS DEĞİŞİKLİKLERİ
• İştahsızlık, bulantı, kusma
– Üremik toksinler
• Ağızda amonyak kokusu
• Barsaklarda kanama
– Heparin kullanımı
– İritan ilaçlar
– Pıhtılaşma anomalileri
10 Mart 2014 Hasta Eğitim Programı
GİS DEĞİŞİKLİKLERİ
• Diyare
– Barsak iritasyonu
• Konstipasyon
– Fosfat bağlayıcı ilaçlar
• Stomatit görülür
10 Mart 2014 Hasta Eğitim Programı
SİNİR SİSTEMİ
DEĞİŞİKLİKLERİ
• Hastalarda konfüzyon ve çeşitli derecelerde
bilinç kaybı
• Konvülsiyonlar
• Hallüsinasyonlar
• İleri derecede kişilik değişiklikleri olabilir
10 Mart 2014 Hasta Eğitim Programı
GENEL DURUM
• İleri derecede halsizlik
• Renk anemi nedeniyle soluk, toprak
renginde
• Ciltte üre kristalleri nedeniyle, kaşıntı
• İnatçı hıçkırık nöbetleri görülebilir
10 Mart 2014 Hasta Eğitim Programı
TANI
• Kan
• İdrar
• Böbrek fonksiyon testleri
ile konur
10 Mart 2014 Hasta Eğitim Programı
TEDAVİ
• Olay geri dönüşümsüz olduğu için tedavi nedene
yöneliktir
• Diyet ve sıvı düzenlenmesi yapılır
• Düşük proteinli diyet (20-40 gr/gün) önerilir
• Fosfor ve potasyum kısıtlanır
• Hastaya periton diyalizi, hemodiyaliz veya
transplantasyon tedavilerinden biri uygulanır
10 Mart 2014 Hasta Eğitim Programı
İLGİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİM
KATKILARINIZ
SORULARINIZ
10 Mart 2014 Hasta Eğitim Programı