SOUND PERMEABILITY AND SOUND INSULATION PROPERTIES

ISSN:1306-3111
e-Journal of New World Sciences Academy
2011, Volume: 6, Number: 4, Article Number: 1A0199
ENGINEERING SCIENCES
Received: May 2011
Accepted: October 2011
Series : 1A
ISSN
: 1308-7231
© 2010 www.newwsa.com
U. Teoman Aksoy
Sefa ToktaĢ
Firat University
[email protected]
[email protected]
Elazig-Turkey
DIġ DUVAR UYGULAMALARINDA SES GEÇĠRĠMLĠLĠĞĠ VE SES YALITIMI
ÖZELLĠKLERĠ
ÖZET
Kapalı hacimlerdeki yaşantımızı belli bir ses seviyesinde
sürdürebiliriz. Ses, arzu edilen bu seviyede kaldığı sürece insan
üzerinde etkisi olumludur. Bu nedenle yapı içindeki sesin, belirlenen
konfor düzeyinde kontrol altına alınması gerekir. Bu da ancak,
rasyonel bir malzeme seçimi ve kullanılma yöntemlerini sağlamak üzere
konuyla
ilgili
fiziksel
kavram
ve
hesap
yollarını
gereğince
uygulamakla mümkün olacaktır. Bu çalışmada da; hacimleri dış ortamdan
ayıran farklı malzeme ve yapılış yöntemine sahip duvarlar üzerindeki
ses
etkisi
araştırılarak,
ses
geçirimliliği
ve
ses
yalıtımı
performansı belirlenmiştir. Duvarlar için, 43.77 ile 52.83 dB arasında
değişen ses geçirimsizlik değerleri tespit edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Ses Yalıtımı, Ses Geçirimliliği, Akustik,
Yapı Kabuğu, Dış Duvar
SOUND PERMEABILITY AND SOUND INSULATION PROPERTIES OF OUTER WALL
APPLICATIONS
ABSTRACT
Closed volumes continue with our lives a certain sound level.
Sound, as long as desired at this level of human impact on the
positive. Therefore, in the structure of sound, the comfort level must
be brought under control. This, however, to provide a rational
selection of materials and methods used in accordance with the
relevant physical concepts and ways of account you will be able to
implement. In this study, volumes of the external environment with
walls separating the different materials and construction method to
investigate the effect on the sound, sound and sound insulation
performance of permeability determined. For the walls, ranging between
43.77 and 51. 89 dB sound permeability values have been determined.
Keywords: Sound İnsulation, Sound Permeability, Acoustic,
Building Shell, Outer Wall
e-Journal of New World Sciences Academy
Engineering Sciences, 1A0199, 6, (4), 827-837.
Aksoy, U.T. ve Toktaş, S.
1. GĠRĠġ (INTRODUCTION)
Bina performansını, iç ortamda kullanıcı konforunun düzeyine
bağlı değerlendirmek söz konusu olduğunda, iç ortam sıcaklığı, hava
kalitesi, aydınlık düzeyi ile gürültü ve ses denetimi, performansın
ana belirleyicileri olarak gösterilebilir. Gürültü ve ses denetimi,
akustik biliminin ana konusudur [1]. Konutların düzeni ve malzeme
seçimi önemlidir. Odaların/ malzemelerin ses yutması kadar iç ve dış
gürültü kaynaklarının ses yalıtımını da içeren akustik konutlar için
önemli bir konudur [2].
Günlük yaşamımızda çoğu zaman karşılaştığımız gürültü kirliliği,
bir yandan toplumun en geniş kesimini etkileyen, öte yandan da en az
önem verilen çevre kirliliği etkenidir. Gürültü ile ilgili bu
çelişkinin nedeni ise, birey ya da toplum üzerindeki etkilerinin uzun
süreli
birikimler
sonucu
otaya
çıkması
ve
dolaylı
belirtiler
göstermesi nedeniyle kolay açıklanamamasıdır. Her geçen gün artan
kentleşmeye paralel olarak artan gürültü düzeyine karşın, gürültü ile
mücadele çalışmalarında ortaya çıkan yetersizlikler ise gürültü
açısından konforlu mekânlar oluşturabilmek için yapı kabuğunda (dış
duvarda) alınacak önlemleri daha da önemli hale getirmektedir.
Yapı kabuğunun ses yalıtım performansı, doğrudan dış gürültü
seviyesi ile ilgilidir. Ancak unutulmaması gereken bir nokta da şudur
ki, konut birimleri (daireler) arası bölücü işlevi olan yapı
elemanlarından farklı olarak, yapı dış kabuğu genellikle farklı
elemanlardan oluşmaktadır. Pencereler ve çatı kabuğun ses geçişine
karşı en zayıf noktaları olarak değerlendirilebilir. Dolayısıyla, yapı
dış kabuğun yalıtım değeri, kabuğun dolu-boş oranına bağlı olarak
değişecektir. Ancak böyle geniş bir değerlendirme bu çalışmanın
kapsamını aşacağından yapı kabuğunun en önemli elemanlarından biri
olan ve sık karşılaştığımız yapı kabuğu yüzeyleri değerlendirmeye
alınacaktır.
Bir elemanın ses geçişine direnci pek çok etkene bağlıdır ve
birçok hesap yönteminde tüm etkenler dikkate alınamamaktadır. Örneğin
bir duvarın ses yalıtım değeri yapım koşullarına bağlı olarak
hesaplanandan farklı sonuçlar sağlayabilir. Bu nedenle gerçekte yapı
elemanlarının ses yalıtım performanslarını belirlemenin en iyi yolu
gerçeğe en yakın koşullarda ölçüm yapma yöntemini kullanmaktır. Ancak
bu yöntem pahalı ve uygulaması sınırlı olduğu için, genellikle
malzemelerin yüzeysel kütleleri dikkate alınarak yapılan hesap
yöntemleri kullanılmaktadır. Öte yandan da dış yapı kabuğu olarak
kullanılabilecek sayısız örnek oluşturmak mümkündür. Bu nedenle
örneklere bir sınır getirebilmek için çalışmamızda günlük hayat da
sıkça rastlanılan yalıtımlı ve yalıtımsız yapı kabuğu örnekleri
incelenmiştir [3].
2. ÇALIġMANIN ÖNEMĠ (RESEARCH SIGNIFICANCE)
Bir mekân uygun fiziki ortam şartlarını oluşturan ısı, nem,
ışık, renk ve ses gibi fiziki etkenlere sahiptir. Mimaride oldukça
önemli olan bu fiziki etkenler, mekân kullanıcılarının fizyolojik ve
psikolojik yapısına bağlı olarak yaşama, çalışma, öğrenme vb.
faaliyetlerini etkilediğinden, ortamları oluşturacak malzemelerde ve
tasarlanmasında dikkate alınması gereken parametreler vardır. II.
Dünya Savaşı sonrasında gelişmeye başlayan bir dal olan gürültü
denetimi önemli bir konudur. Modernleşme ile artan kentleşme, nüfus
yoğunluğu ve hızla gelişen teknoloji gibi etkenler toplum yaşamındaki
ses düzeyinin artmasına neden olmuştur. Bununla birlikte yapı
tekniklerindeki ilerlemenin sonucunda hafif malzemelerin kullanılması
ve yığma yapıya çeşitli alternatifler getirilmesi; sesin, yapı içinde
istenmeyecek düzeye ulaşmasına neden olmuştur. Bütün bu olaylar
sonucunda insanların özellikle psikolojik yapısında ve davranışlarında
828
e-Journal of New World Sciences Academy
Engineering Sciences, 1A0199, 6, (4), 827-837.
Aksoy, U.T. ve Toktaş, S.
kızgınlık, tahammülsüzlük, sinir bozukluğu, asabiyet, uyku bozukluğu
vb. birçok olumsuz değişiklikler meydana gelmiştir [4]. Bir mekanın
işlevine bağlı olarak insanlar üzerindeki olumsuz etkileri ortadan
kaldırabilmek için, uygun fiziki ortamı oluştururken gerekli pek çok
düzenleme yapılmaktadır. Bu düzenlemeler kapsamında günlük hayatta
sıkça karşılaşılan yapıların ses açısından iyileştirilmesi için yapı
kabukları incelenmiş ve çalışmanın konusunu oluşturulmuştur. Böylece
insanların psikolojik ve fizyolojik konforu sağlanması için yapı
kabuğu seçiminde sayısal veriler ile bir ön fikrin
oluşması
sağlanmıştır.
3. YAPI ELEMANLARININ SES YALITIM PERFORMANSI
(SOUND INSULATION PERFORMANCE OF BUILDING ELEMENTS)
İnsan kulağında işitme duyusunu uyaran titreşim yapan bir
kaynağın hava basıncında oluşturduğu dalgalanmalarla oluşan fiziksel
olaya “ses” denir. Eğer bu ses dalgası gelişigüzel bir spektrumda yer
alıyorsa, ya da diğer bir deyişle istenmeyen bir ses ise buna
“gürültü” denir. İnsan sağlığı ve konforu üzerinde olumsuz etkileri
olan gürültü işitme hasarları, vücut aktivesinde kan basıncının
artması, kasların istem dışı kasılması gibi fizyolojik tesirler,
huzursuzluk ve sinirlilik gibi psikolojik tesirlere neden olabilir
(Tablo1.). Bunların yanı sıra iş veriminin düşmesi gibi performans
tesirleri de olmaktadır [5]. Bu yüzden gürültü ile mücadele kaçınılmaz
olmakta ve bu mücadele akustik düzenleme ve ses yalıtımı ile
yapılabilmektedir.
Tablo 1. Gürültünün insan üzerindeki etkileri [5]
(Table 1. The effects of noise on human)
I.Derecedeki Gürültüler
 Konforsuzluk
 Rahatsızlık
 Sıkılma duygusu
30-65 dB
 Kızgınlık
 Konsantrasyon bozukluğu
 Uyku bozukluğu
II.Derecedeki gürültüler
 Fizyolojik gürültü
65-90 dB
 Kalp atışının değişimi
 Solunumun hızlanması
 Beyindeki basıncın azalması
III. Derecedeki gürültüler
 Fizyolojik gürültü
90-120 dB
 Baş ağrısı
IV. Derecedeki gürültüler
 Fizyolojik gürültü
120-140 dB
 Baş ağrısı
V. Derecedeki gürültüler
>140 dB
 Kulak zarının patlaması
Ayrıca bir bina içinde akustik konfor sağlanması açısından ses
seviyelerinin muhafazası için öncelikle çeşitli uygulamalar için
tavsiye edilen ses seviyelerinin bilinmesi faydalı olacaktır ve bu ses
şiddetleri Tablo 2. de verilmiştir.
829
e-Journal of New World Sciences Academy
Engineering Sciences, 1A0199, 6, (4), 827-837.
Aksoy, U.T. ve Toktaş, S.
Tablo 2. Çeşitli yapılar için tavsiye edilen ses seviyeleri [6]
(Table 2. Noise levels recommended for the various structures)
Çeşitli Ortamlar
Ses Seviyesi(dB)
Müstakil ev
25-35
Konut
Apartman
34-45
Yatak odaları
35-45
Davet salonları
35-45
Hol.Lobi.Koridor
40-50
Otel
Garaj
45-55
Mutfak
45-55
Özel hastane odası
35-45
Ameliyathane
35-45
Hastane
Laboratuvar
40-50
Sınıf
35-45
Koridor
40-55
Okul
Bina makine daireleri
95
Yapı elemanları vasıtasıyla iletilen seslerin miktarını azaltmak
için alınan önlemlere “ses yalıtımı” denir. Ses yalıtımı yapılırken
kullanılan malzeme, özellikleri ve kullanılma şekli çok önemlidir [7].
Doğru
bir
yalıtım
yapabilmek
için
kullanılan
malzemenin
ses
geçirimsizlik değeri ve ses yutma katsayısı değerleri büyük önem
taşımaktadır. Bunları ayrı ayrı ele alacak olursak, sesin bir malzeme
tarafından yutulması olayı; ses bir ortamda yayılırken, bir engelle
karşılaştığında, diğer fiziksel olaylar gibi üç temel biçimde
davranır. Sesin bir bölümü yansır, bir bölümü engel tarafından
yutulur, kalanı da engelin diğer tarafına geçer. Dolayısıyla her
malzemenin bir ses yutma katsayısı (α) vardır [5]. Bir yüzey sesin
%85’ ini yansıtıyorsa o yüzeyin ses yutma katsayısı α = 0.15’dir. Bu
değer her zaman malzemenin içyapısına göre 0-1 m/sn arasında değişir
[8]. Bir ortamda ses tamamen dış ortama direkt geçeceğinden tutuculuk
değeri 1’dir. Malzemelerin çeşitli ses yutuculuk katsayı değerleri
vardır bu değerlerden bazıları Tablo 3.’de verilmiştir.
Tablo 3. Çeşitli malzemelerin ses yutuculuk katsayıları [9]
(Table 3. Sound absorption coefficients of various materials)
Malzeme
α ( m / sn )
500 Hz için
Açık pencere
Kapalı pencere
Düz sıva
Pürüzlü sıva
Beton
Mermer, fayans
Tuğla ( sıvasız )
Ahşap kapı
Masif ahşap
Lata üzerine kontrplak veya elyaflı plak
Taş yünü döşeme
Lastik döşeme
Ahşap döşeme
Linolyum döşeme
Halı döşeme
Boş maroken koltuk
Boş ahşap sandalye
İnce perde
Kalın perde
İnsan
Akustik plaklar
830
1.00
0.03
0.02
0.03
0.03
0.01
0.05
0.06
0.06
0.15
0.08
0.08
0.06
0.03
0.15
0.20
0.05
0.20
0.40
0.40
0.20-0.80
e-Journal of New World Sciences Academy
Engineering Sciences, 1A0199, 6, (4), 827-837.
Aksoy, U.T. ve Toktaş, S.
Farklı malzemelerden meydana gelmiş elemanlar için ( örneğin bir
dış duvar) ses yutma katsayısı belirlenmesinde, ortalama ses yutma
katsayısının hesaplanması gerekir.
Ortalama ses yutma katsayısı değeri:
=
=
(1)
eşitliğiyle hesaplanabilmektedir. Yüzey alanlarının her
yutma katsayısıyla çarpılmasının toplamı ise;
=
birinin ses
(2)
ile elde edilmektedir.
Ses geçirimsizlik değerine gelince; sesin bir duvarı, bir
döşemeyi, bir pencereyi, yani herhangi bir bölmeyi geçerken uğradığı
kayba denir [10]. Bir yapı elemanının sahip olması istenen ses
geçirimsizlik
değerleri
yalıtım
ölçütüdür.
Yalıtımı
tasarlarken
insanların yapıların içinde günlük yaşamlarını sağlıklı ve konforlu
olarak sürdürmeleri için dış çevrede ve yapı içinde kullanılan
hacimlerde
kabul
edilebilecek
en
yüksek
gürültü
düzeyleri
belirlenerek, belirli yapı elemanları için, mekân için belirlenen
konfor şartını sağlayacak yalıtım değerleri oluşturulur. Çeşitli
kaynakların ses şiddeti düzeyleri desibel cinsinden değerleri Tablo
4.’de verilmiştir.
Tablo 4. Çeşitli ses kaynaklarından çıkan ses şiddeti düzeylerinin dB
cinsinden değerleri [11]
(Table 4. The sound intensity level in dB values of the various sound
sources)
Kaynak (mesafeye bağlı olarak)
dB
Hiroşima ve Nagazaki’ye atılan atom bombaları
248
İnsanın ses dalgasından ölümü (şok)
202-198
Büyük bir jet motorunun içindeki ses
164
Silah sesi
133
İnsan saçının titreşimi hissetmeye başlaması
128
Davula vurma anı
125
Ortalama bir müzik setinin max sesi
100
Gürültülü ofis
80
Kalabalık cadde, büro, lokanta vb. yerlerde
80-60
Arka plan gürültüsü altında normal konuşma
60
Sessiz konuşma
30
Fısıldama çok sessiz
20
İnsanın nefes alması
10
3m ötede bir sivrisinek
0
20 mil ötede koşan bir insan
-30
Ses geçiş kaybı logaritmik bir büyüklük olarak, dB cinsinden
verilir ve doğrudan doğruya dB cinsinden bir azalmayı gösterir [12].
Örneğin bir duvarın ses geçiş kaybı 40 dB ise, bu duvarın bir
yanındaki 70 dB düzeyindeki ses, öte yana 70 - 40 = 30 dB, bir
yanındaki ses 90 dB ise, öte yana 90 - 40 = 50 dB düzeyinde geçer.
Bölmenin ağırlığı ( ) arttıkça ve gelen sesin frekansı yükseldikçe,
ses geçiş kaybı da artar [9].
Ses
geçirimsizlik
değeri
hesaplanırken,
Ses
geçirimsizlik
değerinin (R) (dB) genel anlamda malzemenin ağırlığı (m), tespit şekli
(k), yüzeyi (F), kalınlığı ((d)-(D)), homojenlik (h) ve titreşim (v)
faktörleri gibi elemana bağlı faktörlerin yanında gelen sesin basınç
düzeyi,
frekansı,
elemanın
yüzeyine
gelmesi
gibi
ses
dalgası
özellikleri ile ilişkisi vardır. Ancak bu değeri (R), daha basit
831
e-Journal of New World Sciences Academy
Engineering Sciences, 1A0199, 6, (4), 827-837.
Aksoy, U.T. ve Toktaş, S.
olarak sadece malzeme kitlesinin ağırlığına göre hesaplamak da
mümkündür. Burada etkili olan faktör, ses dalgalarının malzemeden
geçebilme yeteneğidir [9].
Bu
çalışmada
günlük
yaşamımızda
sıkça
rastladığımız
yapı
kabuklarının
ses
geçirimsizlik
değerleri;
hava
boşluksuz
yapı
kabuğunun ses geçirimsizlik değeri ( ) ve hava boşluklu yapı kabuğunun
ses geçirimsizlik değeri ( ) olmak üzere ikiye ayrılarak ses
geçirimsizlik değerleri hesaplanmıştır. Bu hesaplar için;
= 15.4 log m+10
(3)
=20 log m+13 log D-4
(4)
m= .d
(5)
Formülleri kullanılmıştır. Çeşitli malzemelerin birim hacim
kütleleri (kg/ ) değerleri Tablo 5.’de verilmiştir.
Tablo 5. Malzemelerin birim hacim kütleleri (kg/ )[13]
(Table 5. Mass per unit volume of materials (kg/ ))
Malzeme Çeşitleri
(kg/ )
Kireç-çimento harcı
1800
Çimento harcı
2000
Alçı harç, kireçli alçı harcı
1400
Alçı blok ve duvar levhaları
600-1200
Alçı karton plak
900
Donatılı beton
2400
Donatısız beton
2200
Gazbeton
400-800
Dolu tuğla
1800
Delikli tuğla
1200
Delikli, gözenekli tuğla
800
Delikli, gözenekli, geçmeli tuğla
800
Polistren sert köpük levha
>15
Poliüretan sert köpük levha
>30
Mantar levha
80-160
Cam lifi, mineral lifler
100-500
4. YAPI KABUĞU ÖRNEKLERĠNĠN ĠNCELENMESĠ
(INVESTIGATION OF STRUCTURE SHELLS)
Bu çalışmada inşaat sektöründe çok karşılaşılan yapı kabuğu
örnekleri incelenmiştir. İncelenen yapı kabuğu örneklerine ait
özellikler ve detay çizimleri aşağıda verilmiştir.

Yalıtımsız Tuğla Duvar (d1): 19x19x13.5 boyutlarında düşey
delikli fabrika tuğlası ile 19 cm duvar, iç yüzeyde 2 cm
kalınlığında kireç-çimento karışımı harçlı düz sıva ve” dış
yüzeyde 2 cm kalınlığında çimento harçlı düz sıva uygulanmıştır
(Şekil 1). Duvar yüksekliği 280 cm olarak alınmıştır.
832
e-Journal of New World Sciences Academy
Engineering Sciences, 1A0199, 6, (4), 827-837.
Aksoy, U.T. ve Toktaş, S.
Şekil 1. Duvar detayı (d1)
(Figure 1. Wall detail (d1))

Gazbeton
(d2):
60x20x19
boyutlarında
bloklar
ile
20
cm
kalınlığında duvar, iç yüzeyde 2 cm kalınlığında kireç-çimento
karışımı harçlı düz sıva ve dış yüzeyde 2 cm kalınlığında
çimento
harçlı
düz
sıva
uygulanmıştır
(Şekil
2).
Duvar
yüksekliği 280 cm olarak alınmıştır.
Şekil 2. Duvar detayı(d2)
(Figure 2. Wall detail(d2))
 DıĢtan
Yalıtımlı Duvar (d3): 19x19x13.5 boyutlarında düşey
delikli fabrika tuğlası ile 19 cm duvar, iç yüzeyde 2 cm
kalınlığında kireç-çimento karışımı harçlı düz sıva ve dış
yüzeyde 2 cm kalınlığında çimento harçlı düz sıva, 5 cm
kalınlığında Polistren sert köpük levha (XPS) uygulanmıştır
(Şekil 3). Duvar yüksekliği 280 cm olarak alınmıştır.
Şekil 3. Duvar detay(d3)
(Figure 3. Wall detail(d3))

Sandviç Duvar (d4): 19x19x13.5 ve 19x19x8.5 boyutlarında düşey
delikli fabrika tuğlası ile önce 8.5 kalınlığında tuğla sonra 6
cm kalınlığında Polistren sert köpük levha (XPS) ardından 13.5
cm tuğla ile duvar örülmüş, iç yüzeyde 2 cm kalınlığında kireççimento karışımı harçlı düz sıva ve dış yüzeyde 2 cm
kalınlığında çimento harçlı düz sıva, uygulanmıştır (Şekil 4).
Duvar yüksekliği 280 cm olarak alınmıştır.
833
e-Journal of New World Sciences Academy
Engineering Sciences, 1A0199, 6, (4), 827-837.
Aksoy, U.T. ve Toktaş, S.
Şekil 4. Duvar detayı(d4)
Figure 4. Wall detail (d4)
 Giydirme
Cepheli Duvar (d5): 19x19x13.5 boyutlarında düşey
delikli fabrika tuğlası ile 19 cm duvar, iç yüzeyde 2 cm
kalınlığında kireç-çimento karışımı harçlı düz sıva,5 cm
kalınlığında Polistren sert köpük levha (XPS), 3 cm hava boşluğu
ve 5 cm cephe kaplaması uygulanmıştır bırakılarak uygulanmıştır
(Şekil 5). Duvar yüksekliği 280 cm olarak alınmıştır.
Şekil 5. Duvar detayı (d5)
(Figure 5. Wall detail (d5))

Ġçten Alçıpan Kaplı Duvar (d6): 19x19x13.5 boyutlarında düşey
delikli fabrika tuğlası ile 19 cm duvar, iç yüzeyde 1.25 cm
kalınlığında Alçıpan ve dış yüzeyde 2 cm kalınlığında çimento
harçlı düz sıva,6 cm kalınlığında Polistren sert köpük levha
(XPS) ve 3 cm hava boşluğu bırakılarak uygulanmıştır (Şekil 6).
Duvar yüksekliği 280 cm olarak alınmıştır.
Şekil 6. Duvar detayı (d6)
Figure 6. Wall detail (d3)
5. DEĞERLENDĠRME VE SONUÇ (EVALUATION AND CONCLUSION)
Çalışmada incelemiş olduğumuz, yukarıda kesitleri ve tanımları
ile açıklaması yapılan yapı kabuğu türlerinin ses yalıtımı açısından
834
e-Journal of New World Sciences Academy
Engineering Sciences, 1A0199, 6, (4), 827-837.
Aksoy, U.T. ve Toktaş, S.
sahip oldukları ortalama ses yutma katsayıları ve ses geçirimsizlik
değerleri hesaplanarak Tablo 6.’ da gösterilmiştir.
Tablo 6. Yapı kabuğu türlerinin ses geçirimsizlik ve ortalama ses
yutma katsayı değerleri
(Table 6. Building shell species and the average sound absorption
coefficient values of sound impermeable)
Ortalama
Duvar
Ses
Ses Yutma
Boyutlar
Kalınlığı(sıva
Geçirimsizlik
Yapı Kabuğu
Katsayısı
(cm)
hariç)
Değeri
(m/sn)
D1.Yalıtımsız
Tuğla Yapı
19x19x13.5
19
0.05
48.23
Kabuğu
D2.Gazbeton
60x20x19
20
0.03
43.77
Yapı Kabuğu
D3. Dıştan
Yalıtımlı Yapı
19x19x13.5
24
0.06
48.25
Kabuğu
D4. Sandviç
19x19x13.5
26
0.07
48.52
Yapı Kabuğu
D5.Giydirme
Cepheli Yapı
0.17
52.83
19x19x13.5
27
Kabuğu
D6.İçten
Alçıpan Kaplı
Dış Yapı
19x19x13.5
28
0.16
51.27
Kabuğu
Yapı kabuğu türlerine ait ortalama ses yutma katsayıları,
konutlardan daha önemli olarak, değişik amaçlı salonların en önemli
akustik
göstergesi
olan
reverberasyon
zamanı
hesaplamalarında
kullanılan önemli bir özelliktir. Reverberasyon zamanının belirli
frekanslarda yüksek olduğu durumda, ses yutma katsayısı değeri bu
frekanslarda yüksek olan malzeme uygulamak ve bunun tam tersi,
reverberasyon zamanı düşük olduğunda ise yüzeylerde ses yutma
katsayısı düşük olan malzeme uygulamak gerekmektedir [7]. İncelen
duvarlara ait ortalama ses yutma katsayılarının 0.03 ile 0.16 m/sn
arasında değiştiği görülmektedir. Ayrıca bu değerin farklı frekanslara
göre
de
farklılık
kazandığını
söylememiz
mümkündür.
Özellikle
gözenekli malzemelerde, frekansın yükselmesi ses yutuculuk değerinin
de artmasına yol açmaktadır [8]. Dolayısıyla hesaplanan ortalama ses
yutma katsayıları, istenen aralıklarda ( 0-1 m/sn) bulunmaktadır.
Konut dışı çok amaçlı salonlarda bu tür duvarların, yüzeylerinin özel
ses yutucu malzemelerle kaplanarak kullanılması gerekmektedir.
Bir duvarın ses geçiş kaybını, ses geçiş kaybı 40 dB ise, bu
duvarın bir yanındaki 70 dB düzeyindeki ses, öte yana 70 - 40 = 30 dB
ya da bir yanındaki ses 90 dB ise, öte yana 90 - 40 = 50 dB düzeyinde
geçer şeklinde daha önceki bölümlerde açıklamıştık. Konutlarda dış
ortamdan gelen gürültü şiddeti 60-80 dB arasında ve konut içi istenen
ortalama ses şiddeti 35-45 dB arasında olduğu göz önüne alınırsa,
incelemiş
olduğumuz
duvarlara
ait
ortalama
ses
geçirimsizlik
değerlerinin, konut içinde ses açısından kısmen konforlu bir ortam
sağladığı tespit edilmiştir. Ancak, gazbeton duvar (d2) ses yalıtımı
açısından Avrupa Birliği ülkelerince minimum değer olarak kabul edilen
48 dB hava sesi direncini [3] sağlayamadığı görülmektedir.
Dış ortamın kalabalık bir caddeye baktığı düşünülerek, incelemiş
olduğumuz duvar türlerinden yalıtımsız tuğla duvarı (d1)
ele alacak
835
e-Journal of New World Sciences Academy
Engineering Sciences, 1A0199, 6, (4), 827-837.
Aksoy, U.T. ve Toktaş, S.
olursak; dış ortamın ses şiddetini 80 dB olarak aldığımızda,
bulduğumuz duvara ait ses geçirimsizlik değerinin çıkarılmasıyla, iç
ortamda 32 dB’lik bir ses seviyesi bulunur. Diğer duvar türlerini de
aynı şekilde ele alacak olursak; gazbetonda (d2) 36 dB, dıştan
yalıtımlı duvarda (d3) 32 dB, sandviç duvarda (d4) 31 dB, giydirme
cepheli duvarda (d5) 27 dB ve İçten Alçıpan kaplı duvarda (d6) 29
dB’lik ses seviyelerine ulaşılmaktadır. Bu değerler konutlar için
tavsiye edilen ses seviyeleridir. Ancak silah sesi, jet motoru gibi
yüksek ses şiddetine sahip gürültülü alanlarda,
incelediğimiz duvar
türleriyle konut içinde 73 ile 90 dB arasında değişen ses seviyeleri
elde edilmiştir. Bu değerler, konutlar için konforsuz ortamlar
oluşması demektir. Önlem olarak, bu vb. alanlarda hava boşluklu ve
birim yüzey ağırlığı yüksek olan duvarlar tercih edilebilir. Ancak,
genel olarak bakıldığında, birim yüzey ağırlığını arttırmak duvarın
ses yalıtım performansını olumlu etkilemekte birlikte, bu ağırlık
artışının
bina
strüktürüne
getireceği
yükler
de
göz
önünde
bulundurulmalıdır. Bu çalışma ile birbirine yakın kalınlıklarda,
farklı kagir malzemelerle oluşturulmuş duvarlar karşılaştırılarak,
seçim yapma aşamasında en azından bir ön fikir elde edilmiştir.
SEMBOLLER (SYMBOLS)
: Ortalama ses yutma katsayısı ( m/sn )
A: Yüzey alanlarının her birinin ses yutma katsayısıyla
çarpımlarının toplamı ( )
: Toplam yüzey alan değeri ( )
: Her bir iç yüzeyin alanı ( )
:Her bir malzemenin ses yutuculuk katsayı değeri ( m/sn )
m: Yüzeysel kütle, (kg/ )
: Malzemenin ağırlığı (kg/ )
D: Boşluk genişliği, (m)
d: Malzemenin kalınlığıdır (m)
: Hava boşluksuz yapı kabuğunun ses geçirimsizlik değeri
: Hava boşluklu yapı kabuğunun ses geçirimsizlik değeri
NOT (NOTICE)
Bu makale, 28-30 Eylül 2011 tarihleri arasında Elazig Firat
Üniversitesinde “Inetnational Participated Construction Congress”
IPCC11’de sözlü sunum olarak sunulmuştur.
KAYNAKLAR (REFERENCES)
1. Kurtay, C. ve Diğerleri, (2008). “Mimar Kemaleddin Salonu
Akustik Performans Değerlendirmesi ve Performans İyileştirme
Önerileri”. Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Dergisi, 23(3), 557-568.
2. Kang, J. and Yu, C., (2009). “Environmental Impact of Acoustic
Materials in Residential Buildings”. Building and Environment,
44, 2166-2175.
3. http://www.catider.org.tr/pdf/sempozyum/bildiri_011.pdf
4. Akdağ Y.N., (1996). Hacim Akustiğinde Temel Kavram ve İlkeler,
Yapılarda Akustik Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Seminer
Bildirileri, İstanbul.
5. http://www.izoder.org.tr/sesyalitimi/genel/SES%20YALITIMI_GIRIS.
pdf
6. Erol, H.B., (2006). “İç Mekanlarda Malzeme Kullanımında Akustik
Performans Kriterleri”. Yüksek Lisans Tezi. Mimar Sinan
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
836
e-Journal of New World Sciences Academy
Engineering Sciences, 1A0199, 6, (4), 827-837.
Aksoy, U.T. ve Toktaş, S.
7. Özçevik, A., (2005). ”Mimari Tasarım Stüdyolarında İşitsel
Konfor Gereksinimleri ve Bir Örnek”. Yüksek Lisans Tezi. Anadolu
Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
8. Abdülrahimov, R., Abdülrahimova, R. ve Kavraz, M., (2004). “Ses
Yutucu Malzeme ve Konstrüksiyonların Değişik Mekanlar da
Kullanım Yöntemleri”. 2. Ulusal Yapı Malzemesi Kongresi ve
Sergisi, Sempozyum Bildiriler Kitabı,İstanbul.
9. Eriç, M., (2002). “Yapı Fiziği ve Malzemesi”. Literatür
Yayıncılık ve Dağıtım, İstanbul.
10. Sirel, O., (2000). “Ses Yalıtımı Konusunda Birkaç Açıklama”.
Yalıtım Dergisi, Sayı:26, İstanbul.
11. Bilal, F., (2007). “Okullarda Akustik Düzenleme ve Gürültü”.
İzolasyon Dünyası, 66, 64-67.
12. Budak, A., (1994). “Atatürk Kültür Merkezi Büyük Salon’un
Değerlendirilmesi”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İTÜ Fen
Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
13. Karakoç, T.H. ve diğerleri, (1999). “ Binalarda ve Tesisatta Isı
Yalıtımı”. ODE Teknik Yayınları NO:G20, İstanbul.
837