KALİGRAFİ ÜZERİNE Tanım: Kelimenin kökeni Yunanca kallos 'güzel' ve graphos 'yazı' kelimeleridir. Süsleyerek yazı yazma sanatıdır. Çin başta olmak üzere Doğu Asya, Batı toplumlarına ait tarihleri çok eskiye dayanan birçok kaligrafi örneği mevcuttur. İslam uygarlıklarında kaligrafi 'hat sanatı'- yabancı bir terim olan kaligrafi anlamını tam olarak karşılamıyor olsa da- adını alır. Hüsn-ü Hat ve Kaligrafi: Ülkemizde genellikle 'hat sanatı' ve 'kaligrafi' aynı çerçevede anılıyor olsa da aslında farklı konulardır. Temelde her ikisini de güzel yazı yazma sanatı olarak adlandırabiliriz. Fakat Hat Sanatı deyince akla ilk gelen şey; eski harflerle yazılan dini içerikli yazılardır. Osmanlı kültüründe dini motiflerin ön planda olması sebebiyle Allah ve Peygamber sevgisini göstermek amacıyla 'Hattatlar' bu sanatı kullanarak günümüze kadar ulaşan pek çok eser bırakmışlardır. Hat sanatı kaligrafiye göre çok daha fazla emek ve uğraş isteyen bir sanat dalıdır Usta-Çırak ilişkisi ile bir sonraki nesillere aktarılan hat sanatı bugün için çok fazla yaygın olmamakla beraber hale bu sanatı devam ettirmeye çalışan ustalar bulunmaktadır. Kaligrafi için ise Latin harfleri kullanılarak güzel yazı yazma sanatı diyebiliriz. Hat Sanatı'na göre öğrenmesi daha kolay olmakla beraber iyi bir kaligrafi ustası olmak uzun zaman alabilir. Kaligrafi de amaç değişik motifler kullanarak yazıyı olduğundan farklı bir kimliğe büründürmektir. Genellikle dik ve yatay çizgilerden oluşan Latin harflerini simetrik bir şekilde kâğıda dökmek kaligrafinin en temel unsurlarından birisidir. Az bir zaman ve az bir kaynak ayırarak her kesimden insanın rahatlıkla öğrenebileceği bir sanat dalıdır. Ülkemizde halen pek çok kaligrafi ustası ve konuyla ilgili yazılmış pek çok kitap bulabilirsiniz. Temel Kaideler: Dik ve yatay çizgilerin paralel olması, bu sanatın olmazsa olmaz şartıdır. Ayrıca harflerin boyutlarının aynı olması ve yazının genel olarak simetrik görünmesi güzel bir yazı yazmak için yeterli şartlardır. Bundan sonrası hayal gücünüze kalmış... KALİGRAFİ DERSLERİ Kullanılacak Malzemeler 1. Kâğıt: Kaligrafi ile uğraşmak isteyenler için en ucuz ve en uygun kâğıt türü "Amerikan Bristol" dür. Normal kartonlara göre biraz daha kaliteli olan bu kâğıt, kaligrafi çalışmaları için oldukça elverişlidir. Mürekkep emici normal kâğıtlar (A4, A3, saman kâğıdı vs.) kullanmamanızı öneririm. Çünkü yazılarımızda keçeli kalem kullanacağımız için mürekkep bu tür kâğıtlarda çok daha çabuk dağılacak ve yazılarımız istediğimiz gibi gözükmeyecektir. Ayrıca yaptığımız kalem hatalarını görmek daha zor olacaktır. Amerikan Bristol haricinde parlak yüzeyli başka kâğıt türleri de kullanabilirsiniz. İleriki seviyelerde yazılarınızı sergileyebileceğiniz özel basım kâğıtlar (ücretleri oldukça yüksek) da kullanmak mümkündür. 2. Kalem: Kısa ve gösterişli yazılar için kesik uçlu keçeli kalemler kullanacağız. Kalem konusunda tercihiniz kaliteli markalar olsun (mümkünse doldurulabilir) çünkü eğer uzun süre kaligrafi ile uğraşacaksanız düşük kaliteli kalemlerin kokuları baş ağrısı yapabilir. Ayrıca düşük kalite kalemler çok daha kısa zamanda bitiyorlar. Bu sebeple kaliteli kalem kullanmak daha ekonomik olacaktır. Marka olarak Edding markalı kalemleri tercih edebilirsiniz. Renk seçimi size kalmış fakat beyaz Bristol üzerine yazmayı düşünüyorsanız, tavsiyem siyah kalem kullanın. Başlangıç için bir adet Edding-500 (Kalın Uç) ve bir adet Edding-2200 (İnce Uç) kalem yeterli olacaktır. Kalem alırken üstüne bakmayı unutmayın. Çünkü satıcı arkadaşlar kesik uçlu kalem deyince koli yazma kalemi verebiliyorlar :) Bunun yanında daha uzun (şiir, makale vs.) yazılar için piyasada her keseye uygun kesik uçlu dolmakalemler mevcuttur. Eğer almayı düşünüyorsanız 6 uçlu güzel bir set almanızı tavsiye ederim. İhtiyacımız olan malzemeler bu kadar. Şimdi derslerimize geçelim. 1. Ders: Kalem Tutma Öncelikle kalemi nasıl tutacağınızdan başlayalım. Kesik uçlu kaleminizin ucuna baktığınızda bir tarafın daha uzun olduğunu göreceksiniz. İşte o uzun kısım aşağıda kalacak şekilde yazmanızı tavsiye ediyorum. Eğer aksi şekilde tutarsanız yazılarınız daha kalın ve kaba olacaktır. Kalemi yaklaşık 45 derce kadar eğik tutmanız gerekiyor. Yazı yazarken bilek hareketleri çok önemlidir. Bu sebeple bileğinizi çok fazla kasmayın ve kalemi sıkmayın. Eğer kalemi sıkarsanız veya bileğinizi kitlerseniz yazarken eliniz titreyecektir ve çizgileriniz tutarsız olacaktır. Kısacası rahat bir şekilde tutun kaleminizi.. 2. Ders: Çizgiler İlkokulda öğretmenlerimiz yazı yazmayı öğretirken bazı alıştırmalar verirdi. Çizgili küçük defterimize birbirine paralel yataylar ve dikeyler çizer dururduk. Şimdi bu alıştırmaların sebeplerini daha iyi öğreneceksiniz. Çünkü ilkokula geri dönüyoruz:) Aslında öğretmenlerimizin bize öğretmek istediği şey güzel ve okunaklı yazı yazmaktan başka bir şey değildi. Şimdi sizde elinize kaleminizi alın ve aşağıda görülen örnekleri yapmaya başlayın. Örnek-1: Dikey Çizgiler Birbirine paralel çizgiler çizin. Amacınız aynı çizgi boyunu yakalamak olsun. Bu arada Çizgiler arasındaki mesafelerin aynı olmasına ve çizgilerin paralel olmasına dikkat etmeyi unutmayın. Benimkiler çok güzel olmadı :) Örmek-2: Yatay Çizgiler Şimdi de sıra yataylarda. Amacımız aynı. Paralellik ve simetri. Örnek-3: Yuvarlaklar Bu alıştırmamız biraz daha zor. Elimizdeki kalem kesik uçlu olduğu için tam olarak yuvarlak çizmemiz çok zordur. Bu sebeple yuvarlak harfler için bu tür bir şekil kullanabiliriz. Unutmayın amacımız mükemmeli yakalamak ama unutmayın ki mükemmeli yazmak imkansızdır. Örnek-4: Motifler Yazı yazarken sıkça kullanacağımız motiflerin bir kısmını yukarıya aldım. Sizde bunları kullanabilir veya yenilerini oluşturabilirsiniz. Ama önce biraz bunları çalışın. 3. Ders: Motifler Yukarıdaki alıştırmaları hakkını vererek yaptıysanız artık siz de kaligrafi yazmaya başlayabilirsiniz. Ama önce sizlere bildiğim birkaç ipucunu söylemek istiyorum. Öncelikle mesafelerin aynı olması ve simetriden söz ettik. Şimdi ise mesafelerin yakınlığından bahsedeceğiz. Yazı esnasında mesafe ayarı çok önemlidir. Harfleriniz ne birbirinden çok uzakta ne de çok yakında olmalıdır. Büyük mesafeler yazınızın amatörce gözükmesine sebep olabilir. Küçük mesafeler ise yazının karışmasına ve okunmamasına sebep olabilir. Bu yüzden harfler arasındaki mesafeyi iyi belirlemeniz gerekiyor. Fakat yazınızın güzelliğini ortaya çıkaran motifleri yaparken küçük mesafeler kullanmanızı tavsiye ederim. Bu örnekte de gördüğünüz gibi alt ve sol tarafta kullandığım motifler arasındaki mesafeleri oldukça kısa tuttum. Bu küçük hamle yazının şeklini olduğu gibi değiştiriyor. Bu arada motiflerinizi oluştururken çok fazla abartıya kaçmayın. Unutmayın ki yazdığınız yazıların öncelikle okunması gerekiyor :) 4. Ders: Yazı Bütünlüğü Yazılarınız karakter açısından bir bütünlük göstermek durumundandır. Yani eğer yuvarlak karakterler kullanarak başladığınız bir yazının devamına daha keskin çizgilerle devam ederseniz yazınızın bütünlüğünü bozmuş olursunuz. Mümkün mertebe karakterlerinizi standart hale getirin ve kendi yazı karakterinizi oluşturun. Kaligrafide taklit bir tekniktir. Fakat kalıcı olursa zararlı bir tekniktir. Başkalarının karakterlerini taklit edebilirsiniz. Ama mutlaka (kötü de olsa) kendi yazı karakterinizi oluşturun. 5. Ders: Teknikler Kaligrafi yazarken kullanabileceğiniz belli başlı teknikler vardır. Şimdi bunların başlıcalarını inceleyelim. Resim Tekniği: Yazılarınızı yazarken aynı zamanda resim de yapabilirsiniz. Mesela 'Sandal' kelimesini yazarken bir sandal resmi oluşturabilirsiniz. Bu teknik hem oldukça zordur hem de geniş bir hayal gücü ister. Fakat en başarılı kaligrafi örnekleri resim tekniği ile oluşturulur. Yuvarlak Ve Keskin Hatları Kullanma: Latin alfabesinde çizgili harfler olduğu kadar yuvarlak karakterler de oldukça sık kullanılır. Uzun çizgili harflerden oluşan karakterleri kullanırken işimiz oldukça kolaydır. Fakat yuvarlak karakterler biraz daha vaktimizi alırlar. Bu sebeple yuvarlak karakterlerin bol olduğu metinlerde keskin hatlardan kaçınarak normal yazıda kullandığımız harfleri kullanmamız daha uygun olacaktır. Yazının daha güzel görünmesi için de yine yuvarlak hatlı motiflerle süsleyebiliriz. Çizgileri Kesmek Ve Tamamlamak: Kaligrafide sıkça kullanabileceğiniz tekniklerden birisi de çizgilerle oynamaktır. Sürekli çizgileri bölmek ve kaldığı yerden devam ettirmek yazınıza hoş bir hava katacaktır. Yalnız burada dikkat etmeniz gereken husus, çizgiyi tam olarak böldüğünüz yerden devam ettirmenizdir. Taklit Etme: Bu yöntem adında anlaşılacağı gibi başkalarının yazı karakterlerini kullanarak yazı yazmaktır. Yukarıda da bahsettiğimiz gibi başkalarının karakterlerini kullanmakla işe başlayabilirsiniz fakat iyi bir kaligrafi yazarı olmak istiyorsanız mutlaka kendi karakterlerinizi oluşturmalısınız. Sonuç Temel olarak bir kaligrafi eseri ortaya çıkarmak için öğrenmeniz gerekenler aşağı yukarı bu konulardır. Fakat daha önce de bahsettiğimiz gibi kaligrafinin sınırları sizin hayal gücünüzdür. Tıpkı bir ressam gibi istediklerinizi kâğıda dökebilirsiniz. Tek yapmanız gereken her zaman olduğu gibi sadece zaman ayırmaktır. Çalışmalarınız ile ilgili soru ve cevaplarınızı bize gönderebilirsiniz. Ayrıca yayınlamak istediğiniz yazılarınızı da sitemizde yayınlamaktan memnuniyet duyacağız. Başarılı çalışmalar.