VAJİNİSMUS: Nedir, Neden Olur, Nasıl Tedavi Edilir?

VAJİNİSMUS: Nedir, Neden Olur, Nasıl Tedavi Edilir? - Genç Gelişim Kişisel Gelişim
VAJİNİSMUS
Vajinismus Nedir?
Vajinismus cinsel ilişki sırasında vajina alt kısım kaslarının üçte birinin kişinin kendi kontrolü
dışında istem dışı kasılması ve cinsel ilişkinin ya çok ağrılı olması ya da hiç gerçekleşmemesi
demektir. Başka bir deyişle vajinismus çocuklukta bilinç altına yerleşmiş bir takım tabular
nedeniyle ilişki sırasında vücudun kendini koruma içgüdüsü sonucu kişinin vajen giriş kaslarını
kasması ve ilişkinin mümkün olmaması durumudur. Vajinismus bir cinsel işlev bozukluğudur.
Vaginismusta spazmlar tamamen istem dışı olmaktadır, bu durum vajinismuslu hastanın hatası
değildir, hastaya karşı sabır ve anlayışlı olmak gerekir. Vajinismus %90 sıklıkla psikolojik bir
sorundur. Vajinismusta cinsel ilişkiye girmede isteksizlik yoktur; cinsel ilişki isteği ve vajinal
ıslanma mevcuttur fakat istense de ilişki başarılamaz.
Vajinismus durumunda kişiler severek ve isteyerek girdikleri cinsel ilişki sırasında vajina
girişine dokunulduğu andan itibaren aniden korku, heyecan, çarpıntı gibi panik atak
semptomları göstererek vajinal kasları kasmakta ve tamamen bilinç altına yerleşmiş korku ve
kaygılar yüzünden ilişki gerçekleşememektedir. Vajinismus tedavisinde temel prensip kişilerin
bu korkularının giderilmesi ve cinsellikle ilgili doğru bilgilerin tam ve eksiksiz olarak
aktarılmasıdır.
Vajinismus kişiler arasında oldukça farklı seyreder. Bazı kadınlar jinekolojik muayene olabilir
ama tam bir cinsel ilişkiye giremez. Bir grup kadın hiçbir vajinal müdahaleyi kabul etmez.
Cinselliğin ''ayıp'' olarak değerlendirildiği aile ve toplum yapısında cinsellik sürekli ertelenebilir.
Birey kendi kişiliğine uygun ortamı bulana kadar cinselliğin doyurulmasına engel koyar.
Vajinismus problemi olan kişiler bu problemi en yakınlarına bile anlatmakta utanırlar; sorunu
açık olarak anlatamadıkları için çözüm de bulamazlar.
Vajinismus problemi yaşayan kadınlar kızlık zarının çok kalın olduğunu ve bunun etten bir
duvar teşkil ettiğini düşünürler. Oysa bu kızlık zarlarının çoğu açıklığı az olan fakat normal
kalınlıkta olan ve ilişkide kolay yırtılabilir yapısı olan zarlardır.
- Vajinismus tedavisi çok geciktirilecek olursa erkekte kendine güvensizlik, cinsellikten
soğuma,
ereksiyon problemleri, erken boşalma gibi durumlar ortaya çıkabilir.
Vaginismus Nedenleri
Vajinismus asıl nedeni cinsel kimliğin hızla oluştuğu ödipus dönemi olarak bilinen 3-5 yaş
arasında aileden ve çevreden bilinç altına yerleşmiş cinsel birleşme ile ilgili asılsız, yanlış ve
eksik bilgilerdir. Bu bilgiler ömür boyu kişileri etkilemekte ve cinsel davranışına yansımaktadır.
Bu nedenle tedavide ilk yapılması gereken yanlış inanç ve davranışların düzeltilmesidir.
1/4
VAJİNİSMUS: Nedir, Neden Olur, Nasıl Tedavi Edilir? - Genç Gelişim Kişisel Gelişim
Vajinismus nedenlerini daha ayrıntılı bir şekilde irdelenecek olursa, dinsel tutuculuk, cinsel
taciz, şiddete maruz kalma ve ağrılı cinsel ilişkiye ikincil gelişen vajinismus gibi nedenler ile de
sık sık karşılaşılabilir.
Cinsel ilişkinin başarılamaması, organik ve psikolojik nedenler olarak iki kısımda incelenebilir:
Yüksek kenarlı kalın ve sert kızlık zarları, doğuştan gelen himen ve vaginada bulunan yapısal
anomaliler; himende septum, vajinal septum, vagina olmaması veya kısa ve kör vagina olması,
vajinal enfeksiyonlar, Bartholin kistleri, ağrılı vulvar vestibulit gibi nedenler organik nedenler
arasında sayılabilir ki bu nedenler cerrahi ya da medikal tedaviler ile düzeltildikten sonra ilişki
rahatlıkla başarılabilir. Bu durum vajinismus olarak kabul edilmez.
Cinsellikle ilgili yanlış inanç ve tutumlar, ön yargılar, özellikle küçük yaşta yaşanan tecavüz gibi
cinsel travmaları kapsayan psikolojik nedenlerle cinsel ilişki başarılamaz, hatta imkansız hale
gelir ki bu durum gerçek vajinismus halidir.
Vajinismuslu Hasta Muayenesi
İlk muayenede, sadece gözlem şeklinde birkaç saniye dış genital organlar
değerlendirilir ve vajina kasları kasılma derecesi saptanır. Bu muayene sırasında
hastanın acı ve ağrı hissetmesi asla söz konusu değildir. Bu nedenle vajinismus
problemi olan kişiler rahatlıkla ve hiç çekinmeden muayene olabilirler.
Muayenede vajinismuslu hastalar; büyük ve küçük dudaklara dokundurmayanlar, dış genital
organlara dokundurup vajinaya dokundurmayanlar, parmak girişine izin verdiği halde spekulum
girişine izin vermeyenler gibi çeşitli sınıflara ayrılabilir. Tedavi seansları da bu gruplara göre
tespit edilir. Vajinismuslu Hastaya Yaklaşım
Vajinismuslu hastalara yaklaşımda hasta ve eşi ile hem ayrı ayrı, hem de beraber görüşülmeli,
görüşmede vajinismusun ne olduğu tedavide nasıl bir yol izleneceği, tedavinin ortalama kaç
seans sürebileceği konularında tedavi planı oluşturulmalıdır.
-Kızlık zarını yırtılmasının acı vermediği,
-Vaginanın aslında çok geniş olduğu anlaşılır ve güvenli bir dille anlatılmalı.
-Cinsel organlar hakkında bilgilerinin yanlış ve eksik olduğu durumlar tespit edilerek gerekli
aydınlatmalar yapılmalıdır. Örneğin, vajinismus riski taşıyan kadınlar penisi gözünde çok
büyütür, çok acı çekeceğini ve aşırı yaralanacağını düşünür. Bu bölgeden çok kilolu bebeklerin
bile doğabildiğini ve bu bölgenin çok esnek olduğunu bilmelerine rağmen cinsel ilişkiden
çekinirler. Vajinismuslu hastalara cinsel ilişkinin acı vermediği, fazla kanamanın olmadığı,
vaginanın parçalanmadığı, doğum olayının tehlikeli olmadığı anlatılarak çocukluktan kalan
korkular yenilmeli cinsel organların yapısı ve işlevi konularında doğru bilgilendirme
yapılmalıdır.Vajinismus Tedavisi
Vajinismus tedavisi hasta odaklı olup kişilerin mevcut sorunlarının derecesine bağlı
olarak özelleştirilmelidir.
Vajinismus bir sonuçtur, altında yatan gerçek neden bulunmalıdır, korkular araştırılıp
çözümlenmeli,bu konuda bilgi eksiklikleri ve yanlışlar düzeltilmelidir. Kolay ve ağrısız bir şekilde
yapılabilen vajinismusa özel egzersizler kişilere ev ödevi olarak verilmeli ve bu egzersizleri
evde seanslar halinde uygulamaları mutlaka önerilmelidir. Bu egzersizleri ciddiye almayan ve
evde tekrarlamayan kişiler başarılı olamaz. Kas gevşetici, ağrı kesici kremler, antidepresanlar,
alkol almak, genel anestezi altında ilişkiye zorlamak v.s. sorunu asla çözemez.
2/4
VAJİNİSMUS: Nedir, Neden Olur, Nasıl Tedavi Edilir? - Genç Gelişim Kişisel Gelişim
Vajinismus Tedavi Metotları
Bilişsel ve davranışçı yaklaşım: Dünyada en çok tercih edilen vajinismus tedavi yöntemi
bilişsel ve davranışçı yaklaşımdır.
Bu metotta ayna
egzersizleri, kendi vücudunu ve eşinin vücudunu tanıma egzersizleri, Kegel egzersizleri,
seksuel eğitim gibi yaklaşımlarla cinsel organlar konusunda eğitim verilir. Cinsellikle ilgili
korkuları gidermek için ayrıca psikolojik tedavi gerekirse hipnoterapi yapılmalıdır.
--Seksuel anatominin kişisel keşfi ve ayna egzersizleri:Bedeni ve vajinayı tanımak için
çıplakken kendi bedenine ve vajinasına aynada bakma, sonra vajene dokunma egzersizleri ev
ödevi olarak verilir. Bilmediği ve korku duyduğu bölgeyi görmesi ve genital bölgeyi tanıması
açısından ayna egzersizleri oldukça önemlidir. Vajinismus problemi olan kişiler ayna ile bu
bölgeyi görüp tanıdıkça vücudunu keşfettikçe belki de korkuları giderek hafifleyecektir. Bilindiği
gibi insanlar bilmediği gizemli olaylardan daha çok korkarlar
.
--Vajinismus Egzersizleri:
-Kegel egzersizleri: Vajinismuslu hastalarda cinsel ilişki sırasında istemsiz kasılmaları
önlemek
için vajina
kaslarının kontrolü
öğretilmelidir. Pelvis kaslarının kontrolü için
Kegel egzersizleri
yaptırılır. Kegel egzersizleri öğrenildikten sonra aslında ömür boyu düzenli bir şekilde yapıldığı
taktirde vajen kasları gücünü kaybetmeyecek ve idrar kaçırma problemi de (doğumlara veya
hastalıklara bağlı travmalar olmadığı taktirde) ortaya çıkmayacaktır. Bu egzersizler idrara
çıktıktan ve mesaneyi boşalttıktan sonra yapılmalıdır. Bu egzersizde çalıştırılan kas idrar
yaparken gevşeyen, idrar yaptıktan sonra sıkışan Pubokoksigeus adı verilen kastır. Bu kas
ilişki sırasında vajinismuslu hastanın kastığı ve bir türlü ilişkinin mümkün olmadığı kastır. Kegel
egzersizleri, günde 2-3 seans her defasında yaklaşık 15 kez bu kası sıkma ve gevşetme
şeklinde tekrarlayarak yapılmalıdır. Sonuç yaklaşık bir ayda alınabilir. Bu egzersiz sırasında
bel, karın, kalça ağrıları olursa yanlık kaslar çalıştırılıyor demektir. Ayrıca orgazm ve cinsel
isteksizlik sorunları olanlar için de Kegel egzersizleri ile oldukça başarılı sonuçlar alınmaktadır.
Nefes alıp-verme egzersizleri yapılması ile hasta tarafından kasların kasılıp gevşemesinin
fark edilmesi sağlanmaktadır. Tüm vücudu kasan-gevşeten egzersizler öğretilmelidir.
Parmak egzersizi:Parmak egzersizleri vajinismuslu kişilerin uyguladığı invivo duyarsızlaştır
ma (desensitizasyon) egzersizleridir.
Önce küçük parmak ile başlanır, hasta aşamalı bir şekilde alıştırılır, daha sonra eşin parmağı
ile de egzersize devam edilebilir. Genellikle parmak egzersizi kişileri irrite eder ve sevmez, bu
egzersiz yapmak istemeyen hastalara uygulanmamalıdır. Vajina içine parmak ya da buji girdiği
zaman vajina ani kasılmasını önleme egzersizleri de yapılmalıdır.
-Vaginal genişletme (dilatasyon) egzersizleri:Vajinal dilatatör olan bujilerle invitro
duyarsızlaştırma (desensitizasyon) egzersizleri
yapılmaktadır. Bu işlemde vajinaya uygulanan bujilerin (eşi de refakat edebilir) numaraları
yavaş yavaş artırılır. Bu denemeler 8-10 seans sürebilir.
Genital bölge masajı:Klitoris bölgesini uyarma, bu bölgeye dokunma ve okşama kişilerde
güven ve mutluluk yaratır, vajina kaslarının gevşemesini sağlar.
Vajinismus tedavisi sırasında kural olarak belli bir aşamaya gelene kadar cinsel
birleşme yasaklanmalı.
Aşamalı cinsel ilişki egzersizleri: Önce penisin vaginaya değdirilmesi, sonra vajinaya
3/4
VAJİNİSMUS: Nedir, Neden Olur, Nasıl Tedavi Edilir? - Genç Gelişim Kişisel Gelişim
girmesi egzersizleri yapılmalıdır. Penis girişinin kadının kontrolü ile sağlanması da tedavinin
önemli bir aşamasıdır. Cinsel ilişki sırasında hasta anksiyete duyduğu anda gevşeme
egzersizleri ile nefesin nasıl düzenlenmesi gerektiği öğretilmelidir.
Vajinismus tedavisinde özet olarak;
- İlk görüşme:Duyarsızlaştırma tedavisi: genel öykü, eşiyle ilişkinin detayları, başka bir
psikiyatrik rahatsızlık saptanırsa önce onun tedavisi, cinsellikle ilgili yaklaşımın geliştirilmesi gibi
konularda eğitim verilmelidir. Bu tedavi sonuçlanana kadar cinsel ilişki denememeleri
konusunda söz alınmalıdır.
- İkinci görüşme: Cinsel organ ve cinsellikle ilgili, genital bölge ve kızlık zarı yapısı ile ilgili
ayrıntılı olarak bilgilendirme yapılmalıdır.
- Kegel egzersizleri, gevşeme ve rahatlama egzersizleri
- Bireysel olarak veya eşi ile birlikte aşamalı parmak egzersizleri
- Dokunma egzersizleri (sensitive focus)
- Vajinismuslu hastalarda hipnoz tedavisi(hipnoterapi) nispeten yeni tedavi yöntemleri
içinde yer almaktadır. Hipnoterapi çocukluk çağından beri bilinçaltına yerleşen korkuları ortaya
çıkararak kişiye bazı telkinler vermek suretiyle rahatlık sağladığından vajinismuslu hastalarda
olumlu etkiler yaratmaktadır. Hipnoterapi, olumsuz inanç ve düşünceleri silerken kişinin
hayatındaki başarıları görmeyi, olumlu özellikleri öne çıkarmayı sağlar. Genellikle hipnoterapi
ile kişiler ortalama 3-4 seansta rahatlamakla beraber, bazen 10-15 seans hipnoterapi
gerekebilir.
- Kas gevşetici, ağrı kesici ilaçların, lokal uyuşturucu kremlerin, alkol almanın, kızlık zarı
cerrahisinin, anestezi altında ilişki gerçekleştirme gibi metotların vajinismus tedavisinde yeri
yoktur. Vajinismuslu hastalarda sorun kızlık zarında değildir, sorun hastanın bilinç
düzeyindedir. Kızlık zarına müdahale edilerek vajinismus sorunu çözümlenemez.
- Not:Tedavi seanslar yaklaşık bir saattir. Tedavi ortalama bir hafta sürebilir. Tedaviler art
arda yapılabileceği gibi haftada bir kez de yapılabilir. Hastalar tedavileri boyunca şüphede
kaldıkları ve öğrenmek istedikleri konular hakkında telefon ve mail atarak sorular sorabildikleri
taktirde, tedaviyi daha kolay benimseyecek ve sonuca daha konforlu ulaşabileceklerdir.
yazan: Op. Dr. Kutlugül Yüksel
4/4