DEHB (Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite Bozukluğu) Nedir? Dikkat

DEHB (Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite Bozukluğu) Nedir?
Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, bireyin yaşına ve gelişim düzeyine uygun olmayan aşırı
hareketlilik, istekleri erteleyememe ve dikkat sorunları ile kendini gösteren bir psikiyatrik bozukluktur.
DEHB yaramaz çocuklara konulan bir etiket değil, tanı kriterleri açıkça belirtilmiş klinik bir rahatsızlıktır.
Dikkat Eksikliği Ölçütleri
Aslında her çocuğun hareketli olması beklenir. Çocuk koşar, düşer
ve gürültü çıkararak oynar. Ancak DEHB’de çocuğun hareketliliği aşırıdır
ve yaşıtlarıyla kıyaslandığında farklılık hemen anlaşılır. Genellikle bu
çocuklar bir motor tarafından sürülüyormuş gibi sürekli hareket
halindedirler. Bitmek tükenmek bilmeyen bir enerjileri vardır.
Yükseklere tırmanır, koltuk tepelerinde gezer, ev içinde koşuşturur ve
dur sözünden anlamazlar. Sakin bir şekilde oynamayı beceremez, bir
süre sakin bir şekilde oturamazlar. Oturmaları gereken durumlarda ise
elleri ayakları kıpır kıpırdır. Çok konuşur, iki kişi konuşurken sık sık lafa
girerler. Masanın başında oturamaz, dolayısıyla derslerini uygun
mekanlarda çalışamazlar.
 Belirli bir işe dikkat vermede zorlanma
 Dikkatin kolayca dağılması
 Dikkatsizlikten kaynaklanan ufak hatalar yapma
 Başlanan işin yarım bırakılması
 Kendisiyle konuşulurken dinlemiyormuş gibi görünme
 Görev ve etkinlik düzenlemede zorlanma
 Eşya kaybetme
 Ev ödevi, sınav gibi düşünsel çaba gerektiren işleri yapmaktan
kaçınma
www.hatemokullari.k12.tr
Hiperaktivite Ölçütleri
Çocukta dikkat kusuru özellikle eğitim hayatının başlamasıyla belirgin hale
gelir. Okul öncesi dönemde de her şeyden çabuk sıkılan ve bıkan bu
çocuklar, oyuncaklardan dahi sıkılıp kısa bir süre sonra onları parçalamayı
tercih ederler. Okulun başlamasıyla birlikte öğrenmeye karşı ilgisizdirler.
Ödev yapmayı sevmez, anne-baba ve öğretmenin zoruyla ödev yaparlar.
Ödevleri yapmakta hayli zorlanırlar. Masanın başına oturamaz, otursalar
dahi çeşitli bahaneler uydurarak (tuvalete gitme, su içme gibi) sık sık masa
başından kalkarlar. Anne-babayı ders çalışırken sürekli yanlarında isterler.
Üzerine aldıkları bir işi sürekli bitirmekte zorlanır, bir işi bitirmeden hemen
diğerine geçerler. Kendileriyle konuşulduğunda sanki konuşanı
dinlemiyormuş görüntüsü verirler. Bir komutu birkaç defa söyledikten sonra
yerine getirirler.






Oturduğu yerde kıpırdanma, ellerin ayakların oynatılması
Belli bir süre bir yerde oturamama
Sağa sola koşturma, tırmanma
Sakin bir biçimde oyun oynayamama
Sürekli olarak hareket etme
Çok konuşma
Aileye Öneriler
 Ev kurallarını belirleyin. Basit, açık ve kısa kurallar koyun, kural ihlalleri sonucunda neler olacağını ona
söyleyin. Kural ihlalleri durumlarında uygun cezalar belirleyin. Ne olursa olsun fiziksel cezaya
başvurmayın. Fiziksel cezanın işe yaramayacağını sorunları daha da artıracağını unutmayın.
 Uyanma, yemek yeme, oyun oynama, ödev yapma, tv izleme gibi günlük aktiviteler için bir çizelge tutun,
ve çocuğunuzun bu listeye uymasını sağlayın. Bunun için çocuğunuzun odasına bir liste asın programda
sizden kaynaklanan bir değişiklik olursa bunun sebeplerini ona söyleyin.
 Çocuğunuza yerine getirebileceği sorumluluklar verin ve yerine getirdiğinde ödüllendirin. Çocuğunuzun
benlik saygısını yükseltmek için çok sık ödül almasını sağlayın
 Pozitif olun. Ondan istemediklerinizi değil yapmasını istediklerinizi söyleyin. ( kapıyı gürültülü kapatma
yerine, yavaş kapat gibi ) İyi davranışlarından dolayı onu ödüllendirin. Bu çocuklar genellikle
yapmamaları konusunda sürekli azarlanırlar, hâlbuki bu çocuklara iyi davranışlar öğretilirse daha iyi olur.
 Emirlerinizi anladığından emin olun. Çocuğa her şeyi çok açıklıkla söyleyin, gözlerine bakın, anladığından
emin olun, verdiğiniz emirleri tekrar ettirerek anlayıp anlamadığını kontrol edin. Bu çocuklar için
söylenecek direktifler kısa ve anlaşılır olmalıdır, zor görevler için birkaç tekrar yapmanız gerekebilir.
Başardığı her görev için onu tebrik edin.
www.hatemokullari.k12.tr
 Tutarlı olun. Okul aktivitelerine yardımcı olun: Bu çocuklara normal çocuklardan daha fazla zaman
ayırmalısınız. Ev ödevlerini yapmaları için iyi bir yerleri olmalı ve burası diğer insanlardan, TV ve
oyunlardan uzak olmalıdır. Bu çocukları diğer çocuklarla yarıştırmayın, örneğin diğer çocuklar takdir ve
teşekkür alınca ödüllendirilir, hâlbuki bu çocuklar daha küçük başarılarda ödüllendirilmelidirler. Daha
başarılı olursa ekstra ödüllendirilir. Öğretmenleriyle sürekli diyalog halinde olun.
 Çocuğun aşırı hareketliliğini ortadan kaldırmaya çalışmak, çocuğu aşağılamak, eleştirmek diğer çocukları
örnek göstermek doğru değildir. Çocuğun güven duygusunu ve benlik saygısını örseleyecek bu
davranışlardan kaçının.
 Çocuğun enerjisini boşaltabileceği ve doyum sağlayabileceği bazı uğraşlar edinmesine olanak tanıyın.
 Çocuğunuzun DEHB olduğu gerçeğini kabul edin ve bu duruma yönelik, ailenizin tepkilerine,
arkadaşlarınızın ve daha geniş toplumun tepkilerine alışın. Gelen tepkilerden dolayı kendinizi,
çocuğunuzu suçlamayın.
 Bu çocuklar büyüyünce ne olur? Bu çocukların büyüdükçe davranışları düzelir. Çoğu problemlerini
çözmeyi öğrenir. Lise yıllarında hiperaktivite durur. Ancak çocukların yarıya yakınında bazı davranış
bozuklukları devam eder.
 Belirtilerini çocuğunuzda gözlerseniz, Rehberlik Araştırma Merkezine ya da Hastanelerin çocuk
psikiyatrisi bölümüne hemen başvurun.
www.hatemokullari.k12.tr