Neden Daha Fazla Satın Alalım?

Tüketim
1
Neden Daha Fazla Satın Alalım?
Ana Tema
Önerilen Süre
Giderek artan bilinçsiz tüketim ve üretim çevreyi olumsuz
etkiliyor.
2 ders saati
Kazanımlar
• Bilinçli tüketici olmanın önemini fark eder.
• Tüketim alışkanlıklarımızın çevreye olumsuz etkilerini
açıklar.
• Bir ürünün üretim sürecinde geçirdiği aşamaları belirtir.
Öğrenciye
Kazandırılacak
Beceriler
Eleştirel düşünme, yansıtıcı düşünme, çıkarımda bulunma,
yorum yapma, kaydetme, karşılaştırma, raporlaştırma
Yöntem ve Teknikler
Araç ve Gereçler
Anlatım
Dosya kâğıdı, kalem, Yeşil Kutu CD ve DVD’si
Giriş
Günümüzde alışveriş yapmak, günlük yaşamın ayrılmaz bir parçası hâline geldi. Ancak bazen
insanlar alışveriş yaparken dikkatli davranmayı unutabiliyorlar. Ne satın alacaklarına önceden karar
vermeden alışverişe gidiyorlar. Her gördüklerini, zaten sahip oldukları eşyaların benzerlerini ya da
gereksinimlerinden fazlasını satın alabiliyorlar.
Günümüzde büyük kentlerdeki alışveriş merkezlerinde eğlence olanakları da bulunuyor. Burada
alışverişle eğlence birbirine karışıyor. Sonuç olarak insanlar, yalnızca eğlenmek için gitseler bile bu
merkezlerden akıllarında olmayan birçok şeyi almış olarak çıkabiliyorlar. Üstelik tüketimin artmasına
bağlı olarak çevre de olumsuz etkileniyor.
Neden Daha Fazla Satın Alalım?
195
1
Tüketim
Basın yayın organlarında yayımlanan reklamlar da insanları daha çok
tüketim yapmaya yönlendiriyor. Reklamlar, ürünlerin satışını artırmak
üzere tasarlandığından tüketicilere, özellikle de çocuklara çekici
görünecek şekilde hazırlanıyor.
Çevreyi korumanın yollarından biri tüketim miktarımızı olabildiğince
azaltmaktır. Bunu başardığımız sürece maddi açıdan hem ailemize
hem de içinde yaşadığımız topluma önemli katkılar sağlarız. Bunların
ötesinde, doğal kaynakları da korumuş oluruz.
Etkinlikler
Tüketim ve çevre
1
Öğrencilere “aşırı tüketim ” sözünden ne anladıklarını sorun. Yanıtlarını aldıktan sonra bunlar
üzerinde konuşun. Daha sonra “Giriş” bölümündeki ve CD’nin “Tüketim” bölümündeki
“Günümüzde tüketim” başlıklı bilgileri aktarın.
2
DVD’de bulunan “Daha Fazla” adlı filmi izlettirin. Ardından öğrencilere, aşırı tüketimin ne gibi
çevre sorunlarına yol açacağını sorun. Bu konudaki gözlem ve deneyimlerini sınıfın geri
kalanıyla paylaşmalarını isteyin. Daha sonra hep birlikte bunlar üzerinde konuşun.
3
Öğrencilere “Alışveriş Yaparken...” başlıklı bilgi sayfasını dağıtın ve aşağıdaki soruları
sorun:
• Bu bilgi sayfasında verilen, bilinçli tüketici olmakla ilgili örnekleri uyguluyor musunuz?
• Bilinçli bir tüketici alışveriş yaparken başka nelere dikkat edebilir?
4
Öğrencilere CD’nin “Tüketim” bölümünde bulunan “Siz de katkıda bulunabilirsiniz?” başlıklı
bilgileri aktarın.
Tüketim alışkanlıklarımız
1
Öğrencilere, insanların aşırı tüketim yapmalarının daha çok atığın ortaya çıkmasına yol açtığını
söyleyin. Daha sonra bununla ilgili bir çalışma yaptırın. Bunun için onları 4-5 kişilik gruplara ayırın.
Bu gruplara birer boş kâğıt vererek gruptan bir kişinin ayak izinin kâğıda çizilmesini sağlayın.
2
Öğrencilere günlük yaşamda kullandığımız kalem, kâğıt, giysi, bardak vb. birçok ürünün
üretimi ve tüketimi sırasında pek çok atığın ortaya çıktığını ve bunların çevreye zarar
verdiğini anlatın.
Öğrencilerin bir kurşun kalemin üretim sürecini düşünmelerini isteyin: Bu kurşun kalem, üretimi
sırasında hangi süreçlerden geçer? Kurşun kalemin üretiminde tahta kullanılır. Tahta, ağaçlardan
elde edilir. Ağaçlar, kesildikten sonra çeşitli taşıtlarla fabrikaya taşınır. Bu taşıtların çalışması için
gereken enerji, fosil yakıtlardan sağlanır. Bu sırada çevreye kirletici maddeler salınır. Ağaçlar
fabrikada işlenir. Bunun için makineler kullanılır. Bu makinelerin çalışması için elektrik enerjisi
gerekir. Örnekleri bu şekilde artırabilirsiniz. Daha sonra her gruptan, gündelik yaşamda
kullandığımız bir ürün seçmesini isteyin. Ardından bu ürünün satışa sunulana kadar hangi üretim
aşamalarından geçtiğini ve bu aşamalar sırasında ne gibi atıklar oluştuğunu düşünmelerini
sağlayın. Bu aşamaları ve üretim sırasında oluşan atıkları ayak izinin içine yazmalarını söyleyin.
3
4
196
Gruplardan, seçtikleri ürünün kullanıldıktan sonra nasıl atığa dönüştüğünü aynı ayak izinin
dışına aşama aşama yazmalarını sağlayın.
Grupların kâğıtlarını duvara asın ve bunları inceleyin. Bir ürünün, üretiminin ilk aşamasından
tüketiminin son aşamasına kadar olan süreçte çevreye verdiği zararların azaltılması için neler
yapılabileceğini ele alın. Öğrencilerden bu konuda önerilerde bulunmalarını isteyin.
(Yenilenebilir enerji kaynakları tercih edilebilir, ağaç yerine başka malzemeler kullanılabilir, bir
kurşun kalem sonuna kadar kullanılabilir vb.)
Neden Daha Fazla Satın Alalım?
Tüketim
5
Öğrencilere bu çalışmayı yaparken neden ayak izi çizimi kullandığımızı sorun. Öğrencilerin
görüşlerini aldıktan sonra onlara “Ekolojik Ayak İzimiz” adlı bilgi sayfasını dağıtın ve bunun
üzerinde konuşun. Ekolojik ayak izimizin küçülmesinin bilinçli tüketiciler olmamıza bağlı
olduğunu anlatın.
6
Öğrencilere DVD’de bulunan “Tüketim ve Yaşam Biçimi” adlı filmi izlettirin.
1
Öğrencilere daha fazla bilgi aktarmak için CD’nin “Tüketim” bölümünden yararlanabilirsiniz.
Tamamlayıcı Çalışmalar
•
•
•
Öğrencilerden derste öğrendiklerini aileleriyle paylaşmalarını ve tüketim alışkanlıklarını evde
hep birlikte gözden geçirmelerini isteyin.
Öğrencileri, ailelerinin iki aylık market alışverişini birbiriyle karşılaştırmak üzere bir araştırma
yapmaya yönlendirin. İlk ay, her alışverişe, aileleriyle birlikte alışveriş listesi hazırlamadan
çıkmalarını; ikinci aysa her alışveriş öncesinde aileleriyle birlikte bir liste hazırlayarak çıkmalarını
söyleyin. Bu iki ayın sonunda aşağıdaki soruların yanıtlarını bulmalarını sağlayın:
– Hangi ay daha fazla alışveriş yapıldı?
– Hangi ay daha fazla harcama yapıldı?
– Alınanların hepsi gerçekten gerekli miydi?
– Alışveriş listesi hazırlamanın bir yararı oldu mu?
Öğrencilerin bu araştırmanın sonuçlarını kısa bir rapor hâline getirmelerini ve arkadaşlarıyla
paylaşmalarını sağlayın.
Neden Daha Fazla Satın Alalım?
197
Öğrenci bilgi sayfası
Tüketim
Alışveriş Yaparken...
• Alışverişe gitmeden önce bir liste hazırlarım. Bu, yalnızca
nelere gereksinimim olduğunu hatırlatmakla kalmaz, aynı
zamanda gözüme çarpan her şeyi satın almamı da önler.
• Alışverişe giderken yanıma bez bir torba ya da sepet
alırım. Bunlar çevre dostudur ve naylon poşetlerden daha
uzun süre dayanır.
• Çevre dostu ürünleri satın alırım. Bir ürünü, yalnızca çok
reklamı yapıldığı ya da herkes aldığı için satın almam.
• Ürünlerin paketlerini incelerim. En az atık oluşturan
ürünleri seçerim.
• Alışverişi eğlence olarak görmem.
198
Tüketim
İnsanlar, temel gereksinimlerini doğadan karşılıyorlar. Ancak kent yaşamı bizi
doğadan öyle uzaklaştırıyor ki çoğu zaman gereksinimlerimizi karşılarken
doğayı ne denli etkilediğimizi fark edemiyoruz. Oysa, herkesin dünya üzerinde
güçlü bir “etkisi” var. İnsan etkinlikleri sonucunda oluşan bu etkilerin toplamına
“ekolojik ayak izi” deniyor.
Besin üretmek, su elde etmek, yaşadığımız evi yapmak, giydiğimiz giysileri
üretmek gibi gereksinimlerimizi karşılamaya yönelik etkinliklerimiz için gereken
toplam alan, ekolojik ayak izimizdir. Ekolojik ayak izimizin ölçüsünü bilmek
önemlidir. Çünkü Dünya giderek kalabalıklaşıyor ve üretim için
kullanabileceğimiz alanlar çok sınırlı. Bu nedenle ekolojik ayak izimizi bilirsek
çevre üzerindeki etkilerimizi de daha kolay anlarız.
Ekolojik ayak izi, hangi ülkenin, kentin, ailenin ya da hangi insanın ne kadar alan
kullandığı konusunda bilgi verir. Böylece ne kadar tüketim yaptığımızı ve
tüketimlerimizin nelere yol açtığını görebiliriz. Dünyamızın geleceği için
ekolojik ayak izlerimizi küçültmemiz gerekiyor. Ekolojik ayak izimizi
küçültmenin yolu da bilinçli tüketim alışkanlıkları edinmek, enerji kullanırken
savurgan davranmamak ve dış kaynaklar yerine kendi kaynaklarımızı kullanmak
gibi önlemler almaktan geçiyor.
Öğrenci bilgi sayfası
Ekolojik Ayak İzimiz
199