Slide 1

Mühendislik Etiği
Bölüm-1: Etiğe Giriş
Cengizhan İpbüker - Çiğdem Göksel
Muhetik_2009-01
Etik Yaşam

Etik bir yaşam, bireylerin eşit
söz hakkına sahip olduğu,
değer koruyan, dürüst, şeffaf,
çağdaş, açık araştırma ve bilgi
toplumu oluşturmanın temel
koşuludur.
Muhetik_2009-01
Etik Yaşam
“Kişinin yaşantısını, insanın değerinin ve etik
değerlerin bilgisinden kaynaklanan bir inancı
belirliyorsa, ancak o zaman yaşantısı etik
bir yaşantıdır.”
İonna Kuçuradi
İnsanın bütün eylemleri yönetilir. Tekbaşına
kendi yönetiyorsa etik bir eylemdir.
Muhetik_2009-01
Etik Yaşam
“İnsanlar arasındaki ilişkilerin ve eylemlerin küresel
ölçekte gerçekleşebilmesi için, üzerinde asgari
müştereklerinde uzlaşabileceğimiz bir normatif
zemin kurmak zorundayız.
İşte bu görev söz konusu olduğunda, insan
eylemlerinin evrensel ölçekte geçerli ilkeleri ve iyi
bir hayatın var olabilme koşulları üzerinde bir
uzlaşma sağlama bakımından gerekli argümanları
temin etme görevi en başta Etiğe düşmektedir.”
Anne Marie Pieper
Muhetik_2009-01
Etik Yaşam
Bir insan, “iyi” olanın kendisine artık doğmatik
biçimde emredilmesini istemediği zaman, yani;
düşünce açısından olgunlaştığında, hem kendi
çıkarlarıyla hem de başkalarının yargılarıyla kendi
arasında bir mesafe koyarak bir insan topluluğu
ya da tüm insanlar için hangi amaçların “iyi” diğer
bir deyişle elde etmeye değer amaçlar olduğuna
kendi karar verdiğinde Etik bir Yaşama adım
atmış demektir.
Muhetik_2009-01
İnsanlığın sosyal ve kültürel evrimi

Antik çağdan 20. Yüzyılın başına insanlığın
cevap aradığı sorular. (“halis problemler” veya
felsefenin ölümsüz problemleri)
Ne bilebiliriz?-bilgi metafiziği
 Ne yapmamız gerek? ahlak metafiziği
 Ne umabiliriz?- din metafiziği
 İnsan nedir ?- insan metafiziği

Muhetik_2009-01
Çağdaş medeniyet olgusu
 Toplumların
kültürel, ahlaki ve
sosyal üst yapısı yaşadıkları
çağın temel felsefi disiplininden
etkilenir.
Muhetik_2009-01
Antik çağ medeniyeti
Eskiçağa damgasını vuran temel
felsefi disiplin ontolojidir.
 Eskiçağ medeniyetlerine göre
“herşeyin ölçüsü insandır,
doğadadır.”
 Eskiçağda insanlar kozmolojik
bir temellendirmeye dayalı olarak
bir yarar etiğinin, mutlulukçu
etiğin savunucusu olmuşlardır.

Aristoteles
M.Ö.384-322
Sokrates
M.Ö.470-399
Muhetik_2009-01
Ortaçağ medeniyeti
Ortaçağa egemen olan felsefi
disiplin teoloji ve
metafiziktir.
 Ortaçağ medeniyetlerine göre
“herşeyin ölçüsü tanrıdır”
 Ortaçağda insanlar teolojik bir
temellendirme üzerinde dinsel
etiğin savunucuları
olmuşlardır.

Aziz Thomas Aquinas
(1225-1274)
Ibni Sina
(980-1037)
Muhetik_2009-01
Yakınçağ medeniyeti
Yakınçağda etkili olan felsefi
disiplin epistemolojidir.
 Yakınçağda ortaya çıkan
medeniyetlere göre “herşeyin
ölçüsü akıl ve bilgidir”
 Empirizm ve rasyonalizm
akımlarının etkili olduğu bu çağ
değerler etiğinin ortaya çıktığı
bir aydınlanma çağı olarak da
nitelendirilmektedir.

Immanuel Kant
(1724-1803)
Bertrand Russell
(1872-1970)
Muhetik_2009-01
İnsanlığın binlerce yıllık sosyal ve
kültürel evriminin ve birikimlerinin
bir sonucu olarak
21.Yüzyılda gelinen nokta:
Doğaya ve çevreye duyarlı, hukukun
üstünlüğüne ve insan haklarına saygılı,
barışçı, uygar, demokratik, laik bir
Araştırma ve Bilgi Toplumu
Muhetik_2009-01
Araştırma ve bilgi toplumu insanının
belirgin “davranış özellikleri”

Aklın bilgiye dayalı kullanımı,


Yaratıcılık,


Nükleer enerji kullanımından geri durma...
Evrensel olanı önemseme,



Su kaynaklarının bilinçli kullanımı, organik tarıma yönelme...
Sonuçlar hakkında kestirimler yapabilme,


Bilgiyi yeni bilgiler üretmek için kullanma...
Geleceği hesaba katma, öngörüde bulunma,


Fiziksel kuralları yaşam içinde kullanma...
Etnik, feodal, yerel bakış açılarından sıyrılma...
Barıştan, insan haklarından yana olma...
Proaktif olma, insiyatif kullanma,
Muhetik_2009-01
Gelişmiş toplum insanının ön planda tuttuğu
“Değerler”

Eleştiri yapma, özeleştiri sunma.


Hesap verebilirlik,


Olayları nedensellik boyutunda kavrama...
Farkındalık,


Ekonomi politiğin tarihsel süreçleri hakkında bilgi...
Bilinçlilik,


Kamu hizmeti bilinci...
Aydınlanma,


Toplum çıkarlarını önemseme...
Sorumluluk, görev anlayışı,


Kaos yaratan değil çözüm sunan.
Buzdağının altındaki büyük sorunları algılayabilme...
Değer korumayı isteme.

Etik bir yaşam özlemi.
Muhetik_2009-01
Çağdaş yaşam standartlarında geri
kalma, SALT
Ekonomik yetersizlik,
 Teknolojik olanakların kısıtlılığı,
 Ulusal gelirin düşüklüğü,
olarak algılanmamalıdır.

Toplumlar, sosyal, kültürel ve düşünsel
olarak da çağın gerisinde kalabilir.
Muhetik_2009-01
Toplumları geri kalmaya zorlayan bazı
“inanışlar”

Katı bireycilik,


Şahsi menfaat (korku),


Başkalarını örnek gösterip sorumluluktan sıyrılma.
Etnik ve yerel olanı önemseme,


Dedikodu, çekiştirme, karalama, iftira.
Emsalcilik,


Haksız rekabet anlayışı, köşe dönmecilik.
Şikayet odaklı eleştiri,


Gemisini kurtaran kaptan anlayışı.
Irkçılık , şövenizm ve feodalizm.
Bağnazlık, tutucu gelenekçilik,

Körü körüne inanç, Kadına şiddet.
Muhetik_2009-01
Toplumları geri kalmaya zorlayan
“Alışkanlıklar”








Toplumdan sürekli ayrıcalık talebinde bulunma,
Sorgulanmadan kabullenilen kaderci, otoriteye
muhtaç yaşam,
İklimi gözardı ederek, sadece günlük hava durumuna
odaklanarak yaşama anlayışı,
Büyük sorunları gözardı ederek sadece “şimdiye” ve
“buraya” odaklı bir yaşam,
Taklite dayalı üretim felsefesi,
Salt tüketime dayalı ekonomik anlayış,
Değer tüketme.
...
Muhetik_2009-01
İç hesaplaşma (Self-rating) :
BU DEĞERLERİN FARKINDA MIYIM?
BU DEĞERLERDEN İÇSELEŞTİRDİKLERİM
VAR MI?
BU DEĞERLERDEN HANGİLERİNİ
ÖNEMSİYORUM????
 HANGİ DEĞERLERİN KORUNDUĞU BİR
ORTAMDA YAŞAMAK (Çalışmak) İSTİYORUM?
Muhetik_2009-01
İnsan TARAF olur.
Neyin Tarafındayız? Tercih
yapalım ve açıklayalım.
“Değersiz”
Yaşam.
Çıkarcı toplum
ETİK Yaşam.
Araştırma ve
Bilgi toplumu
Muhetik_v12
Mühendislik <~> Etik Eğitimi
İhale bedellerini %80 kıran mühendisler bizim
öğrencilerimiz???
Rüşvet alan mühendisler bizim öğrencilerimiz??
Çürük binaları inşa eden mühendisler bizim
öğrencilerimiz???
Çevreyi ve ormanları katlederek çarpık
kentleşmeye göz yuman mühendisler,
Yaşam ve tarım alanlarının yokedilmesi pahasına
kontrolsüz yapılaşmaya izin veren mühendisler,
Karbon emisyonunu artıran enerji yatırımlarını
projelendiren mühendisler
HEPSİ BİZİM ÖĞRENCİLERİMİZ???
Muhetik_2009-01
Mühendislik <~> Etik Eğitimi
Nükleer politikaları üretenler mühendisler bizim
öğrencilerimiz???
Atom santralleri kuran, silahları üreten
mühendisler bizim öğrencilerimiz???
Bitkisel ürünlerin genetiği ile oynayan mühendisler
bizim öğrencilerimiz???
Ekolojik dengeyi bozan artıklar bizim
öğrencilerimizin ürettikleri teknolojik artıklar???
Mühendislik ve bilimin ETİK kullanımı
için öğrencilerimizi (mühendis adaylarını)
mesleğe nasıl hazırlayabiliriz??
Muhetik_2009-01

Eğitim şart !..
Muhetik_2009-01
İnsan-Kişi-Birey-Vatandaş
“İnsan yalnızca eğitim yoluyla insan
olur. Eğitim onu nasıl şekillendirdiyse o
sadece odur.”
Immanuel Kant
Muhetik_2009-01
Mühendislik Etiği
Mühendislik
Eğitimi
(Teknik)
Bilim
ve
Teknoloji
+
Etik
Eğitimi
Kavramsal
Eğitim

Bilim tarihi

Etik ilkeler

Bilim felsefesi

Sürdürülebilirlik
Büyük düşünürler Çevre ve ekoloji
Örneklemeli
Eğitim

Nano teknoloji

Nükleer silahlar
Kök hücre çalışmaları