İnsan Bedeninin Sırrı: Kalbinizi Tanıyın

İçerik:
Amaç:
Canlı bilimi, Sağlık bilimi
•
Hedef kavramlar:
Kalbin anatomisi ve işlevi, kalp sesleri, nabız, kan
basıncı, aerobik fiziksel durum
•
Hedef Yaş grubu:
•
9-11 yaş
Sağlıklı ve güçlü kalbin farklı etkinlikler sıra­
sında atış hızını (nabzın) ya da atış sıklığını
ölçebilme.
Atış hızının (nabzın) ya da atış sıklığının
aerobik fiziksel durum ile ilgisini fark ede
bilme.
Kendi aerobik fiziksel durumlarını önemse
yebilme.
Etkinlik Süresi:
Malzemeler;
3 ders saati
Steteskop
Kronometre
Özet:
Öğrenciler kalbin anatomik yapısını anlarlar (ya
da kalbin anatomik yapısı ile ilgili bilgilerini göz
den geçirirler) ve kalbin nasıl çalıştığı hakkın
da daha fazla bilgi edinebilmek için yöntemler
önerirler. Çeşitli etkinlikler sırasında kalp hızının
şiddetindeki değişim ile ilgili bir hipotez kurarlar
ve bunu deneysel olarak doğrularlar. Sonrasında
buldukları sonuçları aralarında karşılaştırırlar ve
grup içerisinde bireyler arasındaki farkları açıklar
lar. Öğrenciler kalp atış hızı frekanslarını (Ruffier
testi) temel alarak aerobik kondisyonlarını değer
lendirirler ve kalp için neyin iyi neyin zararlı oldu
ğunu tartışırlar.
Yazar: Mgr. Dagmar Kubatova, Ph.D.
UJEP
The content of the present document only reflects the author’s views and the European Union is not liable for any use that may be made of the information therein.
This project Pri-Sci-Net has received funding from the European Union Seventh
Framework Programme (FP7 2007 /13) under grant agreement N0.266647
CAPACITIES
Sayfa 59
İnsan Bedeninin Sırrı:
Kalbinizi Tanıyın
Ders Planı
ı . Giriş
Öğretmen, öğrencilerden ellerini yumruk yapmalarını ister ve
vücutlarında hangi organın yumrukları kadar büyük olduğunu
düşünmelerini isteyerek konuyu ortaya koyar. Doğru cevabı
duyduktan sonra ellerini göğüs kafeslerinin üzerine kalplerinin
olduğu yere koyarlar.
Öğrenciler, öğrenci çalışma yaprağındaki fotoğrafta görüldüğü
gibi kalp hakkında bildiklerini hatırlarlar (kalbin anatomisi ve işlevi)
veya öğretmen temel bilgileri verir.
Öğretmen “Kalp her zaman aynı tempoda, aynı ritimde mi çalışır?
Çeşitli aktiviteler sırasında kalbimizin nasıl çalıştığını görmenin bir
yolu var mıdır?” gibi araştırma sorularını sorar. Öğrencileri
kalbin çalışmasını gösterebilecek yöntemler ile ilgili fikirlerini
söylemeleri için teşvik eder. Ayrıca soruları cevaplandırmaları için
öğrencileri koordine ve motive eder. Beklenen öğrenci cevapları;
başka birinin göğüs kafesine kulağımızı dayayarak kalp atışını
dinleriz, bilekten nabzı ölçeriz, kan basıncı, ECG vs.
Öğrenciler, yukarıda ifade edilen problem sorularına dayalı olarak
hipotezlerini kurarlar: hareket edildiğinde ya da efor arttığında
kalp aktivitesi de artar (kalbin sesi ve nabız hızlanır, kan basıncı
artar).
vs.
Öğretmen uygulama kılavuzları ile aletlerle ya da aletsiz nasıl
ölçüm yapılacağını anlatan yönergeleri dağıtır. Öğrenciler seçilen
yönteme göre kılavuzları ve yönergeleri takip ederler. Deneyi
bitirdikten sonra verileri değerlendirirler. Çiftler ya da öğrenci
grupları iletişim kurarlar ve kendi sonuçlarını karşılaştırırlar.
Farklı etkinliklerin kalbin hızlanmasına etkisi, kalbin en yüksek ve
en düşük hızı ve belirli fiziksel aktivitelerin bununla ilişkisi ile ilgili
sorgulama yaparlar. Hipotezlerini doğrularlar.
Öğretmen öğrencilere, “Keşfettiklerinizin hepsi bu mu yoksa başka
keşifleriniz var mı?” diye sorar.
Öğrenciler sonuçlarını karşılaştırırlarken özdeş etkinliklerin
uygulanmasında ölçülen kalp atış hızı ya da nabız sayısı değerinde
dikkat çekici bireysel farklılıkların olduğunu fark edebilirler.
Öğretmen öğrencilerden grup içerisindeki bireylerin kalp atış
hızı değerleri arasındaki farklar için neden göstermelerini ister.
Beklenen açıklamalar; aynı etkinlikler sırasında fiziksel olarak
formda olan bireylerin kalp aktivite hızları ve nabız sayıları formda
olmayan bireylerden daha azdır.
Öğretmen, öğrencilere kalp atış hız değerlerini kullanarak kalp
atış hız frekansları aracılığıyla kişisel sağlık durumlarını kabaca
nasıl değerlendirecekleri hakkında bilgi verir (kılavuza bakınızöğretmenler için notlar ve öğrenci Çalışma Yaprağı lll-Ruffier
testi). Daha önceden yapılmış olan Ruffiertest sonuçları öğrenciler
arasında karşılaştırılmaz. Öğretmen, üç ay sonra aynı ölçümlerin
tekrar yapılması sonucunda elde edilecek daha iyi kalp aktivitesi
verilerinin öğrencilerin yaşam şekillerindeki olumlu değişimler
olduğunu göstermesi açısından önemli olduğunu belirtir.
2. Sorgulama
Öğrenciler çift olarak ya da küçük bir grupla gerçekleştirdikleri
deney sırasında hipotezlerini doğrularlar.
Öğretmen, öğrencilere test edecekleri hipotezlere göre çalışma
yöntemlerini ve etkinlikleri seçmeleri için seçenekler sunar. Her
öğrenci çifti veya grubu kalp atış hızlarını ya da dakikadaki nabız
sayısı, vs. inceleyecekleri bir yöntem seçer (bulunma durumuna
bağlı olarak stetoskop, tıbbi ölçü aleti, ya da spor test cihazı; bu
cihazların olmadığı durumlarda ön kol damarı üzerinden nabız
ölçme ya da sınıf arkadaşının göğüs kafesine kulağını dayayarak
kalbin sesini dinleme gibi). Sonrasında ise, öğrenciler etkinlikleri ve
uygulama sırasını seçerler, derste seçtikleri yöntemle kalp etkinliğini
test eder ve ölçümlerini çalışma yapraklarına kaydederler.
Beklenen etkinlik önerileri: 20 kez çömelmek, bir sandalyede
sakin bir şekilde oturmak, şarkı söylemek, olduğu yerde yürümek,
bağırmak, fısıldamak, 20 kez mekik çekmek, 20 kez şınav çekmek
3. Değerlendirme
Yapılan etkinliğin temel keşfi oldukça basit yöntemler aracılığıyla
kalbin çalışmasının gözlemenin ve kalbin çalışmasının (dolayısıyla
fiziksel durumun- hatta fiziksel aktivite sırasında zorlanmaya
dayanma yeteneğinin) değerlendirilmesinin mümkün olmasıdır.
Konuyla ilgili “kalp için ne iyi ve ne zararlı” sonuç tartışması
öğrencileri sağlıklı bir yaşam tarzını benimsemeleri için motive
etmeye yardımcı olacaktır.
Ders Planı
Aşağıda belirtilen kaynaklara dayalı olarak hazırlanmıştır: Teaching
science as Inquiry’ (Carin et al., 2005) ; ‘Inquiry-based science
instruction - What is it and does it matter? (Minner et al., 2009);
‘the psychology of teaching Scientific Thinking: implications for
science teaching and learning. (Li, Klahr, 2006).
Çalışma Yaprağı - İnsan bedeninin sırrı: kalbinizi tanıyın
1. Öğrenciler için deney öncesi açıklamalar ve sorular
Resimdeki kalbi ve kalbin bölümlerini inceleyiniz.
Kalbin sağ ve sol kısımlarının nasıl çalıştığını açıklayınız.
1 Sağ kulakçık
5 Akciğer atardamarının iki kolu
9
Üst ana toplardamar
2 Sol Kulakçık
6 Aort
10 Alt ana toplardamar
3 Sağ karıncık
7 Yarım ay kapakçıkları
11 Dört akciğer toplardamarı
4 Sol Karıncık
8 Üçlü kapakçık
Sayfa 62
Çalışma Yaprağı - Çeşitli faaliyetler sırasında kalp aktivitesini gözlemek
Kalp her zaman aynı ritimde mi çalışır?
Araçlar: kronometre ya da saniye göstergeli saat
Cihazlar: ulaşılabilir ise: stetoskop, spor test cihazı, dijital tıbbi göstergeli stetoskop
Yönergeler:
• Çift olarak ya da küçük gruplar halinde çalışın.
• Çeşitli faaliyetler sırasında kalp aktivitesinin ritmi hakkında bir hipotez kurmayı deneyin:
Kalp aktivitesinin ritmini gözlenmesini sağlayan çeşitli yollar (yöntemler) önerin.
Çiftinizle ya da grubunuzla birlikte, çeşitli faaliyetler sırasındaki kalp aktivitesini deneysel yolla inceleyeceğiniz bir yöntem seçin- (cihazların
ulaşılabilirliğine bağlı olarak cihaz gerektirmeyen yöntemler de kullanabilirsiniz). Öğretmeninizden ölçme için gerekli açıklamaların yer aldığı
“Öğrenci Çalışma Yaprağı II” isimli Çalışma Yaprağını alın. Anlaşılmayan her hangi bir durumda yönteminizle ilgili öğretmeninizden yardım
isteyin.
Seçilen yöntemi işaretleyin:
□
Önkol atardamarını parmaklarınızla hissederek nabız saymak (nabız frekansı, örneğin dakikada nabız atım sayısı)
□
Üst kol atardamarı üzerinde dijital tıbbi ölçme aleti kullanarak nabzı ölçmek (ya da kan basıncını kaydetme).
□
Spor test cihazı kullanarak nabzı gözlemek.
□
Bir sınıf arkadaşının göğüs kafesi üzerine kulağını yerleştirerek kalp sesini (kalp atış hızını) saymak.
□
Stetoskop kullanarak dakikadaki kalp sesini saymak.
Çiftinizle ya da grubunuzla kalbin işleyişini test etmek için 5 etkinlik (20 kez çömelme, bir sandalyede sakin bir şekilde 4 dakika oturma,
şarkı söyleme, 2 dakika olduğu yerde yürüme vb.) seçiniz ve bu etkinlikleri tablodaki ilk sütuna yazın. Deney sırasında etkinliklerden ölçülen
sonuçları ortadaki sütuna kaydedin. Deneyi sonlandırdığınızda, kalp işlevi için harcanan efor düzeyine göre etkinlikleri ölçülen en yüksek
değerden en düşük değere doğru üçüncü sütunda sıralayın.
Elde edilen deney verilerinin tablo gösterimi:
Kalp aktivitesini gözleme yöntemi:
Etkinlik
Sonuç
Efor düzey sırası (yüksekten düşüğe
doğru)
Sayfa 63
Çalışma Yaprağı - Öğrenciler için işlemsel sorular ve öneriler:
•
•
Deney sonuçlarınızı çiftinizle ve diğer arkadaşlarınızla karşılaştırın.
Hipoteziniz doğrulandı ya da çürütüldü mü? ispatınız nedir?
©
Yukarıdakilerin dışında başka ne keşfettiniz?
•
Benzer etkinlikleri uygulayan öğrencilerin kalp aktivite test sonuçları aynı mı?
Öğrencilerin bireysel ölçümleri arasındaki farkı açıklayınız.
Sonuçlar: Deneyden neyi nasıl öğrendim?
• Bütün etkinlikler sırasında kalp aynı ritimle mi çalıştı?
• Kullandığımız hangi yöntemlerle kalp aktivitesini gözledik?
• Hiç bir cihaz kullanmadan kalp aktivitesini gözlemenin bir yolunu biliyor musunuz?
• Hangi etkinlikler kalbi daha çok çalıştırmıştır?
© Sizce hangisi doğrudur?
Bugün çeşitli fiziksel aktiviteler sırasında gözlemlediğimiz kalp aktivitesi gelecekte hiç bir şey tarafından değişime uğramayabilir.
Bugün çeşitli fiziksel aktiviteler sırasında gözlemlediğimiz kalp aktivitesi yaşam biçimine bağlı olarak gelecekte olumlu ya da olumsuz
yönde etkilenebilir.
Çalışma Yaprağı - İnsan bedeninin sırrı: kalbinizi tanıyın
Kalp aktivitesinin ritmini ölçmek için öneriler ve yönergeler
Kalp ritmini belirlemede seçtiğiniz yöntem için gerekli öneri ve açıklamaları bulunuz:
1) Önkol atardamarını parmaklarınızla hissederek nabız saymak (nabız frekansı yani dakikada nabız atım sayısı)
Araçlar: kronometre ya da saniye göstergeli saat, ölçüm değerlerini kaydetmek için gerekli araçlar.
Ölçmeyi düzenleme:
Bireysel ya da iki öğrencinin işbirliğiyle
Açıklamalar:
Kanın aort (büyük dolaşımın en büyük atardamarı) içerisindeki hareketi bilek üzerinde hissedilebilir. Sol bileğinizi aşağıdan desteklenecek
şekilde sağ başparmağınızın üzerine getirin. Sağ işaret ve orta parmağınızı, sağ başparmağınızın karşısına yerleştirin. Sağ başparmağınız ile
ön kol atardamarı üzerine nabzı hissedene kadar bilek kemiğinize karşı hafifçe bastırın. Nabız atışlarını sayarken, bir dakikalık süreyi tutmak
için bir arkadaşınızdan kronometreyi başlatmasını isteyebilir ya da saniye göstergeli bir saati takip edebilirsiniz.
2) Üstkol atardamarı üzerinde dijital tıbbi ölçme aleti kullanarak nabzı ölçmek (ya da kan basıncını kaydetme).
Araçlar: dijital tıbbi göstergeli stetoskop, ölçüm değerlerini kaydetmek için gerekli araçlar
Ölçmeyi düzenleme:
İki öğrencinin işbirliğiyle
Açıklamalar:
Dijital tıbbi ölçüm aletinin yer aldığı masanın yanındaki bir
sandalyeye oturun ve ölçüm yapacağınız kolunuzun ön kısmını
masanın üzerine koyun. Arkadaşınız tıbbi ölçüm aletinin
manşon kısmını sol kolunuzun üst kısmına sarar. Manşon kılıf
üzerinde fazla sarılmamalı, çok sıkı ya da çok gevşek olmamalıdır.
Ölçüm yapılan kol kalbin hizasında tutulmalıdır. Tıbbi ölçüm
aleti çalıştırıldıktan sonra, ölçümün başladığını bildiren bir ses
duyulur. Başlama butonuna basıldıktan sonra manşon otomatik
olarak şişer ve bir sure sonra cihazdan üst kol atardamardaki kan
basıncını gösteren tıklama sesi duyulur. Ölçüm yapılırken, ölçüm
sonuçlarını saptırmamak için hareket etmeyin ve konuşmayın.
Sonuç olarak, ölçüm değeri ekranda görülecektir. Kan basıncı
kesirli ya da iki numaradan oluşan sayı şeklinde gösterilir, P ise
nabız değeri yani dakikadaki atış sayısıdır.
Sayfa 65
Çalışma Yaprağı - İnsan bedeninin sırrı: kalbinizi tanıyın
3) Stetoskop kullanarak dakikadaki kalp sesini (kalp atış hız frekansını) saymak.
Araçlar: stetoskop, iyot çözeltisi ya da etanol-benzin ya da başka bir antiseptik, kare selüloz yastığı, ölçüm değerlerini kaydetmek için gerekli
araçlar
Ölçmeyi düzenleme:
iki öğrencinin işbirliğiyle
Açıklamalar:
Kalp atışları kısa bir duraklamayı takip eden art arda iki sesten oluşur, ilk ses güçlü, İkincisi ise zayıftır. Stetoskop kulaklığını kulağınıza
yerleştirin; stetoskop diyaframını ise sınıf arkadaşınızın göğüs kafesine yerleştirin (sol tarafta göğüs kemiğinin yanı ile göğüs ucunun
altına) ve her ses çiftini tek olarak sayın. Ölçümü yapılan öğrenci atışları (ses çiftini) saymak için aynı zamanda saati gözlemler ve süreyi-1
dakika- başlatır. Stetoskopu başka bir öğrenci kullanmadan önce kulaklık uçları, antiseptik çözeltiyle nemlendirilmiş kare selüloz yastık ile
dezenfekte edilmelidir.
4) Bir sınıf arkadaşının göğüs kafesi üzerine kulağını yerleştirerek dakikadaki kalp sesini (kalp atış hızını) saymak.
3 numaralı etkinlikteki talimatların aynısı izlenmeli fakat bu sefer ölçüm yapılan kişinin göğüs kafesine stetoskop yerine kulağınızı
yerleştirmelisiniz.
5) Spor test cihazı kullanarak çeşitli aktiviteler sırasında nabzı gözlemlemek
Araçlar: spor test cihazı, ölçüm değerlerini kaydetmek için gerekli araçlar
Ölçmeyi düzenleme:
iki öğrencinin işbirliğiyle
Açıklamalar:
Dijital bir saat ile göğüsün altında göğüs kafesinin üzerine
yerleştirilen bir şeritten oluşan sıradan bir spor testi cihazı
kullanınız. Dijital saate gerekli ilk verileri (cinsiyet, yaş, ağırlık)
giriniz ve spor test cihazının kalp atışını ölçmesini bekleyiniz.
Siz belirli bir aktiviteyi uygularken sınıf arkadaşınız süreyi
ölçer. “Öğrenci Çalışma Yaprağı (I)”deki tabloya kaydettiğiniz
bütün aktiviteleri sırasıyla gerçekleştiriniz. Spor test cihazında
görüntülenen kalp atış hızı frekansını her aktivite sona ermeden
sınıf arkadaşınıza rapor etmelisiniz çünkü durduğunuz anda kalp
atış hızınız azalacaktır.
Sayfa 66
İnsan Bedeninin Sırrı:
pri-sci-net
Kalbinizi Tanıyın
(Çalışma Yaprağı)
inquire
investigate
evaluate
connect
Çalışma Yaprağı - Fiziksel formun tahmini değerlendirmesi - Ruffier Testi
Bu etkinlik fiziksel efor öncesinde ve sonrasında kalp atış hızı frekansının ölçümüne dayanmaktadır. Bilek üzerindeki önkol damarını
hissederek kalp atış hızını ölçme için gerekli yönergeleri öğrenci Çalışma Yaprağı (ll)’de bulabilirsiniz, Yönerge No: 1
Test:
® 4 dakika sakin bir şekilde oturduktan sonra 15 saniye boyunca bileğinizdeki atışı hesaplayınız (TF1)
a
Saniyede bir kez olacak şekilde 30 kez çömeliniz, egzersizden sonra hemen oturunuz ve 15 saniye boyunca bileğinizdeki atışı hesaplayınız
(TF2)
0
Bir dakika boyunca sakin bir şekilde oturmayı sürdürünüz ve tekrar 15 saniye boyunca bileğinizdeki atışı hesaplayınız (TF3)
Üç ölçme sonucunu tabloya kaydediniz:
Ölçüm
15 saniye içindeki atış sayısı
TFı
TF2
tf3
Ruffier katsayısı (Rl) formülüne değerleri yerleştiriniz:
Rl = [(TFı + TF2 + TF3) x 4 - 200] /1 0
Rl =
Formunuzu değerlendirmek için tabloya bakınız:
Rl katsayı değeri
Form
o’ dan düşük
mükemmel
0.1 - 5
çok iyi
5 .1-10
vasat
10.1 -15
vasatın altında
15’den yüksek
zayıf
Sonuçlar:
Deneyden ne öğrendim ve nasıl öğrendim?
Yaklaşık üç ay sonra testi tekrarladığınızda elde edilen sonuçlar kalbinizin bugünden daha iyi çalıştığını gösteriyorsa ilk yaptığınız test
sonuçlarının artık önemi olmayacağını bilmelisiniz.
Kalp için ne yararlıdır sınıf arkadaşlarınızla tartışınız:
Kalbe ne zarar verir sınıf arkadaşlarınızla tartışınız:
Öğretmen Notları:
Görev (Öğretmen Kılavuzu)
Konu:
insan vücudunun gizemi: Kalbinizi tanıyın
Deneyin Konusu:
Çeşitli faaliyetler sırasında kalp aktivitesini gözlemek
Kalp her zaman aynı ritimde mi çalışır?
Sayfa 67
İnsan Bedeninin Sırrı:
Kalbinizi Tanıyın
(Çalışma Yaprağı)
pri-sci-net
inquire
investigate
evaluate
connect
Çalışma Yaprağı - Fiziksel formun tahmini değerlendirmesi - Ruffier Testi
Araçlar: kronometre ya da saniye göstergeli saat
Cihazlar, ulaşılabilir ise: stetoskop, spor test cihazı, dijital tıbbi göstergeli stetoskop
Öğretmenler için yönergeler:
Motivasyon- öğrencilere konunun sunumu:
Öğrenciler ellerini yumruk yapar ve vücutlarında hangi organın yumrukları kadar büyük olduğunu tahmin ederler. Doğru cevabı duyduktan
sonra öğrenciler yumruklarını göğüs kafeslerinin üzerine kalplerinin olduğu noktaya koyarlar.
Öğrenci Çalışma Yaprağı (I) ile çalışma
Deney öncesinde öğrenciler için yönergeler ve sorular:
Öğrencilerde kalbin yapısı ve işlevi konusunda ön bilgi oluşturulur ya da öğrencilere “Öğrenci Çalışma Yaprağı (I)” de yer alan kalp resmi
kullanılarak kalbin sağ ve sol yarısının işlevi hakkında temel bilgiler sunulur.
Kalbin yapısı ve işlevi hakkında temel bilgiler:
Kalbin kan pompası olduğu söylenir. Kalp bir kas perdesi ile ikiye (sağ ve sol) bölünmüştür ve yakından incelendiğinde uyumlu bir şekilde
faaliyet gösteren iki pompanın olduğu görülür. Kalbin sağ yarısı, oksijence fakir kanı akciğer atardamarından akciğere pompalamaktadır.
Kalbin sol yarısı ise oksijence zengin kanı aorta ve dahası bütün vücuda pompalamaktadır.
Kulakçıkların (1,2) kasılması sırasında kan karıncıklar içerisine boşalır ve karıncıkların (3,4) kasılması sırasında ise kan basınçla atardamarlara
geçer (5,6). Atardamarlar kalpteki kanı vücuda taşıyan güçlü ve esnek damarlardır. Kan, atardamarlar içerisinde çarpar, hatta çarpışma
kalpten çok uzakta da hissedilebilir, örneğin bileklerde. Boşalan kanın geri kalbe sızmasının engellenmesi amacıyla karıncıkların ve ana
atardamarın ara yüzünde yarım ay kapakçıkları olarak İsimlendirilen yapılar vardır. Bu kapakçıklar kaslar gevşediğinde kanın geriye doğru
akmasını engelleyerek kapı görevi görmektedirler. Aynı şekilde karıncıklardan kulakçıklara kanın geriye akmasını engellemek amacıyla
kulakçık ve kapakçıklar arasındaki deliği bir kapı gibi kapatan geniş üçlü kapakçıklar bulunmaktadır (8). Kalp atışı (kısa bir duraklamayı takip
eden art arda sürekli tekrarlanan iki kalp sesi) kapakçıkların kapanmasına (birincisi-güçlü-geniş atriyoventriküler kapakçıkların kapanmasına,
ikincisi'-zayıf-yarım ay kapakçıklarının kapanmasına karşılık gelmektedir) eşlik eden seslerdir.
Atardamarlar kanı kalpten uzaklaştırırken, toplardamarlar ise kanı kalbe taşıyan kan damarlarıdır. Üst (9) ve alt (10) ana toplardamarlar
vücuttaki oksijence fakir kanı sağ kulakçığa aktarır, kan daha sonra sağ karıncığa doğru ilerler (3) ve sonradan akciğer atardamarına
geçer (5) ve dahası oksitlendiği yer olan akciğerlere ulaşır (küçük kan dolaşımı). Oksijence zenginleşen kan akciğerlerden dört akciğer
toplardamar (11) ile kalbin sol kulakçığına tekrar döner, kulakçıktan karıncığa doğru ilerler ve daha sonra aorta (6) ve sonrasında vücuda
gönderilir (büyük kan dolaşımı).
Deneyin Konusu:
Çeşitli faaliyetler sırasında kalp aktivitesini gözlemek
•
•
•
•
•
•
•
•
•
•
Öğrencilerin hipotez kurmalarını sağlamak için öğrencilere araştırma soruları sorulur
Öğrenciler kalp aktivitesinin incelenmesi için kullanılabilecek araştırma yöntemlerini araştırmaları ve önermeleri için teşvik edilirler.
Öğrencilere mümkün olan en kapsamlı araştırma yöntemleri sunulur.
Öğrencilere seçtikleri yöntemi kullanarak kalp aktivitesini nasıl ölçeceklerine dair öneriler ve yönergeler bulacakları öğrenci Çalışma
Yaprağı (II) dağıtılır.
Öğrenciler deney öncesinde ve deney sırasında kendi kendilerini organize etmeleri için yönlendirilir (öğrenciler aynı zamanda
hipotezlerini test edecekleri etkinlikleri de seçebilirler).
Deneyin bitiminden sonra, öğrencilerin birbirleriyle iletişim kurmaları ve sonuçları karşılaştırmaları sağlanır, hipotezin reddedilmesi ya
da kabul edilmesi için kanıtlar toplanır.
Öğrencilere başka bir şey keşfedip keşfetmedikleri sorulur.
Öğrencilerden gruptaki bireyler arasındaki kalp atış hızı veya nabız sıklığı değerleri farklılığını açıklamaları istenir.
Kalp atış hızını kullanarak kendi bireysel formlarını değerlendirmelerine olanak sağlanır (Ruffier testi için önerilerve yönergeler öğrenci
Çalışma Yaprağı lirde yer almaktadır).
Konuyla ilgili sonuç tartışması “kalp İçin ne iyi ve ne zararlı” sağlıklı bir yaşam tarzını benimsemeleri için öğrencileri motive etmeye
yardımcı olabilir.
İnsan Bedeninin Sırrı:
Kalbinizi Tanıyın
(Çalışma Yaprağı)
pri-sci-net
inquire
investigate
evaluate
connect
Çalışma Yaprağı - Fiziksel formun tahmini değerlendirmesi - Ruffier Testi
Notlar ve ipuçları:
Deney, araştırmacı ve hasta rolünde dönüşümlü olarak çiftler halinde yürütülmelidir.
Kalp aktivitesini izleme cihazları için notlar:
•
•
•
Güç adaptörlü dijital tıbbi ölçüm cihazı seçmek daha uygundur, çünkü pilin azalmasıyla ölçüm hassasiyeti azalmaktadır.
Tek taraflı, standart stetoskop tamamen yeterlidir.
Dijital bir saat ve göğüsün altında göğüs kafesinin üzerine yerleştirilen bir şeritten oluşan sıradan basit bir spor testi cihazı kullanınız.
Zaman Dağılımı:
• Öğrenciler için önerilerin ve soruların deneyi yapmadan önce 15 dk içinde cevaplanması gerekmektedir.
• Mevcut deneyin bir öğrenci için yaklaşık 30 dakikada sürmesi gerekir (Öğrencilerin dönüşümlü ve çift olarak yapması durumunda 2 x
30 dakika sürer).
® Öğrenciler arasında deney sonuçlarının karşılaştırılması ve deneyin değerlendirmesi 30 dk içerisinde tamamlanmalıdır.
«
Ruffier testi hesaplamalarla birlikte yaklaşık olarak 30 dakika sürer.
• Sonuç tartışması-15 dakika
ÖĞRENCİ Çalışma Yaprağı (I) CEVAP ANAHTARI
1. Deney öncesi öğrencilerin açıklamalara ve sorulara beklenen cevabı:
Kalbin sağ yarısı oksijence fakir kanı akciğer atardamarından akciğerlere gönderen pompadır. Kalbin sol yarısı ise oksijence zengin kanı aorta
ve sonrasında vücudun geri kalanına pompalar. Akciğer atardamarı ve aort vücudumuzdaki en geniş atardamarlardır. Kan, atardamarlar
içerisinde çarpar, hatta çarpışma kalpten çok uzakta da hissedilebilir, örneğin bileklerde. Kalp atışı (birincisi güçlü ve İkincisi ise zayıf kısa
bir duraklamayı takip eden ve art arda tekrarlanan iki ses) kapakçıkların kapanmasına eşlik eden seslerdir.
2. Deneyin Konusu: Çeşitli faaliyetler sırasında kalp aktivitesini gözlemek
• Kurulan tahmini hipotezler:
Kalp her zaman aynı ritimde çalışmaz. Hareket edildiğinde ve fiziksel efor arttığında ya da hatta heyecan sırasında, kalp aktivitesi artar ( Kalp
sesi ve nabız hızlanır, kan basıncı artar).
• Kalp aktivitesinin ritmini gözlemek için tahmini öneriler:
Başka bir kişinin göğüs kafesine kulak dayayarak kalp atışlarını dinleme, bilekten nabız ölçme, kan basıncını ölçme, ECG ölçümü.
•
Deney yönteminin seçimi için araçların ve koşulların uygunluğu ön koşuldur.
Öğrenciler için çalışma soruları ve öneriler- beklenen çıktılar:
• Hipotezler deneysel yolla onaylandı. Kalp hızı çeşitli etkinlikler sırasında değişir. Kalp atışları fiziksel eforun artmasıyla hızlanır.
• Bütün öğrencilerin belirli etkinlikler sırasındaki kalp aktivite deney sonuçları aynı değildi.
© Sportif öğrenciler daha az egzersiz yapan öğrencilerden daha yavaş kalp atış hızı ya da nabız hızı gösterdiler. Sportif öğrencilerin kalbi
muhtemelen daha güçlüdür.
Sonuçlar: Deneyden ne öğrendim ve nasıl öğrendim?
• Kalp her zaman aynı ritimde çalışmaz. Kalp atış hızı çeşitli etkinliklerde bulunduğumuz sırada değişir.
• Kalp aktivitesini nabzı ölçerek ve kalp sesini sayarak gözleyebiliriz.
• Hiç bir cihaz kullanmadan bilek üzerindeki nabzı hissetmeyle ya da başka bir kişinin göğüs kafesine kulağımızı dayayarak kalp sesini
dinlemeyle de kalp aktivitesi gözlenebilir.
• Ağır fiziksel efor ya da yoğun spor eğitimi kalp aktivitesini fazla zorlamaktadır.
• Çeşitli fiziksel aktiviteler sırasında bugün gözlemlediğimiz kalp işlevi yaşam biçimine bağlı olarak gelecekte olumluya da olumsuz yönde
etkilenebilir.
Sayfa 69