Bütçe - Mali Hizmetler Uzmanları Derneği

BÜTÇE KANUNU VE
UYGULAMALARI
Türkan ALGIN
TÜRKİYE HALK SAĞLIĞI KURUMU
Strateji Geliştirme Daire Bşk.
Mali Hizmetler Uzmanı
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
1
SUNU PLANI
 Bütçenin Yasal Dayanağı
 Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Hazırlık
Süreci
 Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu
Uygulamaları
 Kesin Hesap Kanunu
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
2
Bütçenin Yasal Dayanağı
 T.C. Anayasası
 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol
Kanun
 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
3
 Anayasa’nın 161’inci maddesine
göre;
 Malî yıl başlangıcı ile
 merkezi yönetim bütçesinin
hazırlanması, uygulanması ve
kontrolü kanunla düzenlenir.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
4
 Kanunun amacı, kalkınma planları ve
programlarda yer alan politika ve hedefler
doğrultusunda kamu kaynaklarının etkili,
ekonomik ve verimli bir şekilde elde
edilmesi
ve
kullanılmasını,
hesap
verebilirliği ve malî saydamlığı sağlamak
üzere, kamu malî yönetiminin yapısını ve
işleyişini,
kamu
bütçelerinin
hazırlanmasını, uygulanmasını, tüm malî
işlemlerin
muhasebeleştirilmesini,
raporlanmasını
ve
malî
kontrolü
düzenlemektir.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
5
 Mali
yılbaşından
önce
onaylanan
Yılı
Merkezi
Yönetim Bütçe Kanunu Resmi
Gazetede yayımlanarak mali
yılbaşında (1 Ocak’ta) yürürlüğe
girer.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
6
Bütçe Nedir?
 Bütçe: Belirli bir dönemdeki gelir ve gider tahminleri ile
bunların uygulanmasına ilişkin hususları gösteren ve
usulüne uygun olarak yürürlüğe konulan belgedir.
 Merkezî Yönetim Bütçe Kanunu: merkezî yönetim
kapsamındaki kamu idarelerinin;
 gelir ve gider tahminlerini gösteren,
 bunların uygulanmasına ve yürütülmesine yetki ve izin
veren kanundur.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
7
Genel Yönetim
Sosyal
Güvenlik
Kurumları
Merkezi
yönetim
Mahalli
İdareler
Genel Bütçe
Özel Bütçe
Düzenleyici ve
Denetleyici Kuruluşlar
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
8
Bütçe Türleri ve Kapsamı
Genel yönetim kapsamındaki idarelerin bütçeleri;
 Merkezî yönetim bütçesi,
 Sosyal güvenlik kurumları bütçeleri
 Mahallî idareler bütçeleri olarak hazırlanır ve
uygulanır.
Kamu idarelerince bunlar dışında herhangi bir ad
altında bütçe oluşturulamaz.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
9
Merkezi Yönetim Bütçesi
Genel bütçe; Devlet tüzel kişiliğine dahil olan ve 5018
sayılı Kanuna ekli (I) sayılı cetvelde yer alan kamu
idarelerinin bütçesidir.
Örnek:
Türkiye Büyük Millet Meclisi
Anayasa Mahkemesi
Ekonomi Bakanlığı
Türkiye Halk Sağlığı Kurumu
Diyanet İşleri Başkanlığı
Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
10
Özel bütçe; bir bakanlığa bağlı veya ilgili olarak belirli bir
kamu hizmetini yürütmek üzere kurulan, gelir tahsis
edilen, bu gelirlerden harcama yapma yetkisi verilen,
kuruluş ve çalışma esasları özel kanunla düzenlenen ve
5018 sayılı Kanuna ekli (II) sayılı cetvelde yer alan her
bir kamu idaresinin bütçesidir.
Örnek:
Yükseköğretim Kurulu
ÖSYM
İstanbul Üniversitesi
Savunma Sanayi Müsteşarlığı
Türkiye İlaç ve Tıbbî Cihaz Kurumu
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
11
Düzenleyici ve denetleyici kurum bütçesi; özel kanunlarla
kurul, kurum veya üst kurul şeklinde teşkilatlanan ve 5018
sayılı Kanuna ekli (III) sayılı cetvelde yer alan her bir
düzenleyici ve denetleyici kurumun bütçesidir.
Örnek:
Radyo ve Televizyon Üst Kurulu
Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu
Sermaye Piyasası Kurulu
Kamu İhale Kurumu
Rekabet Kurumu
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
12
Sosyal Güvenlik Kurumu Bütçesi
Sosyal güvenlik hizmeti sunmak üzere, kanunla kurulan
ve 5018 sayılı Kanuna ekli (IV) sayılı cetvelde yer alan
her bir kamu idaresinin bütçesidir.
Kurumlar:
1-Sosyal Güvenlik Kurumu
2- Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
13
Mahalli İdare Bütçesi
Mahallî idare kapsamındaki kamu idarelerinin mali yıl
içindeki gelir ve gider tahminlerini gösterir, gelirlerin
toplanmasına ve harcamaların yapılmasına izin verir.
 İl özel idaresi,
 belediye,
 bağlı idare ve mahalli idare birlikleri
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
14
Bütçe İlkeleri
Bütçelerin hazırlanması, uygulanması ve kontrolünde aşağıdaki
ilkelere uyulur:
a)
Bütçelerin
hazırlanması
ve
uygulanmasında,
makroekonomik istikrarla birlikte sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak
esastır.
b) Kamu idarelerine bütçeyle verilen harcama yetkisi,
kanunlarla düzenlenen görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi
amacıyla kullanılır.
c) Bütçeler kalkınma planı ve programlarda yer alan politika,
hedef ve önceliklere uygun şekilde, idarelerin stratejik planları ile
performans ölçütlerine ve fayda-maliyet analizine göre hazırlanır,
uygulanır ve kontrol edilir.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
15
d) Bütçeler, stratejik planlar dikkate alınarak izleyen iki yılın bütçe
tahminleriyle birlikte görüşülür ve değerlendirilir.
Örneğin; (2015-2016-2017)
e) Bütçe, kamu malî işlemlerinin kapsamlı ve saydam bir şekilde
görünmesini sağlar.
f) Tüm gelir ve giderler gayri safi olarak bütçelerde gösterilir.
g) Belirli gelirlerin belirli giderlere tahsis edilmemesi esastır.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
16
h) Bütçelerde gelir
sağlanması esastır.
i)
ve
gider
denkliğinin
Bütçeler, ait olduğu yıl başlamadan önce
TBMM veya yetkili organlarca kabul
edilmedikçe
veya
onaylanmadıkça
uygulanamaz.
j)
Bütçelerde,
bütçeyi
hususlara yer verilmez.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
ilgilendirmeyen
17
k) Bütçeler kurumsal, işlevsel ve ekonomik sonuçların görülmesini
sağlayacak şekilde Maliye Bakanlığınca uluslararası standartlara
uygun olarak belirlenen bir sınıflandırmaya tâbi tutularak hazırlanır
ve uygulanır.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
18
l) Bütçe gelir ve gider tahminleri ile
uygulama sonuçlarının raporlanmasında
açıklık, doğruluk ve malî saydamlık esas
alınır.
m) Kamu idarelerinin tüm gelir ve giderleri
bütçelerinde gösterilir.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
19
n) Kamu hizmetleri, bütçelere konulacak ödeneklerle, mevzuatla
belirlenmiş yöntem, ilke ve amaçlara uygun olarak gerçekleştirilir.
o) Bütçelerde, ödenekler belirli amaçları gerçekleştirmek üzere
tahsis edilir.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
20
Analitik Bütçe Sınıflandırması
KURUMSAL FONKSİYONEL FİN. EKONOMİK
I
II III IV I
28 01 00 23 01
II III IV
I
I
3
1
03 3
2
00
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
II III IV
1 01
21
Kurumsal Sınıflandırma-1
I. Düzey
II. Düzey
III. Düzey
IV. Düzey
15
76
00
23
Başbakanlık,
Bakanlıklar ve
Eşdeğer Anayasal
Kurumlar
I.Düzey'e
Doğrudan
Sorumlu
Birimler
Ana Hizmet
Birimleri
Destek ve
Lojistik
Kurumsal sınıflandırmanın üçüncü ve dördüncü düzeyinde yer alan
birimler, bütçeyle ödenek tahsis edilen harcama birimlerini,
birimlerin en üst yöneticileri de harcama yetkililerini ifade etmektedir.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
22
Fonksiyonel Sınıflandırma-1
Devlet faaliyetlerinin türünü, verdiği hizmete göre
gruplandırmakta olup, dört düzeyli kod yapısından
oluşmaktadır.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
23
Fonksiyonel Sınıflandırma-2
Örneğin;
01.3.2.00: Genel Planlama ve İstatistik Hizmetleri
Strateji ve Geliştirme Dai.Başk.Kodu: 15.76.00.23 / 01.3.2.00
01.3.9.00 : Diğer Genel Hizmetleri gösterdiğinden
Destek Hizmetleri Dai.Bşk. Kodu: 28.01.00.04 / 01.3.9.00
04.1.1.00: Genel Ekonomik İşler ve Hizmetler
İhracat Genel Müdürlüğü Kodu:28.01.30.00 / 04.1.1.00
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
24
Fonksiyonel Sınıflandırma-3
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
25
Finansman Tipi Sınıflandırma
Yapılan harcamaların hangi kaynaktan finanse edildiğini
göstermektedir. 1 Düzeylidir.
1 - GENEL BÜTÇE
2 - ÖZEL BÜTÇE
3 - DÜZENLEYİCİ VE DENETLEYİCİ KUR.
4 - MAHALLİ İDARELER
5 - SOSYAL GÜVENLİK KURULUŞLARI
6 - ÖZEL ÖDENEKLER
7 - DIŞ PROJE KREDİLERİ
8 - BAĞIŞ VE YARDIMLAR
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
26
Ekonomik Sınıflandırma-1
4 düzeyli kodlamadan oluşmaktadır.
Alınan hizmetin ve malzemenin türüne göre kodlama
yapılmaktadır.
 1. düzey: giderin türünü,
 diğer üç düzeyde alt ayrıntı kodlarını
göstermektedir.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
27
Birinci Düzey Ekonomik Kodlar









01 PERSONEL GİDERLERİ
02 SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARINA DEVLET PRİMİ GİD.
03 MAL VE HİZMET ALIM GİDERLERİ
04 FAİZ GİDERLERİ
05 CARİ TRANSFERLER
06 SERMAYE GİDERLERİ
07 SERMAYE TRANSFERLERİ
08 BORÇ VERME
09 YEDEK ÖDENEKLER
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
28
Dört Düzeyli Ekonomik Kod Örneği: 03.2.1.01
I. Düzey
II. Düzey
III. Düzey
IV. Düzey
03
2
1
01
Mal ve Hizmet
Alım Giderleri
Tüketime
Yönelik Mal ve
Malzeme
Alımları
Kırtasiye ve
Büro Malzemesi
Alımları
Kırtasiye
Alımları
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
29
DÖRDÜNCÜ DÜZEY EKONOMİK KODLAR
AÇIKLAMA
I II III IV
MAL VE HİZMET ALIM GİDERLERİ
03
TÜKETİME YÖNELİK MAL VE MALZEME ALIMLARI
2
1
Kırtasiye ve Büro Malzemesi Alımları
01 Kırtasiye Alımları
02 Büro Malzemesi Alımları
03 Periyodik Yayın Alımları
04 Diğer Yayın Alımları
05 Baskı ve Cilt Giderleri
09 Diğer Kırtasiye ve Büro Malzemesi Alımları
2
Su ve Temizlik Malzemesi Alımları
01 Su Alımları
02 Temizlik Malzemesi Alımları
3
Enerji Alımları
01 Yakacak Alımları
02 Akaryakıt ve Yağ Alımları
03 Elektrik Alımları
90 Diğer Enerji Alımları
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
30
Analitik Bütçe Sınıflandırmasının
Terimleri
Fasıl ve bölüm; fonksiyonel sınıflandırmanın birinci
düzeyini,
Kesim; fonksiyonel sınıflandırmanın ikinci düzeyini,
Madde; fonksiyonel sınıflandırmanın üçüncü düzeyini,
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
31
Tertip; kurumsal, fonksiyonel ve finansman tipi
kodların
bütün
düzeyleri
ile
ekonomik
sınıflandırmanın ilk iki düzeyini,
İlgili hizmet tertibi; borç ödemeleri yönünden
borç konusu hizmetlerin yürütüldüğü ilgili tertipleri
ifade eder.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
32
Merkezi Yönetim Bütçesi Hazırlık Süreci
ORTA VADELİ PROGRAM:
en geç Eylül ayının ilk haftası sonuna
kadar
Kalkınma Bakanlığınca hazırlanır,
Bakanlar Kurulu tarafından kabul edilerek
Resmi Gazete’de yayımlanması ile süreç başlar.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
33
Orta Vadeli Mali Plan
 Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanır,
 Yüksek Planlama Kurulunca karara bağlanır,
 En geç Eylül ayının onbeşine kadar Resmi
Gazete’de yayımlanır.
Orta Vadeli Program ile uyumlu olmak üzere, gelecek
üç yıla ilişkin toplam gelir ve gider tahminlerini,
borçlanma durumunu ve kurumların ödenek teklif
tavanlarını içeren bir belgedir.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
34
Gelir ve Giderleri Etkileyecek
Kanun Tasarıları
Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri;
kamu gelirlerinin azalmasına veya
kamu giderlerinin artmasına neden olacak ve
kamu idarelerini yükümlülük altına sokacak
kanun tasarılarının getireceği malî yükü, OVP ve OVMP
çerçevesinde, en az 3 yıllık dönem için hesaplar ve
tasarılara eklerler.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
35
Sosyal Güvenliğe Yönelik
Kanun Tasarıları
Sosyal güvenliğe yönelik kanun tasarılarında ise en az
20 yıllık aktüeryal hesaplara yer verilir. Ayrıca, bu
kanun tasarılarına Maliye Bakanlığı ile ilgisine göre
Kalkınma Bakanlığı ve Hazine Müsteşarlığının
görüşleri eklenir.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
36
Bütçe Çağrısı ve Yatırım Genelgesi
Kamu idarelerinin bütçe tekliflerini ve yatırım
programını hazırlama sürecini yönlendirmek üzere;
- Bütçe Çağrısı ve eki Bütçe Hazırlama Rehberi Maliye
Bakanlığı tarafından,
- Yatırım Genelgesi ve eki Yatırım Programı Hazırlama
Rehberi
ise
Kalkınma
Bakanlığı
tarafından
hazırlanarak,
Eylül ayının 15’ine kadar Resmi Gazetede yayımlanır.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
37
KALKINMA BAKANLIĞI
MALİYE BAKANLIĞI
Orta Vadeli
Program
Yatırım
Genelgesi
ve
Hazırlama
Rehberi
Orta Vadeli
Mali Plan
Bakanlar Kurulu
Bütçe
Çağrısı ve
Bütçe
Hazırlama
Rehberi
YPK
Kamu İdareleri
Yatırım Teklifi
Kalkınma
Bakanlığı
Bütçe Teklifi
Maliye Bakanlığı
Bütçe Tasarısı
Bakanlar Kurulu
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
TBMM
Bütçe Kanunu
38
Kamu İdareleri Bütçelerinde Dikkat
Edilmesi Gereken Konular-1
Bütçeler, tüm sınıflandırma bölümlerinde (kurumsal,
fonksiyonel, finansman tipi, ekonomik) kullanılan kodların
en detay düzeyinde hazırlanmalıdır.
FONKSİYONEL
KURUMSAL
FİN.
EKONOMİK
I
II
III
IV
I
II
III
IV
I
I
II
III
IV
28
01
00
23
01
3
2
00
1
03
3
1
01
Bütçe uygulamaları ve kesin hesap ise ikili düzeyde
gerçekleşir.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
39
Kamu İdareleri Bütçelerinde Dikkat
Edilmesi Gereken Konular-2
 Orta Vadeli Program ve Orta Vadeli Mali Plana uygun
olarak hizmet öncelikleri iyi belirlenmeli,
 Stratejik Plan ile uyumlu çok yıllı bütçeleme anlayışı
doğrultusunda,
 Yıllık amaç ve hedefleri ile performans göstergelerine
uyumlu olmalıdır.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
40
Kamu İdareleri Bütçelerinde Dikkat
Edilmesi Gereken Konular-3
Yatırım Giderlerine İlişkin Teklifler
 Bütçe kanunları ile belirlenmiş asgari değeri aşan
ve normal ömrü bir yıldan fazla olan mal ve hizmet
alımları,
 Gayrimenkul edinimleri,
 Yapım işleri,
06-Sermaye Giderleri ekonomik kodunda, dört
düzeyli olarak hazırlanır.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
41
Gider Ve Gelir Teklifleri
 Kamu idareleri, merkez ve merkez dışı birimlerinin
ödenek taleplerini dikkate alarak gider tekliflerini
hazırlar.
 Genel bütçe gelir teklifi Maliye Bakanlığınca, diğer
bütçelerin gelir teklifleri ilgili idarelerce hazırlanır.
 Düzenleyici ve denetleyici kurumlar, bütçelerini üç
yıllık bütçeleme anlayışı, stratejik planları ve
performans hedefleri ile kurumsal, işlevsel ve
ekonomik sınıflandırma sistemine göre hazırlarlar.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
42
Bütçe Tekliflerinin İlgili
Bakanlıklara Gönderilmesi
 Yatırıma ilişkin hazırlanan belgeler, Kalkınma
Bakanlığı’na;
 Bütçe tekliflerine ilişkin belgeler ise, Maliye
Bakanlığı’na Eylül ayı sonuna kadar Strateji
Geliştirme Dairesi Başkanlığınca gönderilir.
EKONOMİ BAKANLIĞI
2014 YILI
BÜTÇE TEKLİFİ
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
43
Bütçe Tekliflerinin Gönderilmesinde
Farklı Uygulama
 Türkiye Büyük Millet Meclisi
 Sayıştay
 Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar,
bütçelerini Eylül ayı sonuna kadar doğrudan TBMM’ye,
bir örneğini de Maliye Bakanlığına gönderirler.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
44
Merkezî Yönetim Bütçe Kanun
Tasarısı Ekleri-1
a) Orta vadeli malî planı da içeren bütçe gerekçesi,
b) Yıllık ekonomik rapor,
c) Vergi muafiyeti, istisnası ve indirimleri ile benzeri
uygulamalar nedeniyle vazgeçilen kamu gelirleri
cetveli,
d) Kamu borç yönetimi raporu,
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
45
Merkezî Yönetim Bütçe Kanun
Tasarısı Ekleri-2
e) Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin son iki
yıla ait bütçe gerçekleşmeleri ile izleyen iki yıla ait gelir ve
gider tahminleri,
f) Mahallî idareler ve sosyal güvenlik kurumlarının bütçe
tahminleri,
h) Merkezî yönetim kapsamında olmayıp, merkezî
yönetim bütçesinden yardım alan kamu idareleri ile diğer
kurum ve kuruluşların listesi.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
46
Merkezi Yönetim Bütçe Kanun
Tasarısının TBMM’ye Sevki
T.C Anayasasının 162’nci maddesine göre;
 Merkezî yönetim bütçe tasarısı,
 Milli bütçe tahminlerini gösteren rapor,
mali yılbaşından en az 75 gün önce (17 Ekime kadar)
Bakanlar Kurulu tarafından TBMM’ne sunulur.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
47
Tasarının TBMM Plan ve Bütçe
Komisyonunda Görüşülmesi
Anayasanın 162. maddesi gereğince Plan ve Bütçe
Komisyonunda 55 gün içerisinde (17 Ekim-10 Aralık)
görüşmeler tamamlanır.
Plan Bütçe Komisyonu; 40 üyeden oluşur.
İktidar grubuna veya gruplarına en az 25 üye verilmek
şartı ile siyasi parti gruplarının ve bağımsızların
oranlarına göre temsili göz önünde bulundurulur.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
48
Bütçe Tasarısının TBMM Genel
Kurulunda Görüşülmesi
(10 Aralık-31 Aralık)
Genel Kurulda üyeler, kamu idare bütçeleri hakkında düşüncelerini,
bütçenin tümü üzerindeki görüşmeler sırasında açıklar.
Bütçe tasarısı, bölümleri ve değişiklik önergeleri üzerinde ayrıca
görüşme yapılmaksızın okunur ve oylanır.
Bu aşamada, gider artırıcı veya gelirleri azaltıcı önerilerde
bulunulamaz.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
49
Genel Kuruldaki görüşmelerden sonra TBMM’ce
kabul edilen bütçe tasarısı Cumhurbaşkanı
tarafından Onaylandıktan sonra mali yılbaşından
önce Resmi Gazetede yayımlanarak mali yılbaşında
(1 Ocak’ta) yürürlüğe girer.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
50
Bütçelerde Değişiklik Yapılabilme
Esasları
Merkezî
yönetim
bütçesiyle
verilen
ödenek,
harcanabilecek miktarın sınırını gösterir. Bakanlar Kurulu
kararıyla bütçe miktarı aşılamaz.
Cari yıl bütçesindeki ödenek artışını öngören değişiklik
tasarılarında ve cari ve ileriki yıl bütçelerine mali yük
getirecek nitelikteki kanun tasarı ve tekliflerinde,
belirtilen giderleri karşılayabilecek mali kaynak
gösterilmesi zorunludur.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
51
Geçici Bütçe
 Zorunlu nedenlerle merkezî yönetim bütçe kanununun
süresinde yürürlüğe konulamaması halinde, geçici
bütçe kanunu çıkarılır.
 Geçici bütçe ödenekleri, bir önceki yıl bütçe başlangıç
ödeneklerinin belirli bir oranı esas alınarak belirlenir.
 Geçici bütçe uygulaması altı ayı geçemez.
 Cari yıl bütçesinin yürürlüğe girmesiyle geçici bütçe
uygulaması sona erer ve o tarihe kadar yapılan
harcamalar ve girişilen yüklenmeler ile tahsil olunan
gelirler cari yıl bütçesine dahil edilir.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
52
Ek Bütçe
 Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin
bütçelerindeki ödeneklerin yetersiz kalması,
 öngörülmeyen hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla,
 karşılığı gelir gösterilmek kaydıyla,
kanunla ek bütçe yapılabilir.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
53
Kamu Yatırım Programı
 Merkezî yönetim bütçe kanununa uygun olarak
Kalkınma Bakanlığı tarafından hazırlanır ve Bütçe
Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren on beş gün
içinde Bakanlar Kurulu kararıyla Resmî Gazetede
yayımlanır.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
54
Yatırım Programının İstisnası
 Millî Savunma Bakanlığı,
 Jandarma Genel Komutanlığı,
 Sahil Güvenlik Komutanlığı bütçelerinin mal ve hizmet alım
giderlerine ilişkin tertiplerinde yer alan savunma sektörü, altyapı,
inşa, iskân ve tesisleriyle NATO altyapı yatırımlarının gerektirdiği
inşa ve tesisler ve bunlara ilişkin kamulaştırmalar ile stratejik
hedef planı içinde yer alan alım ve hizmetler, Kalkınma
Bakanlığının vizesine bağlı olmayıp yılı yatırım programına ek
yatırım cetvellerinde yer almaz.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
55
Kamu Yatırımları Uygulamaları
Kalkınma Bakanlığı, merkezî yönetim kapsamındaki
kamu idarelerinin yatırım programında yer alan proje
ödeneklerinin
belirlenmesi
sürecinde,
bütçe
bütünlüğünün
sağlanması
açısından
Maliye
Bakanlığı ile işbirliği yapar.
Kamu yatırım projelerinin gerçekleşme ve uygulama
sonuçları, ilgili kamu idaresi tarafından izleyen yılın
Mart ayı sonuna kadar bir rapor halinde Sayıştay
Başkanlığına, Maliye Bakanlığına ve Kalkınma
Bakanlığına gönderilir.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
56
Bütçe Kanunu’nun İçeriği
Bütçe Kanunu Metin Kısmı:






Gider, Gelir, Finansman ve Denge
Gerektiğinde kullanılabilecek ödenekler
Aktarma, ekleme, devir ve iptal işlemleri ile diğer bütçe işlemleri
Mali kontrole ilişkin hükümler
Yatırım Harcamaları, Mahalli İdareler ve Fonlara İlişkin Hükümler
Hazine garantili imkân ve dış borcun ikraz limiti ile borç üstlenim
taahhüt limiti ve borçlanmaya ilişkin işlemler
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
57
Bütçe Kanunu’na Ekli Cetveller-1
 (A) :Gider Bütçesi ödeneklerinin dağılımı
 (B) :Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri
tarafından ilgili mevzuata göre tahsiline devam
olunacak gelirler
 (C) :Merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin
gelirlerine dayanak teşkil eden temel hükümler
(Hükümlerin yer aldığı kanunlar)
 (E) :Bazı ödeneklerin kullanımına ve harcamalara
ilişkin esaslar
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
58
Bütçe Kanunu’na Ekli Cetveller-2
 (F) :5018 sayılı Kanuna ekli (II) ve (III) sayılı cetvellerde yer alan
idare ve kurumların nakit imkânları ile bu imkânlardan
harcanması öngörülen tutarlar
 (H) :0/2/1954 tarihli ve 6245 sayılı Harcırah Kanunu hükümleri
uyarınca verilecek gündelik ve tazminat tutarları
 (İ) :Çeşitli kanun ve kanun hükmünde kararnamelere göre bütçe
kanununda gösterilmesi gereken parasal ve diğer sınırlar
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
59
Bütçe Kanunu’na Ekli Cetveller-3
 (K) Ek ders, konferans ve fazla çalışma ücretleri ile
diğer ücret ödemelerinin tutarları
 (M) 11/8/1982 tarihli ve 2698 sayılı Milli Eğitim
Bakanlığı Okul Pansiyonları Kanununun 3 üncü
maddesi gereğince Milli Eğitim Bakanlığı tarafından
yönetilen
okul
pansiyonlarının
öğrencilerinden
alınacak pansiyon ücretleri
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
60
Bütçe Kanunu’na Ekli Cetveller-4
 (O) 7/6/1939 tarihli ve 3634 sayılı Milli Müdafaa Mükellefiyeti
Kanunu uyarınca milli müdafaa mükellefiyeti yoluyla alınacak
hayvanların alım değerleri
 (P) 3634 sayılı Kanun uyarınca milli müdafaa mükellefiyeti
yoluyla alınacak motorlu taşıtların ortalama alım değerleri ile
günlük kira bedelleri
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
61
Bütçe Kanunu’na Ekli Cetveller-5
 (T) :5018 sayılı Kanuna ekli (I), (II) ve (III) sayılı cetvellerde yer
alan kamu idarelerinin yıl içinde edinebilecekleri taşıtların cinsi,
adedi, hangi hizmette kullanılacağı ve kaynağı ile 5/1/1961 tarihli
ve 237 sayılı Taşıt Kanununa tabi kurumların yıl içinde satın
alacakları taşıtların azami satın alma bedelleri
 (V) :Kanunlar ve kararnamelerle bağlanmış vatani hizmet
aylıkları (hiçbir karşılık ve menfaat gözetmeksizin üstün
başarı ve gayretle Türk Vatanına hizmet etmiş Türk
Vatandaşlarına ödenen aylıklar)
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
62
Bütçe Uygulamalarına İlişkin Terimler
Yedek Ödenek
Merkezî yönetim bütçe kanununda belirtilen hizmet ve amaçları
gerçekleştirmek, ödenek yetersizliğini gidermek veya bütçelerde
öngörülmeyen hizmetler için, 5018 sayılı Kanuna ekli (I) sayılı cetvelde yer
alan idareler ile (II) sayılı cetvelde yer alan idarelerden merkezî yönetim
bütçe kanununda gösterilecek olanların bütçelerine aktarılmak üzere,
genel bütçe ödeneklerinin %2’sine kadar Maliye Bakanlığı bütçesine yedek
ödenek konulabilir. Bu ödenekten aktarma yapmaya Maliye Bakanı
yetkilidir.
Malî yıl içinde yedek ödenekten yapılan aktarmaların tür, tutar ve idareler
itibarıyla dağılımı, yılın bitimini takip eden 15 gün içinde Maliye Bakanlığınca
ilan edilir.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
63
Örtülü Ödenek
Kapalı istihbarat ve kapalı savunma hizmetleri, Devletin millî
güvenliği ve yüksek menfaatleri ile Devlet itibarının gerekleri, siyasi,
sosyal ve kültürel amaçlar ve olağanüstü hizmetlerle ilgili Hükümet
icapları için kullanılmak üzere Başbakanlık bütçesine konulan
ödenektir. Kanunlarla verilen görevlerin gerektirdiği istihbarat
hizmetlerini yürüten diğer kamu idarelerinin bütçelerine de konulabilir.
Genel bütçe başlangıç ödenek toplamının %0,5 geçemez.
Kullanılma usul ve esasları Başbakan tarafından belirlenir.
Örtülü ödeneklere ilişkin giderler Başbakan, Maliye Bakanı ve
ilgili Bakan tarafından imzalanan kararname esaslarına göre
gerçekleştirilir ve ödenir.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
64
KBÖ: (Kesintili Başlangıç Ödeneği)
Yılı Bütçe Kanunu ile verilen ödeneklerin, aynı kanunda
gösterilen oranlar dahilinde iptal edilmesi durumunda; kanuni
ödenekten, iptal edilen ödeneklerin çıkarılmasıyla elde edilen
ödenek miktarı
Örneğin: 5828 sayılı 2009 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe
Kanunu’nun 12’nci maddesinin üçüncü fıkrası gereğince, 03Mal ve Hizmet Alım Giderleri tertiplerinde yer alan ödeneklerin
(03.9-Tedavi ve Cenaze Giderleri tertiplerinde yer alan
ödenekler hariç) %10 ‘luk kısmı iptal edilmiştir.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
65
AHP / AFP
Ayrıntılı Harcama Programı (AHP): Genel Bütçeli idarelerin (I sayılı
cetvel), aylar itibariyle yapabilecekleri harcamaları gösteren ve tertip
düzeyinde oluşturulan program
Ayrıntılı Finansman Programı (AFP): 5018 sayılı Kanuna ekli (II),
(III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan idarelerin, tertip düzeyinde aylar
itibarıyla yapabilecekleri harcamaları, gelir gerçekleşme tahminlerini
ve net finansmanlarının kullanımına ilişkin öngörülerini gösteren
program
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
66
Bütçe Uygulamaları
AHP ve AFP Hazırlanması
5018 sayılı Kanunun 20’nci maddesine göre;
Genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri, ayrıntılı harcama
programlarını hazırlar ve vize edilmek üzere Maliye Bakanlığına
gönderir.
Özel Bütçeli idareler ve sosyal güvenlik kurumları ayrıntılı finansman
programlarını hazırlar. ve vize edilmek üzere Maliye Bakanlığına
gönderir.
(Hazine yardımı almayan özel bütçeli idareler AHP’leri Maliye
Bakanlığı vizesine göndermez)
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
67
Ödeneklerin kullanımı için, Maliye Bakanlığı AHP’yi beklemeksizin bazı
ödeneklerin belirli oranlarını serbest bırakabilir.
Örneğin; Son yıllarda AHP’ler hazırlanıncaya kadar, genel bütçeli
idareler ile özel bütçeli idarelerin bütçelerinde yer alan ödeneklerden;
 01- Personel Giderlerinin % 15’i,
 02- Sosyal Güvenlik Kurumlarına Devlet Primi Giderlerinin %
15’i,
 03- Mal ve Hizmet Alımı Giderlerinin % 8’i,
 05- Cari Transferlerin % 8’i,
Bütçe Uygulama Genelgesi ile serbest bırakılmıştır.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
68
Aktarma İşlemleri
Ödenek aktarma işlemleri,
 Kurum bütçesi içinde yapılacak aktarmalar,
 Kurum bütçesinden diğer idarelere (Çevre ve
Şehircilik Bakanlığı vb.) yapılacak aktarmalar,
 Yedek
ödenek
tertiplerinden
yapılacak
aktarmalar olarak üç grupta toplanır.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
69
1- Kurum Bütçesi İçinde
Yapılacak Aktarmalar;

5018 sayılı Kanunun 21 inci maddesine göre SGB, yılı merkezi
yönetim bütçe kanununda farklı bir oran belirtilmedikçe aktarma
yapılacak tertipteki (eklenecek tertipteki) ödeneğin % 5’ine kadar
aktarma yapmaya yetkilidir.

Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu ile bu rakam % 20 olarak
belirlenir.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
70
2- Kurum Dışı Aktarmalar;
5018 sayılı Kanun’un 21. maddesi: ‘Merkezî yönetim
kapsamındaki kamu idarelerinin bütçeleri arasındaki ödenek
aktarmaları kanunla yapılır.’
2014 Yılı MYB Kanunu’nun 6. maddesi: ‘Genel bütçe
kapsamındaki kamu idarelerinden, hizmeti yaptıracak olan kamu
idaresinin isteği üzerine bütçesinden yıl içinde hizmeti yürütecek
olan idarenin bütçesine, fonksiyonel sınıflandırma ayrımına
bakılmaksızın ödenek aktarmaya ve bu konuda gerekli işlemleri
yapmaya Maliye Bakanlığı yetkilidir.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
71
3- Çevre Ve Şehircilik Bakanlığı’na
Yapılacak Aktarma:
Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu kapsamında, Çevre ve Şehircilik
Bakanlığı’na yaptırılacak işlere ilişkin ödeneklerin tamamı (%100)
(kullanılabilir olduğu sürece), SGB tarafından Çevre ve Şehircilik
Bakanlığı bütçesine aktarılacaktır.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
72
4- Yedek Ödenek Tertibinden
Yapılacak Aktarmalar:
Ödenek ihtiyacı olan harcama birimlerinin taleplerinden, Bakanlık
Makamınca uygun görülenler Maliye Bakanlığına (Bütçe ve Mali
Kontrol Genel Müdürlüğüne) iletilir. Maliye Bakanlığınca uygun görülen
aktarmalar Bakan Onayına istinaden gerçekleştirilir.
27 Ocak 2009 tarihli 2009 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE
UYGULAMA GENELGESİ (Sıra No: 2) uyarınca, Kamu idareleri
zorunlu haller dışında Maliye Bakanlığı’ndan kesinlikle ilave ödenek
talebinde bulunmayacaklardır.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
73
Aktarılamayacak Ödenekler
Yapılan aktarmalar, 7 gün içinde Maliye Bakanlığına
bildirilir.
 Personel giderleri tertiplerinden,
 aktarma yapılmış tertiplerden,
 yedek ödenekten aktarma yapılmış tertiplerden,
diğer tertiplere aktarma yapılamaz.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
74
Ödenek Gönderme:
AHP’lere veya revize işlemlerine uygun olarak
serbest bırakılan ödeneklerin, kullanılabilir hale
getirilmesi için, Ödenek Gönderme Belgesi
düzenlenerek Maliye Bakanlığına gönderilmesidir.
Kamu idarelerinin merkez teşkilatı harcama
yetkilileri, merkez dışı birimlere, ihtiyaçlarında
kullanılmak üzere Ödenek Gönderme Belgesi
düzenlemek suretiyle ödenek gönderirler.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
75
Tenkis:
Ödenek gönderme belgesi ile kullanılabilir hale
getirilen ödeneklerin, mali yıl içinde ve yıl sonunda
iptali gerektiği durumlarda, ödeneklerin geri çekilme
işlemidir.
Revize:
AHP ile aylara dağıtılan ödeneklerin, programlanan
dönemden daha önce kullanılması revize işlemiyle
gerçekleştirilir.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
76
Bütçelerden Yardım Yapılması
Gerçek veya tüzel kişilere kanuni dayanağı olmadan kamu kaynağı
kullandırılamaz, yardımda bulunulamaz veya menfaat sağlanamaz.
Ancak, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin bütçelerinde
öngörülmüş olmak kaydıyla; kamu yararı gözetilerek dernek, vakıf,
birlik, kurum, kuruluş, sandık ve benzeri teşekküllere yardım
yapılabilir.
Bu yardımların yapılması, kullanılması, izlenmesi, denetlenmesi ve
kamuoyuna açıklanmasına ilişkin esas ve usuller Maliye
Bakanlığınca hazırlanarak Bakanlar Kurulunca çıkarılacak
yönetmelikle belirlenir.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
77
Bütçe Ödeneklerinin Kullanılması
Esasları
 Kamu idareleri, bütçelerinde yer alan ödeneklerin üzerinde
harcama yapamaz. Bütçeyle verilen ödenekler, tahsis
edildikleri amaçlar doğrultusunda kullanılır.
Ancak, ait olduğu malî yılda ödenemeyen ve emanet hesabına
alınamayan zamanaşımına uğramamış geçen yıllar borçları ile
ilama bağlı borçlar, ilgili kamu idaresinin cari yıl bütçesinden
ödenir.
 Cari yılda kullanılmayan ödenekler yıl sonunda iptal edilir.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
78
 Genel veya kısmi seferberlik, savaş ilanı veya Bakanlar Kurulu
kararıyla zorunlu askeri hazırlıkların yapıldığı olağanüstü hallerde
Millî Savunma Bakanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil
Güvenlik Komutanlığı bütçelerindeki mevcut ödenekler, bu
idarelerin ödenek toplamları aşılmamak şartıyla, birleştirilerek
kullanılabilir.
Bu durumda da mevcut ödeneklerin yeterli olmaması halinde toplam
ödenek tutarının yüzde % 15’ine kadar ek harcama yapılabilir.
Yukarıda sayılan hallerde sevk ve intikalle ilgili giderler için,
harcama yetkililerinin onayıyla görevlendirilecek mutemetlere
gereken miktarda avans verilebilir ve gönderilecek ödeneğe
istinaden bir ay içinde mahsup edilir.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
79
Kesin Hesap
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
80
Kesin Hesap Kanun Tasarısının
Yasal Dayanağı
 T.C Anayasası
 5018 sayılı Kanun
 “Kamu İdarelerinin Kesin Hesaplarının Düzenlenmesine
İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik”
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
81
Kamu İdareleri Kesin Hesabı;
TBMM, merkezî yönetim bütçe kanununun uygulama sonuçlarını
onama yetkisini kesin hesap kanunuyla kullanır.
Kesin hesap kanunu tasarısı, muhasebe kayıtları dikkate alınarak,
merkezî yönetim bütçe kanununun şekline uygun olarak Maliye
Bakanlığınca hazırlanır.
Kamu İdareleri, tahsis edilen ödenekler ile yapılması öngörülen
hizmetlerin ne derecede gerçekleşmiş olduğu hakkında yeterli bilgiyi
kapsayan Kesin Hesap tekliflerini hazırlar.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
82
Kesin Hesap Kanun Tasarısının
Ekinde;
a) Genel mizan,
b) Bütçe gelirleri kesin hesap cetveli ve açıklaması,
c) Bütçe giderleri kesin hesap cetvelleri ve açıklaması,
d) Bütçe gelir ve giderlerinin iller ve idareler itibarıyla dağılımı,
e) Devlet borçları ve Hazine garantilerine ilişkin cetveller,
f) Yılı içerisinde silinen kamu alacakları cetveli,
g) (Ek: 22/12/2005-5436/10 md.) Mal yönetim hesabı icmal cetvelleri,
h) Maliye Bakanlığı tarafından gerekli görülen diğer belgeler,(1)
Yer alır.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
83
“Kamu İdarelerinin Kesin Hesaplarının Düzenlenmesine
İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik”te belirtilen
tablolar hazırlanır ve 15 Nisana kadar Maliye Bakanlığına
gönderilir.
Maliye Bakanlığı ve İdare arasında mutabık kalınan Kesin
Hesap Tasarısı 15 Mayısa kadar son hali verilerek Maliye
Bakanlığı’na gönderilir.
T.C.
EKONOMİ BAKANLIĞI
2013 YILI KESİN HESABI
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
84
Kesin Hesabın Kanunlaşma Aşaması
Kurumlardan gelen kesin hesap bilgileri doğrultusunda Maliye
Bakanlığı Merkezi Yönetim Kesin Hesap Kanun tasarısını hazırlar.
Haziran ayı sonuna kadar Bakanlar Kurulunca Türkiye Büyük Millet
Meclisine sunulur ve bir örneği Sayıştay’a gönderilir.
Yeni yıl bütçe kanun tasarısıyla birlikte Bütçe Komisyonu gündemine
ve Genel Kurula sunulur.
Cumhurbaşkanlığı tarafından onaylandıktan sonra mali yılbaşından
önce Resmi Gazetede yayımlanır.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
85
Genel Uygunluk Bildirimi
Dış denetim raporları, idare faaliyet raporları ve genel faaliyet raporu
dikkate alınarak Merkezî yönetim kapsamındaki kamu idareleri için
Genel Uygunluk Bildirimi hazırlanır.
kesin hesap kanun tasarısının verilmesinden başlayarak en geç
yetmiş beş gün içinde TBMM’ye Sayıştay tarafından sunulur.
Kesin hesap kanunu tasarısı ve genel uygunluk bildiriminin TBMM’ye
verilmiş olması, ilgili yıla ait Sayıştayca sonuçlandırılmamış
denetimleri önlemez ve hesapların kesin hükme bağlandığı anlamına
gelmez.
Mali Hizmetler Uzmanları Derneği
86
BAŞARILAR
Türkan ALGIN
Mali Hizmetler Uzmanı
E-posta: [email protected]
TÜEKİYE HALK SAĞLIĞI KURUMU
STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRESİ BAŞKANLIĞI
Eylül 2014