Bölüm 1. İletişimin ve Psikolojinin Gelişimi
advertisement
5 İÇİNDEKİLER Önsöz ......................................................................................................................... 13 Giriş ........................................................................................................................... 17 Bölüm 1. İletişimin ve Psikolojinin Gelişimi ............................................................. 19 İletişimin gelişimi .................................................................................................... 21 Psikolojinin Gelişimi ............................................................................................... 23 Yapısalcılık ve işlevselcilik........................................................................................ 25 Psikodinamik bakış açısı ........................................................................................... 25 Modern psikodinamik kuram ................................................................................... 27 Davranışsal görüş: çevrenin gücü ............................................................................ 27 Davranışçılık .............................................................................................................. 27 Hümanistik görüş: Kendini gerçekleştirme ve pozitif psikoloji.............................. 29 Çocuk zihni, dil ve bilgisayar ................................................................................... 30 Modern biliş bilimi .................................................................................................... 31 Sosyo-kültürel bakış açısı .......................................................................................... 31 Kültürel öğrenme ve başkalık .................................................................................. 32 Biyolojik görüş: beyin, genler ve evrim .................................................................... 32 Davranışsal sinirbilim .............................................................................................. 32 Davranışsal genetik bilimi ........................................................................................ 33 Evrimsel psikoloji ...................................................................................................... 34 Bölüm 2. Kişilerarası İletişim: Türleri, Modelleri ve İlişkili Olduğu Alanlar ......... 37 İletişimin tanımı ....................................................................................................... 39 İletişim biçimleri ..................................................................................................... 40 Kişilerarası İletişim ................................................................................................... 40 Grup İletişimi............................................................................................................. 42 Topluluk önünde konuşma....................................................................................... 42 Kitle iletişimi .............................................................................................................. 43 İçsel iletişim ............................................................................................................... 44 İletişimin temel kavramları .................................................................................... 46 Kaynak- alıcı .............................................................................................................. 46 Kodlama-kod açma ................................................................................................... 46 İleti ............................................................................................................................. 47 Sembol ........................................................................................................................ 47 İşaret ........................................................................................................................... 48 Kanal .......................................................................................................................... 48 Gürültü....................................................................................................................... 49 6 Geribildirim ............................................................................................................... 49 Bağlam ....................................................................................................................... 49 İletişim modelleri ..................................................................................................... 50 Doğrusal Model ......................................................................................................... 50 Etkileşimli Model ...................................................................................................... 52 Transactional model .................................................................................................. 53 Kişilerarası İletişimde Yetkinlik............................................................................. 56 Yetkinliğin gerektirdiği özellikler.......................................................................... 57 Yetkinlik eleştirel ve ussal düşünmeyi gerektirir .................................................... 57 Yetkinlik gücün farkında olmayı gerektirir ............................................................. 58 Yetkinlik kültüre duyarlı olmayı gerektirir.............................................................. 58 Yetkinlik etik olmayı gerektirir................................................................................. 59 Yetkinlik iyi bir dinleyici olmayı gerektirir .............................................................. 60 Yetkinliğin etkileri ................................................................................................... 60 Yetkinlik fiziksel sağlığı etkiler................................................................................. 61 Yetkinlik aile mutluluğunu etkiler ........................................................................... 61 Yetkinlik mesleki başarıyı etkiler.............................................................................. 62 Yetkinlik yaşam kalitesini etkiler.............................................................................. 62 İletişimin özellikleri ................................................................................................ 63 İletişim sistemdir ....................................................................................................... 63 İletişim algısaldır ....................................................................................................... 64 İletişim anlam yaratmadır ......................................................................................... 64 İletişim süreçseldir ................................................................................................... 65 Kişilerarası iletişimin ilkeleri ................................................................................. 65 İletişim kaçınılmazdır................................................................................................ 66 İletişimin içerik ve ilişki boyutu vardır .................................................................... 66 İletişim geri döndürülemez ..................................................................................... 67 İletişim tekrarlanamaz............................................................................................... 68 Kişilerarası iletişimin biyolojik temeli .................................................................. 68 Kişilerarası iletişimin kültürel temeli .................................................................... 69 Kişilerarası iletişim, cinsellik ve cinsiyet ............................................................ 70 Kişilerarası iletişim motifleri .................................................................................. 71 Bölüm 3. Algı ve İletişim .............................................................................................. 75 Algılama süreci ......................................................................................................... 77 Bilginin seçimi .......................................................................................................... 78 Görsel-işitsel uyarılma ............................................................................................. 79 İhtiyaçlar ve ilgiler..................................................................................................... 79 Beklentiler ................................................................................................................. 80 Bilginin Düzenlenmesi ............................................................................................ 80 Bilginin yorumlanması ............................................................................................ 81 Başkalarının algılanması ......................................................................................... 82 7 Atfetme ve Yorumlama ............................................................................................ 82 İzlenim ve yorum...................................................................................................... 84 İlk ve son izlenimler .................................................................................................. 84 Fiziksel ve çevresel faktörlerin algıya etkisi ............................................................. 85 Halo ve Horn etkileri................................................................................................. 86 Algı, kültür ve kişilik............................................................................................... 87 Bölüm 4. Kişilik ve İletişim.......................................................................................... 91 Kişilik ve iletişim ..................................................................................................... 92 Kişilik özellikleri ..................................................................................................... 93 Açıklık ...................................................................................................................... 94 Dışa dönüklük ......................................................................................................... 95 Kibarlık/geçimlilik ................................................................................................... 95 Dürüstlük/ sorumluluk sahibi olma ......................................................................... 96 Sinirlilik/tedirginlik ................................................................................................. 96 Kişilik özelliklerinin işleyişi .................................................................................. 97 Bölüm 5. Benlik (kendilik) ............................................................................................ 99 Benlik (kendilik) kavramı ....................................................................................... 100 Tutumlar, değerler ve inançlar ................................................................................ 101 Benlik çeşitleri .......................................................................................................... 103 Materyal benlik ......................................................................................................... 104 Toplumsal benlik ....................................................................................................... 105 Manevi benlik. .......................................................................................................... 105 Benlik kavramının gelişimi ..................................................................................... 106 İnsanlarla etkileşim .................................................................................................. 106 Gruplarla ilişkiler ..................................................................................................... 107 Üstlenilen roller ........................................................................................................ 107 Benlik etiketleri ......................................................................................................... 108 Kişilik ........................................................................................................................ 108 Benlik değeri ............................................................................................................. 109 Öz-yeterlik (self-eficacy).......................................................................................... 110 Gerçek ve ideal benlik ............................................................................................. 111 Ben tutarsızlığı.......................................................................................................... 112 Kendilik değeri/özdeğerlilik ................................................................................... 113 Kendilik değeri ve iletişim ........................................................................................ 113 8 Bölüm 6. Duygular ve Kişilerarası İletişim ................................................................ 115 Duygunun tanımı ..................................................................................................... 117 Duygunun sınıflandırılması ................................................................................... 119 Birincil (temel) duygular .......................................................................................... 119 İkincil duygular ........................................................................................................ 120 Duygulara ilişkin görüşler ...................................................................................... 121 Evrimsel görüş ve duygular ..................................................................................... 121 Bağlanma kuramı ve bağlanma türleri ..................................................................... 122 Bedensel geribildirim görüşü.................................................................................... 125 Bilişsel bakış açısı ...................................................................................................... 126 Duyguların yaşanması ............................................................................................. 126 Duygunun sağduyu kuramı: Duygular ortaya çıkar ............................................... 126 James-Lange Duygu Kuramı: Duygusal Tepkiyi Fizyolojik Tepki Belirler ........... 127 Duyguların değerlendirilmesi kuramı: Hangi duyguların yaşanacağını etiketler belirler .................................................... 128 Kültür ve duygular ................................................................................................... 129 Duygular, cinsiyet ve iletişim ................................................................................. 130 Bölüm 7. Sözel iletişim ................................................................................................. 133 Dil ve anlam .............................................................................................................. 134 Dil semboliktir ......................................................................................................... 135 Dilin öğrenilmesi ..................................................................................................... 136 Düz anlam - yan anlam ............................................................................................ 137 Dilin işlevleri ............................................................................................................ 137 Gözlemleri paylaşma................................................................................................. 137 Düşünceleri açıklama ................................................................................................ 138 Duyguları açıklama .................................................................................................. 138 İhtiyaçları açıklama ................................................................................................... 139 Dilin gücü.................................................................................................................. 139 Dil kimlikleri açıklar.................................................................................................. 140 Dil güvenirliği etkiler ................................................................................................ 140 Dil denetim aracıdır .................................................................................................. 141 Dil edimseldir ............................................................................................................ 141 Dil eğlencedir............................................................................................................. 141 Dil dinamiktir ............................................................................................................ 142 Dil ilişkiseldir............................................................................................................. 143 Dil insanları birleştirebilir/ayırabilir......................................................................... 144 Sözcüklerin doğru kullanımı ................................................................................. 145 Sözcüklerin anlaşılırlığı ............................................................................................ 146 Soyutluk düzeyi......................................................................................................... 146 Noksansız ileti oluşturma ......................................................................................... 146 Sözcüklerin duygusal kullanımı............................................................................. 147 9 Mecazi dil .................................................................................................................. 147 Gülümseme ............................................................................................................... 148 Metafor ...................................................................................................................... 148 Kişileştirme ............................................................................................................... 149 Sözcüklerin etik kullanımı ...................................................................................... 149 Nezaket ...................................................................................................................... 149 Sorumluluk ................................................................................................................ 152 Dil, toplum ve kültür ............................................................................................... 153 Dil ve toplumsal bağlam ........................................................................................... 153 Dil ve kültürel bağlam............................................................................................... 154 Israrcılık ve kültür ..................................................................................................... 154 Şive ve lehçeler .......................................................................................................... 155 Adet ve normlar ........................................................................................................ 156 İletişim uzlaşısı ve kod-değiştirme ........................................................................... 156 Dil ve kültürel yanlılık (önyargı)............................................................................ 157 Cinsiyet ayrımcı konuşma ........................................................................................ 158 Yaş ayrımcı konuşma ................................................................................................ 158 Cinsel yönelim ayrımcı konuşma ............................................................................. 159 Bölüm 8. Sözel Olmayan İletişim ................................................................................ 163 Sözel ve Sözel Olmayan İletişimin Farkları .......................................................... 165 Sözel olmayan iletişimin ilkeleri ............................................................................ 167 Sözel olmayan iletişim duygusal iletiler aktarır ...................................................... 167 Sözel olmayan iletişim daha istemsizdir .................................................................. 168 Sözel olmayan iletişim daha muğlâktır .................................................................... 169 Sözel olmayan iletişim daha güvenilirdir ................................................................ 169 Sözel olmayan iletişimin işlevleri .......................................................................... 169 Sözel olmayan iletişim anlamları aktarır.................................................................. 169 Sözel olmayan iletişim insanları etkiler.................................................................... 170 Sözel olmayan iletişim sohbetin akışını düzenler ................................................... 171 Sözel olmayan iletişim ilişkileri etkiler..................................................................... 172 Sözel olmayan iletişim kimliği açığa vurur ............................................................. 173 Sözel olmayan iletişim türleri ................................................................................. 174 Beden dili .................................................................................................................. 174 Baş hareketleri ......................................................................................................... 177 Gözler ......................................................................................................................... 178 Yüz anlatımları duruş ve dokunma.......................................................................... 179 Tonlama/Ses oyunları .............................................................................................. 183 İletişim mesafesi....................................................................................................... 184 Zaman iletişimi ......................................................................................................... 187 Kişisel sunum ......................................................................................................... 188 Eşyalar ve giyim ........................................................................................................ 190 Yaşanılan ortam ......................................................................................................... 190 Sözel olmayan iletişim davranışlarının algılanması ve önyargılar ..................... 191 10 Bölüm 9. Dinleme .......................................................................................................... 193 Dinleme süreci ve aşamaları.................................................................................... 194 Alma ........................................................................................................................... 195 Yorumlama/anlama ................................................................................................... 196 Anımsama .................................................................................................................. 197 Değerlendirme ........................................................................................................... 198 Tepkide bulunma ...................................................................................................... 199 Dinlemenin önemi ................................................................................................... 199 Dinleme türleri ......................................................................................................... 200 Ayırt edici dinleme .................................................................................................... 200 Bilgilendirici/aktif dinleme ....................................................................................... 200 Eleştirel dinleme ........................................................................................................ 201 Empatik dinleme ....................................................................................................... 201 Dinlemenin engelleri ............................................................................................... 202 Dinlemenin çevresel ve fiziksel engelleri.............................................................. 203 Dinlemenin bilişsel ve kişisel engelleri ................................................................ 203 Dinleme öğretiminin olmayışı ................................................................................. 204 Kötü iletiler ya da konuşmacılar .............................................................................. 204 Önyargılar ................................................................................................................. 205 Kötü dinleme davranışları ........................................................................................ 205 Bölüm 10. Topluluk Önünde Konuşma.......................................................................... 209 Topluluk önünde konuşmanın önemi ................................................................... 210 Bir konuşmanın hazırlanması ................................................................................. 211 Hedef kitlenin incelenmesi ....................................................................................... 212 Konunun belirlenmesi .............................................................................................. 214 Konunun araştırılması............................................................................................... 215 Konunun sınırlanması .............................................................................................. 218 Amaçların belirlenmesi ............................................................................................. 219 Erken başlama........................................................................................................... 220 Konuşma korkusu .................................................................................................... 221 Topluluk önünde konuşma ve kültür .................................................................... 223 BÖLÜM 11. Kişilerarası İletişim ve Konuşma ................................................................ 225 Kişilerarası iletişimde katılımcılar ......................................................................... 226 Bir Sohbeti Başlatma ................................................................................................ 227 Davetkâr bir beden dili ve açılış ............................................................................... 228 Sohbeti başlatma ........................................................................................................ 228 Alınan yanıtları yeni sorularda kullanma .............................................................. 228 11 Sohbetin denetimini ele alma.................................................................................... 229 Etkili kişilerarası iletişimin özellikleri .................................................................. 229 Dürüstlük ................................................................................................................... 229 Kendini açma ............................................................................................................. 230 Empati ........................................................................................................................ 231 Olumluluk.................................................................................................................. 232 Destekleyici olma ...................................................................................................... 233 Eşitlik ......................................................................................................................... 233 Bölüm 12. Kişilerarası ilişkiler ...................................................................................... 235 İlişkilerin temelleri .................................................................................................. 236 Statü ve ilişki ............................................................................................................ 236 Her şey şimdiki zamanda olmaktadır .................................................................... 237 İlişki kuramları ......................................................................................................... 238 Belirsizliği azaltma kuramı ....................................................................................... 238 Toplumsal değişim kuramı ....................................................................................... 239 Diyalektik kuram ....................................................................................................... 239 Bağlanma kuramı ...................................................................................................... 239 İlişkisel etkileşimin basamakları............................................................................ 240 Birlikte olma............................................................................................................... 241 Ayrılma ...................................................................................................................... 241 Kişilerarası ilişki türleri........................................................................................... 242 Arkadaşlık ................................................................................................................. 243 Aile ilişkileri .............................................................................................................. 244 Romantik ilişkiler ...................................................................................................... 245 Kişilerarası ilişkilerin öteki yüzü ........................................................................... 247 Yalan söyleme ........................................................................................................... 247 Cinsel ve duygusal taciz .......................................................................................... 248 Kızgınlık ve saldırganlık ......................................................................................... 249 Bölüm 13. Kişilerarası Çatışma ..................................................................................... 251 Kişilerarası çatışmanın tanımı ................................................................................ 252 Çatışma türleri .......................................................................................................... 253 Ekonomik çatışma ..................................................................................................... 253 Değer çatışmaları ...................................................................................................... 254 Güç çatışmaları .......................................................................................................... 254 Kişilerarası çatışmanın kaynakları ........................................................................ 255 Bilişsel değişkenler .................................................................................................. 256 12 Atfetme yanlılıkları .................................................................................................. 256 Yetersiz bilgi ile işlem yapma ................................................................................... 256 Seçici algı.................................................................................................................... 256 Önyargı ...................................................................................................................... 257 Kendini doğrulayan kehanet .................................................................................... 257 Otistik düşmanlık ...................................................................................................... 258 Kişilik değişkenleri ................................................................................................ 258 Kişilerarası çatışmanın sonuçları ............................................................................ 259 Çatışmaların Çözümü .............................................................................................. 261 Bölüm 14. Grup iletişimi ................................................................................................ 263 Küçük grupların esasları.......................................................................................... 265 Grup büyüklüğü ....................................................................................................... 265 Etkileşim .................................................................................................................... 265 Amaç birliği ............................................................................................................... 266 Ekiplerin özellikleri ................................................................................................ 266 Özel bir amaç için oluşturulur. ............................................................................... 266 Üyelerin görevleri tanımlanmıştır ......................................................................... 267 Amaç odaklıdır .......................................................................................................... 267 Ekip çalışmasının başarı koşulları ......................................................................... 267 Genel ve özel amaçların ön-planlaması.................................................................... 268 Ekip lideri ................................................................................................................. 268 İletişim kanallarının açık tutulması .......................................................................... 268 Üyeler arası ilişkiler ................................................................................................. 268 Grup içi rekabeti engelleme ...................................................................................... 269 Ekip çalışmasının birey ve işyeri açısından önemi ............................................... 269 Birey açısından önemi .............................................................................................. 270 İşyeri açısından önemi............................................................................................... 271
