LİNUX SİSTEMLERE GİRİŞ SUNUCU MİMARİLERİ

SUNUCU MİMARİLERİ
LİNUX SİSTEMLERE
GİRİŞ
Öğr.Gör. Mehmet Can HANAYLI
21.03.2017
1
İşletim Sistemi ve Linux Mimarileri
Genel Kamu Lisansı
Hangi Linux ?
Linux Paket Yöneticileri
Linux Disk Bölümleri
a) MBR, Önyükleme Sektörleri ve Bölümleme Tablosu
b) Aygıt Dosyaları ve Disk Bölümleri
c) Diski Bölümleme ve Biçimlendirme
Elektromekanik olarak çalışan bilgisayarlarımızın son kullanıcılar tarafından donanımlarını
rahat kullanılabilmesini sağlayan yazılımdır.
Linux işletim sisteminin geliştiricisi ve proje yöneticisidir.
(1991)
Linux tamamen özgürce dağıtılıp kopyalanabiliyordu.
Fakat bu durum Linux kodlarının ticari bir üründe kullanılıp gizleme tehlikesi
oluşturdu.
Buna karşılık Linus 0.12 sürümünü Genel Kamu Lisansı (GPL) lisansı ile
dağıttı. Sonraki bütün Linux sistemleri de açık kaynak kodlu olarak geliştirilmeye
devam edildi.
Hardware , Kernel , Shell, Gui nedir ?
Hardware : Bilgisayarın elektronik/elektromekanik ve mekanik aksamına
verilen genel isimdir.
Kernel : Çekirdek, bilgisayarda donanım (hardware) ve yazılım (software)
arasındaki bağlantıyı sağlayan arabirime verilen isimdir.
Shell ( Kabuk ): İşletim sisteminin kerneli ile kullanıcı arasında iletişimi
sağlayan arayüzdür , Basitçe Kernelin söylediklerini insan anlayabileceği
dile ,insanın söylediklerini de kernelin anlayabileceği duruma getiren
komut çevirmenidir diyebilriz.
 Program ( Uygulama ) : Bilgisayarın belirli görevler ve işlemleri yapması için yazılmış
parçacıklardır. Görevler Kullanıcı ile Bilgisayar arasındaki görevleri olduğu kadar bilgisayar
içerisinde diğer uygulamaların birbiri ile haberleşmesi amacıda güdebilir.
 GUI ( Graphical User Interface / Kullanıcı Grafik arayüzü ) : Klavyeden komut yazmak
yerine , görsel olarak işlemleri görüp kullanabilmemiz için dizayn edilmiş arayüzdür. Örneğn
yazmış olduğumuz yazıyı kayıt etmek için komut vermek yerine “Disket “ Resmine basmak
gibi. Görsel olarak yapmış olduğumuz işlem Uygunsa Shell ( Kabuk ) 'e Değilse direk olarak
kernele komut olarak tercüme edilerek iletilir.
21.03.2017
7
Açık kaynak işletim sistemi Linux’un yüzlerce sayıda farklı
sürümü (dağıtımı) vardır. Bütün Linux sürümleri , işletim
sisteminin temeli olan ortak çekirdeği kullanmaktadır.
Fakat farklı firma ve kuruluşlar, açık kaynak kodlu olan
çekirdek üzerine kendi değişikliklerini ekleyerek işletim
sistemini yapılandırmaktadırlar.
SUN (Oracle) Solaris’e destek veriyor.
Open Suse’ye destek veriyor.
Benzer şekilde Linux sürümlerinde kullanılan temel programların
büyük bir kısmı da açık kaynak kodlu olduğu için ortak programlar
farklı uyarlamalarla sürümlerde yer almaktadır. Açık kaynak kodlu
yazılımların getirdiği bu avantajdan dolayı Internet ortamında pek
çok Linux sürümü yer almaktadır.
Modern işletim sistemlerinin tümü, yeni yazılımların sistem
üzerine birer “paket” olarak yüklenmesine imkan veren
düzenekler içermektedirler. Bir paket , yazılım ile ilgili tüm
dosyaların hangi dizinlere ne biçimde yerleştirileceğini ve
mevcut sistem ayarlarında ne gibi değişiklikler yapılması
gerektiğine ilişkin bilgileri içerir.
Yeni nesil UNIX/Linux'ların hemen hepsi bir paket
yöneticisi içermektedir. Paket yöneticisi temel olarak
yeni yazılımların kolayca yüklenmesini, kurulu
paketlerin bütünlüğünün sınanmasını ve artık
gereksinim
duyulmayan
paketlerin
sistemden
silinmesini ve güncellenmelerini kolaylaştıracak bir
yazılımdır.
Bir sisteme paket halinde kurulacak yazılımların büyük
bir bölümü /usr dizinine kurulmak isteyecektir. Bu
nedenle paket yöneticisinin sistem yöneticisi dışında bir
kullanıcı tarafından kullanılması ve yazılım kurulması
genellikle mümkün olmaz.
Genel linux dağıtımları , paket yöneticileri ve dosya
uzantıları.
Bir sabit disk çeşitli bölümlere (partition) ayrılabilir. Bu
şekilde her bölüm ayrı bir sabit disk gibi faaliyet
gösterebilir. Bir sabit disk üzerinde iki adet işletim
sistemine sahip olmak istediğinizde, onu ikiye bölmeniz
gerekecektir. Her işletim sistemi kendi bölümünü
kullanır ve diğerininkine dokunmaz.
Bir sabit diskin nasıl bölümlendiğine ait bilgi, birinci
plakanın birinci izinin içindeki birinci sektörde yer alır.
Makine ilk açıldığında BIOS'un okuyup çalıştırdığı 512
bayt’lık bu ilk sektöre Ana Önyükleme Kaydı (MBR Master Boot Record) adı verilir.
MBR içerisinde bölümleme tabloları yer alır ve hangi
bölümün etkin olduğunu belirten küçük bir program
bulunur.
Sistemin anakartında bulunan BIOS'un yükleme
prosedürü bu MBR kaydını okuyarak buradaki kodu
çalıştırır. Bu kayıt da veri alanında belirtilmiş olan disk
bölümlerinden hangisi "boot" olarak işaretlenmiş ise o
bölümün belirtilen adresindeki açılış kaydını okuyarak
çalıştırır.
Adresi MBR'de kayıtlı olan bölümlere birincil bölüm
(primary partition), yine adresi MBR'da kayıtlı ancak
içinde başka bölümler olan bölümlere uzatılmış bölüm
(extended partition) ve adresi MBR'da bulunmayan ve
uzatılmış bölüm içindeki bölümlere mantıksal bölüm
(logical partition) adı verilir.
Her birincil ve mantıksal bölüm kendi aygıt dosyasına
sahiptir. Geleneksel aygıt isimlendirmede 1-4 arası
numaralar kaç adet olduğuna bakılmaksızın birincil
bölümlere ayrılır. 5 ve daha sonrakiler ise mantıksal
bölümlere aittir. Buradaki önemli nokta sistemde kaç adet
birincil veya mantıksal bölüm olduğunun dikkate
alınmamasıdır.
Örneğin /dev/hda1 birinci IDE sabit diskteki ilk birincil
bölümdür. /dev/sdb7 ikinci SCSI sabit diskteki üçüncü
mantıksal bölümdür.
Linux sistemlerin dosya sistemi, DOS/Windows sistemlerdeki
dosya sisteminden farklıdır. Örneğin Windows XP, FAT32 ya da
NTFS dosya sistemlerini kullanırken, Linux sistemler ext2 ve
ext3 olarak isimlendirilen dosya sistemlerini kullanırlar.
Dolayısıyla, kurulumdan önce Linux kuracağınız bölümdeki
bilgilerin tümüyle silineceğini bilmelisiniz.
Linux; FAT32, NTFS gibi diğer dosya sistemlerini tanır ve bu
şekilde biçimlendirilmiş ortamlara erişimi destekler. Fakat
Windows işletim sistemleri, Linux dosya sistemleri olan ext2 ve
ext3 ile biçimlendirilmiş disk bölümlerini tanımazlar.
En çok kullanılan Linux çeşitleri
Linux Dağıtımlarının Kronolojisi
Linux temel yapısı
Oracle Vm Virtualbox Kurulumu
Gnu/Linux Ubuntu Kurulumu
1. Mint: Aslında Ubuntu tabanlı bir dağıtım ancak özel masaüstü ve menüler,
yapılandırma araçları ve web tabanlı bir yükleme arayüzü sunuyor.
2. Ubuntu: Masaüstü Linux'u dikkat çekici hale ilk getiren Ubuntu, uzun zamandır
tercih ediliyor. Ubuntu, şüphesiz hala çok iyi bir dağıtım, ancak bazı kullanıcılar,
onun mobil arayüzlere benzer bir arayüze sahip olmasından yakınıyor.
3. Fedora: Red Hat Enterprise Linux'un ücretsiz sürümü olan dağıtım, kurumsal
özellikleriyle öne çıkıyor. Fedora, iyi güvenlik özelliklerine ve çeşitli masaüstü
seçeneklerine sahip.
4. openSUSE: Novell tarafından desteklenen openSUSE, öncelikle "herkes için
sağlanması en kolay Linux ve en yaygın Linux olmak" amacını güdüyor.
5. Debian: Tarihi 1993'lere dayanan Debian, en sorunsuz dağıtımlardan.
Kullanımı Mint ve Ubuntu kadar kolay olmasa da Linux hayranları arasında
oldukça popüler.
6. Arch:
7. PCLinuxOS
8. CentOS: CentOS bugün web sunucularında sıklıkla kullanııyor.
9. Puppy
10. Mandriva
 Dağıtım kavramı, özgür yazılım felsefesinin çok alternatifli dünyasının bir
sonucu olarak ortaya çıkmış, Linux'a özgü bir terimdir. Linux Dağıtımı ile
vurgulanan aslında tam bir işletim sistemi olarak çalışır hale gelmiş bir özgür
yazılım projeleri topluluğudur.
Bir Linux sistemi bilgisayara kurulmadan CD-ROM veya USB Bellek üzerinden çalışabilecek
şekilde de tasarlanabilmektedir. Bir dağıtımın bu şekilde kullanılabilen sürümüne "Çalışan
sürüm" (İngilizce: live version ), kullanıldığı medyalara göre de "Çalışan CD" (Live CD) veya
"Çalışan USB" (Live USB) denilmektedir. Bazı dağıtımlar ise sadece çalışan sürümü ile
yayınlanmaktadır. Bu alanda en çok bilinen dağıtım Debian temel alınarak hazırlanan Knoppix
ve bir dağıtımı temel almamış olan Slax'dır. Ayrıca Mandrake temel alınarak hazırlanan
Turkix (yerli) sayılabilir.
Yüzlerce işletim sisteminin yer aldığı günümüzde bu yazılım ile birlikte
adeta bir uygulama cihaza kurulur gibi işletim sistemi kurulmasına
olanak sağlanıyor. Buda özelliklerini merak ettiğiniz işletim sistemlerini
hiçbir zorluk çekmeden kolayca tek bir cihaz üzerinde denemenize
olanak sağlıyor.
Bu bölümdeki bilgileri kişisel istekleriniz üzerine doldurduktan sonra devam ediyoruz…